augustus

Foto: Paul Tolenaar

Engelser krijg je het niet

52

Theems vallei

www.reizen.nl juli/augustus 2009


53

100% Engels Theemsvallei

Wie de Engelsen in hun zuiverste vorm wil zien, moet in de Theemsvallei wezen. Waar je op de kostschool van Eton tot een kerel wordt omgesmeed en vervolgens in Oxford leert studeren. Waar koningin Elizabeth haar weekendverblijf heeft. En waar je leert eten wat de Engelse pot schaft: aardappelpuree met exploderende worstjes. Tekst: Hans Bouman

K

an iemand zich Billie Turf nog herinneren? Tom Brown dan? Prins William en prins Harry misschien? Geeft niet, waar het om gaat is dat ze allemaal op een Engelse kostschool hebben gezeten. En wat hebben kostschooljongens gemeen? Precies: ze hebben gigantische hoeveelheden bangers and mash gegeten. Engelse humor

Daar zitten we dan, op een zonnige dag, in een dorp met de veelbelovende naam Woodstock. Van alle Foto vorige pagina’s: kanten is ons verzekerd dat we hier niet weg mogen hoe Engels, bolhoed zonder in The Big Bang te hebben gegeten. Eenmaal voor de klokkentoren binnen ontdekken we wat we natuurlijk hadden hunvan Oxford university nen weten: het restaurant heeft zich geheel gespeciali-

54


b

Fotografie: Emile Luider

seerd in, jawel, bangers and mash. Wie ooit als kind de stripverhalen van Billie Turf heeft gelezen, kan ze zich wel herinneren: die reusachtige schalen waarop een onduidelijke, dampende massa voedsel lag waaruit allemaal worstjes staken. Jawel, dat was bangers and mash, oftewel worstjes met aardappelpuree. In dit befaamde gerecht zat alles wat je nodig had om tot een volwaardige Engelsman op te groeien. Beetje curieuze naam, zou je zeggen. Mash, oké, dat komt van mashed potatoes oftewel gestampte aardappelen. Maar bangers? Het verhaal wil dat de worstjes aan hun naam kwamen, doordat ze nogal veel water bevatten. Engelse zuinigheid! Als gevolg daarvan wilden ze tijdens het bakken nog wel eens in de pan uit elkaar knallen. In plaats van de receptuur te verbeteren,

gaven de Engelsen een grappige naam aan het product. Ze hebben in Engeland nu eenmaal meer met humor dan met lekker eten. Terug naar The Big Bang. Het restaurant heeft het principe aardappelen-en-worstjes opgewaardeerd tot volwaardige maaltijden. We krijgen beetroot mash met bangers in de smaken lamb & mint, tomato & basil en venison. En grain mustard mash met de banger-varianten smoked bacon, toulouse en chili pork. Hoeveel uren moet je cricketen om dat weer te verbranden? Churchills babyvestje

Woodstock heeft niets te maken met het befaamde popfestival uit 1969. Dat vond immers in Amerika plaats. Toch is ook het Engelse Woodstock befaamd. Want aan de rand van dit alleraardigste middeleeuwse stadje, ligt Blenheim Palace. Al toen het in de vroege 18de eeuw werd gebouwd werd het in zijn praalzucht door veel mensen een tikje over the top werd gevonden. Maar evengoed: wat een ligging, wat een schitterend parkland, wat een meren, en wat een imposante kamers en zalen! We worden verwelkomd door een Nederlandse gids, Els Velzenboer, die uitlegt dat het bepaald niet meevalt om dit barokpaleis te onderhouden. Toch ontvangt Blenheim bezoekers over de hele wereld, want het is niet alleen een staaltje powerarchitectuur, maar ook de geboorteplaats van niemand minder dan Winston Churchill. De oorlogsleider was namelijk een verre nazaat van John Churchill, de veldheer voor wie Blenheim Palace

destijds werd gebouwd. Winstons ouders waren in november 1874 op bezoek bij de toenmalige, achtste, hertog – Winstons oom – toen zijn moeder tijdens een wandeling in de paleistuin ten val kwam. Waarschijnlijk bracht dat de bevalling vroegtijdig op gang, en zo werd Winnie ver boven zijn stand geboren. Want zijn vader mocht dan een vooraanstaand politicus zijn, rijk was zijn tak van de familie niet. Met een beetje goed wil kun je dat zien aan het katoenen babyvestje, dat in de geboortekamer is opgehangen. De jonge Winston moet het intensief hebben gedragen, want het is op twee plekken versteld. Midden in het kamertje staat een twijfelaar met koperen spijlen, met aan het hoofdeind een klein uitstalkastje, dat de roodblonde krullen van Winston als vijfjarige toont. Verderop in het paleis hangt een uitvergroot portret van de zevenjarige Churchill in matrozenpak, achteloos leunend tegen een stoel. ‘Kijk eens hoe zelfverzekerd hij daar staat’, zegt Els Velzenboer bewonderend. ‘Een jongen van zeven! Het zat er van meet af aan in: hij was een leidersfiguur.’ Alice in Wonderland

Woodstock en Blenheim Palace liggen een kilometer of twaalf ten noorden van Oxford. We zitten hier middenin de Theemsvallei, het gebied dat wel Deep England wordt genoemd: Engelser dan hier krijg je het niet. In de weekends worden hier overal op de village greens – de traditionele openbare grasvelden in het hart van elk dorp – cricketwedstrijden gehouden. Achter de e

Links en onder: interieur en voorgevel van Blenheim Palace, dat door Winston Churchills verre voorvader werd gebouwd. Winston zelf is er geboren.


555

glas-in-loodramen van keurige twee-onder-een-kap-woningen spelen gepensioneerde legerofficieren whist of bridge, in de riante achtertuinen kweekt de lady of the house rozen en drinkt men thee met melk, alles is hier jolly en iedereen een good sport. In Oxford zelf is de sfeer wat minder bedaagd. Het is een levendige stad, waarin eeuwenoude tradities en de moderne tijd het goed met elkaar kunnen vinden. De Theems heet hier Isis, zo is op alle kaarten te lezen (beide namen zijn afgeleid van Tamesas), maar slechts weinig Oxfordenaren gebruiken die naam. Al in de 12de eeuw ontstonden hier de eerste colleges, waaruit later de beroemde universiteit zou voortkomen. ‘We hebben een kleine veertig colleges in Oxford, en ze hebben allemaal zo hun eigen karakter’, vertelt Heather Armitage, die zelf aan All Souls College studeerde. ‘Balliol en Merton hebben bijvoorbeeld de reputatie dat de studenten daar buitengewoon slim zijn. Wanneer je Onder: de eetzaal weet aan welk college iemand heeft gestudeerd, kun je van Christchurch Col- vrij aardig bepalen wat voor vlees je in de kuip hebt.’ lege figureerde onder ‘Interessant. Wat is het profiel van de All Souls-student?’ meer als locatie in de ‘Vriendelijk, knap en intelligent, hoezo?’ Harry Potterfilms. ‘Zomaar.’ We wandelen in de richting van het beroemdste van Rechts: toegegeven, alle Oxford-colleges: Christ Church. Waar de rijke bij Windsor Castle is snobs hun kinderen heen stuurden. Maar liefst dertien het verleidelijk om je latere premiers studeerden aan dit college, waaronder op Mr Bean-achtige William Gladstone en Anthony Eden, en talloze andere wijze te vermaken beroemdheden, van Albert Einstein tot W.H. Auden. met de guards. Het niet-academische personeel van het college is te

herkennen aan keurige bolhoeden, een traditie die elders in Engeland mag zijn verdwenen, maar hier niet. Ongetwijfeld de beroemdste ruimte van Christ Church is de eetzaal. Deze werd, net als de monumentale trap die ernaar toe leidt, gebruikt in verschillende Harry Potterfilms, als model voor de grote zaal van Zweinstein. De in de lucht zwevende kaarsjes moet je er zelf bij bedenken. In de zaal hangen portretten van de vele beroemdheden die hier studeerden. Hieronder bevindt zich ook Charles Dodgson, beter bekend onder zijn schrijversnaam Lewis Carroll. Hij doceerde wiskunde aan het college en kwam zo in contact met de tienjarige Alice Liddell, de dochter van de decaan. Dodgson – in het dagelijks leven een verlegen stotteraar – kon het uitstekend vinden met het jonge meisje, en maakte af en toe met haar en haar zusjes boottochtjes over de Theems. Dan vertelde hij hun zelfverzonnen verhalen over ene Alice, die de meest wonderlijke avonturen beleefde. Op verzoek van de echte Alice schreef hij ze op, en zo ontstond Alice in Wonderland. De op één na beroemdste ruimte in Christ Church College is de kathedraal. Elke avond kun je hier de Evensong, het gezongen avondgebed, bijwonen. Officieel begint het om zes uur, maar in de praktijk om vijf over zes. De Universiteit van Oxford heeft namelijk zijn eigen tijd, die vijf minuten achterloopt op die van Greenwich. Niet voor niets komt het witte konijn van Alice in Wonderland altijd overal te laat (‘I’m late! I’m late! For a very important date!’). Hij houdt zich immers strikt aan de universitaire tijdsrekening. e

‘Nou meneer, de Slag bij Waterloo werd gewonnen op de sportvelden van Eton.’ ‘Goh, ik dacht ergens in België.’ 56


100% Engels Theemsvallei

Dol op paarden (en sherry)

www.reizen.nl Filmpjes van o.m. The Bear Hotel in Woodstock, een rondvaart over de Theems, de wisseling van de wacht in Windsor Castle en een speurtocht naar de bron van de Theems zijn te zien op www.reizen.nl.

De volgende dag spoeden we ons naar Windsor. Hier bevindt zich het befaamde kasteel waaraan de Britse koninklijke familie zijn naam ontleent. Eigenlijk heten ze Saxe-Coburg and Gotha, een naam die verraadt dat er nogal wat Duits bloed stroomt door de Britse koninklijke aderen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog voelde dat om de een of andere reden niet zo comfortabel, dus nam George V in 1917 de achternaam Windsor aan. Windsor is twaalf maanden per jaar een op-en-top toeristenbestemming. Overal ter wereld is Koningin Elizabeth II nu eenmaal hét voorbeeld bij uitnemendheid van een monarch. En eerlijk is eerlijk: Windsor Castle is het oudste en grootste continu bewoonde kasteel ter wereld. Van China en de Verenigde Staten tot de talloze voormalige Britse koloniën reizen er mensen naar het onder de rook van Heathrow gelegen stadje. Waarschijnlijk vind je nergens in Engeland zo’n hoge concentratie aan souvenirwinkeltjes, volgestouwd met miniaturen van dubbeldekkerbussen, rode telefooncellen, koninklijke prentbriefkaarten, koninklijke hondenhalsbanden (Elizabeth is gek op corgi’s), koninklijke jockeypetten (ook op paarden is de Queen dol) en niet te vergeten stapels boeken over Diana (vindt ze minder). Net als we zijn gearriveerd en onze auto hebben geparkeerd, horen we in de verte muziek. Ha, we zijn precies op tijd voor het hoogtepunt van de dag: de wisseling van de wacht. Die vindt elke dag om elf uur plaats en gaat gepaard met kleurige rode uniformen, vervaarlij-

ke berenmutsen en een hoop krachtig voetengestamp. Als de Theems de levensslagader van Engeland is, dan moet Windsor Castle – dat pal aan de rivier ligt – het hart zijn. Het kasteel stamt al uit de tijd van Willem de Veroveraar, de 11de eeuw dus, en is het favoriete weekendverblijf van de Britse vorstin. Hier vluchtte Elizabeth I voor de pest, hier werd de krankzinnig geworden koning George III opgesloten en hier schuilde het Britse koningshuis tijdens de Tweede Wereldoorlog voor de Duitse bommen. Een van de beroemdste bouwwerken van het kasteelcomplex is St. George’s Chapel – Sint Joris is de beschermheilige van Engeland – waar veel voormalige vorsten en hun kinderen begraven liggen. De nieuwste aanwinsten zijn Elizabeths doodongelukkige zuster prinses Margaret en de populaire Queen Mum, die tot haar 101ste vrolijk paardenraces bijwonend en sherry nippend door het leven ging. Beiden overleden in 2002. Naar verwachting zal ook de huidige koningin te zijner tijd in de kapel worden begraven. Maar er zijn ook luchtiger bezienswaardigheden in Windsor Castle, zoals Queen Mary’s Dolls’ House. Dat is een soort supermaquette van Buckingham Palace, maar dan zonder gevels. Blozende ballen

‘Zeg meneer, de Slag bij Waterloo, die kent u hè...’ ‘Eh, ik heb ervan gehoord, ja.’ Die slag, die werd gewonnen op de sportvelden van

Eton.’ ‘Goh, ik dacht ergens in België....’ ‘Nee meneer, dat we Napoleon bij Waterloo hebben verslagen, danken we aan Eton. Aan het kostschoolsysteem. Aan de prima opvoeding die je daar krijgt.’ ‘Nou, three cheers for Eton dan!’ We heffen onze theekopjes, de bejaarde man aan het tafeltje naast me en ik. Beiden zitten we een sandwich te eten in een van de vele tearooms in Windsor. We raken in gesprek over het Engelse kostschoolsysteem dat ikzelf altijd als een broedplaats van pesterijen en eenzaamheid heb gezien. ‘Is het nou wel goed dat een kind vanaf zijn twaalfde zijn ouders alleen nog in de vakanties ziet?’ vraag ik. ‘Hangt van de ouders af’, grinnikt de man en daarin heeft hij natuurlijk gelijk. Nee, zelf heeft hij niet op Eton gezeten. ‘Weet u wel wat dat kost?’ Maar hij was graag gegaan. Ik ga ook, later op de dag, maar slechts als bezoeker. Dagelijks om kwart over drie is er een rondleiding door een deel van het kostschoolgebouw. Het gelijknamige stadje Eton ligt recht tegenover Windsor. Je hoeft alleen maar de brug over. Waar Windsor het karakter heeft van een toeristenplaats, wordt de sfeer bij het oversteken van de Theems ineens anders. Eton is kleinschaliger, dorpser. Het schoolgebouw is van een onbetwistbare schoonheid, vooral het uit Chariots of Fire bekende binnenplein met Lupton’s Tower, die eigenlijk uit twee torens bestaat.

Het gedeelte van de school dat publiek toegankelijk is, zoals de Spartaanse collegezaal en de ijskoude kapel, onderstrepen nog eens dat stijl en comfort niet altijd samen hoeven te gaan. Dus hier word je een kerel. Nou ja, en op de sportvelden natuurlijk, waar ze hun Eton wall game spelen, een rugbyachtige sport waarbij bijna nooit wordt gescoord, maar wel volop ledematen sneuvelen. Eton College werd in 1440 opgericht om jaarlijks onder meer 70 getalenteerde jongelingen een gratis opleiding te geven. Nog altijd worden er elk jaar 70 mannelijke King’s Scholars geselecteerd op basis van een loodzwaar examen, al moeten ze tegenwoordig wel naar draagkracht schoolgeld betalen. De duizend andere leerlingen, de zogeheten Oppidans, moeten jaarlijks 27.000 pond meebrengen. De rondleiding door het schoolgebouw is afgelopen. Het is half vijf. Tot dusver was het rustig in het stadje, maar ineens komen ze overal vandaan: in vaak slordige smokings gestoken jongeheren. De meesten ogen als vrolijk blozende corpsballen, maar er zitten ook serieus voor zich uitkijkende niet-Europeanen tussen. Players en puistenkopen, wiseguys en nerds. In grote drommen komen ze uit hun leslokalen en begeven zich naar sportveld of muzieklokaal, naar roeitraining of toneelrepetitie. Klaar om nieuwe Napoleons een lesje te leren. b Praktische informatie op pagina 60

Links: een pub nabij de Theems, versiering van de gevel van Eton College en Windsor Castle. Onder: half vijf, Eton College loopt leeg. Tijd voor fun & games.

e


59

Theemsvallei Praktisch House Hotel aan Thames Street. Zoals de straatnaam al suggereert ligt het terras direct aan de Theems, www.sirchristopherwren.co.uk. Niet goedkoop.

Reisgidsen en boeken

Hoe kom je er? ‘Deep England’ (Oxford e.o.) ligt krap 70 km ten westen van Londen. Een kleine dag reizen en je bent er. Dat kan met de eigen auto per ferryboot, of per trein. Norfolk Line (www.norfolkline.nl) vaart van Duinkerken naar Dover (ca. 1.45 uur), prijs v.a. € 70 retour: personenauto + max. 5 passagiers. Andere bootverbindingen: Hoek van Holland-Harwich (www.stenaline.nl), OostendeRamsgate (www.transeuropaferries.com) en Calais-Dover (www.seafrance.com). Met de auto op de trein kan via Eurotunnel (Calais-Folkstone) v.a. € 120 retour, www. eurotunnel.com. Fly-drives zijn natuurlijk ook mogelijk. Bijvoorbeeld: AmsterdamLuton v.v. met easyJet.com v.a. ca. € 68 en autohuur bij holiday autos, dat laagste prijsgarantie biedt en lezers van REIZEN Magazine een extra korting biedt van 10%. Voorbeeld (exclusief korting): 5 dagen Ford Ka vanaf € 215, www.holidayautos.nl.

Geld De neerwaartse gang van het Britse pond maakt Engeland als vakantieland minder duur. 1 pond is nu ca. € 1,07 waard.

Accommodatie Het Macdonald Bear Hotel ligt in het hart van Woodstock en letterlijk ‘om de hoek’ van Blenheim Palace. Sfeervol oud hotel met krakende vloeren, hemelbedden en veel comfort. Park Street, Woodstock, tel. +44-(0)844-879 9143, www.macdonaldhotels.co.uk/bear/index.htm. Prijs 2-pk v.a. £ 84 (€ 89,90). In the mood voor jailhouse rock? Het Malmaison Hotel in Oxford is gevestigd in een voormalige Victoriaanse gevangenis. Wees gerust: het is ingrijpend verbouwd tot een luxe verblijfsoord, maar de centrale

60


hal waarop alle kamers uitkomen heeft nog een onmiskenbare gevangenissfeer. Oxford Castle, 3 New Rd, Oxford, tel. +44-(0)1865 268400, www.malmaison-oxford.co.uk. Prijs 2-pk v.a. £ 140 (€ 149,80). Iets buiten Windsor, schitterend gelegen aan de Thames, bevindt zich het Runnymede Hotel & Spa. Windsor Road, Egham, tel. +44-(0)1784 436171, www.runnymedehotel.com. Prijs 2-pk v.a. £ 80 (€ 85,60).

De England-gidsen van Lonely Planet (€ 21,99) en Rough Guide (€ 24,99) ontlopen elkaar niet veel. Een handige Nederlandse gids is Centraal Engeland (Gottmer, € 19,95). Tot de romans die in de beschreven regio spelen behoren klassiekers als Brideshead Revisited, The Wind in the Willows, Alice’s Adventures in Wonderland en Three Men in a Boat. Tom Brown’s Schooldays speelt weliswaar niet op Eton maar op Rugby College, maar geeft een historisch inkijkje in het lang niet altijd vrolijke leven van een kostschooljongen. Actueler: de Noorderlicht-trilogie van Philip Pullman (Prometheus, € 35), waarvan het eerste deel is verfilmd als The Golden Compass. Een interessant boek over de Theems is Thames Sacred River van Peter Ackroyd (Vintage, € 20,99).

Boottochten over de Theems French Brothers organiseert retourtrips over de Theems vanaf Windsor en andere plaatsen. Diverse lengtes, vanaf £ 5 (€ 5,35), www.boat-trips.co.uk.

Eten en drinken Woodstock, Oxford, Windsor en Eton kennen een ruime keuze aan restaurants van alle mogelijke signaturen. In Quod Bar & Grill, 92-94 High Street, Oxford, is het zowel goed eten als drinken, temidden van studenten en dons (universitair docenten). The Eagle & Child, 94 St Giles Street, Oxford, is een literaire pub waar Tolkien graag een glaasje elfenmede dronk. Wil je een local lijken, noem de kroeg dan ‘the bird and the baby’, dan hoor je er helemaal bij. Echte bangers and mash eet je in The Big Bang, 124 Walton Street, Oxford, www.thebigbangrestaurants.co.uk. Mooiste plek om te eten in Windsor (bij mooi weer althans) is het terras van Sir Christopher Wren’s

Informatie en internet Visit Britain via wwww.visitbritain.nl. b www.royalcollection.org.uk Officiële site over de paleizen, residenties en kunstcollecties van de Britse koninklijke familie, met o.m. informatie over Windsor Castle. b www.etoncollege.com Alles over de fameuze kostschool. b www.blenheimpalace.com Over het woonstulpje van de elfde hertog van Marlborough, annex de geboorteplek van Sir Winston Churchill. Naast de nodige aandacht voor Churchill biedt Blenheim Palace ook de visitor experience ‘The Untold Story’, waarin 300 jaar hertogelijke geschiedenis worden ontvouwen.

Filmlocatie Oxford Met zijn historische gebouwen en andere aantrekkelijke locaties is Oxford altijd een populaire filmplek geweest. Niet in de laatste plaats omdat de stad talloze schrijvers heeft voortgebracht, die er hun (verfilmde) boeken lieten spelen. Onder meer Brideshead Revisited (de film en de serie), The Golden Compass, Iris, Howards End en de Bondfilm Tomorrow Never Dies werden (deels) in Oxford opgenomen. En niet te vergeten: de televisieserie Inspector Morse en sommige scènes van de Harry Potterfilms. Er worden in Oxford diverse filmwandelingen onder leiding van een gids georganiseerd, zie www.visitoxford.org.

augustus

Recommend Documents