Persoonlijke gegevens Naam Nationaliteit Functie
Putman, Jaap Nederlands Technische consultant
Geboren Woonplaats ICT start in
04-06-62 Zeist 01-11-80
Geslacht Tel.nr.
Man +31 6 51168234
Management Samenvatting Vanaf het begin van mijn loopbaan (1981, bij Volmac) ben ik geïnteresseerd geweest in de technische aspecten van applicatie-ontwikkeling. Dit heeft geresulteerd in leuke opdrachten: • een SysAdmin-rol bij Philips Eindhoven op een P7000 (1981-1983); • technisch-georiënteerde projecten binnen het applicatie-ontwikkel-gebied: bij Volvo in 1984-1985 met COBOL, IDMS, ADS, Culprit en IDD; bij ABN-Amro in 1985-1990, 1992-1998 en 2000 met COBOL, DB2, IMS, CLIST en REXX; • enkele ETL-opdrachten bij Fortis/Amev in 1999 en 2001, met IMS, DB2 en Info/Refiner; • een LAN-Administrator opdracht in een DOS/Windows/OS2-omgeving bij de SVB (1991); • een SysAdmin-rol op Linux (vnl. Redhat) en Windows voor enkele kleinere bedrijven en een school (sinds 1998). Uiteindelijk heeft alle technische ervaring me een opdracht bij ING opgeleverd (2002-2007), een zeer veelzijdige rol als de technische assistent van een projectmanager verantwoordelijk voor Testen en als DB2-DBA voor het betreffende project. Mijn verantwoordelijkheden betroffen: • de complete configuratie van nieuwe test-omgevingen, waarin CICS, DB2, Flower (workflow op AIX) en Citrix werden gebruikt; • de support aan de testers (o.a. laden van testdata in DB2, verzamelen van resultaten en/of fout-meldingen, veelal uit voor hen ontoegankelijke logfiles/dumps e.d.); • het versie-beheer van de te testen software-componenten (inclusief DB2- en CICS-definities) middels Endevor gecombineerd met REXX-scripts (vanwege het grote aantal componenten); • het beheer van een TestDirector-server (nu bekend als QualityCentre) en gebruiker-support; • een deel van de communicatie met de developer-site in India (outsourcing, bij NIIT); • de support van de developers wanneer z/OS JCL in het spel was; • de ontwikkeling en het beheer van een LAMP-applicatie met de defects vanuit TestDirector daarin gerepliceerd, en beschikbaar gesteld middels een read-only web-applicatie. Van september 2007 tot en met mei 2009 heb ik ook bij ING gewerkt, in diverse rollen: • functionele support van een webbased workflow-systeem in IIS op Win2k3 en Oracle op AIX; • het uitvoeren van diverse jaarwerk-runs van twee hypotheek-toepassingen in Lotus Notes; • ondersteunen bij het migreren van betreffende Lotus Notes server van WinNT4 naar Win2k3; • migratie van een grote AION-applicatie op het mainframe (die CICS en VTAM gebruikt); • onderhoud/support van een MS-IIS/ASP-applicatie t.b.v. de inzet-planning van de medewerkers van de Mortgage-development-afdeling. Sinds 2008 doe ik ook het systeembeheer en PHP-onderhoud en -nieuwbouw voor enkele datingwebsites (knuz.nl and relatieklik.nl). Dit is in een LAMP-platform, op Debian-linux. Tesamen produceren deze sites gemiddeld zo'n 1.75 miljoen hits per dag. Het werk betreft gemiddeld ong. 5 uur per week, die ik zelf zeer flexibel mag indelen (dus regelmatig 's avonds of in het weekend).
Opleiding en training: Algemeen
Atheneum B
Enkele modules van de TH Eindhoven, Bedrijfskunde ICT-gerelateerd, algemeen
Volmac IBM OS JCL Ambi B.1, B.2 (Bestands- en index-gerelateerd) Ambi HP.6 (Datacommunicatie)
Ambi I.1, I.2 (Basis ICT) Ambi W.1, W.3 (Wiskunde en Statistiek)
Software LifeCycle management
Polytron Version Control System (PVCS) gebruik Basis programmering Rochade
Advanced programming Rochade
Database management
Ambi-HP.7 (Databases en Technisch Ontwerp) Volmac DBA op DB2
Volmac DBA algemeen Volmac SQL/DS
Informatie analyse
Volmac Object-oriented Paradigm Volmac Basics of system-analysis
Volmac Object-oriented Analysis Volmac Technical Design Systeem-ontwikkeling
Ambi-T.2 (Cobol) Volmac IMS-DB en -DC Volmac ADABAS Microfocus Cobol Workbench development Workshop Client/Server with SQL/Windows IBM MQM, overview Programming C Platinum InfoRefiner
Volmac COBOL Structured programming Volmac IDMS-DB en -DC Volmac NATURAL Telon application development PowerBuilder: basics, programming with PB 4.0 IBM MQM, programming Programming Microsoft Windows
Ervaring: Hardware
IBM Mainframes PC's (van IBM, HP, Compaq) Alcatel/Thompson ADSL-modems
IBM RS/6000 Ascend router Pipeline 50 Nortel BayStack 350T-HD managed switches Operating Systems
MVS, OS/390 en z/OS AIX 4.3.2 / 5.1 Linux (RedHat 6.0 – 9.0, Fedora Core, Suse 9) Windows (3.x/9x/NT4/2K/XP/Vista)
DOS/VSE OS/2 (1.3 EE - Warp 4) Linux (Ubuntu 7 - 9, Debian Etch and Lenny) PC/MS-DOS (3.2 - 7.0)
Netwerken
IBM TokenRing met NetBIOS & TCP/IP Internet (met VPN: PPTP/OpenVPN)
Ethernet met TCP/IP, IPX/SPX, NetBIOS/NetBEUI Virtual Computing met VMWare (1999) op Linux Programmeertalen
REXX (op TSO, ISPF, DOS, OS/2, Win32 en Linux, de laatste 3 ook als CGI-module op Apache webserver) TSO CLIST PL/1 Shell scripting (Korn, Bash, DOS/Windows) PowerBuilder 4.0
TSO ISPF Dialog Manager (via API vanuit COBOL, CLIST, REXX en S/390-assembler) COBOL ('74 / '85 / MicroFocus / II ) S/390 Assembler MVS & OS/390 JCL Delphi 1.0
Rochade AutoPilot StarBasic (macro-taal van StarOffice) Microsoft ASP Smarty (PHP-extensie om Web-UI en applicatielogica te scheiden) JavaScript MVS Script/DCF
Clipper Visual Basic for Applications PHP (versie 4 en 5) AutoIT (een scripting-taal voor Windows) ExtJS (een JavaScript framework) Platinum InfoRefiner
Databases
IMS DB/DC DB2 (voor MVS, OS/2, Windows 95&NT) MS SQL-Server (7 en 8) MySQL (versies 3.23 – 5.1, op Linux en Windows 2k)
IDMS DB/DC “VSAM” (KSDS/ESDS) MS Access ('95 - 2003) InterBase (Borland)
Tools
Microsoft Office ´97 - 2007 Lotus SmartSuite (2.0 - Millenium Suite) ABC Flowcharter Platinum InfoTransport BMC Catalog Manager File/Aid for MVS Rochade Repository PVCS Dimensions IDMS Integrated DataDictionary TSO/ISPF VTAM TeleProcessing Network Simulator
SUN StarOffice 5.2 (Op Win32, Linux en OS/2) OpenOffice (1.5 – 3.2) SDW Candle DB/WorkBench for DB2 BMC Change Manager Xpediter CA-Endevor IBM DataDictionary IDMS ADS Online IMS Batch Terminal Simulator TestDirector 6 – 8, QualityCentre
Network Server-applicaties
FTP, op diverse platforms Samba (Unix-file-server met SMB-protocol, op Linux en AIX , voor Windows-clients) Microsoft Internet Information Server Netscape Enterprise Server (op Windows NT) NIS (Network Information System, op Linux) NFS (Network File System, op Linux en AIX) Lotus Notes
Squid (proxy-server, op Linux) fetchmail (mailbox-reader die alle opgehaalde mail herverdeelt op een lokale SMTP-server, op Linux) Apache web-server (op Win32, OS/2 en Linux) Net.Data (op Windows NT) sendmail en procmail (SMTP-MTA en MDA) BIND (DNS-server, op Linux)
Methoden & Technieken
ITIL Volmac Structured Programming
SDM (met SDW) Volmac TO en FO
LOOPBAANOVERZICHT Laatste opdracht eerst Periode Branche Functie Hardware Operating Systems
Netwerken Programmeertalen
Databases Tools Methoden & Technieken
oktober 1998 - heden Basisschool (Zeister Schoolvereeniging) Inrichting en support hardware, software en LAN +/- 50 PC’s (vanaf 80386) Ascend Pipeline 50 DOS Windows 3.11 Windows 95/98/2K/XP Linux (Red Hat 6.0/6.1/7.2/7.3/9) Ethernet (vanaf november 1999), gesegmenteerd Internet-connectie (via ISDN, KennisNet en nu ADSL van XS4All) DOS batch-files HTML JavaScript REXX StarBasic KornShell (Unix scripting) Dbase StarBase Borland InterBase NetOpSchool StarOffice (5.2, onder Win9x en Linux) n.v.t.
Werkzaamheden Inrichting en support van alle hardware en software. Meest interessant is inrichting van LAN, met Intranet- en Internet-toegang, compleet met inrichten van o.a. router, firewall, DNS-server, mailserver (sendmail,procmail,fetchmail icm een multidrop POP3account bij LaDot), HTTP-server (Apache) en proxyserver (Squid) onder Linux. Ook de file-, print- en domain-server t.b.v. de Win9x-werkstations draait onder Linux (Samba). Hierdoor de reeds aanwezige ervaring met de security (zowel binnen het Linux-filesystem alsook de mapping naar de LAN-clients) goed uit kunnen breiden. Daarnaast veel ervaring opgedaan met de Policy-editor om de Win9x-werkstations te "beveiligen" tegen ongewenste configuratie-wijzigingen etc. Deze opdracht is inmiddels omgezet in een service-contract en is (sinds juli 2001) heel leerzaam en interessant. Sinds januari 2002 wordt (wegens de gewijzigde licentie-voorwaarden van Microsoft voor educatieve instellingen) Linux ook ingezet op een aantal dekstop-PC´s en is daarom NIS en NFS volop in gebruik genomen. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen
Databases Tools
Methoden & Technieken
juli 2007 - heden Web Web-ontwikkeling/onderhoud en server-onderhoud Intel Xeon servers (5) Debian (Edge / Sarge) Internet (TCP/IP) bash/korn/perl scripting HTML JavaScript PHP 4 and 5 Smarty (PHP-extensie om Web-UI en applicatie-logica te scheiden) MySQL 5.0 / 5.1 Aptitude Midnight Commander MySQL Admin GUI Notepad++ n.v.t.
Werkzaamheden Deze opdracht startte toen de performance van een webserver (van relatieklik.nl) afnam tot een kritiek niveau. Ik heb veel (kleine) verbeteringen doorgevoerd, de meeste daarvan in de MySQL-database, maar sommige ook in de PHP-code. De positieve resultaten hiervan leidden tot een soortgelijke opdracht voor een andere website (knuz.nl, in 2008 gekocht door de eigenaar van relatieklik). Ook deze site had te lijden onder slecht databasedesign, en daarnaast ook “niet-optimaal” applicatie-design. De uitgevoerde verbeteringen op deze servers (gescheiden web- en db-server) variëren van tweaken van file-system-options via Apacheoptimalisatie en verbeteringen inde PHP-code tot (wederom) database-tuning. Daarnaast voer ik ook het normale onderhoud uit op de servers, zoals het aanbrengen van updates (met aptidude), uitvoeren/monitoren van de backups, logfiles controleren en security verbeteren. Relatieklik en Knuz hebben resp. meer dan 3000 en 11000 unieke bezoekers/maand, en meer dan 3Gb en 20Gb traffic per dag. Hun database-servers verwerken gemiddeld ruim 70 en 40 queries per seconde. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools Methoden & Technieken
april 2009 – mei 2009 Bank (ING) Technische Support IBM S/390 based mainframe IBM RS/6000 Diverse Intel-Servers z/OS AIX 5 Windows XP EtherNet, TCP/IP n.v.t. n.v.t. MS Office 2003 (Professional) TSO/ISPF QualityCentre ITIL
Werkzaamheden Deze opdracht betrof de technische ondersteuning binnen de systeem-ontwikkelgroep van de afdeling Sparen. Het heeft door de krediet-crisis helaas niet lang mogen duren, want het was wederom zeer veelzijdig. Veel AIX-werk (o.a. aanbrengen van patches in het Life-systeem, en ook testruns uitvoeren e.d.), maar ook mainframe-activiteiten gerelateerd aan testen, zoals klaarzetten van data, rapportages vergaren ter beoordeling, uitrollen van software etc. Daarnaast werden er ook PC-toepassingen gebruikt, en dus ook getest. Hiervoor diende net in de maanden dat ik actief was alle aparte PC-configuraties naar VMWare-images te worden omgezet. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools
Methoden & Technieken
april 2008 – maart 2009 Bank (ING) Technische Support IBM S/390 based mainframe Diverse Intel-Servers MVS (OS/390, z/OS) Windows XP EtherNet, TCP/IP, CICS LotusScript AION/BRE (van CA Software) COBOL Lotus Notes. VSAM MS Office 2000 & 2003 (Professional) Lotus Notes Client AION workbench TSO/ISPF QualityCentre ITIL
Werkzaamheden Deze opdracht betrof de “Technische Ondersteuning Programmering” (TOP-per in de wandelgangen) van de groep mainframe-ontwikkelaars die het onderhoud uitvoerden op het Postbank hypotheek-systeem (Hypos) gebouwd in COBOL en CICS, met veelvuldig gebruik van flat files en VSAM-bestanden voor de permanente gegevensopslag. Een van mijn taken was het uitvoeren van complete dagelijkse batch-runs in de diverse test-omgevingen, een andere taak (die uiteindelijk de overhand kreeg) was de technische ondersteuning leveren bij de migratie van de Hypotheek-Beoordelings-Module van AION 6.5 naar AION 10.2 Mijn activiteiten hiervoor liepen uiteen van het verkennen van de AION-API die gebruikt diende te worden in een COBOL programma dat als CICS-transaction werd uitgevoerd (en communiceerde met een AION-started-task via VTAM), via het testen en tunen van de compilatie-procedures en version-control-characteristics tot het verzamelen van dump-data die naar CA-TechSupport gestuurd moest worden voor grondige analyse. Ook het monitoren van de performance, en het tunen van de CICS-definities (CSD) en AION-parameters hoorde erbij. Alle activiteiten werden uitgevoerd in een klein team, waarin twee Amerikaanse medewerkers van CA zaten (goed voor mijn Engels!). Gedurende het project heb ik nog een cursus “AION Development using the workbench on Windows” gevolgd. Leuk en leerzaam. Naast deze TOP-per werkzaamheden heb ik wederom ondersteuning geleverd aan het jaarwerk van de Lotus Notes-toepassing van het Hypotheek Bonus-systeem. Dit keer geen C-programma's, maar meer LotusScript, en daardoor meer security-aspecten tegengekomen. Ook is de Lotus Notes server gemigreerd van een Windows NT4 server naar een Windows 2003 server, waarbij ik veel testwerk heb uitgevoerd. Tot slot heb ik deze periode de zgn. Inzet-planner beheerd, een toepassing in Access t.b.v het plannen van de inzet van de medewerkers van de afdeling systeem-ontwikkeling en beheer van Hypotheken. Deze toepassing werd via een Internet Information Server (IIS) ontsloten naar alle medewerkers, zodat projectleiders aanvragen konden indienen, en iedere medewerker zijn/haar vakantie en andere afwezigheid kon opgeven. Onderhoud, het verzorgen van regelmatige backups en het realiseren (in ASP) van wensen behoorden tot mijn taken. Ook het aanpassen van de rapportages in Access, en het gebruik van Excel als rapportagetool voor deze Access-db (incl. programmeren in Visual Basic for Applications) heb ik uitgevoerd. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems
Netwerken Programmeertalen Databases Tools
Methoden & Technieken
september 2007 – maart 2008 Bank (ING) Applicatie Support IBM S/390 based mainframe IBM RS/6000 Diverse Intel-Servers MVS (OS/390, z/OS) AIX 4.2 / 5.1 Windows Server 2003 Windows XP EtherNet, TCP/IP LotusScript Microsoft Visual C ASP Lotus Notes. Oracle 9 MS Access (van Office 2000 - 2003) MS Office 2000 & 2003 (Professional) Lotus Notes Client SysInternals-toolset TestDirector (v6 – 8) QualityCentre ITIL / SOX
Werkzaamheden Deze opdracht startte vrij plotseling, doordat het vorige project bij ING onverwacht en plotseling stopte. In het begin heb ik me vnl. gericht op de functionele support van enkele webbased applicaties voor hypotheken-“workflow”, gebouwd in ASP en draaiend in Microsoft Internet Information Server (op Windows 2003-servers) en Oracle 9 draaiend op AIX, met veelvuldig gebruik van Stored Procedures in de Oracle database. Tot mijn taken behoorden: het analyseren van gebruikers-klachten, het doen van een change-voorstel op functioneel niveau, de kosten van de applicatie-leverancier in kaart brengen, een go/nogo-besluit verkrijgen, het plannen van de acceptatie-test, en het plannen van produktie-accpetatie-tests en de implementatie in de produktie-omgeving. En onderwijl alle relevante stappen documenteren op een SOX-proof manier. Het in mijn ogen meest interessante probleem was het onderzoeken van performance problemen die in het najaar van 2007 onmiskenbaar optraden in de meest gebruikte applicatie, en die uiteindelijk terug te voeren waren op een bug in het Oracle DBMS (betreffende de coding voor het verkrijgen van de update-lock voor de algemene memory-pool). Gedurenden dat onderzoek inspecteerden we IIS-logfiles, applicatie-logfiles en Oracle logfiles, waarvan ik veel geleerd heb. Verder was er helaas erg weinig technische uitdaging in deze functie. Gelukkig behoorde een jaarlijks uit te voeren batch-run van een Lotus Notes-toepassing (een Hypotheek-bonus-systeem) ook tot de verantwoordelijkheden van de afdeling, en mocht ik dat uitvoeren. Dit systeem werd jaarlijks gevoed met de einde-jaar-gegevens uit het mainframe-hypotheek-systeem. Daarna dienden enkele externe Cprogramma's te worden uitgevoerd die communiceerden met de Notes-database. Het gebrek aan duidelijke documentatie en zelfs sommige source-code maakten dit tot een grote uitdaging. Ik heb veel geleerd over Notes security, en het kopiëren en synchroniseren van Notes databases en de performance-aspecten daarbij. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems
Netwerken Programmeertalen
Databases
Tools
Methoden & Technieken
februari 2002 - september 2007 Bank (ING) Technisch consultant DB2-DBA IBM S/390 gebaseerd mainframe IBM RS/6000 Diverse Intel-PC’S MVS (OS/390, z/OS) AIX 4.2 / 5.1 Windows 98 / NT 4.0 / 2K / XP SP2 Linux (RedHat 9) TokenRing en EtherNet, beide met TCP/IP COBOL REXX PHP JavaScript bash Kornshell VBA (voor TestDirector) IBM DB2 v5, 6 en 7. Oracle 9 (t.b.v. FLOWer) MS Access (van Office 2000 - 2003) MySQL (3.23 – 4.1) ISPF CICS Endevor BMC MS Office 2000 & 2003 (Professional) XCom FLOWer MQ TestDirector (v6 – 8) QualityCentre ITIL
Werkzaamheden Dit is een zeer veelzijdige (en langdurige) opdracht geworden. De werkzaamheden hadden plaats binnen een groot project, dat tot doel had een nieuw hypotheeksysteem te ontwikkelen voor alle dochter-ondernemingen van de ING-bank Nederland, waarbij de focus lag op gebruik van work-flow, client-server architectuur en component-based development. Een deel van de systeem-ontwikkeling werd uitgevoerd in India, door de firma NIIT. De software werd geschreven in Cool:Gen en FLOWer, en moest uitgevoerd kunnen worden op diverse platforms: de client-programs op Citrix/Win2K, de FLOWer-server op AIX/RS6000 (met Oracle als database), en de server-programs draaiden als CICS-transactions op een S/390-mainframe (met DB2 als database). Maar tijdens de developmentfase draaiden client- en server-programs op WinXP-werkstations. Mijn rol was in eerste instantie een technische assistant van de project-manager die belast was met alle test-activiteiten. Een deel van zijn taak was het inrichten van de test-infrastructuur voor dit project, en het in beheer krijgen daarvan bij de ING-afdelingen uit de staande organisatie. Dat resulteerde in veel technische vragen en discussies waarvoor hij zichzelf niet voldoende op de hoogte beschouwde. Dus werd er extern iemand aangetrokken, en dat werd ik. Al snel bleek dat de technische vragen niet het leeuwedeel van het werk betrof, veel werk ging zitten in simpelweg achterhalen welke afdelingen en personen de beheertaken zouden gaan uitvoeren, en dus de nodige inricht-eisen zouden hebben. Hierbij heb ik regelmatig onderhandeld over onze eisen en wensen (als test-team) en onze verplichtingen en verantwoordelijkheden, het uitzetten (en corrigeren) van tijdlijnen, het doornemen van tussentijdse voortgang met het projectteam en de projectleiders, om tenslotte het 1e eindresultaat te kunnen presenteren: werkende test-applicaties. De test-omgevingen werden alle ingericht op 2 compleet nieuwe z/OS LPARs en verschillende dedicated Citrix- en AIX-servers, gebruik makend van diverse tools en methoden die vrij nieuw waren binnen
ING, met als belangrijk nevendoel het zetten van nieuwe standaards die vrij moesten zijn van alle historische invloeden van de diverse partijen waaruit ING nu eenmaal bestaat (m.n. Postbank, Nationale Nederlanden en NMB). Dus de eerste 6 a 7 maanden heb ik veel gecommuniceerd met veel mensen voor wie de onderwerpen deels nieuw waren, en van wie sommigen duidelijk geen zin hadden in nieuwe standaards. Het was laveren. Na die periode kwam er geleidelijk meer en meer hardware en system-software up and running, en werden zaken duidelijker (zichtbaar en daardoor) inzichtelijk voor de meeste betrokkenen. Hierdoor verschoof mijn rol van “communicator” naar technische problem-solver en DB2-DBA, doordat er binnen ING weinig ervaring was met specifiek deze combinaties van benodigde hard- en software binnen het project. Ik heb hierdoor niet alleen veel geleerd over het inrichten van CICS, DB2 en hun RACF-requirements, maar ook over PVCS, TestDirector (gebruikt door de testers van het team, en waarvoor ik de TD-server beheerde en support verzorgde), Netwerken, MQ-series, implementeren van FLOWermodellen en wat simpele applicatie-uitrol en user-beheer op Citrix. Daarna brak de periode aan van grootschalige opleveringen van de applicatie-software en de uitrol daarvan naar de diverse test-omgevingen, en het versie-management van die software. Dit betrof veel programma's, op een gegeven moment zo'n 13.000. Dat gaf uitdagingen, met name op het mainframe, waar de verbruikte processing time en storage (DASD-gebruik door Endevor, de version-controlling software op het mainframe) veel problemen veroorzaakte. Het doorzetten van een complete release naar een volgende stage nam op het mainframe ongeveer een week in beslag, met constante job-monitoring en -submitting, doordat technische limieten het aantal programma's dat in 1 actie kon worden doorgezet beperkten tot ongeveer 200. In die periode (ong. begin 2003) ben ik veel taken gaan automatiseren (m.b.v. REXX-procedures), niet alleen op het mainframe, maar ook op diverse PC's en de RS/6000's (de FLOWer servers), waar bv. het releasen van een nieuw work-flow-model diverse stappen betrof die nauwgezet moesten worden uitgevoerd. Voor het doorvoeren van DB/2-changes zijn we na enige tijd BMC-tools gaan gebruiken. Na deze periode veranderde mijn taak meer in het leveren van allerlei support op alle gebruikte platformen, niet alleen voor het testteam, maar ook de eindgebruikers betrokken bij het testen, en de ontwikkelaars in Nederland. Gedurende deze tijd heb ik een linux-server ingericht die uiteindelijk handig bleek voor diverse doeleinden. Eerste doel was het fungeren als backup-store voor onze TestDirectorserver. Echter: omdat we (als test-team) veel contacten hadden met externe partijen, en infrastructurele defects bij hen hadden uitstaan wilden deze partijen graag “hun” defects kunnen bekijken in TestDirector. Omdat we als project niet wensten (en niet in staat waren) al deze partijen te voorzien van de benodigde licenties en TestDirector-client-software, heb ik voorgesteld een simpele PHP/MySQL-applicatie te maken die gebruik maakte van de backup-data die toch al op de linux-server stond. Dat mocht, en zo kreeg ik een mooie gelegenheid om mijn LAMP-skills (Linux, Apache, MySQL en PHP) uit te breiden. Doordat we in het laatste jaar migreerden naar TD versie 8, op een centraal beheerde server draaiend tegen Oracle-databases (in tegenstelling tot onze lokale server met een lokale MS-Access-database) werkte de extractie van de backup-gegevens niet meer. Omdat een ODBC-koppeling pertinent niet toegestaan was heb ik de extractie-procedure omgeschreven naar gebruik van de TestDirector-API, middels de Windows-OLE-interface. Dit bleek mogelijk, zelfs in deze REXX-procedure (ReginaREXX). Nu ik toch kennis over de TD-API had, heb ik ook de mogelijkheden van TestDirector's Workflow-automation verkend, geprogrammeerd in een VisualBasic-dialect. Een ander interessant “sub-project” (in 2006) was het performance-testen van de hypotheek-applicatie met produktie-like volumes in de database. Dit betrof het automatiseren van de generatie van duizenden input-transacties, en het meten en monitoren van de effecten op de gemiddelde performance. En (als resultaat) het tunen van enige indexes in DB2.
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools
Methoden & Technieken
januari 2001 - augustus 2001 Verzekeraar (Fortis-Amev) Designer IBM 3390 IBM RS/6000 IBM Pentium-PC’S MVS (OS/390) AIX 4.2 Windows NT 4.0 EtherNet met TCP/IP PL/1 IMS/DB DB2 for MVS MS Access (van Office 97) ISPF Endevor MS Office 97 Professional FTP-clients/servers op genoemde platforms ITIL
Werkzaamheden Designer bij realisatie van een Data Information Warehouse. Realiseren van diverse aanleversystemen vanuit de bron-administraties naar een Data Information Warehouse. De brongegevens komen uit diverse omgevingen (IMS, DB2 en vanaf de mini-systemen als flat-files m.b.v. FTP) en de doelomgevingen is DB2 onder OS/390. De werkzaamheden bestaan uit de gehele technische realisatie, dus de oplossing documenteren en bouwen (vnl. in PL/1-programmatuur), en realiseren en invoeren (incl alle JCL en batch-scripts op de diverse platformen opstellen en uittesten). Ook werd het beheerwerk voor deze programmatuur uitgevoerd. Hierbij werd volgens ITIL-standaards gewerkt. Daarnaast enige queries tegen de DB2-catalog gemaakt om versie-verschil tussen twee DB2systemen inzichtelijk te kunnen maken. Al met al dus redelijk wat SQL en cross-platformwerk. _
Periode Branche Functie Hardware
Operating Systems
Netwerken Programmeertalen Databases Tools
Methoden & Technieken
januari 2000 - december 2000 Bank (ABN-AMRO) Functioneel & technisch ontwerper / programmeur IBM S/390 mainframe IBM RS/6000 PC Ascend Pipeline router OS/390 OS/2 Warp 3 Connect AIX 4.3.2 Linux (Suse 6.4) Windows NT TokenRing met TCP/IP en NetBios/NetBEUI MicroFocus COBOL Korn Shell scripting DOS/Windows batch-scripting DB2 for Windows 95&NT DB2/2 (OS/2) MS-Access MS Office 97 Tritus SPF/2 Netscape Enterprise Server Net.Data Method/1
Werkzaamheden Onderhoud en nieuwbouw van/aan doorgiftesysteem van effecten-orders. Dit PC-systeem verzorgt de communicatie tussen enerzijds de effecten-administratie op het mainframe en anderzijds de AEX, Liberty en InterSettle, en dient daarmee als middleware. Vooral de betrouwbaarheid van alle processen telt hierbij erg zwaar. Daarom werd er naar gestreefd zo min mogelijk functionaliteit in dit systeem te realiseren, anders dan de technisch noodzakelijke om de verschillende infrastructuren betrouwbaar met elkaar te laten communiceren. Daarnaast dient dit systeem voor diverse mainframe-toepassingen als basis van een backuporderentry-systeem, dat gerealiseerd is middels o.a. een Webserver met Netscape Enterprise Server die data put uit DB2 (middels Net.Data). Zowel de Webserver als de DB2-server draaiden onder NTServer 4.0, en voor deze machines werd ook een groot deel van het beheer uitgevoerd (deels op afstand). Tevens nog enkele (Korn shell)-scripts ontwikkeld voor een RS/6000-systeem om bestanden met het mainframe uit te wisselen (m.b.v. Xcom). Hierbij ook wat aanpassingen aan een C-programma verricht. Wegens de migratie van het orderdoorgiftsysteem van OS/2 naar AIX ervaring opgedaan met MicroFocus onder Linux (in afwachting van MicroFocus op de RS/6000) om alvast wat scenarios te kunnen testen. Hierbij weer veel shell-scripting gebruikt, en SambaClient gebruikt binnen een tokenring-netwerk dat wordt gedomineerd door Windows NT-servers. Voor de administratie van deze migratie een MS-Access-db opgezet met daarin de (mogelijke) conversieregels en hun geschatte ontwikkeltijd, de geraakte sources en de conversie- en test-voortgang. Daarbij (uiteraard) de queries met nog uit te voeren werk en de geschatte doorlooptijd. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools Methoden & Technieken
december 1999 Kantoorgroothandel (Office Center) Technisch specialist IBM RS/6000 PC AIX 4.3 Windows NT Windows 9x TCP/IP via IntraNet Korn Shell scripting n.v.t. MS Office 97 n.v.t.
Werkzaamheden Installatie van Samba op RS/6000. Deze klant had behoefte aan een makkeijk te beheren fileserver op een RS/6000 die toegankelijk moest zijn vanaf Windows-PC's. Hiertoe Samba (SMB-fileserver) op de RS/6000 geïnstalleerd, geheel ingericht en een opleiding georganiseerd voor de LAN-beheerders van de klant, incl. documentatie. Goed inzicht verkregen in de file-security-vertaling van Windows naar Unix via Samba en het Unixfilesystem. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools Methoden & Technieken
augustus 1999 - oktober 1999 Bank (ABN-AMRO) Functioneel & technisch ontwerper PC Windows NT, Windows 9x TCP/IP via IntraNet & InterNet n.v.t. DBase MS Office 97 Method/1
Werkzaamheden FO en TO van diverse onderdelen van Electronic Banking. Alle onderdelen betreffen software die op PC’s van cliënten (de thuisbankiers) moet draaien, maar voornamelijk proces-uitbreidingen, zonder GUI. De processen betreffen automatische software-update en wat administratie omtrent over en weer versturen van opdrachten tussen PC’s van een klant ter ondertekening door meerdere personen op verschillende locaties. Het ter beschikking staande DBMS is daarom relatief simpel, maar ook niet zo belangrijk; het belangrijkste is betrouwbaarheid en integriteit van data, en die data is in dit geval de programmatuur van het EB-pakket zelf. Undo/redo van het update-proces, naast de performance bij het downloaden, tellen erg zwaar. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools
Methoden & Technieken
april 1999 - juli 1999 Bank (ABN-AMRO) Functioneel & technisch ontwerper IBM S/390 mainframe OS/390 n.v.t. n.v.t. DB2 for MVS MS Office 97 IBM DD TSO/ISPF Candle DB/WorkBench for DB2 Method/1
Werkzaamheden FO en TO van een distributed contract-administratie. Deze administratie diende op diverse remote-sites gemuteerd te kunnen worden, waarna alle mutaties naar een centrale mainframe schaduw-administratie gestuurd moesten worden (in DB2) om daarmee deze administratie te synchroniseren en evt. andere betrokken remote-sites te synchroniseren. Daarnaast werd de mainframe-administratie op zijn beurt gesynchroniseerd met een grotere, meer omvattende contract-administratie en met een centrale clienten-administratie (in IMS). _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems
Netwerken Programmeertalen Databases Tools
Methoden & Technieken
december 1998 - maart 1999 Verzekeraar (Amev) Product-specialist / engineer IBM 3390 IBM RS/6000 IBM Pentium-PC’S MVS (OS/390) AIX 4.2 Windows NT 4.0 Windows 95 EtherNet met TCP/IP COBOL-II REXX Platinum InfoRefiner IMS/DB DB2 for MVS MS Access (van Office 95) ISPF MS Office 95 Professional EasyFlow Platinum InfoRefiner Platinum InfoTransport Iteratieve ontwikkeling, pilot-project
Werkzaamheden Engineer bij invoering van een Data Information Warehouse. Realiseren van een Data Information Warehouse voor polisgegevens m.b.v. InfoRefiner. Dit vindt plaats in een pilot project, het betreft de eerste ervaringen met InfoRefiner. De brongegevens komen uit diverse omgevingen (IMS, DB2 en vanaf de mini-systemen als flat-files m.b.v. FTP) en de doelomgevingen zijn DB2 en Oracle (op de RS/6000). De werkzaamheden bestaan uit de gehele technische realisatie, dus modellen in InfoRefiner maken en alle JCL en batch-scripts op de diverse platformen opstellen en uittesten. Daarnaast dienen er regelmatig ad-hoc queries gemaakt te worden om ten behoeve van de informatie-analyse bepaalde veronderstellingen te toetsen. Ook het overzetten van tussenresultaten naar tabellen in MS-Access dient hiertoe. Al met al dus veel SQL en cross-platformwerk. _
Periode Branche Functie Hardware
Operating Systems Netwerken Programmeertalen
Databases Tools Methoden & Technieken
juni 1998 - november 1998 Spaaradviesbureau in Zwolle Allround automatiseerder Dell server IBM Pentium PC’s (9 stuks) Toshiba notebooks (12 stuks) Ascend Pipeline 50 Microsoft Small Business Server Windows NT 4.0 Windows 95 EtherNet met TCP/IP VPN (PPTP met RAS via Internet) VB Script JScript Active Server Pages REXX MS SQL Server 5.5 MS Access 97 IBM UDB 5.0 for NT MS Office 97 Professional Visual InterDev 6.0 geen
Werkzaamheden Alle voorkomende automatiserings-werkzaamheden. De werkzaamheden bestaan uit beheer, gebruikers-ondersteuning (Office97) en applicatieontwikkeling. Dit laatste beslaat een breed terrein, van samenvoegbrieven en macro's in Word tot Web-pagina's m.b.v. ASP en InterDev 6 die hun content halen uit databases in MS-Access en SQL-server. Ook het beheer is veelzijdig, van backup-procedure, gebruiker- en toegang-beheer tot configuratie van Proxy-server, Internet Information Server, SQL Server en alle "normale" NT-Server zaken als TCP/IP met DHCP en WINS etc. (alles van Microsoft). _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen
Databases Tools
Methoden & Technieken
november 1997 - mei 1998 Bank (ABN-AMRO) Tool ontwikkelaar/helpdesk IBM 3390 model E MVS (OS/390) TSO/ISPF REXX IBM COBOL 74 S/390-assembler DB2 VSAM IBM DD TSO/ISPF Candle DB/WorkBench for DB2 Xpediter (debugger) Method/1
Werkzaamheden Nieuwbouw en onderhoud van 'Tools'. Een systeem om mainframe-programma's mee te compileren en te migreren naar beschermde testomgeving voor verder transport naar produktie. Dit systeem is voornamelijk in REXX geschreven. De oorspronkelijke coding is in TSO CLIST en de panels en JCL-skeletten zijn in de betreffende ISPFtalen gebouwd. Teven programmatuur ontwikkeld in S/390-assembler en data benaderd uit DB2- of VSAM bestanden. Daarnaast diende voor deze Tools ook bij toerbeurt de 2e lijns-helpdesk bemand te worden. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools Methoden & Technieken
juli 1997 - oktober 1997 Bank (ABN-AMRO) Tool Consultant IBM 3390 model E PC MVS (OS/390) OS/2 Windows NT 4.0 NetBios TCP/IP REXX Rochade AutoPilot DB2 for MVS Rochade Repository ABC FlowCharter SIGAGIP Word Method/1
Werkzaamheden Ontwikkelen van een repository in Rochade t.b.v. de IM-afdeling van afd. personeelszaken. De repository moest metagegevens gaan bevatten uit diverse ontwikkel-omgevingen en -stadia. Dit begon met gegevens uit Key (een data-modellerings-pakket) vanaf Windows-PC's, via gegevens uit een specifieke mainframe-ontwikkelomgeving (SIGAGIP) naar gegevens uit de produktie-omgeving (MVS/DB2). De Rochade Repository draaide op een OS/2-server, en het beheer van zowel Repository als server was mijn taak. Daarnaast diende ik enig ontwikkelwerk te doen m.b.t. het overhalen van de metagegevens uit de diverse omgevingen middels procedures die of door de gebruiker of automatisch gestart dienden te worden. Dit gebeurde voornamelijk in REXX, en gedeeltelijk in m.b.v. Rochade’s AutiPilot Verder heb ik veel hand- en span-diensten verleend aan de overige projectleden als het aankwam op kennis van Word en ABC FlowCharter. In deze tijd heb ik ook enige cursussen van ViaSoft gevolgd in het 'programmeren' van de AutoPilot van Rochade. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools Methoden & Technieken
januari 1996 - juni 1997 Bank (ABN-AMRO) FO / TO / Senior Programmer / Teamleider IBM 3390 model E IBM x86-PC’S MVS OS/2 NetBios TCP/IP SNA MicroFocus Cobol REXX DB2/2 (for OS/2) MicroFocus Workbench Method/1
Werkzaamheden Ontwikkeling en beheer van PC-applicaties onder OS/2 t.b.v. een monitoring-systeem van Electronic Banking bij de bank. Dit systeem diende om de voortgang van processen op het mainframe via PC’s in de gaten te houden. Het systeem communiceerde met een Tandem-server en IMS op het mainframe, resp. via TCP/IP en SNA. Middels deze communicatie werden van die machines signalen ontvangen die vervolgens binnen zekere limieten vervolg-signalen vereisten. Bleven deze vervolg-signalen uit, dan werd dat gesignaleerd. Zodoende kon een ongehinderd transport van EB-berichten vanaf de EB-server naar het mainframe en weer terug worden gegarandeerd (binnen zekere reactie-tijden). De nadruk in dit systeem lag op grote betrouwbaarheid en fault-tolerancy. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools Methoden & Technieken
september 1993 - januari 1996 Bank (ABN-AMRO) FO / TO / Senior Programmer / Teamleider IBM 3390 MVS IBM COBOL-74 REXX DB2 IMS DB/DC TSO/ISPF IBM DataDictionary Design/1 Method/1 VSP
Werkzaamheden Allround automatiseerder in Electronic Banking omgeving. De applicatie-systemen ontwikkeld in Cobol met als DBMS-systemen IMS en DB2. Daarnaast veelvuldig ondersteuning verleend aan projectleden (als product specialist) op het gebied van ISPF, REXX, DB2, JCL en compilatie-procedures. Kennis en ervaring opgedaan met IBM's Data Dictionary en als ontwikkelaar ondersteuning verleend bij de realisatie en onderhoud van het DataDictionarysysteem, dat ook als overdrachtmechanisme dienst doet voor programmatuur & applicaties van de ontwikkelomgeving naar uiteindelijk de productie omgeving (op basis van een repository architectuur). _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools Methoden & Technieken
juni 1993 - september 1993 Bank (ABN-AMRO) TO / Senior Programmer IBM 3390 MVS IBM COBOL-74 IMS DB TSO/ISPF IBM DataDictionary Design/1 Method/1 VSP
Werkzaamheden Aanpassingen aan KAS-systeem (ex-AMRO) Aanpassingen aan het centrale (ex-AMRO) KAS-systeem nodig om de transacties vanaf het ex-ABNsysteem frequenter te kunnen verwerken, dit met het oog op langere avondopenstelling etc. Hierbij zijn geen nieuwe programma's ontwikkeld, maar wel veel programma's aangepast en enige nieuwe procedures ontwikkeld. Het betrof allemaal batch-werk, met af en toe wat IMS-DB-facetten. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools
Methoden & Technieken
maart 1993 - juni 1993 Bank (ABN-AMRO) TO / Senior Programmer IBM 3390 MVS IBM COBOL-74 REXX S/390 Assembler TSO/ISPF IBM DataDictionary Script/VS Xpediter Method/1
Werkzaamheden TO en bouw van versie-overzicht van sources en loadmodules. Dit systeem diende om snel inzicht te kunnen verkrijgen in de diverse versies van een of meer programma's (source en load) in de diverse omgevingen (systeemtest, integratietest, proefproductie, productie). Dit moest zowel batch-gewijs alsook online (vanuit ISPF) uitvoerbaar zijn. _
Enige highlights uit het verdere verleden: Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools
Methoden & Technieken
maart 1991 - februari 1992 Sociale Verzekerings Bank PC- en LAN-beheerder Technisch Ontwerper Senior Programmer IBM PC's Bull mainframe OS/2 1.3 EE DOS (versies 3.20 t/m 5.0) TokenRing onder IBM LAN-MAnager Clipper MicroFocus COBOL REXX (onder OS/2 en DOS) OS/2 Database Manager Dbase III+ Poyltron Version Control System SDW SPF/PC en SPF/2 (TSO/ISPF-like editors) WordPerfect 5.1 SDM, VSP
Werkzaamheden Ontwikkelen versie-beheer (met PVCS) t.b.v. diverse ontwikkelteams. Onderhoud secretariaats-toepassingen (in Clipper). Ondersteunen LAN-gebruikers bij gebruik applicaties (WordPerfect 5.1, Lotus 123, GEM, SDW, Easyflow, DBase). Volwaardig LAN-beheer. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen
Databases Tools Methoden & Technieken
december 1990 - februari 1991 Bank (ABN-AMRO) TO / Senior Programmer DB2-DBA voor project IBM 3390 MVS IBM COBOL-74 REXX S/390 Assembler TSO CLIST DB2 ISPF tables TSO/ISPF IBM DataDictionary Script/VS Method/1
Werkzaamheden TO en bouw van systeem om hergebruik van programmatuur te bevorderen. Dit systeem diende om stukken broncode die voor hergebruik in aanmerking zouden kunnen komen, makkelijk beschikbaar te maken voor de ontwikkelaars van de bank. Hiertoe is een classificatiemethode gebruikt die niet hierarchisch is, maar met kenmerken werkt. Deze kenmerken en hun relaties naar stukjes broncode (zgn. componenten) werden vastgelegd middels ISPF-dialogen in DB2tabellen. Ook de selectie van componenten door de gebruikers gebeurde middels een ISPF-dialoog waarmee queries werden opgebouwd tegen diezelfde DB2-tabellen. Deze selectie-dialoog moest vanuit de ISPF-editor uitvoerbaar zijn. De koppeling vanuit de COBOL-dialoog-programma’s naar DB2 gebeurde middels CAF, dat (toen nog) middels een assembler-module benaderd moest worden. Daarnaast als project-DBA de definitie van DB2-tabellen en -indexes uitgevoerd, de security opgezet en het dagelijkse onderhoud ingericht. Als voorbereiding op deze opdracht een systeem ontwikkeld dat ontwikkelaars ondersteunt bij hun dagelijkse werkzaamheden. Dit betrof een ISPF-applicatie die van onderhanden sources, load, testbestanden etc. hun naam, omschrijving, opslagmethode en hun raadpleeg- en wijzig-functies bewaarde in een usergebonden ISPF-table. Het raadplegen en wijzigen van die tabel gebeurde middels een ISPF-panel, waarop een selectie gemaakt kon worden en van waaruit ook de betreffende onderhanden objecten meteen konden worden gebrowsed, gewijzigd etc. Dit systeem (OL geheten) heb ik gedurende alle verdere jaren bij deze bank altijd onderhouden en uitgebreid. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools Methoden & Technieken
juni 1985 - september 1985 Bank (Rijkspostspaarbank) Chief-programmer IBM 3390 MVS SNA COBOL JCL Roscoe VSAM Roscoe VSP
Werkzaamheden Puppie-rekening en Junior Blauw Bij deze opdracht werden twee nieuwe spaarprodukten ontwikkeld. Hierbij was ik teamleider van 5 programmeurs, waarvan twee net nieuw waren en nog begeleiding behoefden. Taken waren TO-werk, planning maken en voortgang controleren, coachen van de nieuwe programmeurs, de (in-house gemaakte) "dictionary" bijwerken, en wat tools in Roscoe gemaakt om het bijwerken van de dictionary door de systeemontwikkelaars wat te vereenvoudigen. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen Databases Tools Methoden & Technieken
januari 1984 - mei 1985 Volvo Nederland Programmeur IBM 4340/ 4380 DOS/VSE SNA ADS/Online COBOL Culprit IDMS DB/DC Cullinet Integrated DataDictionary (IDD) OLQ VSP
Werkzaamheden Aanpassing CIMS naar VIMS Bij deze opdracht werd Cullinet Integrated Manufacturer System (CIMS) aangepast aan de Volvo-eisen en wensen, en daarmee werd het Volvo IMS. Mijn werkzaamheden bestonden uit het aanbrengen van database-wijzigingen en de impact-analyse en doorvoering van wijzigingen in alle programmatuur. Dit betrof zowel ADS/O-modules, COBOLprogramma’s als Culprit-reports. Het gedeelte van CIMS waaraan ik werkte betrof het produktgedeelte, met als bewerkelijkste (en meest gebruikte!) onderdeel de produkt-structuur. Hier kwam vaak een Bill Of Material in voor, en werd regelmatig een explosion of implosion geprogrammeerd, in alle drie de genoemde talen. Vanwege het vele gebruik van ADS/O ook door andere programmeurs, en de vele dumps die hieruit voortkwamen waar niemand raad mee wist, heb ik ook enige dagen besteed aan het uitzoeken van een methode om die dumps op te lossen. Dit zal nu achterhaald klinken (hoop ik), maar destijds was er geen geavanceerde tool beschikbaar (tenminste niet binnen Volvo) om te bepalen op welk ADS-statement een module ge-abend was. Dit zoekwerk heeft mij langs allerlei beschrijvingen van DSECT’s gevoerd en uiteindelijk een waterdichte methode opgeleverd, naast veel inzicht in de opbouw van ADS. Een ander technisch interessant probleem was de regelmatige controle van alle produktstructuren op het voorkomen van loops (artikel A bevat artikel B, dat artikel C bevat dat weer artikel A bevat). Deze controle werd nodig geacht en maandelijks uitgevoerd. Vanwege de hoeveelheid I/O en gebruikte DASD is hier veel aan gewikt en gewogen voordat de uiteindelijke oplossing gerealiseerd werd. Hieruit komt een redelijk diepe kennis van IDMS-DB en een sterke interesse in dit DBMS voort. _
Periode Branche Functie Hardware Operating Systems Netwerken Programmeertalen
Databases Tools Methoden & Technieken
maart 1985 - heden Thuiservaring Atari ST IBM PC's en clonen (8086 - Pentium) DOS OS/2 (1.3 t/m Warp 4) Windows (3.1 t/m 98) TokenRing Motorola 68000-assembler (op Atari ST) Intel x86 assembler REXX PL/1 COBOL XLISP Basic Borland C/C++ OS/2 Database Manager (van OS/2 1.3 EE) Dbase III+ StarOffice 5.1a
Werkzaamheden Administratie en diverse oefen-configuraties Administreren van diverse zaken, waaronder de facturering en BTW-afdracht van mijn eenmanszaak. Dit geschiedt (sinds jaar en dag) met Lotus-123, vanaf de Atari-ST via diverse DOS-versies tot nu in de Lotus SmartSuite Millenium onder Windows 98 en de SmartSuite 2.0 onder OS/2. Onder Linux (en ook onder Windows en OS/2) ben ik inmiddels behoorlijk ervaren met het gebruik van StarOffice 5.1, incl. het delen van dezelfde data op een multiboot-configuratie. In Staroffice gaat mijn interesse vnl. uit naar StarBase (zeg maar een Access-cloon), en naar het migreren van mijn Lotus123-spreadsheets naar StarCalc. T.b.v. school zijn vooral macro's (StarBasic) en samenvoegbrieven van belang.. Verder gebruik ik de PC’s vnl. om ervaring met de operating systems zelf op te doen, en voor de kinderen als spelletjes-platform (kan ook een behoorlijke uitdaging zijn). _