Beste Vrienden en Vriendinnen,

Even bijpraten/ Bijdrage Ton Dorrsteyn

2

Nieuws uit Blijdorp

3

Verslag ALV 26 april 2003

6

Expositie 'Veertig jaar Vrienden van Blijdorp'

8

Bedankt voor alle leuke reacties op het vernieuwde Vrienden nieuws. Ons veertigjarig jubileum gaat niet ongemerkt voorbij! Heeft u ook zo genoten van het jubileumsymposium? Wat er allemaal niet komt kijken bij gedragsverrijking! Voor hen die het gemist hebben: in het derde nummer van dit jaar kunt een terugblik lezen. Verder heeft Blijdorp ter gelegenheid van ons jubileum een leuke expositie ingericht bij twaalf 'Vriendenplekken' in de tuin . Heeft u alle twaalf panelen al gezien? Een grote verrassing was de uitreiking van de Erasmusspeld van de gemeente Rotterdam aan Henk en Greet Gerritse, al twintig jaar voor dag en dauw actief voor onze vereniging. Recent ontvingen we een leuke brief van Blijdorpdirecteur Ton Dorresteyn , die we u natuurlijk niet willen onthouden .

Botanisch Blijdorp: Heksenkruiden

9

Vee l l ees pl ez ier! Marcel Kreu ger, hoofdred acte ur.

Zoekplaatje

10

Mutaties 15 januari- I I april 2003

II

Koud Bloed: Vogelspinnen

12

Zoo'n fototijdschrift

13

Vogelwijzer: Rode ibis, rode schoonheid op komst

14

Agenda-gezocht

15

Het koraal project: de aftrap

16

Digibeesten: Manenwolven

17

Ir. Sybold van Ravesteijn, architect van Diergaarde Blijdorp

18

Wilde katten: niet voor de poes!

20

22

Convocatie najaarsreis Dierenpark Plankendael

23

Colofon

23

Beste Vrienden en Vriendinnen, Het gebeurt niet meer zo vaak, maar een enkele keer, als ik de enige echte leuke stad in Nederland bezoek (zegt iedereen dat niet van de plaats waar hij groot is geworden!), kom ik soms nog een 'collega' tegen. In dat geval gaat het dan niet om een collega-dierentuindirecteur, maar om iemand (meestal een wat oudere ' jongere') die een gebreide blauw-witte das om z'n nek heeft. Zo'n das die niet echt meer kan in de wereld anno 2003, maar die wel direct door de ingewijden herkend wordt als: de enige echte Elinkwijk-das. Zo'n das had ik dus ook ongeveer 45 jaar geleden als supporter van Elinkwijk (de kenners onder ons weten dat geen verdere uitleg nodig is) . Nu zult u wellicht denken waar moet dit stukje over gaan? Wat ik bedoel is dat trouwe supporters elkaar moeiteloos herkennen en de trouw aan hun 'kluppie' meestal heel groot is, soms zelfs nooit meer over gaat. Dat gevoel komt iedere keer bij mij op als ik aan u, de Vrienden van Blijdorp , denk. Volstrekt niet vergelijkbaar met de 'mannen met die blauw-wit gebreide dassen' maar wel een club van buitengewoon trouwe, toegewijde fans. Supporters van de Diergaarde, meelevend en betrokken bij alles wat wij in Blijdorp doen, en soms ook bij wat we niet of niet goed doen. Een Vriendenclub die ons al tientallen jaren steunt en helpt en die dit jaar zijn 40-jarig bestaan viert. Dan is niet alleen een overpeinzing op z'n plaats, maar uitdrukkelijk ook een felicitatie en een woord van oprechte dank voor die steun door de jaren heen. Dat doe ik bij deze dan ook namens iedereen in Blijdorp. Hartelijk dank voor jullie steun en de samenwerking en dat dit nog vele tientallen jaren voort mag duren. Daar kan geen gebreide supporterssjaal tegen op. Ton Dorresteyn , d i re ct eur Di er gaa rd e Blijdorp .

Foto: M.Kenens

Mo niqu e van Leeuwen -Maat per sb erichten Diergaard e Blijd o rp en 'De nieuwsbrief', uitgave v an d e v rijwillige rondl eid er s in Blijdorp

Jonge ltokstaartjel . Foto: A. Oberman

Lijn 13: Apenliefde Nieuws uit andere tuinen

('

Bro

Door het prachtige voorjaars weer in maart en april was het al vroeg lente in Diergaarde Blijdorp. De tuin is dan wel heel fraai met allerlei bloesembomen en bloeiende voorjaarsbollen. Ook de dieren lieten zich niet onbetuigd : er werden heel wat jongen geboren.

Geboren De stokstaartjes kregen al vroeg in het jaar gezinsuitbreiding: op 21 februari werden vier jongen geboren . Daaraan had de stokstaartenfamilie hun handen vol want de kleintjes worden goed in de gaten gehouden. Als de zon schijnt sjouwen de volwassen dieren de kleintjes naar buiten. Zodra het wat frisser wordt verhuist het hele spul weer naar het warme binnenverblijf. Toen het eenmaal echt warm werd waren de jonge, speelse diertjes regelmatig buiten te zien . Voorheen waren de stokstaartjes beruchte uitbrekers, die zelfs wel eens op de van Aerssenlaan gesignaleerd werden . Het verblijf is nu dusdanig aangepast dat de eigenzinnige diertjes erin blijven, althans dat is de bedoeling ..... Het lijkt al heel normaal dat er weer een jonge takin is geboren in Blijdorp. Sinds 1995 heeft de Diergaarde Szechuan takins in de collectie, een zeldzame gnoegeit die van oorsprong voorkomt in Zuid-China. Moeder Matsang en vader Dankar zijn beide afkomstig uit de dierentuin van Sjanghai en hebben in Rotterdam nu al zes keer voor nageslacht gezorgd. Eind maart kregen zij een zoon die de naam Duncan kreeg. Zijn grote broer Bertus, die vorig jaar werd geboren, woont ook nog bij zijn ouders. Bertus kan inmiddels uitstekend

klimmen, en de kleine Duncan deed verwoede pogingen om zijn broer na te apen. Tegen de tijd dat dit Vriendennieuws bij u op de mat valt kan hij waarschijnlijk ook wel naar de top van de rots klimmen. De volwassen takins hebben een fraaie goudgele vacht. De baby 's komen met een donkerbruine vacht ter wereld . Zo vallen ze minder op in hun natuurlijke leefomgeving, het Chinese hooggebergte. Aan de andere zijde van Taman Indah was er gezinsuitbreiding bij de penseelzwijnen. Moeder Mona beviel op I april van drie kleintjes: twee jongens en een meisje. Hoewel Mona en vader Picasso al diverse

malen voor nageslacht hebben gezorgd, blijft het een kostelijk gezicht om de kleine gestreepte biggetjes te zien rondstruinen in het ruime perk. Blijdorp is overigens de enige dierentuin in Nederland waar deze fraaie zwijnen te bewonderen zijn. Bij de buren schuin aan de overkant van de penseelzwijntjes was het ook al feest: in de nacht van 15 op 16 april kwam zebraveulen Glenn ter wereld. Dat gebeurde onder de blote hemel want vanwege het mooie weer mochten de zebra's dag en nacht van de weide gebruik maken. Glenn is een zoon van Erica en Josef. Voor Erica is dit haar tweede jong en inmiddels is zij een ervaren

>

Vogelpest Tapirdame ook zwaarder werd, Omdat de vogelpest steeds Samarinda is op bleek steeds duidelijdichterbij kwam heeft dieren10 maart overleker dat hij steeds arts Willem Schaftenaar alle den. Zij is ruim meer last had van zijn risicodieren die buiten komen 31 jaar oud poot. Hij lag veel en ingeënt, De struisvogels kregeworden en dat is niet gebruikelijk gen als eerste hun prikje, Er daarmee heeft zij voor een olifant. zijn zo'n 900 vogels geprikt, bijna een record Zelfs Thong Thai, van fazant tot struisvogeLVerverbroken . De een olifantendame velend is het dat dit midden in oudste tapir die die een aantal weken bij hem logeerde, het broedseizoen moest gebeu- ooit in een dierentuin heeft kon hem niet altijd ren. Broedende vogels zijn nu geleefd is nameverleiden om op te gestoord. Eventueel verlaten lijk 32 jaar geworstaan. eieren zullen via de broedmaden. Samarinda In de afgelopen drie chine worden uitgebroed. heeft dus een jaar werden diverse zeer hoge leeftijd deskundigen geconbereikt en is van ouderdom gestorven. sulteerd en allerlei onderzoeken zoals röntgenfoto's en echo's vonden plaats . Er is van Vanuit Karlsruhe kwam het bericht dat ijsalles geprobeerd om het leven van Palong beer Katrien is overleden . Zij verhuisde aangenamer te maken . Verzorgers en dieenige jaren geleden samen met Mien vanuit renartsen hebben veel tijd en energie Blijdorp om te kunnen genieten van hun gestoken in de behandeling van het dier. oude dag in een gloednieuw ijsberenverblijf Pijnstillers, antibiotica, warmwaterbaden in de dierentuin van Karlsruhe. In Diergaaren infraroodbehandelingen mochten echter de Blijdorp hebben de ijsberendames niet baten. meermaals voor jongen gezorgd en ze hebIn maart is Palong als eerste olifant in de zogenaamde crush (kantelaar) geweest. ben bij velen onder ons nog steeds een De crush is een ingenieus apparaat waarwarm plekje. De 32-jarige Katrien had onder andere een verlamming aan beide mee men een olifant op zijn zij kan leggen achterpoten . Daarop besloot de dierenarts om hem uitgebreid te onderzoeken . haar te laten inslapen. Mien, die vorig jaar (In Taman Indah vindt u een schaalmodel overleed , en Katrien hebben beiden een waarbij u kunt zien hoe dit in z'n werk respectabele leeftijd bereikt en konden gaat.) Het rechterellebooggewricht van genieten van een onbezorgde oude dag. Palong bleek ernstig vergroeid ; er was geen beweging in te krijgen . De andere poten hadden ook te lijden: doordat hij z'n rechtervoorpoot wilde ontzien werden de Bouwactiviteiten De eerste maanden van het jaar is er met andere poten te zwaar belast, met als name rond Taman Indah een en ander op gevolg allerlei ontstekingen . De conditie de schop gegaan. De vlonders rond het van Palong ging zienderogen achteruit. buiten perk van de neushoorns zijn uitgeBegin april werden er nogmaals foto's breid waardoor het publiek nu nog beter genomen met nog zwaardere apparatuur. zicht heeft op de dieren. Ook is het buitenDe conclusie was dat er geen enkel middel zwembad van Namaste en Hugo aanzienlijk was om hem van de pijn te verlossen . vergroot: de neushoorns kunnen nu een Daarop volgde de moeilijke beslissing om groot stuk van de singel gebruiken om het dier te euthanaseren om hem een pootje te baden . Het publiek kan dan prakverdere lijdensweg te besparen. tisch oog in oog staan met deze reuzen! We zullen de speelse Palong zeker missen!

Palong onder de douche - Foto: Honique van leeuwen

zich beter ontwikkelen als ze eerst een tijdje kou hebben gehad! Naast het jonge gilamonster kruipt er nu dus ook een kleine Madagaskar-stralenschildpad rond in de opfokruimte. Het is een mooi diertje om te zien met zijn bolronde schildje en fraaie tekening. De reptielenverzorgers mogen terecht trots zijn op dit resultaat. En nu maar hopen dat er nog meer zullen volgen!

lebraveuien Glenn - Foto: Honique van leeuwen

moeder. Zij weet heel goed hoe ze al te opdringerige huisgenoten, zoals struisvogels, op een afstand moet houden. Glenn heeft een hele fijne tekening op zijn pootjes en snuit en is echt een plaatje om te zien! De vacht van een volwassen zebra is glad. Een pasgeboren zebra heeft langere haren en lijkt daardoor wel een levend knuffeldier. Het is zeer waarschijnlijk dat er inmiddels twee jonge zebra's rondlopen op de weide. Op het moment van schrijven was er namelijk nog een zebra hoogzwanger. De slingerapen die op het eiland in de grote vijver woonden zijn verhuisd naar de dierentuin van Parijs. Hun plek wordt ingenomen door de franjeapen (Colobussen) uit het Henri Martinhuis. Vlak voor de dieren zouden verhuizen beviel moeder Colobus van een zoon. Haar man was enige tijd daarvoor al verhuisd naar de dierentuin van Barcelona en zij zou juist kennis maken met een nieuwe echtgenoot. Dat is nu maar even uitgesteld totdat het jong wat groter is. Gelukkig staat zij niet alleen voor de opvoeding van haar kind, want zij heeft nog twee dochters thuiswonen . Bij Colobussen is het gebruikelijk dat de vrouwen in de groep gezamenlijk moederen over een jong.

Op 13 mei is er een olifantje geboren om I 1.30 uur, midden in de olifantengroep. Het is een klein maar dapper meisje. Binnen 3 minuten stond zij al overeind: voor Blijdorp is dit een recordtijd . Na haar geboorte ontstond er een opgewonden kakafonie van geluiden : alle olifanten, inclusief vader Alexander, begonnen te tetteren en zelfs de gibbons in hetzelfde gebouw lieten luidkeels van zich horen. De moeder van de kleine is Douanita, die hiermee voor het eerst een levend jong heeft gebaard . De verzorgers noemen haar Trong Nhi, naar een beroemde vrouwelijke leidster in de geschiedenis van Vietnam. Het is bekend dat zij, gezeten op de rug van een olifant, haar rijk inspecteerde. U kunt de olifantenfamilie met hun nieuwe aanwinst bekijken via de webcam van blijdorp (www.diergaardeblijdorp.nl). Ook de giraffenfamilie heeft er een kleintje bij. Zaterdag 3 mei werd Anne geboren _ Doordat de paring zelf niet is waargenomen, was het langere tijd niet duidelijk dat moeder Tipsy drachtig was. Alhoewel de buik van Tipsy steeds dikker werd, was de bevalling toch een beetje een verrassing.

Bijzondere reptielen Wederom is er een bijzondere geboorte te melden op de reptielen post. Daar kroop namelijk voor het eerst een Madagaskarstralenschildpad uit het ei. Tot nu toe was het binnen Europa alleen de dierentuin van Jersey gelukt om met deze zeldzame schildpadden te kweken. Hoewel de volwassen dieren in Blijdorp al jarenlang eieren legden was het tot op heden niet gelukt om jonge schildpadjes te kweken . Ditmaal hebben de verzorgers de gelegde eieren niet meteen in de broedmachine gelegd maar eerst een tijdje in de koelkast. Het blijkt dat sommige schildpaddeneieren

In de Rivièrahal zijn nog meer aanwinsten te bewonderen . Uit de dierentuin van Zürich kwamen gouden pijlgifkikkers naar de Diergaarde. De kikkertjes komen van oorsprong uit het tropisch regenwoud in Colombia (Zuid-Amerika) . De gouden pijlgifkikkers zijn bijzonder giftig: de huid van een enkel diertje bevat voldoende gif om 20.000 muizen of 100 volwassen mensen te doden! Zuid-Amerikaanse Indianen gebruiken het gif al heel lang bij de jacht. Zij smeren hun pijlpunten ermee in en een dier dat door zo'n pijl wordt geraakt is op slag dood. Als het vlees gebraden wordt verliest het gif zijn werking en is het vlees weer gewoon eetbaar. Het gif dat de diertjes produceren is een zenuwgif. Er wordt allerlei onderzoek gedaan om te kijken of het gif van nut kan zijn in de medische wetenschap.

Verdriet Op 17 april is olifant Palong overleden . AI jaren tobde Palong met problemen aan zijn rechtervoorpoot. Uitgebreid onderzoek heeft uitgewezen dat de problemen dusdanig waren dat er geen oplossing voor was en dat het dier veel pijn had. Er restte dan ook geen andere mogelijkheid dan Palong uit zijn lijden te verlossen . Palong leefde sinds 1998 in Blijdorp nadat hij enkele jaren had doorgebracht in de dierentuin van Singapore. Hij kwam als opvolger van de jonge bul Ben, die helaas overleden was tengevolge van narcose. Palong was ongeveer 12 jaar oud toen hij in Rotterdam arriveerde. Olifantenverzorger Martin van Wees had in Singapore al geconstateerd dat zijn rechtervoorpoot een beetje langer leek dan de linkervoorpoot. Ogenschijnlijk had hij daar geen last van. Palong was een ondernemende en speelse olifant. Graag ging hij op onderzoek uit in zijn buitenperk om te kijken of hij nog kattenkwaad kon uithalen. Dat deed hij het liefst als er geen verzorgers in de buurt waren, zoals onder lunchtijd. Men moest dan ook enige aanpassingen maken, want niet alles bleek bestand tegen deze jonge onderzoeker. Palong was erg graag en veel in zijn zwem bad te vinden ; wellicht had hij daar verlichting van de pijn . Naarmate hij ouder en dus

>

Ook het buitenperk van de olifanten is opgefrist. De boomstammen die er lagen waren inmiddels echt wel verteerd en aan vervanging toe. De boel is opgehoogd waardoor we de olifanten weer beter kunnen zien. En er zijn attributen voor gedragsverrijking aangebracht. De eerste keer dat de dames weer op het perk mochten, op paaszaterdag, stormde Irma met flapperende oren op die vreemde indringer af die daar midden op het perk lag. Het bleek echter een doodgewone rioolbuis, waarin de verzorgers af en toe lekkere hapjes kunnen stoppen. De rust was dan ook snel weergekeerd en de dieren konden de Paasdagen lekker genieten van hun ruime buitenspeeltuin . Naast de leslokalen ach~er de wolvenvallei verrees een gloednieuw onderkomen voor de Educatieve Dienst van Blijdorp. Dat was hard nodig, want het oude onderkomen achter de kangoeroeweide verkeerde in zeer slechte staat. Ook de vrijwillige rond leiders kregen een nieuwe plek. Zij kregen een fraaie ruimte met ontvangstbalie in een van de oude leslokalen. De rondleiders verzorgen al jaren leuke en interessante rond leidingen door de tuin . Dankzij de nieuwe ruimte zijn ze nu ook beter zichtbaar voor het publiek. De gorilla's leken wel te zijn aangestoken door al die bouwactiviteiten . Door het mooie weer in maart en april konden ze veelvuldig genieten op hun eiland . Daar werd Ashmar betrapt door onze fotografe Yvonne Raaijmakers: als een volleerd bouwvakker sjouwde hij met takken op zijn schouder rond . D'jeeco was ook al bezig: hij gooide alsmaar takken in het water. Zolang de gorilla's nog maar geen brug bouwen zijn die takken een mooie vorm van gedragsverrijking. Voor ons als publiek is het fantastisch om de dieren zo bezig te zien!

Ashmar als bouwvakker - Foto: Yvonne Raai jmakers

•

Foto's: Ineke Slijkoort

Algentene Ledenvergadering Vereniging Vrienden van Blijdorp Zaterdag 26 april 2003 Om 11.00 uur opende Tineke Groenhorst de vergadering, die door ongeveer 150 personen werd bijgewoond. Zij richtte een speciaal woord van welkom tot de heren Dorresteyn (directeur Diergaarde Blijdorp), Klapwijk (Hoofd PRjMarketing Diergaarde Blijdorp) en Horsting (voorzitter Raad van Toezicht), Ben Swaep (erelid en een van de oprichters van onze vereniging), evenals mevrouw Waalwijk, lid van verdienste. Achter de bestuurstafel zaten Henk Gerritse, Tom Slijkoort, Sylvia Noordijk, Arie Bos , Marcel Kreuger en de voorzitster. Koos van Leeuwen ontbrak wegens vakantie .

De voorzitster blikte terug op het afgelopen jaar. Er waren positieve zaken, zoals de opening van de nieuwe verblijven voor bizons en manenwolven. Verder is zeker dat wij, ter gelegenheid van ons jubileum , in 2003/2004 voor een bedrag van € 680.000,- een nieuw verblijf voor de Sumatraanse tijgers sponsoren . In 2002 moesten we echter afscheid nemen van oud-bestuurslid Frans Ramack (mr. Zoo) en onze actieve leden Cees van der Jagt (kreeg vorig jaar nog de zilveren olifantenspeld), Hanny Poelstra en Truus van der Hoek. Eerder dan gebrUikelijk gaf de voorzitster het woord aan Ton Dorresteyn . Het 40jarig jubileum van de vereniging was vol gens hem reden de vereniging eens extra in het zonnetje te zetten. Dorresteyn introduceerde vervolgens de Rotterdamse wethouder, de heer Nico Janssens. Sommige leden vriegen zich al af waarom de wethouder aanwezig was op de ALV .. Ook de wethouder feliciteerde de vereniging met haar 40-jarig jubileum, maar had een speciale verrassing. Het College van Burgemeester en wethouders van de gemeente Rotterdam had namelijk besloten om, ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van de Vrienden, de heer en mevrouw Gerritse

speciaal in het zonnetje te zetten . Zij zijn in 1983 lid geworden en hebben zich al vrij snel actief voor de vereniging ingezet. Wat begon met het verven van de kiosk, is inmiddels uitgegroeid tot het leiden van een volwaardig promotieteam met twee Vriendenwinkels. Henk en Greet Gerritse zijn als vrijwilligers fulltime in de weer voor Diergaarde Blijdorp. Dit was voor het College aanleiding om te besluiten de heer en mevrouw Gerritse beiden te onderscheiden met de Erasmusspeld van de Gemeente Rotterdam. Deze onderscheiding is bestemd voor mensen die zich op sociaal, cultureel en sportief gebied jarenlang onderscheiden hebben. Natuurlijk werden Greet en Henk uitgebreid in de bloemen gezet. Een kort moment was zelfs Greet Gerritse sprakeloos. Zij die haar kennen weten dat dat niet vaak voor komt! Maar het was van korte duur. Net bekomen van de schrik stapte Greet direct op de wethouder af om hem ter plekke lid te maken van de Vrienden . Hoezo promotieteam? Hierna ging het verder met het zakelijke deel. De notulen van de vergadering van 2002 werden, onder dankzegging aan de notuliste, goedgekeurd. De jaarverslagen van de secretaris en de penningmeester (zie Vriendennieuws 2003/ I) gaven geen

daarom een speciaal cadeau voor hem: een ingelijste foto van olifantbul Ben , die destijds naar hem vernoemd is.

aanleiding tot vragen . De kascommissie heeft het financiële verslag akkoord bevonden. De vergadering gaf het bestuur, en in het bijzonder de penningmeester, haar goedkeuring voor het gevoerde financiële beleid 2002. De leden van het promotieteam, het redactieteam en het handy-team werden door de voorzitster bedankt voor hun inzet. Om deze actieve vrijwilligers te bedanken, zal ook dit jaar weer een promotiedag worden georganiseerd.

Tenslotte gaf Marcel Kreuger nog een korte toelichting op de speciale jubileumactiviteiten die in prettige samenwerking met Blijdorp zijn opgezet: het seminar over gedragsverrijking op 10 mei en de speciale Vriendententoonstelling. Nadat onze voorzitster de vergadering had afgesloten besloot dhr. Dorresteyn de bijeenkomst met de laatste details over het nieuwe tijgerverblijf. U leest daar binnenkort meer over in Vriendennieuws. Hiernaast alvast een voorproefje.

Mevrouw Gerritse deed vervolgens verslag van het werk van het promotieteam . Het resultaat van het jaar 2002 was iets minder dan dat van 200 I , maar dat was dan ook een topjaar. Greet Gerritse had een speciaal dankwoordje voor onze voorzitster die regelmatig op drukke dagen een handje komt helpen in de winkels. De bestuursleden Arie Bos en Henk Gerritse traden af volgens rooster. Beiden hadden zich herkiesbaar gesteld en werden door de vergadering herkozen. Eens per twee jaar wordt de contributie aangepast. In verband met prijsstijgingen werd voorgesteld de contributie per 2004 te verhogen tot € 30,- per jaar. Het voorstel werd aangenomen. In 1963 is onze vereniging opgericht door 3 journalisten (de heren Bruins, Waalwijk en Swaep). De Vereniging telt nog 14 leden 'van het eerste uur'. Ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum vroeg het bestuur de vergadering toestemming om deze 14 leden te benoemen tot erelid. De vergadering ging enthousiast accoord. De aanwezige nieuwe ereleden ontvingen vervolgens een speciale oorkonde en een mooie bos bloemen . De heer Swaep, oprichter en oud-voorzitter van onze Vereniging. was natuurlijk al erelid en in het bezit van de gouden olifantenspeld. Het bestuur had

Het tijgerverblijf krijgt vorm in het oude ijsberenverblijf Tekening: adviesbureau Riede

>

0000QOOO

000000000

bASS

oeK

Tekst: Monique van Leeuwen - Maat Bronnen: Project 'Heksenkruiden', geschreven door Juul van Dam en Melitta van Bracht ; Heksenkruiden, geschreven door Greet Buchner ; Heksen en tovenaars, geschreven door Paul Dowsell.

Heksenkruiden Zal ik u eens iets bekennen? Ik ben fan. Het eerste boek las ik nog onder het mom van "Ik moet een beetje bijblijven vanwege mijn leerlingen". Deel twee tot en met vier heb ik zonder schaamte in één ruk verslonden. En nu wacht ik al ruim een jaar, en velen met mij, op het verschijnen van deel vijf van ... Harry Potter!

Bij de bereiding van heksendranken, heksenzalven en heksenwierook werden kruiden en planten gebruikt met hallucinerende, liefdesopwekkende en slaapverwekkende eigenschappen . De toverdranken werden voor tal van doeleinden bereid . 00 de tentoonstelline: is een aantal van

,..,111

t).()

C

c-

HET AMERIKAA SE C TI E T KRUGT ORM.

.-t).() .-N ..... .~ Ut

CU s.. -C RI

E 0

.::.:

4)

,..,0 4) ~

c: .::.: 0 0

l

.... M

E 0

..0 ..0

.... ..0

~

"'"'

~

Q

I Q

ë4)

Q

~

DO

c:

l:"'c: 0

ei.

I

E

0

~

DO

c:

c: c: :[ CU CU c: :~ '~ CU CU N :iS

'S

.c ~

CU

>

"'

DO

.

~

~ CU 'ec: cu ~ c: cu

ru 't:> .....

allerlei kwalen. In die tijd konden slechts enkele mensen lezen en schrijven . De heksen moesten hun kennis daarom mondeling overdragen aan andere heksen. Vermoedelijk was de heksenkring een soort vergadering van heksen waarbij ze recepten uitwisselden en hun kennis overdroegen aan een volgende generatie heksen. Van 1450 tot 1650 vonden in Europa op grote schaal heksenvervolgingen plaats. De kerk voelde zich bedreigd door de wijze vrouwen die duistere machten bezaten en konden beschikken over leven en dood. Men wilde het bijgeloof uitbannen. Talloze

~

~

::J

,..,::J 111

Cl:

~

(I)

"'

~

~

'0 c

cu

t:0

~ ëi.. c

ëi.. c

~

CU N CU

~

11

Ol

~

111

"0

idOl

1:4 0M

Q M

.:.! (I)

..0

DO

CII

DO

lil

CII

> CII

I-

CII

c:

~

CII

> CII

C

'ti

(I)

lil

c:

L:

> lIJ

E

E E ::J

.I:

"0

CII "0 ::l

~

0

0

DO

(I)

c:

::ï

éû

~ « "

"~ 0

VI

0

a..

ë

~ ~

zogenaamde heksenkruiden worden vandaag de dag nog toegepast in de geneeskunde. Het drogen en bewaren van magische kruiden gebeurt praktisch op dezelfde wijze als het drogen en bewaren van geneeskrachtige kruiden. Het verzamelen gebeurt echter op een ander tijdstip. Geneeskrachtige kruiden plukt men bij voorkeur vroeg in de ochtend als de dauw net is opgedroogd. Heksenkruiden worden het liefst geoogst op heldere zomeravonden, als de zon net onder is . Ook de stand van de maan speelt een belangrijke rol om het tijdstip te bepalen waarop de heksenkruiden geplukt worden.

DO

CII

~ Z (I)

Ê

L:

a '" ~

(I)

E E

::J

l-

C .:.!

(I)

...

Q.

QI

VI

'5

.I:

~

~ « "

" 0

~ 0

a..

ë 0

.2(I) ~

'(ij

E uJ

I 1\1 ..0

.... ~

c Ol co

....lil

(3

Cl)

-.e

met name het gebied rond het hart. Voor een goed resultaat dient de wortel dan wel op een vrijdagavond geoogst te worden . Wil je graag goed bevriend raken met je kat? Geef hem dan kattekruid (Nepeta spp.) , Er ontstaat daardoor een psychische band tussen mens en kat. Het werkt ook tussen mensen onderling: laat het kruid warm worden in je hand. Als je daarna iemand anders een hand geeft wordt deze persoon je vriend. Het wilde kattekruid had nog meer functies; de grote bladeren werden door heksen gebruikt als boekenlegger in hun toverboeken . >

~

>0 c 0

OOOOOOOGO

JlSS ROCK

00000000

Heksenkruiden Zal ik u eens iets bekennen? Ik ben fan. Het eerste boek las ik nog onder het mom van "Ik moet een beetje bijblijven vanwege mijn leerlingen". Deel twee tot en met vier heb ik zonder schaamte in één ruk verslonden. En nu wacht ik al ruim een jaar, en velen met mij, op het verschijnen van deel vijf van ... Harry Potter! Mensen zijn altijd geïntrigeerd geweest door heksen en tovenaars. Eeuwenoude verhalen en legenden doen nog altijd de ronde en ook in onze moderne tijd zijn boeken en films als 'Harry Potter' en 'In de ban van de ring' ongekend populair. De botanische afdeling van Diergaarde Blijdorp springt hierop in door de borders bij de Terraszaal om te toveren in een tentoonstelling over heksenplanten. Men verwacht dat dit een grote aantrekkingskracht heeft op kinderen en dat dit een mooie manier is om kinderen kennis te laten maken met de wonderen van de plantenwereld .

Vereniging Vrienden van Blijdorp Antwoordnummer 30555 3030 WB Rotterdam

Van 1450 tot 1650 vonden in Europa op grote schaal heksenvervolgingen plaats. De kerk voelde zich bedreigd door de wijze vrouwen die duistere machten bezaten en konden beschikken over leven en dood. Men wilde het bijgeloof uitbannen. Talloze

Bij de bereiding van heksendranken, heksenzalven en heksenwierook werden krui den en planten gebruikt met hallucinerende, liefdesopwekkende en slaapverwekkende eigenschappen. De toverdranken werden voor tal van doeleinden bereid . Op de tentoonstelling is een aantal van deze kruiden te zien en wordt tekst en uitleg gegeven over de werking ervan. Bovendien worden er kruiden getoond die juist werden aangewend om heksen en geesten op afstand te houden of te verdrijven . Hier volgt alvast een voorproefje:

Liefdesperikelen Problemen op het gebied van liefde en trouw waren een belangrijke reden om naar een kruidenvrouw of heks te gaan. Zij wist wel een drank te bereiden waarmee men het hart van de geliefde kon veroveren .

Sprookjes Sprookjes doen eigenlijk geen recht aan de heks. Hierin wordt zij meestal afgeschilderd als een boosaardige oude vrouw die in een borrelende kookpot allerlei geheimzinnige dranken bereidt om kwaad te doen aan onschuldige mensen. Zij vliegt rond op een bezem en op haar schouder zit een zwarte kat. Sommige dieren zoals katten, padden, uilen en vleermuizen zouden heksen helpen en werden huisgeesten genoemd. Echter, in heel oude tijden waren heksen juist wijze vrouwen. Zij beschikten over een grote kennis van planten en ingewikkelde recepten om de geheimzinnige krachten van planten te gebruiken. Het is belangrijk om de juiste samenstelling te kennen van een toverdrank; veel planten zijn immers giftig en kunnen in een verkeerde hoeveelheid zelfs dodelijk zijn. Veel mensen maakten gebruik van de kennis van de heksen ; zij werden geholpen met middeltjes tegen allerlei kwalen. In die tijd konden slechts enkele mensen lezen en schrijven. De heksen moesten hun kennis daarom mondeling overdragen aan andere heksen. Vermoedelijk was de heksenkring een soort vergadering van heksen waarbij ze recepten uitwisselden en hun kennis overdroegen aan een volgende generatie heksen.

Tekst: Monique van Leeuwen · Maat Bronnen: Project 'Heksenkruiden', geschreven door Juul van Dam en Melitta van Bracht; Heksenkruiden, geschreven door Greet Buchner; Heksen en tovenaars , geschreven door Paul Dowsell.

Rozen · Foto; Monique van Leeuwen onschuldige mensen zijn in deze periode gemarteld en gedood. Elke alleenstaande oude vrouw met wat huisdieren werd verdacht van kwade tovenarij . Vanaf het moment dat men heksen ging vervolgen moesten deze een verborgen leven leiden. Wellicht zijn ze toen hun kennis ook ten kwade gaan gebruiken . ...

Magische kruiden De heksenvervolgingen hebben ertoe geleid dat er een scheiding kwam tussen de zogenaamde goede (geneeskrachtige) kruiden en slechte (heksen) kruiden. De scheiding is echter niet erg strikt: veel zogenaamde heksenkruiden worden vandaag de dag nog toegepast in de geneeskunde. Het drogen en bewaren van magische kruiden gebeurt praktisch op dezelfde wijze als het drogen en bewaren van geneeskrachtige kruiden. Het verzamelen gebeurt echter op een ander tijdstip . Geneeskrachtige kruiden plukt men bij voorkeur vroeg in de ochtend als de dauw net is opgedroogd. Heksenkruiden worden het liefst geoogst op heldere zomeravonden, als de zon net onder is. Ook de stand van de maan speelt een belangrijke rol om het tijdstip te bepalen waarop de heksenkruiden geplukt worden.

Een belangrijk ingrediënt voor liefdesdranken zijn rozenblaadjes. De roos is al eeuwenlang het symbool van romantiek. Opmerkelijk is de tegenstelling tussen de scherpe doornen en de tere bloemen. Nog altijd is het dé bloem om cadeau te geven aan je geliefde en vult de roos menig bruidsboeket. Met haar betoverende schoonheid en heerlijke geur is de roos ook een geliefd ingrediënt van parfum . Een liefdesdrank bereidt met rozenblaadjes werd gebruikt om een man of vrouw aantrekkelijk te maken of om trouw terug te winnen . Ook onwillige personen kon men door het laten drinken van zo'n drank verliefd laten worden. Mocht dit alles niet baten dan bestonden er ook rituelen om een gebroken hart te helen. Met de wortel van de Florentijnse lis (Iris germanica 'F!orentino ') kan men een olie maken waarmee de kleren van de betreffende persoon worden besprenkeld. met name het gebied rond het hart. Voor een goed resultaat dient de wortel dan wel op een vrijdagavond geoogst te worden. Wil je graag goed bevriend raken met je kat? Geef hem dan kattekruid (Nepeta spp.) . Er ontstaat daardoor een psychische band tussen mens en kat. Het werkt ook tussen mensen onderling: laat het kruid warm worden in je hand. Als je daarna iemand anders een hand geeft wordt deze persoon je vriend . Het wilde kattekruid had nog meer functies ; de grote bladeren werden door heksen gebruikt als boekenlegger in hun toverboeken. >

Geluk en rijkdom

Loop met de pan door alle vertrekken van het huis en de boze geesten worden verdreven. Op feestdagen strooide men takjes van de jeneverbes op vloeren van huizen en stallen ; dit om ziektes te verdrijven .

Als men een goede oogst wilde hebben of rijk wilde worden bezocht men de heks met de vraag of er een kruid of ritueel bestond dat daarin kon voorzien. Ijzerhard (Verbena officinalis) is daarvoor een veelgebruikt heksenkruid. De plant dient wel op de juiste tijd geoogst te worden, namelijk voordat deze door de zon of maan beschenen is. "Wie zich met het sap van deze plant inwrijft krijgt alles wat hij wenst".

Tot slot nog een leuke werking van het bekende valeriaan (Valeriana officinalis). De wortels van valeriaan werden in het bed van kleine kinderen gelegd om elfen en heksen op afstand te houden . Deze zouden aan de teentjes en vingertjes van het kindje sabbelen, waardoor dit niet meer kan groeien . ...

Ook salomonszegel (Polygonatum odoratum) is zo'n geluksbrenger, mits op de juiste wijze geoogst. De wortel van deze plant dient op de magische dag van Sint Jan (24 juni) uitgegraven te worden . Snij de wortel door en verdeel hem in drie lobben. Als u de worteldelen meeneemt in uw tas zult u goede zaken doen!

Heksenwerende planten Naast bovengenoemde planten zijn er nog meer soorten te vinden op de tentoonstelling, allemaal met hun specifieke eigenschappen . Er bestaan echter ook planten

In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde. Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse (interne) Blijdorp-uitgaven, Er kan dus tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kun nen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. De meest actuele lijst vindt u op het mededelingenbord op het voorplein tegenover de flamingo·s.

De moeite waard

Vermoeidheid Eerder genoemde ijzerhard heeft nog meer goede eigenschappen ; gedragen als kousen band helpt het om uitputting te voorkomen . Zelfs paarden schijnen goed te reageren op het dragen van ijzerhard! Ook Sint Janskruid (Hypericum perforatum) helpt tegen vermoeidheid. Men stopte dit kruid in zijn schoenen om daardoor onvermoeibaar te zijn. Het dient echter wel voor zonsopgang geplukt te worden anders verliest het zijn magische werking. Heeft u last van een vermoeide huid en wilt u graag jong blijven? Verzamel dan dauwdruppels van de bladeren van wilde kaardenbol (Dipsacus fullonum) . Het werkt verjongend als je deze dauwdruppels drinkt of je huid ermee besprenkelt.

(15/1/2003 11/4/2003)

Zaaddozen Kaardenbol · FOlo: Monique van leeuwen om heksen op afstand te houden. Opvallend is dat deze planten tevens ongedierte en bacteriën op afstand houden. Laurier (Laurus nobilis) werd gebruikt om heksen en tovenaars te weren . Huizen die in de buurt een laurier hebben zijn gevrijwaard van alle kwaad . Tevens geeft een laurier bescherming bij donder en bliksem . Tijdens de langste nachten van het jaar hebben spoken en heksen hun grootste macht. Met zogenaamde rookkruiden kunnen kwade geesten verdreven worden. Na zonsondergang worden antimagische kruiden zoals jeneverbes Uuniperus communis) samen met wierook in een pan gedaan .

In de afgelopen jaren hebben we kunnen genieten van fraai aangeklede tentoonstel lingen op botanisch gebied. Denkt u maar eens aan de projecten 'Spirituele planten' en 'Indianenplanten' op de plek waar nu de HSL wordt aangelegd . Ook de aankleding van deze tentoonstelling gebeurt geheel in stijl. Zo zijn de diverse kruiden aangeplant in groepjes die de vorm hebben van heksensymbolen zoals puntmutsen, sterren en maan. Ook de bebording is aangepast om het publiek in een juiste stemming te bren gen. Het loont zeker de moeite waard om een kijkje te nemen bij de borders rond de terraszaal. Een project als 'Heksenkruiden' geeft weer eens aan dat Diergaarde Blijdorp ook op botanisch gebied heel wat te bieden heeft. Bent u na het lezen van dit artikel geïnspireerd, dan volgt hier nog het recept voor rozenol ie: Doe verse rozenblaadjes in een goed afsluitbaar potje en vul dit met zuivere zonnebloemolie. Laat dit gedurende dr ie dagen staan . Vervang na drie dagen de oude rozenblaadjes door verse. Herhaal deze handelingen enkele malen totdat er een geurende olie is ontstaan. Gebruik het als badolie of sprenkel enkele druppels op de drempel van de slaapkamer . .... •

Geboren I wltllekkraanvogel. 5 modoorhllllihuuls,.1 Europcsc wdtk kattcn (\adu Pcter, 1ll0l:ckr 1 klth), 1 zwartnckvruchtcnduiC 1 Prins-Alfredhert (Pana}. vader C:hlCO. mocder Althc3). 2 Bal1sprcellwcn. I Scheepm,lker\ kroondlliC 3 pensecl7Wljnen (vader P1C
Gorven I ll artla u b-toerako, I L'idcrcL'nd, 2 roodllorhuulbuuls, I dL'gc 11 krab. I zwartkoplhis, J modklllevogclsPlll, I strUlsvogL'l, 2 DominiGl
Gearriveerd I lll ll tsIangoL'r (llit Apeldoorn). I 0itjak. 1 franjcaap (\In Barcelona). diverse stccnkor,llen (uit Curac;lo Sca Aquarium), 1 Gcrmainpauwfazant, 1 s lang (soort onhekcnd). H klutcn (van NOP), I AZ1.ltlschc goudkat (UIt Wasscn.lar), I Cl11ncse drlcklclsc111 ldpad (uit Vissenbjcrg, Dencmarken). I gcle r3ttens lang. 2 [OCO toCk;.lIlS, 2 drickleurgIanssprccuwcn, 1 TCllll11inck-tragopan. I koningsfàzant, 1 OSScklkkcr. I groclle Iq,>lJJ,ln. I ChlllCSC rattcnsl;llIg, 13 roz.: flalllmgo's (Ult Em111cn) , 1 blauwc pijlgifkikkcr.

Ver onden

WIe Irerkent deze Blijdorp bewoller?? Kijk voor lIet jl/iste alltwoord op de websile:l/lww.vrietldetlvallblijdorp.tll of wadI I lot Irel volgende ""'tlttler vall Vrietldellllielllvs,

2 blauwtongskinkcn, 1 gelc rattcnslang, 5 Pct1crson's poctsgarnaal (naar Artis). 10 gcstrL'cptc 7ccpaardjcs, 3 zwartc slingcrapcn (n,l.1r Parijs). 2 grijzc voskocsocs (naar Sol1th Lakcs, Engcland). 4 zJndwallabll's (naar South LJI.. e,. Engcland). I franjcaap (naar BarcelonJ), I Bali~p r ecuw (naar Arnhem). SO spolcnsclllldpaddcll (n.lar Senega l), 1 JtdTerkrJanvogel (naar Overloon), I roodsta,lrtlllcerval (na,lr AntwcrpL'n), 7 grotc zaagbckkcn (naar Poznan. Polen), 10 zL'epaardjes (naar Scheveninge n) . 2 wittc l1luskaatduiven (naar NOP). J grocnc leguaan, 3 riddl'ranolis~ell, I Kongopallw (naar Jerscy), I 'tl11aragdvaraan (naar Jcrsey), 2 knobbc lzwijllen (naar lkekse Bergen). I klemc pand,1 (naar Bcckse Bergcn). I Kongopauw (naar Kopenhagen), J Arfak-boshocn (naar Vogelpark Call1bron, België), 2 n e lroeb (naar Kopenhagen), 3 l'OodoorhlllllbulIls (na,lr Kl pcnhagcn). I manoe i (naar Broxbournc, Engeland), 2 mangrovcvarancn (n.1.lr Visscllbjcrg, Dcncmarkcn), 2 StOkc's stckelsra,lrtskinkL'll (n.lar Visscnbjcrg, Dcncmarkc n). I coco tockan, I ll1anol'1 (naar Cahfornië), 2 snccllwkaptaptlllL'n, I gwcnhcll11toerako. 1 roelmcl, 1 kon ij lllll lI:je, 1 wltliphcrt (naar Satàri lkekse Bergen). J Europcse wildc kat (naar Plaswljckpark). I (;ermalll-pallwtàzant. I hlJllWC pijlgifkikker, 2 MadagascarrcuLL'ndaggekko\, 6 lwartkllplbls!-.en. 1 Ch inc.,c gOllt1kar (II;1M Was!-.cn
eOGOO

Vogelspin Groot, harig, kruipend en grote webben makend waarin onschul dige schoonheden worden gevangen. In vele films worden zij gebruikt om spanning op te roepen of om mensen af te schrikken. Er bestaat zelfs een medische term voor mensen met enorme angst voor deze dieren. We praten dan over spinnen in het algemeen. In deze aflevering van Koud Bloed zal de aandacht vooral gericht zijn op de vogelspinnen in Blijdorp.

Tekst: Gerhard Tijssen Informatie: Louwerens-Jan Nederlof,

Spinnen algemeen

wen gestoken, waarbij het gif wordt ingespoten. Het doodt of verlamt de prooi niet. Dit gif bevat verteringsenzymen waardoor de prooi inwendig wordt verteerd . Uiteindelijk wordt de vloeibare inhoud van de prooi opgezogen. De beet van sommige soorten kan zeer pijnlijk zijn en veroorzaakt een branderig en verkrampt gevoel. Bij andere soorten valt de beet te vergelijken met een bijensteek en veroorzaakt fikse zwelling en jeuk. Dodelijke beten komen zelden voor en dan vooral nog bij kleinere soorten. Het meest vervelende van vogelspinnen is het vermogen van sommige

Spinnen behoren wetenschappelijk gezien tot de stam van de geleedpotigen. Tot de geleedpotigen horen ook de insecten. En om dit misverstand meteen maar uit de weg te ruimen; spinnen zijn geen insecten. Nauw verwant aan de spinnen zijn de schorpioenen. De belangrijkste verschillen tussen insecten en spinnen zijn dat het lichaam van insecten bestaat uit drie delen, te weten kop, borststuk en het achterlijf terwijl het lichaam van spinnen bestaat uit twee delen: het kopborststuk en het achterlijf. Verder hebben insecten drie paar poten en spinnen vier paar poten en nooit vleugels.

Vogelspinnen komen voor in alle tropische delen van de wereld in een verscheidenheid van biotopen. Ze bouwen geen web, omdat ze daar te zwaar voor zijn, maar bekleden wel hun schuilplaats met spinrag. De stand van de kaken is het belangrijkste kenmerk om vogelspinnen van andere spinnen te onderscheiden . Vogelspinnen hebben, in tegenstelling tot andere spinnen, verticaal bewegende kaken in plaats van horizontaal naar elkaar toe bewegende kaken en zij kunnen de giftanden onafhankelijk van elkaar bewegen . Er zijn nu ongeveer 800 soorten beschreven.

gaan om tijdens de paring het vrouwtje te benaderen. Het mannetje is iets kleiner dan het vrouwtje en heeft langere poten met weerhaakjes. Tijdens de paring houdt hij de gifkaken van het vrouwtje met de voorste poten met weerhaakjes onder controle. Voor hij het vrouwtje benadert heeft hij in een schuilplaats een web gemaakt, waarin hij sperma heeft gelegd. Dit neemt hij op met de pipetvormige tastorganen bij de kop . Tijdens het beklimmen van het vrouwtje brengt hij hiermee het sperma in de vrouwelijke geslachtsopening. Hierna neemt hij snel de benen. Na enkele weken legt het vrouwtje 500- I 000 eieren in een cocon, die ze bewaakt. Na ongeveer drie weken komen de eieren uit. Ze groeien gedurende enkele jaren uit tot de maximale grootte. Vogelspinnen kunnen wel 30 jaar oud worden.

insectenverzorger Diergaarde Blijdorp

Blijdorp In Blijdorp zijn de vogelspinnen te zien in de Rivièrahal, tegenover de kikkers en in de entree van de hal en in het Oceanium tegenover de jaguarundi's. Op dit moment zijn er vier soorten te zien in de Rivièrahal: de witknievogelspin (Acanthoscurria geniculata), de Chileense vogelspin (Chramostola cala), de roodknievogelspin (Brachypelma smithii, entree hal) en de rood pootvogelspin (Brachypelma boehmei). De roodknievogelspin is ook te zien in het Oceanium . Vogelspinnen vereisen geen ingewikkelde verzorging. Qua temperatuur worden de dieren die afkomstig zijn uit droge of woestijngebieden gehouden bij 2S-28°C en een luchtvochtigheid van 60%. De dieren uit de bossen worden iedere dag besproeid om de vochtigheid hoog te houden.

Het kopborststuk bij de spinnen heeft in totaal zes paar aanhangsels. Het eerste paar draagt scharen of tangen en wordt gebruikt bij het eten . Het tweede paar, de palpen, lijkt soms op pootjes maar kan veranderd zijn in scharen of een copulatieorgaan . De volgende vier paar aanhangsels zijn de poten. Het achterlijf van spinnen bevat de ademhalingsorganen. Bij vogelspinnen bestaan de ademhalingsorganen uit boeklongen. Dit zijn opgevouwen lamellen waarin zuurstofuitwisseling plaatsvindt met de inwendige circulerende vloeistof. Spinnen hebben ook zogenaamde spintepeis, warmee zij spinrag maken.

Voortplanting

Op dit moment wordt niet gefokt met de vogelspinnen. Alle aanwezige dieren zijn vrouwtjes. Indien men de fok wil opstarten kunnen mannetjes uit andere dierentuinen worden gehaald of van bekende particuliere fokkers . Omdat vrouwtjes wel oud kunnen worden hoeft hier geen haast mee gemaakt te worden. Mannetjes worden slechts drie tot vijf jaar oud . In Blijdorp worden de vogelspinnen eenmaal per week gevoerd met eendagsmuizen, sprinkhanen of grote krekels. De verzorgers gaan met hun handen in de verblijven en dragen soms handschoenen ; niet zozeer vanwege de angst voor een beet maar vanwege de door de spin afgeworpen haren, die jeuk en uitslag kunnen veroorzaken .

Het mannetje en het vrouwtje leven apart en komen alleen in de paartijd bij elkaar. Omdat het instinct om elk bewegend wezen aan te vallen zo sterk ontwikkeld is moet het mannetje erg omzichtig te werk

De auteur hoopt dat na het lezen van dit artikel de lezer toch met iets meer interesse kijkt naar de grote harige spinnen in de Rivièrahal en het Oceanium . •

Vogelspinnen Vogelspinnen worden in veel talen ten onrechte tarantula's genoemd. De echte tarantula is een Zuideuropese wolfspin. Vogelspinnen zijn de reuzen onder de spinnen, met een lichaam dat bij sommige soorten 12 centimeter lang wordt en met een pootspanwijdte tot 28 centimeter bij het vrouwtje van de goliathvogelspin. Vogelspinnen eten zelden vogels. Deze reputatie hebben zij te wijten aan een tekenares, Maria Sibille Merian, die in 1705 in een beschrijving van insecten in Guyana en Suriname een tekening plaatste van een vogelspin die een kolibrie at. In werkelijkheid leven zij voornamelijk van insecten en zelfs kleine gewervelde dieren als kikkers en hagedissen. Incidenteel verorberen zij een kleine vogel.

Zijn vogelspinnen gevaarlijk? Over de giftigheid van vogelspinnen worden meestal wat overtrokken verhalen verkondigd. Omdat ze zo groot zijn denkt men vaak dat ze ook wel dodelijk giftig zuIlen zijn. Bij de jacht, die voornamelijk 's nachts plaatsvindt, vertrouwen vogelspinnen vooral op hun grootte en kracht. Is de prooi eenmaal gevangen, dan wordt deze onmiddellijk met de scherpe, holle gifklau-

Zoo'n fototijdschrift

soorten om haren af te werpen ; de bombardeerspinnen ..

>

Eén van de populairste activiteiten georganiseerd door de Vrienden is een fotocursus van Rob Doolaard. Wij denken dat veel van deze enthousiaste Blijdorp-fotografen ook regelmatig in onze Nederlandse natuur fotograferen en voor al die fotografieliefhebbers is deze 'Zoo'n boek' millchien intereslant. Recent 'ontdekten' we namelijk een Duitltalig maandblad getiteld 'NaturFoto, Magazin fuer Tier- und Naturfotografie'. Dit keer dUI geen boekrecensie, maar een recensie over een tijdschrift. 'NaturFoto' verschijnt maandelijkl en il in Nederland verkrijgbaar in de beter gesorteerde tijdlchriftenwinkels. Het is wel een duur tijdlchrift: € 7,50. Voor dit geld krijg je echter wel een mooi magazine op zwaar papier met geweldige fotografie. De prachtige natuurfoto'l zijn zeker het hoogtepunt van het blad en nodigen sterk uit om ook zelf op pad te gaan. Bij elke foto Itaat keurig vermeld met welke camera en lens, en op welk type fotorolletje de foto werd gemaakt (helaal zonder vermelding van diafragma en sluitertijd). Voor het maken van dergelijke mooie foto's geeft het tijdschrift veel tips. In elk nummer worden ook één of meer natuurgebieden beschreven en getoond die de moeite van het bezoeken waard zijn. Uiteraard veel Duitse gebieden maar ook het buitenland komt ruimschootl aan bod. Zo is er in één van de laatste nummers een fotoreportage geweest over de Nederlandse Wadden. Daarnaalt bevat elk nummer artikelen over apparatuur: digitale camera's, lenzen, filterl, ete. De meeste apparatuur die in Duitlland verkocht wordt is ook gewoon in Nederland verkrijgbaar. Dit maakt deze artikelen zeer lezenswaardig. Dat geldt ook voor de artikelen over de fotografie van een bepaald dier, zoals ijsberen, Afrikaanse dieren maar ook inheemse loorten als mol, blauwe reiger en ijsvogel. Tot slot zijn veel artikelen gewijd aan een bepaalde fotografietechniek zoals bijvoorbeeld macrofotografie, bevat elk nummer een portfolio van een goede fotograaf (niet alleen Duitse; ook van de Nederlandse fotograaf Dos Winkel zijn onderwaterfoto'l gepubliceerd) en il er een rubriek met nieuwtjes op het gebied van (natuur)fotografie. Kortom. ook voor Nederlandse lezers is het een interessant en stimulerend blad. Dat het blad Duitstalig is hoeft voor veel mensen geen bel mei te zijn, het is geen ingewikkeld (technisch) Duits. Bovendien kijkt het blad ook vaak over de grens zodat het niet alleen voor Duitiers en Duitllandgangers interessant is. Houdt u van fotograferen in de vrije natuur dan il 'NaturFoto' zeker een aanrader ondanks de hoge prijs. N PI'

R

€ 7.5 0/ nummer; abonn ement € 9 2, -/ jaar : Jo s en Ann e Mari e Nijkamp Hosman

schoonheid

st 20 september: Najaarsreis naar dierenpark Planckendael in België (zie ook pag. 23).

Rode IbiS' Foto Jos Nllkamp

houden en in droge gebieden leven, zoals bijvoorbeeld de heremiet ibis. Ibissen hebben meestal vaste gebieden om te foerageren en vaste gebieden om te slapen. Soms liggen die gebieden vele kilometers van elkaar verwijderd. Met name de slaapgebieden blijven vaak jarenlang in gebruik. Nestelen doen ibissen meestal in kolonies. In de broedtijd hoor je van de vogels ook wel wat geluid (zang is het niet te noemen), daarbuiten laten ibissen weinig van zich horen.

'Flamingo'

dezelfde manier voeden . De neusopeningen bij de ibissen zitten aan de basis van hun snavels zodat ze kunnen blijven ademhalen als ze in modder of water porren . Hoewel deze vogels goed kunnen zien varen ze bij het foerageren toch voornamelijk op hun prima tastzi n.

Een van de nieuwe hoogtepunten in het nieuwe gedee lte van Blijdorp zal binnenkort een volière met rode ibissen zijn. De rode ibis is met zijn 50 centimeter de kleinste ibis , maar is tegelijk ook de meest opvallende. Dit is te danken aan zijn felrode kleur. [n dit artikel vertellen wij u alvast iets over deze vogel hoewel u nog even geduld moet hebben voor u hem in Blijdorp kunt ontmoeten .

Ibissen Ibissen zijn middelgrote tot grote vogels die op het water en land leven . De grootste soort is ongeveer één meter groot, de kleinste haalt ongeveer de helft daarvan. Ze zijn herkenbaar aan de lange nek, lange poten en de ook al lange, gebogen snavel. Alle ibissen hebben op hun lichaam 'naakte delen', vooral op de kop en de nek. Dit zijn plaatsen waar geen veren groeien. Ibissen hebben vrij lange brede vleugels, waarmee ze krachtig en snel kunnen vliegen. Net als ooievaars vliegen ze met gestrekte hals en poten . Tot onze verbazing blijken ibissen

nauw verwant aan de lepelaars. Er zijn zelfs hybriden (kruisingen tussen beide soorten) geboren. De lichaamsbouw van de ibissen is goed aangepast aan hun manier van leven. Zo zijn de lange snavels prima instrumenten om mee in het water of modder te porren, op zoek naar voedsel. Er zijn ook soorten die op het land leven en daar hun voedsel zoeken : zij porren met hun, vaak wat kortere snavel in zandspleten. De snavels van de vrouwtjes zijn bij alle soorten wat korter dan die van de mannetjes. Dit is opmerkelijk omdat ze zich beiden op precies

Rode Ibis met jong· Foto: Jos Nijkamp

Ibissen komen bijna over de hele w ereld voor, alhoewel we ze met name in de (sub)tropen vinden . Op Antarctica komen ze echter in het geheel niet voor. Ze zijn te vinden in wetlands (helaas een sterk bedreigd landschap op deze wereld), waar ze een voorkeur hebben voor stilstaand of rustig stromend water. Er zijn echter ook enkele soorten die helemaal niet van water

Nee, dit verhaal gaat niet opeens over andere vogels. Maar vreemd genoeg is de naam van de rode ibis in Suriname 'korokoro' of 'flamingo'. Om het verhaal maar even compleet te maken: de flamingo wordt in Suriname 'seegansi ' genoemd. Een land, een taal , maar toch . De wetenschappelijke naam van de rode ibis is Eudocimus ruber ('Eudocimus' betekent prachtig; 'ruber' betekent rood; ook deze naam is weer een allegaartje: eudocimus is een Grieks woord; ruber is Latijns). De rode ibis valt natuurlijk vooral op door zijn felrode kleur. Een deel van de onderzijde van de vleugels is overigens zwart. De mooie rode kleur halen ze uit hun voedseldieren waar een kleurstof inzit (bijvoorbeeld in de garnalen). Ce rode ibis zoekt zijn voedsel in modder en ondiep water. Hij is vooral dol op kreeftjes, slakken, insecten, kleine visjes en dus ook garnalen. Foerageren doen rode ibissen in groepen van zo'n 30-70 vogels. Ook slapen doen ze in groepen, vaak samen met andere soorten vogels zoals reigers. In Suriname (waar de grootste groep rode ibissen leeft en broedt) slapen ze vooral in de parwabomen. Het is een prachtig gezicht: de felrode vogels in de groene bomen. Dit is ook fantastisch te zien in het 'vogel park Walsrode' in Duitsland waar de rode ibissen in een grote doorloopvolière zitten met veel 'bomengroen' . Hopelijk zal ook de volière in Blijdorp voorzien zijn van slaap- en broedbom·en. In Suriname broedt maarliefst de helft van alle rode ibissen (wereldwijd enkele tienduizenden). Ook in delen van Colombia, Ecuador, Venezuela, Brazilië en de Guyana's komt de rode ibis voor. Hun leefgebieden zijn daar de mangrovemoerassen, modderige delta's van rivieren, ondiepe meren, lagunes en rijstvelden. Belangrijk is in ieder geval dat er ondiep water is om te kunnen foerageren.

Zoals al gezegd broeden de rode ibissen in grote groepen. In groepen rode ibissen zijn de broedende vogels van de niet-broedende te onderscheiden door de snavelkleur: bij de broeders is de snavel zwart, bij de niet-broeders is die vleeskleurig/rood. De rode ibis nestelt graag op eilandjes: lekker rustig! Broeden gebeurt meestal in de regenperiode. In kolonies van 50 tot wel 50.000 paar wordt dan gebroed in de bomen en struiken, op zo'n één tot vier meter hoogte. Vaak broeden in dezelfde kolonies naast andere ibissoorten ook reigers. Dit gedrag is ook al mooi te zien bij de ibissen die in Blijdorp in de doorloopvolière zitten. Van takken bouwen de vogels een klein plateautje in de boom waarin meestal twee eieren worden gelegd. Na ruim 20 dagen broeden komen de eieren uit. De jonge rode ibissen verdienen hun naam dan nog niet helemaal. Ze zijn saai bruin en grijsbruin van kleur, met een witte onderkant. Na 35-42 dagen zijn de jongen voldoende gegroeid en bevederd om uit te vliegen. Ze worden dan nog wel een tijd door de ouders gevoerd. Hoewel Blijdorp vrijwel alleen nog maar sterk bedreigde dier- en vogelsoorten nieuw opneemt in de collectie geldt dit gelukkig niet voor de rode ibis. Wereldwijd zijn er enkele tienduizenden. Wel nemen de aantallen af en broeden ze bijvoorbeeld al niet meer op Trinidad . Zoals bij zoveel dieren die in aantal afnemen is ook hier de mens het probleem. Er komen steeds meer mensen en dus worden steeds meer gebieden geschikt gemaakt voor bewoning en akker- en landbouw. Hie ee worden de leefgebieden Vilt vogels en ieren vernietigd, met all . te gevolgen n dien. Daarnaast zijn rode ibissen nogal esteld op hun rust. Grote groepen mens n in hun leefgebieden (toeristen!) verjagen dan ook de vogels en verslechteren de broedresultaten. Tot slot moeten al die mensen ook eten: steeds meer vogels worden dus ook gedood om als voedsel te kunnen dienen. Daarnaast is men bang dat in de (nabije) toekomst ook de pesticiden wel eens een groot probleem kunnen gaan vormen voor de rode ibissen van Zuid-Amerika. Zoals gezegd kunt u deze prachtige vogels binnenkort ook in Blijdorp bewonderen . Daarmee wordt het nieuwe deel van Blijdorp weer een stuk mooier en kleurrijker. Zodra de vogels in Blijdorp zijn gekomen zullen wij u in een volgend artikel meer vertellen over de rode ibis in Blijdorp.

•

Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam. Bezoekersinformatie: 010-4431495. Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam.

lIet gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur.

Jaargangen Przewalksipaard van nr. 1/ 1978 tct en met 2003 en jaargangen 'Onze vogels' van de Nederlandse bond van vogellicfhebbers. Vanaf 1967 tot en met 1999, gedeeltelijk ingebonden . G. van Vuuren, Speenkruid 17,4251 KC Werkcndam. Tel. 0183-503825.

Alle ovcr antilopcn en f,'
Redactie Vriendennieuws M. Kreuger Goudsesingel 235d 3031 EL Rotterdam

In dit jubileumjaar besteden wij aandacht aan dieren die een nieuw of gerenoveerd verblijf van de Vrienden hebben gekregen . Een van de meest recente verblijven gefinancierd door de Vrienden is dat van de manenwolven (Chrysocyon brachyurus). Het nieuwe ruim opgezette verblijf. met een vijver en een prachtige uitkijkpost voor bezoekers ligt in het Amerika gebied, vlakbij het Oceanium. tegenover de bizonweide en is in 2002 gereed gekomen. Vroeger zaten deze prachtige dieren in een nogal donker bebost verblijf in Blijdorp dat totaal niet overeen kwam met hun natuurlijke biotoop. Zij bewonen namelijk de met hoge grassen begroeide pampa's in Bolivia, Argentinië, Uruguay, Par aguay, Peru en Brazilië. De site van de World Conservation Union www.canids.org/SPPACCTS/manedwlf.htm • bevat onder andere uitgebreide informatie over deze leefgebieden. Het is tevens de site met de meest interessante en complete beschrijving van deze wonderbaarlijke dieren. En bij www.enviroliteracy.org/article.php/495.html · vind je een beschrijving van het Cerrado gebied in Brazilië. Een goede Nederlandstalige site is : www.geocities.com/planten2000/dtxt/Zoogdier/Manenwolf

Vereniging Vrienden van Blijdorp Antwoordnummer 30555 3030 WB Rotterdam

kundige gaven . Zo zou het rechteroog in een amulet de drager geluk bij het gokken brengen, een ketting van zijn tanden helpt bij kiespijn en het eten van zijn hart maakt slangengif onschadelijk ... Meer informatie hierover is te vinden onder het kopje 'Folklore' op de site van het Smithsonian Instituut: www.bergen.org/Smithsonian/ManedWolf/info.html ·

bre ider. Deze worden g ekenm e rkt met een ,',

Nog een paar hele mooie foto's van de manenwolf zijn te zien op www.naturalworlds.org/wolf/canids/Chrysocyon_ brachyurus.htm en www.cosmosmith.comfmaned_wolves.html

Tekst: Jenn y Coc kshull

Alle links zijn direct aan te klikken op www.vriendenvanblijdorp.nl Als u een leuke site weet, stuur dan een mailtje naar [email protected]

o

Evolutie en de overeenkomsten van manenwolven en servals wordt uit de doeken gedaan door de National Wildlife Federation in een spannend artikel op hun site: www.nwf.org/internationalwildlifefserval.html Voor het geval dat je deze nogal schuwe beesten niet ziet in het verblijf in Blijdorp. kan je altijd nog uitwijken na www.seaworld.org/expedition/pantanal-2002/video/maned-wolf.htm waar een video clip van een manenwolf te zien is! •

In dit jubileumjaar besteden wij aandacht aan dieren die een nieuw of gerenoveerd verblijf van de Vrienden hebben gekregen. Een van de meest recente verblijven gefinancierd door de Vrienden is dat van de manenwolven (Chrysocyon brachyurus). Het nieuwe ruim opgezette verblijf, met een vijver en een prachtige uitkijkpost voor bezoekers ligt in het Amerika gebied, vlakbij het Oceanium, tegenover de bizonweide en is in 2002 gereed gekomen . Vroeger zaten deze prachtige dieren in een nogal donker bebost verblijf in Blijdorp dat totaal niet overeen kwam met hun natuurlijke biotoop . Zij bewonen namelijk de met hoge grassen begroeide pampa's in Bolivia, Argentinië, Uruguay, Paraguay, Peru en Brazilië. De site van de World Conservation Union www.canids.org/SPPACCTS/manedwlf.htm • bevat onder andere uitgebreide informatie over deze leefgebieden. Het is tevens de site met de meest interessante en complete beschrijving van deze wonderbaarlijke dieren. En bij www.enviroliteracy.org/article.php/495.html · vind je een beschrijving van het Cerrado gebied in Brazilië. Een goede Nederlandstalige site is : www.geocities.com/planten2000/dtxt/Zoogdier/Manenwolf Diergaarde Blijdorp heeft een fantastische nieuwe website laten maken en er is ook een pagina besteed aan de manenwolf : www.rotterdamzoo.nl/?rubriekld= 1357

_.

m

D

:3

m

:3

~

~ iS:

3

t

c:

n

::T

~

"

71:' ~

0-

o

~

:s Ut

n :r .., _. ..... ~ ~ ~

~

Manenwolven zijn ondernemende dieren. Borja zat in september 2002 amper in het nieuwe verblijf toen hij besloot om de verdere omgeving te gaan verkennen !! Dit spannende verhaal kunt u lezen op de site van de Vrienden www.vriendenvanblijdorp.nl Kies voor de groene knop "Dier en Tuin' ga vervolgens naar 'Nieuwsoverzicht' en kies september 2002. Je kunt ook rechtstreeks naar de pagina gaan als je het volgende intypt : www.vriendenvanblijdorp.nl/html/button3/nieuwsoverzicht/nieuws_ 2002.html

Manenwolvin . foto: A. Oberman

In het Engels worden manenwolven 'stilt legged wolf' genoemd : vertaling 'steelt benige wolf! schmode.net/manedwolf004.htm heeft een werkelijk schitterende foto die dit perfect illustreren. Een beetje onhandige site want je kunt niet door klikken naar de andere foto's, maar als je de OOX aanpast in je browser van 00 I tlm OOS krijg je hele mooie foto's te zien!

De manenwolf

Internet biedt de mogelijkheid om informatie over dieren te zoeken. Maar het is niet altijd even een voudig om dit te vin den . Daarom spoort de rubriek Digibeesten een s electie van de meest interessante s ites voor u op. Wij p roberen zoveel mogelijk Nederlandstalige s ites voor te stellen, maa r vaak zijn Engels talige s ites iets uitge bre ide r. De ze worden gekenme rkt met een ,~

Tekst: Jenny Coc k shull

Alle links zijn direct aan te klikken op www.vriendenvanblijdorp.nl Als u een leuke site weet, stuur dan een mailtje naar [email protected]

o

Aan de hand van hun naam zou je verwachten dat ze behoren tot de wolvenfamilie, maar ze lijken meer op vossen. Dus wolf of vos ?? Wetenschappers bij de University of Michigan denken dat de manenwolf een geheel eigen soort is !! Deze theorie wordt uitgelegd op hun site animaldiversity.ummz.umich.edu/accounts/chrysocyon/c._brachyurus · (scroll naar beneden tot "Other Comments'). De manenwolf wordt sinds 1970 als bedreigde diersoort gedefinieerd in zijn totale leefgebied . Er zijn misschien nog maar 2.200 manenwolven in het wild . www.thewildones.org/Animals/manedWlf.html · is een site die hier informatie over geeft en ook bezig is met andere bedreigde diersoorten in dezelfde regio (Iion tamarins). Je kunt vragen mailen over beide soorten en antwoorden krijgen op de site. De Säo Paulo Zoological Park Foundation, Brazilië heeft een studie verricht i.V.m. de moeizame voorplanting van manenwolven in dierentuinen. Ze gaan in op het dieet, verschillende stress factoren zoals de nabijheid van andere wolvensoorten in de dierentuin, storingen van bezoekers, enz enz : www.canids.org/PUBLICAT/CNDNEWS2/manedwlf.htm • Maar als ze fokken . produceren ze erg schattige puppies: www.lazoo.org/think.html Manenwolven zijn aparte dieren. www.vvksm.be/veldwerk/totems/dieren.asp?ID=287 meldt het volgende interessante feit : " ........ zijn hang naar zoetigheid (o.a. bananen)" !! En ze maken een typisch geluid. Beluister een manenwolf bij: proto.thinkquest.nl/-jrb046/dieren/manenwolf.html

o o

De manenwolf wordt in Zuid Amerika gezien als een magisch dier met bovennatuurlijke en geneeskundige gaven . Zo zou het rechteroog in een amulet de drager geluk bij het gokken brengen, een ketting van zijn tanden helpt bij kiespijn en het eten van zijn hart maakt slangengif onschadelijk ... Meer informatie hierover is te vinden onder het kopje 'Folklore' op de site van het Smithsonian Instituut: www.bergen.org/Smithsonian/ManedWolf/info.html · Nog een paar hele mooie foto's van de manenwolf zijn te zien op www.naturalworlds.org/wolf/canids/Chrysocyon _ brachyurus.htm en www.cosmosmith.com/maned_wolves.html Evolutie en de overeenkomsten van manenwolven en servals wordt uit de doeken gedaan door de National Wildlife Federation in een spannend artikel op hun site: www.nwf.org/internationalwildlife/serval.html Voor het geval dat je deze nogal schuwe beesten niet ziet in het verblijf in Blijdorp, kan je altijd nog uitwijken na www.seaworld.org/expedition/pantanal-2002/video/maned-wolf.htm waar een video clip van een manenwolf te zien is! •

FOlo's : KOOI van Leeuwen

Het ontwerp

Tekst: Theo van de Veld e 'nformatie: M.G. van Ravesteyn, secretaris Historisch Genootschap Roterodamum Jan Klapwijk, Diergaarde Blijdorp.

Zomaar een dierentuin? Of ook een plaats waar de bezoeker al of niet bewust een kunstbeleving ervaart? Diergaarde Blijdorp is oorspronkelijk ontworpen door de architect Sybold van Ravesteyn. Met de ontwikkeling van nieuwe natuurgetrouwe verblijven staan diens ontwerpen regelmatig ter discussie . Samen met zijn kleinzoon blikken we terug op het denken en doen van deze bijzondere man. Het zijn de woorden van de meester zelf, als antwoord op de vraag of hij vond dat architectuur kunst is: "Natuurlijk beschouw ik architectuur als kunst .. ... De verschillende kunstsoorten splits ik in 'bewegende': muziek, film, toneel, literatuur en in 'nietbewegende' : architectuur, schilder- en beeldhouwkunst en ik betoog dan het onloochenbare en onverklaarbare feit, dat de 'bewegende' de mens meer boeien dan de 'niet bewegende''' . Ook constateerde Van Ravesteyn dat de mens zich aangetrokken voelt tot silhouetten in een landschap.

De keuze voor Van Ravesteyn

Ir. Iybold van Ramteyn Uuni 1970)

Het gebruik van gewapend beton en de stalen skeletbouw leidde tot voor dan toe ongekende mogelijkheden. Maar er was meer. Sybold van Ravesteyn deed zijn huiswerk. Voor hij tot het ontwerpen overging, maakte hij eerst studie van de ontwikkelingen in dierentuinen. In Hellabrunn te München zag hij moderne opvattingen, geen hekken maar meer natuurlijke afscheidingen, toegepast. Zijn bezwaar was echter dat de verblijven geen geheel vormden. Dit kon in Blijdorp beter. Beïnvloed door Barok en Rococo groeide Ravesteyn's gebruik van kromme lijnen. Zijn vakgenoten keerden zich van hem af.. .. Bij het publiek werd hij echter steeds meer gewaardeerd.

Voor Van Ravesteyn aan zijn ontwerp voor de Diergaarde begon had hij al een indrukwekkende staat van dienst. Na de HBS is hij in Delft gaan studeren voor civiel ingenieur. Na zijn studie ging hij in 1912 bij de Staatsspoorwegen werken. Daar wijdde hij zich als eerste in Nederland aan een nieuw materiaal: 'gewapend beton' . In de daarop volgende periode ontwierp hij talloze seinhuizen en vele stations. Als werknemer bij het spoor had hij recht op vrij reizen in binnen en buitenland . Nu was Van Ravesteyn

in zijn studententijd al reislustig. Dit leidde ertoe dat hij vloeiend Engels, Duits, en Frans beheerste. Enige jaren later leerde hij zichzelf Italiaans. Het gaf hem de mogelijkheid om ook in het buitenland met veel kunstenaars in aanraking te komen. Hij ontwierp meubelen, richtte huizen in, schreef in kronieken en ga zo maar door. De eerste aanvraag om een schetsontwerp te maken voor een nieuwe dierentuin werd aan Van Ravesteyn gegeven op 3 oktober 1937 door de Vereeniging Rotterdamsche Diergaarde. Vermoedelijk zijn de banden van destijds van de Vereeniging Rotterdamsche Diergaarde met de Staatsspoorwegen de reden geweest. Deze vereniging werd in 1938 opgeheven en omgezet in een Stichting onder auspiciën van de Stichting Bevordering van Volkskracht. Met deze omzetting was gelijk de beslissing genomen dat de nieuwe Diergaarde niet meer slechts toegankelijk was voor leden maar voor eenieder die toegang betaalde. Hoewel de Diergaarde voortijdig als gevolg van het bombardement in gebruik werd genomen , was de officiële opening op 7 december 1940.

Hoe belangrijk is de architectuur van Blijdorp.

>

Deze vraag is voorgelegd aan de kleinzoon van de architect, notaris M.G. van Ravesteyn. Niet alleen vanwege zijn verwantschap, maar ook om zijn functie in het Historisch Genootschap Roterodamum. "Mijn grootvader was een zeer veelzijdig mens met een bijna fotografisch geheugen. Het was iemand met veel energie, die heel erg zijn eigen weg ging. Zelf had hij niet het idee dat hij bouwde voor de eeuwigheid en hij kon zeer goed leven met het feit dat bouwwerken aangepast dienen te worden. Niet voor niets is hij wel eens de meest gesloopte architect van Nederland genoemd, nu een aantal van zijn creaties als de stations in Utrecht en Den Bosch zijn verdwenen en nu wellicht het Centraal Station in Rotterdam. Ook het goederenstation Feijenoord op Zuid (het fluitje) is in het geweld van de Kop van Zuid ten onder

gegaan. Gelukkig zijn de mooiste creaties zoals de Kunstmin in Dordrecht en Diergaarde Blijdorp behouden gebleven." "Die toren, dat is een ander verhaal. Men heeft hem neergehaald omdat renovatie destijds (1971) te duur was. Doordat er brokken beton waren losgekomen werd de conclusie getrokken dat de toren op instorten stond en moest hij gesloopt worden. Mijn grootvader was razend. Hij wist dat de constructie sterk genoeg was. Zijn genoegdoening kwam toen bleek dat men de toren met de grootste moeite afgebroken kreeg . ... Die toren vormde een belangrijke schakel in het silhouet. Bovendien kon je alleen van bovenaf het symmetrische lijnenspel van de tuin bewonderen. Natuurlijk kende de architectuur van mijn grootvader ook eigenaardigheden. Zo vond hij dat je voor sanitair bijvoorbeeld alleen de hoognodige ruimte moest uittrekken. lets wat bijvoorbeeld terugkomt in de 'directeurswoning' bij de ingang. Deze woning, nog steeds bewoond door een personeelslid, heeft een toilet dat slechts met de deur open gebruikt kan worden. Of de toren terug moet komen? Ik zou het wel mooi vinden en het hoort wel bij het geheel, maar of dat tegen elke prijs zou moeten gebeuren? Dat denk ik niet ... . "

Monument Op het moment van schrijven van dit artikel, zijn er weer ontwikkelingen gaande. De Diergaarde Blijdorp (althans delen ervan) is een gemeentelijk monument. Er is een discussie gaande of Blijdorp, zoals zij zelf aangevraagd heeft, op de Rijksmonumentenlijst geplaatst kan wor-

den. Een plaats op de monumentenlijst levert subsidies op, die echter gebonden zijn aan restauratie-eisen. Daar is dan weer een eigen bijdrage voor nodig. Elke aanpassing is dan aan regelgeving en toetsingscommissies onderhevig. Het mag duidelijk zijn dat er eerst heel wat vastgelegd en afgesproken moet worden. Je kunt een dierentuin nu eenmaal niet runnen als je niet voortdurend zaken kan aanpassen. Zo wil Blijdorp bijvoorbeeld volledige vrijheid met betrekking tot het paden plan en de afzettingen . .. Er is nog een hele weg te gaan, maar we hebben het vertrouwen dat er een weg gevonden wordt, waarbij zowel de functies van de tuin als het unieke uiterlijk van de Van Ravesteyn architectuur recht wordt gedaan. De directie van Blijdorp is blij en tevreden met de unieke uitstraling van de gebouwen. Men wil op geen enkele wijze van deze gebouwen af en erkent ook de toegevoegde waarde van de Van Ravesteyn-architectuur. De tuin kan het zich echter moeilijk veroorloven vele extra miljoenen te steken in renovaties die niet sterk bijdragen aan de doelstellingen van de Diergaarde. Er zal gezocht worden naar evenwicht.

Van Vriend tot Vriend Lopen door Blijdorp doet je genieten van gebouwen die bevestigen dat architectuur kunst is. Het levende lijnenspel, de beelden van Willem Bollé: je loopt er soms aan voorbij en een andere keer treft het je weer. Ben je lang niet in de dierentuin geweest dan brengen de vorm van de hekken en de belijning van de Rivièrahal een onmiskenbare nostalgie teweeg. Wat is de prijs hiervoor? •

Niet voor de poes! WeiDig wilde katteD over

Veel bezoekers die een blik werpen in het verblijf naast de Europese otters zullen op het eerste gezicht denken : "hé, daar zi t een poes in het verblijf". Pas als mensen het bordje lezen realiseren ze zich dat ze te maken hebben met de Europese wilde kat, de neef van onze huis -, tuin- en keukenkat. In dit artikel kunt u meer lezen over deze fraaie dieren en de rol die Blijdorp vervult bij de reïntroductie van de wilde kat in Duitsland .

huisvrieDd Zoals gezegd lijkt de Europese wilde kat veel op onze huiskat. Wie echter goed kijkt ziet dat ze een geheel eigen tekening hebben met strepen en ringen aan het einde van de staart. Ze zijn krachtiger gebouwd dan onze huisvriend en kunnen inclusief staart wel 125 cm lang worden. Het zijn echte 'einzelgänger' , die lekker hun eigen gang gaan en niets met mensen hebben. In de vrije natuur zijn het mannetje en het vrouwtje alleen in de paartijd in elkaars nabijheid te vinden . Ze hebben een territo rium van 5 à 15 km2 en kunnen in een nacht wel 30 km afleggen op zoek naar muizen, konijnen e.d. Tot circa 250 jaar geleden kwam de wilde kat in een groot deel van de Europese bossen voor. In afgelegen gebieden konden deze kleine rovers hun plek prima vinden.

BekeD Door de jacht (er stond zelfs een premie op het hoofd van deze ' schadelijke ' roofdieren) én de ontginning van het landschap voor de landbouw ging het echter snel bergafwaarts met de Europese wilde kat. In Duitsland kwam de wilde kat in het begin van de 20e eeuw nog maar op 5 % van het oorspronkelijk leefgebied voor. Gelukkig is de soort sinds 1934 bij onze oosterburen beschermd en mag er niet meer op worden gejaagd. Hiermee zijn de gevaren nog niet voorbij . De wilde kat heeft namelijk ook sterk te lijden van zijn 'tamme' neef. Met het groeien van de bevolking steeg ook het aantal huiskatten. Deze zorgden voor verspreiding van allerlei kattenziektes zoals niesziekte, waar ook de wilde kat vatbaar voor is. Een veel groter probleem is de vermenging van de Europese wilde kat met de huiskat. Omdat de twee soorten zo nauw verwant zijn, kunnen ze onderling paren. Deze vermenging heeft er voor gezorgd dat de populatie raszuivere Europese wilde katten steeds kleiner werd . Recent genetisch onderzoek heeft gelukkig aangetoond dat de populatie wilde katten nog voldoende van de huiskat verschilt.

Europese wilde kat· Foto's: M.Rijlaarsdam

>

Door: Angeline Pe ters e n Al ex Sc ho u te n Mer dIlII" 111111: Martin va n Wees, ass iste nt curator in Di e rgaard e Blij dorp en Geeske Boe re ma en Alette 5teenhui s, di erverzorgers in Di e rgaa rd e Blijd orp .

Het aantal Europese w ilde katten was aan het eind van de vorige eeuw klei n en de populaties w aren versnipperd. Om de populaties meer overlevingskans te geven is in 1982 een project gestart om gefokte Europese wilde katten uit te zetten in de Du itse bossen . De keuze voor Duitsland was heel logisch : de w ilde kat is in D uitsl and beschermd en er zijn nog voldoende geschikte leefgebieden over om de dieren uit te zetten. In eerste instanti e is voor gebieden gekozen die wel geschikt zi jn voor de dieren, maar waar al tijden geen natuurlijke populatie Europese wilde katten meer aanwezig is . Dit wordt gedaan om te snelle vermenging en concurrentie tussen uitgezette en 'oorspronkelijke' wilde katten te voorkomen . Uiteindelijk is het natuurlijk wel de bedoeling dat dieren uit verschillende populaties uitwisselen.

Hoe gaat het uitzetten van de dieren in zijn werk? In 1982 is in Beieren een fokstation opgezet, waarbij het de bedoeling is de gebore n jongen uit te zetten in het wild. Bij de verzorging van de dieren is het contact met mensen minimaal. De jongen zijn dus niet gewend aan mensen en zijn erg schuw. De dieren leven op het fokstation in ronde verblijven van circa 100 m2, die zijn voorzien van allerlei holen, boomstronken, struiken e.d. Door de ronde vorm en de afwisselende inrichting van de verblijven probeert men het stereotype 'ijsberen' te voorkomen . De dieren krijgen ' vers ' dood vlees en soms zelfs levende muizen te eten. De dieren worden niet uitgebreid voor bereid op de vrijheid. Zoals gezegd zijn de dieren van nat ure schuwen teruggetrokken en hebben niet de neiging naar mensen toe te trekken . Het zoeken en jagen naar prooi is grotendeels instinctief en wordt niet aangeleerd door de moeder. Aan het begin van de zomer, als de jongen I jaar oud zijn, worden ze vrijgelaten . Er is dan een overvloed aan prooidieren wat het zelfstandig jagen vergemakkelijkt. De dieren hebben ook ruim de tijd een geschikt eigen territor ium te zoeken voordat de winter invalt. Voordat de dieren worden uitgezet, worden ze ingeënt tegen kattenziekten en getatoeëerd. De mannetjes krijgen tegenwoordig een zender mee. Omdat niet alle dieren van een zender worden voorzien , is het niet precies bekend hoe het met de uitgezette dieren gaat. Wel is duidelijk dat het verkeer helaas slachtoffers eist. Maar er is ook positief nieuws: er zijn inmiddels ook nakomelingen van uitgezette dieren waargenomen in het wild! Inmiddels is het aantal dieren in het

fokstation zo groot, dat jaarlijks circa 30 dieren worden uitgezet. Het voornaamste uitzetgebied bevindt zich in Spessart, ten oosten van Frankfurt. Sinds de start van het project zi jn meer dan 400 Europese w ilde katten uitgezet in de natuu r. Behalve nakomelingen uit het fokstati on worden ook regelmat ig nakomelingen uit dierentuinen uitgezet. Ook D iergaarde Blijdorp draagt zijn steentje bij.

Heidi eD Peter Blijdor p is van oudsher een kattentuin. De Europese w ilde kat is dan ook al sinds 1973 in de collectie aanwezig. Het paartje dat momenteel in Blijdorp zit bestaat uit Heidi en Peter. Heidi komt uit Darmstadt (Duitsland) en is bijna 10 jaar oud . H aar partner Peter komt uit Plaswijk en is 8 jaar. Peter is door zijn brede kop duidelijk te herkennen als kater. Op zich is het best bijzonder dat het stel het hele jaar bij elkaar zit . Zoals gezegd zijn het einzelgänger die elkaar vaak alleen in het paarseizoen verdragen . Zo niet bij het Blijdorpse stel. Peter vindt het prima als Heidi voortdurend in 'zijn' territorium loopt en ook de jongen accepteert hij. Bij de inrichting van het verblijf en de verzorging van de dieren wordt wel rekening gehouden met het individuele karakter. De dieren hebben de vrije keuze uit het binnenverblijf of buiten. In het buitenverblijf zijn verschillende schuilmogelijkheden om elkaar te kunnen ontwijken. Om ruzies over het voer te voorkomen wordt het voedsel verspreid neergelegd. De dieren krijgen in Blijdorp ratten, stukken kip, rood vlees, konijn of soms ook vis zoals makreel te eten. Zodra er gevoerd is, wordt de 'prooi' door de katten mee naar een schuilplek genomen en opgepeuzeld . Vanuit Blijdor p zijn de afgelopen jaren in totaal 24 dieren (8 mannen en 16 vrouwen) naar het project in Duitsland gebracht. In 1999 hebben twee Blijdorpse verzorgers de jongen uit Blijdorp en uit Plaswijk naar Beieren vergezeld . Ze vonden het heel leerzaam om met eigen ogen te aanschouwen waar en hoe de dieren terecht komen . De oprichter van het project, Günther Worel, heeft inmiddels zoveel expertise opgebouwd dat hij de verzorgers nog allerlei tips kon geven over het voedsel geven in gevangenschap. Zoals gezegd worden niet alle uitgezette dieren voorzien van een zen der en is het lot van de katten uit Blijdorp niet bekend . Maar we hopen dat de Blijdorpers echte 'Wildkatzen' zijn geworden. Duidelijk is dat Blijdorp met de fok van de bedreigde katten een bijdrage levert aan de instandhouding van deze prachtige dieren in Europa. En had u dat gedacht toen u die lieve 'poezen' in het ver blijf zag zitten? •

Apenliefde We kijke n door het raa m ... " rk vind he t nie t no rm aa l hoc ze e rm ee o m gaa t," zegt mij n vro uw oprecht ve ro n twaardi gd. Z e kan het niet uitstaa n als e r in haa r ogen , m et kind eren gesold wo rdt. Ik be n er all ang ac hter dat j e m oed erlijke gevoe len s nie t Ill oet pro be re n te ve rkl are n l11 et (l11 annelijke) logica . " Iloezo'" vraag ik gedwo llge n gcï llte re~ ­ see rd. "Z e is bes t zorgzaa m ." "Vi nd j e dat zo rgzaa m ? D at j oc hi e ka n gee n kam op. Zie jij he m ooit wel ee ns bij ee n tante spelen of me t zij 11 vade r o fm e t ee n oo m ?" " N o u , dat is noga l eell lekker stel zeg, " zei ik. Zijn oo m woo nt aa n de ove rkant e n zijn vade r tre kt zich va n zijn o pvoed ing al he lem aa l l1i e l~ aa n." "Kijk no u ... als hij Illaa r eve n weg w il dan m oe t hij wee r bij haa r kOl11e n . En heb j e al gezien hoc mage r h ij nog is? Vo lge ns mij m oet ee n pell te rg e al vee l m eer wege n ... J Jij krij gt gewoo n niet ge noeg te eten .. . " M oede rinstinct chijnt V3n iede re vro uw ee n expert te make n. " Il oe wee tj e dat no u?" ze i ik. "J e hebt toc h gewoon grote en kle ine kind e ren ' Jij maa kt cr gelijk m aa r een dram a va n." "En j ij w ilje er va ll af lllaken ,je zegt altijd dat j e zovee l me n. ell ke nt, m aa r ic mand vrage n o f alles d aa r we l goed gaat, dat d oe j e nie t ... " "J a m aa r, j e ka n j e daar ni et zo maa r m ee be moe ie n" w Ie rp Ik tege n. "Er zijn hI e r al gc noeg me nse n di e ovc ral o p letten . War zo u j e zclF zeggc n als ie mand uit dc buurt j Oll comme ntaa r ga f .. . " "D at is heel wa t ande r .. . " zegt zij . [ [aa r ve ro n twaa rdif,,,ng is va n de o pvoed ing ovc rgeslage n naa r mij . J let ve rwaa rl oosde kind is inmiddels mindcr be langrij k geworde n dan mijn o nve rsch ill igheid . Ik bes loot cr nog eve n dunne9cs ove rh ce n tc gaa n . "J o h, wc staa n hie r tien minute n te kijke n, m aar missc hic n zit dat kind al de hele d3g te klie rcn e n i ~ zijn m ocde r het gewoo n za t? D at ka n toch ?" Babygo ri lla T ho mas werd door zijn m oeder stijF tege n haa r aa n gedrukt. Z o stijf dat hij zel fs nic t in staa t was o m te drinke n. M ct zijn dunn e armpj es pro bec rde hij bij ec n tepel te ko m en . T.'lm:1ni n:ageerd e inderd aa d als ee n o lI ervaren m oeder e n lie t he t ni et toe. M aa r j a, j e kun t je afvrage n o f er ge lijk ingegre pe n m oe t word en o f d at di e c lvaring cr va nzelf we l ko m t. J Ict is lie t als in de mensenwe reld ni et altij d ee n kwcsti c van hele maa l goed o f helem aa l fo ut .. . Ik wa~ c r ee rlijk gezegd ook ni et helemaa l ge ru st o p. M aa r ik had hct al te ve r late n ko m cn o m dat nog toe te w ille n gcven .

Nieuws uit andere dierentuinen

Zorgzame pinguïnouder . foto: Noorder Dierenpark

Burgers' Zoo, Arnhem De komende jaren zal begonnen worden met de verdere ombouwing van de Bush en zal het voormalige safaripark een facelift ondergaan, inclusief nieuwe stallen en een nieuw Serengeti-restaurant. Ook de dierencollectie zal ingrijpend veranderd worden. Als spectaculaire nieuwe soort konden alvast vier basterdgemsbokken verwelkomd worden. De vier bokken kwamen uit Hannover, Dortmund en Lissabon. Men heeft heel bewust voor een mannengroep gekozen; er is in Burgers' Zoo geen recente ervaring met deze soort en met deze genetisch minder belangrijke dieren kan eerst ervaring opgedaan worden . Daarnaast leven in de natuur ook veel diersoorten in mannengroepen en kan er dus een educatief verhaal verteld worden. Nadat het ervaren aardvarken Pieta afgelopen zomer een dochter kreeg, bracht nu het zeven jaar oude vrouwtje Oryc een jong ter wereld. Vorig jaar kreeg zij ook al een jong, maar dat had ondergewicht en bleef niet in leven. Dit keer ging het wat beter, maar niet van harte, want Oryc heeft erg weinig melk. Daarom is er een paar keer de fles gegeven. Het werkte echter veel beter om het jong bij Pieta aan te leggen, die nog steeds melk heeft vanwege haar jong. Afgelopen voorjaar zorgden de katfretten van Burgers' Zoo voor een Europese primeur door twee jongen groot te brengen . De ouders zijn niet voor het publiek te zien . Kennelijk is de rust goed bevallen. Daarom zijn onlangs de twee jongen naar het katfrettenverblijf in Burgers' Desert geplaatst. Het daar aanwezige koppel is in

het voormalige nachtdierenhuis gezet, zodat daar nu twee stellen leven. Het eerste stel heeft de smaak goed te pakken. want het vrouwtje wierp weer jongen! Bij het eerste nest durfde Burgers' Zoo geen enkel risico te nemen en daarom is er destijds niet in de nestkast gekeken . Bij het tweede nest zijn er echter af en toe snelle inspecties uitgevoerd en hieruit kwam een schat aan informatie over de ontwikkeling van de jongen. Aan het eind van 2002 ontving Burgers' Ocean een aantal Barbouri 's zeepaardjes. Deze zullen een plaats krijgen in één van de aquaria in het nachtgedeelte van de Ocean . Aan dat aquarium moeten echter nog enkele aanpassingen gedaan worden voor de zeepaardjes daarin kunnen . Ze staan echter al te trappelen van ongeduld, want inmiddels zijn er al ruim 50 jongen geboren! De kweek van koralen komt nu goed op gang; de afgelopen maanden konden er vele zachte koralen, steen koralen en gorgonen (waaierkoralen) gekweekt worden .

Tekst: Gerhard Tijssen

met soepschildpadden. zilverbladvissen en argusvissen. In de oude tuin wordt hard gewerkt aan het 'Wilde Westen', een enorm terrein met Noordamerikaanse dieren . Centraal staan bosbizons en elanden , maar er zijn straks ook wilde kalkoenen, Canadese ganzen, Canadese kraanvogels en trompetzwanen te zien . Het nieuwe gebied is bij het verschijnen van dit nummer waarschi jnlijk net geopend.

met Finse dierentuinen gestart met de fok van bosrendieren, de wilde stamvorm van de Europese rendieren . Net opgeleverd is de nieuwe jungle. Hier loopt men doorheen en kan men (met geluk) Jacana's, Lisztaapjes, kantjils en verschillende andere vogels zien .

De Humboldt pinguins genieten duidelijk van hun prachtige nieuwe verblijf. De eerste eieren zijn al gelegd. Mogelijk lopen er tegen deze tijd al kleine kuikens rond . Iedereen in Emmen hoopt dat de natuurlijke omstandigheden ertoe zullen leiden dat er geen broedmachines en hulpvaardige oppassers meer nodig zijn om de kleintjes groot te brengen . De beide vijfjarige mannetjesolifanten Tsje Pyan en Maung Htoo zijn , net als 'onze' Max en Timber vetrokken naar de bullengroep in Sevilla. Vanuit Sevilla kunnen te zijner tijd volwassen mannetjes naar de verschillende dierentuinen in Europa vertrekken . De oude bul Naing Thein verhuist waarschijnlijk naar Praag. Hij moet weg uit Emmen om inteelt te voorkomen en de Praagse bul verdronk tijdens de overstromingen van afgelopen jaar.

Blijdorp heeft in Spanje in het safaripark in Guarda de la Castilla 50 kilometer van Sevilla een gebied gevonden om jonge

Guarda la Castilla, Sevilla, Spanje

Indische olifantbullen een groep te laten vormen . Max en Timber, de twee jonge bullen die vanuit Blijdorp naar een Engelse tuin zijn verhuisd, zijn inmiddels te oud om in de kudde te blijven. Het gebied is drie hectare groot en er komen ook Afrikaanse olifanten. Er zijn plannen om gedragsonderzoek aan Aziatische olifanten te doen. Dierentuinen die een fokbul nodig hebben kunnen uit de aanwezige bullen een keuze maken. Zoals bekend is Blijdorp coördinator van het Europese fokprogramma van de Aziatische olifanten. •

N J arsexcursie naar het Dierenpark Planckenda I In Bel ie op zaterdag 20 september 2003 Hierbij worden de leden van de Vereniging Vrienden van Blijdorp uitgenodigd tot deelname aan de excursie, op zaterdag 20 september aanstaa nde, naar het Dierenpark Planckendael.

De volgende punten zijn voor u van belang: •

• • •

• Aquazoo Friesland, Leeuwarden

maximum aantal deelnemers is 50 vertrek: 9.00 uur, Conradstraat in Rotterdam (naast het Centraal Station) aankomsttijd in Planckendael : ca. 10.30 uur geplande aankomsttijd in Rotterdam: 18.30 uur kosten voor leden bedragen 30 Euro; deelnemers die geen lid zijn van de Vereniging Vrienden van Blijdorp betalen 32,50 Euro. Boek snel, want vol is vol!

Een reisverzekering (annuleringsverzekering) dient u zelf af te sluiten . In het Dierenpark Planckendael bestaat de mogelijkheid tot het nuttigen van een lunch, maar u kunt uiteraard ook uw eigen lunchpakket meenemen.

I I november j.1. is bekend gemaakt dat Zodiac Zoos (de eigenaar van de Wissel in Epe en Zooparc Overloon) per I januari 2003 Otterpar k Leeuwarden heeft overgenomen van de Libema groep (Beekse Bergen). De naam zal veranderen in Aqua Zoo Friesland . Het concept van het park zal veranderen in een park met dieren die vooral voorkomen in waterrijke gebieden, zoals zeeën , rivieren, meren en moerassen . Hierbij wordt gedacht aan zeehonden. roggen, haaien, zeeschildpadden, pinguins, zeekoeien, dwergnijlpaarden, otters, bevers, tapirs, capibara's, sitatunga's. ooievaars, flamingo's. pelikanen, ibissen. karpers en steuren.Ook zal aandacht besteed worden aan de flora en fauna van Friesland .

In de reissom zijn begrepen: •

• •

de busreis Rotterdam - Planckendael v.v.. toegang tot de Dierentuin fooi voor de chauffeur

Aanmelding voor deze excursie: Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar girorekeningnummer 20.71 .059 t .n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, afd . excursies, Aernt Bruunstraat I I I, 3067 JC Rotterdam onder vermelding van " Planckendael". De overschrijvingen dienen uiterlijk op 15 augustus te zijn ontvangen (NB denkt u aan de tijd nodig voor verwerking door de Postbank) . Uw overschrijving is uw bewijs van deelname; u ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij de bus vol is. In dat geval zal uw geld zo snel mogelijk worden teruggestort.

Tierpark Dahlholzli, Bern Zoals eerder beschreven in deze rubriek is ook deze tuin bezig met de uitvoering van een Masterplan, waarbij de dierentuin wordt uitgebreid en zich meer zal toeleggen op dieren uit de noordelijke regionen . Een nieuw project waar op dit moment druk over wordt gesproken is het nieuwe zeehondenbassin . In dit nieuwe bassin kan men de zeehonden ook onder water observeren . Ook is men druk bezig met de tekeningen voor het nieuwe berenverblijf. Op dit moment wordt in samenwerking

Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a. 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: "Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp". De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 27 ,- . waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen . alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam . Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen

georganiseerd worden. zoals excursies en leZingen. Secretariaat: K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon: 0 I 0 - 467 66 37 Vriendenfax: OIO - 467 66 37 Email: info@ vriendenvanblijdorp.nl Postbank: 13 57 B03 Bank: Fortisbank nr: 98.55 .33.099 Afdeling Reizen: T. Slijkoort Aernt Bruunstraat II I, 3067 JC Rotterdam Telefoon: 0 I0-421 1931 Giro: 20 71 059 Promotieteam: Fam. H. Gerritse Sourystraat ld . 3039 SR Rotterdam Telefoon/fax: 0 I 0 - 466 36 82 Telefoon Vriendenwinkel: OIO - 4431431 !St 220 (oude winkel) en 250 (nieuwe winkel). Mobiel: 06-40323077 Postbank: 62 17 91 7 Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur. Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Redactie-medewerkers: J, Cockshull . M. van Leeuwen-Maat. J. Nijkamp, A. Nijkamp-Hosman , A. Peters, A. Schouten. G. Tijssen, T. van de Velde Vormgeving en druk: Argus. Rotterdam

Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod.

>

Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Redactie Website: J.Cockshull, A. Gelderblom Advertentiewerving Vriendennieuws: T. van de Velde: Spaansekade 20, 30 I1 ML Rotterdam Telefoon: 0 I 0-4127994

Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die later dan 30 augustus zijn ontvangen . Restituties vinden plaats onder inhouding van 2,50 Euro administratiekosten.

Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter CM. Groenhorst Vice-voorzitter T. S"jkoort Secretaris K. van Leeuwen Tweede secretaris S. Noordijk A.M. Bos Penningmeester Leden H. Gerritse M. Kreuger

Dierenpark Planckendael

ISSN : 1568-3400

Noorderdierenpark, Emmen In het aquarium van het Noorderdierenpark is een school barracuda's aangekomen. Het betreft de Heller 's barracuda. De gevreesde roofvissen leven in het wild bij koraalriffen in de Stille en in de Indische Oceaan . De 15 barracuda's zijn nu nog niet groter dan een centimeter of tien . Ze zuIlen uitgroeien tot rovers van 70 centimeter. De nieuwe barracuda's krijgen dagelijks stukjes vis en mossel te eten en groeien zienderogen. Dit voorjaar kregen zij een plaatsje in het grote rifaquarium in Wallanganda, op locatie Es. Ze zijn daar te zien

25e jaargang, nummer 2, oplage: 7250

Het is alweer een aantal jaren geleden dat wij een bezoek brachten aan het Dierenpark Planckendael. Het is een ruim dierenpark. gelegen in een landgoed van 40 ha. Oorspronkelijk een buitentuin van de Dierentuin Antwerpen bestemd voor groepen herkauwers. Planckendael is uitgegroeid tot een volwaardige dierentuin met meer dan hoefdieren. Beroemd is de groep bonobo·s. Verder mooie verblijven voor o.a. sneeuwpanters en kleinklauwotters en niet te vergeten het werelddeel Australië met als hoogtepunt de koala's. Bijzondere aandacht is er ook voor de Europese fauna. AI met al een reden om dit zelf eens te gaan bekijken .

Artikelen geschreven door denden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto's kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto·s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.

--

.. . .. .

VRIENDEN

.

-

.

WINKEL ~