Beste Vriendinnen en Vrienden, Zoekplaatje

1/2005 JAARGANG 27

i

n

h

o

u

d

e

Even bijpraten

2

Zoekplaatje

2

Algemene Ledenvergadering 2005

3

Nieuws uit Blijdorp

5

Wat te doen met overtollige dieren? Interview met Ton Dorresteijn 8 Verslag ijsberenreis in Churchill

10

Digibeesten

11

Vogelwijzer: Het konijnuiltje

12

Vriendenreis naar Engeland

14

Zoo’n Boek: Opgewarmd Nederland

15

Vriendenlezing: Verstandige, veelzijdige varkens

16

Eendaagse Vriendenreis naar Dortmund

18

Gift Ecokids

18

Koud Bloed: Boa’s en pythons in Blijdorp

19

Botanisch Blijdorp: Primula’s

20

Lijn 13: Spiegel

21

Mutaties 3/11/2004-11/1/2005

22

Opening tijgerverblijf

23

Agenda

23

Colofon

23

Wolf - Foto: Marcel Kreuger 2

v

e

n

b

i

j

p

r

a

t

e

n

Beste Vriendinnen en Vrienden, Ik wens u een voorspoedig 2005. Een goede gezondheid en veel geluk. Het wordt in ieder geval een voorspoedig jaar voor de Vrienden. Eindelijk gaan we het duurste geschenk ooit openen: een nieuw tijgerverblijf. De 28e mei – na de Algemene Ledenvergadering- is het zover. U bent natuurlijk van harte welkom! Verder zullen we –als alles mee zit- dit jaar een nieuw servalverblijf openen. Het eerste voorstel werd helaas niet goedgekeurd door de Monumentencommissie. Ik weet zeker dat er dit jaar wel tot overeenstemming zal worden gekomen. Als het allemaal lukt hebben de Vrienden weer behoorlijk bijgedragen in de verdere verfraaiing van Blijdorp. In dit nummer treft u de informatie aan ten behoeve van de Algemene Ledenvergadering. De financiële cijfers maken duidelijk dat we alweer een behoorlijk stuk op weg zijn richting de financiering van een nieuw ijsberenverblijf! Kortom, we timmeren stevig aan de weg. Dankzij u!

Marcel Kreuger, Hoofdredacteur.

Zoekplaatje Wie herkent deze Blijdorp bewoner?? Kijk voor het juiste antwoord op de website: www.vriendenva nblijdorp.nl of wacht tot het volgende nummer van Vriendennieuws. Foto: Monique van Leeuwen-Maat

Oplossing 2004-4: De olifant

Foto: Yvonne Raaijmakers

Algemene Ledenvergadering Vereniging Vrienden van Blijdorp Zaterdag 28 mei 2005 Hierbij worden alle leden van de Vereniging Vrienden van Blijdorp uitgenodigd tot het bijwonen van de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering op Zaterdag 28 mei 2005 in het Eauditorium van Diergaarde Blijdorp. Toegang tot het Eauditorium wordt alleen verleend tegen afgifte van de speciale coupon aan uw lidmaatschapskaart 2005.

Programma

Van de secretaris

Ledental 2004

10.30 uur 11.00 –12.00 uur

Beste vrienden,

1-1-2004 Nieuwe leden

Zaal open Algemene Ledenvergadering

Agenda 1. Opening 2. Notulen Algemene Ledenvergadering d.d. 24 april 2004 Deze notulen kunnen telefonisch worden opgevraagd bij het secretariaat (010 – 4676637) en zijn ook ter vergadering aanwezig. Verder kunnen ze worden geraadpleegd op onze website: www.vriendenvanblijdorp.nl 3. Jaarverslag van de secretaris zie pag 3 4. Jaarverslag van de penningmeester zie pag 4 5. Verslag en benoeming van de kascontrolecommissie

Wat was het weer een jaar, 2004. Een jaar barstensvol met activiteiten en andere hoogtepunten: We hebben dit jaar het Colobusapenverblijf geopend (u weet wel, grenzend aan het gorilla-eiland). Helaas bleek het niet echt Colobus-proef te zijn, de dieren wisten al snel hun territorium te vergroten tot ver over de Kiboko-speeltuin. Er is een start gemaakt met de bouw van ‘ons’ tijgerverblijf en er is gelijk alvast een nieuwe, nóg grotere actie opgestart: de ijsberen terug in Blijdorp. Er is daartoe een groot aantal posters gemaakt en onder de leden verspreid. Heeft u hem nog hangen? We hebben ook nog de Support-actie gestart, waarmee u, maar vooral de vereniging, veel geld hoopt te krijgen. We hadden ook nog het servalverblijf willen openen, maar het bleek nog lang niet klaar… Er was een zeer geslaagde fotodag op de Veluwe met dierenfotograaf Rob Doolaard en er was weer een aantal zeer geslaagde excursies.

6. Verslag promotiewerkzaamheden 7. Bestuursverkiezing Aftredend volgens rooster zijn mevrouw Groenhorst en de heer Van Leeuwen. Beiden hebben zich herkiesbaar gesteld. De bestuursfunctie van de heer Slijkoort is beeindigd. Het bestuur stelt voor de heer P. Biesta te benoemen. Namen van eventuele tegenkandidaten dienen – conform de statuten – minimaal 28 dagen voor de ledenvergadering schriftelijk bij het bestuur te worden ingediend door tenminste 25 gewone leden. 8. Vaststellen contributie 2006 9. Rondvraag 10. Sluiting

Aansluitend op de Algemene Ledenvergadering wordt het nieuwe tijgerverblijf geopend (zie pag 23)

Toen ik aantrad als bestuurslid werd er door de directie van Blijdorp gevraagd of de Vrienden wilden helpen om de plannen voor weer een groot project te verwezenlijken. Ik sloot mijn jaarverslag af met de woorden: “Natuurlijk helpen wij, daar zijn we Vrienden voor.” Dat is sindsdien mijn motto als het gaat over onze vereniging. ‘Natuurlijk’ niet alleen in de zin van ‘vanzelfsprekend’ maar vooral ook in de betekenis van ‘naar de natuur’, wat voor mij één van de belangrijke pijlers is voor een moderne dierentuin. Gelukkig zijn er jaarlijks weer meer mensen die zich willen verenigen voor dat doel: het nog mooier en natuurlijker maken van Diergaarde Blijdorp! Natuurlijk helpen zij. En hoe! Als je je realiseert dat de Vrienden over de afgelopen 12 jaar kans hebben gezien om gemiddeld jaarlijks zo’n € 220.000 (bijna een half miljoen gulden!) aan onze Diergaarde te schenken! Dan tel ik de toezegging voor het ijsberenverblijf (€ 1.000.000) niet eens mee. Daar word ik wel even stil van…

Opzeggers 31-12-2004 Meer/minder

6436 403 ______+ 6839 605 ______6234 -202

6,3 %

8,8 %

-3,2%

Met een lichte schrik in m’n hart moest ik aan het einde van 2004 constateren dat voor het eerst in de geschiedenis het ledental iets achteruit is gegaan. Weliswaar nog niet schrikbarend, maar wel zo’n 3%. Natuurlijk gaat het nog steeds erg goed met onze vereniging, maar toch. U kent alle voordelen die aan het lidmaatschap gekoppeld zijn: Blijdorp kan nog mooier worden en u bent van zeer nabij betrokken bij alles wat er rondom Blijdorp gebeurt door middel van ons tijdschrift ‘Vriendennieuws’, de lezingen en andere activiteiten in Blijdorp, de excursies en natuurlijk de twee toegangskaartjes die de leden jaarlijks krijgen. Daarom mijn vraag aan u allen: probeer in uw omgeving ook mensen te vinden die willen helpen om ons aller doel te realiseren: Blijdorp nog mooier en nog natuurlijker. Zegt u ook: “Natuurlijk helpen wij, daar zijn we vrienden voor!” Stel je voor dat iedereen één nieuw lid aanbrengt. Maak me gek! Heeft u folders of ander promotiemateriaal nodig? Neem even contact op en we sturen het u toe. 2005, Vrienden van Blijdorp, dat helpt!

Met vriendelijke groeten, Koos van Leeuwen, secretaris Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a 3039 ZT Rotterdam Tel/fax: 010-4676637 [email protected]

>

3

Financieel overzicht STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2004 BATEN

LASTEN

Contributie Giften en legaten Rente Reizen

231.449 139.012 32.315 15.473

Verkopen ex BTW

104.111

Ex- voorzieningen

439.000

Vriendennieuws Admin. Leden Admin. Diversen Reizen Diversen Inkopen In- en Verkoopksten

63.812 12.630 412 14.797 9.213 55.702 3.706

Geschenken: HICA project Colobusapen Tijgers Voorz Jubileum 2007

12.000 37.000 390.000 360.460

Voordelig saldo TOTAAL

961.360

TOTAAL

1.628 961.360

BALANS PER 31 DECEMBER 2004 ACTIVA Liquide middelen Giro Bank Obligaties

PASSIVA

97.448 709.503 288.063

Reeds ontv. Contr. Te betalen reken. Te betalen BTW Voorz. Tijgers

87.841 5.381 896 290.000

45.000 727.000 5.358

TOTAAL Waarde goederen Nog te ontvangen

1.095.014 65.724 738

Voorz. Serval Voorz. Jubileum Vermogen

TOTAAL

1.161.476

TOTAAL

1.161.476

BEGROTING 2005 ONTVANGSTEN Contributie Giften Rente Reizen Verkopen

225.000 35.000 27.000 15.000 110.000

Ex voorzieningen

335.000

TOTAAL

Tijgerverblijf in wording Foto’s: Fred van Tiel en Koos van Leeuwen 4

UITGAVEN

747.000

Vriendennieuws Administratie kstn

66.000 10.000

Reizen Inkopen In- en Verkkstn Diversen Tijgerbiotoop Serval

15.000 52.000 5.000 6.000 290.000 45.000

Voorz. Jubileum

258.000

TOTAAL

747.000

Blijdorp

n

i

e

u

w

s

Bongojong - foto: Anneke Oberman

Hoewel 2005 alweer even bezig is, om te beginnen nog wat laatste Blijdorpnieuwtjes uit 2004.

Al het ‘echte’ nieuws kwam eind 2004, begin 2005 natuurlijk uit Azië. De verschrikkelijke berichten over de zeebeving zijn niemand ontgaan. Tussen al deze ellende viel ons toch ook een dierenbericht op: op Sri Lanka zijn in een natuurpark geen zoogdieren omgekomen door het water. Alsof ze de ramp voelden, roken of hoorden aankomen waren ze op tijd naar een hoger gelegen deel van het park getrokken. Wat is de dierenwereld toch intrigerend en wie weet kunnen we hier voor de toekomst nog iets van leren. Op 20 september is koedoe Marinda bevallen van een gezonde dochter Muramba (genoemd naar een Tanzaniaans dorp). Eindelijk weer positief nieuws. De koedoes hebben een moeilijke periode achter de rug. De koedoe die op 30 juli werd geboren overleed na een aantal dagen ten gevolge van een te kort aan leukocyten (= witte bloedcellen) en de op 15 augustus geboren dochter van Tanza had zo geleden onder de zware bevalling, dat ze niet kon blijven leven. Tot slot overleefde koedoe Willemijntje een operatie niet.

Nieuw in Blijdorp is een stelletje zoetwaterroggen. Ze komen van een particuliere vissenkweker. Het vrouwtje moest tijdens de quarantaineperiode worden behandeld aan brandwonden die ze op het vorige adres had opgelopen. Ze was klem komen te zitten tussen het verwarmingselement. De roggen komen, samen met piranha’s, in de grondig opgeknapte zoetwaterbak. Net als piranha’s zijn de roggen geen lieverdjes. Ze zijn, dankzij het gif dat via de staartstekel als verdediging kan worden gebruikt, extreem gevaarlijk. Hopelijk zal het Blijdorp lukken met deze vissen te kweken. Een andere nieuwe bewoner van de dierentuin is een bok bij de Prins Alfredherten. Dit mannetje zal de twee hindes gaan vergezellen. Opsporing verzocht In augustus ontsnapte een Europese otter uit zijn verblijf. Helaas zijn er ‘bewijzen’ dat het dier zich nog wel in Blijdorp bevindt ook al is hij niet meer gezien. Er zijn in de tuin namelijk een aantal eenden verdwenen. Tot nu toe is het de verzorgers niet gelukt om met behulp van de geplaatste

Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp-Hosman

vangkooien de otter te vangen. De ‘dief’ wist de lekkere stukjes vis wel uit de vangkooien te stelen… Deze otter is dus gewoon te slim. Reden waarom er nu kooien voor ‘slimme dieren’ geplaatst zullen worden. De wegloper heeft overigens alle reden om in Blijdorp te blijven, want er zal binnenkort een nieuw fokvrouwtje naar de zoo komen. Op 12 oktober 2004 heeft Blijdorp een persbijeenkomst georganiseerd om Masterplan II (lopend van 2004 tot 2015) te presenteren. Er gaat weer veel veranderen / verbeteren in de komende tien jaar. In het vorige nummer kon u er al het nodige over lezen. Ook bij de vogels gaat er veel veranderen. Er komen minder soorten (waren er in de jaren ‘90 165 soorten vogels in de tuin, in 2004 waren dit er ‘nog maar’ 135). Er komen verblijven waarin het leefgebied van de vogels veel meer recht wordt gedaan en daarbij wordt ook meer dan één koppel per verblijf gehuisvest, voor zover één en ander mogelijk is natuurlijk. Vooral het aantal papegaaisoorten is flink verminderd. Waarschijnlijk komen er in de toe- >

5

n

i

e

u

w

s

komst wel twee nieuwe soorten: de geelvleugelara en mogelijk ook amazones. In de dierentuin zal het verband tussen het Afrikaanse en het Europese continent worden gevormd door een volière met trekvogels. ‘Onze’ weidevogels overwinteren namelijk in Afrika. Kemphanen, tureluurs, kieviten, grutto’s en kluten zullen deze volière gaan bevolken. Daarnaast zal er een kas gebouwd worden voor prachtig gekleurde bijeneters. Europa en Afrika, u had het al gemerkt, staan centraal in de nieuwe plannen, maar ook andere werelddelen worden niet vergeten. Denk bijvoorbeeld aan de te bouwen Surinamehal.

meerdere toekansoorten in Blijdorp is dat de dierentuin een onderzoek wil gaan doen naar de voeding van deze vogels. Net als bij andere vogelsoorten, zoals bijvoorbeeld toerako’s, is het probleem dat het ijzer dat vogels via de voeding binnenkrijgen niet goed kan worden verwerkt door het vogellichaam. De ijzerstapeling in de lever die

onderzoek, ook graag in Blijdorp zal houden, zullen in de Victoria-serre in een soort crèche geplaatst worden, waar zij wel door het publiek bewonderd kunnen worden. Sterker nog: het publiek zal tussen de toekans door kunnen lopen. Ook dit zal een uniek experiment worden: nooit eerder werden met de hand opgefokte toekans in een kooi gezet waar het publiek doorheen kan lopen. Omdat de Zwavelborsttoekan - foto: Monique van Leeuwen vogels door de handopfok zeer gewend zijn aan mensen is men in Blijdorp zeer benieuwd hoe de vogels op deze bezoekers in hun kooi zullen reageren. Bovendien biedt een dergelijke grote kooi het voordeel dat toekans die wat ouder worden zelf een partner zullen kunnen uitkiezen. Elders zullen er nog twee volières voor toekans gebouwd worden die ook weer wel voor het publiek zichtbaar zijn (bij de vijver).

Alle vrouwelijke grijze reuzenkangoeroes zijn vanuit Blijdorp vertrokken naar Engeland. Het op transport zetten van deze dieren was, gezien hun schrikachtige karakter, geen sinecure. Aangezien de dieren nogal schrikachtig zijn, maar ook erg snel, is het niet verstandig de dieren te verdoven via een blaaspijpje: als ze de dierenarts al zien aankomen met de blaaspijp vluchten ze direct met grote snelheid weg. Ook het ‘gewoon’ vangen is niet zonder risico’s, het kan namelijk vrij gemakkelijk gebeuren dat hun teennagel breekt of zelfs een hele teen. Beide verwondingen genezen langzaam of met complicaties. Het vangen gebeurt daarom door ze aan hun (krachtige) staart vast te pakken en ze, aan de staart hangend, in de richting van de transportkist te sturen. Ook die kist moet precies goed zijn, niet te klein natuurlijk, de staart moet in de lengte achter het dier geplaatst kunnen worden, maar zeker ook niet te groot. Een te grote kist geeft de kangoeroe de mogelijkheid deze te vernielen. Gelukkig waren deze problemen vantevoren bekend en is het transport goed verlopen. Oktober 2004: continuing story over de Europese otter: Gelukkig leeft hij nog steeds, maar inmiddels lijkt hij het Blijdorp-terrein te hebben verlaten. Hij is nu gesignaleerd in de buurt van de moskee.

Visaya wrattenzwijn - foto: Blijdorp

Het toekanproject In de oude behandelkamer van de dierenartsen is een mooi project gestart, met zeven verblijven. Zwavelborsttoekans, roodsnaveltoekans en één reuzentoekan hebben inmiddels een plekje in drie nieuwe verblijven vergaard. De overige vier volières, die er al stonden, zullen worden opgeknapt. De bedoeling van het houden van

6

Met zoveel bewoners heeft Blijdorp natuurlijk ook verdrietige nieuwtjes. Zo werd een nieuwe poes, die nog maar twee weken de kater van de Europese kat vergezelde, doodgebeten in de kooi gevonden. Jammer, want de Europese katten zijn bedreigd. De kuifhertjes zorgden voor een ander probleem: regelmatig ontsnapt er eentje uit het perk, ondanks ook recente aanpassingen aan het verblijf. Op 23 oktober moest vogelverzorger Tjerk Wiersma zijn collega’s helpen het kuifhertje ‘op stap’ te vangen. De waarschijnlijke oorzaak van deze uitstapjes is dat het mannetje het vrouwtje graag wil dekken, terwijl zij daar nog niet aan toe is en blijkbaar ziet ze dan nog maar één uitweg..! Ook een echte uitweg vond één van de Brahmaanse wouwen. Deze ontsnapte uit zijn kooi en vloog weg. Het ontsnappen van vogels gebeurt veel vaker in Nederland. Bij sommige veel gehouden soorten gebeurt dat zelfs zo vaak dat er nu grote groepen van deze vogels in Nederland leven. Voorbeelden hiervan zijn de halsbandparkieten (ze bezoeken ook regelmatig Blijdorp) en de nijlganzen. Met de Brahmaanse wouw zal het echter niet zo hard lopen.

hier het gevolg van is geeft een ernstige achteruitgang van de leverfunctie. Blijdorp gaat nu nieuwe ‘brokken’ gebruiken met een andere vorm van ijzer, om te kijken of die het probleem niet geven.

November 2004: Zeer waarschijnlijk is neushoorn Namaste zwanger. Tijdens haar cyclus is ze bij Nico geplaatst en sindsdien is ze niet meer in cyclus gekomen.

De vogels zullen (helaas) niet voor het publiek zichtbaar zijn. Echter de eventuele jongen, die men in het belang van het

3 november 2004: De onzekerheid is weg als netgiraffe Tipsy bevalt van een dochter. Nog een nakomeling van vader Mark (die

>

v

vorig jaar is gestorven). Blijdorp noemt haar Cornelia. Een paar dagen later werd ook een Prins Alfredhertje geboren (Rosso) en net daarvoor kropen maar liefst vijf konijnuiltjes uit het ei. De dierentuin leek bovendien bijzonder snel succes te hebben met de zoetwaterrog, maar helaas werden de vijf jongen doodgeboren.

e

n

d

e

n

Vriendenlezing Dorresteijn Tekst: Alex Schouten en Angeline Peters

Tijdens de nieuwjaarslezing heeft Ton Dorresteijn, directeur van de Diergaarde, traditiegetrouw een tipje van de sluier opgelicht over de plannen voor 2005. De grootste verandering voor de tuin zal de opening van het nieuwe tijgerverblijf zijn. In mei moeten de bouwwerkzaamheden zijn afgerond en daarna zal het verblijf ongetwijfeld op spectaculaire manier worden geopend. Daarnaast wordt ook de Afrikaanse savanne afgemaakt inclusief een nieuw servalverblijf. De planning voor de savanne heeft Blijdorp maar gedeeltelijk zelf in de hand, omdat de Monumentencommissie van de gemeente Rotterdam een belangrijke stem heeft in het aanzien van de verblijven. Alsof het nog niet genoeg is voor 2005 wordt er ook een geheel nieuwe speeltuin met restaurant gebouwd ter vervanging van de Kiboko. De nieuwe speeltuin en het nieuwe restaurant komen op de plaats van de papegaaiengalerij en het perk van de przewalskipaarden. Het schuift dus in feite een stukje op. Op de plaats van de huidige speeltuin zal een grote volière voor (Hollandse/Europese) trekvogels worden gebouwd: tureluurs, kemphanen en grutto´s om wat voorbeelden te noemen. De kas waarin nu het restaurant is gevestigd, zal worden omgebouwd tot de Afrikaanse biotoop waar de trekvogels overwinteren.Tot slot wordt ook aan de Oceaniumzijde van de tuin gebouwd. Naast de manenwolven zal een vogelverblijf worden gebouwd. Misschien bevordert het uitzicht op een lekkernij de zichtbaarheid van de manenwolven. Of alles eind 2005 af is? Zo niet, dan valt er nog iets voor 2006 te wensen!

i e

Ondertussen vordert de bouw van het nieuwe tijgerverblijf gestaag. De omtrek van het verblijf is gemarkeerd met maar liefst 40 metalen baleinen van wel 8 meter hoog. De waterstroom is bovendien al aangelegd. Pas later komt de publiekstunnel er in. Hermus en Musi moeten nog even geduld hebben, maar voor de zomer zullen ze toch echt kunnen verhuizen (zie ook de agenda).

i

n

Op 11 november blijkt de laatste nakomeling van Mark het niet te redden. Baby Cornelia overlijdt. Het is een moeilijke tijd voor de giraffen want op 19 december overlijdt ook het net geboren jong van moeder Patricia.

r

u

Op 10 november arriveerden zes (3-3) Visaya wrattenzwijnen vanuit het Poolse Poznan. Dit is ’s werelds meest bedreigde diersoort, er leven er op dit moment nog maar 30 in het wild. Blijdorp is nu de enige zoo buiten de Filippijnen waar de zwijnen van de eilanden Negros en Panay te zien zijn. In 1999 werd met de Filippijnse regering een overeenkomst gesloten over de coördinatie van een Europees fokprogramma voor deze leuke zwijntjes met een brede witte band over hun snuit. De varkens zijn vanuit de Filippijnen naar Poznan gebracht en van daaruit gingen ze (op twee na: het vrouwtje van dat koppel is namelijk zeer waarschijnlijk zwanger) naar Rotterdam. U kunt ze bewonderen in het Aziëhuis, pas vanaf de zomer zullen ze naar buiten gaan. Hopelijk zullen er dan binnenkort jongen komen. Deze jongen zullen overigens dan weer naar andere Europese dierentuinen gaan, of naar de Filippijnen. Alle dieren blijven bovendien ten alle tijden eigendom van de Filippijnse De eerste regering.

w s

Januari 2005: Helaas, geen verdere berichten meer over de Europese otter. Wij houden U op de hoogte.

maquette van het ijsberenverblijf in wording!

Kuifhertje - foto: Rob Doolaard 7

i

n

t

e

r

v

i

e

w

Wat te doen met overtollige dieren? Interview met Blijdorp-directeur Ton Dorresteijn

Tekst: Marcel Kreuger

Regelmatig ontstaat er ophef over het laten inslapen van overtollige dieren in dierentuinen. Recent was er commotie over het afmaken van bavianen in Dierenpark Amersfoort. Ook Blijdorp was onlangs in het nieuws, omdat werd beweerd dat er plannen waren om mannetjesleeuw Azlan te laten inslapen. De hoogste tijd om eens navraag te doen bij Ton Dorresteijn, directeur van Diergaarde Blijdorp.

Wanneer is een dier overtollig? “Dieren zijn overtollig wanneer ze niet meer op een uit dierenwelzijnsoverweging acceptabele wijze in Blijdorp zijn te huisvesten en er geen enkel ander redelijk acceptabele plek is te vinden, noch in een andere dierentuin, noch bij een gekwalificeerde particulier (vogels, reptielen). Maar eigenlijk ben je dan al een stap te laat. We moeten in eerste instantie voorkomen dat dieren overtollig worden. Zeker als het gaat om dieren die in Blijdorp zijn geboren. We gaan altijd zo zorgvuldig mogelijk na wat de mogelijkheden zijn. Als we ze niet kwijt kunnen, dan maar geen jongen. Dat is bijvoorbeeld bij de leeuwen gebeurd.”

8

Toch komt het voor dat dieren overtollig worden? “Ja, je kan het niet helemaal voorkomen. Blijdorp doet aan zo’n 100 fokprogramma’s mee. De coördinator van zo’n programma kan vragen om jongen. Ook is de geboorte van jongen soms essentieel voor het groepsgebeuren. Bijvoorbeeld bij gorilla’s. Gorilla’s moeten leren van ervaren moeders, anders bestaat de kans dat het later fout gaat. De dierenarts is ook geen grote fan van het langdurig op de pil zetten van vrouwtjesdieren. Op termijn is dat schadelijk voor de gezondheid. Kortom, soms kan het niet anders. Natuurlijk passen de geslachtsverhoudingen dan niet altijd in de planning. Het kan voorkomen dat er gewoon teveel mannetjes worden geboren.”

95 van de 100 in Blijdorp overbodige dieren bevredigend elders onderbrengen. Soms kost dat veel moeite, maar het lukt ons bijna altijd. Ook zetten dierentuinen soms mannengroepen op (bijvoorbeeld de rendierengroep in Blijdorp –MK). Maar er blijft altijd een aantal dieren over waar echt niets meer mee kan. We kunnen ze meestal niet in de groep laten, want de dominante man maakt korte metten met ze. Het is nu eenmaal geen natuurlijke situatie. De jonge mannetjes kunnen niet wegrennen. Geloof me, het is geen goede zaak om dieren dusdanig te laten lijden.”

Wat doet Blijdorp met dieren die echt nergens naar toe kunnen? “Laat ik voorop stellen dat dat maar heel weinig voor komt. Uiteindelijk kunnen we

“Op jaarbasis zijn er gemiddeld zo’n twee tot drie dieren waar we helemaal niets meer mee kunnen en die dreigen in dieronwaardige omstandigheden terecht te komen. Dat zijn vrijwel altijd hoefdieren.

Ton Dorresteijn, Blijdorp directeur. - foto: Rob Doolaard

Deze dieren worden afgemaakt. Prooidieren worden doodgeschoten en opgevoerd aan de roofdieren. In het verleden is dat bijvoorbeeld gebeurd met Indische antilopen. In 2004 hebben we een jonge bizonstier moeten doodschieten. Zijn vader gooide hem min of meer over het hek. We konden hem misschien nog wel kwijt aan een particulier, maar dan was de kans groot dat hij ergens in een restaurant was beland. Niet-prooidieren krijgen een spuitje en worden, net als alle andere dieren die in Blijdorp gestorven zijn, meegegeven aan een destructiebedrijf. Overigens, zo lang ik hier werk hebben we maar een of twee keer een overtollig dier niet opgevoerd aan de roofdieren.” Hoe weet u dat de alternatieven (andere dierentuinen of particulieren) altijd OK zijn? “In principe gaan we er van uit dat dierentuinen die zijn aangesloten bij een regionale federatie in Europa (EAZA), Noord-Amerika (AZA) of Australië OK zijn. Een EAZAkeurmerk zegt niet alles, maar is steeds meer een kenmerk voor kwaliteit. Niet dat elke tuin de Blijdorp-standaard haalt, maar we kunnen er van uit gaan dat de kwaliteit voldoende is. Van niet-aangesloten dierentuinen weten we meestal zeer weinig. Dat geldt ook voor de meeste particulieren. Bij twijfel gaan we vooraf kijken. We hebben een goede relatie met een paar particulieren. Het gaat daarbij vooral om vogels en reptielen. Met hen wisselen we uit. We werken dan met contracten. Nakomelingen van zeldzame reptielen kunnen veel geld waard zijn. Voorzichtigheid is dus geboden. We willen niet dat er met nakomelingen van Blijdorp-dieren wordt gehandeld.” “Er is overigens een gedragscode van de NVD, de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (zie ook www.nvdzoos.nl rubriek ‘vragen’ –MK). Deze code is gemaakt naar voorbeeld van de code van Blijdorp. Wij waren de eerste dierentuin die de afspraken hebben uitgeschreven.” Wie schiet er? “Meestal de dierenarts. Blijdorp heeft ove- >

Indische antilopen - foto: Rob Doolaard

rigens een schietploeg. Dat zijn zes medewerkers die regelmatig oefenen. In principe worden zij opgeleid om gevaarlijke ontsnapte dieren te kunnen verdoven of neerschieten. Overigens ligt de beslissing om een dier te doden bij mij, de directeur. Ik beslis op basis van een advies van de mensen van Levende Have en de dierenarts.” Ik vroeg me af of het doden van dieren niet in strijd is met de eed die artsen (dus ook dierenartsen?) afleggen om het leven zo lang mogelijk in stand te houden. Het gaat tenslotte om gezonde dieren. Toevallig kwam dierenarts Willem Schaftenaar binnenlopen. Ik heb het hem dus direct even gevraagd. “Ten eerste hebben wij geen eed afgelegd, zoals bij mensen-artsen. Als eenmaal de beslissing is genomen kost het mij geen moeite om een dier dood te schieten. Het alternatief is veel erger. Vanuit het oogpunt van dierenwelzijn kan je een dier niet laten lijden onder het geweld van een dominant mannetje.” Terug naar Dorresteijn. Onlangs was er veel te doen rond mannetjesleeuw Azlan. Blijdorp zou hem willen afmaken? “Dat is ronduit geklets. Blijdorp is altijd voorzichtig geweest met nakomelingen bij de leeuwen. Alleen als we ze kwijt konden mochten er jongen worden geboren. Azlan is nu alleen. De vrouwtjes zijn overleden vanwege hun hoge ouderdom, of moesten door de dierenarts uit hun lijden worden verlost. We hadden twee opties: nieuwe leeuwinnen zoeken of Azlan verhuizen naar een andere tuin. Dat laatste gebeurt. Azlan verhuist binnenkort naar Burgers’ in Arnhem (is inmiddels gebeurd-MK). Overigens is het een hele bijzondere leeuw. Zijn ouders zijn in beslag genomen wilde leeuwen uit West-Afrika. Azlan is dus een volbloed West-Afrikaanse leeuw. Die zijn bijzonder zeldzaam en dus belangrijk voor het fokprogramma. Blijdorp begint straks, in het Afrika-deel, met een nieuwe leeuwengroep.”

Waar zijn de papegaaien trouwens naar toe gegaan? “De papegaaien zijn verhuisd naar het NOP, de stichting Nederlandse Opvang Papegaaien, een particulier initiatief in Veldhoven (zie ook: http://www.papegaai.org). Dat is een uitstekende club. Samen met Avifauna zijn zij de plek waar in beslag genomen papegaaien naar toe gaan. Ze hebben daarvoor een quarantainestation. Dierentuinen hebben hen in het verleden geholpen met de opzet en inrichting. De Blijdorpse papegaaien zitten daar in fokleen. Overigens denk ik niet dat we ze snel weer terug zullen halen. U kunt het NOP ook bezoeken. Ga er eens een kijkje nemen!”

het verhaal ontkrachten dat het afmaken van overtollige dieren op grote schaal gebeurt.” “Scandinavische tuinen gaan overigens veel verder. Die plaatsen bijvoorbeeld een bordje met de mededeling dat de antilope volgende week wordt opgevoerd aan de leeuwen (Ik heb een dergelijk bord ook gezien in de dierentuin van Neurenberg. Daar werden overtollige buffels opgevoerd aan de leeuwen. –MK). In Nederland ligt dat allemaal wat gevoeliger. We hebben eens een struisvogel die zijn nek had gebroken in zijn geheel op het leeuwenterras gelegd. Dat was een enorm spektakel.

Leeuw Azlan - foto: Yvonne Raaijmakers

Er hangt altijd een beetje geheimzinnige sfeer om overtollige dieren, terwijl het beleid toch erg helder is. Moet dat niet beter worden doorgegeven aan de bezoekers? “Geen probleem. De Nederlandse dierentuinen hebben hun beleid trouwens gewoon op de NVD-website staan. Misschien moeten we er ook aandacht aan gaan besteden op onze website en in de gids, of op een speciaal informatiepaneel in de tuin. Dan kunnen we gelijk publiekelijk

De ene helft van de bezoekers stond gefascineerd te kijken, de andere helft had er moeite mee. Niet iedereen wil zien hoe een stuk vlees er origineel uit zag. Kinderen zijn het ook niet gewend.” “We moeten er echter volstrekt open over zijn. Als je niet wilt dat je ’s morgens dode dieren uit het verblijf moet halen, dan moet je actie ondernemen. Ik vind wel dat je altijd moet kunnen uitleggen waarom een overtollig dier is afgemaakt. Dat er echt geen alternatieven waren.” 9

Vrienden op reis: Op ijsberenjacht Beluga Adventures organiseert reizen naar koude bestemmingen, waaronder de arctische gebieden waar de ijsbeer voorkomt. Indien een Vriend of Vriendin een reis boekt bij deze organisatie, maken ze 10% van de reissom over naar de Vrienden ter ondersteuning van het nieuwe IJsberenverblijf. In één van de winterlezingen heeft u kunnen zien dat Beluga Adventures fantastische reizen organiseert. Cobie en Ron hebben de ijsbeer-reis gemaakt en hier volgt hun verslag, om jaloers op te worden... Op ons lijstje van vakantiewensen stonden al heel lang de ijsberen van Churchill in Canada, maar het kwam er niet van. Totdat we het stukje in het Vriendennieuws lazen. We wilden eigenlijk volgend jaar gaan, maar mijn man (Ron) kon volgend jaar in die periode geen vrij krijgen. We hebben toen contact opgenomen met Beluga Adventures om nog dit jaar naar Churchill te gaan. De kans dat we alsnog daar heen konden was heel klein, deze speciale reizen zijn toch snel volgeboekt. Maar Beluga belde toch naar Canada en zowaar, laat er nu net een annulering zijn. Binnen een week (9 okt j.l.) zaten we in het vliegtuig naar Churchill!! De reis steekt goed in elkaar, van Beluga kregen we zeer duidelijke informatie in het Nederlands (in het Nederlands, denkt u, ja, ja, meestal krijg je alles in het Engels op dit soort reizen). In Canada werden we opgevangen door de lokale gidsen, vreselijk aardige mensen, maar dan uiteraard wel in het Engels. Onze gids in Churchill was Wally en hij wist werkelijk alles en was na 25 jaar in het vak nog steeds erg enthousiast. Op onze eerste avond in Churchill zitten we aan een heerlijk welkomstdiner, komt de eigenaresse van het hotel roepen dat het

10

noorderlicht er is. Nu, dan weet je het wel, alle tafels leeg, eten koud, maar het was geweldig mooi en apart, echt een belevenis. Wally woont aan de rand van Churchill en toen hij naar huis reed, vond hij het noorderlicht dit keer zelf zo mooi, dat hij dit niet voor zich zelf wilde houden. Hij kwam met zijn grote pick-up terug naar het hotel gereden en heeft een paar keer heen en weer gereden om zijn gasten dit te kunnen laten zien. Buiten het dorp heb je geen last van straatverlichting, waardoor je een beter zicht op het noorderlicht hebt. Voor het uitstappen wel even een paar keer toeteren om de eventuele ijsberen te verjagen. De volgende morgen op safari met de Tundra buggy, op zoek naar ijsberen. Als eerste kregen we van de chauffeur uitleg over wat je wel en niet mag doen als je ijsberen ziet, want ze blijven natuurlijk echt wild. Na een poosje rijden kwam de eerste echte witte ijsbeer op een mooie herfstachtige toendra aan lopen. Er lag nog geen sneeuw, maar juist die combinatie van herfstkleuren en de witte ijsbeer was zo mooi. Nou dan weet je niet wat er gebeurt, zo gaaf en zo blij en weet ik niet wat. De beer bleef heel dicht bij de buggy heen en

Tekst: Cobie Kievit

weer lopen en je aankijken, wie kijkt er nu naar wie? Deze beer had een hoog knuffel gehalte, zo wollig, lief kijken, maar ja, die regels hè. Vooral voor mij, ik ben zo’n dierengek. Je krijgt alle tijd om foto’s en video’s te maken, niks geen gejaag en gejacht. We hebben verscheidene ijsberen gezien, maar ook sneeuwuilen, sneeuwganzen, sneeuwhazen, pool-, rode, zilver- en een blauwvos met een witte punt aan de staart. In deze schitterende natuur hebben we ook veel vogels gezien. In die paar dagen hebben we verschillende soorten weer meegemaakt, eerst 15 graden boven nul, dan rond het vriespunt met een ijzige koude storm. Op de tweede dag maakten we de stads- en omgevingstour die ook erg leuk was. Op de derde dag gingen we weer met de buggy op pad, één van de hoogtepunten die ik er wil uitlichten was een mannetjesbeer die ruim een uur met een gevonden speeltje bezig was geweest. Heeft u wel eens een kind van 3,5 meter zien spelen? Nou wij wel. Zo leuk, je raakt niet uitgekeken, maar ja, ook hij werd moe en ging slapen en wij gingen ook weer verder. Helaas kregen we een lekke band en zo’n band van ongeveer 2 meter hoog plak je niet zo maar en dus moesten we overstappen op een andere buggy. Toch even over de tundra gelopen, anders hadden we nooit geweten dat die zo zacht was. Het veerde gewoon want je liep op de korstmossen die de kariboes eten. Aan het einde van de dag kregen we nog een afscheidsdiner en zaten we weer in het vliegtuig. Het was een zeer gevarieerde, mooie, boeiende en een bijzondere reis. In drie dagen 587 digitale foto’s gemaakt. Kun je nagaan hoe mooi het was!!

d

i

g

i

b

e

e

s

t

e

n

Tekst: Jenny Cockshull

Internet biedt de mogelijkheid om informatie over dieren te zoeken. Maar het is niet altijd even eenvoudig om dit te vinden. Daarom spoort de rubriek Digibeesten een selectie van de meest interessante sites voor u op. Als lid van de Vrienden belandt vier keer per jaar het Vriendennieuws bij u in de brievenbus. De vraag die mij intrigeert is, welke rubriek lezen de leden als eerste? Beginnen ze gewoon voorin en lopen het hele blad door of bladeren ze gelijk naar hun favoriete deel? Mijn persoonlijke voorkeur is Botanisch Blijdorp en Lijn 13, maar ik kan me voorstellen dat vogelliefhebbers aan de Vogelwijzer verknocht zijn en weer anderen Zoo’n boek het einde vinden. Er is een rubriek in het Vriendennieuws die heel veel informatie bevat en waarover de secretaris heel veel vragen krijgt: ‘Mutaties’. Die bevat een deel van de geboortes, sterfgevallen, nieuwe dieren die gearriveerd zijn uit andere tuinen en ook dieren die heengezonden worden naar elders (in nogal cryptische bewoordingen!). Hierover worden vaak vragen gesteld aan de secretaris, dus de pagina wordt daadwerkelijk gelezen door enthousiaste dierenliefhebbers. Fascinerend vind ik de soms totaal onbekende namen van dieren die vermeld worden. Onbekend maakt vaak onbemind, dus ga ik in deze Digibeesten er een paar van de vorige editie uitlichten... Om bij de ‘geboortes’ te beginnen. Er was een hyacintara van onbekend geslacht ter wereld gekomen. Je zou denken dat het misschien een geurig ruikende voorjaarsbloem betreft, maar nee, het is een papegaai, en wel de grootste van de soort, uitgedost met een prachtig, diep kobaltblauw verenkleed en sterk contrasterende gele ringen rond de ogen en de ondersnavel. Door zijn spectaculaire uiterlijk is het een zeer geliefde soort voor verzamelaars. Geen wonder dat deze ara uiterst zeldzaam is geworden in het wild. Lees meer erover bij www.dessie.be/vogels/hyacintara.htm en www.birdpages.nl/index.php?url=html/diversen/hyacint/hyacint.html Er werden ook 6 Wurdemanns poetsgarnalen geboren. Ook hiervan is het geslacht niet bekend, maar wij kunnen er zeker van zijn dat de vissen in de aquaria nu wel ‘gepoetst’ zullen worden! Dit kleine garnalentype wordt leuk beschreven op: www.aquariumhobby.nl/ zeewater/lagerdier/poetsgarnaal.html Blijdorp’s eigen Michael Laterveer gaf een winterlezing, ‘Het grote belang van de poetsgarnaal’ aan de Vrienden. Een verslag hiervan is te lezen op onze eigen site: www.vriendenvanblijdorp.nl/html/ button4/winterlezingen/lezing_poetsgarnaal.html. En als u een kleurrijke wallpaper voor uw computer wilt, dan raad ik de volgende site sterk aan: home.zonnet.nl/d-heuver/garnaal.htm (zie foto)

De rubriek bevat ook intrigerende kleine details over dramatische gebeurtenissen. Bijvoorbeeld twee vermeldingen over ‘gestorven’ dieren. Op 15 augustus is een mannelijke dwergoeistiti gestorven en vier weken later, op 14 september is er nog een van onbekend geslacht overleden. Was dit zijn vrouw, zijn beste vriend of vriendin, waren het misschien broer en zus? Wat is überhaupt een dwergoeistiti ? Een zoektocht bij Google laat weten dat het de kleinste aap soort ter wereld is. Meer info bij www.nvdzoos.nl/beestachtig/6oestitie.html en members.lycos.nl/apenfreak/hobbies0.html en www.worldwidebase.com/zoogdieren/aapje-dwergzijde.shtm Dwergzijde aap worldwidebase Sommige dieren hebben het schijnbaar niet naar hun zin in Blijdorp. Onder het kopje ‘verzonden’ staat vermeld dat een mannelijke Brahmaanse wouw ontsnapt is en weggevlogen... U zult ook ‘wouw’ roepen als u deze schitterende roofvogel ziet overvliegen. http://home.hccnet.nl/ r.goedegebuur/roofvog/ brahmaansewouwn.html Onder het deel ‘gearriveerde’ dieren zijn eind vorig jaar een heleboel spannend klinkende dieren aangekomen in Blijdorp. Bijvoorbeeld vier Dendrobates waarvan 3 tinctorius en 1 azureu. Dit blijken bij nader inzien gifkikkers te zijn met hele fraaie kleuren. De Azureu heeft twee kleuren blauw met zwarte stippels en de tinctorius is zwart, grijs, geel en wit. Prachtige plaatjes en info bij www.gifkikkers.nl/main04.html Om in de hoek van de koudbloedigen te blijven (Ja, iemand moet het gat van ons vertrokken redactielid, Gerhard, tijdelijk vullen!) is ook een Zonosaurus gearriveerd. Dit klinkt als iets uit het prehistorische tijdperk en is inderdaad een hagedissensoort uit Madagaskar. Een paar foto’s: bibliofile.mc.duke.edu/gww/Reptiles/Zonosaurus.html Als slotstuk van deze Digibeest wil ik eindigen met de aankomst van vijf vrouwelijk en vijf mannelijke tureluurs op 10 augustus.Hopelijk waren ze niet al te tureluurs geworden van de reis uit Rheine! Het zijn weidevogels en een schat aan info en werkelijke prachtig foto’s is te zien op: www.digitalnature.org/vogels/tureluur item.html Nog een leuk opgezette site over tureluurs en andere wadbewoners is: www.waddenzee.nl/dutch/ecomare/NED0988.HTM Misschien is nu de interesse gewekt voor deze soms complex uitziende rubriek. Kijk even wat er in de laatste maanden voor bewegingen in het dieren bestand geweest zijn in Blijdorp!

Alle links zijn direct aan te klikken op www.vriendenvanblijdorp.nl (links) Als u een leuke site weet, stuur dan een mailtje naar [email protected]

11

v

o

g

e

l

w

i

j

z

e

r

Het konijnuiltje Eén van de grootste onder de uilen, de oehoe, werd al eens door ons beschreven. Deze keer willen we het over een heel wat kleiner uiltje hebben: het konijnuiltje, dat u, samen met de renkoekoek in een mooi groot verblijf in het Oceanium kunt vinden.

Uilen zijn makkelijk herkenbare vogels, zelfs voor diegenen die maar weinig van vogels afweten. Hoewel ze in grootte sterk van elkaar kunnen verschillen: 40 gram versus 4 kilo (maar liefst een honderdvoudig verschil!) zijn het allemaal vogels met grote platte koppen, gekromde snavels en sterke poten. Wereldwijd bestaan er 189 uilensoorten. De onderlinge familieverbanden zijn niet allemaal even duidelijk, omdat over veel uilen, die in moeilijk doordringbare wouden leven, nog maar weinig bekend is. Ook zijn er waarschijnlijk nog vele uilensoorten helemaal niet ontdekt. In ieder geval worden er bijna jaarlijks één of meer soorten uilen (her)ontdekt! Uilensoorten bewonen onze aarde al heel erg lang. De oudste fossiele resten zijn maar liefst 58 miljoen jaar oud. Er zaten gigantische vogels bij: op Cuba heeft een uil geleefd van meer dan één meter lengte. Stelt u zich daar de klauwen maar eens van voor. Wij dachten dat uilen nauw verwant zou-

12

den zijn aan roofvogelsoorten, maar tot onze verbazing zijn de nachtzwaluwen het nauwste verwant, gevolgd door toerako’s. Uilen worden in twee groepen onderscheiden: de kerkuilen en de ‘echte’ uilen. Vooral een aantal anatomische verschillen bepaalt deze indeling. Het konijnuiltje, behorend tot de ‘echte’ uilen, behoort tot het geslacht ‘Athene’. Tot dit geslacht behoren nog drie andere soorten, waaronder ook het in Nederland levende steenuiltje. Het konijnuiltje, dat overigens ook wel eens het ‘kabouteruiltje’ genoemd wordt, is in zijn geslacht een beetje een buitenbeentje, omdat hij veel langere poten heeft en veel meer op de grond leeft dan de andere soorten. Voor uilen gelden een aantal ‘wetmatigheden’, die zowel opgaan voor de verschillende soorten onderling als voor de ondersoorten ten opzichte van elkaar. Een voorbeeld is Bergmann’s wet die zegt dat uilen, door selectie, groter worden naarmate ze hogere en koelere regio’s bewonen. Dit

Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman

v

o

g

geldt dus ook voor de ondersoorten van het konijnuiltje. De ondersoort in de koude delen van zuidelijke Zuid-Amerika is het grootste en de ondersoort van de warmere, lager gelegen, Braziliaanse savannes het kleinst. Ook Kelso vond een dergelijke wetmatigheid bij uilen: de bevedering van de poten is uitgebreider bij uilen die leven in hogere en koudere regio’s. Tenslotte vond Glogen nog een ‘regeltje’: uilen in vochtige klimaten zijn vooral donkerbruin van kleur, terwijl uilen in droge klimaten meer zandkleurig bruin zijn. Voor alle uilen geldt dat ze door hun verenkleed goed gecamoufleerd zijn. Waarschijnlijk is dit vooral bedoeld om overdag redelijk rustig te kunnen slapen, omdat ze zo in de bomen niet opvallen.

Omdat uilen vooral ’s nachts actief zijn is een prachtkleed voor de man, zoals bij veel andere vogelsoorten, niet zinvol. Bij de meeste uilensoorten zijn het mannetje en vrouwtje dan ook identiek aan elkaar. Bij konijnuiltjes is het vrouwtje overigens iets donkerder en iets meer getekend dan het mannetje. Een aantal eigenschappen van de uil komen goed van pas bij de nachtelijke jachtpartijen. Door een wat andere bouw van de veren zijn deze veel zachter, waardoor de vogels (vrijwel) geruisloos kunnen vliegen. Zo horen prooidieren de uil niet naderen en hoort de uil zijn prooidier en >

Foto: Yvonne Raaijmakers

e

l

w

niet zichzelf. Uilen kunnen zo zelfs prooien onder een sneeuwlaag horen! Uilen hebben grote ogen waarmee ze goed in het donker kunnen zien. Omdat de ogen ver uit elkaar geplaatst staan, kunnen ze bovendien goed diepte zien. Maar in de echt pikdonkere nachten kunnen ook uilen onvoldoende zien. Door een soort van plattegrond van het bos, die ze in hun hersenen hebben opgeslagen, wordt voorkomen dat ze tegen bomen aanvliegen. Konijnuiltje Konijnuiltjes zijn niet groot, slechts 19 tot 25 centimeter. De voornamelijk bruin gekleurde vogeltjes komen voor in grote delen van de westelijke Verenigde Staten, alsmede in Midden-Amerika en ZuidAmerika (behalve in Brazilië). Ze komen zelfs in het Nederlandse Koninkrijk voor, en wel op Aruba. Konijnuiltjes leven in droge, open gebieden en tegenwoordig verschijnen ze zelfs op golfbanen en vliegvelden. Ze voeden zich, hoe klein ze zelf ook zijn, met grote insecten, kleine zoogdieren, amfibieën en reptielen. De meeste prooien worden met de poten op de grond gevangen, maar ze kunnen ook al vliegend een insect in de lucht vangen. De monogame konijnuiltjes broeden van maart tot augustus in holen in de grond. De

i

Foto: S. Sheermahomed

j

z

in Florida en de Caraïben levende ondersoorten graven zelf hun holen, terwijl de overige ondersoorten gebruik maken van al bestaande holen, gegraven door konijnen, grondeekhoorns, prairiehondjes, marmotten en vele andere dieren. De eieren worden in ongeveer dertig dagen uitgebroed door het vrouwtje, terwijl het mannetje voor het voer zorgt. Het vrouwtje gaat pas weer jagen als de jongen, die anderhalve maand in het nest blijven, minder zorg nodig hebben. Het soort hol dat het uiltje gebruikt heeft veel effect op het broedresultaat. Zo vliegt 63% van de jongen geboren in een ‘oud’ hol uit tegen maar 19% van de jongen uit een nieuw gegraven hol. Uiteindelijk worden konijnuiltjes maximaal ruim acht jaar. Het gaat over het algemeen niet slecht met dit leuke uiltje, al zijn er wel gebieden waar het bestand sterk krimpt. Afname van goede leefgebieden en de toename van verkeer, waarbij vogels zich doodvliegen tegen auto’s, honden die nesten verstoren en het gebruik van pesticiden zijn hier de belangrijkste oorzaken van. Steenuiltje Van dezelfde familie (Athene) komt in Nederland het steenuiltje (Athena noctua) voor. Steenuiltjes zijn ook niet groot, circa tweeëntwintig centimeter. Deze vogels zijn bij ons gekomen vanuit het Midden-Oosten

e

r

en Centraal-Azië. We vinden ze vooral op het kleinschalige boerenland met knotwilgen en lindebomen. Vroeger waren jagers grote ‘tegenstanders’ van deze vogels omdat men (onterecht) meende dat ze op jonge fazanten en patrijzen jagen. Steenuiltjes leven echter voor meer dan vijftig procent van insecten, wat voor boeren vaak gunstig is in de bestrijding van deze (schadelijke) insecten. Broeden doet dit uiltje vooral in holle bomen (knotwilgen, oude fruitbomen), maar soms, net als zijn soortgenoot, in konijnenholen. Helaas gaat het met deze vogel in Nederland niet zo goed. Het steenuiltje, dat in de volksmond ook wel ‘poepuil’ wordt genoemd omdat hij soms een dof ‘poe-poe’ laat horen, staat al lange tijd op de rode lijst. Gebrek aan nestgelegenheid, voedseltekort, verkeer en strenge winters eisen hun tol. De laatste jaren is de steenuil uit veel streken in Nederland verdwenen en momenteel wordt hun aantal op niet meer dan 6000 paren geschat. Hopelijk zal deze soort het in Nederland redden. Vooruitblik In het volgende nummer van Vriendennieuws zullen wij u wat vertellen over de medebewoner van het konijnuiltje in Blijdorp, de renkoekoek en tevens wat over het wel en wee van deze vogels in het Oceanium. 13

Afrikaanse olifanten in Howlett’s foto: Monique van Leeuwen

Vierdaagse dierentuinreis naar Engeland: 5 t/m 8 mei 2005 De Vereniging Vrienden van Blijdorp organiseert van 5 t/m 8 mei 2005 een vierdaagse dierentuinreis naar Engeland en Frankrijk.

De volgende tuinen zullen worden bezocht: Q Howlett’s Zoo te Bekesbourne Canterbury Q Port Lympne Zoo te Hythe Q Nausicaä te Boulogne sur Mer Iedere dierentuinliefhebber kent wel de twee beroemde tuinen van de in 2000 overleden John Aspinall. In de meeste tuinen wordt een compromis gezocht tussen het welzijn van de dieren en bovenal het welzijn van de bezoeker. In zijn tuinen ligt dat net even anders. Geweldig grote en ook goede verblijven voor de (zoog)dieren. Geen mooi decor rotswerk of andere verfraaiingen, maar enorme recht toe recht aan verblijven voor grote groepen dieren. Nergens is het concept ‘animals first, visitors second’ zo ver doorgevoerd. Dat is nou juist de charme van deze tuinen. Howlett’s is met 22 ha. de kleinste van de twee. Howlett’s is vooral bekend om de grote groepen gorilla’s en de kudde Afrikaanse olifanten. Toen Howlett’s te klein werd, werd gezocht naar een tweede tuin. Dat werd een maar liefs 160 ha groot landgoed: Port Lympne. Behalve de grote groepen hoefdieren is Port Lympne vooral bekend als de tuin waar ‘onze’ olifanten naar toe gegaan zijn. Zou u ze nog herkennen? Nausicaä Centre National de la Mer aan de overzijde van het Kanaal is, zoals de naam al doet vermoeden, geen klassieke dierentuin maar een ‘Oceanium’. Gebouwd in 1991 en 14

Q Zondag 8 mei: via de Kanaaltunnel weer terug naar het continent en aansluitend een bezoek aan Nausicaä. In de loop van de middag vertrek naar Rotterdam en omstreeks 21.00 uur aankomst op het Kruisplein. De reissom, gebaseerd op een arrangement in een 2-persoonskamer, bedraagt bij 25 personen Euro 355,- Bij meer aanmeldingen zal de prijs naar beneden worden bijgesteld. Niet-leden (die daarmee automatisch lid zijn voor het lopende jaar) betalen Euro 30,- extra. Voor een 1-persoonskamer geldt een toeslag van Euro 80,-.

Howlett’s - foto: Monique van Leeuwen

uitgebreid in 1998 biedt Nausicaä een thematische voorstelling van de Oceaan en de mens. Hoogtepunten zijn: het koraalrif, de tropische lagune, het zeeleeuwenverblijf en de nieuwe trots, het vorig jaar geopende ondergelopen Amazonewoud. Het reisprogramma ziet er als volgt uit: Q Donderdag 5 mei (Hemelvaartdag): vertrek om 9.00 uur vanaf het Kruisplein bij de haltes OO of PP. Dit is 150 meter voor het Centraal station tussen de Doelen en het Weena Point. De reis gaat van Rotterdam naar Calais, vandaar door de Kanaaltunnel naar Folkstone en naar onze eindbestemming Canterbury. Q Vrijdag 6 mei: bezoek aan Howlett’s Zoo. Q Zaterdag 7 mei: bezoek aan Port Lympne Zoo.

In de reissom zijn begrepen: Q Vervoer van Rotterdam naar ons hotel in Canterbury en de genoemde dierentuinen v.v. Q Kosten voor de Kanaaltunnel. Q Drie nachten verblijf op basis van logies en ontbijt in ´The Swallow Saucer Hotel´(3 sterren) in het centrum van Canterbury. Q Toegang tot de dierentuinen. Q Eén gezamenlijk diner op de laatste dag in Engeland (zaterdag). Niet inbegrepen zijn: Q Overige maaltijden. Q Persoonlijke uitgaven. Q Fooi voor de chauffeur. Q Persoonlijke verzekeringen zoals annuleringsverzekering, reis- en/of ongevallen verzekering. Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod. Er wordt onderweg regelmatig gestopt voor rook/rustpauzes. Niemand kan aanspraak maken op een vaste plaats in de bus. >

ZOO’N BOEK (EN DVD): Opgewarmd Nederland Voor deze reis dient u te beschikken over een geldig paspoort of een geldig nieuw model ID-kaart. Het maximum aantal deelnemers voor deze reis is beperkt tot 50 personen. Het bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp behoudt zich het recht voor de reis eenzijdig te annuleren. Het door u betaalde voorschotbedrag zal in dat geval aan u worden teruggestort (onder inhouding van 15 Euro reserveringen administratiekosten). Als de reis volgeboekt is wordt wel het gehele bedrag teruggestort. Deze reis wijkt op bepaalde punten af van de vorige meerdaagse reizen. Zo is er nu voor gekozen om in of nabij het centrum van een historische stad te overnachten in een eveneens historisch hotel. De reistijden naar en vanuit Canterbury zijn allemaal kort. U heeft dus veel vrije tijd in Canterbury. Er is dan ook bewust gekozen voor logies en ontbijt i.p.v. halfpension. Zo kunt u zelf bepalen waar, met wie en in welke prijsklasse u gaat dineren: wordt het chic of toch... fish en chips. Eén diner is wel gezamenlijk en inclusief. Ondanks dat de reis een dag korter is, heeft deze reis door de kortere reisafstanden dezelfde inhoud (3 tuinen) als een 5 daagse reis. Indien u belangstelling heeft voor deze reis, verzoeken wij u voor 1 april aanstaande Euro 100,- p.p. als eerste aanbetaling (tevens bewijs van boeking) over te maken naar postbankrekening 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp afd. excursies, Vroesenlaan 28-A 3039 DV Rotterdam onder vermelding van ´Engeland´, alsmede uw telefoonnummer. Als u een 1-persoonskamer wenst dient u dit aan te geven met de code ´1-p´. Boekt u gescheiden maar reist u samen vermeldt dan de naam van de kamergeno(o)t/(e). Hotels in Engeland zijn duur. Bent u alleenreizend en wilt u de 1-persoonskamertoeslag vermijden, dan kunt u dat met de code ´Ind.´ kenbaar maken dat u met iemand de kamer wilt delen. De reiscoördinator zal dan kijken of een kamerdeling met iemand van het gelijke geslacht mogelijk is. Lukt dit niet dan wordt alsnog een 1-persoonskamer geboekt en in rekening gebracht. Indeling gebeurt op eigen risico. Na 1 april besluit het bestuur of de reis doorgaat. U wordt daarvan zo spoedig mogelijk op de hoogte gebracht. Ook ontvangt u dan nadere informatie over de reis. Het is niet mogelijk de eerste aanbetaling terug te storten voor afmeldingen die na 1 april zijn ontvangen. Voor meer informatie over deze reis kunt u zich wenden tot Peter Biesta (zie colofon).

Vaak is het een genoegen om deze rubriek te schrijven. Veel boeken, tijdschriften en DVD’s zijn de moeite waard om te lezen en te bekijken. Zo ook deze keer weer. Na een uitgebreide perscampagne werd het boek ‘Opgewarmd Nederland’ op 11 november 2004 in Artis aan de pers gepresenteerd. Boek en DVD geven een indringend beeld van de kolossale veranderingen die staan te gebeuren of al zijn ingezet als gevolg van het opwarmen van de aarde. Bij dat ene graadje dat het warmer is geworden blijft het niet. Nederland wordt ook natter, vooral in de winters, terwijl de zomers juist vaker drogere periodes zullen geven. De winters zullen minder koud worden en de rivieren zullen vaker extreem hoge waterstanden geven. De zeespiegel zal stijgen. En hoewel niet precies te voorspellen valt hoe groot de veranderingen precies zullen zijn (de schattingen voor 2100 lopen uiteen van +1 tot +6 °C), de gevolgen ervan zijn nu al zichtbaar in de ons omringende natuur. Van deze veranderingen schetst het boek een uitgebreid beeld in meerdere hoofdstukken. Zo worden achtereenvolgens de gevolgen beschreven voor insecten, libellen, vlinders, vogels, amfibieën en reptielen, (korst)mossen en wilde flora. Ook de verschillende ecosystemen worden bekeken. Op de DVD bij het boek staan reportages die een en ander nog eens aanschouwelijk maken en/of verder uitdiepen. Op dit moment gebeurt er al veel in Nederland. Soorten die in ons land hun meest zuidelijke verspreidingsgebied hebben verdwijnen deels: het wordt hier voor hen te warm. Soorten die in de buurt van Nederland hun meest noordelijke verspreidingsgebied hebben breiden zich deels uit: steeds meer Zuid-Europese soorten komen ook in Nederland voor. Helaas gebeurt dit voornamelijk bij die soorten die weinig eisen aan hun leefgebied stellen: de ‘gemakkelijke’ en vaak al veel voorkomende soorten. De ‘moeilijke’ soorten, zij die veel en hoge eisen aan hun leefgebied stellen, breiden zich veel moeilijker of zelfs helemaal niet uit. Deze veeleisende soorten sterven (deels) uit en zo treedt een verarming in de natuur op. Als laatste worden in het boek adviezen gegeven om de natuur er toch nog zo goed mogelijk uit te laten komen. Daarbij gaat het niet alleen om de bestrijding van de klimaatsveranderingen. In het boek keert ook een aantal andere problemen steeds terug: vermesting, verdroging en versnippering van de leefgebieden voor flora en fauna. Gezien het beleid van de afgelopen jaren zijn wij maar weinig optimistisch over de kansen op het welslagen van de goede adviezen uit het boek. ‘Opgewarmd Nederland’ is zeker geen vrolijk boek (en DVD), maar wel zeer interessant. Het geeft een zeer breed beeld over de gevolgen van de opwarming van het klimaat. Er gaat veel mis en de gevolgen (ook voor onszelf natuurlijk: denk alleen maar aan de te verwachten stijging van de zeespiegel en de toename van het aantal overstromingen) zijn enorm. Toch is het goed hier kennis van te nemen en het is eigenlijk ook fantastisch om te zien hoe alles in de natuur met elkaar samenhangt. En wie weet is die glimp van al dat wonderbaarlijke voor een enkele beleidsmaker dan toch weer een reden zich in te spannen voor de natuur, in al haar rijkdom. Ons welgemeende advies: kopen dit boek!

Opgewarmd Nederland (boek en DVD) – Rolf Roos e.a. (red.) ISBN-nummer: 90-808158-2-9 Uitgave: Stichting NatuurMedia en uitgeverij Jan van Arkel i.s.m. Stichting Natuur en Milieu Prijs: 34,95 euro www.opgewarmdnederland.nl Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman.

15

v

r

i

e

n

d

e

n

l

e

z

i

n

g

Verstandige, Veelzijdige Varkens Tekst: Angeline Peters en Alex Schouten Gebaseerd op: de Vriendenlezing van Ben Westerveld

Als je iemand vraagt een hoefdier te noemen wordt vaak gedacht aan herten, antilopen, paarden of misschien koeien. De aanwezigen bij de Vriendenlezing van Ben Westerveld op 14 november 2004 weten inmiddels beter. Ook varkens horen tot de omvangrijke orde van de hoefdieren. In dit artikel naast allerlei wetenswaardigheden over deze dieren speciale aandacht voor de varkens, die in Blijdorp zijn of waren: babirussa, penseelzwijn en knobbelzwijn. Over het Visaya-wrattenzwijn, die sinds kort te bewonderen is in Rotterdam, kunt u in de rubriek Nieuws uit Blijdorp meer lezen.

Een stukje theorie Varkens behoren tot de evenhoevigen. Dat betekent dat hun hoeven (voeten) bestaan uit een even aantal tenen. Er zijn ook zogenoemde onevenhoevigen zoals paardachtigen, tapirs en neushoorns.

wereld (Europa, Azië en Afrika). Er zijn vijf subfamilies met de lastige latijnse namen: Sus, Babyrousa, Potamochurus, Hylochoerus en Phacochoerus. Binnen deze subfamilies zijn weer verschillende soorten te onderscheiden (zie schema).

De orde van evenhoevigen is een zeer diverse groep die onderverdeeld wordt in drie onderordes: Q de eeltpotigen (o.a. kamelen); Q de herkauwers (o.a. hertachtigen, giraffen en holhoornigen zoals antilopen en runderen): Q de niet-herkauwers (nijlpaarden, varkens en pekari’s). Wij gaan nu alleen verder met de onderverdeling van de laatstgenoemde groep, de varkens en pekari’s. Pekari’s komen voor in de ‘nieuwe’ wereld (Midden- en Zuid-Amerika). Er zijn drie soorten bekend: de halsbandpekari, de witlippekari en de chacopekari of reuzenpekari. Deze laatste soort is pas in 1975 door wetenschappers beschreven. Varkens komen voor in de ‘oude’

Veelzijdig en verstandig Varkens zijn over het algemeen niet de meest bevallige of mooie dieren, maar door hun kracht, intelligentie en aanpassingsvermogen weten ze toch vaak bewondering af te dwingen. Zoals uit het bovengenoemde overzicht blijkt komen varkens op een groot deel van onze aarde voor. Ze zijn in staat in zeer diverse habitats te overleven: van berggebieden tot savannes en van tropische regenwouden tot ons koude kikkerlandje. Hun menu is veelzijdig en bevat een breed scala van plantensoorten en –delen zoals paddestoelen, varens, grassen, bladeren, wortels, bollen en vruchten. Soorten zoals het wilde zwijn en het penseelzwijn versmaden ook insectenlarven, wormen en kleine gewervelden (kikkers en muizen) niet. De goed ontwikkelde neus wordt zowel gebruikt om voedsel onder de grond op te speuren als ook om het omhoog te wroeten. Daartoe is de neus omgevormd tot een gespierde beweeglijke ronde schijf. Varkens leven gewoonlijk in familiegroepen waarbij door onophoudelijk gillen, knorren en tsjilpen onderling contact wordt gehouden. Ze kennen meer dan 25 soorten geluiden om met elkaar te communiceren. Vijanden en rivalen worden hardhandig weggejaagd waarbij de onderste hoektanden als geduchte wapens worden gebruikt. Zelfs een leeuw zal zich twee keer bedenken voordat hij een knobbelzwijn aanvalt. Ten-

Knobbelzwijn - foto: Diergaarde Blijdorp 16

slotte is vermeldenswaardig dat varkens zeer intelligent zijn. Ze vallen net buiten het podium, maar zijn volgens wetenschappers na de mens, de mensapen en dolfijnen het meest ´verstandig´. Varkens en mensen Al ver voor de jaartelling fokte de mens varkens voor het vlees. Daarbij is met name het wilde zwijn steeds verder gedomesticeerd. De rol van het varken is in hoge mate cultureel bepaald. In de westerse wereld staat het varken symbool voor geluk en vruchtbaarheid. Denk maar aan het spaarvarken. Dat met name in het Westen varkens steeds meer als product worden gezien en niet meer als levend intelligent wezen staat hiermee in schril contrast. In de bio-industrie worden in Nederland jaarlijks meer dan 18 miljoen dieren gefokt en geslacht... Omdat varkens alleseters zijn, staan ze aan de andere kant ook bekend als vraatzuchtig. Daarnaast kunnen ze bijvoorbeeld door het eten van aas allerlei voor mensen besmettelijke ziektes verspreiden. In veel culturen worden varkens daarom als onreine dieren gezien en mogen niet worden gegeten of aangeraakt. In Afrika blijken de zwijnen dragers van de zwijnenkoorts. Zijzelf worden hier niet ziek van, maar kunnen via teken de ziekte wel overdragen op geïmporteerde varkenssoorten die wel zeer vatbaar zijn voor de ziekte. Dit heeft geleid tot verdelgingscampagnes tegen penseel- en knobbelzwijnen in de omgeving van varkensfokkerijen. Gelukkig zijn de wilde varkenssoorten inmiddels beschermd, maar hun aantal in het wild is door de verdelgingscampagnes én verlies van leefgebied wel gedecimeerd. >

Dwergzwijn uitlopers van de Himalaya. Sterk bedreigd. Kleinste zwijn 6-10 kg Baardzwijn/-varken Maleisië, Suamatra, Borneo

Sus

Euraziatisch Wildzwijn Groot verspreidingsgebied. Stamvader van gedomesticeerd zwijn Wrattenzwijn ZO Azië, diverse ondersoorten, waaronder Visaya wrattenzwijn

Varkens (Oude wereld)

Babyrousa

Hertezwijn of Babirussa Sulawesi + Sulu/Buru-eilanden. 4 ondersoorten

Potamochorus

Penseelzwijn of Rivierzwijn Afrika: ten zuiden van de Sahara

Hylochoerus

Reuzenboszwijn Oerwouden van Centraal Afrika. Tot 275 kg, grootste zwijn

Phacochoerus

Knobbelzwijn Afrika: ten zuiden van de Sahara

getjes te bekommeren. Met name heel jonge biggetjes blijken nog niet het besef te hebben dat ze zich dan uit de voeten moeten maken om niet platgedrukt te worden. Door in de eerste weken een nestkist met 2 compartimenten te gebruiken hoopt men het probleem van dooddrukken te voorkomen. Een andere doodsoorzaak bleek bacteriële infecties. Om de rust niet te veel te verstoren werden de stallen namelijk minimaal schoongemaakt als er jonge biggetjes waren. Inmiddels worden de stallen elke dag grondig schoongemaakt, biggen of geen biggen, waardoor het aantal infecties sterk is teruggelopen.

Babirussa Knobbelzwijnen Tot een paar jaar geleden had Na de film de Lion King is Diergaarde Blijdorp babirussa’s in het knobbelzwijn wel de de collectie. Babirussa’s komen in Penseelzwijntjes- foto: F.J. van Tiel bekendste varkenssoort. het wild voor op het Indonesische Deze dieren komen voor eiland Sulawesi en de Sulu en Buru eilanin Afrika ten zuiden van de Sahara en den. Door de sterk uitgegroeide hoektanbewonen met name de savanne. De dieren den staat deze soort ook wel bekend als in de Diergaarde hebben de toepasselijke hertezwijn. Het Blijdorpse fokstel met namen Knobbel (het mannetje) en Hobbel de oer-hollandse namen Cor en en Bobbel (de vrouwtjes). Knobbel is de Wilma maakten onderdeel uit stamvader van 18 jongen. Helaas zijn ook van het Europese fokprobij deze soort een aantal jongen om diverse gramma. Het aantal dieredenen overleden, maar 12 dieren zijn ren in dit fokprogramvoorspoedig opgegroeid en naar andere ma loopt echter terug. dierentuinen verhuisd. Eén dochter is in Hierdoor werd de Blijdorp gebleven. Het mannetje wordt genetische basis voor separaat van de dames gehuisvest. Uitereen gezond fokproaard mag hij om te paren wel bij de dames. gramma te klein, waarDat de fok in dierentuinen niet altijd goed door inteeltproblemen verloopt, is volgens Ben Westerveld te wijzoals vergroeide poten ten aan het dieet. Veel knobbels zijn te dik steeds vaker voorkwaen planten zich daardoor slecht voort. men. Daarom heeft BlijDiergaarde Blijdorp neemt uiteraard met dorp besloten te stoppen alle varkensoorten deel aan Europese fokmet de deelname aan dit programma’s (EEP). Ondanks dat de fok bij fokprogramma en de babialle soorten in Blijdorp redelijk verloopt zijn russa’s naar een andere dieer bijvoorbeeld van de knobbelzwijnen in rentuin te doen. het EEP minder dan 14 fokmannen en 17 fokvrouwtjes. In de Verenigde Staten nemen rond de 50 mannetjes en rond de Penseelzwijnen Sinds april 1995 kunnen bezoekers 40 vrouwtjes deel aan het fokprogramma van Diergaarde Blijdorp penseelvan de knobbels. zwijnen bewonderen. De dieren staan naast de okapi’s. Penseel- Wrattenzwijnen zwijnen, ook wel rivierzwijWrattenzwijnen komen voor in diverse lannen genoemd, komen den en eilanden van Zuidoost Azië waarvoor in Afrika ten door verschillende ondersoorten wrattenzuiden van de Sahara zwijn zijn ontstaan: Javaans, Vietnamees, en op Madagaskar. Sulawesi/ Celebes, en het Filippijns/VisayaDe fok met deze wrattenzwijn, de meest recente aanwinst in dieren verloopt in Diergaarde Blijdorp. Van de Visaya-wrattende Diergaarde zeer zwijnen zijn de dieren in Blijdorp en Polen voorspoedig. Inmiddels de enige in Europa (zie nieuws uit Blijdorp). zijn er al 56 jongen geboBij deze soort is uitwisseling met de Filippijren. Er is echter een groot nen dus van levensbelang omdat anders de probleem. Van de jongen zijn genetische basis van het fokprogramma veel 35 dieren overleden. Eén van de te klein is. Nageslacht van Visaya-wrattenoorzaken van de hoge jeugdsterfte zwijnen wordt verder over de tuinen van heeft te maken met de stalinrichting. Europa verdeeld om een EEP op te zetten. Het kwam regelmatig voor dat mams En nu maar duimen draaien dat de dieren domweg ging liggen zonder zich om de bigzich in Blijdorp voortplanten! Babirussa - foto: Yvonne Raaijmakers

17

v

r

i

e

n

d

e

n

Voorjaarsexcursie naar Zoo Dortmund

In de reissom zijn begrepen: De busreis Rotterdam - Dortmund v.v. Een kop koffie op de heenreis. Toegang tot de dierentuin. Fooi voor de chauffeur.

Op zaterdag 9 april 2005 organiseert de Vereniging Vrienden van Blijdorp de voorjaarsexcursie naar de dierentuin van Dortmund. Als lid kunt u hieraan deelnemen.

Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod. Op de heenreis zal een koffiestop gehouden worden. Op de terugweg is er een stop om op eigen kosten een maaltijd te gebruiken.

Zoo Dortmund Begonnen als Tierpark Dortmund en recentelijk omgedoopt tot Zoo Dortmund. De Dortmunder zoo heeft als specialisatie Zuid-Amerikaanse dieren. Beroemd zijn zij o.a. geworden met de fok van zowel reuzenmiereneters als boommiereneters. Ook heel trots zijn zij op hun Zuid-Amerikaanse reuzenotters. Deze moeilijk te houden dieren zijn bijna allemaal in bezit van de Dortmunder zoo. Alleen de Duisburger zoo bezit in Europa nog twee dieren. In Dortmund is speciaal voor hen een tropisch otterhuis gebouwd (nog in aanbouw bij de vorige Vriendenreis in 1998). De klapper van deze reis zal ongetwijfeld het nieuwe Regenwaldhaus ‘Rumah Hutan’ zijn. Hier worden in een enorme kas orang oetans gecombineerd met Maleise tapirs. Vorig jaar waren er nog wat kinderziektes, maar als het goed is, is alles nu in gebruik. Met 28 ha. heuvel- en boslandschap is Zoo Dortmund een mooie en prettige tuin.

De volgende punten zijn voor u van belang: Maximaal aantal deelnemers is 50, dus geef u snel op, want vol is vol. Vertrek: 8.00 uur vanaf het Kruisplein halte OO of PP te Rotterdam (tussen de Doelen en het Weena Point ca. 150 meter voor het Centraal station). Aankomsttijd in Dortmund ca. 12.15 uur. Geplande aankomsttijd in Rotterdam ca. 21.30 uur Kosten voor de leden bedragen € 27,50. Deelnemers die geen lid zijn van de Vereniging Vrienden van Blijdorp betalen € 30,Eventuele reisverzekering / annuleringsverzekering dient u zelf af te sluiten. In de dierentuin van Dortmund kunt u bij diverse horecapunten terecht voor een lunch of eenvoudige snacks. U kunt natuurlijk ook de broodtrommel thuis vullen en meenemen.

Ecokids in actie! Foto: Teun de Vries - fotoservice Blijdorp 18

Aanmelden voor deze reis Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar girorekening 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, Vroesenlaan 28-A 3039 DV Rotterdam, onder vermelding van ‘Dortmund’. De overschrijvingen dienen uiterlijk 25 maart te zijn ontvangen (N.b. denkt u aan de tijd nodig voor verwerking door de Postbank). Uw overschrijving is uw bewijs van deelname. U ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij de bus vol is. Hiervan krijgt u dan zo snel mogelijk bericht en het volledige bedrag zal ook zo snel mogelijk worden teruggestort. Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die na 25 maart worden ontvangen. Eventuele restituties vinden plaats onder inhouding van € 2,50 administratiekosten.

Eind 2004 heeft onze voorzitster, Tineke Groenhorst, een cheque van maar liefst 170 euro in ontvangst mogen nemen van de Ecokids van Kinderboerderij De Kooi uit Rotterdam. Mevrouw Groenhorst heeft de kids natuurlijk hartelijk bedankt voor de fantastische actie. Het geld komt ten goede aan de campagne voor een nieuw ijsberenverblijf.

Groene boomboa - foto: Rob doolaard

k

o

u

d

b

Groene boompython - foto: Gerda van der Linde

l

o

e

d

Boa’s en pythons in Blijdorp Al jaren loop je door Blijdorp en kijk je naar dieren, maar je ziet tussen sommige soorten eigenlijk weinig verschil. We zijn voor u op zoek gegaan. De boa's en pythons worden ook wel reuzenslangen genoemd maar sommige soorten worden nog geen 1,5 meter groot. Het zijn in ieder geval wel wurgslangen. De wetenschappelijke benaming is anders. Onder de orde 'squamata' vallen de families van zowel hagedissen als slangen, daaronder bevinden zich de pythonidae (met het geslacht pythons) en de boidae (met het geslacht boa's). Deze geslachten zijn weer onderverdeeld in de vele soorten en ondersoorten. De echte reuzen in Blijdorp zijn de tijgerpythons, die kunnen soms wel 7 meter worden. De grootste boa in Blijdorp is de gele anaconda. Dit kleine broertje van de anaconda wordt toch met een beetje geluk nog 4,5 meter. De meeste boa's en pythons worden helemaal niet zo groot en hebben dan ook een veel slankere lichaamsbouw. Het dieet van deze slangen varieert van kleine knaagdieren, vogels, vleermuizen tot pecari's (soort zwijntje) of voor de anaconda capibara's of zelfs een kleine krokodil. Verhalen dat reuzenslangen zich uit bomen op mensen laten vallen om ze op te eten zijn toch wel heel vreemd. Een anaconda wil zich nog wel eens op een omgevallen boom aan het water wagen maar verder zullen slangen van dit formaat niet echt in bomen klimmen. Jagen doen ze op de grond of vanuit het water, meestal vanuit een hinderlaag. De reuzenslang die een volwassen mens serieus in gevaar kan brengen moet groter dan 5 meter zijn. Een slang heeft niet zulke beste ogen, hij ziet wel redelijk maar herkent niet alles. Een prooidier dat doodstil zit wordt niet opgemerkt. Sommige knaagdieren voelen dit instinctief

aan, waardoor het verhaaltje ontstaan is dat slangen zouden kunnen hypnotiseren. Slangen beschikken over een buitengewone tast- en reukzin waarbij de tong een rol speelt. Om te ruiken worden de geurdeeltjes met de tong naar het verhemelte gebracht waar het orgaan van Jacobson zich bevindt, dat de informatie aan de hersenen doorgeeft. Trillingen via de grond neemt een slang met het lichaam waar en luchttrillingen met de tong. De mannetjes en vrouwtjes van beide soorten hebben overblijfselen van ledematen: een paar spoorvormige klauwtjes.Deze rudimentaire achterpootjes zijn bij de mannetjes groter dan bij de vrouwtjes.Vooral bij de reuzenslangen is dit goed te zien. Overigens hebben de boa- en pythonmannetjes twee penissen, de hemipenis genaamd. Tijdens de paring wordt een of beide hemipenissen naar buiten gestulpt. Slechts een hiervan wordt bij het vrouwtje in de cloaca ingebracht. De boa's zijn eierlevendbarend (ovovivipaar) de jongen komen als het ware tijdens de bevalling uit het ei. Pythons leggen eieren (vivipaar) in 'nesten' en broeden ze uit. Ondanks dat slangen koudbloedig zijn stijgt de temperatuur binnen de kronkels die om het legsel worden geslagen, ongeveer 7 graden. Slangen kennen geen zorg voor de jongen. Sociale emotie is slangen volstrekt vreemd. Terrariumbezitters weten dat je slangen (niet alle soorten!) soms handtam kunt krijgen, in zoverre dat je ze kan wennen aan rustig beetpakken. Hij onderscheidt of herkent zijn eigenaar niet. Je kunt een slang echt niets leren. Hoewel boa's noch pythons giftig zijn is een

Tekst: Theo van de Velde Informatie Blijdorp: Sandra Bijhold

beet geen pretje. In de bovenkaak zitten rijen met speldscherpe tanden die naar achteren gericht zijn. De onderkaak die uit losse helften bestaat heeft enkele rijen van deze tanden naast elkaar. In de Rivièrahal kunt u twee boombewoners, de groene boomboa of hondskopboa, die in het Amazonegebied leeft en de groene boompython ofwel de chondropython uit Nieuw Guinea goed vergelijken. Beide leven ze in de bomen en hebben een mooie groene kleur. Let vooral op de kop. Omdat deze slangen niet voldoende van hun ogen op aan kunnen en bovendien doof zijn, hebben ze om succesvol te kunnen jagen, andere zintuigen nodig. Dit zijn warmtesensoren, waarmee een warmbloedig dier binnen een paar decimeter gelokaliseerd kan worden. Je kunt duidelijke ondiepe groeven bij de bek waarnemen. Bij de groene boomboa zitten ze op de buitenkant van de boven en onderlip en de groene boompython op de buitenkant van de onderlip. Hierdoor kunnen deze slangen ook goed in het donker jagen. Kijk ook eens naar de overige slangen van deze families in Blijdorp: Q De Boelen's python, met zijn reflecterende kleuren. Q De gele anaconda's, die zo mooi kunnen vervellen. Q De Cubaanse boa's, zijn er lekker veel van. Q De madagascarboa's die pas 200 dagen na de bevruchting jongen krijgt. Q De ringpython die eigenlijk een boa is! (Liasisboa) Bij het zoeken naar verschillen vonden we nog meer interessante overeenkomsten.

Zoekt u zelf eens! 19

b

o

t

a

n

i

s

c

h

b

l

i

j

d

o

r

p

Primula’s In het vroege voorjaar zijn ze in grote getale te koop bij tuincentra en bloemenkramen: primula’s. Naast de bloembollen brengen zij als eerste kleur in onze tuinen en bloembakken. Voor de meeste van ons zijn primula’s eenjarige lentebloemen, die als ze zijn uitgebloeid al snel op de composthoop belanden. Met hun felle, haast schreeuwende kleuren spreken deze gekweekte variëteiten niet iedereen aan. De botanische vormen zijn eigenlijk veel aantrekkelijker.

Tekst: Monique van Leeuwen-Maat Met dank aan: Leen Baas en Juul van Dam, botanische afdeling Diergaarde Blijdorp Bronnen: ‘Het verborgen leven van de planten’ door David Attenborough, ‘Primula’ door John Richards en ‘Plant’ door Janet Marinelli

Bolvormige bloeiwijze - foto: Koos van Leeuwen

dit kruisbestuiving. Ruim 90 % van alle primulasoorten plant zich op deze wijze voort. Hoewel het een mooi mechanisme is, maakt het de plant ook kwetsbaar. Op het moment dat er iets gebeurt met de bestuivers kan de plant zichzelf niet bevruchten en sterft dus uit. Eén van de taken van botanische tuinen is om bedreigde soorten te kweken, zodat er in gevangenschap schaduwcollecties ontstaan. Op die manier hoopt men soorten voor uitsterven te behoeden.

‘Etageprimula’ - foto: Koos van Leeuwen

Er komen over de hele wereld zo’n 350 soorten primula’s voor, waarvan de meeste vaste planten zijn. Zoals de naam al zegt is een vaste plant een plant die jaarlijks weer opkomt. Lang niet alle primula’s zijn voorjaarsbloeiers. Eigenlijk zijn er elk jaargetijde wel soorten die bloeien. De primula is een plantengeslacht dat op veel continenten voorkomt: in Azië, Europa, Noord-Amerika en delen van Zuid-Amerika. Ook de standplaats van primula’s loopt nogal uiteen. Er zijn dan ook veel verschillen in uiterlijk, hoewel alle primula’s een ding gemeen hebben: de bladeren vormen een grondrozet waaruit de bloemen tevoorschijn komen. De bladvorm en bloeiwijze kunnen sterk verschillen. Sommige soorten hebben stengelloze bloemen die als een toef op de bladrozet zit. Er zijn ook soorten met lange stelen, waarop als een kroon een krans van bloemen verschijnt. Er zijn bolvormige en aarvormige bloeiwijzen. Ronduit spectaculair vind ik de zogenaamde ‘etageprimula’s’. Hierbij verschijnen kransen van bloemen op verschillende etages aan de stengel. 20

Bedreigd Een aantal primulasoorten staat op de ‘rode lijst’. Dit betekent dat ze in de natuur sterk bedreigd worden. Een van de redenen waarom enkele soorten zo kwetsbaar zijn, is doordat ze een nauwe band aangaan met hun bestuivers, de bijen. Planten hebben heel ingenieuze systemen om te voorkomen dat een bloem zichzelf bevrucht, en primula’s zijn daar een prachtig voorbeeld van. Opdat de bloemen niet zichzelf kunnen bestuiven maakt de plant twee soorten bloemen (heterostylie). De ene bloem heeft de meeldraden heel hoog zitten en de stempel laag, zodat ze zichzelf niet kan bestuiven. Bij de andere bloem is het precies andersom en zit de stempel hoog en de meeldraden laag. De plant is daardoor voor de bestuiving afhankelijk van bijen. Een bij bezoekt een bloem waarbij de meeldraden hoog zitten en neemt stuifmeel van die bloem mee. Vervolgens landt hij op een bloem waarin de stempel hoog zit. Er blijft wat stuifmeel achter waardoor de bloem bevrucht kan worden. Men noemt

Primulakweek in Blijdorp De Botanische afdeling van Diergaarde Blijdorp is sinds 2004 bezig om een grote collectie primula’s op te kweken. Omdat primula’s op het gehele Noordelijk halfrond en in delen van Zuid-Amerika voorkomen, is het een interessante familie voor de Diergaarde. Blijdorp wordt immers opgedeeld in continenten en daar kun je heel goed de bijbehorende soorten primula’s laten zien. Leen Baas, een van de hoveniers van de Diergaarde, heeft de verantwoording over de primulakweek. Leen is een groot liefhebber van vaste planten en vindt het een uitdaging om zoveel mogelijk soorten primula’s op te kweken. Inmiddels zijn ongeveer 60 soorten succesvol gekweekt. Via de zaadlijsten van botanische tuinen van over de hele wereld zijn zaden aangevraagd. Omdat primula’s lichtkiemers zijn worden ze boven op de zaaigrond gezaaid. Na twee weken komen de eerste plantjes op en na enige tijd worden ze verspeend. >

Omdat de worteltjes erg teer zijn, worden de plantjes met kleine plukjes tegelijk in grotere potjes gezet. Dat gebeurt in verschillende soorten grond, afhankelijk van de oorsprong van de primulasoort. Primula’s komen in de natuur voor op heel uiteenlopende standplaatsen. Sommige soorten groeien hoog in de bergen, zelfs boven de boomgrens. Andere groeien juist in vochtig grasland. Dat maakt de kweek van primula’s lastig, maar ook interessant. Houden de planten van vochtige grond, of zijn het juist droogteminnaars? Ook de temperatuur en de hoeveelheid licht zijn van belang. Allemaal zaken waarbij je tijdens de kweek rekening moet houden. Dat betekent ook dat je veel moet lezen over al die soorten primula’s. Leen: “Je interesse groeit als je zo intensief bezig bent. Naarmate dingen lukken wordt het steeds leuker. Het geeft echt een kick als er een nieuwe soort opkomt, ook al is het maar één plantje. Het is dan een sport om die groot te brengen.”

toebrengen. Leen: “Onlangs hadden we larven van de taxuskever die alle wortels opaten, dat is echt enorm balen!” Daarbij komt nog dat primula’s een heel lastige groep zijn om te kweken. De soorten kunnen namelijk onderling kruisen en dan komt er niet de plant uit die je had

schillende soorten op de zaadlijst staan. Het is de bedoeling dat de verschillende soorten straks verspreid door de dierentuin staan. Dat maakt de kans kleiner dat de soorten onderling kruisen.

‘Kijkje in de keuken’ - foto: Koos van Leeuwen

Problemen Dat is eigenlijk het lastigste stadium: de planten grootbrengen. Omdat de soorten zulke verschillende wensen hebben is het altijd weer uitproberen wat het beste werkt om de planten gezond groot te krijgen. Ook als je de juiste grondsoort hebt, de juiste temperatuur en hoeveelheid licht, kan er nog van alles misgaan. Ziektes en ongedierte zoals luizen kunnen veel schade

aangevraagd op de zaadlijst. Soms zie je dat al tijdens het verspenen: de uiterlijke verschillen zijn dan duidelijk te zien. Vaak twijfel je echter en kun je pas onderzoeken welke soort je werkelijk in huis hebt als de plant gaat bloeien. Zaak is dan ook om elk potje te voorzien van een label met naam en nummer. Bij het kweken uit zaad is het altijd afwachten wat eruit komt. Blijdorp heeft inmiddels zelf ook al heel wat ver-

Tot nu toe waren de primula’s voornamelijk te zien achter de schermen. Maar daar gaat nu verandering in komen. Dit voorjaar komt er in de Chinese tuin een stukje speciaal voor primula’s. Uiteindelijk is het de bedoeling dat er in alle continenten waar de plant van nature voorkomt primula’s te zien zijn. Al diverse keren heb ik bij Leen een kijkje in de keuken mogen nemen en het belooft wat! Het primulavirus is besmettelijk, want als je ziet hoeveel variëteit er is krijg je steeds meer bewondering voor deze schoonheden!

LIJN 13

SNP Blijdorp is vanwege haar bromeliacollectie aangesloten bij de Stichting Nationale Plantencollectie. Ook voor de primula’s wil Blijdorp graag een SNP-collectie samenstellen. De collectie moet daarom aan een aantal eisen voldoen. Afgezien van een breed aanbod aan soorten, moeten alle planten zijn voorzien van een label met daarop hun naam en nummer. In een database worden alle gegevens bijgehouden. Bovendien moet men in Blijdorp de meest recente literatuur over de soort in huis hebben. Een speciale keuringscommissie van de SNP zal de collectie gaan keuren.

Spiegel

Ze zijn al heel wat gewend die penseelzwijnen. Met hun intelligente kraaloogjes kijken ze naar de bezoekers en je ziet ze blikken uitwisselen. Hoewel varken vaak als scheldwoord wordt gebruikt, lijkt de geestelijke bagage van deze bewoners die van hun bezoekers soms toch ver te overstijgen. Aan het hek staan drie jongens en twee meisjes, en een stukje verder nog een jongen; Duidelijk de Clearasil-doelgroep. Het gezicht van één van de jongens vertoont de sporen van het eerste onhandige gebruik van een scheermes –zo kan je ook van je puistjes afkomen. Een van de jongens heeft ontdekt dat de zwijntjes reageren op zijn polyfone beltoon. Maar dat is leuk! Snel worden de Nokia’s en Samsungs getrokken. ‘Bhoeaa…Kaik nou, hij gaat er vandóór’. ‘Vin je dat gek? Frans Bauer!’ ‘Let op, let op, nou kom tie,’ het mobieltje maakt het geluid van een kraaiende haan. De volwassen zwijnen draaiden met hun oren en wroeten onverstoorbaar door. Twee van de kleintjes maken een sprongetje zijwaarts en kijken verbaasd op. Aan de zijlijn moeten de meisjes ook lachen, waardoor de jongens zich ineens heel sterk voelen. Er wordt wat geduwd, getrokken en er vinden wat schijngevechtjes plaats. Nog vijf beltonen worden op hun effectiviteit getest. Die jongen aan de zijlijn, die een stukje verder staat zie ik denken, hij lacht wel mee maar hij had zich deze dag anders voorgesteld. Hij kijkt naar de groep zwijntjes en ziet hoe ze op elkaar reageren; hoe de biggetjes bij de oudere vrouwtjes blijven en hoe het mannetje net buiten de groep schijnbaar onverschillig opmerkzaam

blijft. Voor die jongen is dit weer zo’n typische ‘net niet’ dag. Je hebt je op dit schooluitje verheugd, het is ook wel leuk maar niemand deelt jouw interesse; de mobieltjes zijn leuker. Als ze verder lopen heeft hij toch maar het midden van de groep gezocht en maakt een komische opmerking tegen het alpha-mannetje. Hij hoort er nu weer helemaal bij. Ach, vandaag een beetje lol maken, de natuur komt morgen wel. Hij komt er wel die jongen. Als alles mee zit vindt hij later een leuke baan. En heeft het niet iets met natuur te maken, dan kan hij altijd nog een hobby in die richting zoeken. Met zijn ‘net niet’ dagen leert hij wel omgaan, zijn verwachtingspatroon wordt vanzelf bijgesteld; een aantasting van spontaniteit die doorgaans ‘volwassen worden’ genoemd wordt. Veel vrouwen schijnen trouwens van mening te zijn dat mannen nooit volwassen worden. Ik heb nooit begrepen hoe ze daarbij komen. In het moerasgebied spring ik wanneer even niemand kijkt op een rotsblok en tuimel er aan de andere kant weer af. Ik beland met mijn kont op een natte steen. Op weg naar huis vraag ik me twee dingen af. Die jongen, hij kwam me zo bekend voor…? En hoe leg ik die modderplek op mijn achterwerk straks uit.

21

m

u

t

a

t

i

e

s

(3 november 2004 – 11 januari 2005) guaan, 27-11/0.0.1 gestreepte muisvogel, 26-11/0.0.1 Chinese reuzensalamander, 2311/0.1.0 knobbelzwijn, 22-11/0.1.0 knobbelzwijn, 22-11/1.0.0 dwergoeistiti, 2111/0.1.0 rode reuzenkangoeroe, 1611/0.0.1 Europese hamster, 16-11/0.0.1 blauwgezichthoningeter, 13-11/0.1.0 Mhorr-gazelle (Tichla), 13-11/0.0.1 mierenegel, 12-11/0.0.1 neerkijker, 10-11/0.1.0 dwergoeistiti, 09-11/1.0.0 smaragdvaraan, 08-11/0.0.1 vuurkruinbaardvogel, 0811/0.0.1 rijstvogel, 06-11/1.0.0 smaragdvaraan, 05-11/0.0.1 zoetwaterrog, 04-11/0.0.1 silver Jenny. Gearriveerd

Jonge pinguïn - foto: Rob Doolaard

In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde. Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse (interne) Blijdorp-uitgaven. Er kan dus tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. De meest actuele lijst vindt u op het mededelingenbord op het voorplein tegenover de flamingo’s. Op verzoek geven we met ingang van dit nummer aan of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.

09-01/0.0.10 dwergsnoekcichlide, 0501/1.1.0 witbuiktoerako, 05-01/1.0.0 oranjebuikvruchtenduif, 30-12/1.1.0 zilveroornachtegaal (van NOP), 17-12/1.0.0 zwarte ooievaar (uit Riga), 15-12/0.0.1 rode piranha, 10-12/0.1.0 Madagaskar-boa (uit Serpo, Delft), 01-12/0.1.0 vorkstaartscharrelaar (uit Chester), 30-11/1.1.0 groene oropendola, 23-11/0.0.8 aardbeikikker (Dendrobates pumilio) (uit Antwerpen), 20-11/0.0.1 Amerikaanse zeekreeft ,16-11/2.0.0 schamalijster, 11-11/2.0.0 Bichenow-astrilde (door publiek losgelaten in de kas), 1011/1.0.0 manenwolf (uit Plock), 10-11/3.3.0 Visaya-wrattenzwijn (uit Poznan, Polen), 07-11/0.0.1 geelwangschildpad. Verzonden

Geboren 04-01/ 0.0.1 zwartvoetpinguïn (geboren ca. 25/12), 01-01/0.0.1 manenduif, 28-12/0.0.2 anemoonvisje, 19-12/0.0.1 giraffe (moeder Patricia, jong kort na de geboorte gestorven), 16-12/0.0.1 muskaatduif, 14-12/0.0.1 Prins-Alfredhert, 13-12/0.0.? reuzenmiljoenpoot, 04-12/0.0.21 gestreept zeepaardje, 28-11/0.0.1 zwartvoetpinguïn, 2711/0.0.55 bonte boomkikker (Phrynohyas resinifictrix), 07-11/1.0.0 Prins-Alfredhert (Rosso, vader Chico, moeder Althea) Gestorven 11-01/0.0.2 Kaaps zeepaardje, 11-01/0.0.1 tijgerrotsbaars, 11-01/0.0.1 prachtbarbeel, 08-01/0.0.1 mescichlide, 08-01/1.0.0 zoetwaternaald, 07-01/0.0.1 Europese hamster, 07-01/0.0.1 horsmakreel, 05-01/0.0.5 Europese hamster, 03-01/1.0.0 Europese hamster, 31-12/3.1.0 Europese hamster 28-12/ 1.0.0 bongo (Lusampo, nek gebroken), 2812/0.0.1 zilveroornachtegaal, 27-12/1.0.0 Europese hamster, 27-12/0.0.1 hondshaai, 25-12/0.0.1 degenkrab, 24-12/0.1.0 addax

22

(Cynthia), 24-12/ 0.1.0 serval (Maya, ca. 23 jaar oud), 24-12/0.1.0 Europese hamster, 23-12/0.0.1 grote textorwever, 22-12/0.0.3 Europese hamster, 22-12/1.0.0 violette schildtoerako, 20-12/0.1.0 Europese hamster, 19-12/0.0.1 popeye, 18-12/1.0.0 shamalijster, 17-12/1.0.0 Europese hamster, 16-12/0.0.1 dwergvijlvis, 16-12/0.1.0 Amoerpanter, 16-12/0.0.1 geelstaartsnapper, 15-12/0.0.1 witkruinroodborsttapuit, 14-12/0.0.1 bonte boomkikker, 13-12/1.0.0 Europese hamster, 12-12/0.0.3 bonte boomkikker, 11-12/0.0.4 bonte boomkikker, 10-12/0.0.1 roze zeester, 10-12/1.0.0 Europese hamster, 09-12/0.0.3 bonte boomkikker, 08-12/1.0.0 Europese hamster, 08-12/0.0.6 bonte boomkikker, 0812/0.0.1 stralenschildpad, 06-12/1.0.0 tijgerpython, 06-12/0.0.3 bonte boomkikker, 05-12/0.0.1 Afrikaanse doornstaartagame, 05-12/0.0.1 vlamvis, 04-12/0.0.1 eekhoornvis, 03-12/0.0.1 Europese hamster, 03-12/0.0.1 kappersgarnaal, 02-12/1.0.0 roodbuikparkiet, 02-12/0.0.1 china rockfish, 01-12/1.1.0 votsotsa, 01-12/1.0.0 Europese hamster, 01-12/0.0.1 stekelleguaan, 2811/0.0.1 rode piranha, 27-11/0.0.1 stekelle-

06-01/0.1.1 witte muskaatduif, 06-01/1.0.0 zwartnekvruchtenduif, 06-01/3.0.0 vissende kat (naar Nadermann), 06-01/0.1.0 Bengaalse kat (naar Nadermann), 04-01/0.1.0 Mantsjoerijse kraanvogel (naar Zutendaal, België), 28-12/1.0.0 Indische neushoorn (Hugo, naar Beekse Bergen), 16-12/0.0.2 Annam-waterschildpad (naar Londen), 1612/0.0.2 Annam-waterschildpad (naar Chester), 14-12/0.1.0 Temminck-tragopan (naar Avifauna), 13-12/19.17.4 Cubaanse flamingo (naar Avifauna), 11-12/0.2.0 zwartnekvruchtenduif, 10-12/1.0.0 Madagaskar-boa (naar Serpo, Delft), 01-12/0.0.4 bonte boomkikker, 29-11/0.1.0 VonderDeckentok (naar Banham, Engeland), 2811/1.2.0 Californische zeeleeuw (naar Ocean Park, Hong Kong), 23-11/0.0.3 geelkoplandschildpad, 22-11/1.0.0 penseelzwijn (naar Howletts, Engeland), 17-11/1.1.0 Madagaskar-spinschildpad, 16-11/2.0.0 schamalijster, 10-11/1.0.0 Mauritius-duif (naar Pilsen), 09-11/1.1.0 mutslangoer (naar Praag), 09-11/0.0.4 Cubaanse boa (naar Praag), 08-11/1.1.0 Palawan-pauwfazant (naar Poznan, Polen),

c

o

l

o

f

o

n

27e jaargang, nummer 1, oplage: 7250 Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.

Zaterdag 28 mei: Spectaculaire opening nieuw tijgerverblijf! Eindelijk is het zover! Het heeft even geduurd, maar nu kunnen we ons nieuwe tijgerverblijf openen. Trouwe bezoekers van onze winterlezingen hebben al een keer door het verblijf in aanbouw kunnen wandelen. Dat gaf al een eerste impressie van de omvang. Regelmatige bezoekers van de Diergaarde hebben kunnen zien hoe de afgelopen maanden de oude betonnen bak werd omgetoverd in een tijgervriendelijke biotoop. Nu kunnen de tijgers er in! Na afloop van de Algemene Ledenvergadering op 28 mei gaan we met z’n allen de symbolische opening verrichten. Zoals u gewend bent wordt in samenwerking met Blijdorp een leuk programma aangeboden. Het is tenslotte onze grootste gift ooit! U bent van harte welkom om 13.00 uur op het plein voor de Lotusserre. Tot dan!

Agenda 13 maart 2005, 11.00 – 12.30 uur: Winterlezing door Blijdorps voedselspeciallist Joeke Nijboer over de voeding van dierentuindieren, in Blijdorp en de internationale samenwerking op dit gebied. 9 april 2005: Vriendenreis naar Zoo Dortmund (zie ook pag. 18) 5-8 mei 2005: Vriendenreis naar Engeland (zie ook pag. 14) De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden hebben op de genoemde data tot aanvang van de bijeenkomst, en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar, gratis toegang tot de Diergaarde. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt bij de koffie-balie van de Vrienden in het Eauditorium uitrijkaarten kopen. 28 mei 2005, 11.00 - 12.00 uur: Algemene Ledenvergadering (zie ook pag. 3). 28 mei 2005, 13.00 uur: Start opening nieuw tijgerverblijf Plein Lotus Serre. U kunt uw mededelingen opsturen naar: Redactie Vriendennieuws, M. Kreuger, Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam

De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 30,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen. Secretariaat: K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Vriendenfax: 010 - 467 66 37 Email: [email protected] Postbank: 13 57 803 Bank: Fortis bank nr: 98.55.33.099 Reizen: P. Biesta, Vroesenlaan 28A, 3039 DV Rotterdam Telefoon: 010-4664998 Email: [email protected] Promotieteam: Fam. H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam Telefoon/fax: 010 - 466 36 82 Telefoon Vriendenwinkel: 010 - 4431431 tst 220 (oude winkel) en 250 (nieuwe winkel). Mobiel: 06-40323077 Postbank: 62 17 917 Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur. Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam, Email: [email protected] Redactie-medewerkers: J. Cockshull, M. van Leeuwen-Maat, J. Nijkamp, A. Nijkamp-Hosman, A. Peters, A. Schouten, T. van de Velde Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Redactie Website: J.Cockshull, A. Gelderblom Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter C.M. Groenhorst Secretaris K. van Leeuwen Tweede secretaris S. Noordijk Penningmeester A.M. Bos Leden H. Gerritse, M. Kreuger, vacature ISSN: 1568-3400

v

r

i

e

n

d

e

n

Afscheid Onlangs bereikte ons het bericht dat Hennie Ruwhoff op 17 november 2004 is overleden. Dhr. Ruwhoff nam regelmatig deel aan de Vriendenreizen. De andere ‘vaste klanten’ kennen zijn speciale voorliefde voor ezels. Als je hem vroeg over de Poitou ezel was je voorlopig nog niet van hem af… We zullen hem missen. Wij wensen de nabestaanden veel sterkte bij het verwerken van het verlies. Namens het bestuur van de Vrienden, Marcel Kreuger

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd. 23

dierenzorg

dierencrematorium dierenbegraafplaats dierenpension

Kralingseweg 347 3065 RC Rotterdam Telefoon 010 202 18 65 Fax

010 202 00 90

Wie? promotieteam komt ons

versterken?

Heeft u een dagje over, kunt u 1 + 1 bij elkaar tellen en leuk met klanten omgaan? Kom dan ons promotieteam versterken. Voor inlichtingen kunt u bellen of faxen naar: 010-4663682. Een briefje is ook welkom: H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam.