Adres: Kadastraal:
Zesstedenweg 335-341 1613 JH Grootebroek B 1025
Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwstijl Architect Bouwdatum Verbouwingen
Monumentnummer:
G14
Datum foto’s: 17-12-2009
: woningen : woningen : expressionistische bouwtrant : C.P. Weel : 1925/1926 : ca. 1965 en 2000
Waardering Het woningbouwcomplex Zesstedenweg 335, 337, 339, 341 is van algemeen belang wegens architectuurhistorische en cultuurhistorische waarde als karakteristiek en deels gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een klein woningbouwcomplex uit de eerste helft van de twintigste eeuw, uitgevoerd in expressionistische bouwtrant. Tevens heeft het complex waarde als karakteristiek onderdeel van het oeuvre van de uit Grootebroek afkomstige architect C.P. Weel. Daarnaast heeft het complex situationele waarde door de ligging op het terrein van de voormalige tramremise. De schuren achter de woningen vallen buiten de bescherming. Onder de monumentale status valt het gehele in- en exterieur van het pand/object, dat wil zeggen ook onderdelen die niet expliciet in de redengevende omschrijving worden benoemd, tenzij in deze redengevende omschrijving is aangegeven dat een onderdeel van het pand/object buiten de bescherming valt.
Gemeentelijke Monumentenlijst Stede Broec
Inleiding Aan de zuidzijde van de Zesstedenweg gelegen WONINGBOUWCOMPLEX uit 1925/1926. De in opdracht van de gemeente Grootebroek gebouwde ambtenaarswoningen zijn opgetrokken in een expressionistische bouwtrant. De architect van het complex is C.P. Weel uit Grootebroek.1 Aanleiding voor de bouw is de slechte staat van het woonhuis der gemeente, in gebruik als ambtswoning bij de gemeente vroedvrouw en mede bewoond door den ambtenaar ter Secretarie en de overweging van de gemeenteraad dat de gemeente de zorg voor een woning voor den alhier gestationeerden rijksveldwachter op zich heeft genomen, zoodat met bemiddeling der gemeente telkens een nieuwe huurwoning moet worden opgezocht wat hier met veel moeilijkheden gepaard gaat.2 Na de openbare aanbesteding wordt de bouw gegund aan Joch. Smid, aannemer uit Bovenkarspel en A. Feenstra, aannemer uit Grootebroek. Voor hun werkzaamheden en leveringen ontvangen zij f. 13925,50. Schilder A. van der Spruyt ontvangt voor glas-, schilder- en behangwerk f. 1120,-.3 In het bestek is te lezen dat er op 15 september 1925 met het werk begonnen dient te worden en dat de opleverdatum bepaald is op 20 februari 1926. J.A. Schrijnder, burgemeester van Grootebroek, maakt het ontwerp voor de mozaïekgevelsteen die herinnert aan de tramremise die gelegen was op de plek waar nu de
1
Gemeente Stede Broec, bouwvergunningenarchief, dossier Zesstedenweg 335-341. Ibidem. Gemeenteraadsvergadering d.d. 13 februari 1925. 3 Ibidem. Contract d.d. 29 augustus 1925. 2
Gemeentelijke Monumentenlijst Stede Broec
gemeentewoningen verrijzen.4 De tramremise, gebouwd in de tachtiger jaren van de negentiende eeuw, heeft tot de opheffing van de tramlijn Hoorn-Enkhuizen in 1918 dienst gedaan.5 Architect Weel heeft in zijn ontwerp rekening gehouden met het gebruik van twee woningen door de gemeentevroedvrouw en de rijksveldwachter. Beiden moeten voor de uitoefening van hun werk over een spreekkamer beschikken. Op de plattegrond van de twee voorste woningen, die elkaars spiegelbeeld zijn, bevinden zich op de begane grond een kamer, een keuken en een spreekkamer.6 De slaapkamers van deze woningen liggen in tegenstelling tot die van de twee andere panden alledrie op de eerste verdieping. In de twee achterste, eveneens spiegelbeeldige woningen zijn op de begane grond behalve een kamer en een keuken ook twee slaapkamers gesitueerd.7 Op de eerste verdieping is slechts één slaapkamer gemaakt. Tevens is er een zolder afgeschoten met drie diepe kasten. Het interieur van de woningen is in de jaren zestig van de twintigste eeuw gemoderniseerd. Op de eerste verdieping is toen onder meer een badkamer aangelegd. In 1995/1996 zijn er plannen geweest om het woningcomplex te slopen. Volgens het Inbreiplan De Remise was de grond nodig voor de ontsluiting van het achterliggende, voor woningbouw bestemde gebied. Halverwege 1996 verdwijnen de sloopplannen van tafel en besluiten burgemeester en wethouders van Stede Broec de woningen in de normale verhuur en onderhoud te houden. De woningen worden vervolgens opgeknapt en krijgen een nieuwe keukeninrichting en systeemplafonds in de vertrekken. De verbouwingen zijn niet in alle vier panden even ingrijpend geweest. Het interieur van woning nummer 335 is het meest authentiek gebleven van de vier. De spreekkamer is er nu in gebruik als slaapkamer. In woning nummer 341 is de spreekkamer bij de keuken getrokken waardoor een woonkeuken is ontstaan. Op enkele meters van de achtergevel zijn vier stenen schuren geplaatst. Het is onbekend wanneer deze gebouwd zijn. De schuren staan noch op de ontwerptekening van architect Weel, noch in het bestek vermeld. Omschrijving Op een U-vormig, symmetrisch grondplan opgetrokken complex van vier woningen van één bouwlaag onder met rode verbeterde holle pannen gedekte zadel- resp. (afgeknotte) schilddaken. De noklijnen van de twee zadeldaken staan haaks op de weg en de noklijnen van de vijf schilddaken lopen evenwijdig aan de weg. In het linkerschild van de linkerwoning bevindt zich naast een vierkant gemetselde hoge schoorsteen een oorspronkelijke dakkapel en in het rechterschild van de rechterwoning bevindt zich eveneens naast een vierkant gemetselde hoge schoorsteen een oorspronkelijke dakkapel. In deze dakkapellen zijn drie ladderramen aangebracht. In het achterschild zijn geen openingen. Op de noklijn van het achterste schilddak zijn evenals op de twee voorste twee lage schoorstenen gemetseld. De buitenmuren zijn boven een met rollaag afgesloten trasraam van paarse stenen opgetrokken in roodbruine waalsteen in halfsteens verband, deels gesneden, deels platvol gevoegd. 8 Het
4
J.A. Schrijnder, van 1924 tot en met 1946 burgemeester van de gemeente Grootebroek, was een begaafd kunstenaar. Hij was een verdienstelijk kunstschilder en hij ontwierp in 1930 het voormalige Raadhuis van Grootebroek, gelegen aan de Zesstedenweg 205. 5 De West-Friesche Tramweg-Maatschappij opende in 1883 het traject met een vuurloze stoomtram. De vuurloze locomotief moest aan ketelhuizen in de remise van Grootebroek met stoom gevuld worden. Nadat in 1887 de Paardentram Hoorn-Enkhuizen het traject had overgenomen werden de ketelhuizen in de remise ingericht als stalgebouwen. De remise van Grootebroek was een van de wisselplaatsen. Tevens was er een werkplaats voor kleinere reparaties. 6 De woningen genummerd 335 en 341. 7 De woningen genummerd 337 en 339. 8 Gemeente Stede Broec, bouwvergunningenarchief, dossier Zesstedenweg 335-341. Het bestek spreekt van ‘eerste soort geelgrijze gevelklinkers Waalvorm’.
Gemeentelijke Monumentenlijst Stede Broec
metselwerk in de topgevels is in vlechtverband uitgevoerd. Boven de vensters en deuren is reliëf van metselwerk aangebracht. Alle lekdorpels zijn in metselwerk uitgevoerd. Het gevelaanzicht (N) van het complex aan de straatzijde kenmerkt zich door verspringende geveldelen met de voorgevels van de vier woningen naar een klein plein gericht. De voorgevels (N) van de twee middenwoningen worden gevormd door iets verdiept geplaatste houten voordeuren met bovenlichten met roedeverdeling. De bovenlichten zijn voorzien van geel kathedraalglas. De gevelpartij zet zich voort ter hoogte van de zolderverdieping en wordt recht afgesloten door een gootlijst. Bovenin de lijstgevel zijn twee nieuwe stolpramen geplaatst. In een vlak van staand metselwerk tussen beide deuren is een mozaïekgevelsteen aangebracht met de tekst remise/1925/gemeente+grootebroek. Ter weerszijden van de voordeuren zijn nieuwe hoekkozijnen geplaatst met bovenlichten. In de voorgevels van de linker- respectievelijk rechterwoning (W, resp. O) zijn in iets verdiepte velden een zoals hiervoor beschreven voordeur te zien met rechts, respectievelijk links ervan een tweeruitsvenster met door een roede verdeelde bovenlichten waarin geel kathedraalglas. In de dakschilden boven de voorgevels bevinden zich dakkapellen met ladderramen. In de linkerzijgevel (O) is een klein wc-raam te zien. Ter hoogte van de linker middenwoning is de linkergevel een meter teruggeplaatst. In dit deel van de gevel bevindt zich een vernieuwd raam met bovenlichten. Daar waar de gevel is teruggeplaatst bevindt zich de keukendeur van de woning nummer 335. De rechterzijgevel (W) is identiek aan de hiervoor beschreven gevel. Tegen de achtergevel (Z) is een nieuwe aanbouw geplaatst die niet onder de bescherming valt. Links van de aanbouw is in de achtergevel een nieuw raam geplaatst. In de achtergevel van de aanbouw bevinden zich een nieuw raam en nieuwe keukendeur. Rechts van de aanbouw zijn een raam en keukendeur geplaatst. Het interieur van woning nummer 335 is grotendeels intact zowel voor wat betreft de originele indeling als het materiaalgebruik. Dit interieur wordt hierna beschreven. In de hal bevinden zich de originele houten lambriseringen. (In woning nummer 341 is het originele plafond van okoume picusplaten nog te zien.9) Ook de deuren met omlijstende architraven zijn origineel. In de door roeden verdeelde bovenlichten van de binnendeuren is geel kathedraalglas geplaatst. Links van de voordeur is de woonkamer gesitueerd. De schoorsteenmantel in de woonkamer dateert van de bouw. Rechts van de voordeur bevindt zich een kamer die oorspronkelijk als spreekkamer dienstdeed. In de keuken is de door de architect ontworpen keukenkast bewaard gebleven evenals de houten schouw. Via een bordestrap, die voorzien is van een fraai gesneden trappaal en balusters, wordt de bovenverdieping bereikt. Hier bevinden zich twee slaapkamers en een kamer die in de jaren zestig verbouwd is tot badkamer. De deuren met roedeverdeling in de raampjes van geel kathedraalglas zijn origineel.
9
Ibidem. Okoume is een West-Afrikaanse houtsoort. Picusplaten zijn cementgebonden vezelplaten. In de fotobijlage is het plafond in woning nummer 341 afgebeeld.
Gemeentelijke Monumentenlijst Stede Broec
Fotobijlage
Zesstedenweg 335-341. Voorgevels. Mozaïekgevelsteen.
Gemeentelijke Monumentenlijst Stede Broec
Zesstedenweg 335-341. Rechterzijgevel.
Zesstedenweg 335-341. Linkerzijgevel.
Gemeentelijke Monumentenlijst Stede Broec
Zesstedenweg 335-341. Achtergevel.
Keukendeur naar woning nr. 341.
Deel van de later gemaakte aanbouw.
Gemeentelijke Monumentenlijst Stede Broec
Zesstedenweg 335-341. Interieur van woning nr. 335. Resp. de gang, keuken met ingebouwde kast, trap met gesneden trappaal en balusters en oorspronkelijke deur naar een van de slaapkamers op de eerste verdieping.
Gemeentelijke Monumentenlijst Stede Broec
Zesstedenweg 335-341. Dakkapel bovenverdieping en voordeur.
Woning nr. 341. Plafond in de gang met okoume picusplaten.
Gemeentelijke Monumentenlijst Stede Broec
Zesstedenweg 335-341. Ontwerptekening 1925.
Gemeentelijke Monumentenlijst Stede Broec
