~.
Zin
eer Dag regen, dag files! Vol verwachting vertrokken deze vier gezinnen naar een nieuw leven in het buitenland. Met hangende pootjes kwamen ze terug soms nog geen paar maanden later. Emile [46]: 'Op Schiphol ging het aI fout.' TEKST: YMKE VAN ZWOLL (INTERVIEWS) EN SASKIA DECORTE BEELD: MERlIJN DOOMERNIK
PSYCHOLOGIE MAGAZINE JULI/AUGUSTUS 2011
79
'Het afscheid was elke keereendrama'
'Daar miste ik Nederland, hier mis ik Frankrijk' "
'Al ons spaar zat in
'Op Schiphol besefte ze de consequenties pas'
------
Ergens aarden kan wel
twee tot vijfjaar duren
Meer dan eenderde van de Nederlanders denkt weleens aan emigreren, zo blijkt uit onderzoek . Die gedachte is serieuzer dan de dagdroom die driekwart van de bevolking soms heeft op vakantie in een mooi land. Want wie denkt er tussen de Toscaanse heuvels nu niet af en toe: wat zou het toch heerlijk zijn om hier te wonen? Ieder jaar zetten ongeveer veertigduizend Neder landers de grote stap werkelijk: ze vertrekken naar het buitenland, op zoek naa r rust, ruimte en - vaak - mooi weer. Toch laat ander onderzoek zien dat de helft van alle mensen die vertrekken, binnen zeven jaar terugverhuist naar Nederland . Waarom?
'Bij programma's als Ik vertrek zie ik meestal al na tien seconden of het uitloopt op een teleurstelling,' zegt Karen van der Zee, hoogleraar organisatiepsy chologie, culturele diversiteit en integratie aan de Rijksuniversiteit Groningen. 'Of mensen kunnen aarden in een ander land hangt voor het grootste deel van hun karakter af.' Uit haar onderzoek bleek dat er vijf karaktereigenschappen zijn die bepalen of je een succesvolle emigrant wordt: culturele em pathie, ruimdenkendheid, sociaal initiatief, emotio nele stabiliteit en flexibiliteit. Van der Zee: 'De eerste drie zijn interculturele vaardigheden, die bepalen hoe goed je aansluiting vindt bij mensen uit een andere cultuur. Daarvoor is het belangrijk dat je je goed kunt inleven in hun gewoonten (culturele empathie), daar niet direct je oordeel over klaar hebt (ruimdenkendheid), én dat je actief op zoek gaat naar sociale contacten.' De laatste twee karaktertrekken, emotionele sta biliteit en flexibiliteit, zijn vooral van belang om alledaagse problemen het hoofd te bieden. 'Wie sta biel is, kan rustig blijven in stressvolle situaties, en flexibele mensen kunnen hun gedrag aanpassen als een andere cultuur daarom vraagt.' Wie laag scoort op deze eigenschappen kan beter thuisblijven, zegt Van der Zee: ' Maar een lage score op ruimdenkend heid en sociale activiteit hoeft geen ramp te zijn; als je partner die karaktertrekken juist in grote m ate bezit, nodigt hij of zij de buren wel uit.'
Na de euforie van het begin - we hebben het gedaan! - krijgt iedereen die naar het buitenland is
r,-- 84
PSYCHOLOG IE MAGAZI NE JUli/AUGUSTUS 2011
vertrokken bijna onvermijdelijk te maken met de vraag: blijven of teruggaan?' zegt psychologe en emigratiecoach Saskia Zimmermann. Ze emigreerde zelf ooit naar Zuid-Frankrijk, keerde bijna terug naar Nederland, zette toch door en woont inmiddels al meer dan tien jaar in de Ardèche. N aast financiële onzekerheid - om evenveel te verdienen als in Nederland moet je in het buiten land vaak keihard werken - noemt Zimmermann als grootste probleem voor emigranten het gemis van vrienden en familie. 'Mensen onderschatten vaak hoe belangrijk het is om deel uit te maken van een gemeenschap. Je gaan thuis voelen in een ander land kan tussen de twee en vijf jaar duren, of nog langer. En ik zie vaak dat mannen zich wat sneller op hun plaats voelen dan vrouwen. Maar het is lo gisch dat je op zeker moment de balans opmaakt en je afvraagt of je het in Nederland niet beter had.'
Wie ervoor kiest om tern.g te gaan, ervaart het eerste jaar vaak remigratiestress, waarschuwt Van der Zee. 'Mensen verwachten dat ze hun oude leventje zo weer kunnen oppikken. Maar zeker a~ s je meer dan twee jaar bent weggeweest, is dat m oeilijk. En alles waarvoor je weg wilde, zoals de files en de regen, zijn er ook nog steeds.' Vaak voelen remigranten zich om die reden in Nederland ook niet meer helemaal op hun plek. Zimmermann: 'Remigranten ervaren hun terugkeer in eerste instantie vaak als een mislukking.' Maar na een tijdje kunnen ze hun periode in het buiten land vaak wel als een mooi avontuur gaan zien, en hun leven in Nederland misschien nog meer waar deren dan daarvoor. SASKIA DECORTE
