>iqfgaaf`eq_fg f]]nkranve_dp.,,0 ajo]iajr]ppejcbej]j_ehacacarajo
Altijd dichtbij en samenvatting financiële gegevens
Inhoudsopgave Bedrijf Profiel Financiële kerncijfers en personeelsaantallen
Voorwoord van de Voorzitter van de Raad van Bestuur en CEO
Selectie belangrijke gebeurtenissen
Resultaten op hoofdlijnen
Divisies Divisie Vast
Divisie Mobiel
Overige activiteiten
Organisatie Maatschappelijk verantwoord ondernemen
Corporate governance
Leden van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen
Samenvatting financiële gegevens
Additionele informatie Informatie over het aandeel KPN
Begrippenlijst
Het KPN Jaaroverzicht verschaft een algemene beschrijving van de organisatie en activiteiten van KPN. Het bevat een samenvatting van de financiële gegevens over het jaar van Koninklijke KPN N.V., die zijn afgeleid van het Jaarverslag en Form -F . Het KPN Jaaroverzicht bevat alleen cijfers die zijn opgesteld volgens de Nederlandse wet- en regelgeving (Dutch GAAP). Voor een begrip van KPN’s financiële positie en resultaten inclusief een aansluiting met US GAAP cijfers, dient u het Jaarverslag en Form -F te raadplegen. KPN publiceert tevens (op internet) een duurzaamheidsverslag over het jaar . Bezoek onze website www.kpn.com voor downloads van alle verslagen en actuele informatie.
Disclaimer Dit KPN Jaaroverzicht vormt geen uitnodiging om te investeren in aandelen KPN. U bent uitsluitend zelf verantwoordelijk voor beslissingen die u op grond van deze informatie neemt. Bepaalde uitspraken in dit document betreffen toekomstgerichte uitspraken. Deze uitspraken omvatten onder meer, maar zijn niet beperkt tot, uitspraken ten aanzien van de toekomstige bedrijfsresultaten, de effecten van wet- en regelgeving op de activiteiten van KPN, het marktaandeel van KPN en zijn joint ventures in nieuwe en bestaande markten, algemene bedrijfstakgerelateerde en macro-economische trends en de prestaties van KPN ten opzichte hiervan. Toekomstgerichte uitspraken bevatten vaak - of worden voorafgegaan of gevolgd door - formuleringen als ‘geloven’, ‘verwachten’, ‘anticiperen’ of soortgelijke uitdrukkingen. Deze toekomstgerichte uitspraken zijn afhankelijk van een aantal aannames met betrekking tot toekomstige gebeurtenissen en zijn onderhevig aan onzekerheden en overige factoren waarop KPN veelal geen invloed kan uitoefenen. De werkelijke resultaten kunnen derhalve afwijken van de toekomstgerichte uitspraken. Een aantal van deze factoren is beschreven (niet uitputtend) in KPN’s Jaarverslag en Form -F .
Inhoudsopgave
Profiel KPN biedt telecommunicatiediensten aan zowel particuliere als zakelijke klanten. De kernactiviteiten van KPN zijn spraak- en datadiensten via het vaste net in Nederland, mobiele telecommunicatiediensten in Duitsland, Nederland en België, en datadiensten in West-Europa. KPN is marktleider in de belangrijkste segmenten van de Nederlandse telecommunicatiemarkt. Met E-Plus in Duitsland en BASE in België is KPN in deze landen de op twee na grootste aanbieder in de mobiele markt. Per december bediende KPN , miljoen klanten met een vaste telefoonaansluiting en , miljoen internetgebruikers in Nederland, en nog eens , miljoen mobiele klanten in Duitsland, Nederland en België. Per dezelfde datum had KPN . medewerkers. KPN is in verzelfstandigd. De aandelen zijn genoteerd aan Euronext Amsterdam en de beurzen van New York, Londen en Frankfurt. De credit-ratings van KPN per februari waren A– met stabiele vooruitzichten (Standard & Poor’s) en Baa met stabiele vooruitzichten (Moody’s).
Missie ‘Wij streven ernaar moderne, kwalitatief hoogwaardige telecommunicatiediensten te leveren aan onze klanten. Wij willen onze klanten helpen hun doelen te bereiken en hun leven te verrijken, of het nu zakelijk of privé is.’ KPN is van mening dat een dergelijke aanpak leidt tot tevreden klanten en een solide basis vormt voor duurzame, winstgevende groei en waardecreatie voor de aandeelhouders. KPN is van mening dat servicekwaliteit en klanttevredenheid alleen kunnen floreren als medewerkers gemotiveerd zijn om optimale dienstverlening te bieden aan de klant. KPN is zich bewust van zijn verantwoordelijkheden en alle belanghebbenden kunnen KPN aanspreken op zijn prestaties.
Strategie Nederland, KPN’s belangrijkste markt, blijft een van de meest competitieve markten van Europa. KPN heeft zijn leidende positie in alle belangrijke segmenten met succes verdedigd. Veel concurrenten proberen een positie voor zichzelf te creëren door nieuwe diensten aan te bieden, zoals VoIP en Triple Play (internet, spraak en televisie). Op de mobiele markt bieden mobiele operators versneld mobiele datadiensten aan via G-netwerken. De migratie van traditionele naar nieuwe diensten vindt in het hele telecommunicatiespectrum plaats en KPN staat voor de dubbele uitdaging om enerzijds nieuwe diensten te
Profiel
ontwikkelen en anderzijds zijn leidende positie in de ‘oude’
In Nederland streeft KPN ernaar de onbetwiste marktleider
markten te behouden.
te blijven door klanten onder de merknamen KPN en Hi aansprekende aanbiedingen te doen.
Het succes van KPN op lange termijn is afhankelijk van het
In Duitsland zet E-Plus zijn groeistrategie voort met zeer
vermogen om beter in de behoeften van klanten te voorzien dan
aantrekkelijke en vernieuwende tarieven. E-Plus blijft zich richten
de concurrentie en om zich in de ogen van de consument te
op postpaidklanten en de zakelijke markt.
onderscheiden. Klanten willen in toenemende mate overal en
BASE, het Belgische merk van KPN, onderscheidt zich door een
altijd toegang hebben tot communicatie, informatie en
innovatieve marketingstrategie, richt zich met specifieke
amusement. De grenzen tussen vaste en mobiele communicatie
aanbiedingen op bepaalde doelgroepen en blijft zijn positie
vervagen. KPN ziet het als een uitdaging en een must om klanten
versterken door samenwerkingsverbanden en MVNO-
kennis te laten maken met naadloze, gemakkelijke toegang en
overeenkomsten aan te gaan.
gebruikersinterfaces. Bij alles wat KPN doet, wordt rekening gehouden met de wensen In zal KPN belangrijke stappen zetten om zijn positie in een
en behoeften van de klant. Alleen als KPN de klanttevredenheid
vrijwel verzadigde, door IP beheerste markt verder te versterken.
op het hoogste niveau weet te houden, kan het zijn strategische doelstellingen verwezenlijken. Het is dan ook zeer bemoedigend
De strategie voor de vaste activiteiten is gestoeld op drie
dat KPN op dit gebied grote vooruitgang heeft geboekt.
kernpunten: • de aanval openen op de markt voor nieuwe
Dankzij nieuwe technologieën wordt het mogelijk om structureel
communicatiediensten zodat KPN een leidende positie bereikt
lagere netwerkkosten te realiseren. Bovendien vereisen deze
die resulteert in een aantrekkelijk, lange termijn rendement;
technologieën minder mankracht en andere capaciteiten.
• het verdedigen van de traditionele diensten om marktleider te
Daarom blijft verdere reorganisatie in de komende jaren
blijven in de krimpende markten; • het benutten van de leidende positie van KPN in zowel de
noodzakelijk. KPN ziet de transformatie van de sector als een uitdaging en zal het veranderingsproces niet vertragen.
markt voor traditionele als nieuwe diensten om een
Integendeel, KPN zal het voortouw nemen en de veranderingen
kostenstructuur te verwezenlijken die ongeëvenaard is en die
vanuit een sterke positie sturen.
KPN een aanzienlijk en duurzaam concurrentievoordeel zal opleveren. In zal KPN nieuwe diensten introduceren, zoals VoIP, mobiele televisie en Video-on-Demand over ADSL. KPN blijft Triple Play-diensten aanbieden (spraak, internet en televisie). Bovendien zal KPN in zijn ADSL-netwerk opwaarderen naar ADSL+. Het digitale tv-netwerk zal in en verder worden uitgerold om landelijke dekking te bereiken. Er komt een proef waarbij een deel van het aansluitnet volledig op IP wordt gebaseerd wat, afhankelijk van de uitkomst, kan leiden tot volledige rationalisatie van het KPN-netwerk. Ten aanzien van de mobiele activiteiten blijft KPN zich richten op uitbreiding van het klantenbestand door middel van aansprekende aanbiedingen om zo het marktaandeel (op basis van omzet) te vergroten. Ook blijft KPN investeren in de uitbreiding van de UMTS-netwerken. UMTS biedt hogere snelheden in het ontvangen en verzenden van data, waarmee onder andere video messaging en het downloaden van muziek en videobeelden mogelijk worden.
Profiel
Organisatiestructuur
N]]`r]j>aopqqn ?knlkn]pa?ajpan
@ereoeaR]op
GLJOanre_ao
@ereoeaIk^eah
Kran eca]_perepaepaj
R]opaJap
>qoejaooOkhqpekjo
A)Lhqo
GLJO]hao$ej_hqoeab
R]opaPahabkjea
?kjja_perepu
GLJIk^eha
Atpanja@eopne^qpea%.%
?]nneanOanre_ao
Ejpacn]pa`"
PdaJapdanh]j`o
GLJNap]eh.%
>naa`^]j`
I]j]ca`Okhqpekjo
>=OA
T]jpe_
OJP
GLJAjpan?ki
Ejbkjap/% L]jPah0%
TO0=HH -%
AqnkSa^0%
GLJPR
Lh]japIa`e]Cnkql Klan]pknR]opaJap GLJ*_ki.%
-%GLJPRskn`piapejc]jcr]j-f]jq]ne.,,1]hoaaj^qoejaooqjep^ao_dkqs`* .%@eopne^qpeag]j]]h* /%Ejbkjapeokl.1ba^nq]ne.,,1rangk_dp* 0%Rangkkllnk_aohkklp*
In zijn bij de divisie Vast de eerste stappen gezet om de
Integrated & Managed Solutions omvat de volgende voormalige
bedrijfsactiviteiten rondom de volgende klantengroepen en
business units:
activiteiten te groeperen: Consumenten, Bedrijven en Wholesale
• Integrated Solutions;
& Operations. Daarnaast is KPN begonnen met een uitgebreid
• Managed Application Services;
programma om tot een structureel lager kostenniveau te komen,
• de MVPN-activiteiten van IP Services.
onder andere door het vereenvoudigen van de groepsstructuur. De resterende activiteiten van de voormalige business unit Met ingang van januari is KPN EnterCom niet langer
IP Services werden geïntegreerd in de nieuwe business unit
ondergebracht bij Overige activiteiten, maar bij de divisie Vast.
Breedband (ADSL) en vervolgens overgeheveld van Business
Daarnaast is het distributiekanaal voor persoonlijke verkoop,
Solutions naar Vaste Net.
KPN Sales (inclusief Externe distributie), verplaatst van de divisie Vast naar Overige activiteiten. Binnen de divisie Vast vonden diverse verschuivingen plaats, zowel binnen Vaste Net als binnen Business Solutions. De activiteiten bij Business Solutions zijn opgesplitst in drie nieuwe business units (Connectivity, Integrated & Managed Solutions en KPN EnterCom). De nieuwe business unit Connectivity bestaat uit de voormalige business units: • Transmission Services; • KPN EuroRings; • de IP-VPN (Epacity)- en Internet Access-activiteiten van IP Services.
Profiel
Het is soms moeilijk kiezen tussen al die verschillende telefoonabonnementen. Gelukkig maakt KPN het gemakkelijk. Met BelPlus krijg je een bundel belminuten om voordelig te bellen. Bel je vooral binnen de regio of praat je juist lang en veel met je vriendin aan de andere kant van het land? Je krijgt altijd de voordeligste belbundel, van KPN.
BelPlus voordeel pakketten
Financiële kerncijfers en personeelsaantallen BEDRIJFSOPBRENGSTEN
NETTOKASSTROMEN
BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
2004
11.731 180 191 12.102
2003
11.870 165 872 12.907
2002
2004
3.969 –1.594 –2.636
2003
4.087 –48 –4.853
2002
3.975 –335 –8.329
11.788 166 830 12.784
Operationele activiteiten Investeringsactiviteiten
Netto-omzet
Financieringsactiviteiten
Geactiveerde productie voor het eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten
VERMOGEN
Som der bedrijfsopbrengsten
BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
BEDRIJFSRESULTAAT 2004
22.736 6.965 7.792 1.650 1.573
2003
24.125 7.359 9.207 952 1.839
2002
25.161 4.780 12.648 2.360 2.657
BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
2004
2.457
2003
3.108
2002
–5.581
RESULTAAT VOOR BELASTINGEN BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
Totale activa
2004
1.837
Groepsvermogen
2003
2.246
Leningen (langlopend)
2002
–6.759
Schulden (kortlopend) en banken in rekening-courant Liquide middelen
RESULTAAT NA BELASTINGEN BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
2004
1.511
2003
2.731
2002
–9.542
Financiële kerncijfers en personeelsaantallen
RATIO’S
PERSONEEL
IN %
INCLUSIEF GECONSOLIDEERDE EN INTERNATIONALE DEELNEMINGEN
2004
55,6 * 20,3 30,6
2004
28.911 28.056 31.116
2003
22,5 24,1 30,5
2003
31.267 29.668 32.736
2002
–43,7 19,0
2002
40.195 34.990 38.118
Pay-out ratio
1)
Gemiddeld aantal FTE’s
Operationele marge Solvabiliteitsratio
*)
2)
Aantal FTE’s per december
3)
Aantal medewerkers per december
Wordt op april voorgelegd aan de Algemene Vergadering van
)
Aandeelhouders. )
)
)
1)
Eén FTE (fulltime-equivalent) komt overeen met een dienstverband van uur per week
Pay-out ratio: dividend per gewoon aandeel gedeeld door de winst per gewoon aandeel, zoals bepaald onder de Nederlandse wet- en regelgeving.
HOOGSTE EN LAAGSTE SLOTKOERS VAN GEWONE
Operationele marge: bedrijfsresultaat gedeeld door de som der
AANDELEN AAN EURONEXT AMSTERDAM EN ADS’S
bedrijfsopbrengsten, zoals bepaald onder de Nederlandse wet- en regelgeving.
AAN DE NEW YORK STOCK EXCHANGE
Solvabiliteitsratio: eigen vermogen plus aandeel derden (groepsvermogen)
Euronext Amsterdam
gedeeld door het totale vermogen, zoals bepaald onder Nederlandse wet- en
NYSE
Hoog
Laag
Hoog
Laag
EUR
EUR
USD
USD
2004
7,07
5,80
9,65
7,03
2003
7,13
5,37
8,02
5,92
2002
6,85
3,99
6,79
3,70
regelgeving.
GEGEVENS PER AANDEEL BEDRAGEN IN EURO
2004
0,35 * 0,63 0,63
2003
0,25 1,11 1,09
2002
–3,94 –3,94 Dividend per gewoon aandeel Nettowinst per gewoon aandeel (niet verwaterd) Nettowinst per gewoon aandeel (op volledig verwaterde basis)
*)
Wordt op april voorgelegd aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.
Financiële kerncijfers en personeelsaantallen
Voorwoord van de Voorzitter van de Raad van Bestuur en CEO
Typerend voor de telecommunicatiesector is de serie ‘vertraagde revoluties’ die de sector heeft doorgemaakt. Na de doorbraak van internet, mobiele telefonie en breedband bevinden we ons nu op de drempel van de IP-revolutie. Het traditionele geschakelde telefoonnetwerk wordt vervangen door een breedbandnetwerk op basis van Internet Protocol (IP). IP is in rap tempo de norm aan het worden voor talloze toepassingen, niet alleen voor e-mail en surfen op internet, maar ook voor datacommunicatie en telefonie. Onze opbrengsten uit traditionele diensten staan steeds meer onder druk. Dit is het gevolg van de vele vernieuwingen om ons heen: oud maakt plaats voor nieuw. Dit proces komt in alle sectoren voor, maar in onze branche ligt het tempo hoger dan elders. KPN verwelkomt veranderingen en neemt waar mogelijk zelfs het voortouw. Op dit moment maakt ons bedrijf een transformatie door.
FINANCIËLE RESULTATEN IN 2004 De nettowinst bedroeg in in totaal EUR , miljard; EUR , miljard minder dan in . In omvatte de nettowinst echter boekwinsten van EUR , miljard en een bate van EUR , miljard als gevolg van het akkoord met de Nederlandse belastingdienst. De winst voor belastingen bedroeg in EUR , miljard. Dit is EUR miljoen lager dan in , toen dit bedrag de eerder genoemde boekwinsten van EUR , miljard bevatte. Het jaar kende een aantal opvallende ontwikkelingen: • de netto-omzet vertoonde een lichte daling, maar de afname bij onze vaste activiteiten werd vrijwel geheel gecompenseerd door groei bij de mobiele activiteiten;
Voorwoord van de Voorzitter van de Raad van Bestuur en CEO
• het bedrijfsresultaat, exclusief de boekwinst van EUR , miljard, was stabiel; • de kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg in EUR , miljard. Dit cijfer lag nagenoeg op hetzelfde niveau als in , toen de kasstroom EUR , miljard bedroeg. Al met al stemmen de resultaten over het jaar tot tevredenheid. Uit de jaarcijfers van blijkt dat de migratie van traditionele naar nieuwe diensten zich voortzet. Dit verklaart de marginale daling van de netto-omzet. Als we de achterliggende resultaten bekijken, zien we dat snelle daling en snelle groei hand in hand gaan. De opbrengsten uit de traditionele telefoondiensten lopen in hoog tempo terug, terwijl onze activiteiten op het gebied van breedband en mobiele telefonie in het buitenland een spectaculaire groei vertonen. Hierdoor staan we voor een dubbele uitdaging. We investeren in nieuwe diensten, zoals breedbandinternet (DSL), IP-VPN, mobiele breedbandtechnologie (UMTS), digitale televisie en VoIP (bellen via internet). Tegelijkertijd moeten we ook een aanzienlijke kasstroom en winstgevendheid zien te realiseren. De gevolgen van de migratie van traditionele naar nieuwe diensten blijken met name uit de resultaten van de divisie Vast. De bedrijfsopbrengsten zijn met ,% gedaald. Dit is te wijten aan diverse factoren. Ten eerste was er het negatieve effect van de verlaging van de MTA-tarieven, wat tot uiting komt in onze winst-en-verliesrekening van de divisie Vast zonder impact te hebben op het bedrijfsresultaat. Daarnaast kiezen steeds meer huishoudens ervoor om uitsluitend mobiele telefoons te gebruiken: % aan het eind van ten opzichte van % in . De toegenomen marktpenetratie van breedband heeft geleid tot een significante daling van het internetverkeer via inbelverbindingen. Daarnaast daalde het aantal huurlijnen in de zakelijke markt met % tot minder dan .. Tenslotte hebben twee grote projecten Tetraned en Mobirail, die hun grootste omzet in realiseerden, in minder bijgedragen. We hebben in laten zien dat we ons kunnen meten met aanbieders van Carrier PreSelect (CPS). De afname van ons aandeel is in deze markt omgebogen door onze direct-marketingactiviteiten te verdubbelen. Daarnaast hebben onze callcenters, onze winkels en ook onze monteurs meegewerkt aan acties om klanten terug te winnen. We hebben voordeelpakketten aangeboden aan trouwe particuliere en zakelijke klanten (BelPlus en BelZakelijk). Aan het eind van hadden , miljoen consumenten (ofwel % van al onze particuliere klanten) een BelPlus-pakket en maakte % van onze zakelijke klanten gebruik van BelZakelijk. We hebben in tijdens werkdagen ongeveer elke seconden een nieuwe ADSL-klant aangesloten. Onze internetserviceproviders (ISP’s) kregen in totaal . nieuwe breedbandgebruikers. Het aantal ADSL-abonnementen van onze ISP’s (inclusief Direct ADSL) steeg enorm, van . aan het eind van naar . aan het eind van vorig jaar. Ons aandeel in de totale breedbandmarkt voor consumenten (inclusief kabel) groeide van % aan het eind van naar % een jaar later (inclusief ADSL-verbindingen die niet door onze eigen ISP’s zijn geleverd). Om ons klantenbestand uit te breiden, hebben we een aantal kleine, bestaande breedbandexploitanten overgenomen. De diensten aan zakelijke klanten vertonen hetzelfde veranderingspatroon. Veel bedrijven en organisaties met intensief dataverkeer gaan steeds vaker goedkope internettechnologieën gebruiken en schakelen over van traditionele analoge en digitale huurlijnen naar IP-VPN-netwerken. Eind gold dit voor . zakelijke klanten, tegenover in het jaar daarvoor. Door deze ontwikkeling is het aantal IP-VPN-verbindingen gegroeid van . aan het eind van naar meer dan . aan het eind van . De netto-omzet van de divisie Mobiel steeg in met ,%. In Nederland daalde de netto-omzet met ,%, vooral als gevolg van de verlaging van de tarieven voor het afwikkelen van gesprekken naar de mobiele netwerken. De concurrentie op de Nederlandse mobiele markt blijft zeer fel. Halverwege het jaar hebben we onze tactiek gewijzigd en aangekondigd dat we een verder verlies van marktaandeel niet
Voorwoord van de Voorzitter van de Raad van Bestuur en CEO
zouden tolereren. We kozen voor een herpositionering van ons merk Hi en hebben onze distributieactiviteiten verdubbeld, met name in externe distributiekanalen. Dat heeft zijn vruchten afgeworpen. In de tweede helft van het jaar hebben we terrein teruggewonnen: ultimo bedroeg ons geschatte marktaandeel % en hadden we een ruime voorsprong genomen op alle andere marktpartijen. De daling van de netto-omzet in Nederland werd ruimschoots gecompenseerd door een flinke groei in Duitsland en België, waar onze operators E-Plus en BASE een stijging van de netto-omzet realiseerden van respectievelijk EUR miljoen (+%) en EUR miljoen (+%). E-Plus haalde , miljoen nieuwe klanten binnen. Met , miljoen klanten aan het eind van had E-Plus een geschat marktaandeel van ,%. De doelstelling van miljoen klanten aan het eind van werd al in het derde kwartaal bereikt. Van de nieuwe klanten van E-Plus koos % voor een postpaidabonnement, wat leidde tot een betere postpaid/prepaid-klantenmix. BASE, dat weliswaar nog steeds relatief kleinschalig is, heeft in ook zeer goede resultaten geboekt. Het bedrijf is erin geslaagd zich in de ogen van de klant duidelijk te onderscheiden. Met BASE richten we ons op opvallende tarieven en acties voor de brede consumentenmarkt, gecombineerd met maatoplossingen voor specifieke marktsegmenten (bijvoorbeeld voor de Turkse gemeenschap in België). BASE vertoonde een verbluffende groei van het klantenbestand, dat met % steeg naar , miljoen klanten, en een geleidelijk stijgende ARPU. Het geschatte marktaandeel van BASE nam toe tot ruim %. Kostenbesparingen zijn essentieel voor het toekomstige succes van KPN en we hebben in diverse reorganisaties aangekondigd. De meeste daarvan zullen in worden uitgevoerd. Daarnaast zien we nog meer mogelijkheden voor verdere verbetering van onze kostenbasis door de complexiteit van het netwerk te verminderen middels implementatie van een geheel op IP gebaseerd netwerk, rationalisatie van de IT-omgeving en vereenvoudiging van de groepsstructuur.
STRATEGIE We geloven dat ons succes op de lange termijn afhankelijk is van ons vermogen om beter in de behoeften van klanten te voorzien dan de concurrentie en om ons in de ogen van de consument te onderscheiden. Onze slogan ‘Altijd dichtbij’ geeft aan dat de beleving van de klant bij KPN voorop staat. Binnen KPN gelden de kernwaarden ‘eenvoud’, ‘vertrouwen’ en ‘persoonlijke benadering’. Deze waarden drukken ambitie uit: de ambitie om ervoor te zorgen dat klanten op ons kunnen vertrouwen, de ambitie om technologie eenvoudig te maken en de ambitie om een servicegericht bedrijf te zijn waar klanttevredenheid centraal staat. We zien het als een uitdaging om de onderliggende technologie naadloos en eenvoudig te maken. DSL, GPRS, VDSL, UMTS, WiFi, WIMAX en VoIP: het is maar een greep uit de vele lettercombinaties waarachter een stroom van innovaties schuilgaat. We benutten ze optimaal en zullen dat ook in de toekomst blijven doen. Dankzij deze innovaties kunnen we op nieuwe en betere manieren onze belofte, ’Altijd dichtbij’, waar blijven maken en zijn onze klanten steeds minder gebonden aan tijd en plaats. Het fundament van onze diensten wordt gevormd door ons fijnmazig netwerk dat steeds meer op IP wordt gebaseerd. IP wordt de bindende factor in ICT-domeinen en de basis voor vaste en mobiele telecommunicatie. In de toekomst zullen onze klanten niet eens weten of ze een ‘vast’ of een ‘mobiel’ netwerk gebruiken. Ze kunnen werken waar en wanneer ze willen, zonder zich af te vragen welke toegangstechnologie (ADSL, GPRS, WiFi of UMTS) ze gebruiken. En als ze zich willen ontspannen, dan kan dat. KPN zal een volledig spectrum aanbieden: internet, televisie, vaste en mobiele telefonie. Met andere woorden: de kwaliteit wordt beter, er komen meer keuzemogelijkheden en vooral, het wordt leuker.
Voorwoord van de Voorzitter van de Raad van Bestuur en CEO
Plannen van de divisie Vast Vanwege het bestaan van concurrerende netwerken en partijen die worden aangespoord door een actieve toezichthouder, is de Nederlandse vaste markt de meest competitieve markt van Europa. Voor de toekomst verwachten we dat onze concurrenten nieuwe mogelijkheden introduceren. Beginnende marktpartijen zullen nadrukkelijk van zich laten horen. We zien als een cruciaal jaar. De VoIP-technologie komt tot volle wasdom. Alle grote marktpartijen nemen initiatieven op het gebied van VoIP en Triple Play. We zijn van plan om de strijd aan te gaan en zijn van mening dat we daarvoor over de juiste middelen beschikken. We hebben een leidende marktpositie in de breedbandmarkt, evenals in de vaste en mobiele spraakmarkt. Via het DVB-T-netwerk hebben we toegang gekregen tot de televisiemarkt, waardoor kabelexploitanten er een nieuwe concurrent bij hebben. We beschikken over sterke, nationaal bekende merken en dankzij de niet-aflatende inspanningen van de afgelopen jaren zijn de klanttevredenheid en klantentrouw hoog. We hebben een indrukwekkende staat van dienst als voorkeurspartner voor wholesale-diensten. Daarnaast is KPN’s efficiëntie groter dan ooit, waarbij de lat voor de meeste dimensies in Europa hoog wordt gelegd. Onze strategie voor de Nederlandse vaste markt voor de toekomst is gestoeld op drie kernpunten: • De aanval openen op de markt voor nieuwe communicatiediensten, zodat KPN een leidende positie bereikt die resulteert in een aantrekkelijk, langdurig financieel rendement; • De traditionele diensten verdedigen om marktleider te blijven in krimpende markten; • Het benutten van de leidende positie van KPN in zowel de markt voor traditionele als nieuwe diensten om een kostenstructuur te verwezenlijken die ongeëvenaard is en die ons een aanzienlijk, duurzaam concurrentievoordeel zal opleveren. De belangrijkste initiatieven voor zijn als volgt: • De aanval openen door VoIP te introduceren in de consumentenmarkt en door ADSL+ uit te rollen. Daarnaast zal het televisienetwerk worden uitgebreid en zullen nieuwe diensten worden geïntroduceerd waarmee de beleving van consumenten een nieuwe impuls krijgt; • Onze traditionele activiteiten verdedigen door het voortzetten van klantentrouw en terugwin acties; • De leidende positie van KPN benutten om de laagste kostenbasis te realiseren door verdere rationalisatie en nieuwe, doortastende initiatieven die resulteren in een volledige IP-backbone en een stroomlijning van de IT-activiteiten. Bovendien zal de divisie Vast deel uitmaken van de vereenvoudiging van de groepsstructuur. We gaan de grondslag leggen voor nog ingrijpender veranderingen in ons netwerk door een pilotproject te starten met een volledig op IP gebaseerd aansluitnet. Als dit project een succes blijkt te zijn, zal dat een volledige rationalisatie van ons aansluitnet inluiden.
Plannen van de divisie Mobiel Mobiele telefoons zijn gemeengoed geworden. We zien nog steeds groeimogelijkheden, met name in onze internationale markten in Duitsland en België. Daarnaast willen we groei bewerkstelligen door intensiever gebruik van datadiensten te stimuleren. Dit willen we onder meer bereiken door onze zakelijke klanten verbeterde maatoplossingen te bieden. Daarnaast willen we, evenals vorig jaar, investeren in de uitbreiding van onze UMTS-netwerken. UMTS biedt aanmerkelijk hogere snelheden in het ontvangen en verzenden van data, waarmee videoberichten van persoon naar persoon en het downloaden van muziek en video mogelijk worden. Naarmate het mobiele gebruik van laptops en Personal Digital Assistants toeneemt en er meer geavanceerde handsets op de markt komen, kunnen we deze diensten tegen aantrekkelijkere tarieven aanbieden. In Nederland hebben we duidelijk laten zien dat we de onbetwiste marktleider willen blijven door onze commerciële strategie nieuw leven in te blazen. We blijven aantrekkelijke aanbiedingen ontwikkelen
Voorwoord van de Voorzitter van de Raad van Bestuur en CEO
voor onze twee merken, KPN en Hi. Daarnaast streven we ernaar de relatie met onze klanten verder uit te diepen om de churn tot een minimum te beperken. In Duitsland stijgt onze marktpenetratie in rap tempo. E-Plus wil de stijgende lijn voortzetten door zeer aantrekkelijke en innovatieve tarieven aan te bieden en op die manier een groter aandeel in de totale spraakmarkt te veroveren. Deze tarieven zijn in toenemende mate gericht op het aantrekken van intensieve gebruikers en op het stimuleren van gebruik. Met meer dan , miljoen klanten wordt het onderwerp klantentrouw voor E-Plus steeds belangrijker. Kritieke factoren hierbij zijn het assortiment producten en diensten, maar ook de transparantie van de tarieven. E-Plus blijft zich in concentreren op postpaid-klanten en de zakelijke markt. Er zal verder worden geïnvesteerd in zowel de GSM- als de UMTS-netwerken. Net als van E-Plus willen we ook van BASE een winstgevende speler maken voor de lange termijn. Om dat doel te bereiken, zal BASE de groeistrategie met eenvoudige, kenmerkende aanbiedingen onder de eigen merknaam voortzetten en zich daarnaast richten op nichemarkten, samenwerkingsverbanden en MVNO-overeenkomsten. De ongecompliceerde marketing van BASE heeft resultaat gehad en nieuwe groepen klanten aangetrokken. De overgang van vast naar mobiel is een centraal punt in het commerciële beleid. Ook bij BASE zijn verdere investeringen in het netwerk essentieel voor aanhoudende groei.
KLANT TEVREDENHEID We zijn ons er terdege van bewust dat we alleen marktleider kunnen zijn als klanttevredenheid onze hoogste prioriteit houdt. Onze progressie op dit gebied is aanzienlijk. Twee jaar geleden bereikte de divisie Vast een klanttevredenheid van %. Aan het eind van was dit percentage gestegen naar %. Bij KPN Mobile the Netherlands bedroeg de klanttevredenheid zelfs maar liefst %. We besteden speciale aandacht aan zakelijke klanten. We hebben het voor hen makkelijker gemaakt om ons te bereiken door het aantal klantingangen te verminderen. Zakelijke klanten en business partners hebben nu één aanspreekpunt voor het gehele KPN-portfolio. Daar nemen we eerst eventuele problemen uit handen van de klant om ze vervolgens op te lossen. Op februari is de zakelijke verhuisservice geïntroduceerd, die de verhuizing van alle telecommunicatievoorzieningen verzorgt voor klanten die naar nieuwe locaties gaan. Kort samengevat willen we onze marktpositie in Nederland behouden door ons portfolio te moderniseren. We richten ons op het vergroten van de klanttevredenheid en blijven streven naar kostenbesparingen. Zowel E-Plus als BASE richt zich op groei van het klantenbestand, de opbrengsten en het marktaandeel.
ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN REGELGEVING Het hoge veranderingstempo van de markt betekent een grote uitdaging voor de toezichthouders. De nieuwe Telecommunicatiewet die in in werking trad, is hiervan een uitstekend voorbeeld. Enkele definities voor telecommunicatiemarkten die in de wet worden gebruikt, zijn nu al achterhaald. Er wordt verwezen naar telefonie, kabel, radio en televisie alsof dit de belangrijkste ICT-diensten zijn. Dit is echter in tegenspraak met de nieuwste trends. Jongeren besteden nu het grootste deel van hun ‘ICT-tijd’ aan het gebruik van diensten als MSN en SMS. Telecommunicatiebedrijven concurreren inmiddels met partijen als Microsoft en Yahoo, aanbieders van deze nieuwe communicatiediensten. Hier vinden de echte concurrentieslagen plaats, iets waar toezichthoudende en regelgevende instanties rekening mee moeten houden. Het regelgevingskader houdt evenmin afdoende rekening met de nieuwste business-modellen en tariefstructuren. KPN heeft in een voorstel ingediend bij OPTA voor bundels met vaste maandtarieven (‘flat fees’) voor eindgebruikers. Klanten waarderen de eenvoud van een vast tarief voor
Voorwoord van de Voorzitter van de Raad van Bestuur en CEO
hun maandelijkse telefoongesprekken. KPN’s concurrenten bieden nu al dergelijke pakketten aan. OPTA houdt KPN’s initiatief echter tegen, omdat de bestaande regels niet voorzien in ‘flat fees’. Hoewel onze meningen aanzienlijk verschillen, wil KPN de communicatie met OPTA open en transparant houden.
MAATSCHAPPELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID In hebben we alle scholen in Nederland gratis breedbandinternet aangeboden voor een periode van drie jaar. Meer dan . scholen zijn op dit aanbod ingegaan. KPN is tevens betrokken bij een aantal baanbrekende projecten in de gezondheidszorg. Een daarvan is een project voor ‘diagnose op afstand’. Het idee is dat cardiologen virtueel meerijden in ambulances, zodat ze levensreddende beslissingen kunnen nemen. Beelden en gegevens (zoals ECG’s) worden vanuit de ambulance via GPRS en UMTS naar de cardioloog gestuurd. Op basis hiervan kan hij of zij beoordelen welke behandeling de patiënt nodig heeft en waar deze het beste kan plaatsvinden. Hoe eerder een cardioloog een gefundeerd besluit kan nemen, hoe beter. Van dergelijke projecten leren we veel. Ze laten bijvoorbeeld zien dat telecommunicatie een significante bijdrage kan leveren aan het oplossen van ernstige problemen, en dat we in de toekomst nog veel meer kunnen bijdragen.
AANDEELHOUDERSRENDEMENT Uit de winst van konden we in , voor het eerst sinds , dividend uitkeren. Bij de publicatie van onze jaarcijfers over hebben we aangekondigd dat we de intentie hadden om overtollige kasmiddelen te retourneren aan de aandeelhouders in de vorm van dividend of via het terugkopen van aandelen. Deze belofte hebben we snel ingelost: in hebben we hieraan in totaal EUR , miljard ofwel bijna % van onze vrije kasstroom besteed. We zijn van plan dit beleid ten aanzien van overtollige kasmiddelen te continueren. We zullen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders over een dividend van EUR , per aandeel voorstellen (hetgeen boven het oorspronkelijk bepaalde niveau van EUR , ligt). Daarvan is EUR , al in augustus uitgekeerd als interimdividend. Voor de middellange termijn zijn we van plan een regulier dividend uit te keren van –% van de jaarlijkse vrije kasstroom gedefinieerd als kasstroom uit operationele activiteiten verminderd met de investeringen. We willen bovendien doorgaan met de terugkoop van aandelen, op een prijsniveau dat waarde toevoegt voor de resterende aandeelhouders. De aandelen KPN hebben in beter gepresteerd dan de AEX-index, met een winst van % tegenover de % van de AEX.
TOT BESLUIT Meer nog dan de opkomst van mobiele telefonie, internet en breedband zal de huidige IP-revolutie een reeks fundamentele veranderingen teweegbrengen. We zien het als onze plicht om daar volledig op voorbereid te zijn. Dit vereist een focus op groei op de lange termijn in plaats van op winstgevendheid op de korte termijn. Veel aspecten van de ‘all-IP’ wereld die op dit moment nog complex en duur zijn, zullen eenvoudiger en goedkoper worden. Dit betekent dat er aanzienlijk minder mensen nodig zijn om onze diensten te kunnen leveren. Het verdwijnen van een groot aantal banen is helaas onvermijdelijk. We zijn het aan onze belanghebbenden – klanten, medewerkers, aandeel- en obligatiehouders – verplicht om eerlijke, volledige informatie te verschaffen over deze maatregelen. Eén ding is zeker: we kunnen en willen het veranderingstempo niet verlagen. Integendeel, we willen het voortouw nemen en de veranderingen vanuit een sterke positie doorvoeren. KPN is vastbesloten zijn leidende marktpositie te behouden en een pionier in innovatieve diensten te blijven. Daarom beginnen we vandaag met de agenda voor morgen. We kunnen de belangen van onze klanten, medewerkers, aandeel- en obligatiehouders op geen betere manier behartigen.
Ad Scheepbouwer
Voorwoord van de Voorzitter van de Raad van Bestuur en CEO
Selectie belangrijke gebeurtenissen JANUARI KPN introduceert ‘Direct ADSL’ waarmee de internetgebruiker
JUNI
direct toegang krijgt tot snel internet zonder tussenkomst van
KPN start met het leveren van diensten op het nieuwe UMTS-
een internet service provider. De gebruiker betaalt alleen voor de
netwerk. Als eerste begint E-Plus met de verkoop van
toegang tot breedband internet, en kiest zelf voor aanvullende
laptopkaarten. Met deze insteekkaarten krijgen laptopgebruikers
diensten (bijv. e-mail). Aan het eind van zijn er al .
mobiele toegang tot het internet of het bedrijfsnetwerk bij
klanten voor deze dienst.
snelheden tot kilobit per seconde, ruim zes keer sneller dan via het bestaande GPRS-netwerk. Het versturen en ontvangen van
FEBRUARI
e-mailberichten, zelfs met grote bijlagen, gaat in een rap tempo
De divisie Mobiel verwelkomt zijn miljoenste i-mode klant.
en websites verschijnen snel op het scherm. Het raadplegen van
Met i-mode hebben gebruikers op een eenvoudige wijze
documenten, presentaties en spreadsheets of andere applicaties
toegang tot een breed scala aan webgebaseerde informatie-,
op het eigen bedrijfsnetwerk verloopt ook veel vlotter. Later in
amusements-, communicatie- en transactiediensten.
is de laptopkaart ook in Nederland geïntroduceerd, alsmede
Met mogelijkheden als e-mail, MMS, SMS en chatten biedt i-mode
de eerste UMTS-toestellen in Duitsland en Nederland.
het beste op het gebied van mobiel berichtenverkeer. Zo is het onder andere mogelijk om foto’s te maken en te verzenden,
JULI
videoclips te bekijken en beveiligde banktransacties uit te voeren.
Binnen een jaar na de introductie van het eerste voordeelpakket
KPN biedt klanten keuze uit meer dan i-mode diensten van
voor consumenten maken al miljoen huishoudens gebruik van
ruim nationale en internationale content-partners, waaronder
BelPlus. Met BelPlus krijgt de klant elke maand een beltegoed in
Disney, CNN en Universal. Daarnaast kunnen i-mode gebruikers
combinatie met aantrekkelijke kortingen. Voor zakelijke klanten
terecht op de meer dan . onafhankelijke sites.
zijn er onder de naam BelZakelijk voordeelpakketten beschikbaar.
MAART
AUGUSTUS
KPN kondigt zijn eerste programma aan voor de inkoop van
Voor het eerst worden de Olympische Spelen uitgezonden op
eigen aandelen, ter waarde van EUR miljoen. Hiermee wordt
het internet, in een uniek experiment van KPN en NOS.
invulling gegeven aan het al eerder gecommuniceerde
KPN stelde deze beelden, bij elkaar zo’n tweeduizend uur,
voornemen om alle overtollige kasmiddelen aan de
exclusief beschikbaar voor zijn ADSL-abonnees. Via de KPN-
aandeelhouders terug te geven in de vorm van extra uitkeringen
breedbandportal zijn gelijktijdig vier televisiekanalen
van speciaal dividend of via het inkopen van aandelen. Na de
aangeboden met live alle beelden en (omgevings)geluiden,
afronding van dit programma is in juni een tweede programma
zonder verder commentaar. Als vijfde kanaal zijn ook de beelden
aangekondigd, ter grootte van EUR miljard.
van Nederland aangeboden. KPN had al eerder live-registraties van evenementen verzorgd, maar nog niet met een omvang als
APRIL
die van de Olympische Spelen.
KPN start met een nieuwe reclamecampagne ten behoeve van de merkpositionering. In de campagne gaat het om herkenbare
SEPTEMBER
situaties waarin KPN een oplossing biedt voor een probleem.
E-Plus passeert de grens van negen miljoen klanten. Deze mijlpaal
De nadruk ligt niet op KPN, niet op onze winkels en ook niet op
stond oorspronkelijk gepland voor het einde van het jaar. Dat het
de service die het bedrijf biedt, maar op wat telecommunicatie in
record eerder is bereikt, is te danken aan de groeistrategie van
het leven van de klanten kan betekenen. De centrale boodschap
E-Plus.
luidt: alles wat belangrijk is, is dichtbij dankzij telecommunicatie. KPN zorgt daarvoor. KPN’s slogan ondergaat een subtiele maar
OKTOBER
wezenlijke wijziging, van ‘KPN, altijd dichtbij’ naar ‘Altijd Dichtbij.
KPN introduceert Digitale TV en daarmee de mogelijkheid om
KPN’.
voordelig via de ether radio- en televisiezenders te ontvangen met uitstekende beeld- en geluidskwaliteit. Hiermee biedt KPN
MEI
de consument een aantrekkelijk alternatief voor kabeltelevisie.
KPN realiseert het duizendste Epacity IP-VPN netwerk. Met Epacity
Klanten die bij KPN verscheidene diensten afnemen, krijgen
IP-VPN beschikt een organisatie over een virtueel privé-netwerk
korting. Naar verwachting is eind Digitale TV van KPN in het
op basis van het Internet Protocol. Dit besloten netwerk koppelt
overgrote deel van Nederland te ontvangen. Bij de introductie telt
bedrijfsvestigingen aan elkaar en maakt zo efficiënte informatie-
het bereik , miljoen huishoudens in de Randstad. Aan het eind
uitwisseling mogelijk. KPN is met Epacity een van de belangrijkste
van had Digitale TV . klanten. De introductie van dit
aanbieders van netwerken in de Nederlandse IP-VPN markt.
eerste tv-aanbod maakt onderdeel uit van KPN’s ontwikkeling tot
Selectie belangrijke gebeurtenissen
totaalleverancier. Klanten kunnen zowel voor telefonie en internet als voor radio en televisie bij KPN terecht. Deze diensten gaat KPN aanbieden via verschillende infrastructuren in voordelige combinatiepakketten.
NOVEMBER Ruim achtduizend scholen maken gebruik van het aanbod van KPN voor drie jaar gratis breedbandinternet. Het stimuleren van de kenniseconomie is de reden dat KPN aan onderwijsinstellingen een gratis snelle internetverbinding aanbiedt met verschillende diensten, zoals internettoegang, e-mail, webhosting en virusfilters. Daarnaast heeft Planet Internet in opdracht van KPN voor leerkrachten in het basisonderwijs de website www.mijnleerlingonline.nl ontwikkeld.
DECEMBER Vanwege intensieve klantenwervingsprogramma’s en de introductie van ‘ADSL Tijdsurfen’ door Het Net verdubbelde het klantenbestand van ‘ADSL van KPN’ bijna naar ruim , miljoen klanten aan het eind van (waarvan . via onze eigen ISP’s en Direct ADSL, en . via externe ISP’s). KPN’s marktaandeel van de totale breedbandmarkt nam toe van % tot % per eind . Voor het eerst is het marktaandeel van ADSL van KPN groter dan dat van internet via de kabel.
Selectie belangrijke gebeurtenissen
Resultaten op hoofdlijnen Het bedrijfsresultaat over bedroeg EUR . miljoen
RESULTATEN 2004 OP HOOFDLIJNEN
(: EUR . miljoen). Deze afname van EUR miljoen is 2004
2003
12.102
12.907
• Divisie Vast
7.216
7.717
boekwinsten, bedroeg het negatieve verschil in belastingen
• Divisie Mobiel ¹
5.206
4.903
EUR miljoen, voornamelijk als gevolg van eerdergenoemde
–691
–750
11.731
11.870
2.457
3.108
Financiële baten en lasten
–620
–862
Resultaat voor belastingen
1.837
2.246
–268
257
–58
228
1.511
2.731
IN MILJOENEN EURO
Bedrijfsopbrengsten
miljoen veroorzaakten. Het nettoresultaat viel EUR . miljoen lager uit dan vorig jaar. Naast EUR miljoen lagere
waarvan netto-omzet:
• Overig KPN-eenheden (incl. interne omzet)
toe te schrijven aan de boekwinsten, die een verschil van EUR
belastingbate. Het positieve effect van financiële baten en lasten van EUR miljoen werd deels tenietgedaan doordat het
Totale netto-omzet
Bedrijfsresultaat
resultaat deelnemingen EUR miljoen lager uitviel. De bedrijfsopbrengsten bedroegen in EUR . miljoen ( EUR . miljoen), een daling van EUR miljoen ten opzichte van vorig jaar. Hiervan kan een bedrag van EUR
Belastingen over het resultaat
miljoen worden toegeschreven aan lagere boekwinsten in . De netto-omzet (EUR . miljoen) – beïnvloed door een
Resultaten uit deelnemingen en minderheidsbelangen
negatief effect van de lagere mobiele termineringstarieven (MTA) van EUR miljoen op zowel de mobiele als de vaste activiteiten
Resultaat na belastingen
– viel EUR miljoen (,%) lager uit dan vorig jaar. In de divisie Vast is de netto-omzet met EUR miljoen (,%) afgenomen, vooral als gevolg van de versnelde migratie van traditionele
) DIVISIE MOBIEL
diensten naar nieuwe IP-diensten, de verlaging van de 2004
2003
MTA-tarieven (EUR miljoen) en lagere projectopbrengsten
E-Plus
2.594
2.283
(EUR miljoen). De netto-omzet van de divisie Mobiel is met
KPN Mobile The Netherlands
2.227
2.326
EUR miljoen (,%) gestegen, dankzij de aanhoudend sterke
BASE
424
320
prestaties van E-Plus (,%) en BASE (,%), die het negatieve
Overige (inclusief interne) omzet
-39
-26
MTA-effect van EUR miljoen in Nederland meer dan
IN MILJOENEN EURO
compenseerden. De netto-omzet van de Overige activiteiten viel Totale netto-omzet
5.206
4.903
EUR miljoen lager uit als gevolg van de deconsolidatie van Logistics & Repair (per eind van na de verkoop van deze activiteiten) en de beëindiging van bepaalde activiteiten bij
De cijfers voor en bevatten posten als boekwinsten
Xantic. De interne opbrengsten liepen met EUR miljoen terug
en een belastingbate van EUR . miljoen in .
naar EUR . miljoen, hoofdzakelijk onder invloed van de
De boekwinsten in (voornamelijk uit de verkoop van de
lagere MTA-tarieven (EUR miljoen).
telefoongidsactiviteiten en de beëindigingsovereenkomst met MobilCom) bedroegen EUR miljoen, terwijl de cijfers uit
De bedrijfslasten zijn met EUR miljoen (,%) afgenomen
EUR miljoen aan boekwinsten bevatten. Deze boekwinsten,
naar EUR . miljoen. Dit weerspiegelt de lagere MTA-tarieven
die zowel van invloed zijn op de bedrijfsopbrengsten als op het
(EUR miljoen) en kostenbesparingen, die gedeeltelijk teniet
bedrijfsresultaat, kunnen als volgt worden samengevat:
werden gedaan door hogere kosten voor acquisitie en behoud van klanten binnen de divisie Mobiel – als gevolg van de sterke
2004
2003
telefoongidsactiviteiten
-
435
Beëindigingsovereenkomst MobilCom
-
222
IN MILJOENEN EURO
Resultaten op hoofdlijnen
De volgende tabel geeft een overzicht van vermeldenswaardige bedragen die deel uitmaakten van de bedrijfslasten gedurende de
Boekwinsten op de verkoop van andere dochterondernemingen
groei van het klantenbestand van de drie operators – en door een dotatie van EUR miljoen aan de VUT-voorziening.
Boekwinst op de verkoop van de
56
41
56
698
afgelopen twee jaar:
IN MILJOENEN EURO
(Vrijval van) reorganisatielasten
2004
2003
van het netwerk terug te dringen door implementatie van een geheel op IP gebaseerd netwerk, rationalisatie van de IT-
25
–3
Verlies op verkoop SNT Frankrijk
-
5
omgeving en het vereenvoudigen van de groepsstructuur.
Afschrijving kortlopende vorderingen
-
6
Gedurende de komende vijf jaar verwachten wij een substantiële
–8
80
(Vrijval van) bijzondere waardeverminderingen
afname van het personeelsbestand, inclusief de eerder aangekondigde reorganisaties bij EnterCom en het IT-werkveld.
Totaal – divisie Vast
17
88
-
–33
10
–1
–16
–103
KASSTROOM
Teruggave kapitaalsbelasting op conversie aandeelhoudersleningen (Vrijval van) reorganisatielasten Vrijval van bijzondere waardeverminderingen
De kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg in EUR , miljard, vrijwel gelijk aan (EUR , miljard). De nettokasstroom aangewend voor investeringsactiviteiten steeg met meer dan EUR , miljard, voornamelijk omdat de
Totaal – divisie Mobiel
kasstroom van vorig jaar positief werd beïnvloed door de
–6
–137
Reorganisatielasten
7
39
opbrengsten uit de verkoop van groepsmaatschappijen en
Bijzondere waardeverminderingen
7
61
dochterondernemingen. Hoewel KPN EUR , miljard heeft laten
14
100
terugvloeien naar aandeelhouders via dividend en de terugkoop Totaal – Overige activiteiten
van aandelen, viel de nettokasstroom aangewend voor financieringsactiviteiten EUR , miljard lager uit dan vorig jaar als gevolg van lagere nettoaflossingen op langlopende leningen in
De netto financiële lasten zijn met EUR miljoen gedaald naar
(: EUR , miljard; : EUR , miljard).
EUR miljoen. Deze daling is voornamelijk toe te schrijven aan lagere rentelasten als gevolg van de reguliere en vervroegde
NET TOSCHULD
aflossingen van leningen in en . In werd de
Per december is de nettoschuld (rentedragende schuld
terugname van EUR miljoen van de bijzondere
minus liquide middelen) gedaald naar EUR , miljard vergeleken
waardevermindering op de lening aan PTC als vermeldenswaard
met EUR , miljard ultimo . In werd een aanzienlijke
beschouwd.
hoeveelheid kasmiddelen aangewend voor het inkopen van eigen aandelen en het uitkeren van (interim)dividend.
De totale belastinglast bedroeg in EUR miljoen, hetgeen resulteerde in een effectieve belastingdruk van ,%.
ONDERZOEK NAAR KORTINGEN
Vanwege de verlaging van de Nederlandse vennootschaps-
In december werd het in oktober ingestelde,
belasting met ingang van heeft KPN een belastingbate op de
onafhankelijke onderzoek naar de rechtmatigheid van kortingen
uitgestelde belastingen verantwoord van EUR miljoen.
die zijn verleend aan bepaalde zakelijke klanten van de divisie
Zoals in overeengekomen met de Nederlandse
Vast, afgerond. Het onderzoek bevestigde de eerdere schattingen
belastingdienst wordt de rente van EUR . miljoen op de
over de aard van de diensten, de betrokken marktsegmenten en
aandeelhoudersleningen die zijn verstrekt aan E-Plus bij de
bedragen die ermee waren gemoeid. KPN heeft zijn interne
bepaling van het Nederlandse belastbare resultaat buiten
procedures aangescherpt en is voor zijn medewerkers een
beschouwing gelaten. Dit positieve effect wordt grotendeels
programma gestart dat de kennis over de steeds complexer
afgezwakt door de niet-aftrekbaarheid van rentelasten op
wordende juridische beperkingen die een rol spelen bij
grond van de Duitse thin capitalization-regeling. Voor BASE is
commerciële activiteiten moet vergroten. Ook zijn richtlijnen
een actieve belastinglatentie van EUR miljoen (:
opgesteld om toekomstige inbreuken op de regelgeving omtrent
EUR miljoen) verantwoord.
kortingen te voorkomen. Daarnaast heeft een speciale commissie zich gebogen over de vraag of nadere maatregelen noodzakelijk
Het bedrijfsresultaat in zal in belangrijke mate worden
waren. De bevindingen van de commissie zijn opgevolgd.
beïnvloed door onder meer de volgende zaken: • toegenomen kosten voor het werven van breedbandklanten in
KPN heeft geconcludeerd dat het niet noodzakelijk is om de geconsolideerde jaarrekeningen voor de periodes in kwestie aan
Nederland; • daling van de MTA-tarieven in Nederland;
te passen. KPN heeft nog geen verplichting verwerkt die mogelijk
• daling van de MTA-tarieven in Duitsland;
voortvloeit uit kortingen die onrechtmatig zijn verleend aan
• toegenomen lasten inzake de afschrijving van UMTS-licenties in
bepaalde klanten van de divisie Vast, omdat deze verplichting nog
Duitsland en Nederland. KPN heeft de veelomvattende taak op zich genomen om een
niet betrouwbaar kan worden geschat. KPN wacht de uitkomst van het OPTA-onderzoek af.
structureel lagere kostenbasis te realiseren door de complexiteit
Resultaten op hoofdlijnen
Divisie vast BEDRIJFSOPBRENGSTEN
AANTAL INTERNET KLANTEN
BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
IN MILJOENEN
2004
7.254
2004
1,6
2003
7.752
2003
1,5
2002
7.759
2002
1,4
BEDRIJFSRESULTAAT
AANTAL MEDEWERKERS
BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
GEMIDDELD, OP VOLLETIJDSBASIS
2004
1.771
2004
18.871
2003
1.752
2003
19.245
2002
1.000
2002
23.871
De situatie in de markt
AANTAL AANSLUITINGEN TELEFONIE (INCL. ISDN) IN MILJOENEN
Omzetgroei is een belangrijke uitdaging voor alle partijen in de telecommunicatiesector, met name voor KPN als de traditionele
2004
7,4
aanbieder in een zeer competitieve markt. Nederland blijft
2003
7,7
namelijk een van de meest concurrerende markten van Europa,
2002
7,9
waar vijf mobiele netwerkoperators en vier alternatieve DSL-operators actief zijn en waar de marktpenetratie van kabelnetwerken het hoogste van Europa is. Via al deze netwerken worden spraak- en datadiensten aangeboden. Zo had % van de huishoudens aan het eind van alleen nog maar een mobiele
TOTAAL VERKEERSVOLUME
telefoon. De marktpenetratie van breedband bereikt nu een IN MILJARDEN MINUTEN
kritische omvang. In de huidige dynamische telecommunicatiemarkt proberen diverse aanbieders nieuwe
2004
72
posities voor zichzelf te creëren op het gebied van bijvoorbeeld
2003
82
VoIP (Voice-over-Internet Protocol) en Triple Play (spraak, internet
2002
86
en televisie). Het is duidelijk dat de Nederlandse communicatiemarkt momenteel belangrijke veranderingen ondergaat. We zien als een cruciaal jaar, waarin VoIP tot volle wasdom zal komen. AANTAL ADSL AANSLUITINGEN
Strategie IN MILJOENEN
KPN is klaar voor de uitdaging en is van mening dat het daartoe 2004
1,4
over de juiste middelen beschikt. KPN is de onbetwiste
2003
0,7
marktleider in de breedbandmarkt, evenals in de vaste en
2002
0,3
mobiele spraakmarkt. Via het DVB-T-netwerk heeft KPN toegang verkregen tot de televisiemarkt. KPN beschikt over sterke, nationaal bekende merken en dankzij de niet-aflatende inspanningen van de afgelopen jaren zijn de klanttevredenheid en klantentrouw hoog. KPN heeft een indrukwekkende staat van dienst als voorkeurspartner voor
Divisie vast
wholesale-diensten. Daarnaast is KPN’s efficiëntie groter dan
geldt voor de callcenter-onderneming SNT (klantcontacten via
ooit, waarbij de lat voor de meeste dimensies in Europa hoog
telefoon en e-mail), Digitale TV van KPN, KPN HotSpots (provider
wordt gelegd.
van draadloze internettoegang op zogeheten HotSpots) en Infonet Nederland (de exclusieve distributeur in Nederland van de
De strategie van KPN voor de Nederlandse vaste markt voor de
internationale dataleverancier Infonet).
toekomst is gestoeld op drie kernpunten:
KPN gebruikt het merk KPN voor vrijwel alle diensten en
• De aanval openen op de markt voor nieuwe
producten van de divisie Vast. De internet service providers Planet
communicatiediensten zodat KPN een leidende positie bereikt
Internet, Het Net en XSALL opereren onder de eigen naam.
die resulteert in een aantrekkelijk, langdurig financieel
Consumentenmarkt
rendement; • Het verdedigen van de traditionele diensten om marktleider te blijven in de krimpende markten; • De leidende positie van KPN in zowel de markt voor traditionele
KPN verrijkt het dagelijkse leven van zijn klanten door mensen met elkaar te verbinden en toegang te bieden tot informatie en
als nieuwe diensten benutten om een kostenstructuur te
amusement. Wanneer, waar en hoe zij dat zelf willen.
verwezenlijken die ongeëvenaard is en die KPN een aanzienlijk
Consumenten wensen steeds meer verscheidene vormen van
duurzaam concurrentievoordeel zal opleveren.
communicatie. Zo internetten jongeren veelvuldig, chatten zij veel (MSN) en versturen zij veel SMS-jes, waarbij ze steeds vaker
KPN zal zijn positie op de spraak-, internet- en televisiemarkt
een trendy mobieltje verkiezen boven een vaste
verder versterken via de volgende activiteiten:
telefoonaansluiting. Bij tweeverdieners en gezinnen lopen werk
• In het tweede kwartaal van start KPN met het
en privé vaak door elkaar heen. Hun wensen richten zich op
opwaarderen van zijn ADSL-netwerk naar ADSL+.
gemak, besparing van tijd en het beheersbaar houden van de
Dit zal voor het eind van het jaar zijn voltooid. Op basis van de
kosten. In het algemeen staat bij ouderen eenvoud voorop.
ADSL+-technologie zal KPN internetdiensten met zeer hoge snelheden introduceren. • Dit voorjaar worden nieuwe diensten als VoIP en ADSL Only
Voor al deze verschillende wensen ontwikkelt en levert KPN een keur aan abonnementsvormen, belpakketten en internetdiensten,
(ADSL voor klanten die geen vaste telefoon aansluiting hebben)
toegesneden op de verschillende behoeften van consumenten.
gepresenteerd.
KPN streeft ernaar om meer toegevoegde waarde te bieden,
• Later dit jaar introduceert KPN Delay TV en Video-on-demand
onder andere via voordeelpakketten. Van dergelijke BelPlus-
over ADSL. Daarnaast zullen er proeven met mobiele televisie
pakketten maakten eind zo’n , miljoen klanten gebruik.
en VDSL-diensten via breedband worden gestart.
Mede dankzij de voordeelpakketten weet KPN zich staande te
In en zal de dekking van het DVB-T-netwerk naar
houden in de concurrentiestrijd. Hoewel het marktaandeel voor
verwachting verder worden uitgebreid tot heel Nederland.
traditionele telefonie in daalde, bleef het in de tweede helft van het jaar vrijwel stabiel. KPN besteedt veel zorg aan zijn
De divisie
traditionele telefonie-activiteiten, onder andere door maximale aandacht te schenken aan de klanttevredenheid door het bieden
De divisie Vast is verantwoordelijk voor alle activiteiten rond het
van betere service, zoals de online notaspecificatie en het twee
vaste netwerk van KPN. Het betreft hier de telefoonaansluitingen
keer per jaar geven van een advies aan de klant over het voor hem
en -gesprekken, inclusief de gesprekken naar mobiele telefoons
voordeligste abonnement.
en internetverkeer. De divisie speelt een vooraanstaande rol in
Desalniettemin dalen, net als in de rest van Europa, de volumes
de ontwikkeling van internet, breedband en de distributie van
en tarieven van traditionele spraak- en datadiensten. Veel nieuwe,
informatie (content). Het vaste netwerk is zowel letterlijk als
op IP/DSL gebaseerde diensten kannibaliseren KPN’s traditionele
figuurlijk de ‘ruggengraat’ van alle communicatie en van de
diensten, zoals traditionele telefonie en inbelverbindingen.
netwerkeconomie.
Ook de groei van mobiele telefonie gaat deels ten koste van vaste telefonie.
Tot de divisie behoren de bedrijfsonderdelen die verantwoordelijk zijn voor de levering van internet (waaronder in toenemende
KPN biedt ook internettoegang (inclusief ADSL),
mate breedbandinternet), nationale en internationale diensten
internetapplicaties en toegang tot informatiediensten zoals
aan andere marktpartijen (‘wholesale’-diensten), aansluitingen
spelletjes, muziek, film, tv en educatie. Het aantal
op de (Europese) glasvezelringen en overige datadiensten.
ADSL-aansluitingen is in bijna verdubbeld naar , miljoen.
De internet service providers Planet Internet, Het Net en XSALL,
Het marktaandeel van KPN in de totale breedbandmarkt voor
alsmede de Operator Vaste Net en het verkoopkanaal
consumenten is hiermee gestegen naar %. Daarmee is KPN’s
www.kpn.com zijn eveneens onderdeel van de divisie. Hetzelfde
marktaandeel voor het eerst groter dan dat van de gezamenlijke
Divisie vast
kabelbedrijven. Planet Internet en XSALL hebben flink aan de
De steeds verdergaande integratie van spraak- en datanetwerken
weg getimmerd met het thuis laten installeren van ADSL door een
biedt grenzeloze mogelijkheden voor de zakelijke markt. VoIP is
monteur. Daarnaast heeft KPN de ISP’s Freeler en CistroN
meer dan bellen alleen: het omvat alle vormen van communicatie
overgenomen (begin ).
– spraak en data, vast en mobiel. Met VoIP kan KPN veel nieuwe functionaliteiten bieden die zorgen voor gemak, flexibiliteit,
Als onderdeel van de strategie om totaalleverancier te zijn van
bereikbaarheid en productiviteit van medewerkers. In
spraak-, breedband- en televisiediensten, heeft KPN in oktober
introduceert KPN drie VoIP-oplossingen.
digitale televisie geïntroduceerd, in eerste instantie in de Randstad. Daarnaast wil KPN in het tweede kwartaal van
Het belang en de afhankelijkheid van informatie en communicatie
innovatieve VoIP-diensten gaan leveren. Daarbij behoudt de klant
nemen toe, voor de eigen bedrijfsvoering maar ook bij de
zijn telefoonnummer en apparatuur, en worden de
samenwerking met klanten, leveranciers en partners. KPN biedt
internetdiensten uitgebreid met videotelefonie, conference-
communicatieoplossingen en applicatie-infrastructuren die
calling en messaging. Om de verdere ontwikkeling van
naadloos zijn te koppelen en die bedrijven betrouwbare en veilige
breedbanddiensten te ondersteunen, zal in ADSL+ worden
toegang tot applicaties en informatie bieden. Een geïntegreerde
uitgerold, waarmee de bandbreedte wordt uitgebreid tot meer
oplossing is hier noodzakelijk, toegesneden op de speciale
dan Megabit per seconde. Daarnaast zal een proef worden
behoeften van de klant. Daarom levert de divisie Vast
gedaan met VDSL, waarmee diensten op het gebied van
maatwerkoplossingen voor klanten als KLM, ABN AMRO,
entertainment mogelijk worden. Ook gaat KPN verder met
NUON, Stork en Siemens. KPN ontwikkelt en levert geïntegreerde
deelname aan lokale initiatieven voor glasvezelnetwerken tot in
oplossingen samen met partners als Cisco Systems, SAP en Atos
woonhuizen.
Origin. Via KPN EnterCom levert KPN een assortiment communicatieoplossingen voor de Nederlandse zakelijke markt.
Nu al, maar nog meer in de toekomst, is consumentenelektronica
De producten en diensten zijn compatibel met de
verbonden met breedbandinternet. De snelle verbindingen leiden
bedrijfsactiviteiten van de opdrachtgevers. KPN EnterCom biedt
tot nieuwe diensten en applicaties. Daarom sluit KPN allianties
een grote verscheidenheid aan spraakcommunicatieapparatuur
met partners als Philips om op dit terrein gezamenlijk diensten te
voor bedrijfsgebouwen, alsmede aanvullende adviesdiensten
ontwikkelen en aan te bieden. In het huis van de toekomst zal
onder andere op het gebied van implementatie, detachering,
consumentenelektronica draadloos met elkaar verbonden zijn en
onderhoud en ondersteuning.
via een breedbandaansluiting met het internet. KPN wil een toonaangevende rol spelen in deze ontwikkelingen.
Verder biedt de divisie Vast internationale diensten aan, zoals data- en spraakdiensten, internettoegang en
Zakelijke markt
internetdiensten, onder meer via het Europese netwerk van KPN EuroRings en via Infonet Nederland.
In de zakelijke markt hebben klanten zeer diverse behoeften met uiteenlopende kwaliteitseisen ten aanzien van de producten
Wholesale-markt
en diensten. Het midden- en kleinbedrijf wil vooral duidelijke, begrijpelijke aanbiedingen en ‘one-stop-shopping’, zodat de
Via de business unit Carrier Services levert KPN diensten aan
ondernemer het gevoel heeft dat hij altijd goed zit. De grotere
andere telecombedrijven en service providers (wholesale-klanten)
zakelijke klanten hebben bedrijfsspecifieke eisen en zij wensen
en levert het (inter)nationale toegang tot het netwerk. Ook levert
een betrouwbare en hoge kwaliteit van levering en
Carrier Services transmissiediensten en een totaalpakket van
dienstverlening. Het altijd en overal toegang hebben tot
geïntegreerde wholesale-diensten. Van veel partijen in de
informatie wordt steeds belangrijker. Niet alleen op het werk,
wholesale-markt is KPN de leverancier. Veel klanten bieden
maar ook onderweg en thuis. De combinatie van toegang via
eindgebruikers diensten aan als telefonie, internet en ander
vaste en mobiele netwerken is essentieel.
dataverkeer. Daarvoor hebben deze klanten een goed en betrouwbaar netwerk nodig. Dat netwerk heeft KPN.
Aan die wensen geeft KPN invulling met een compleet en
KPN beschouwt de wholesale-markt in toenemende mate als een
betrouwbaar aanbod van diensten, waaronder huurlijnen,
commerciële kans in plaats van alleen als een verplichting die is
internetdiensten (Office DSL voor het midden- en kleinbedrijf
opgelegd door de toezichthouder.
en IP-Virtual Private Networks voor grote ondernemingen) en draadloze netwerken thuis, op kantoor en onderweg op zogeheten HotSpots.
Divisie vast
ADSL
‘Met breedband heb je alles’, luidt de reclameslogan, en het is echt waar: films, muziek en computergames zijn altijd binnen handbereik. Ook de klassieke kunst van het schaakspel kan overal beoefend worden. Nog eenvoudiger wordt het met een draadloos ADSL breedbandnetwerk. Steeds meer mensen kiezen daarvoor. We zien het voor onze ogen gebeuren: Nederland raakt de draad kwijt.
Divisie mobiel waardeketen voor mobiele communicatie: van puur
BEDRIJFSOPBRENGSTEN
spraakgeoriënteerd naar een ‘waardeweb’ met vele spelers. BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
Onder die spelers bevinden zich partijen waarmee KPN intensief samenwerkt, zoals content-partners (bedrijven die informatie
2004
5.437
aanbieden via bijvoorbeeld i-mode) en system-integrators
2003
5.379
(organisaties die onder andere mobielecommunicatie-
2002
5.312
oplossingen aanbieden).
Strategie Mobiele telefoons zijn niet meer weg te denken uit ons leven.
BEDRIJFSRESULTAAT
Hoewel de marktpenetratie bijna % bedraagt, ziet KPN nog BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
steeds uitstekende groeimogelijkheden, met name in de internationale markten Duitsland en België. De divisie Mobiel
2004
620
2003
1.047
2002
-6.254
richt zich op vergroting van het marktaandeel in termen van omzet, en op een winstgevende groei van het klantenbestand. Door zich op lokale basis op schaalgrootte te richten, kunnen aantrekkelijke proposities leiden tot een aantrekkelijke omzetgroei – in absolute zin en in aandeel van de totale spraakmarkt. Daarnaast probeert de divisie Mobiel te groeien door een intensiever gebruik van datadiensten te stimuleren.
AANTAL MEDEWERKERS
Veelbelovend daarbij zijn de vooruitzichten van een pakket van GEMIDDELD, OP VOLLETIJDSBASIS
geïntegreerde content gebaseerd op entertainment en IT.
2004
5.797
KPN is actief in Duitsland, Nederland en België. Waar KPN
2003
5.869
in Nederland de duidelijke marktleider is, bekleden
2002
6.617
dochterondernemingen E-Plus en BASE in de Duitse respectievelijk Belgische markt een derde positie, maar met een groeiend marktaandeel. KPN richt zich in de mobiele markt met name op de volgende
De situatie in de markt
aspecten: • Het benutten van de groeimogelijkheden van de markt;
Mobiele communicatie verandert in hoog tempo ons dagelijks
• Uitbreiding van het marktaandeel in termen van omzet;
leven. Grenzen tussen werk en vrije tijd vervagen, evenals die
• Versterking van het aanbod voor de klant;
tussen thuis, kantoor en onderweg. De mobiele telefoon
• Slimme en onderscheidende toegangstechnologie afhankelijk
ontwikkelt zich tot multifunctioneel toestel, waarmee de gebruiker die mensen en informatie kan bereiken die voor hem
van netwerkgebruik (GSM/UMTS/HSDPA), marktpositie en de adoptiegraad van klanten;
belangrijk zijn, ongeacht het tijdstip en de locatie. Bellen via het
• Groei van de opbrengsten uit mobiele data;
mobiele netwerk groeit uit tot complete communicatie:
• Meer verkoopkanalen door samenwerkingsverbanden uit te
spraak, data, beeld en geluid. Mensen willen overal met elkaar
breiden en overeenkomsten te sluiten met MVNO’s;
kunnen communiceren en KPN maakt dit mogelijk.
• Benutten van de gemeenschappelijke kenmerken van de drie
Nu de meeste mensen een mobiele telefoon hebben,
• Verbetering van de marges.
mobiele bedrijven van KPN; moet verdere groei vooral worden bereikt door een groter marktaandeel en het stimuleren van het gebruik. Daartoe biedt
De drie mobiele bedrijven van KPN hebben de volgende
KPN naast standaard spraakdiensten en andere diensten
strategische doelstellingen:
(bijvoorbeeld SMS), een breed pakket van geavanceerde
• De doelstelling voor E-Plus is om in de Duitse markt een
datadiensten, zoals i-mode, videotelefonie en breedbandinternet. Hierbij worden sinds medio in toenemende mate UMTSnetwerken gebruikt, waarmee hogere snelheden en daarmee meer en ‘rijkere’ diensten mogelijk zijn. Deze verschuiving sluit aan bij de fundamentele verandering in de traditionele
Divisie mobiel
groeiende, winstgevende onderneming te zijn; • KPN Mobile the Netherlands streeft ernaar de onbetwiste marktleider in Nederland te blijven; • De doelstelling voor BASE is om in de Belgische mobiele markt een groeiende, winstgevende onderneming te zijn.
Digitale televisie Wat dat buitenspel? Of net niet? Met Digitale TV van KPN zie je het scherper dan de grensrechter. Je hebt de keuze uit een groot aantal binnen- en buitenlandse zenders. Kraakhelder is ook het geluid van uw favoriete radiozenders. Als je ook andere diensten gebruikt van KPN, ben je nog voordeliger uit. Bijkomend voordeel: je struikelt niet meer over kabels, want die kunnen het huis uit.
Duitsland
MARKTAANDEEL MANAGEMENT SCHATTINGEN, GEBASEERD OP HET AANTAL KLANTEN
13,3 %
2004
12,7 %
2003
12,3 %
2002
E-Plus andere operators
KLANTEN IN MILJOENEN
2004
9,5
2003
8,2
2002
7,3
Als grootste markt van West-Europa is de Duitse markt voor KPN van groot belang. E-Plus heeft in duidelijk invulling gegeven aan zijn groeistrategie, met een focus op een groei van enerzijds het klantenbestand, de omzet en het marktaandeel en anderzijds de winstgevendheid. Het jaar is voor E-Plus succesvol geweest. Er zijn , miljoen nieuwe klanten geworven, meer dan in enig voorgaand jaar. Dit is een gevolg van de sterke groei van de totale Duitse markt, maar ook van de groei van het marktaandeel van E-Plus. E-Plus is erin geslaagd te groeien in het waardevolle segment van abonnementsklanten: per eind bestond het klantenbestand voor de helft uit abonnementsklanten en voor de andere helft uit prepaid-klanten. Na de herpositionering van het merk in heeft E-Plus zich in vooral gericht op het versterken van zijn positie in de zakelijke markt. Dit is gelukt dankzij innovatieve tarieven, waaronder een abonnement waarmee klanten voor slechts eurocent per minuut naar een vast toestel kunnen bellen. Met zijn heldere tariefstructuren wil E-Plus een groter deel van de totale telefoniemarkt veroveren. Daarnaast heeft E-Plus veel aandacht besteed aan de kwaliteit van het netwerk. Het GSM-netwerk is nu op hetzelfde niveau als dat van de concurrenten. In de zomer van zijn de eerste diensten over het UMTS-netwerk geïntroduceerd, inclusief insteekkaarten voor laptops en enkele maanden later ook de eerste UMTStoestellen. Aan het eind van bereikt het UMTS-netwerk
Divisie mobiel
vierhonderd steden en daarmee ongeveer % van de Duitse bevolking. Hierbij maakt E-Plus gebruik van zeer hoge zendmasten (‘Ultra High Sites’) waarmee het netwerk op efficiënte en flexibele wijze verder is uit te breiden. De belangrijkste initiatieven voor zijn: het voortzetten van het huidige prijsbeleid waarbij zeer aantrekkelijke en innovatieve tarieven worden geboden om het gebruik van mobiele telefoons verder te stimuleren, het verder vergroten van de aantrekkingskracht van het merk voor zakelijke klanten, het uitbreiden van de distributiekanalen (inclusief nieuwe kanalen en het aangaan van samenwerkingsverbanden met zogenaamde ‘branded resellers’) en het verbeteren van de expertise op het gebied van klantenbehoud. Ook zal er verder worden geïnvesteerd in zowel de GSM- als de UMTS-netwerken.
Nederland
MARKTAANDEEL MANAGEMENT SCHATTINGEN, GEBASEERD OP HET AANTAL KLANTEN
, %
2004
, %
2003
, %
2002
KPN Mobile the Nederlands andere operators
KLANTEN IN MILJOENEN
2004
6,1
2003
5,2
2002
5,0
KPN Mobile the Netherlands heeft in de geleidelijke daling van het marktaandeel tot staan gebracht. Nederland is met vijf netwerkoperators een zeer competitieve markt. KPN heeft zijn marketingstrategie nieuw leven ingeblazen om zijn positie als marktleider te versterken. Enkele initiatieven zijn de sterkere en duidelijkere differentiatie tussen de merken KPN en Hi, het vergroten van de zichtbaarheid bij externe distributiekanalen (winkels als The Phone House en T for Telecom) en de introductie van nieuwe, innovatieve pakketten en tarieven. SMS is voor het Hi-merk de hoeksteen van het productaanbod
Divisie mobiel
voor de doelgroep, voornamelijk jongeren. Hi was de eerste marktpartij die een spectaculaire prijsverlaging van de SMS-tarieven doorvoerde. In combinatie met uitgebreide mediacampagnes is een grote toestroom van nieuwe klanten gerealiseerd. Onder het merk KPN is een aantal nieuwe pakketten geïntroduceerd, zoals onbeperkt bellen voor EUR per maand naar bepaalde nummers. De instroom van nieuwe, waardevolle abonnementsklanten was in dan ook buitengewoon groot. De positie in het zakelijke segment blijft onveranderd sterk; in zijn contracten gesloten met organisaties en bedrijven als het Ministerie van Defensie, Eneco, Deloitte en Ordina. Na uitgebreide proeven in , onder andere met enkele grote organisaties zoals het Havenbedrijf Rotterdam en de Gemeente Den Haag, zijn in de loop van de eerste UMTS-diensten geïntroduceerd. Door onze commerciële strategie in nieuw leven in te blazen hebben we duidelijk laten zien dat we in Nederland de onbetwiste marktleider willen blijven. We blijven aantrekkelijke aanbiedingen ontwikkelen voor onze twee merken KPN en Hi. Daarnaast streven we ernaar de relatie met onze klanten verder uit te diepen om het klantverloop tot een minimum te beperken. Ook wordt er bekeken welke nieuwe kanalen kunnen worden ingezet om selecte doelgroepen te bereiken. Bovendien zal KPN de voordelen van vast-mobiele en data-aanbiedingen ten volle benutten.
Divisie mobiel
België
BASE zal de groeistrategie met eenvoudige, kenmerkende aanbiedingen onder de eigen merknaam voortzetten en zich daarnaast richten op nichemarkten, samenwerkingsverbanden en MVNO-overeenkomsten. BASE zal zeker nieuwe groepen klanten
MARKTAANDEEL
aantrekken. De overgang van vast naar mobiel is een centraal MANAGEMENT SCHATTINGEN, GEBASEERD OP HET AANTAL KLANTEN
> %
2004
%
2003
punt in het commerciële beleid. Ook bij BASE zijn verdere investeringen in het netwerk essentieel voor aanhoudende groei.
%
2002
BASE andere operators
KLANTEN IN MILJOENEN
2004
1,7
2003
1,3
2002
1,1
In België werpt het beleid van BASE zijn vruchten af: het combineren van onderscheidende en heldere aanbiedingen voor de gehele markt naast op maat gesneden oplossingen voor specifieke marktsegmenten. In is het aantal klanten met bijna , miljoen gestegen, ofwel een stijging van % ten opzichte van eind . Na de succesvolle herpositionering onder de titel ‘Freedom of speech’ in , is de groei in het aantal klanten, omzet en marktaandeel sinds eind duidelijk versneld. BASE positioneert zich als een voordelige aanbieder met een duidelijke tariefstructuur, die concurrerend is met vastetelefonietarieven. Daarnaast heeft BASE doelgroepen gedefinieerd waarvoor specifieke proposities zijn ontwikkeld, zoals jongeren en de Turkse gemeenschap in België. Tevens stelt het bedrijf capaciteit beschikbaar aan andere telecomdienstverleners (wholesale-klanten). De sterke groei werd bevorderd door de aanmerkelijke verbetering van de dekking van het netwerk gedurende de afgelopen twee jaar.
Divisie mobiel
Overige activiteiten Deelnemingen
BEDRIJFSOPBRENGSTEN BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
Xantic is toonaangevend in de markt van satellietcommunicatiediensten, met de levering van
2004
458
hoogwaardige informatie- en communicatiediensten voor
2003
946
business-to-business-omgevingen. Het bedrijf is vooral sterk
2002
877
in de maritieme sector. KPN bezit % van de aandelen; het resterende belang is in handen van het Australische Telstra. Daarnaast zijn er nog deelnemingen in enkele andere ondernemingen (PanTel, EuroWeb en Infonet) waarvan het verkoopproces momenteel loopt. Op februari is
BEDRIJFSRESULTAAT
overeenstemming bereikt over de verkoop van het belang in BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
EuroWeb. De verkoop van het belang in Infonet werd op februari afgerond.
2004
66
2003
309
2002
-327
Corporate Center/KPN Services Het Corporate Center ondersteunt de Raad van Bestuur met onder andere activiteiten op het gebied van Corporate Control, Corporate Treasury & Risk Management, Corporate Purchasing en Investor Relations. Belangrijke projecten die in zijn
AANTAL MEDEWERKERS
ondernomen zijn projecten in het kader van corporate GEMIDDELD, OP VOLLETIJDSBASIS
governance en IFRS. KPN Services richt zich op het uitvoeren van gemeenschappelijke diensten en het bieden van professionele
2004
4.243
ondersteuning aan alle onderdelen van de KPN-groep.
2003
6.153
Hiertoe behoren onder andere de human resource-, juridische-
2002
9.707
en corporate communicatieactiviteiten.
Tot de overige bedrijfsonderdelen van de KPN-groep behoren de retailketens Primafoon en Business Center, KPN Services (algemene diensten), Corporate Center (hoofdkantoor) en internationale deelnemingen zoals in het satellietcommunicatiebedrijf Xantic. In heeft KPN een aantal deelnemingen verkocht, waaronder Telefoongids Media BV, een van de belangrijkste ondernemingen in Nederland op het gebied van telefoongidsen.
Primafoon en Business Center KPN Retail voert twee ketens: Primafoon en Business Center. Daarmee vormt KPN Retail voor een belangrijk deel het gezicht van KPN in Nederland. KPN Retail brengt de slogan ‘Altijd dichtbij’ letterlijk en figuurlijk in praktijk. De Primafoon-keten heeft een landelijke dekking met vestigingen. Primafoon richt zich op consumenten en kleine bedrijven. De keten biedt totaaloplossingen met diensten, apparatuur en service van KPN. Het Business Center-netwerk telt vestigingen. Zij richten zich op het midden- en kleinbedrijf en de grootzakelijke klanten met een aanbod van service, reparatie en totaaloplossingen op het gebied van mobiele (data)communicatie.
Overige activiteiten
Overal internet
U bent op het juiste moment op de juiste plaats, maar om nu ook het juiste besluit te nemen, heeft u aanvullende informatie nodig. Geen probleem. Op welke locatie u ook bent, u heeft altijd toegang tot de informatie die voor u van belang is. Want via het UMTS netwerk en onze HotSpots heeft u altijd en overal toegang tot uw bedrijfsnetwerk.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen KPN is een bedrijf dat maatschappelijk betrokken is.
de externe mobiliteit van medewerkers worden verhoogd.
KPN levert een aanzienlijke bijdrage aan de economie door
De interne mobiliteit moet worden verbeterd door middel van
tele- en datacommunicatie te verzorgen ten behoeve van de
functioneringsgesprekken en nieuwe programma’s voor de
informatiemaatschappij en aan de werkgelegenheid doordat
ontwikkeling van leiderschapskwaliteiten.
KPN een van de grootste particuliere werkgevers in Nederland is. Daarnaast zijn de producten en diensten onmisbaar in het
Het beoordelingssysteem zal explicieter worden ingezet.
dagelijks leven van veel burgers en bedrijven. KPN is zich ervan
Managers worden aangemoedigd om tijdens de jaarlijkse
bewust dat het een bijzondere positie inneemt in de maatschappij
personeelsbeoordelingen meer te differentiëren. Meer dan in het
en dat er verwachtingen zijn verbonden aan deze positie.
verleden zullen deze beoordelingen van invloed zijn op zowel het salaris als de carrièremogelijkheden van medewerkers.
KPN rapporteert over zijn maatschappelijke betrokkenheid in het duurzaamheidsverslag over , dat wordt gepubliceerd op
PRESTATIELOON
de website van KPN (www.kpn.com). Voor nadere informatie ten
In Nederland is in een nieuwe KPN CAO voor - van
aanzien van inspanningen op het gebied van duurzaamheid,
kracht geworden. Daarin is een meer resultaatgerichte beloning
wordt verwezen naar dit verslag. Het rapport beslaat KPN,
een van de belangrijkste vernieuwingen. Resultaatgericht werken
de meeste activiteiten van BASE en E-Plus, en alle bedrijven
wordt gestimuleerd door gezamenlijk bereikte resultaten en
waarin KPN een belang bezit, met uitzondering van SNT.
persoonlijke bijdragen te belonen. De periodieken voor de schalen t/m zijn afgeschaft, evenals de algemene
Milieubeleid
salarisverhoging voor alle medewerkers. Het functioneren van de medewerker in en de positie van de medewerker in de
KPN streeft ernaar om de effecten van zijn bedrijfsvoering op
salarisschaal vormen nu de basis voor de individuele
het milieu te beperken. Een van de doelstellingen die KPN heeft
salarisverhoging voor de medewerker in .
geformuleerd voor zijn milieubeleid in de periode -
De resultaatbeloning voor groepen medewerkers wordt bepaald
is om een van de beter presterende bedrijven binnen de
door targets op het gebied van kostenreductie, omzetstijging en
telecommunicatiesector te zijn. Deze doelstelling denkt KPN
het verbeteren van de klanttevredenheid. De resultaatbeloning in
binnen die periode te kunnen realiseren. Het milieubeleid van
de CAO bedraagt maximaal ,%.
KPN is erop gericht om de prestaties te verbeteren, onder meer door een verhoging van de energie-efficiëntie, vermindering van
In de CAO is de afspraak opgenomen dat KPN in een studie
de uitstoot van CO, afvalreductie en het rapporteren op
zal verrichten naar het pensioen, in samenhang met de gevolgen
wettelijke vereisten. In heeft KPN op deze gebieden verdere
van de nieuwe wet VUT/prepensioen/levensloop. Inmiddels is
resultaten geboekt, waarover in het duurzaamheidsverslag nader
duidelijk dat deze wet veel gevolgen heeft voor
wordt bericht. In worden het milieubeleid en de
KPN-medewerkers. Onderscheid moet worden gemaakt tussen
doelstellingen op milieugebied vertaald in operationele
de structurele gevolgen en de gevolgen voor medewerkers die
doelstellingen en actieplannen.
nog aanspraak hebben op VUT of op een aanvulling op het pensioen tussen en jaar. Er zijn circa . medewerkers
Sociaal beleid
met een (voorwaardelijke) aanspraak op VUT die niet onder het overgangsrecht vallen. Pas in de nieuwe CAO voor zal voor
De toekomst van KPN is afhankelijk van de kwaliteit en de
hen duidelijkheid komen over VUT en (pre)pensioen.
motivatie van zijn personeel, van de mogelijkheid om in te kunnen spelen op veranderingen in de markt en van de
ZIEKTEVERZUIM EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID
kostenefficiëntie van de onderneming. De markt wordt steeds
In heeft KPN zijn ziekteverzuimbeleid herschreven.
concurrerender en tegelijkertijd leiden technologische innovaties
Bij KPN in Nederland is het ziekteverzuim verder gedaald:
en hogere productiviteit in operationele processen en op
naar ,% aan het eind van (,% in ). Bij E-Plus bedroeg
automatiseringsgebied tot een verdere inkrimping van het
het ziekteverzuim aan het eind van ,% (hetzelfde als in
personeelsbestand. Vermindering van de kosten en het aantal
). Het ziekteverzuim bij BASE was aan het eind van ,%
medewerkers zonder daarbij de motivatie en
(hetzelfde niveau als in ).
carrièremogelijkheden van medewerkers aan te tasten vormt een uitdaging voor het sociaal beleid van KPN.
WERKGELEGENHEID Ook in bleef de werkgelegenheid bij KPN onder druk staan.
Dit vereist een andere stijl van leidinggeven en een ander
Het totaal aantal medewerkers is met . (. fulltime-
personeelsbeleid. Er zijn nieuwe profielen opgesteld voor het
equivalenten) afgenomen tot . medewerkers (. FTE’s).
management en getalenteerde medewerkers; daarnaast moet
Mobiliteit is een van de hoofdthema’s voor de komende jaren.
Sociale en maatschappelijke verantwoordelijkheid
De interne en externe mobiliteit van het KPN-personeel is nog
geleverd. Meer dan . van in totaal . scholen zijn op het
onvoldoende om de benodigde reductie en vernieuwing van het
aanbod ingegaan. Om op de hoogte te blijven van de behoeften
personeelsbestand te realiseren. Samen met de
van scholen, organiseert KPN enkele keren per jaar
Ondernemingsraad en de vakorganisaties heeft KPN een
consumentenpanels. Als een van de behoeften kwam daarbij het
Mobiliteitsakkoord opgesteld om de mobiliteit te verhogen.
gebruik van internet op school naar voren. Daarom is KPN in
De KPN-MobiliteitShop die de medewerkers begeleidt bij het
november een website gestart met tips voor leerkrachten in
vinden van een baan buiten KPN, speelt hierbij een cruciale rol.
het basisonderwijs.
Het Mobiliteitsakkoord omvat specifieke regelingen zoals opleidingsmogelijkheden en financiële regelingen om de
Om de kloof tussen de wereld van doven en slechthorenden en
overstap naar een nieuwe werkgever te vergemakkelijken.
de horende wereld te dichten, heeft KPN een teksttelefoonservice waarmee doven en slechthorenden kunnen communiceren met
TALENT
horenden.
De invulling van managementposities vindt plaats via executive development-programma’s voor getalenteerde medewerkers en
KPN heeft het Nationaal Fonds Ouderenhulp en de Stichting Lezen
door werving van jong talent. Executive development is erop
en Schrijven gesteund met financiële bijdragen.
gericht om de periode te verkorten waarbinnen getalenteerde medewerkers kunnen doorstromen naar managementposities.
Bedrijfscode
Om dit te bereiken is onder meer een nieuw profiel ontwikkeld voor strategische instroom en wordt een competitieve
Zie voor een beschrijving van de bedrijfscode het hoofdstuk
bedrijfscultuur met speciale aandacht voor het individu
‘Corporate Governance’.
bevorderd. Voor uitgebreide informatie over KPN’s duurzaamheidsbeleid en In behoorde KPN volgens net-afgestudeerden tot de tien
prestaties, zie het Duurzaamheidsverslag op www.kpn.com.
populairste werkgevers van Nederland (volgens een onderzoek van Intermediair). Het aantal sollicaties is met % gestegen. Vanwege de strenge selectieprocedure bleef de instroom van jong talent beperkt tot veertig personen. Het aantal plaatsen voor stagiaires en deelnemers aan een duaal leertraject steeg naar .
Maatschappelijke betrokkenheid Een grote onderneming als KPN vervult vele rollen. Naast een commerciële aanbieder van diensten is KPN ook werkgever en een maatschappelijke speler. KPN toont zijn maatschappelijke betrokkenheid op veel verschillende manieren. In heeft KPN zijn maatschappelijke beleid vernieuwd: het bedrijf wil via telecommunicatie kloven overbruggen, met name in de zorg en het onderwijs, met speciale aandacht voor ouderen en kinderen. Een belangrijk onderdeel van dit beleid is gratis breedbandinternet voor scholen voor een periode van drie jaar. In maart is gestart met dit project om een manier te bieden het gat te dichten tussen het huidige onderwijs en de mogelijkheden voor leerlingen om aansluiting te vinden met de informatiemaatschappij. Hiermee wil KPN een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de kenniseconomie in Nederland. Scholen kunnen hun middelen nu flexibeler inzetten, waardoor er ruimte overblijft om te investeren in andere zaken. Scholen in het primair, voortgezet, beroepsonderwijs en volwasseneneducatie kwamen tot november in aanmerking voor ADSL van KPN, dat via dochteronderneming XSALL wordt
Sociale en maatschappelijke verantwoordelijkheid
Videobellen
Vertel niet alleen wat er aan de hand is, laat het ook zien. Dat kan met videotelefonie. De pleister, het vakantieplekje of die mooie tekening - je kan het allemaal in beeld brengen. Met videobellen van KPN kan je ook communiceren van en naar een pc.
Corporate governance Corporate governance betreft efficiënt toezicht op de Raad van
de verdere verbetering van de interne beheersingssystemen voor
Bestuur en regelt evenwichtige verhoudingen tussen de Raad van
de financiële verslaggeving.
Bestuur, de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. KPN blijft van mening dat een
In is KPN gestart met een Sarbanes-Oxley-project,
governance-beleid een juiste balans zou moeten weten te vinden
in het kader waarvan in met name aandacht werd besteed
tussen transparante regels en het vermijden van bureaucratie als
aan het ontwerp en deels aan de operationele effectiviteit van
gevolg van te gedetailleerde regels, zodat Nederlandse bedrijven
een beheersingssysteem voor de financiële verslaggeving.
ook internationaal concurrerend kunnen blijven opereren.
Het fraudebeleid werd onderzocht en er werden aanvullende
Toepassing van gedegen corporate governance-principes is
controles en procedures opgesteld.
belangrijk voor een onderneming, maar moet geen doel op zich zijn. Het daadwerkelijke doel is het creëren en behouden van een
Het Sarbanes-Oxley-project wordt in voortgezet en het
cultuur van eerlijkheid en integriteit. Dit doel kan uiteindelijk
interne beheersingssysteem zal verder worden verbeterd.
alleen worden bereikt als de bedrijfscultuur en het gedrag van alle medewerkers binnen de onderneming in alle opzichten positief en transparant zijn.
Naleving van de Nederlandse Corporate Governance-code
Juridische structuur van KPN na wijziging van het Nederlandse ondernemingsrecht Onder Afdeling , Titel van Boek van het Burgerlijk Wetboek geldt KPN als een structuurvennootschap. Daarom heeft KPN een ‘two-tier’-bestuursstructuur met een Raad van Bestuur en een
De Nederlandse Corporate Governance-code is op december
Raad van Commissarissen. Tot de bevoegdheden van de Raad van
gepubliceerd door de Commissie Tabaksblat. was het
Commissarissen behoren onder meer het benoemen en ontslaan
jaar waarin de bestaande regels, procedures en reglementen van
van leden van de Raad van Bestuur. Daarnaast vereisen bepaalde
KPN werden gecheckt op naleving van de code en desgewenst
besluiten van de Raad van Bestuur de goedkeuring van de Raad
werden aangepast. Ook moesten er nieuwe regels worden
van Commissarissen. Via een wijziging in het Nederlandse
opgesteld en aanvullende procedures worden geïmplementeerd.
ondernemingsrecht per oktober zijn de rechten van de aandeelhouders versterkt, terwijl die van de Raad van
De Corporate Governance-code wordt over het algemeen
Commissarissen zijn ingeperkt. Onder de nieuwe wetgeving zijn
beschouwd als een aanzienlijke vooruitgang op het gebied van
aandeelhouders gerechtigd om besluiten van de Raad van Bestuur
corporate governance in Nederland. Uitgangspunt van de
omtrent belangrijke veranderingen van de identiteit of het
Corporate Governance-code is dat een onderneming een
karakter van de vennootschap goed te keuren,
langetermijn-samenwerkingsverband is van diverse
het bezoldigingsbeleid en aandelen(optie)plannen goed te
belanghebbenden bij de onderneming. De Raad van Bestuur en
keuren, commissarissen op voordracht van de Raad van
de Raad van Commissarissen hebben een algehele
Commissarissen te benoemen en de Raad van Commissarissen te
verantwoordelijkheid voor de afweging van deze belangen,
ontslaan. Een voorstel tot wijziging van de KPN-statuten zal in
doorgaans gericht op de continuïteit van de onderneming.
worden voorgelegd aan de Algemene Vergadering van
Daarbij streeft de onderneming naar het creëren van
Aandeelhouders.
aandeelhouderswaarde op de lange termijn. De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen behoren met de belangen van de
Raad van Commissarissen
verschillende belanghebbenden rekening te houden. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het strategische KPN ondersteunt de principes van de Corporate Governance-
en organisatorische beleid van de Raad van Bestuur en op de
code volledig en past de best practice-bepalingen van deze code
wijze waarop de Raad van Bestuur de bedrijfsvoering van de
vrijwel volledig toe. De standpunten van KPN ten aanzien van de
vennootschap en de daaraan verbonden deelnemingen uitoefent.
best practice-bepalingen zijn te vinden op de KPN-website
De Raad van Commissarissen houdt toezicht op en controleert de
www.kpn.com.
Raad van Bestuur. Overeenkomstig de nieuwe structuurregeling (per oktober ) worden commissarissen op bindende
Invloed van de Amerikaanse Sarbanes-Oxley Act
voordracht van de Raad van Commissarissen door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders benoemd. De genomineerden moeten binnen het profiel voor de Raad van Commissarissen
Gezien de notering van KPN aan New York Stock Exchange moet
passen. De Centrale Ondernemingsraad heeft een versterkt recht
het bedrijf voldoen aan de regels van de Sarbanes-Oxley Act.
van aanbeveling voor één derde van de Raad van Commissarissen.
In waren de inspanningen tot naleving daarvan gericht op
Corporate governance
Leden van de Raad van Commissarissen treden af volgens een
Accountant
door henzelf opgesteld rooster. Zij treden af in de eerstvolgende Algemene Vergadering van Aandeelhouders na een
De externe accountant van KPN is belast met de controle van de
zittingsperiode van vier jaar.
jaarrekening. Op voordracht van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen benoemt de Algemene Vergadering van
Het reglement van de Raad van Commissarissen is in
Aandeelhouders de accountant. De externe accountant
herzien. Het reglement omvat onder meer de regels ten aanzien
rapporteert aan de Raad van Commissarissen en de Raad van
van de plichten van de commissarissen, hun bevoegdheden,
Bestuur. De externe accountant is aanwezig bij de vergaderingen
de werkwijze van de Raad, het besluitvormingsproces,
van het Audit Committee en die van de Raad van Commissarissen
de goedkeuring van besluiten van de Raad van Bestuur, training
waarin de kwartaal- en jaarcijfers van KPN worden besproken.
en conflictbemiddeling. Het reglement is beschikbaar op de
Bij de herziening van het reglement van het Audit Committee in
website www.kpn.com, onder Investor Relations,
werden de procedures om de onafhankelijkheid van de
Corporate Governance.
externe accountant te waarborgen aangescherpt.
In werd de Raad van Commissarissen ondersteund door
Bedrijfscode
drie Commissies: het Audit Committee, het Remuneration & Organization Development Committee en het Nominating
KPN introduceerde zijn bedrijfscode in en herzag deze in
& Corporate Governance Committee. De Commissies assisteren de
en . In is een nieuwe bedrijfscode opgesteld,
Raad van Commissarissen bij de besluitvorming en rapporteren
die in uitgebreid onder de aandacht zal worden gebracht.
hun bevindingen aan deze raad. De Commissies zijn niet bevoegd
Deze code beschrijft de waarden en standaarden van KPN.
om zelfstandig beslissingen te nemen. De activiteiten van de
KPN is zich bewust van zijn maatschappelijke en ethische
Commissies zijn schriftelijk vastgelegd in reglementen. Deze zijn
verantwoordelijkheid en wil dat zijn werkwijze bedrijfsbreed
te raadplegen op de KPN-website (www.kpn.com), onder Investor
strikt in overeenstemming is met de wet en met maatschappelijke
Relations, Corporate Governance.
en ethische normen. De kernwaarden van KPN zijn: persoonlijk, vertrouwen en eenvoud. Alle belanghebbenden
Raad van Bestuur
kunnen KPN hierop aanspreken. De bedrijfscode van KPN is te vinden op de KPN-website.
KPN wordt geleid door de Raad van Bestuur, die KPN bestuurt op strategische, financiële en organisatorische aangelegenheden
Om de bedrijfscode te vertalen naar het dagelijkse handelen van
en die het senior management benoemt. De Raad van
de medewerkers is in de afgelopen jaren een aantal deelcodes
Commissarissen van KPN benoemt en ontslaat de leden van de
van kracht geworden die duidelijkheid verschaffen over de regels
Raad van Bestuur en stelt hun individuele beloning vast conform
die KPN op verschillende gebieden hanteert. In deze deelcodes
het bezoldigingsbeleid zoals goedgekeurd door de Algemene
zijn voor de medewerkers van KPN regels opgenomen,
Vergadering van Aandeelhouders en de aanbevelingen van het
ten aanzien van bijvoorbeeld zakelijke transacties en
Remuneration & Organization Development Committee.
relatiegeschenken, informatie over klanten en de verhouding tot de concurrentie. Ook heeft KPN een reglement inzake
Aan het hoofd van elke KPN-divisie staat een divisiedirecteur
voorwetenschap ingevoerd. In is er een gedragscode
die tevens deel uitmaakt van de Raad van Bestuur van KPN.
ingesteld voor het financieel management en in een
De directeuren worden elk ondersteund door een
klokkenluidersprocedure. KPN zal de vernieuwde Bedrijfscode en
managementteam. De divisiedirecteur en zijn managementteam
deelcodes in uitgebreid onder de aandacht van de
zijn verantwoordelijk voor het realiseren van de vastgestelde
medewerkers brengen, om het bewustzijn inzake deze regels
doelen voor hun divisie en voor de inrichting, besturing en
verder te verhogen.
beheersing van de bedrijfsprocessen binnen de divisie. Hierbij moeten de interne gedragsregels, bijvoorbeeld op het
KPN moedigt zijn medewerkers aan om (vermoedens van) het niet
gebied van financiële verslaggeving, investeringsbeslissingen,
naleven van de bedrijfscode of van deelcodes actief te melden.
cash-management en interne beheersing in acht worden
Daarbij speelt de interne Security-afdeling een belangrijke rol.
genomen. De divisie Vast bestaat uit verschillende rapporterende
Deze biedt ondersteuning via een helpdesk waar medewerkers
eenheden, terwijl de divisie Mobiel hoofdzakelijk bestaat uit de
anoniem niet-naleving kunnen melden en informatie kunnen
drie mobiele operators van KPN in Duitsland,
verkrijgen over de principes die ten grondslag liggen aan deze
Nederland en België.
codes. Ingeval een inbreuk op een code wordt gemeld, voert de Security-afdeling van KPN een strikt vertrouwelijk onderzoek uit.
Corporate governance
De uitkomst van dit onderzoek wordt gerapporteerd aan het plaatselijke management.
Algemene Vergadering van Aandeelhouders Binnen zes maanden na het einde van een boekjaar wordt een Algemene Vergadering van Aandeelhouders gehouden, met als agendapunten de bespreking van het jaarverslag en de goedkeuring van de jaarrekening. Andere Algemene Vergaderingen van Aandeelhouders worden gehouden zo vaak als de Raad van Commissarissen of de Raad van Bestuur dit nodig acht. De agenda van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt vastgesteld door de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen. Aandeelhouders die alleen of gezamenlijk tenminste één procent van het geplaatste kapitaal vertegenwoordigen, zijn gerechtigd om agendapunten voor te stellen. Iedere aandeelhouder heeft het recht om een Algemene Vergadering van Aandeelhouders bij te wonen, hetzij in persoon hetzij via schriftelijke volmacht, het woord te voeren en zijn stemrecht uit te oefenen.
Staat der Nederlanden De Staat der Nederlanden bezit ,% van de gewone aandelen van KPN en het bijzonder aandeel dat het recht geeft om besluiten goed te keuren die leiden tot fundamentele veranderingen in de structuur van de KPN-groep en dat bovendien nog enkele aanvullende rechten biedt. Bij de eerste beursgang van KPN in heeft de Staat zich verplicht om het bijzonder aandeel niet, ook niet mede, aan te wenden om KPN te beschermen tegen niet-gewenste invloed van aandeelhouders. Bij gelegenheid van de wijziging van de Machtigingswet in heeft de Staat zich verplicht het recht verbonden met het bijzonder aandeel slechts uit te oefenen om zijn financiële belangen als aandeelhouder te beschermen. Bij deze gelegenheid heeft de Staat aangekondigd de rechten die verbonden zijn aan het bijzonder aandeel te willen handhaven totdat het kapitaalbelang van de Staat in KPN substantieel is teruggebracht. De Staat heeft aangekondigd dat het zijn resterende belang in KPN wil verkopen, afhankelijk van de marktomstandigheden. Voor uitgebreide informatie over KPN’s corporate governance beleid en beloningen, zie het Jaarverslag en Form -F .
Corporate governance
Leden van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen Raad van Bestuur
A. J. (AD) SCHEEPBOUWER (, Nederlandse nationaliteit) is sinds november voorzitter van de Raad van Bestuur en Chief Executive Officer van KPN. Per december is hij op ad interim basis tevens verantwoordelijk voor de divisie Vast. Voor november was hij Chief Executive Officer van TPG N.V. Van tot was hij President van de luchtvrachtdivisie van Pakhoed Holding N.V. (Pandair Group).
M.H.M. (MARCEL) SMITS (, Nederlandse nationaliteit) is per augustus benoemd tot lid van de Raad van Bestuur en sinds September is hij Chief Financial Officer. Voorheen maakte hij als Chief Financial Officer deel uit van de Raad van Bestuur van Vendex KBB N.V. Daarvoor bekleedde hij diverse (financiële) functies bij Unilever. Hij is lid van de Raad van Commissarissen van Delta Lloyd N.V.
G. J.M. (GUY) DEMUYNCK (, Belgische nationaliteit) is op januari toegetreden tot de Raad van Bestuur van KPN. Binnen de Raad van Bestuur is hij verantwoordelijk voor de divisie Mobiel. Hij is afkomstig van Koninklijke Philips Electronics N.V., waar hij sinds diverse functies bekleedde, laatstelijk die van CEO van de productdivisie Consumer Electronics.
WIJZIGINGEN TIJDENS 2004 Per september , heeft dhr. M.H.M. Smits dhr. J.M.Henderson opgevolgd. Dhr. E. Blok is per april benoemd tot lid van de Raad van Bestuur, verantwoordelijk voor de divisie Vast. Hij is teruggetreden uit de Raad van Bestuur per december .
M.H.M. (Marcel) Smits
Leden van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen
G.J.M. (Guy) Demuynck
A.J. (Ad) Scheepbouwer
Leden van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen
Raad van Commissarissen
A.H. J. (TON) RISSEEUW
D.I. (DURK) JAGER
(, Nederlandse nationaliteit) is voorzitter van de Raad van
(, Nederlandse en Amerikaanse nationaliteit) is voorzitter
Commissarissen en voorzitter van de Nominating & Corporate
van het Remuneration & Organization Development Committee
Governance Committee. Hij heeft verschillende
en van het Nominating & Corporate Governance Committee.
managementfuncties bekleed binnen Nederlandse multinationals
Hij bekleedde diverse managementposities binnen Procter
en was President-Directeur van Getronics N.V. Hij is voorzitter van
& Gamble in Europa, Azië en de Verenigde Staten. Hij was
de Raad van Commissarissen van Samas-Groep N.V., Groeneveld
voorzitter van de Raad van Bestuur, President- en/of CEO van
Groep B.V. en Intergamma B.V. Hij is lid van de Raad van
Procter & Gamble in de periode januari - juni .
Commissarissen van Heineken N.V. en Blokker Holding N.V.
Momenteel is hij onafhankelijk adviseur en private investor. De heer Jager is tevens non-executive director bij Eastman Kodak
D.G. (DUDLEY) EUSTACE
Inc., Chiquita Brands International, Inc. en Polycom, Inc. Hij is lid
(, Britse en Canadese nationaliteit) is vice-voorzitter van de
van de Raad van Commissarissen van HealthPro Brands, Inc.
Raad van Commissarissen en voorzitter van het Audit Committee. Hij is voormalig vice-voorzitter van de Raad van Bestuur en
M.E. (MARIEKE) VAN LIER LELS
Chief Financial Officer van Koninklijke Philips Electronics N.V.
(, Nederlandse nationaliteit) is lid van het Remuneration
Hij is voorzitter van de Raad van Commissarissen van Smith
& Organization Development Committee, en van het Nominating
& Nephew plc. en Sendo Holding plc. en vice- voorzitter van de
& Corporate Governance Committee. Tijdens was zij Executive
Raad van Commissarissen van Aegon N.V. en Hagemeyer N.V.
Vice-President en Chief Operating Officer van Schiphol Group N.V. Zij is lid van de Raad van Commissarissen van United Services
DR. M. (MANFRED) BISCHOFF
Group N.V. en lid van de Raad van Toezicht van Technische
(, Duitse nationaliteit) is lid van het Audit Committee.
Universiteit Delft.
Hij is voorzitter van de Raad van Bestuur van European Aeronautic Defence and Space Company (EADS) N.V. Hij is voorzitter van de
J.B.M. (JOS) STREPPEL
Raad van Commissarissen van DaimlerChrysler Luft- und
(, Nederlandse nationaliteit) is lid van het Audit Committee.
Raumfahrt Holding A.G. Daarnaast is hij lid van de Raad van
Hij is lid van de Raad van Bestuur van Aegon N.V. en hij bekleedde
Commissarissen van Bayerische Hypo- und Vereinsbank AG,
daarvoor diverse managementfuncties bij Aegon N.V., Labouchere
Fraport AG, Gerling Konzern Versicherungs-Beteiligungs-AG,
N.V. en FGH Bank N.V. Hij is lid van de Commissie Openbare
Lagardère-Sociétés S.A. en J.M. Voith AG en lid van de Directie
Biedingen van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), lid van de
van Nortel Networks Corp. en Nortel Networks Ltd.
Commissie Uitgevende Instellingen Euronext (Amsterdam) en voorzitter van de Stichting Communicatiekanaal Aandeelhouders.
PROF. V. (VICTOR) HALBERSTADT (, Nederlandse nationaliteit) is lid van het Remuneration & Organization Development Committee, en van het Nominating & Corporate Governance Committee. Hij is hoogleraar Openbare Financiën aan de Universiteit van Leiden, internationaal adviseur van de Goldman Sachs Group Inc., non-executive director of PA Holding Ltd en voorzitter van de International Advisory Board van DaimlerChrysler AG. Hij is lid van de Raad van Commissarissen van TPG N.V., DaimlerChrysler AG en Het Concertgebouw N.V.
Leden van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen
Internet telefonie
VoIP: weer een afkorting die snel tot onze woordenschat is doorgedrongen. Oftewel: Voice over IP. Dat is bellen met hetzelfde toestel en hetzelfde nummer, maar dan via Internet. Met VoIP worden nieuwe vormen van communicatie mogelijk, zoals combinaties van telefonie, messaging en videoconferencing. Ook in het bedrijfsleven rukt Voice over IP op. Want één IP-netwerk voor spraak en data maakt meer mogelijk tegen lagere kosten.
Samenvatting financiële gegevens
Samenvatting financiële gegevens
Geconsolideerde winst- en verliesrekening BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO, TENZIJ ANDERS AANGEGEVEN
Netto omzet Geactiveerde productie voor het eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten
2004
2003
2002
11.731
11.870
11.788
180
165
166
191
872
830
Som der bedrijfsopbrengsten
12.102
12.907
12.784
Materiaalskosten
–1.014
–983
–1.000
Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten
–3.953
–3.999
–4.125
Salarissen en sociale lasten
–1.722
–1.703
–1.975
Afschrijvingen en bijzondere waardeveranderingen
–2.397
–2.535
–10.252
–559
–579
–1.013
–9.645
–9.799
–18.365
2.457
3.108
–5.581
Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten
Bedrijfsresultaat
Rentebaten en soortgelijke opbrengsten
77
67
220
Rentelasten en soortgelijke kosten
–697
–929
–1.398
Financiële baten en lasten
–620
–862
–1.178
Resultaat voor belastingen
1.837
2.246
–6.759
Belastingen over het resultaat Resultaat deelnemingen
Groepsresultaat na belastingen
Aandeel derden
Resultaat na belastingen
Resultaat na belastingen per gewoon aandeel en per ADS in euro
–268
257
–983
–11
161
–1.700
1.558
2.664
–9.442
–47
67
–100
1.511
2.731
–9.542
0,63
1,11
–3,94
Resultaat na belastingen per gewoon aandeel en per ADS op volledig verwaterde basis in euro
0,63
1,09
–3,94
Voorgesteld dividend per gewoon aandeel en per ADS in euro
0,35
0,25
-
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
Geconsolideerde balans Voor bestemming van het resultaat
ACTIVA 31 dec. 2004
31 dec. 2003
Licenties
4.348
4.457
Goodwill
3.879
4.126
Totaal immateriële vaste activa
8.227
8.583
BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
VASTE ACTIVA Immateriële vaste activa
Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen
827
881
7.002
7.082
Andere vaste bedrijfsmiddelen
400
431
Vaste bedrijfsmiddelen in uitvoering
577
725
8.806
9.119
151
194
Bedrijfstechnische apparatuur
Totaal materiële vaste activa
Financiële vaste activa Deelnemingen Vorderingen op deelnemingen
11
19
Overige leningen
74
119
Vooruitbetalingen en overlopende activa
1.365
1.986
Totaal financiële vaste activa
1.601
2.318
18.634
20.020
Totaal vaste activa
VLOT TENDE ACTIVA Voorraden Vorderingen Vooruitbetalingen en overlopende activa Effecten en overige financiële belangen
164 1.452
609
641
-
9
Liquide middelen
1.573
1.839
Totaal vlottende activa
4.102
4.105
.
.
TOTAAL
248 1.672
Geconsolideerde balans
PASSIVA BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
31 dec. 2004
31 dec. 2003
6.821
7.163
144
196
6.965
7.359
GROEPSVERMOGEN Eigen vermogen Aandeel van derden
Totaal groepsvermogen
VOORZIENINGEN Pensioenvoorzieningen
804
814
2.083
2.111
383
414
3.270
3.339
7.792
9.207
14
23
7.806
9.230
Overige schulden
2.713
2.107
Overlopende passiva
1.982
2.090
Totaal kortlopende schulden
4.695
4.197
.
.
Belastinglatenties Overige voorzieningen
Totaal voorzieningen
LANGLOPENDE SCHULDEN Leningen Overlopende passiva
Totaal langlopende schulden
KORTLOPENDE SCHULDEN
TOTAAL
Geconsolideerde balans
Geconsolideerd kasstroomoverzicht BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO
2004
2003
2002
Resultaat na belastingen
1.511
2.731
–9.542
47
–67
100
Aandeel derden Afschrijvingen en bijzondere waardeveranderingen
2.397
2.535
10.252
Mutaties voorzieningen
–80
1.598
172
Mutaties actieve belastinglatenties
630
–1.797
605
11
–161
1.700
-
81
-
–73
–500
–409
4.443
4.420
2.878
Resultaat deelnemingen Ontvangen dividenden Resultaten behaald uit de verkoop van activa, activiteiten en deelnemingen Nettokasstroom voortvloeiend uit/aangewend voor operationele activiteiten voor mutaties in werkkapitaal Mutaties werkkapitaal: • Voorraden • Vorderingen
–83
65
97
29
114
390
• Overige vlottende activa
–186
–48
517
• Kortlopende schulden (exclusief kortlopende financiering)
–234
–464
93
–474
–333
1.097
Nettokasstroom voortvloeiend uit/aangewend voor mutaties werkkapitaal
Nettokasstroom voortvloeiend uit operationele activiteiten
3.969
4.087
3.975
Verwerving / vervreemding groepsmaatschappijen/joint ventures
–75
499
640
Investeringen immateriële vaste activa
–16
–6
–4
–1.698
–1.421
–1.137
Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa
73
64
117
Mutaties overige financiële vaste activa
122
816
49
Nettokasstroom aangewend voor investeringsactiviteiten
–1.594
–48
–335
Inkoop eigen aandelen
–1.009
-
-
–33
–8
-
–796
-
-
Ingekochte aandelen ten behoeve van optieplannen Uitgekeerd dividend Nieuw afgesloten langlopende schulden Afgelost op langlopende schulden Mutaties rentedragende kortlopende schulden
Nettokasstroom aangewend voor financieringsactiviteiten
Mutaties liquide middelen
Liquide middelen begin boekjaar
1.120
45
48
–1.950
–4.821
–8.400
32
–69
23
–2.636
–4.853
–8.329
–261
–814
–4.689
1.839
2.657
7.343
–5
–2
3
-
–2
-
–261
–814
–4.689
1.573
1.839
2.657
Liquide middelen in verworven en vervreemde groepsmaatschappijen en joint ventures Koersverschillen Mutaties liquide middelen
Liquide middelen einde boekjaar
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
Aan de Raad van Bestuur van Koninklijke KPN N.V.
Accountantsmededeling (als bedoeld in artikel : lid BW) De bijgaande samenvatting financiële gegevens over van Koninklijke KPN N.V. te Den Haag, zoals opgenomen op pagina tot en met , bestaande uit de geconsolideerde balans, de geconsolideerde winst- en verliesrekening en het geconsolideerde kasstroomoverzicht, is ontleend aan de jaarrekening van Koninklijke KPN N.V. De samenvatting financiële gegevens over van Koninklijke KPN N.V. is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de vennootschap. Wij hebben de jaarrekening van Koninklijke KPN N.V. te Den Haag gecontroleerd. Bij die jaarrekening hebben wij op februari een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. Wij zijn van oordeel dat de samenvatting financiële gegevens over van Koninklijke KPN N.V. op alle van materieel belang zijnde aspecten in overeenstemming is met de jaarrekening waaraan deze is ontleend. Voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de vennootschap en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle dient de samenvatting financiële gegevens over van Koninklijke KPN N.V. te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op februari verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Den Haag, februari PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
Informatie over het aandeel KPN KPN hecht grote waarde aan transparante en regelmatige communicatie met zijn aandeelhouders, overige kapitaalverschaffers en hun intermediairs. Regelmatig worden er presentaties en bijeenkomsten georganiseerd voor beleggers en analisten, waaronder voor de bekendmaking van de resultaten. In het kader van de publicatie van de kwartaalcijfers worden analistenpresentaties en conference calls georganiseerd. Deze worden live via internet uitgezonden om te waarborgen dat alle groepen beleggers dezelfde informatie ontvangen. Tevens besteedt KPN aandacht aan de communicatie met particuliere beleggers, onder meer via het informatiebulletin ‘In Portefeuille’, dat op kwartaalbasis kosteloos wordt verspreid. Daarnaast worden regelmatig presentaties gehouden voor particuliere beleggers. In heeft KPN zich aangesloten bij het Communicatiekanaal Aandeelhouders, een initiatief waaraan grote Nederlandse bedrijven en banken deelnemen om contacten mogelijk te maken tussen deelnemende bedrijven en hun aandeelhouders en tussen aandeelhouders onderling. Bij deze activiteiten wordt het management ondersteund door de afdeling Investor Relations, waar beleggers en analisten op dagelijkse basis terechtkunnen met hun vragen. Voor meer informatie wordt verwezen naar de Investor Relations-pagina’s op de KPN-website: www.kpn.com.
Noteringen KPN is genoteerd aan de volgende beurzen (ticker: KPN): Euronext Amsterdam
sinds juni
New York (NYSE)
sinds oktober
Londen
sinds juni
Frankfurt
sinds juli
Op de New York Stock Exchange vindt de handel plaats via het zogenaamde American Depositary Share- programma (via Citibank).
Indices Het aandeel KPN is opgenomen in de volgende toonaangevende indices (weging per jaareinde ): AEX
,%
DJ Stoxx Telecom
,%
FTSE Eurotop Telecom
,%
MSCI Euro
,%
Aandelenbezit Op januari heeft de Staat der Nederlanden een deel van zijn KPN-aandelen verkocht, waardoor zijn belang momenteel ,% bedraagt. De resterende ,% was vrij verhandelbaar. Voor zover KPN bekend is, zijn er geen andere aandeelhouders die % of meer van de uitstaande aandelen KPN houden.
Informatie over het aandeel KPN
AANDELENKOERS – KPN Dow Jones Telecom Index AEX
IN EURO
8
7
6
5
4
3
2
2002
2003
2004
Dow Jones Telecom Index en de AEX hebben beide als startpunt de koers van het aandeel KPN per januari .
Dividendbeleid KPN streeft naar een optimale vermogensstructuur om voldoende slagkracht te hebben om te kunnen groeien en investeren in de bedrijfsactiviteiten en tegelijkertijd het aandeelhoudersrendement te maximaliseren. Op dit moment houdt dat in dat KPN ernaar streeft dat de nettoschuld niet meer bedraagt dan tweemaal het bedrijfsresultaat plus afschrijvingen en bijzondere waardeveranderingen en dat de nettorentedekking (gedefinieerd als bedrijfsresultaat plus afschrijvingen en bijzondere waardeveranderingen gedeeld door financiële baten en lasten) tenminste zes is. KPN is van mening dat dit financiële kader het mogelijk maakt om een adequaat dividendbeleid te voeren voor de aandeelhouders. KPN stelt voor een slotdividend in contanten van EUR , per aandeel voor, waarvan EUR , in augustus is uitgekeerd als interimdividend. Het dividendvoorstel wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op april en, na goedkeuring, kort daarna betaalbaar gesteld. Met EUR , per aandeel ligt het dividend hoger dan het niveau dat is aangegeven bij de publicatie van de resultaten over . Destijds heeft KPN aangegeven te verwachten dat het reguliere dividend met ingang van tenminste EUR , per aandeel per jaar zou bedragen. KPN heeft het voornemen om op middellange termijn een dividendbeleid te voeren waarbij tot % van de jaarlijkse vrije kasstroom (nettokasstroom uit operationele activiteiten minus investeringen) zal worden uitgekeerd. Dit beleid kan echter wijzigen en is gebaseerd op een aantal aannames over toekomstige gebeurtenissen en is daarom onderworpen aan onzekerheden en risico’s die buiten de invloedsfeer van KPN liggen.
Informatie over het aandeel KPN
Inkoop van eigen aandelen KPN heeft niet de intentie om onbenutte overtollige kasmiddelen op de balans te houden, maar wil dit laten terugvloeien naar de aandeelhouders door extra uitkeringen van speciaal dividend of via het terugkopen van aandelen. Het terugkopen van aandelen zal alleen plaatsvinden op een prijsniveau dat waarde toevoegt voor de resterende aandeelhouders. Hiertoe heeft KPN bekendgemaakt EUR , miljard aan eigen aandelen terug te kopen. Het eerste inkoopprogramma (EUR miljoen) is in juli voltooid en de miljoen verworven aandelen zijn in oktober ingetrokken. Het tweede programma van EUR miljard werd eind juni aangekondigd en eind waren onder dit tweede programma miljoen aandelen teruggekocht, waarvan miljoen in december zijn ingetrokken. KPN zal het resterende gedeelte van het tweede inkoopprogramma (EUR miljoen) in voortzetten via een tweede noteringsregel. Daarnaast heeft KPN een aankondiging gedaan voor verdere inkoop van eigen aandelen ten bedrage van EUR miljoen in . KPN zal zijn overtollige kasmiddelen nader bezien in augustus . GEGEVENS PER AANDEEL 2004
PER GEWOON AANDEEL OF PER ADS IN EURO
Resultaat na belastingen Resultaat na belastingen na verwatering
1)
2)
2003
2002
0,63
1,11
–3,94
0,63
1,09
–3,94
0,35
0,25
-
55,6%
22,5%
-
• ultimo
2.329.399.969
2.490.996.876
2.490.996.876
• gemiddeld (gewogen)
2.385.418.773
2.468.678.426
2.423.921.066
Slotkoersen Euronext Amsterdam
6,99
6,12
6,20
Slotkoersen NYSE (USD)
9,56
7,71
6,42
11.474
10.904
13.219
Dividend
Pay-out ratio
2)
Aantal uitstaande aandelen
3) 4)
Gemiddelde dagomzet op Euronext Amsterdam (x 1.000)
)
Rekening houdend met het volledige verwateringseffect. Het verwateringseffect houdt verband met het aan BellSouth verleende conversierecht en de warrant (alleen ), de converteerbare obligatielening die in november afloopt, de in uitgegeven bonusaandelen en de verstrekte opties in het kader van management- en personeelsoptieregelingen.
)
Voorstel aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op april .
)
Exclusief het bijzonder aandeel van de Staat der Nederlanden.
)
Op oktober heeft KPN .. gewone aandelen ingetrokken die waren ingekocht onder het initiële inkoopprogramma van EUR miljoen. Op december werden nog eens .. gewone aandelen ingetrokken. Deze waren ingekocht onder het tweede inkoopprogramma ter waarde van EUR miljard.
Informatie over het aandeel KPN
Financiële kalender maart Publicatie cijfers vierde kwartaal
april Algemene Vergadering van Aandeelhouders (KPN Telehouse, La Guardiaweg , Amsterdam, om . uur)
april Ex-dividend notering aandeel
april Betaalbaarstelling slotdividend
mei Publicatie cijfers eerste kwartaal
augustus Publicatie cijfers tweede kwartaal
november Publicatie cijfers derde kwartaal
Data onder voorbehoud.
Contact Voor meer informatie, kunt u zich wenden tot: KPN Investor Relations Tel.: (+) Fax: (+) www.kpn.com
[email protected] Indien u het magazine voor de particuliere belegger ‘In Portefeuille’wenst te ontvangen, kunt u uw adres doorgeven aan: KPN Corporate Communications Henk Donderwinkel Postbus GA Den Haag
[email protected]
Financiële kalender
Begrippenlijst ADS
consumenten en kleinzakelijke klanten, voor grootzakelijke
American Depository Share
klanten).
De vorm waarin KPN’s aandelen worden verhandeld op de New York Stock Exchange. Vertegenwoordigt het recht op één gewoon
MMS
aandeel.
Multimedia Message Service MMS maakt het mogelijk berichten uit te wisselen die een
ADSL
combinatie kunnen zijn van tekst, geluid, beeld en video.
Asymmetric Digital Subscriber Line (A)DSL maakt datacommunicatie tegen hoge snelheden via de
MTA-TARIEF
traditionele koperlijn mogelijk. Asymmetrisch betekent dat de
Mobile Terminating Access-tarief
beschikbare bandbreedte van provider naar gebruiker veel groter
Het tarief dat mobiele aanbieders in rekening brengen voor het
is dan die van de gebruiker naar provider.
afhandelen van telefoonverkeer (afkomstig van vaste of mobiele netwerken) dat op hun netwerken binnenkomt.
BREEDBAND Breedband staat voor snelle datacommunicatie, waardoor snel
MVNO
internet en videodistributie mogelijk is.
Mobile Virtual Network Operator Een mobiele operator die geen eigen spectrum of een eigen
CARRIER (PRE-)SELECT
netwerkinfrastructuur heeft. In plaats daarvan hebben MVNO’s
Mogelijkheid voor de eindgebruiker om spraakdiensten af te
zakelijke overeenkomsten met traditionele mobiele operators,
nemen van een andere aanbieder dan de netwerkeigenaar
waarbij ze minuten inkopen om die vervolgens door te verkopen
(KPN in dit geval).
aan hun eigen klanten.
CONTENT
SMS
De informatie gepresenteerd via een medium zoals een
Short Message Service
internetsite: bijvoorbeeld films, toegang tot databases,
SMS is een dienst die het mogelijk maakt korte tekstberichten van
spelletjes of muziek.
maximaal karakters uit te wisselen.
GPRS
UMTS
General Packet Radio Service
Universal Mobile Telecommunications System
Een techniek voor efficiënt transport van data met gemiddelde
Eén van de belangrijkste derde generatie mobiele
bandbreedte via het GSM netwerk.
communicatiesystemen. UMTS maakt mobiele breedbandcommunicatiediensten mogelijk,
GSM
zoals videotelefonie en geavanceerde multimediatoepassingen,
Global System for Mobile communications
maar ook snelle en efficiënte toegang tot het internet en
Een tweede generatie, digitaal mobiel telefoniesysteem dat
bedrijfsnetwerken. Via UMTS kunnen gegevens verzonden
gebruikt wordt voor het verzenden en ontvangen van spraak en
worden met snelheden tot kilobits per seconde (ongeveer zes
data. GSM is met meer dan miljard gebruikers wereldwijd,
keer sneller dan via ISDN).
het meest gebruikte systeem ter wereld.
VOIP I-MODE™
Voice over IP- Internet Protocol
Mobiele datadienst ontwikkeld en gelanceerd door het Japanse
NTT DoCoMo. i-mode biedt gemakkelijke toegang tot een breed
VPN
scala aan geavanceerde informatie-, entertainment-,
Virtual Private Network
communicatie- en transactiediensten.
Een ‘virtueel’ netwerk voor spraak- en dataverkeer dat gebruik
i-mode en het i-mode logo zijn merken of geregistreerde merken
maakt van een beveiligd deel van bestaande openbare
van NTT DoCoMo, Inc. in Japan en andere landen.
netwerken.
ISDN
WI-FI/ WLAN
Integrated Services Digital Network
Wireless Local Area Network
Een wereldwijd bekende digitale spraakdienst via het huidige
Een draadloze breedbandaansluiting op een specieke locatie zoals
vaste netwerk dat digitale kanalen ter beschikking stelt (voor
een kantoor, luchthaven, tankstation of restaurant.
Begrippenlijst
Colofon Uitgave Koninklijke KPN N.V. Postbus GE Den Haag Kamer van Koophandel Den Haag, registratienummer
Grafische vormgeving Smidswater, strategy > concept > design, Den haag
Fotografie Marleen Daniels / Hollandse Hoogte Jeroen Dietz, Amsterdam (foto Ad Scheepbouwer en Raad van Bestuur) KPN Beeldbank
Vertalingen DBF Communicatie, Alphen a/d Rijn
Druk PlantijnCasparie Capelle a/d IJssel
Coördinatie en productie Corporate Communicatie
Meer informatie
KPN JAARVERSLAG EN FORM 20-F 2004 KPN DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2004 bezoek onze website
www.kpn.com