Adviezen en oefeningen na een halsklierdissectie Operatie U heeft kortgeleden een halsklier dissectie ondergaan. Bij deze operatie zijn een aantal lymfeklieren uit uw hals verwijderd. Deze klieren zitten vlakbij de elfde hersenzenuw die de monnikskapspier van prikkels voorziet. De monnikskapspier is de spier die met name de zijwaartse beweging van de arm ondersteunt. Meestal kan de zenuw gespaard worden maar soms is het nodig de zenuw door te snijden om de lymfeklieren goed te kunnen verwijderen. In beide gevallen kan het voorkomen dat de zenuw na de operatie tijdelijk of blijvend niet meer goed functioneert. Wanneer de zenuw niet meer goed functioneert, krijgt de monnikskapspier geen signalen meer om aan te spannen. De schouder staat dan vaak lager en kan minder goed bewegen. Door de operatie en door de uitval van de monnikskapspier kunt u last krijgen van pijn in uw nek en/of schouder. Ook kunt u misschien de arm aan die zijde moeilijk heffen en minder goed belasten. De verminderde beweeglijkheid en de pijn kunnen leiden tot stijfheid van nek of schouder. Om deze gevolgen te voorkomen is het van belang dat u regelmatig de nek en de schouder oefent. In deze brochure staan de adviezen en oefeningen waarmee u kunt starten nadat alle wonddrains zijn verwijderd. Zolang de drains in zijn, mag de arm niet verder dan 90° omhoog of zijwaarts bewogen worden en reikt u niet met gestrekte arm naar voren of opzij. Verloop van het herstel Als de zenuw niet is doorgesneden herstelt de functie van de zenuw meestal in de periode van een half jaar tot maximaal een jaar na de operatie. In sommige gevallen herstelt de zenuw niet. Vanaf een jaar na de operatie treedt er meestal geen herstel meer op. Het herstel van de zenuw is niet te beïnvloeden. Zolang er nog geen herstel is opgetreden kan het nodig zijn uw dagelijkse handelen aan te passen en uw schouder te oefenen. Een aantal patiënten wordt na de halsklierdissectie nog bestraald. In dit geval kan de beweeglijkheid van de nek en schouders de eerste twee jaar na de behandeling nog verder afnemen. Het is dan belangrijk dat u de beweeglijkheid van nek en schouders langere tijd blijft oefenen.
Adviezen voor het dagelijks leven Het is belangrijk dat u de arm niet forceert. Probeer de arm in het dagelijks leven wel gewoon te gebruiken, voor zover dat mogelijk is. Het is verder verstandig om rechtop te lopen met de schouders ontspannen: niet naar beneden of omhoog getrokken.
1
Om overbelasting van de schouder te voorkomen adviseren wij het volgende: −
Zolang de wonddrains na de operatie aanwezig zijn, mag de arm niet verder dan 90° omhoog of zijwaarts bewogen worden en reikt u niet met gestrekte arm naar voren of opzij.
−
Nadat de drains uit zijn kunt u starten met onderstaande oefeningen van de schouders en nek, doe ze 4x per dag en herhaal elke oefening 10 x binnen de pijngrens.
−
Ondersteun de arm bij zitten en staan: o Leg de arm op de leuning van de stoel o Tijdens het staan kunt u de arm in de jaszak of in een lusje van de broek laten steunen of houdt u de arm gebogen tegen de buik
−
gebruik de arm bij u dagelijkse activiteiten maar doe de dingen met de arm zo dicht mogelijk bij het lichaam, reik niet met gestrekte arm naar voren of opzij om iets te pakken, maar kom dichterbij zodat de arm gebogen blijft.
−
draag de eerste weken nog geen zware tassen of voorwerpen
−
Steek bij het aankleden de arm aan de geopereerde zijde het eerst in de mouw. Haal bij het uitkleden de arm aan de geopereerde zijde het laatste uit de mouw.
−
Vermijd zware klussen met de arm aan de geopereerde zijde zoals tuinieren, klussen, plafond witten enz
D. Adviezen bij het oefenen Start de oefeningen nadat alle wonddrains verwijderd zijn. Voer de oefeningen rustig en gecontroleerd uit en blijf binnen de pijngrens, u kunt een lichte rek ervaren op het eind van de beweging. Doe de oefeningen 3x per dag en herhaal elke oefening 5 á 10 x.
2
Schouderoefeningen na een halsklierdissectie
Arm voorwaarts Heffen met gebogen elleboog Beweeg de hand naar het hoofd Ga zover het kan zonder pijn
Arm zijwaarts heffen Met gebogen elleboog Buig de elleboog Breng de arm opzij Beweeg de hand naar het hoofd Ga zover het kan zonder pijn Schouders heffen en naar achteren bewegen Trek de schouders op breng ze naar achteren en ontspan
3
Oefeningen van het hoofd na een halsklierdissectie
Hoofd draaien Draai het hoofd naar links, Doe het langzaam en ontspannen zover het kan zonder pijn, 1 seconde zo houden en weer langzaam terug. Draai het hoofd naar rechts
Hoofd voor en achterover bewegen Beweer het hoofd voorover en achterover. Doe het langzaam en ontspannen zover het kan zonder pijn
Hoofd zijwaarts bewegen Beweeg het hoofd zijwaarts naar links Alsof er water in het oor zit dat je eruit laat lopen Doe het langzaam en ontspannen zover het kan zonder pijn Beweeg het hoofd zijwaarts naar rechts
4
Poliklinische controle afspraak We zien u graag op de polikliniek voor een controle afspraak in combinatie met eventuele andere afspraken. We kunnen dan de schouderfunctie beoordelen, vragen beantwoorden en advies geven met betrekking tot oefeningen en activiteiten in komende periode. Om een afspraak te maken kunt u ons een bericht sturen via e-mail of telefonisch contact opnemen. Vermeld hierbij u andere poli afspraken, zodat we dit kunnen combineren. VU medisch centrum, Afdeling Revalidatiegeneeskunde Sectie Fysiotherapie -1 etage polikliniek, receptie B Tel. 020.4440763 Vragen naar Mw. M. Koolstra, Dhr. C. de Goede of Mw. I. Burgers U wordt teruggebeld of gemaild om uw vraag te beantwoorden
[email protected] [email protected] [email protected] Op de website van de Nederlandse Fysiotherapie Halsklierdissectie Studiegroep vindt meer informatie en een uitgebreider oefenprogramma. http://nfhsg.vze.com
Krijg ik een rekening voor de fysiotherapie in de polikliniek? Dit hangt af van uw aanvullende verzekeringspakket! Fysiotherapie wordt vergoed via het aanvullende verzekeringspakket. De zorgverzekeringswereld is sterk in beweging. U heeft alleen recht op vergoeding van de kosten voor fysiotherapie als u een aanvullend verzekeringspakket heeft waar fysiotherapie onderdeel van uit maakt. Vervolgens bestaat er een enorme variatie in de aanvullende pakketten, waarbij sommige pakketten 6x fysiotherapie vergoeden en sommigen oneindig. Het maakt overigens geen verschil of u de fysiotherapie in een particuliere praktijk of in een polikliniek krijgt. Wanneer wordt fysiotherapie vergoed uit het basiszorgpakket? Kinderen tot 18 jaar hebben recht op maximaal 18 behandelingen fysiotherapie uit het basiszorgpakket. Ook volwassenen hebben onder bepaalde omstandigheden recht op fysiotherapie uit het basiszorgpakket. Dit geldt indien sprake is van een aandoening die voorkomt op de lijst van aandoeningen die recht geeft op ‘chronische fysiotherapie#’. De lijst vindt u onder andere op: http://fysiovergoeding.nl/document/chronischelijst.pdf. Voordat de vergoeding uit het basispakket ingaat dienen de eerste 20 behandelingen zelf betaald te worden óf komen deze ten laste van de aanvullende verzekering. Stel u voor het eerste bezoek aan de fysiotherapeut op de hoogte van uw persoonlijke verzekeringsomstandigheden om financiële verrassingen te voorkomen! Indien u vragen heeft over bovenstaande kunt u deze bij het eerste bezoek aan de fysiotherapeut stellen. # herstel periode tot 1 jaar na ziekenhuis opname staat vermeld op chronische lijst
5
