Belfius Financial Academy November 2013
Programma 8u - 8u45
: Onthaal met koffie en ontbijt
8u45 - 9u
: Introductie
9u - 10u15
: Workshop Hoe successie plannen binnen uw gezin? De samenstelling van de Belgische gezinnen wordt steeds meer divers en complex. In deze zal dieper worden ingegaan op de verschillende samenlevingsvormen en kwesties die daarmee gepaard gaan op vlak van successieplanning.
10u15 - 10u45 : Pauze 10u45 - 12u15 : Workshop Hoe meer pit geven aan uw beleggingen? Overheden zitten voor jaren in besparingsmodus. Dat laat weinig ruimte voor stijgende rentevoeten. Noch bij staatspapier, noch bij het betere bedrijfspapier. Waar kunt u een beter rendement zoeken? In deze workshop wordt zowel ingegaan op het alternatief van obligaties als het alternatief van aandelen. 12u15 - 13u 3
: Napraten bij een glas
Praktisch Slides van de presentaties zullen vanaf maandag ter beschikking staan op www.belfius.be/financialacademy. Evaluatieformulier
Uw Beleggingen: onze maandelijkse nieuwsbrief. Interesse? Schrijf u in op www.belfius.be. Maandelijkse Webinars 03/12. Onderwerp: Converteerbare Obligaties. Inschrijven via www.belfius.be/webinarNL.
4
Nieuwe editie van de Belfius Financial Academy in voorjaar 2014.
BELFIUS FINANCIAL ACADEMY HOE SUCCESSIE PLANNEN BINNEN UW GEZIN?
Dominique VAN EYGEN Wealth Analysis & Planning Antwerpen, 9 november 2013
Hoe successie plannen binnen uw gezin?
Inleiding Een beetje theorie Concrete toepassingen Besluit
7
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Inleiding
FEITELIJK samenwonenden WETTELIJK samenwonenden GEEN ERFRECHT
Hoge tarieven < 1 jaar Tarief rechte lijn > 1 jaar
VRUCHTGEBRUIK op de GEZINSWONING Tarief rechte lijn
gemeenschap scheiding VRUCHTGEBRUIK op VOLLEDIGE nalatenschap Tarief rechte lijn
Hoe successie plannen binnen uw gezin?
Inleiding Een beetje theorie Concrete toepassingen
Besluit
9
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Een beetje theorie
Het wettelijk erfrecht 4 orden Graden
Plaatsvervulling bij vooroverlijden descendent
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Een beetje theorie
Het wettelijk erfrecht Orde - graad 1ste orde
kinderen, kleinkinderen, ... (+ LLE)
2de orde
broers & zussen (+ ouders) (+ LLE)
3de orde
ouders & grootouders,... (+ LLE)
4de orde
ooms & tantes, neven, nichten, ... (+ LLE)
B’staat
11
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Een beetje theorie
Tarief successierechten Fiscale verblijfplaats overledene – 5 jaar termijn Graad van verwantschap overledene/erfgenaam
Hoegrootheid van erfdeel/ erfenis
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Een beetje theorie
Tarief rechte lijn, echtgenoten, wettelijk samenwonend • Tarief netto erfdeel/ per erfgenaam
%
0,01 - 50 000 50 000 - 250 000 boven - 250 000
Opsplitsen
roerende onroerende
3 9 27
Totale belasting 1 500 19 500
goederen
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Een beetje theorie
Tarief successierechten Voorbeeld 1: X laat 1 kind na. Hij bezit 250.000 EUR gebouwen en 250.000 EUR cash Successierechten kind: OG: 3% op 50.000 EUR + 9% op 200.000 EUR RG: 3% op 50.000 EUR + 9% op 200.000 EUR = 39.000 EUR
Voorbeeld 2: X laat 1 kind na. Hij bezit 500.000 EUR gebouwen Successierechten kind: 3% op 50.000 EUR + 9% op 200.000 EUR + 27% op 250.000 EUR = 87.000 EUR
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Een beetje theorie
Vrijstelling van successierechten op de gezinswoning Gehuwd
Wettelijk samenwonend Feitelijk samenwonend: 3 jaar (!) vόόr overlijden feitelijk samenwonen met erflater (bevolkingsregister, gezamenlijke huishouding) en geen verwant in rechte lijn of daarmee gelijkgesteld
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Een beetje theorie
Tarief broers & zussen en andere personen broers & zussen (netto per erfgenaam) %
EUR
0,01 -
75 000
75 000 - 125 000 boven - 125 000
30
45
55
55
65
65
Opsplitsen
roerende onroerende
anderen (op totaal alle erfdelen) %
goederen
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Een beetje theorie
Successieplanning schenking huwelijkscontract
testament verzekering beding van aanwas adoptie - samenwoning
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Limieten van de planning
!
Reservataire erfgenamen: • kinderen/afstammelingen:
& + 1/2
2/3
3/4
• ouders/ascendenten: in principe 1/4 • overlevende echtgenoot : vruchtgebruik 1/2 nalatenschap & minstens vruchtgebruik gezinswoning & huisraad
Beschikbaar deel = deel van uw nalatenschap waarover u vrij kan beschikken
18
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Een beetje theorie Roerende schenkingen Civielrechtelijk • overdracht: - onmiddellijk - onherroepelijk (in principe) • soorten schenking: - notarieel - onrechtstreeks (bankgift) - handgift Fiscaal • niet registreren: geen fiscale gemoedsrust gedurende 3 jaar of
• registreren aan vlak tarief 3% 7% 19
Rechte lijn, echtgenoten , wettelijk samenwonenden, feitelijk > 1 jaar Alle anderen
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Een beetje theorie Onroerende schenkingen
Tarief rechte lijn, echtgenoten, samenwonenden %
EUR
0,01 12 500 25 000 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000 boven
-
12 500 25 000 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000 500 000 500 000
Totale belasting
3 4 5 7 10 14 18
375 875 2 125 5 625 10 625 17 625 26 625
24 30
86 625
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Concrete toepassingen
21
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Concrete toepassingen
22
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Voorbeeld 1
Max
Julie Wettelijk stelsel zonder specifieke clausule
70 jaar
Ella
70 jaar
Vruchtgebruik
Blote eigendom
750 000 EUR waarvan 500 000 EUR Nalatenschap = 375 000 EUR Successierechten
Julie Ella
700 EUR 19 650 EUR 20 350 EUR
23
5,4 % van de nalatenschap
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Voorbeeld 1
Max
Julie wettelijke stelsel zonder specifieke clausule
70 jaar
Ella
70 jaar
550 000 EUR
750 000 EUR waarvan 500 000 EUR 200 000 EUR
24
Geregistreerde schenking (3%) = 6 000 EUR : 2
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Voorbeeld 1
Max
Julie wettelijk stelsel zonder specifieke clausule
70 jaar
550 000 EUR
Nalatenschap 750 000 EUR = waarvan 500 000 EUR 275 000 EUR
Successierechten
Ella
Blote 70 jaar eigendom Vruchtgebruik
Geregistreerde schenking (3%) = 6 000 EUR : 2
Julie 0 EUR (180 EUR-belastingkrediet) Kind 14 670 EUR
14 670 EUR + 3 000 EUR = 17 670 EUR 4,7 % 20 350 EUR (zonder schenking) 25
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Concrete toepassingen
26
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Voorbeeld 2
Peter
Katrien Wettelijk stelsel Zonder specifieke clausule
65 jaar
49 jaar
Blote eigendom op volledige nalatenschap
Katrien heeft vetorecht
Vruchtgebruik op de nalatenschap Mogelijkheid om omzetting vruchtgebruik te vragen Andere goederen Katrien heeft geen vetorecht
• ! duur gezien leeftijd Katrien • beschermende maatregelen tav kinderen vorige relatie 27
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Kan wettelijk erfdeel van echtgenoot worden beperkt?
JA via testament ! reserve overlevende echtgenoot vruchtgebruik 1/2 nalatenschap & minstens vruchtgebruik gezinswoning + huisraad
28
via huwelijkscontract «Valkeniers-beding» • huwelijkscontract of wijzigend huwelijkscontract • minstens één echtgenoot heeft een kind uit vorige relatie • wederkerigheid niet verplicht • ! vruchtgebruik kan nooit ontnomen worden
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Kan wettelijk erfdeel van echtgenoot worden uitgebreid?
JA via testament
via huwelijkscontract « huwelijksvoordelen » via schenking !
29
Reserve kinderen reserve = 3/4
blijft 1/4
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Kan deel van mijn nalatenschap aan stiefkind worden gegeven?
JA via testament
via schenking
!
Beschikbaar deel
Tarieven Successie : rechte lijn
Schenking : rechte lijn
Successie : rechte lijn (bepaalde voorwaarden!) Schenking : rechte lijn
31
??? Successie : rechte lijn
Schenking : rechte lijn
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Voorbeeld 3
Peter
Katrien
Feitelijk samenwonenden
65 jaar
49 jaar
Volle eigendom op volledige nalatenschap
Niets Peter zou testament kunnen opmaken tvv Katrien, maar : • niveau erfrecht risico inkorting • niveau fiscaal hoge tarieven < 1 jaar tarief rechte lijn > 1 jaar (niet in Wallonië en Brussel)
32
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Voorbeeld 3 – voorstel
Peter
Katrien
Wettelijk samenwonenden
65 jaar
49 jaar
Blote eigendom
+ volle eigendom overige goederen
Vruchtgebruik op gezins- Inkorting of omzetting zonder akkoord + tarief rechte lijn
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Voorbeeld 3 – voorstel
Beding van aanwas ? kanscontract ≠ schenking geen inkorting bij overlijden successierechten wel : registratierechten
(10%
)
herroepelijk behoudens gemeenschappelijk akkoord GEZINSWONING • Erfrecht/testament vrijgesteld van successierechten • Beding van aanwas 10% registratierechten niet altijd voordelig TIP beding van aanwas mét optie gecombineerd met testament Keuze tussen 10% registratierechten Of 0% voor gezinswoning 3% à 27% andere onroerende goederen
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Voorbeeld 4
Peter
Katrien Wettelijk samenwonenden
65 jaar
49 jaar
En indien Peter de 4 kinderen gelijk wenst te behandelen?
! 1/
3
1/
3
reserve = 2/3 van nalatenschap Peter
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Adoptie volle :
burgerrechtelijk vlak: volledige gelijkstelling met biologische kids fiscaal vlak: tarief successie-/schenkingsrechten: rechte lijn
gewone :
burgerrechtelijk vlak : gelijkstelling met biologische kinderen enkel ten opzichte van adoptant tarief sucessie-/schenkingsrechten : rechte lijn enkel ten opzichte van adoptant Voorwaarden: • •
36
Kind van echtgenoot van adoptant Pleegkind/zorgkind Vóór 21 jaar gedurende 3 opeenvolgende jaren opgevoed
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Concrete toepassingen
37
Hoe successie plannen binnen uw gezin?
Marcel
Neven/nichten
65 jaar
1 000 000 EUR +
Successierechten =
Testament in het voordeel van neven/nichten 630 000 EUR
Oplossing ? 38
63 % van de nalatenschap Blijft netto 370 000 EUR Hetzij elk 123 333 EUR
Hoe successie plannen binnen uw gezin? a. Roerende geregistreerde schenking
schenkingsrechten successierechten
= 35 000 EUR (7%) = 305 000EUR = 340 000 EUR 630 000 EUR
39
Hoe successie plannen binnen uw gezin? b. Duolegaat
Wanneer ? Laat toe een persoon te bevoordelen • zonder graad van verwantschap of • met verre graad van verwantschap hoogste tarieven successierechten
Techniek
legaat n° 1 legaat n° 2
12,5 of 25% 40
Legataris minder zwaar belast vb. VZW (8,8%) Tweede legataris successierechten 7%
Hoe successie plannen binnen uw gezin? b. Duolegaat
legaat 460 000 EUR
VZW
-
540 000 EUR = 3 x 180 000 EUR
460 000 40 480 (8,8 %) 331 000
= 88 520
Fiscale besparing = 3 x 56 667 EUR voor = 88 520 EUR voor VZW 41
Hoe successie plannen binnen uw gezin? Besluit
Elk uitgangspunt = uniek
Oplossing op maat!!! Verschillende wensen en doelstellingen
42
Hoe successie plannen binnen uw gezin?
Vragen?
43
BELFIUS FINANCIAL ACADEMY HOE SUCCESSIE PLANNEN BINNEN UW GEZIN?
Dominique VAN EYGEN Wealth Analysis & Planning Antwerpen, 9 november 2013
Geef meer pit aan uw beleggingsportefeuille Belfius Financial Academy
Workshop beleggen Geef meer pit aan uw beleggingsportefeuille Deel 1: Dynamiseer uw obligatieportefeuille… Via obligaties van groeilanden Via obligaties in vreemde munten Via hoogrentende obligaties Via converteerbare obligaties
Deel 2: Krik uw rendement op via aandelen… Waarom aandelen in uw portefeuille opnemen? Het ABC van aandelen (basisprincipes) Hoe beleg je erin? Plaats in onze referentieportefeuille Onze huidige voorkeuren (sectoren, regio’s, thema’s…)
47
Huidige beleggingsomgeving Rentevoeten nog steeds dicht bij historisch dieptepunt… 18 16
US - 10 Year
Euro - 10 Year
14 12 10 8 6 4 2 0 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2013 48
Huidige beleggingsomgeving Rendement op klassieke renteproducten staat onder druk Spaarboekje
0,70 %
Gemiddeld rendement in België
Kasbon op 5 jaar
1,80 %
Kwaliteitsvol bedrijfspapier
1,95 %
(Iboxx Euro Corporate AA-papier)
En inflatie? 0,7% in België
« Rente blijft nog lange tijd laag » (Mario Draghi, voorzitter ECB, 4/7/13)
Inflatieverwachting 2014: 1,4% (Belfius Research) 49
Huidige beleggingsomgeving « Zoek rendement buiten de obligate veilige havens » (De Standaard, 10/3/12)
maar...
« There’s no such thing as a free lunch! »
Milton Friedman
50
Huidige beleggingsomgeving En toch… rendement lage risico-beleggingen vandaag zeer laag… weinig verlies door die gedeeltelijk links te laten liggen en uw portefeuille aan te vullen met hoger risico-beleggingen beleggen aan 2% of 4% geeft een groot verschil in resultaat… … en des te meer naarmate er meer tijd verstrijkt
51
10.000 EUR
Belegd aan 2% per jaar
Belegd aan 4% per jaar
verschil
Na 1 jaar
10.200
10.400
200
Na 5 jaar
11.041
12.167
1.126
Na 10 jaar
12.190
14.802
2.612
En dus...
Deel 1:
Dynamiseer uw obligatieportefeuille Stop wat meer pit in uw portefeuille…
52
Geef meer pit aan uw beleggingsportefeuille! Deel 1: Dynamiseer uw obligatieportefeuille
1.1.
53
Via obligaties van groeilanden
1.1. obligaties van groeilanden Een indrukwekkend parcours… rendement sinds 1994 700
(geannualiseerd)
600
Groeilandobligaties:
500
9,66 % 400 300 200
Overheidsobligaties België:
100
6,24 %
0 1994
1996
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
Global Emerging Markets Bonds index (JP morgan) Government Bond index Belgium (JP Morgan) 54
2013
1.1. obligaties van groeilanden Een interessante rentevergoeding…
Risicopremie
55
Bron: Aberdeen
1.1. obligaties van groeilanden En gezonde fundamenten… Lagere schulden dan Westerse landen Maastricht-norm
56
1.1. obligaties van groeilanden En gezonde fundamenten… Lagere schulden dan Westerse landen Inflatie beter onder contrôle
57
Argentinië, Brazilië, Chili, Polen, Bulgarije, Rusland,…
1.1. obligaties van groeilanden En gezonde fundamenten… Lagere schulden dan Westerse landen
2 0 -2
Inflatie beter onder contrôle
Maastrichtnorm
-4 -6
Lagere overheidstekorten dan ontw. landen
-8 -10 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 net lending / borrowing ontwikkelde landen net lending/borrowing emerging
58
1.1. obligaties van groeilanden En gezonde fundamenten… Lagere schulden dan ontwikkelde landen Inflatie beter onder contrôle
Lagere overheidstekorten dan ontwikkelde lndn Hogere econ groei 59
5 à 6% 2 à 2,5%
1.1. obligaties van groeilanden 20 jaar van ‘upgrades’…
… en betere kwaliteit vertaalt zich in meer geïnteresseerde beleggers en dus hogere koersen… 60
1.1. obligaties van groeilanden Perceptie versus realiteit…
Bron: Aberdeen (gegevens eind 2012) 61
1.1. obligaties van groeilanden Hoe erin beleggen? Via individuele uitgiftes
Moeilijke toegang Munten niet altijd vrij verhandelbaar Illiquide obligaties Kennis van zaken Spreiding
62
1.1. obligaties van groeilanden Hoe erin beleggen? Via Fonds van obligaties van groeilanden Extern schuldpapier
63
Binnenlands schuldpapier
In « harde » munten
In « lokale » munten
Iets langere looptijden (+/- 6j)
Kortere looptijden (+/- 4j)
Gemiddelde rating BBB-
Gemiddelde rating BBB
Profiteren van ontwikkeling groeilanden YTM: 5,4%
Profiteren van ontwikkeling + mogelijke muntstijging YTM: 6,4%
1.1. obligaties van groeilanden Plaats in een obligatieportefeuille? Overheidsobligaties ontwikkeld 10% Kwalitatieve Bedrijfsobligaties 18%
Gestructureerde Producten 28%
Tip: 50/50 verdelen over obligaties in lokale en externe schuld
Obligaties groeilanden 7% Vastrentend Belfius 29%
64
Hoogrentende Obligaties 7%
Geef meer pit aan uw beleggingsportefeuille! Deel 1: Dynamiseer uw obligatieportefeuille
65
1.1.
Via obligaties van groeilanden
1.2.
Via obligaties in vreemde munten
1.2. obligaties in vreemde munten
Rentevoordeel
« Extra rendement mogelijk met obligaties in vreemde munt » (Oblis, 28/11/11)
66
1.2. obligaties in vreemde munten « Ga vreemd, maar let op voor de risico’s » (De standaard, 5/5/12)
0,48 0,46 0,44 0,42 0,4 0,38 0,36
- 33 %
0,34 0,32 0,3 0,28 01/10 04/10 07/10 10/10 01/11 04/11 07/11 10/11 01/12 04/12 07/12 10/12 01/13 04/13 07/13 10/13 Euro per Brazilian Real
67
1.2. obligaties in vreemde munten Welke criteria bepalen de evolutie van een munt?
Kapitaalstromen
Wisselkoers
Waardering
68
Economische en politieke omgeving
1.2. obligaties in vreemde munten Welke criteria bepalen de evolutie van een munt? Economische en politieke omgeving 0,45 0,44
« Turkse lira onder druk door aanhoudende protesten tegen regering» (algemeen dagblad, 20/6/2013)
0,43 0,42 0,41 0,4 0,39 0,38
Ratingverhoging Turkije
0,37 0,36 0,35 10/12 11/12 12/12 01/1302/1303/13 04/13 05/13 06/13 07/13 08/1309/13 10/13 Euro per Turkish Lira 69
1.2. obligaties in vreemde munten Welke criteria bepalen de evolutie van een munt? Kapitaalstromen Totale schuldgraad Lopende rekening: tekort/overschot ? Geeft aan of er in een land meer geld binnenkomt dan buitengaat
Begroting in evenwicht? Rentevoordeel? Inflatie
70
1.2. obligaties in vreemde munten Welke criteria bepalen de evolutie van een munt? Big Mac-index
Waardering
Koopkracht -pariteit (PPP)
Bron: The economist
71
1.2. obligaties in vreemde munten Welke munten zijn interessant? Politieke omgeving
Groei
Waardering
Inflatie
Schuldgraad
Begroting
Rente
Lopende rekening
Totaalscore
Noorse Kroon
+
+
-
+
++
++
+/-
+
Kopen
US Dollar
+/-
+
+
+
-
-
=
-
Kopen (lange termijn)
Austral. Dollar
+
+
+/-
+/-
+
-
+/-
-
Kopen
Japanse Yen
+
+/-
=
+
--
-
-
+
Houden
Turkse Lira
--
+
+
-
++
-
+
--
Beperkt aankopen
Zuid-Afr Rand
--
+
+
-
-
-
+
--
Verkopen
Meer info per munt? Raadpleeg onze Muntfiches! www.belfius.be > Sparen en beleggen > Info en publicaties > Muntfiches 72
1.2. obligaties in vreemde munten Plaats in een portefeuille? Maximum 5% per vreemde munt Maximum 30% vreemde munten
Minimum 70% EURO
73
1.2. obligaties in vreemde munten Hoe erin beleggen? Nieuwe uitgiftes (= primaire markt) Via individuele uitgiftes Bestaande uitgiftes (= secundaire markt)
74
www.belfius.be > sparen en beleggen > beleggen > obligaties
1.2. obligaties in vreemde munten Hoe erin beleggen? Via obligatiefondsen
Obligaties van euro-convergerende landen 75
Geef meer pit aan uw beleggingsportefeuille! Deel 1: Dynamiseer uw obligatieportefeuille
76
1.1.
Via obligaties van groeilanden
1.2.
Via obligaties in vreemde munten
1.3.
Via hoogrentende obligaties
1.3. Hoogrentende obligaties Hoogrentende obligaties?
Investment Grade
NonInvestment Grade of High Yield
77
1.3. Hoogrentende obligaties Op zoek naar hoge coupons? 80 70 60 50 40 30 20
C-rating : 10,3%
10 0
B-rating : 6,9% Jan-99
Jan-01
Jan-03 Jan-05 Jan-07 Jan-09 Euro High Yield B - YTM Euro High Yield BB - YTM Euro High Yield C - YTM
Jan-11
Jan-13
« high yield-obligaties in trek » (Morningstar, 3/9/13) 78
BB-rating : 4,2%
1.3. Hoogrentende obligaties hoogrentende obligaties hebben nog troeven… 30 25 20 15 10 5 0
79
Jan-01
Jan-03
Jan-05 Jan-07 Jan-09 Jan-11 Euro High Yield - YTM IRS EUR 5 Year Risicopremie (= extra rentevergoeding) High Yield
Jan-13
1.3. Hoogrentende obligaties hoogrentende obligaties hebben nog troeven…
« Moody’s reduces global default rate forecast for 2013 » (Bloomberg, 9/8/13)
Spreiding !!!
80
1.3. Hoogrentende obligaties Spreiding via hoogrentende obligaties? Een voorbeeld… Ratingverdeling in de portefeuille
10 grootste posities in de portefeuille
Looptijdverdeling in de portefeuille
23,58%
YTM : 5,9% 81
1.3. Hoogrentende obligaties Plaats in een obligatieportefeuille?
Kwalitatieve bedrijfsobligaties 18%
Overheidsobligaties ontwikkeld 10%
Gestructureerde producten 28%
Obligaties groeilanden 7%
Vastrentend Belfius 29%
82
Hoogrentende of High Yield-obligaties 7%
Geef meer pit aan uw beleggingsportefeuille! Deel 1: Dynamiseer uw obligatieportefeuille
83
1.1.
Via obligaties van groeilanden
1.2.
Via obligaties in vreemde munten
1.3.
Via hoogrentende obligaties
1.4.
Via converteerbare obligaties
1.4. Converteerbare obligaties Definitie? Een obligatie die door de houder kan worden omgezet in een vooraf bepaald aantal aandelen. Mee profiteren van stijging aandeel Bescherming als aandeel daalt Lagere rentevergoeding dan gewone obligatie van dezelfde emittent
Meer weten over converteerbare obligaties? 84
Webinar 3 december om 20u
1.4. Converteerbare obligaties Plaats in een obligatieportefeuille?
Converteerbare obligaties 8%
Overheidsobligaties ontwikkeld 10%
Gestructureerde producten 28%
Kwalitatieve bedrijfsobligaties 10% Obligaties groeilanden 7%
Vastrentend Belfius 29%
85
Hoogrentende obligaties 7%
Geef meer pit aan uw beleggingsportefeuille Dynamiseer uw obligatieportefeuille
Via obligaties van groeilanden Lichte voorkeur voor lokale munten
Via obligaties in vreemde munten Vb Noorse Kroon, US en Aus Dollar, Turkse lire
Via hoogrentende of High Yield obligaties Niet te lange looptijden en voldoende uitgiftes
Via converteerbare obligaties Bekijk onze webinar op 3/12 om 20u!
86
Zorg steeds voor voldoende spreiding!
Workshop beleggen
Deel 2:
Krik uw rendement op via aandelen Stop wat meer pit in uw portefeuille…
87
Geef meer pit aan uw beleggingsportefeuille Deel 2: Krik uw rendement op via aandelen Waarom aandelen opnemen? Hoe begin je eraan? Het ABC Basisprincipes
Hoe beleg je erin? Aandelen in onze referentieportefeuille? Onze huidige voorkeuren
88
2.1. Waarom aandelen in portefeuille opnemen?
« Onderzoek toont aan dat een obligatieportefeuille met 10% aandelen minder risico bevat dan een 100% obligatieportefeuille... en toch een hoger rendement opbrengt.» (stichting financiële kennisbank, definanciëlesite.nl)
89
2.1. Waarom aandelen in portefeuille opnemen? Waarom aandelen in portefeuille opnemen? « Aandelen stijgen, obligaties dalen »
120
(De standaard, 23/03/2011)
115 110 105 100 95 90 85 80 75
90
01-2011
07-2011 01-2012 STOXX 600 - Index
07-2012 01-2013 iBoxx Euro Bond Index
07-2013
2.1. Waarom aandelen in portefeuille opnemen? Waarom aandelen in portefeuille opnemen? 120
10% aandelen krikt al het rendement op…
+ 18,4%
115 110
+ 6,1% 105
+ 2,3%
100 95 90 85 80
91
01-2011
07-2011 01-2012 07-2012 01-2013 07-2013 STOXX 600 - Index iBoxx Euro Bond Index 10 % of STOXX 600 + 90 % of iBoxx Euro Bond Index
2.2. Hoe begin je eraan? 2.2.1. Het ABC van aandelen
92
2.2.1. Het ABC van aandelen Aandeel?
Een aandeel is een bewijs van mede-eigendom van een bedrijf. Het geeft recht op een deel van de winst van het bedrijf - het dividend – en een meer- of minwaarde bij verkoop.
Een obligatiehouder heeft een lening verstrekt en is dus schuldeiser. Hij heeft recht op een rentevergoeding en terugbetaling van zijn kapitaal op vervaldag.
93
2.2.1. Het ABC van aandelen Waarde aandeel
Waarde bedrijf
Boekwaarde
Marktwaarde
Werkelijke waarde van de bezittingen en schulden van een bedrijf zoals ze in de boekhouding zijn opgenomen
94
Vb. Colruyt: 1,8 miljard eur 11,5 eur per aandeel
Vb. Colruyt: 6,6 miljard eur 42 eur per aandeel
2.2.1. Het ABC van aandelen Marktwaarde Prijs of koers aandeel
Waarderingsmodellen Vb. Dividend Discount Model : (DDM)
Nu
95
Div 1
Div 2
Div 3
…
+1j
+2j
+3j
…
2.2.1. Het ABC van aandelen - Bedrijfsnieuws
Marktwaarde Prijs/koers aandeel
Vraag & aanbod
- Economisch nieuws - Marktsentiment
46
Colruyt SA - Price
44
« Beleggers hebben Colruyt beloond voor beter dan verwacht resultaat »
42
(De Morgen, 26/6/13)
40
winstwaarschuwing
38 36 34
01/2013 02/2013 03/2013 04/2013 96
05/2013 06/2013 07/2013
08/2013 09/2013
10/2013
2.2.1. Het ABC van aandelen Is een aandeel nu eigenlijk duur of goedkoop?
97
« Europese aandelen zijn goedkoop gewaardeerd »
« Amerikaanse aandelen overgewaardeerd »
(belegger.nl , 12/08/2013)
(belegger.nl , 19/08/2013)
2.2.1. Het ABC van aandelen Basisratio’s voor elke belegger: A) Koers/winstverhouding (K/W) of Price/Earnings (P/E) Koers aandeel Winst per aandeel
Vb. Colruyt:
Koers aandeel : 42,2 = 17,6
Winst per aandeel : 2,4
P/E of K/W 2013 (schatting)
P/E of K/W
Colruyt
Delhaize
Ahold
Carrefour
2013
17,6
10,9
15,8
20,1
2014
16,5
10,2
13,7
16,9
98
Bron: factset
2.2.1. Het ABC van aandelen Basisratio’s voor elke belegger: B) Price/Earnings Growth (PEG-ratio) Verwachte K/W Groeiratio winst per aandeel komende 5 jaar
Vb. Colruyt
Verwachte K/W: 17,6 Groeiratio : 5,01%
99
= 3,5
PEGratio
Colruyt
Delhaize
Ahold
Carrefour
2013
3,5
3,0
2,5
1,2
2.2.1. Het ABC van aandelen Basisratio’s voor elke belegger: C) Dividendrendement of Dividend Yield (DY) Dividend per aandeel Aandelenprijs Dividend : 0,97 Vb. Colruyt
Aandelenprijs : 42,2
DY
Colruyt
Delhaize
Ahold
Carrefour
2013
2,3%
3,3%
3,4%
2,2%
Ter vergelijking: 100
= 2,3 %
Obligatie Delhaize:
2,57%
2.2.1. Het ABC van aandelen Is een aandeel nu eigenlijk duur of goedkoop?
ratio
Europa
VS
Japan
Groeilanden
(Stoxx600)
(S&P500)
(Nikkei 225)
(MSCI EM)
K/W
13,57
14,84
13,50
11,23
PEG
1,30
1,36
0,85
-
3,57%
2,15%
2,13%
2,74%
DY
101
« Europese aandelen zijn goedkoop gewaardeerd »
« Amerikaanse aandelen overgewaardeerd »
(belegger.nl , 12/08/2013)
(belegger.nl , 19/08/2013)
2.2. Hoe begin je eraan? 2.2.2. Drie gouden regels:
1. Verwachtingen
2. Beleggingshorizon
3. Spreiding
102
2.2. Hoe begin je eraan? - Basisprincipes 1. Wees realistisch in uw verwachtingen « Zie beleggen niet als een snelle manier om rijk te worden » Morningstar
Gemiddeld jaarlijks rendement:
5,99%
103
2.2. Hoe begin je eraan? - Basisprincipes 2. Beleggingshorizon 60,00%
« Ik ben er absoluut van overtuigd dat je aandelen moet kopen met de bedoeling ze tien à twintig jaar in portefeuille te houden »
51,25%
(Stefan Duchateau) 39,83%
40,00%
35,94% 29,07%
31,14%
25,73%
24,27%
22,00%
20,74%
19,79%
20,00%
0,00% -9,38%
-20,00%
-5,48%
-0,95%
-2,83%
6 jaar
7 jaar
-3,97%
-4,84%
-2,48%
-18,23% -26,11%
-40,00% -42,01% -60,00% 1 jaar
2 jaar
3 jaar
4 jaar
5 jaar Worst
104
Gegevens: MSCI World (total return) sinds 1970
Best
8 jaar
9 jaar
10 jaar
2.2. Hoe begin je eraan? - Basisprincipes 3. Spreiding !
« If you are not a professional investor, (…), then I believe in extreme diversification. So I believe 98 or 99 % of people who invest should extensively diversify and not trade… » Warren Buffett
105
2.2. Hoe begin je eraan? - Basisprincipes 3. Spreiding ? 140 130 120 110 100 90 80 70
106
01/2013 03/2013 Belgacom
05/2013 Telenet
07/2013 09/2013 11/2013 MSCI Europe / Telecom
2.2. Hoe begin je eraan? - Basisprincipes 3. Spreiding ?
« Diversificatie vereist ten minste 50 aandelen » (Nico van der Sar, Erasmusuniversiteit Rotterdam, 31/5/2011)
107
2.3. Hoe beleg je erin?
Fonds ? Individueel aandeel ?
Gespreid instappen ?
Tak 44 ?
Gestructureerd product ? 108
2.3. Hoe beleg je erin? Via individuele aandelen? Laat toe om te profiteren van de groei van één specifiek bedrijf Maar opgelet!
-
Geen spreiding -> hoog risico! Kosten Opvolging! Doe uw huiswerk (of laat het door iemand doen) Vergeet uw portefeuille niet regelmatig te herbalanceren Sla nooit in paniek
Wees een belegger, geen speculant… 109
2.3. Hoe beleg je erin? Via beleggingsfondsen
-
Geen kapitaalsgarantie Kosten (instap- en beheer)
Maar een reeks troeven… Gemak Ruime spreiding Professioneel beheer
Toegang tot moeilijk toegankelijke markten
110
2.3. Hoe beleg je erin? Via gestructureerde producten? Gestructureerd product
Optie-structuur
Obligatie
100% kapitaalsbescherming
Meeprofiteren van de evolutie van -
Een beurs, Een aandelenkorf Een fondsenkorf
- … 111
2.3. Hoe beleg je erin? Via gestructureerde producten? 140 Koers van het product daalt onder 100 %
120
Beurs doet het beter
100
Uw deelname aan de beursstijging
80 Daling van de beurs 60
Tijdens de looptijd veroorzaakt een stijging van de rente een daling van de obligatiekoers .... maar op eindvervaldag hebt u kapitaalbescherming
40 20 0 1
112
3
5
7
9
11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 Obligatie Opties
Kapitaal terugbetaald aan 100 %.
2.3. Hoe beleg je erin? Via Tak 44?
Tak 44
Rendement
Zekerheid
Tak 23
Tak 21 • • •
113
Zorgt voor gewenste kapitaalsbescherming (5%, 50%, 100%) Gegarandeerde rentevoet @ 2% Mogelijke winstdeelname
• •
Keuze uit meerdere kwalitatieve fondsen Rendement gelinkt aan evolutie fondsen
2.3. Hoe beleg je erin? Via Tak 44? Toegang tot meerdere internationale kwalitatieve fondsen Beperking risico’s via opties (stop loss, lock win) Flexibel beheer: interne arbitragemogelijkheden Mogelijkheid begunstigde bij overlijden aan te duiden
Robeco Templeton
Carmignac BlackRock … Fidelity Aberdeen
114
2.3. Hoe beleg je erin? Gespreid instappen… « Rijk worden dankzij regelmaat » (De Standaard, 3/8/2013)
« Gespreid beleggen is de beste remedie tegen zenuwachtige beurzen » (De Tijd, 1/6/2013)
115
2.3. Hoe beleg je erin? Gespreid instappen… gespreid instappen in Europese aandelen tussen 26-2-2008 en 17-2-2011: eindkapitaal: 25.197 euro (rendement 8% per jaar)
• •
116
Kapitaal 20000 € via storting van 1,666,67 euro elke 3 maanden
2.3. Hoe beleg je erin? Gespreid instappen… via Flex Invest Plan
Vroeg begonnen = half gewonnen Gespreid beleggen = beleggen tegen gemiddelde koersen Flexibiliteit: kies zelf hoeveel en wanneer u belegt Ruime keuze aan fondsen
117
2. Krik uw rendement op via aandelen Plaats in een portefeuille?
118
2. Krik uw rendement op via aandelen Plaats in onze referentieportefeuille? Liquiditeiten 7% Immo 3%
Aandelen 34%
119
Obligaties 56%
2. Krik uw rendement op via aandelen Spreiding!
34% aandelen
Geografisch Azië-Oceanië 9% N-Amerika 18%
Groeilanden 8% Europa 65%
120
2. Krik uw rendement op via aandelen Spreiding!
34% aandelen
Sectoraal
Def cons 13%
Energie 8%
Farma 13% Fin sect. 20%
Cycl cons 9% Basismat. 6%
Nutsbedr. 4%
121
Techno 10%
Industrie 13% Telecom 3%
2. Krik uw rendement op via aandelen Onze huidige voorkeuren: Regionaal: nadruk op Europa Japan
Thematisch: Kleine en middelgrote ondernemingen Demografie Innoverende bedrijven
Sectoraal: Farma / Biotech Industriële bedrijven
122
2.4. Samenvatting Obligaties
56 %
Belfius vastrentend (in EUR of vreemde munt) Obligaties van groeilanden (in lokale munten)
Aandelen
34 %
Thema demografie Europese kleine en middelgrote bedrijven
Hoogrentende obligaties
Europese innoverende bedrijven
Converteerbare obligaties
Japanse aandelen Aandelen van groeilanden
Of all-in-one: Via Tak 44 of gemengde fondsen 123
vragen?
124
Wij danken U voor uw aandacht!