Asterismen Kleine sterpatronen voor telescopen en verrekijkers
Demelza Ramakers
Inleiding
Asterismen zijn patronen van sterren. Het sterrenbeeld Cassiopeia is misschien wel de bekendste aan de nachtelijke hemel. Dit sterrenbeeld lijkt overduidelijk op een "W". Niet alle asterismen zijn zo groot, er zijn ook tal van kleine patronen die alleen zichtbaar zijn door een verrekijker of telescoop. Helaas is het vrij moeilijk om informatie te vinden over deze patronen op internet. Daarom heb ik een lijst samengesteld. In eerste instantie heb ik deze voor mezelf gemaakt, zodat ik alles overzichtelijk bij elkaar heb staan, maar hopelijk hebben anderen hier ook nog wat aan. Bij het maken van de lijst heb ik gebruik gemaakt van veel verschillende bronnen, zoals internet, de S&T, boeken, atlassen en,(uiteraard) mijn eigen waarnemingen. In de lijst staan de asterismen gerangschikt per sterrenbeeld op alfabetische volgorde. Ik heb zoveel mogelijk de bij- en officiële namen opgenomen, evenals de rechte klimming (RA) en declinatie (DEC) om het zoeken gemakkelijker te maken. Ik heb niet voor alle asterismen de exacte posities kunnen vinden, maar in plaats daarvan heb ik zo goed mogelijk omschreven waar het object zich bevindt. Sommige asterismen staan opgenomen in de STAR-Catalogus, waarbij STAR staat voor Small Telescope Asterism Roster. De afbeeldingen die ik gebruikt heb zijn gemaakt met het programma SkyMap Pro. Verder heb ik een beschrijving van de asterismen opgenomen. Veel van deze objecten heb ik nog niet zelf gezien, dus ik kan niet garanderen dat de informatie ook daadwerkelijk klopt. Mocht je iets tegenkomen dat niet klopt, dan hoor ik het graag! Het maken van deze lijst heeft veel tijd gekost. Daarom is het overnemen van (een deel van) de inhoud om elders, al dan niet online, te publiceren zonder uitdrukkelijke toestemming niet toegestaan. Wil je toch een gedeelte overnemen? Neem dan even contact met me op via het contactforumulier op mijn website.
Veel plezier met het opzoeken van deze objecten!
Demelza Ramakers (21 maart 2011) www.everyoneweb.com/demelzaramakers http://www.everyoneweb.com/observingthenightsky/ 2
© Demelza Ramakers
Hoe de lijst te gebruiken:
Allereerst volgt er een overzichtskaartje met alle besproken asterismen per sterrenbeeld. Vervolgens wordt ieder asterisme apart besproken en ziet er als volgt uit:
1. The Golf Putter
Andromeda
Star 14 Golf Putter
RA: 01h 52m
DEC: 37d 30m
95’ x 25’
De Golf Putter lijkt een beetje op Kemble’s Cascade. Er is een lange rij van sterren met een cluster aan het einde te zien. De slinger sterren eindigt met een boogje. Het open cluster NGC 752 vormt de golfbal. Omdat dit asterisme vrij groot is, is hij het beste te bekijken met een verrekijker. Trek een lijn tussen de sterren α in Triangulum en Almach (γ) in Andromeda. Op ongeveer 1/3e afstand op deze lijn (van Almach geteld) ligt NGC 752 die de golfbal vormt. Cirkel is 4 graden
Bovenaan staan de gegevens vermeld. Van links naar recht worden achtereenvolgens genoemd: het sterrenbeeld waarin het asterisme staat, de officiële en eventuele bijnaam, de rechte klimming, declinatie en de grootte van het object. Omdat de meeste asterismen bekender zijn met hun bijnaam, gebruik ik deze waar mogelijk in de omschrijving. De cijfer voor de naam staat voor het asterismenummer waarin ik ze genummerd heb. Tot slot volgt de beschrijving. Zoals vermeld heb ik zelf nog niet alle asterismen uit de lijst gezien en het komt een enkele keer voor dat ik verder geen informatie over het object hebt. Dit wordt aangegeven met ‘verder nog geen aanvullende informatie’. Uiteraard doe ik mijn best om alle asterismen te bekijken en regelmatig zal ik de lijst aanvullen met nieuwe informatie.
3
© Demelza Ramakers
Inhoudsopgave:
Nummer:
Sterrenbeeld:
Naam:
1
Andromeda
STAR 14 – Golf Putter
8
2
Andromeda
Home Plate
8
3
Andromeda
TPK 1
9
4
Auriga
Smiley Face
11
5
Auriga
STAR 4 – The Flying Minnow
11
6
Boötes
Picot 1 – Napoleon’s Hat
13
7
Camelopardalis
STAR 3 – Kemble 1 – Kemble’s Cascade
15
8
Canis Major
Nagler 1
17
9
Cassiopeia
STAR 15 – Kemble’s Kite
19
10
Cassiopeia
STAR 29 – Lucky 7
19
11
Cassiopeia
STAR 12 – Airplane
20
12
Cassiopeia
STAR 13 – Queens Kite
20
13
Cepheus
STAR 11
22
14
Cetus
The Cosmiq Question Mark
24
15
Corvus
STAR 20 – Stargate
26
16
Cygnus
STAR 28 – Horseshoe
28
17
Cygnus
Leiter 9 – Little Orion
28
18
Cygnus
Meerschaum Pipe
29
19
Cygnus
STAR 26 – Red Necked Emu
29
20
Cygnus
The Fairy Ring – Chaple’s Arc
30
21
Cygnus
Vultus Irrisorie
30
22
Delphinus
STAR 9 - Theta Delphinus Group
32
23
Delphinus
STAR 27 – Toadstool
32
4
© Demelza Ramakers
Pagina:
Nummer:
Sterrenbeeld:
Naam:
24
Delphinus
Poskus 1
33
25
Draco
STAR 25 – Kemble 2 – Mini-Cassiopeia
35
26
Fornax
STAR 2 - Chi 1, 2, 3
37
27
Hercules
STAR 23 – Backwards 5
39
28
Hercules
Markov 1
39
29
Hercules
STAR 24 - Ruby Ring
40
30
Hercules
Webb’s Wreath
40
31
Hercules
STAR 7 – Zig Zag
41
32
Hydra
Night Owl
43
33
Hydra
Triangle
43
34
Leo Minor
STAR 6 – Sailboat Cluster
45
35
Monocerous
STAR 18 – Pakan’s 3
47
36
Monocerous
STAR 5 & 17 – Arrowhead - Unicorn’s Horn
47
37
Orion
Lambda-Lambda
49
38
Pegasus
Delphinus Minor
51
39
Pegasus
Stephan’s Test
51
40
Pegasus
The Mini-Cross
53
41
Pisces
HD 4798 Group
55
42
Pisces
Renou 18
55
43
Sagitta
Arrowchain
57
44
Sagitta
Leiter 4
57
45
Scutum
Button Hook
59
46
Scutum
Essertoo String
59
47
Sextans
Rinnan’s Run
61
48
Taurus
Davis’ Dog
63
49
Taurus
Spermatozoon
63
5
© Demelza Ramakers
Pagina:
Nummer:
Sterrenbeeld:
Naam:
50
Triangulum
Triangulum Minor
65
51
Ursa Major
Broken Engagement Ring
67
52
Ursa Major
Ferrero 6 - Eiffeltoren
67
53
Ursa Major
Gas Pump Handle
68
54
Ursa Major
The Spade
68
55
Ursa Minor
STAR 1 – Engagement Ring
70
56
Ursa Minor
STAR 22 – Mini-Coathanger
70
57
Ursa Minor
The Shark
71
58
Virgo
STAR 21 – Jaws
73
59
Vulpecula
Collinder 399 – The Coathanger
73
6
© Demelza Ramakers
Pagina:
Andromeda
7
© Demelza Ramakers
1. The Golf Putter
Andromeda
Star 14 Golf Putter
RA: 01h 52m
DEC: 37d 30m
95’ x 25’
De Golf Putter lijkt een beetje op Kemble’s Cascade. Er is een lange rij van sterren met een cluster aan het einde te zien. De slinger sterren eindigt met een boogje. Het open cluster NGC 752 vormt de golfbal. Omdat dit asterisme vrij groot is, is hij het beste te bekijken met een verrekijker. Trek een lijn tussen de sterren α in Triangulum en Almach (γ) in Andromeda. Op ongeveer 1/3e afstand op deze lijn (van Almach geteld) ligt NGC 752 die de golfbal vormt. Cirkel is 4 graden
2. The Home Plate
Andromeda
Home Plate
RA: 00h 07.5m
DEC: 40d 35m
De Home Plate is mooi te zien door verrekijkers. Er zijn 5 sterren van magnitude 6.7 tot 6.9 in de vorm van een vijfhoek zichtbaar op 1.2˚ ten WZW van 23 Andromedae.
Cirkel is 2 graden
8
© Demelza Ramakers
44’ x 31’
3. TPK 1
Andromeda
TPK 1
RA: 23h 39.3m
DEC: 47d 31m
1.1˚ Ten NNW of Lambda (λ) Andromedae bevindt zich het asterisme TPK, naar de ontdekkers Teutsch, Patchick en Kronberger. Het asterisme heeft de ruwe vorm van een trapezium, gelegen in een gebied van 1/4˚ groot. Bij hogere vergrotingen zijn er talloze zwakke sterren zichtbaar waardoor het object lijkt op een open sterrenhoop. Cirkel is 1 graad
9
© Demelza Ramakers
23’ x 11’
Auriga
10
© Demelza Ramakers
4. Smiley Face
Auriga
Smiley Face
RA: 05h 27m
DEC: 35d 00m
1˚ x 0.5˚
Op 30 boogminuten ten zuiden van het open cluster Messier 38 vinden we het asterisme “The Smiley Face”. We zien een groep van 8 sterren dat een lachend gezichtje vormt. Zes sterren vormen het gezicht, twee de ogen. Het kleine cluster Stock 8 hoort bij het asterisme.
Cirkel is 2 graden
5. The Flying Minnow
Auriga
STAR 4 Flying Minnow
RA: 05h 19m
DEC: 33d 40m
The Flying Minow heeft wat weg van een toorts of een mini Delphinus. Het asterisme telt 5 heldere sterren variërend in magnitude van 4.5 tot 6.5 en bevat eveneens de sterren 16, 18 en 19 Aurigae. Door en om het asterisme zijn zeer veel zwakkere sterretjes zichtbaar. Er zijn eveneens veel mooie kleurvariaties te zien tussen de diverse helderste sterren. Je vind The Flying Minow tussen NGC 1893 en (ten zuidoosten van) The Flaming Star Nebula. Cirkel is 2 graden
11
© Demelza Ramakers
75’
Boötes
12
© Demelza Ramakers
6. Napoleon’s Hat
Boötes
Picot 1 Napoleon’s Hat
RA: 14h 14m
DEC: 18d 33m
Picot 1, ook wel Napoleon’s Hat genoemd, staat direct onder (40 boogminuten) de ster Arcturus in sterrenbeeld Boötes. De vorm doet duidelijk denken aan de hoed van Napoleon, en afhankelijk van hoe het beeld in je kijker staat, kan het asterisme ook op een ligstoel lijken. De 7 sterren die dit figuur vormen variëren in helderheid van magnitude 9 tot 11. Dit is dus vrij zwak. Je kunt het asterisme daarom het beste bekijken met een telescoop onder een donkere sterrenhemel, vrij van lichtvervuiling. Cirkel is 1 graad
13
© Demelza Ramakers
20’x07’
Camelopardalis
14
© Demelza Ramakers
7. Kemble’s Cascade
Camelopardalis
STAR 3 Kemble’s Cascade
RA: 04h 07m
Kemble’s Cascade (ook wel Kemble1 of STAR 3) is wellicht het bekendste asterisme aan de nachtelijke hemel. Dit figuur is een rechte rij van ongeveer 20 sterren variërend van magnitude 7 tot 9. In het midden is een heldere ster van magnitude 5 zichtbaar. Deze ketting van sterren leidt naar de open sterrenhoop NGC1502. Kemble’s Cascade is het beste zichtbaar door een verrekijker vanwege de grootte van het object. Neem de eerste en laatste ster uit sterrenbeeld Cassiopeia, de twee punten van de W dus. Trek een rechte lijn tussen deze twee sterren en trek hem 1x door richting Camelopardalis. Hier vind je het asterisme.
15
© Demelza Ramakers
DEC: 62d 20m
2.5˚
Cirkel is ongeveer 3 graden
Canis Major
16
© Demelza Ramakers
8. Nagler 1
Canis Major
Nagler 1
RA: 06h 22m
DEC: -26d 28m
Nagler 1 heeft een “chevronvorm” en staat net boven het sterrenstelsel NGC2217 in Grote Hond. Iets rechts van het achterpootje dus. Dit asterisme is vrij groot, en de sterren in het chevron hebben een magnitude van 7 tot 10, wat dit een mooi verrekijkerobject maakt. Door telescopen komt de kleur van de sterren (geeloranje en rood-oranje) echter veel beter naar voren.
Cirkel is 1 graad
17
© Demelza Ramakers
16’x48’
Cassiopeia
18
© Demelza Ramakers
9. Kemble’s Kite
Cassiopeia
Star 15 Kemble’s Kite
RA: 03h 28m
DEC: 72d 00m
90’x30’
Een minder bekend asterisme van Kemble: Kemble’s Kite. Het asterisme lijkt op een diamantvormige vlieger met staart. De vlieger wordt gevormd door 7 sterren. Het asterisme is ongeveer 2° lang. Je vindt Kemble’s Kite bij de grens met Camelopardalis in het noorden van sterrenbeeld Cassiopeia.
Cirkel is 1 graad
10. Lucky 7
Cassiopeia
Star 29 Lucky 7
RA: 23h 03m
DEC: 59d 30m
Lucky 7 is een groot en helder asterisme in de vorm van het cijfer 7. Het bevindt zich op de grens tussen Cepheus en Cassiopeia. In totaal telt het asterisme zo’n 13 sterren van magnitude 5 tot 7. Bevat de sterren 1 en 2 CAS. Een mooi object voor de verrekijker.
Cirkel is 2 graden
19
© Demelza Ramakers
125’x70’
11. The Airplane
Cassiopeia
Star 12 Airplane
RA: 23h 20m
DEC: 62d 20m
60’
Acht sterren van magnitude 7 en 8 vormen The Airplane op 40 boogminuten ten noordwesten van M52. Het figuur heeft wel wat weg van een vliegtuig. De voorkant wordt gevormd door 5 sterren, de staart uit 9 sterren.
Cirkel is 1 graad
12. The Queen’s Kite
Cassiopeia
Star 13 Queens Kite
RA: 01h 38m
DEC: 58d 30m
De sterren in Queen’s Kite, inclusief de ster Chi Cas vormen een ruwe pentagonvorm. De sterren zijn van magnitude 6 en 7. Doordat het asterisme zo groot is, is hij mooi te bekijken door verrekijkers.
Cirkel is 3 graden
20
© Demelza Ramakers
2˚x1.5˚
Cepheus
21
© Demelza Ramakers
13. STAR 11
Cepheus
Star 11
RA: 21h 48m
DEC: 61d 00m
STAR 11 is een stukje Melkweg binnen de vierhoek die Cepheus vormt. Het asterisme bevat de sterren 19, 20, 25, ξ en ν Cephei. Omdat STAR 11 3 bij1,5 graden groot is, is hij al te bekijken met verrekijkers. Er is geen duidelijke vorm te herkennen.
Cirkel is 4 graden
22
© Demelza Ramakers
3˚x1.5˚
Cetus
23
© Demelza Ramakers
14. The Cosmic Question Mark
Cetus
The Cosmic Question Mark
RA: 02h 36m
DEC: 06d 42m
Vrij groot asterisme in de vorm van een vraagteken in spiegelbeeld. Dit asterisme is het mooiste te bekijken door zoekers, verrekijkers of kleine telescopen met een lage vergroting. Vijf sterren vormen de kop van sterrenbeeld Cetus (Walvis). Neem de onderste en de rechtse ster en trek daar een denkbeeldige lijn tussen. Het vraagteken vind je links van de lijn op ongeveer 2/3e vanaf de onderste ster. Cirkel is 4 graden
24
© Demelza Ramakers
2.1˚x0.7˚
Corvus Corvus
25
© Demelza Ramakers
15. Stargate
Corvus
STAR 20 Stargate
RA: 12h 36m
Een klein asterisme in de vorm van een driehoek in een driehoek. De 6 sterren die dit asterisme vormen variëren in magnitude 6.5 tot 11.5. Alle sterren zijn wit of blauwwit van kleur. Doordat er weinig achtergrondsterren zichtbaar zijn, komt de Stargate goed naar voren. De ster aan de westkant van de buitenste driehoek is een dubbelster. Je kunt het beste een telescoop gebruiken om dit asterisme te bekijken, zodat de binnenste driehoek ook opgelost wordt. Trek in gedachten een lijn tussen de sterren Porima in Virgo en Algorab in Corvus. Op 1/4e afstand van deze lijn, van Algorab geteld, vind je op slecht 1° afstand van M104 de Stargate.
26
© Demelza Ramakers
DEC: -12d 02m
Cirkel is 1 graad
15’
Cygnus
27
© Demelza Ramakers
16. Horseshoe
Cygnus
STAR 28 Horseshoe
RA: 21h 08m
DEC: 47d 14m
The Horseshoe in Zwaan is een U-vormig asterisme van ongeveer 20’ lang. Er bevinden zich diverse dubbelsterren in het asterisme, waaronder twee van magnitude 7 en 8. Bekijk dit asterisme met een kleine telescoop.
Cirkel is 1 graad
17. Little Orion
Cygnus
Leiter 9 Little Orion
RA: 20h 56m
DEC: 43d 34m
Dit asterisme van 7 sterren lijkt op een miniatuurversie van het sterrenbeeld Orion en zal het beste te zien zijn door verrekijkers of kleine telescopen met een lage vergroting, vanwege de grootte van dit asterisme. Zet de vier sterren uit de langste lijn van Zwaan horizontaal met Deneb aan de linkerkant. Little Orion vind je dan een klein stukje onder Deneb. Je kunt het object vinden in de “Mexican Golf” van de Noord-Amerika Nevel (NGC 7000). Cirkel is 1 graad
28
© Demelza Ramakers
25’
18. Meerschaum Pipe
Cygnus
Meerschaum Pipe
RA: 19h 51m
DEC: 30d 07m
22’
Dit asterisme in de vorm van een pijp springt er niet echt uit. Omdat het een aantal zwakke sterren van magnitude 10 tot 12 bevat kun je de Meerschaum Pipe het beste bekijken door grote telescopen. Op 2.6° noordwest van de ster 15 Vulpeculae vind je het open cluster NGC6834. De Meerschaum Pipe vind je vervolgens door 3/4° ten noordwesten van deze sterrenhoop te gaan. Cirkel is 1 graad
19. Red Necked Emu
Cygnus
STAR 26 Red Necked Emu
RA: 20h 14m
The Red Necked Emu vind je net onder de open sterrenhoop Dolidze 3. De sterren in The Red Necked Emu hebben een magnitude van 9. Alle sterren zijn blauw-wit van kleur, op 1 ster in de nek na: die is rood. Je kunt dit asterisme het beste bekijken met middelgrote telescopen en een lage vergroting. Vanuit de ster Gamma Cygni, de oranje ster die het hart van de Zwaan markeert beweeg je 2.5° langs de nek richting Albireo naar de ster 34 Cygnus. Van daaruit ga je 1.5° in dezelfde richting naar 29 Cygnus. Deze ster vormt het puntje van de staart van de Red Necked Emu.
29
© Demelza Ramakers
DEC: 36d 30m
Cirkel is 1 graad
45’
20. The Fairy Ring
Cygnus
The Fairy Ring Chaple’s Arc
RA: 20h 04m
DEC: 38d 14m
20’x20’
The Fairy Ring, ook bekend als Chaple’s Arc, is een asterisme dat bestaat uit een hoop dubbelsterren. Vier heldere paren vormen de noordwestelijke boog van de ring. Enkele zwakkere dubbelsterren maken de ring compleet. In het midden van de ring schitteren enkele sterren. Je vindt de Fairy Ring een paar graden ten westen van de ster Sadr: 1.6° ten westen van de Crescent Nebula. Cirkel is 1 graad
21. Vultus Irrisorie
Cygnus
Vultus Irrisorie
RA: 19h 53m
DEC: 47d 16m
Vultus Irrisorie is een asterisme in de vorm van een smiley face ten noordwesten in het sterrenbeeld Zwaan. Het bestaat uit 5 sterren die het gezicht vormen van magnitude 6 tot 8 in een gebied van 1.4 graden groot. De ogen worden gevormd door twee sterren aan de westkant van dit asterisme.
Cirkel is 2 graden
30
© Demelza Ramakers
1.4˚
Delphinus
31
© Demelza Ramakers
22. Theta Delphinus Group
Delphinus
STAR 9 Theta Delphinus Group
RA: 20h 38m
DEC: 13d 10m
60’ x 30’
Deze groep sterren zou lijken op een steigerend paard met een cowboy op zijn rug. En met veel fantasie is het figuur er inderdaad wel uit te halen. Zelf had ik er toch wel wat moeite mee om het paard met zijn cowboy tussen de vele sterren te ontdekken. Je vindt het asterisme links van de lijn die getrokken kan worden tussen de sterren β en ε Delphini en bevat de ster θ Delphini.
Cirkel is 2 graden
23. The Toadstool
Delphinus
STAR 27 Toadstool
RA: 21h 07m
DEC: 16d 20m
Dolphin’s Diamonds, ook wel The Toadstool genoemd, is een mooi, klein asterisme in de vorm van een paddenstoel. Er zijn ongeveer 13 sterren in dit asterisme zichtbaar. Je vind het asterisme nabij NGC 7025. Deze vindt je bij de steel van de paddenstoel. Gebruik een telescoop met groot beeldveld om dit asterisme te bekijken. Cirkel is 1 graad
32
© Demelza Ramakers
15’
24. Poskus 1
Delphinus
Poskus 1
RA: 20h 46m
DEC: 16d 20m
Poskus 1 is een groepje sterren van magnitude 11.5 tot 12.8 in de vorm van een vliegenmepper. Je vind dit asterisme rechtsboven de ster Gamma (γ) Delphini, welke net buiten het beeldveld van de sterrengroep valt.
Cirkel is 1 graad
33
© Demelza Ramakers
6.5’
Draco
34
© Demelza Ramakers
25. Mini-Cassiopeia
Draco
STAR 25 Mini-Cassiopeia
RA: 18h 35m
DEC: 72d 25m
Het is duidelijk waarom asterisme STAR 25 (ook wel Kemble 2) de naam “Mini-Cassiopeia” heeft. De sterren in dit figuur zijn allemaal van magnitude 7 en 8. Zijn vorm lijkt overduidelijk op de “W” van sterrenbeeld Cassiopeia. Dit object is het mooiste te bekijken door grote verrekijkers of kleine telescopen met een lage vergroting. Je vindt Mini-Cassiopeia tussen υ en χ Draconis. Cirkel is 1 graad
35
© Demelza Ramakers
20’x10’
Fornax
36
© Demelza Ramakers
26. Chi 1, 2, 3
Fornax
STAR 2 Chi 1, 2, 3
RA: 03h 27m
DEC: -35d 00m
Het asterisme Chi 1, 2, 3 bestaat uit de sterren Chi 1, 2 en 3 Fornacis. De sterren zijn allemaal van ongeveer magnitude 6 en samen vormen ze de vorm van een pijl. Je vindt het asterisme op 1 graad ten westen van het sterrenstelsel NGC 1365.
Cirkel is 1 graad
37
© Demelza Ramakers
30’ x 30’
Hercules
38
© Demelza Ramakers
27. Backwards 5
Hercules
STAR 23 Backwards 5
RA: 16h 37m
DEC: 30d 45m
20’
Het asterisme Backwards 5 lijkt, zoals de naam al doet vermoeden, op een omgedraaide 5 of een S. De sterren die dit asterisme vormen, hebben een magnitude van ongeveer 11. De eerste en laatste ster van de Backwards 5 zijn helderder; van magnitude 7 en 9 en zijn dus beter te zien. Je vindt het asterisme 1° ten zuidwesten van ζ Herculis. Bekijk hem met een kleine telescoop.
Cirkel is 1 graad
28. Markov 1
Hercules
Markov 1
RA: 17h 57m
Markov 1 lijkt qua vorm erg op de theepot van sterrenbeeld Boogschutter. Er zijn 9 sterren van ongeveer magnitude 9 en 10 die de theepot vormen. Verder zijn er diverse zwakkere sterretjes verspreid in en om de theepot. Het asterisme is gemakkelijk te zien met kleine telescopen, zelfs vanuit lichtvervuilde gebieden. Markov 1 ligt noord-noordwest van de gele ster Xi (ξ) Herculis. Het asterisme is bij lage vergrotingen in hetzelfde beeldveld te zien als deze ster.
39
© Demelza Ramakers
DEC: 29d 29m
Cirkel is 1 graad
15’
29. Ruby Ring
Hercules
STAR 24 Ruby Ring
RA: 18h 03m
DEC: 26d 20m
25’
The Ruby Ring is een asterisme in de vorm van een ring gevormd door vrij zwakke sterren. De robijn wordt gevormd door een oranje ster van magnitude 7.
Cirkel is 1 graad
30. Webb’s Wreath
Hercules
Webb’s Wreath
RA: 18h 02m
DEC: 26d 18m
Ongeveer 2.7° zuid-zuidwest van de ster Xi (ξ) Herculis vind je een goudkleurige ster van magnitude 7. Deze ster vormt de oostkant van Webb’s Wreath, Webb’s krans. Door middelgrote telescopen zijn er 13 sterren van magnitude 11 en 12 zichtbaar in de krans.
Cirkel is 1 graad
40
© Demelza Ramakers
11’x7’
31. Zig Zag
Hercules
STAR 7 Zig Zag
RA: 16h 18m
DEC: 13d 00m
Zig Zag is een asterisme van ongeveer 12 sterren van magnitude 8 tot 9 die zigzaggend op en neer gaat. Het mooiste is dit asterisme te bekijken bij lage vergrotingen. Je vindt Zig Zag 2° ten westen van ω (Omega) Herculis.
Cirkel is 2 graden
41
© Demelza Ramakers
100’x15’
Hydra
42
© Demelza Ramakers
32. Night Owl
Hydra
Night Owl
RA: 14h 00m
DEC: -25d 00m
1. x 0.7˚
The Night Owl is een asterisme in de vorm van een uil. De sterren 47 en 48 Hydrae vormen de ogen. De sterren die de uil vormen zijn vrij zwak. Je vindt de uil al zittend op de staart van Hydra.
Cirkel is 2 graden
33. Triangle
Hydra
Triangle
RA: 14h 04m
DEC: -28d 28m
De Triangle is slechts een halve minuut groot. De sterren die het asterisme vormen zijn vrij zwak: de helderste heeft een magnitude van 9.5. De overige 6 sterren in de driehoek hebben een magnitude van 11 tot 12. Gebruik een telescoop om The Triangle te bekijken.
Cirkel is 1 graad
43
© Demelza Ramakers
Hydra
Leo Minor
44
© Demelza Ramakers
34. The Sailboat Cluster
Leo Minor
STAR 6 Sailboat Cluster
RA: 10h 14m
DEC: 31d 30m
The Sailboat Cluster is een asterisme in de vorm van een zeilboot. Hij wordt gevormd door ongeveer 13 of 14 blauwwitte sterren van verschillende magnitudes en het bevat tevens de ster 22 Leonis. In de mast zijn 2 roodkleurige sterren zichtbaar. Het asterisme komt duidelijk naar voren uit de achtergrond. In verrekijkers staat The Saiboat Cluster op de kop. Cirkel is 1 graad
45
© Demelza Ramakers
45’
Monocero Monoceros
46
© Demelza Ramakers
35. Pakan’s 3
Monoceros
STAR 18 Pakan’s 3
RA: 06h 52m
DEC: -10d 10m
30’
Dit asterisme heeft de overduidelijke vorm van een “3” in spiegelbeeld. Er zijn 15 tot 20 sterren zichtbaar met een magnitude van ongeveer 9 en 10. Omdat dit asterisme zo groot is, is hij het beste te bekijken met een verrekijker of telescoop met lage vergroting. Trek een lijn tussen de sterren γ en θ in Canes Major. Verleng de neus van Grote Hond ongeveer met een kwart van de lijn die je net getrokken hebt. Hier vind je Pakan’s 3. Cirkel is 1 graad
36. Unicorn’s Horn
Monoceros
STAR 5 / 17 Arrowhead Unicorn’s Horn
RA: 06h 40m
DEC: -09d 00m
Unicorn’s Horn wordt gevormd door 6 blauwwitte sterren van magnitude 9. Het vormt een duidelijke wigvorm, de hoorn van de eenhoorn. Ondanks dat de sterren relatief zwak zijn, is hij wel goed te zien vanwege de afwezigheid van achtergrondsterren en doordat Unicorn’s Horn gevormd wordt door sterren van dezelfde magnitude en dezelfde kleur. Het asterisme staat ook bekend als “Arrowhead”. Cirkel is 1 graad
47
© Demelza Ramakers
15’
Orion
48
© Demelza Ramakers
37. Lambda-Lambda
Orion
LambdaLambda
RA: 05h 36m
DEC: 10d 00m
Dit asterisme heeft de vorm van de Griekse letter Lambda (λ). De ster Lambda Orionis maakt deel uit van deze vorm, vandaar de toepasselijke naam van dit asterisme.
Cirkel is 1 graad
49
© Demelza Ramakers
50’x20’
Pegasus
50
© Demelza Ramakers
38. Delphinus Minor
Pegasus
Delphinus Minor
RA: 23h 03m
DEC: 23d 12m
1.1˚
Delphinus Minor heeft wat weg van sterrenbeeld Dolfijn. Met sterren van magnitude 7 en 8 is dit asterisme mooi te bekijken door verrekijkers of telescopen met een lage vergroting. Trek een lijn tussen de sterren Scheat en Markab (in het vierkant) in sterrenbeeld Pegasus. Halverwege deze lijn ligt Delphinus Minor nét buiten het vierkant van Pegasus.
Cirkel is 2 graden
39. Stephan’s Test
Pegasus
Stephan’s Test
RA: 22h 37m
DEC: 34d 08m
Stephan’s Test is een gekarteld asterisme van zwakke sterren op een afstand van 17 boogminuten ten noordoosten van Stephan’s Quintet. De zwakste ster is van magnitude 14.7. Dit groepje sterren werd door Stephan gebruikt om de transparantie te testen.
Cirkel is 1 graad
51
© Demelza Ramakers
3’
40. The Mini-Cross
Pegasus
The Mini-Cross
RA: 00h 10.5m
DEC: 15d 18m
Dit asterisme lijkt op de hoofdsterren van het Noorderkruis, oftewel sterrenbeeld Zwaan. Het asterisme bevat 5 sterren, variërend van magnitude 8 tot 10,5. The Mini-Cross is het mooiste door niet al te grote telescopen met een kleine vergroting. Je vind het asterisme vlak naast de ster Algenib op de lijn met Markab in sterrenbeeld Pegasus.
Cirkel is 1 graad
52
© Demelza Ramakers
16.5’
Pisces
53
© Demelza Ramakers
41. HD 4798 Group
Pisces
HD 4798 Group
RA: 00h 50m
DEC: 28d 22m
5.6’
Genoemd naar de helderste ster. Dit asterisme lijkt op een vliegende vleugel (Flying Wing). Het is gelegen op 40’ ten noorden van 65 Piscium. Door gemiddelde telescopen zijn er 7 sterren zichtbaar die een driehoek vormen met de punt die naar het zuiden wijst. De sterren in het asterisme zijn van magnitude 7.2 tot 12.8.
Cirkel is 1 graad
42. Renou 18
Pisces
Renou 18
RA: 01h 14.5m
DEC: 30d 00m
Renou 18 ligt 37’ ten westen of Tau (τ) Piscium. Het asterisme lijkt op de letter ‘S’ van Superman door grote telescopen.
Cirkel is 1 graad
54
© Demelza Ramakers
18’
Sagitta
55
© Demelza Ramakers
43. Arrowchain
Sagitta
Arrowchain
RA: 19h 55m
DEC: 17d 18m
36’
De Arrowchain is een asterisme van 36 boogminuten groot. We zien een ketting sterren (noordzuid georiënteerd) van sterren met een magnitude van 8 tot 10. Het is gelegen in de pijl van Sagitta.
Cirkel is 1 graad
44. Leiter 4
Sagitta
Leiter 4
RA: 20h 01m
DEC: 20d 03m
Leiter 4 is een pijlvormig asterisme dat samen in beeld staat met Gamma, op 3/4˚ ten zuidwesten ervan. De helderste ster in dit asterisme is goudkleurig en vormt samen met 6 andere sterren de punt van de pijlvorm. De pijl wijst richting zzw. De steel van de pijl is niet recht, maar vormt een boogje. Deze steel bestaat eveneens uit 7 sterren.
Cirkel is 1 graad
56
© Demelza Ramakers
7’ x 5’
Scutum
57
© Demelza Ramakers
45. Button Hook
Scutum
Button Hook
RA: 18h 43m
DEC: -6d 50m
75’x45’
De Button Hook is een asterisme in de vorm van een golvende rij heldere sterren dat door de Scutum Sterrenwolk heen loopt.
Cirkel is 1 graad
46. Essertoo String
Scutum
Essertoo String
RA: 18h 45m
DEC: -10d 36m
Het asterisme Essertoo String is een rij sterren die in een ‘S’ loopt. Er zijn een twaalftal sterren zichtbaar met een magnitude van 10 tot 12. Het asterisme loopt van nno naar zzw.
Cirkel is 1 graad
58
© Demelza Ramakers
6’
Sextans
59
© Demelza Ramakers
47. Rinnan’s Run
Sextans
Rinnan’s Run
RA: 10h 46m
DEC: 03d 26m
Vanaf de ster 35 Sextantis loopt een rij sterren 3 graden richting zzw. Deze rij van sterren heeft een kleine knik aan de bovenkant. Rinnan’s Run is vernoemd naar Dan Rinnan.
Cirkel is 3 graden
60
© Demelza Ramakers
3˚
Taurus
61
© Demelza Ramakers
48. Davis’ Dog
Taurus
Davis’ Dog
RA: 04h 22m
DEC: 21d 25m
3.5˚ x 1.5˚
Tussen de Hyaden en de Pleiaden bevindt zich een groep sterren die net zichtbaar is met het blote oog. Het heeft een beetje de vorm van het sterrenbeeld Canis Major. Dit asterisme is vrij groot en is daarom het beste te bekijken met verrekijkers. Davis’ Dog ligt net ten noorden van het noordelijkste ‘oog’ van Taurus, de stier. Het asterisme bevat de sterren Upsilon, 51 en 53 Tauri. Cirkel is 4 graden
49. Spermatozoon
Taurus
Spermatozoon
RA: 05h 43m
DEC: 21d 30m
35 Boogminuten ten oosten van de ster Zeta Tau vinden we een rij sterren van ongeveer dezelfde magnitude. De helderste ster vinden we aan de punt van een driehoekig gebiedje.
Cirkel is 1 graad
62
© Demelza Ramakers
30’
Triangulum
63
© Demelza Ramakers
50. Triangulum Minor
Triangulum
Triangulum Minor
RA: 02h 20m
DEC: 30d 00m
Dit asterisme is een smalle driehoek die gevormd wordt door de sterren 6, 10 en 12 Triangulii.
Cirkel is 1 graad
64
© Demelza Ramakers
90’x60’
Ursa Major
65
© Demelza Ramakers
51. Broken Engagement Ring
Ursa Major
STAR 19 Broken Engagement Ring
RA: 10h 51m
DEC: 56d 09m
20’
The Broken Engagement Ring is het hele jaar door zichtbaar vanaf het noordelijk halfrond. Dit asterisme heeft meer de vorm van een tiara dan van een gebroken ring, alhoewel er ook gemakkelijk een gebroken ring uitgehaald kan worden. Het vermiste gedeelte ligt een stukje van de ring af. Er zijn ongeveer 10 sterren zichtbaar die bij dit asterisme horen en hij is het mooiste te bekijken door kleine telescopen. Je vindt The Broken Engagement Ring net ten westen van Beta Ursa Majoris (de ster Merak). Cirkel is 1 graad
52. Eiffeltoren
Ursa Major
Ferrero 6 Eiffeltoren
RA: 13h 10m
DEC: 57d 31m
Dit asterisme lijkt op de Eiffeltoren en met wat fantasie ook op een tipi. Doordat er vrij veel sterren in dit asterisme staan, is de Eiffeltorenvorm niet gemakkelijk te herkennen. Concentreer je daarom op de helderste sterren. Het mooiste is deze Eiffeltoren te bekijken door een kleine telescoop met lage vergroting. Je vind dit object als je bij de ster Alioth links wat omhoog gaat totdat je een rijtje van 3 sterren tegenkomt. Het asterisme staat dan boven dit rijtje, tussen de twee rechtse sterretjes. Cirkel is 1 graad
66
© Demelza Ramakers
28’x20’
53. Gas Pump Handle
Ursa Major
Gas Pump Handle
RA: 13h 38m
DEC: 52d 56m
1˚
Het asterisme The Gas Pump Handle is ongeveer ¾° groot. In verrekijkers ziet dit asterisme eruit als een waterkan, maar als je met een (kleine) telescoop kijkt, kun je al veel meer detail onderscheiden. Het object is gemakkelijk te vinden en te herkennen. Je vindt hem ongeveer halverwege de lijn tussen de sterren Mizar/Alcor en Alkaid.
Cirkel is 1 graad
54. The Spade
Ursa Major
The Spade
RA: 09h 43m
DEC: 53d 17m
The Spade lijkt qua vorm op een schep. In de steel zijn 3 sterren zichtbaar, de bovenkant van de schep wordt gevormd door 8 sterren. Dit asterisme is het beste te bekijken met kleine telescopen of grote verrekijkers. Je vindt dit asterisme 1.6° ten zuidwesten van Phi (Φ) Ursae Majoris.
Cirkel is 1 graad
67
© Demelza Ramakers
1.1˚
Ursa Minor
68
© Demelza Ramakers
55. Engagement Ring
Ursa Minor
STAR 1 Engagement Ring
RA: 02h 32m
DEC: 89d 00m
45’
The Engagement Ring (ook wel Diamond Ring) is een asterisme in de vorm van een ring. Er zijn ongeveer 10 heldere sterren, en enkele zwakke, van magnitude 7 en 8, die een cirkel vormen. Polaris vormt de diamant in deze ring. Dit is een mooi asterisme om met kleine telescopen en een lage vergroting te bekijken! The Engagement Ring is dus niet moeilijk te vinden, doordat Polaris in sterrenbeeld Ursa Minor deel uitmaakt van dit asterisme.
Cirkel is 1 graad
56. Mini-Coathanger
Ursa Minor
STAR 22 MiniCoathanger
RA: 16h 29m
The Mini-Coathanger in Ursa Minor lijkt op de klerenhaak in Vulpecula. De rechte lijn van 8 blauwwitte sterren is duidelijk zichtbaar, de 3 blauwwitte sterren in de haak zijn wat moeilijker te zien, omdat deze sterren wat zwakker zijn dan de rest van het asterisme. Trek een lijn tussen de sterren ε en η in Ursa Major (dus de eerste ster in de steel en de ster linksonder het pannetje zelf). Halverwege deze diagonale lijn vind je The MiniCoathanger (vlak boven het sterrenstelsel NGC 6217).
69
© Demelza Ramakers
DEC: 80d 13m
Cirkel is 1 graad
15’
57. The Shark
Ursa Minor
The Shark
RA: 16h 44m
DEC: 77d 48m
Dit asterisme is overduidelijk te herkennen als een haai. Hij is ongeveer 1 ½° groot en bevindt zich op slechts 2 graden afstand van de ster 21 Ursa Minor. Het asterisme telt in totaal 12 sterren. Trek een lijn tussen de sterren 21 (η) en 22 (ε) in Ursa Minor. Op ongeveer 1/3e van deze lijn, vanaf ster 21 geteld, bevind zich The Shark, nabij het sterrenstelsel NGC 6217.
Cirkel is 2 graden
70
© Demelza Ramakers
1.5˚
Virgo
71
© Demelza Ramakers
58. Jaws
Virgo
STAR 21 Jaws
RA: 12h 38m
DEC: -11d 30m
Het asterisme Jaws stelt een haai voor, met de staart naar boven en de bek naar beneden. Helaas heb je toch wel wat verbeelding nodig om uit dit asterisme een haai te halen. De sterren die dit asterisme vormen, variëren van magnitude 7.6 tot 11.5. Bekijk dit object met een lage vergroting. Jaws ligt net rechts naast (25 boogminuten) het sterrenstelsel M104 in Virgo. Het is mogelijk beide objecten net in één beeldveld te krijgen.
Cirkel is 1 graad
72
© Demelza Ramakers
15’
Vulpecula
73
© Demelza Ramakers
59. The Coathanger
Vulpecula
Collinder 399 The Coathanger
RA: 19h 25m
DEC: 20d 11m
90’x60’
The Coathanger is een mooi verrekijkerobject in de vorm van een kleerhanger. In de “haak” is een duidelijke oranje ster zichtbaar. Het sterrenbeeld Vosje (Vulpecula) vormt een driehoek. Ga vanaf de rechter ster een klein stukje naar beneden en je zou hem moeten kunnen vinden. Het is een echt verrekijkerobject, omdat hij te groot is voor de meeste telescopen.
Cirkel is ca 2 graden
74
© Demelza Ramakers
