Agentschap voor Natuur en Bos MEER, BETER EN SAMEN

Agentschap voor Natuur en Bos

MEER, BETER EN SAMEN

2008, het jaar Eén Agentschap voor

Natuur en Bos

2008, het jaar Eén

Het Agentschap voor Natuur en Bos staat in voor het beleid, het duurzaam beheren en het versterken van natuur, bos en groen in vlaanderen, samen met alle partners

Het Agentschap voor Natuur en Bos Het Agentschap voor Natuur en Bos is een vrij nieuwe naam in het natuurlandschap. Toch kunnen we rekenen op een rijk verleden. Het agentschap is een fusie van de vroegere afdeling Natuur en de afdeling Bos en Groen. Die laatste was dan weer het vroegere Waters en Bossen. Wie bos ziet, ruikt de natuur. En wie in de natuur of in het bos wandelt, loopt in het groen. Natuur, bos en groen zijn één, je bekijkt ze dan ook best door dezelfde bril en die bril, dat is het agentschap. ANB heeft een duidelijke visie. We willen meer en betere natuur. Maar we willen en kunnen dat niet alleen doen. We werken daarvoor samen met heel veel verschillende partners. Zo proberen we een groter draagvlak voor natuur te creëren. Onze deur staat open voor iedereen: van een grote multinational die bomen wil planten tot een lokale jeugdbeweging die in een stukje natuur wil kamperen. Het Agentschap voor Natuur en Bos is de grootste groenbezitter van Vlaanderen: 37.300 hectare bossen, natuurreservaten en domeinen zijn in onze handen. Maar daarnaast helpen we ook anderen bij het beheer van hun domeinen. Zo komen we in totaal aan ongeveer 70.000 hectare. ANB staat dus duidelijk met zijn twee ‘botten’ op het terrein. En die kennis en ervaring nemen we mee om het beleid te helpen voorbereiden.

4

2008, het jaar Eén

Inhoud Agentschap voor Natuur en Bos: Wie zijn we? Voorwoord: 2008, het jaar Eén

ANB als organisatie

Cijfers en Letters Communicatie: een miljoen en één dingen Voortdurend verbeteren: aanspreekpunten Natuurinspectie

Beleid

De knoflookpad Opmaak van een Belgisch Palingbeheerplan Life project Bataction Danah Instandhoudingsdoelstellingen Harmonisch- Park- en Groenbeheer Lancering vademecum bomen Toegankelijkheid Natuurinrichting

Beheer

Aankopen Subsidies bos en bosgroepen Nieuwe regeling voor bebossing landbouwgronden Regionale Landschappen Houtverkoop Boscertificering Nieuwe indeling van de bosplantengemeenschappen

7 10 12 15

20 21 22 23 25 27 28 29 30 34 38 39 40 42 46 47

De Provinciale Diensten Antwerpen

50

Limburg

55

Oost-Vlaanderen

62

Vlaams-Brabant

70

West-Vlaanderen

78

Een blik achter de ANB-schermen

84

2008, het jaar Eén

5

Beste lezer, Een voorwoord schrijven voor een jaarverslag is altijd een beetje stilstaan bij het verleden. Vraag is of zoiets zinvol is, want wat geweest is, is voorbij. Vervlogen en gevlogen. Toch is dit voor het Agentschap voor Natuur en Bos geen zinloze oefening. Dit jaarverslag is even goed een blauwdruk van een toekomstplan als een blik in het verleden. Heel wat zaken die dit jaar aan bod komen, waren ook vorig jaar in het eerste jaarverslag van de partij. Hoogstwaarschijnlijk zullen een aantal onderwerpen ook volgend jaar terugkomen. Gelukkig maar. Instandhoudingsdoelstellingen, natuurinrichtingsprojecten, aankopen, beheerplannen, soortenbeschermingsprogramma’s… zijn projecten van lange adem, waar we elk jaar een tevreden zucht aan kunnen toevoegen. Dit jaarverslag is opgedeeld in drie delen, geïnspireerd op onze eigen organisatiestructuur. Een deel beheer, waarin we vooral vertellen wat we in onze eigen domeinen doen om de natuur te beschermen en te ontwikkelen. In het hoofdstuk beleid vindt u een aantal voorbeelden van hoe we het natuurbeleid in heel Vlaanderen mee helpen uitvoeren en bepalen. Maar eerst is er een kort hoofdstuk ‘ANB als organisatie’ waarin we onze eigen werking uit de doeken doen en even inzoomen op de natuurinspectie. Deze opdeling is niet rigoureus. Net zoals de organisatiestructuur geen dwangbuis is waarbinnen onze medewerkers functioneren, zijn er in dit jaarverslag onderwerpen die zowel met beheer als beleid te maken hebben. De diversiteit en complexiteit van ons werkdomein dwingt ons om hier flexibel mee om te gaan. Vergelijk dit jaarverslag met een landschap met verschillende begrazingszones waartussen niks meer dan een houtkant staat. En het landschap is weids. Dit jaarverslag is de helft dikker dan dat van vorig jaar. Kwantiteit zegt niet alles, maar het is toch een signaal. Een signaal dat we met (nog meer) harde cijfers kunnen staven. Onze natuurinspecteurs stelden bijna 900 processenverbaal op. Dat is een stijging met 15 procent. Bijna 18.000 adviezen, erkenningen en vergunningen zijn verleend. Dat zijn er zo’n 90 per dag. Er is 1.300 hectare natuur aangekocht, dat is een derde meer dan vorig jaar… Het zijn opnieuw allemaal cijfers. Toch zijn wij er zeker van dat de kwaliteit, de kwantiteit evenaart. De garantie hiervoor vindt u op de laatste pagina’s van dit jaarverslag. Daar vindt u opnieuw alle namen van onze medewerkers. Dag in dag uit zijn ze in de weer om, ondanks de vele vragen en verwachtingen, de kwaliteit te garanderen. We willen hen daarvoor uitdrukkelijk bedanken en wensen u hierbij veel leesplezier! Marleen Evenepoel Administrateur Generaal Agentschap voor Natuur en Bos

2008, het jaar Eén

7

ANB als organisatie

Cijfers en letters In 2008 werkten officieel 826 medewerkers bij het Agentschap voor Natuur en Bos. Ruim 80 procent daarvan zijn mannen. Voor het ANB hadden we bijna 115 miljoen euro ter beschikking (dat is bijna 5 miljard oude Belgische frank). Tabellen en grafieken vertellen niet alles, maar geven wel voor een deel een beeld van de mensen en middelen die achter het Agentschap voor Natuur en Bos schuilen. 826 Mensen werken voor het agentschap. Een aantal daarvan deeltijds, want in totaal heeft het ANB 761,3 VTE ter beschikking. Een meerderheid (56 procent) zijn contractuelen, 79 procent zijn vrouwen. De meeste personeelsleden behoren tot het zogenaamde niveau D.

350 300 250 200 150 100 50 0 Niveau A

Niveau B

Niveau C

Niveau D

Het ANB heeft een heel ruim werkingsveld. Officieel staat het ANB in ‘voor het beleid, het duurzaam beheren en versterken van natuur, bos en groen in Vlaanderen, samen met alle partners’. Concreet vind je in de tabel hiernaast een aantal relevante gegevens over de verschillende statuten, samenwerkingsverbanden en dergelijke binnen het beleidsveld natuur. Ze hebben een directe invloed op de evolutie van de natuur en zijn dan ook een goede graadmeter van de toestand in Vlaanderen. Om al die zaken te verwezenlijken heeft het ANB natuurlijk geld nodig. In totaal gaat het om iets minder dan 115 miljoen euro. Ruim 35% daarvan zijn beleidskredieten. Dit zijn middelen waarmee nieuw beleid wordt gemaakt (bvb. aankoop terreinen, natuurinrichting, uitvoeren Europese en andere projecten, Groen in de stad,....). De werkingsmiddelen, d.i. het geld om de machine ANB draaiende te houden, en de subsidies aan partners, nemen ook elk ongeveer 20% van het totale budget voor hun rekening. De rest, ruim 25%, gaat op aan de verloning van het personeel.

10

2008, het jaar Eén

Thema

Cijfers 2008

Totale oppervlakte Vlaamse natuurreservaten

6.160 ha

Totale oppervlakte Erkende natuurreservaten

13.435 ha

Totale oppervlakte Aangewezen bosreservaten Totale oppervlakte Erkende bosreservaten Aantal lopende natuurinrichtingsprojecten Totale oppervlakte VEN Totale oppervlakte Speciale Beschermingszones • Habitatrichtlijngebied • Vogelrichtlijngebied Totale oppervlakte Ramsar-gebied Aantal soortenbeschermingsprogramma’s in uitvoering Aantal erkende regionale landschappen Aantal erkende bosgroepen

2.547 ha 218 ha 16 in uitvoering, 6 in onderzoek 87.022 ha 163.499 ha 101.891 ha 98.243 ha 5.571 ha 8 10 (+3 in oprichting) 17 (5 voorlopig)

Aantal erkende wildbeheerseenheden

183

Aantal bezoekerscentra

15

Totale oppervlakte door ANB beheerde domeinen

38.125 ha

Totale oppervlakte door ANB beheerde domeinen met beheerplan

15.000 ha

Totale oppervlakte domeinen in medebeheer • Openbaar bos • Militair domein Verleende adviezen, erkenningen en vergunningen • Adviezen • Vergunningen • Erkenningen

31.362 ha 21.843 ha 9.519 ha 17.754 ha 11.634 5.742 378

Totaal aantal jachtverloven

12.189

Totaal aantal visverloven

56.789

Totaal aantal Processen-Verbaal

2008, het jaar Eén

853

11

Communicatie:

een miljoen en één verhalen In 2008 is op vlak van communicatie heel wat op de sporen gezet. De eindbestemming is nog lang niet bereikt, maar nu en dan kunnen we toch een ‘nieuw station’ openen.

ANB online: een digitale facelift Het belangrijkste wapenfeit tot nu toe is onze website (www. natuurenbos.be). Officieel geopend in 2009, maar de voorbereiding nam heel 2008 in beslag. De oude website was een verzameling van de aparte sites uit het verleden. Eén plus één was hier eerder nul, dan drie. Het was een huzarenwerk om de overdaad aan informatie te filteren en te vertalen naar een begrijpbaar jargon. Daarnaast is gewerkt aan een aantrekkelijke lay-out en een vernieuwde structuur. Hierbij ging heel veel aandacht naar ‘de gewone burger’ als doelpubliek. Die bleef in het verleden iets te veel op zijn honger zitten. Bij de webontwikkeling is rekening gehouden met het halen van het ‘AnySurfer-label’, waarbij alles zo laagdrempelig en toegankelijk mogelijk is gemaakt.

12

De nieuwe website zet je op weg naar een natuurgebied in jouw buurt. Er is een activiteitenkalender en een overzicht van een aantal nieuwsberichten. De foto van de week biedt de bezoeker de mogelijkheid een foto op onze website te plaatsen. De geïnteresseerde bezoeker vindt nog altijd heel wat inhoudelijke informatie in de verschillende themapagina’s. Dit is de plek waar gespecialiseerde doelgroepen zoals jagers, vissers, milieuambtenaren en boseigenaars terecht kunnen.

Goede publicatie = goede publiciteit Daarnaast is in 2008 hard gewerkt om de bestaande communicatieproducten nog beter te maken. De externe nieuwsbrief van het agentschap, Spoorzoeker, is een belangrijk uithangbord. Het concept en de vormgeving zijn in 2008 licht bijgestuurd. Ongeveer

achtduizend mensen hebben een abonnement op Spoorzoeker. In 2008 zijn ook verschillende nieuwe folders over parken, natuurgebieden en bossen uitgebracht. Er verschenen eveneens een aantal technische publicaties binnen de werkingsvelden van het agentschap.

681 keer ANB In 2008 zijn ook de eerste stappen gezet richting proactief persbeleid. Er is een databank met persadressen en er zijn tientallen persberichten verstuurd. Maar de meeste perscommunicatie gebeurt nog altijd ad hoc. In 2008 verschenen in totaal 691 krantenartikels waarin het ANB aan bod kwam. Er is ook gewerkt aan de voorbereidingen voor een duidelijk communicatieplan en –strategie. De eerste zaden hiervoor zijn geplant in 2008. Hopelijk kan het agentschap die in 2009 oogsten.

2008, het jaar Eén

Zeg het met een campagne Gespreid over 2008, organiseerde het ANB ook haar drie grote campagnes: het Boompjesweekend, de Dag van het Park en de Week van het Bos.

De Dag van het Park telde in 2008 haar 18e editie. Opnieuw namen een honderdtal gemeenten deel aan het feestelijke openluchtgebeuren. In totaal waren er ongeveer 100.000 deelnemers.

Brussel 8 - 1000 V.u. Dirk

Bogaert

en Bos

an week v

het

Natuur

an 20 bus Albert II-la

S O B

oor ap v tsch Agen

Koning

008 2 r e b o t 5-12 ok en Klimaat Bos

Meer info: [email protected]

(ANB) -

Net als de voorbije edities was het Boompjesweekend opnieuw een succes. Op zes locaties in Vlaanderen is een nieuw ‘Kom op Tegen Kankerbos aangeplant. De editie in Brugge leverde een record aantal boompjes op. Het evenement kreeg ook veel persbelangstelling.

De Week van het Bos pakte uit met Bos en Klimaat als thema. Deze vaste waarde loste ook in 2008 de verwachtingen in, en dit ondanks het barslechte weer. De persaandacht was minder, dit vooral door de zware concurrentie met de Open Bedrijvendag. In 2009 zal de Week van het Bos dan ook een weekje later starten.

Naast de grote campagnes die het ANB zelf organiseert, stimuleert en ondersteunt het agentschap nog verschillende andere campagnes en projecten, zoals bijvoorbeeld de ‘Nacht van de Vleermuis’, ‘Dag van de Natuur’, ‘Ooievaars zonder grenzen’ en de ‘zomercampagne’ aan de kust.

30

ste

via de ramma

nt te emakra

Th

2008, het jaar Eén

n in uw

verkrijge

tehuis of gemeen

eek, prog biblioth

e Infolij

Vlaams

n of op

bos.be

et ekvanh

www.we

13

Campagne in de kijker: één miljoen bomen Samen gaan we voor één miljoen bomen in Vlaanderen! Onder het motto ‘Billion Tree Campaign: Plant for the Planet’ voert het milieuprogramma UNEP van de Verenigde Naties een unieke campagne om wereldwijd één miljard bomen te planten. Al meer dan 150 landen sprongen op de kar. ANB vond dat Vlaanderen niet kon achterblijven. Daarom is samen met de Vereniging voor Bos in Vlaanderen in 2008 een Vlaams luik van die campagne gelanceerd, in opdracht van de minister. Vlaanderen moet meer bos krijgen. Daarom organiseert het ANB al jaren boomplantacties in samenwerking met scholen, gemeenten en goede doelen. Zo werden bijvoorbeeld geboortebossen, vredesbossen en “Kom op tegen Kanker”-bossen aangeplant. Deze acties zijn altijd een groot succes.

Ambitieuze plannen Maar nu mikt het ANB hoger. Met het project één miljoen bomen willen we zes miljoen Vlamingen één miljoen bomen laten planten. Als we vooruitgang willen boeken in de bosuitbreiding, is het belangrijk om vraag en aanbod samen te brengen. In Vlaanderen zijn er investeerders die ertoe bereid zijn bossen aan te leggen indien ze gemakkelijk aan geschikte grond

volgt het project op. Zo geeft het ANB invulling aan haar missie om samen te werken met alle betrokkenen. Meer info:

www.1miljoenbomen.be

Voor iedereen Elke boom telt. De campagne moet een flinke duw in de rug geven aan de bosuitbreiding in Vlaanderen. Iedereen met groene vingers kan zijn boom of bomen aanmelden op de teller via www.1miljoenbomen.be Een uitgebreide klankbordgroep van organisaties op het middenveld

We hebben al 1 miljoen café’s…

We hebben al 1 miljoen verlichtingspalen…

We hebben al 1 miljoen kinderen…

nu ook 1 miljoen bomen!



Zes miljoen Vlamingen gaan voor 1 miljoen bomen! De Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) wil iedereen aan het planten krijgen: bedrijven, landbouwers, grote steden, kleine dorpjes en iedere Vlaming met een lapje grond of enthousiaste groene vingers. Heeft u ook zo’n legendarische baksteen in de maag? Wel, zet er dan eens een boompje naast! Doet u mee? Plant uw bomen, leg uw bossen aan en registreer ze op onze website! Zo draagt u bij tot een groener en gezonder Vlaanderen. En tellen we samen verder naar 1 miljoen bomen!

SURF NAAR WWW.1MILJOENBOMEN.BE

14

zouden geraken. Omgekeerd zijn er grondeigenaars die ertoe bereid zijn om hun gronden te laten bebossen. De campagne moet een dergelijke bemiddeling tussen vraag en aanbod bevorderen door te komen tot een uitwisselingsplatform. Het ANB financiert het opzetten van zo’n platform voor een mogelijke projectduur van vier jaar. Nadien moet het platform sterk genoeg zijn om op eigen benen te kunnen staan.





2008, het jaar Eén

Voortdurend verbeteren:

aanspreekpunten ANB: een antwoord op elke vraag

Natuurbeleid in Vlaanderen is een ruime en vaak complexe materie. Het hoeft daarom niet te verbazen dat heel wat mensen met vragen zitten. Heb je een vergunning nodig om die populier in je tuin om te hakken? Kun je subsidies aanvragen voor het openstellen van je privébos? Wat te doen met een gevonden dode roofvogel? Waarheen met klachten over inbreuken op de milieuwetgeving? Het ANB staat voor iedere doelgroep klaar om vragen te beantwoorden. Sinds 2008 kun je hiervoor terecht bij speciaal aangestelde aanspreekpunten. Het ANB stond ook vroeger al ter beschikking van iedereen die vragen had rond natuurbeleid of aanverwante onderwerpen. Toch was het niet altijd even duidelijk tot wie je je juist moest wenden met je vraag. Om die verwarring uit de weg te helpen, stelde het ANB in 2008 een duidelijk overzicht op van aanspreekpunten.

telkens een aanspreekpunt in zowel de Centrale Diensten van het ANB als in de Provinciale Diensten. Op die manier is het ANB altijd dichtbij en aanspreekbaar en maakt het vragen stellen laagdrempelig. Alle doelgroepen kunnen terecht bij deze aanspreekpunten: particulieren, bedrijven, verenigingen, steden en gemeenten, …

Vragen staat vrij

Per thema een aanspreekpunt

Wie zich wendt tot deze aanspreekpunten komt rechtstreeks terecht bij vakspecialisten. Zij beschikken over een doorgedreven vakkennis en vertrouwdheid met de doelgroep en geven rechtstreeks antwoord op je vraag. De aanspreekpunten zijn gerangschikt per thema. Bovendien vind je

2008, het jaar Eén

instandhoudingsdoelstellingen, natuurrichtplannen, natuurinrichting, planologische processen, integraal waterbeheer, groen, recreatief medegebruik, privébossen, samenwerkingsovereenkomsten en passende beoordeling. Voor al deze materies kun je terecht bij vakkundige contactpersonen. Op de vernieuwde website van het ANB (www.natuurenbos.be) vind je onder de rubriek contact de volledige lijst met namen terug.

Het ANB heeft voortaan aanspreekpunten voor de volgende beleidsthema’s: wildbeheer, openbare visserij, soortenbescherming, regionale landschappen, erkende terreinbeherende verenigingen en natuurreservaten, bosgroepen,

15

Natuurinspectie:

specialistenwerk Zonder handhaving blijft de wet dode letter. Dat geldt ook voor de natuursector. Omdat een doeltreffend beleid staat of valt met de kwaliteit van de controles, voerde het ANB een grondige reorganisatie van haar handhavingdiensten door. Spilfiguren hierbij zijn de boswachters en de natuurinspecteurs. Sinds de oprichting van het ANB bestaat er een duidelijke opdeling tussen beleid, beheer en handhaving. Terwijl de vroegere bosen natuurwachters een uitgebreid takenpakket hadden, leggen ze zich nu specifiek toe op beleid, beheer of handhaving. Deze gespecialiseerde wachters luisteren nu naar nieuwe namen: beleidsadviseur, boswachter en natuurinspecteur. Dankzij deze specialisatie zijn onze wachters beter gewapend tegen een steeds complexer wordende samenleving en dito wetgevend kader.

16

beheer en leidt de uitvoering van beheerwerken in goede banen. Hij staat in voor het eerstelijns toezicht binnen de ANB-domeinen en neemt ook deel aan preventieve acties. Wanneer een boswachter bepaalde feiten vaststelt, kan hij ook een procesverbaal opstellen. Komt de boswachter een misdrijf op het spoor, dan schakelt hij de natuurinspecteur in. Belangrijk is dus dat er een intense samenwerking bestaat tussen de twee.

Natuurinspecteur versus boswachter

Procedures

Zowel de boswachter als de natuurinspecteur heeft op het terrein te maken met handhaving. We zetten de verschillen tussen beide functies even op een rij. De natuurinspecteur heeft handhaving als hoofdtaak. Hij staat in voor toezicht én opsporing, met het oog op de naleving van de regelgeving op het vlak van natuur, bos, jacht, openbare visserij en vogelbescherming. Het toezicht vindt vooral plaats buiten de ANB-domeinen. Wanneer er een vermoeden is van misdrijf, kan de natuurinspecteur overgaan tot opsporing. De natuurinspecteurs kunnen zowel proactief als, indien nodig, repressief te werk gaan. De boswachter daarentegen is de specialist van het beheer. Je treft hem uitsluitend aan in de domeinen die het ANB zelf beheert. De boswachter levert input voor het

De Natuurinspectieafdeling van het ANB mag bijna één kaarsje uitblazen en is daarmee stilaan de opstartfase ontgroeid. De interne procedures kregen vorm, waaronder de procedure voor klachtenbehandeling. De ontwikkeling van een databank laat toe om processen-verbaal op een uniforme manier op te stellen en te registreren, en dit over de provinciegrenzen heen. In een andere databank verzamelen we alle klachten die bij het ANB binnenkomen: van particulieren, natuurverenigingen, jagers, gemeentebesturen … Zo houdt het ANB een vinger aan de pols bij wat er leeft bij de burger. Bovendien geeft het een beter beeld van het aantal en de soorten misdrijven; onontbeerlijke informatie voor een goed beleid.

Planning Het handhavingsplan legt de hoofdlijnen vast voor de handhaving van het komende jaar. Voor 2009 gaat bijvoorbeeld speciale aandacht naar de problematiek van roofvogelvergiftiging en illegale vogelhandel, evenals controle op wildcrossen en het scheuren van graslanden.

2008, het jaar Eén

Versterking manschappen De Vlaamse Regering neemt de handhaving van de natuur- en bosregelgeving ernstig. Ze nam eind 2008 de beslissing om de Natuurinspectie uit te breiden met tien medewerkers. Acht daarvan zullen effectief op het terrein werkzaam zijn als natuurinspecteur, de twee anderen zullen leiding geven aan twee provinciale natuurinspecties.

Harde cijfers, geen dode letters De inspanningen op het terrein vertalen zich in de cijfers. In 2008 zijn 885 processen-verbaal opgesteld. Dat is een stijging van 15 % ten opzichte van de jaren voordien. Het geeft aan dat we in de goede richting gaan en duidelijk aanwezig zijn op het terrein.

2008, het jaar Eén

Meer ogen zien meer Ondanks het nauwkeurige toezicht van de boswachters en natuurinspecteurs, glippen er soms toch misdrijven door de mazen van het net. Natuurinspectie steunt daarom op de medewerking van de burgers. Iedereen kan melding maken van inbreuken tegen de wetgeving of verdachte zaken. Daarvoor is er per provincie een meldpunt aangesteld. Via de gloednieuwe website van het ANB kun je ook online een inbreuk aanmelden. Ook wie klachten heeft over de zondagjacht is hier aan het juiste adres. Meer info: mark.vandenmeersschaut@lne. vlaanderen.be, tel. 02 553 81 49 www.natuurenbos.be (rubriek thema’s/natuurinspectie)

17

/

Agentschap voor Natuur en Bos MEER, BETER EN SAMEN

Recommend Documents