Actieplan klimaat en duurzaamheid

Actieplan klimaat en duurzaamheid 2015 – 2018

Gemeente Baarn

januari 2015

Actieplan klimaat en duurzaamheid 2015 – 2018

Gemeente Baarn dossier : BC5944-101-100 registratienummer : MD-AF20141233 versie : Definitief eindrapport classificatie : Klantvertrouwelijk

Januari 2015januari 2015

HaskoningDHV Nederland B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van HaskoningDHV Nederland B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van HaskoningDHV Nederland B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001. ©

HaskoningDHV Nederland B.V.

INHOUD

BLAD

1

INLEIDING

2

2

BELEIDSKADERS

4

3

BELEIDSTHEMA’S EN MAATREGELEN

11

4

UITWERKING VAN PROJECTVOORSTELLEN

13

5

FINANCIËLE EN PERSONELE CONSEQUENTIES

21

6

COLOFON

23

Actieplan klimaatbeleid 2015 - 2018

-1-


1

INLEIDING De gemeente Baarn wil in 2030 een duurzame gemeente zijn. Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden, zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen of af te wentelen op mensen die elders leven. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het economische, ecologische en sociaal-culturele kapitaal. Duurzame ontwikkeling kan dan worden opgevat als een ontwikkelingsproces gericht op het bevorderen van een evenwichtige groei (in balans) van de veerkracht en kwaliteit van de natuur (het ecologisch kapitaal, oftewel Planet), van het lichamelijke en geestelijke welzijn van mensen (het sociaal-culturele kapitaal, oftewel People) en een gezonde economische ontwikkeling (het economisch kapitaal, oftewel Profit). In 2015 wordt gestart met de ontwikkeling van een gemeentelijke visie op duurzaamheid. Deze visie zal op initiatief van de gemeente in samenwerking met bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties worden opgesteld. Op basis van deze visie en een analyse van de huidige stand van zaken zullen acties en projecten op het gebied van duurzaamheid worden geformuleerd. De gemeentelijke organisatie is hierbij één van de partijen in het duurzaamheidsnetwerk binnen de gemeente en de regio. Dit plan van aanpak is het vervolg op het plan van aanpak klimaatbeleid 2009 – 2013 en een voorloper op de bredere duurzaamheidsvisie van de gemeente, die in 2015 zal volgen (zie projectvoorstel 1). In dit plan wordt aangegeven met welke concrete activiteiten de gemeente in ieder geval aan de slag wil. De focus ligt hierbij op het verminderen van de CO2-uitstoot (klimaatmitigatie, het klassieke klimaatbeleid) en het verkrijgen van inzicht in de kwetsbaarheid van de gemeente voor klimaatverandering (klimaatadaptatie). Dit plan stelt ook enkele projecten en activiteiten voor die strikt genomen niet in het traditionele klimaatbeleid passen, maar wel in een breder duurzaamheidskader. Zo gaat projectvoorstel 1 in op de te ontwikkelen bredere duurzaamheidsvisie en geeft projectvoorstel 9 (Externe communicatie) aan dat de gemeente de oprichting van een Fairtrade werkgroep zal stimuleren en faciliteren.

Figuur 1.1 Positionering van het actieplan klimaat & duurzaamheid

Actieplan klimaat & duurzaamheid

•Coproductie bewoners, bedrijven en organisaties

Duurzaamheidsvisie


•Beleidskaders •Projectvoorstellen

•Concretiseren •Aanvullingen

Uitvoeringsprogramma

-2-


Voorgaande figuur laat zien dat de volgorde van het beleidsproces afwijkt van de gebruikelijke volgorde. Normaliter zou de visie aanleiding zijn voor het bepalen van de stappen om tot het einddoel te komen (strategie/actieplan) om vervolgens hier met een uitvoeringsprogramma concreet invulling aan te geven. Om de ingeslagen weg richting een duurzame gemeente te continueren is er echter voor gekozen dit actieplan vooruitlopend op de visieontwikkeling op te stellen. Met het opstellen van een uitvoeringsplan op basis van de te ontwikkelen duurzaamheidsvisie, die naar verwachting in de loop van 2015 wordt opgesteld, worden aanvullende acties op het Actieplan klimaat en duurzaamheid geformuleerd en kunnen verschuivingen in de prioritering plaatsvinden.


-3-


2

BELEIDSKADERS Dit hoofdstuk behandelt de diverse beleidskaders die van bovenaf, zowel Europees, nationaal, regionaal als lokaal, op directe wijze van invloed kunnen zijn op het klimaatbeleid van de gemeente Baarn. Hierin zijn de belangrijkste richtlijnen en ambities opgenomen. Deze laten zien wat het beleidsmatige speelveld is voor een gemeente als Baarn om haar eigen beleid vorm te geven.

2.1

Internationaal/Europa Doelstellingen opgenomen in het klimaat- en energiebeleid 2002-2030 van de Europese Commissie:  De Europese Unie wil in 2050 de uitstoot van broeikasgassen gereduceerd hebben met 80 tot 95% ten opzichte van 1990. Wereldwijd is afgesproken om te voorkomen dat de aarde deze eeuw meer dan 2 graden Celsius opwarmt.  In januari 2014 deed de Europese Commissie het voorstel om verlaging van de CO2-emissie van 20% in 2020 (ten opzichte van 1990) na te streven. Volgens de Europese Commissie is een reductie van 40% in 2030 nodig om op kosteneffectieve wijze op koers te blijven naar het EU-klimaatdoel in 2050.  27% doelstelling voor opwekking van duurzame energie voor Europa als geheel in 2030.  De Europese economie en het energiesysteem competitiever, veiliger en duurzamer maken. Op 23 oktober 2014 gingen de Europese leiders akkoord met bovenstaande doelstellingen. Nieuwe ontwikkelingen:  Klimaattop “Climate Summit 2014, Catalyzing Action” (VN, New York, 23 september 2014).  Naar verwachting in 2015 een nieuw Klimaatakkoord in Parijs.

2.2

Landelijke ontwikkelingen: Energieakkoord Duurzame Groei

2.2.1

Klimaatagenda: weerbaar, welvarend en groen De “Klimaatagenda: weerbaar, welvarend en groen” is een kaderstellend beleidsdocument op nationaal niveau en heeft als doel verlaging van de CO2-emissie met 40 procent in 2030 ten opzichte van 1990. Figuur 2.1 Structuur van de Klimaatagenda Thema

Actielijnen

Voorbeeld van instrument

Brede coalities voor de klimaataanpak

1) Ruim baan voor de energieke samenleving 2) Inbedding van klimaat in buitenlands beleid

Greendeals Internationale klimaatfinanciering

Adaptatie

3) Naar klimaatrobuuste vitale sectoren

Nationale Adaptatie Strategie Verscherpen van ETS Strengere normen voor producten Aanpassing in wet- en regelgeving Communicatiecampagne Samenwerking in keten

Mitigatie

4) Naar een betere gereedschapskist voor mitigatie 5) Ruimtelijk faciliteren van hernieuwbare energie en energiebesparing 6) Naar duurzame mobiliteit 7) Naar ander materiaalgebruik en een duurzame industrie 8) Naar een productievere en klimaatvriendelijkere land- en tuinbouw


-4-


2.2.2

Energieakkoord Duurzame Groei Doelstellingen opgenomen in het Energieakkoord (ondertekend in september 2013):  14% duurzame energieproductie in 2020, 16% van de energie moet in 2023 duurzaam zijn.  Een besparing van het finale energieverbruik met gemiddeld 1,5 procent per jaar.  100 petajoule aan energiebesparing in het finale energieverbruik van Nederland per 2020  Een toename van het aandeel hernieuwbare energieopwekking (nu 4 procent) naar 14 procent in 2020. Enkele ‘pijlers’ uit het Energieakkoord zijn relevant voor gemeenten. Deze pijlers zijn hieronder samengevat. Pijler 1: Energiebesparing 

Handhaving wet Milieubeheer geeft prioriteit aan de handhaving van de Energiebesparings-verplichting in de Wet milieubeheer. De Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD) hebben hierin een belangrijke rol.



Beheer maatschappelijk vastgoed: Gemeenten werken, vanuit hun rol als eigenaar van het vastgoed, samen met schoolbesturen samen in een ondersteuningsstructuur voor het verhogen van het kennisniveau bij opdrachtgevers en het opzetten van integrale duurzame aanpak bij nieuwbouw en renovatie van scholen.



Faciliteren van het proces naar de ‘energieke samenleving’: hiervoor wordt een ondersteuningsstructuur vanuit de VNG ontwikkeld waarbij op regionaal niveau facilitators worden ingezet.



Samenwerking met bouwinstallatiesector: uitbouwen om gezamenlijk de markt open te breken voor besparingen, duurzaam bouwen, duurzaam renoveren en decentrale energieopwekking.



Prestatieafspraken met woningcorporaties: Alle gemeenten maken jaarlijks, gebaseerd op hun Woonvisie, prestatieafspraken met de lokale woningcorporaties over duurzaam renoveren.



Nederlandse gemeenten zullen bij de aanpak van energiebesparing een gebiedsgerichte benadering hanteren. Daarbij faciliteren de gemeenten een integrale aanpak, zoals voorzieningen op het gebied van lokale warmtenetten, warmte/koude opslag en decentrale productie van energie, buurtprocessen en samenwerking op het gebied van parkmanagement (bedrijventerreinen). De gemeenten werken daarbij samen met de waterschappen, bijvoorbeeld op het gebied van energieterugwinning uit het riool en in de afvalwaterzuivering.



De VNG zorgt ervoor dat in 2016 in bijna alle regio’s (gemeenten en provincies) een laagdrempelige en gecoördineerde structuur in uitvoering is met energieloketten.



Rijk en gemeenten jagen projecten voor verduurzamen van de energievoorziening in maatschappelijk vastgoed aan. Met een gebiedsgeoriënteerde aanpak creëren Rijk en gemeenten ankerpunten voor de ontwikkeling van lokale, duurzame en kosteneffectieve energievoorzieningen. Gemeenten sluiten op basis van de erkende maatregellijsten lokale overeenkomsten af met vastgoedbedrijven en instellingen. Zo kunnen deze vastgoedbedrijven zich verbinden aan het uitvoeren van de erkende maatregellijsten.


-5-


Pijler 3: Stimuleren van decentrale duurzame energie 

Gemeenten en provincies maken ruimtelijk beleid voor decentrale duurzame energie. o Ruimtelijk beleid voor wind o Ruimtelijk beleid voor bio-energie o Ruimtelijk beleid voor duurzame warmte en koude (opslag)



Gemeenten en provincies bepalen tijdig de ruimtelijke reserveringen in nauw overleg met het maatschappelijke middenveld. Betrokken ontwikkelaars en overheden hanteren de ‘Elverding’-aanpak (vroegtijdig betrekken van belanghebbenden) bij de ontwikkeling van projecten met een impact op de leefomgeving.



Door coöperaties de ontwikkeling, realisatie, financiering en exploitatie ter hand te laten nemen kan lokale betrokkenheid worden geborgd.

Pijler 10: Financiering van duurzame investeringen 

Provincies en gemeenten kunnen samen regionale investeringsfondsen opstarten. Daarbij zal met IPO en VNG onderzocht worden hoe provincies en gemeenten die een actieve financieringsrol in de energietransitie ambiëren kunnen participeren in dit Expertisecentrum. Op deze manier kan de inzet van hun financiële middelen geoptimaliseerd worden.

Bij enkele actiepunten wordt de VNG genoemd als betrokken partij. Het Energieakkoord heeft voor gemeenten ook een ondersteuningsbudget vrijgemaakt voor de realisatie van lokale initiatieven. De VNG heeft dit vervolgens vertaald in haar “Ondersteuningsprogramma Energie 2014-2016”. Voor de regionale ondersteuning is jaarlijks € 3.200.000 beschikbaar. De uiteindelijke bijdrage per regio wordt bepaald door een verdeelsleutel (50% vast bedrag, 50% afhankelijk van aantal koopwoningen). Het programma kent een tweedeling, namelijk: 1) Deelprogramma gebouwde omgeving (particuliere woningbouw). 2) Deelprogramma bedrijven, huur- en vastgoedsector, mobiliteit en duurzame energieproductie. Het programma stimuleert het oprichten van regionale samenwerkingsverbanden. Naast financiële ondersteuning wordt ook kennis hierop afgestemd. Een voorbeeld hiervan is de aansluiting van de Klimaatmonitor (RWS) op deze nieuwe indeling. De gemeente Baarn valt bij ‘gebouwde omgeving’ onder het regionale samenwerkingsverband “Eemland, ’t Gooi en de Vechtstreek”. Dit verband heeft de volgende activiteiten gepland: Figuur 2.2 Planning van activiteiten Eemland, ’t Gooi en de Vechtstreek 2014 1.Startbijeenkomst oktober 2014 2.Ontwikkelen projectplan en uitvoeringsprogramma 3.Thema-avonden (huiseigenaren, bouwers, makelaars, financiers etc.)


2015 1.Uitvoering projectplan en doelgroep projecten 2.Thema-avonden voor specifieke doelgroepen 3.Interne communicatie 4.Evaluatie en bijstelling

2016 1.Uitvoering projectplan en doelgroep projecten 2.Thema-avonden, training huiseigenaren 3.Interne communicatie 4.Evaluatie en bijstelling

-6-


2.3

Provinciaal beleid Ook op provinciaal niveau is aandacht voor klimaat en energie. Het hierboven genoemde Energieakkoord is ook ondertekend door provincies en het IPO. De provinciale opgave om 6.000 Megawatt aan windenergie op land ruimtelijk in te passen was aanleiding om mee te praten over dit akkoord. Met het ondertekenen van het akkoord hebben de provincies ook het belang van energiebesparing en andere vormen van hernieuwbare energie voor de regionale economie op de agenda gezet. Naast het Energieakkoord bestaat ook het Interprovinciale Samenwerking Energietransitie en Economie (IPS2E). Dit samenwerkingsverband spant zich in voor belangenbehartiging en uitvoering van de provinciaal gemaakte klimaat- en energieafspraken. Een belangrijk onderdeel zijn de prestatieafspraken Wind op Land:  Ruimte maken voor 6.000 MW opgesteld vermogen aan windenergie op land.  Faciliteren van processen om projecten tot realisatie te brengen en waar nodig toepassen van de provinciale ruimtelijke instrumenten (provinciale coördinatieregeling).  Samen met het rijk streven naar een productie van 54 PJ uit Wind op Land. Dit is een inspanningsverplichting voor provincies waarbij zij hun stimulerend en faciliterend vermogen aanwenden.

2.4

Beleid gemeente Baarn De gemeente Baarn heeft zelf ook meerdere beleidskaders ontwikkeld waarin doelstellingen en prioriteiten zijn vastgelegd. Twee generieke kaders zijn het coalitieakkoord (nader uitgewerkt in het collegeprogramma) en de toekomst- en structuurvisie van de gemeente. Meer vakinhoudelijke kaders zijn het milieubeleidsplan, richtlijnen voor duurzaam bouwen, de woonvisie en het rioleringsplan.

2.4.1

Coalitieakkoord 2014 – 2018 Nieuwe Energie voor Baarn In het nieuwe coalitieakkoord staat de strategische doelstelling geformuleerd dat de gemeente duurzame initiatieven zal stimuleren. De nieuwe coalitie heeft hiervoor haar commitment uitgesproken aan meerdere inspanningen, waaronder:  Het goede voorbeeld laten zien en uitstralen in beslissingen dat gemeente Baarn duurzaamheid vanzelfsprekend vindt (o.a. met invoering van nieuw gemeentelijk afvalplan).  In gezamenlijkheid met inwoners, instellingen en bedrijven komen tot een integrale Duurzaamheidsvisie voor Baarn met een breed draagvlak.  De gemeente zet zich in om belemmeringen weg te nemen op weg naar energieneutraal wonen. Bij verbouw en/of nieuwbouw van gemeentelijke gebouwen wordt gestreefd naar nul op de meter.  Collectieve duurzame energievoorzieningen worden ondersteund door bijvoorbeeld daken van gemeentelijke gebouwen beschikbaar te stellen voor zonnepanelen.  De gemeente formuleert een nieuw inkoopbeleid waarbij duurzaamheidscriteria onderdeel uitmaken van het inkoopproces en bij aanbestedingen.  De gemeente neemt initiatieven om Baarn Fairtrade gemeente te laten worden. In het Collegeprogramma 2014 – 2018 is dit akkoord nader uitgewerkt. Dit programma geeft aan dat de gemeente bij het traject om te komen tot een breed gedragen, integrale Duurzaamheidsvisie onder andere de Lokale Duurzaamheidsmeter hanteert. Deze meter is geënt op de drie dimensies van duurzame ontwikkeling: People, Planet, Profit.


-7-


2.4.2

Toekomstvisie en Structuurvisie Baarn 2030 (vastgesteld op 10 juli 2013) Het onderdeel “Duurzaam & klimaatbestendig” van de Toekomst- en Structuurvisie van de gemeente Baarn formuleert de ambitie voor 2030: Baarn zal in 2030 een stuk duurzamer en klimaatbestendiger zijn dan in 2012. Duurzaamheid is voor de gemeente een synoniem aan kwaliteit. Voor een goede toekomst ontkomt Baarn dan ook niet aan het leveren van een grote inspanning op dit gebied. Dit betekent ook dat het een voorwaarde is bij alle nieuwe ontwikkelingen. Daarbij gaat het om duurzaamheid niet alleen in de betekenis van People, Planet, Profit, maar ook van “tijdloos”.

2.4.3

Milieubeleidsplan 2012-2015 Het huidige klimaatbeleid van de gemeente Baarn is gebaseerd op de doelstelling die de gemeenteraad heeft vastgesteld in het milieubeleidsplan 2012 – 2015. Daarin staat dat Baarn in 2030 een klimaatneutrale gemeente wil zijn, niet alleen als gemeentelijke organisatie, maar als gehele gemeente. Dit houdt in dat de netto uitstoot van CO2 op het grondgebied van de gemeente Baarn in 2030 tot nul moet zijn gereduceerd.

2.4.4

Gemeentelijke richtlijn duurzaam bouwen Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft de ambitie om een versnelling teweeg te brengen in energiezuinig bouwen om tot energieneutrale nieuwbouw (zowel woning- als utiliteitsbouw) te komen in 2020 en ook gemeenten voor te bereiden op verscherpingen in het Bouwbesluit. In 2008 sloten het ministerie van BZK, Bouwend Nederland, de vereniging van projectontwikkelaars (NEPROM), de vereniging van ontwikkelaars en bouwondernemers (NVB) en de branchevereniging van woningcorporaties (Aedes) het Lente-akkoord. De partijen spraken af de EPCnorm te verlagen naar 0 in 2020: Voor de woningen gaat dat in fasen:  van 0,6 in 2011  naar 0,4 in 2015. Voor utiliteitsgebouwen geldt eenzelfde traject, met als doel:  In 2015 50% energiezuinigere nieuwbouw vergeleken met 2007.  Bijna-energieneutrale gebouwen realiseren vanaf 2020. De richtlijn van de gemeente Baarn (opgesteld op 11 juni 2013) is samengevat in onderstaand figuur.


-8-


Figuur 2.3 Richtlijn duurzaam bouwen

2.4.5

Nieuwbouw

Verbouw en renovatie

Gemeentelijke gebouwen (opnemen in Programma van Eisen)

20% verbeterde EPC t.o.v. EPN Rc waarde van wanden, vloeren en daken > 5 m2.K/W Toepassen van een duurzame energietechniek GPR gebouw score >7,0 voor energie en milieu

Toepassen van de aanbevolen maatregelen maatwerkadvies Verbeteren van energielabel Plaatsing van zonnepanelen op platte en zuidgerichte schuine daken (excl. Monumenten)

Niet-gemeentelijke gebouwen (opnemen in ontwikkelingsovereenkomsten projectontwikkelaars en woningcorporaties)

10% verbeterde EPC t.o.v. EPN Rc waarde van wanden, vloeren en daken > 5 m2.K/W Toepassen van een duurzame energietechniek GPR gebouw score >7,0 voor energie en milieu

Verbeteren van energielabel

Visie Wonen 2012 De visie bespreekt meerdere thema’s, waaronder ‘Kwaliteit van wonen en woonomgeving’. Onderdeel van deze toekomstkwaliteit is een duurzame ontwikkeling van de gemeente. Voor de bestaande voorraad werkt de gemeente met de provincie en omliggende gemeenten hiertoe aan energiebesparingscampagnes. In het Bouwbesluit zijn maatregelen voor energiezuinige nieuwbouwwoningen opgenomen. De gemeente volgt deze norm. Bij de bestaande voorraad heeft de gemeente in haar klimaatbeleid en milieubeleidsplan het verbeteren van de energetische kwaliteit van de woningvoorraad als een van de actiepunten benoemd. Het generiek toepassen van normen op het gebied van duurzaamheid is echter niet wenselijk. Er moet recht worden gedaan aan iedere specifieke situatie.

2.4.6

Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Baarn 2012-2017 Infiltreren, afkoppelen en gemengd inzamelen van hemelwater Een van de oplossingen om wateroverlast bij hevige buien te voorkomen is het vervangen van het hele rioolsysteem met grotere diameters. Dat zou echter een zeer grootschalige en erg dure ingreep zijn. Een meer efficiënte, flexibele en milieuvriendelijke oplossing is te voorkomen dat schoon hemelwater in het rioolstelsel terecht komt. Het scheiden van hemelwater en afvalwater (het afkoppelen van aangesloten verhard oppervlak van de riolering) heeft de voorkeur. De gemeente heeft al in kaart laten brengen in welke delen van Baarn het grondwater diep genoeg zit om het hemelwater goed naar de bodem af te kunnen voeren en welke andere mogelijkheden er zijn. Dit kan door het afkoppelen van bepaalde onderdelen van de bestaande riolering. Daardoor zakt schoon hemelwater direct in de grond en raakt het deel van de riolering voor de afvoer van ‘vuil’ water minder snel overbelast bij zeer hevige regenbuien. In 2017 zal een nieuw rioleringsplan ter besluitvorming aan de gemeenteraad worden aangeboden.


-9-


Bestaande situaties In de gebieden met een gemengd stelsel wordt het overtollige hemelwater afgevoerd naar de rioolwaterzuivering via het vuilwater riool. De gemeente Baarn wil in de gebieden die daar geschikt voor zijn en daar waar het doelmatig is scheiden bij de bron. Nieuwe situaties Voor nieuwbouw (herbouw) geldt dat het afvalwater en hemelwater gescheiden moet worden ingezameld. Hemelwater dient voor zover mogelijk op het eigen terrein verwerkt te worden. Bij nieuwe ontwikkelingen wordt het hemelwater niet meer aangesloten op de bestaande riolering. Zo wordt het hemelwater bij de Nieuwe Baarnse School opgevangen in infiltratiekratten waar het naar de bodem wordt afgevoerd. Als verwerking op eigen terrein niet mogelijk is, moet het hemelwater apart van het afvalwater worden aangeboden op de erfgrens.


- 10 -


3

BELEIDSTHEMA’S EN MAATREGELEN Dit hoofdstuk behandelt de vertaalslag van thema’s naar maatregelen. In onderstaand overzicht (figuur 3.1) is dit gedaan met behulp van meerdere subthema’s. Hierin is een onderscheid gemaakt tussen projectvoorstellen en acties. Projectvoorstellen zijn nader uitgewerkt en vragen op korte termijn om extra (nieuwe) inspanningen bij de gemeente. De acties zijn slechts benoemd en betreffen inspanningen die de gemeente op dit moment al doet of maatregelen die al gepland staan. Figuur 3.1 overzicht van maatregelen Thema

Subthema

Projectvoorstel of Actie

Visievorming en beleid

Duurzaamheid

P1: Opstellen van een bredere duurzaamheidsvisie

Duurzame mobiliteit

Elektrisch vervoer Management

P2: Beleidsnotitie voor elektrisch rijden P3: Mobiliteitsmaatregelen voor eigen organisatie

Afval

Gescheiden inzameling huishoudelijk afval

A: Komen tot een Grondstoffenplan

Duurzame energie

Energiebeheer gemeente

Energiebesparing en opwek

P4: Inzicht verkrijgen in energieverbruik en kansen duurzame energie P5: Project zonne-energie op scholen P6: Onderzoeken van verduurzaming OV en VRI’s A: Prestatieafspraken in woningbouw

Klimaatadaptatie

Afkoppelen hemelwater Klimaatbestendigheid

P7: Stimuleringsmaatregelen voor burgers P10: Uitvoeren klimaatstresstest

Organisatie

Duurzaam inkopen Interne afstemming

A: Structureel inkoopcriteria toepassen A: Aanstellen van een duurzaamheidscoördinator +oprichten van een kernteam

Samenwerking en proces

Externe samenwerking – andere gemeenten Externe samenwerking bewoners Externe samenwerking – organisaties

P8: Invulling geven aan VNGsubsidieaanvraag A: Informeren over landelijke regelingen (Nationaal Energiebespaarfonds) Instellen van een duurzaamheidsplatform

Communicatie

Communicatie – organisaties Communicatie – burgers

P9: Fairtrade gemeente

Energieopwekking Energiebesparing


P9: Klimaatstraatfeest

- 11 -


De rol die de gemeente Baarn inneemt om haar klimaatdoelstellingen te bereiken verschilt per thema en maatregel. Om die reden zijn de volgende typen rollen benoemd:

1 2 3

Beleidsmaker 4 Samenwerkingspartner Opdrachtgever 5 Initiatiefnemer Kaderstellend 6 Voorbeeldfunctie

7 Uitvoerder 8 Facilitator 9 Subsidieverlener

10 Eigenaar 11 Aanjaagfunctie 12 Informeerder

In hoofdstuk 4 wordt nader toegelicht welke rol de gemeente inneemt in de verschillende projectvoorstellen.


- 12 -


4

UITWERKING VAN PROJECTVOORSTELLEN Het vorige hoofdstuk geeft weer welke thema’s voor de gemeente Baarn belangrijk zijn en welke maatregelen zij hiervoor zal nemen. In dit hoofdstuk staat de nadere invulling van de diverse projectvoorstellen centraal. Per projectvoorstel is aandacht voor het gewenste resultaat, de betrokken partijen, de rol van de gemeente en een eerste indicatieve planning. Tot slot volgen reeds lopende acties.

4.1

Projectvoorstel 1: Opstellen van een bredere duurzaamheidsvisie Figuur 4.1 Backcasting-methode De gemeente Baarn kiest ervoor om actief in te zetten op concrete klimaatprojecten en wil een visie (die voor de toekomst gepland staat) niet afwachten. Goals Future Baarn begint dus met de methode ‘forecasting’, dat bestaat uit het bedenken van een strategie met de huidige situatie Present Strategy als vertrekpunt. In een later stadium wordt Baseline met de opgedane ervaringen uit de klimaatprojecten de duurzaamheidsvisie vormgegeven. Een andere methode is die van ‘backcasting’ (zie figuur 4.1). Bij backcasting wordt in het beginstadium een visie opgesteld. Voor een deel wordt de basis van deze visie gelegd door gebruik te maken van instrumenten waarin de ervaringen en standpunten van veel verschillende gemeenten worden opgenomen. Een digitale enquête is een voorbeeld van zo een instrument. De lokale duurzaamheidsmeter en de gemeentelijke barometer (VNG en RHDHV) maken hier gebruik van en geeft antwoorden op vragen over duurzaamheid in de fysieke leefomgeving (breder dan klimaatbeleid). Zie hieronder de indeling van de actuele versie (2013) van de lokale duurzaamheidsmeter: Figuur 4.2 Indeling Lokale Duurzaamheidsmeter People Verankering

in de

Planet

Profit

Klimaat & energie

Duurzaam Inkopen

Burgerparticipatie

Natuur & Water

Duurzame mobiliteit

Duurzaamheid en Samenleving

Afval & Vervuiling

MVO/Duurzaam Ondernemen

organisatie

Figuur 4.3 Visualisatie van Barometer

De Duurzaamheidsvisie zal samen met bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties worden opgesteld. De gemeente neemt het initiatief tot het doorlopen van een gezamenlijk duurzaamheidstraject, dat moet leiden tot een gemeentelijk platform dat de beweging richting duurzaam Baarn helpt versnellen. Resultaat Deelname aan de Lokale Duurzaamheidsmeter en/of de Barometer en inzicht in de uitkomsten hiervan. Vervolgens een duurzaamheidsvisie (tot 2020) die richting geeft aan de integrale duurzame ontwikkeling van de gemeente Baarn en een programma dat een concrete invulling geeft aan de visie. Betrokken partijen Gemeente Baarn


- 13 -


Rol van de gemeente Beleidsmaker, opdrachtgever, kaderstellend, samenwerkingspartner en initiatiefnemer Planning Het traject naar een breed gedragen duurzaamheidsvisie start in de eerste helft van 2015. Medio 2015 vindt een event plaats waar de basis van de visie wordt gelegd en activiteiten worden geformuleerd.

4.2

Projectvoorstel 2: Beleidsnotitie elektrisch rijden Resultaat Figuur 4.4 Laadpaal Amsterdam Notitie met beleidsregels die een kader bieden voor het (laten) plaatsen van laadpalen voor elektrisch vervoer 1) op eigen terrein, 2) in parkeergarages, 3) in de openbare ruimte. Hiervoor is een afwegingskader nodig om op consistente wijze wel of geen medewerking hieraan te verlenen. Bij de locatiebepaling dient rekening te worden gehouden met bestaande faciliteiten (Lage Vuursche en Oranjepark), de ruimtelijke spreiding en inpassing van laadpalen en de eventuele gebieden voor betaald parkeren. Betrokken partijen Gemeente Baarn Netbeheerder/Energieleverancier/Installateur/leverancier Rol van de gemeente Beleidsmaker, opdrachtgever, kaderstellend, samenwerkingspartner en/of initiatiefnemer Planning Opstellen van de notitie start in de eerste helft van 2015 en duurt naar verwachting tot medio 2015.

4.3

Projectvoorstel 3: Mobiliteitsmanagement voor gemeentelijke organisatie De gemeente Baarn geeft op verschillende manieren haar eigen werknemers de gelegenheid om hun woon-werkverkeer duurzamer te organiseren en draagt hier financieel aan bij door (een deel van) de kosten op zich te nemen. Te denken valt aan:  reiskostenvergoeding voor woon/werkverkeer afhankelijk van gebruik OV;  oplaadpunt e-bikes in fietsenstalling;  verstrekken businesscard en GreenWheels abonnement voor dienstreizen. Resultaat Binnen de eigen organisatie bewustzijn creëren en medewerkers stimuleren en de ruimte geven om voor eigen vervoer te kiezen voor duurzamere opties. Hiervoor is naar verwachting een aanpassing in de arbeidsvoorwaarden nodig. Deze ervaring dient tevens als voorbeeld voor bedrijven die hun medewerkers ook op deze manier kunnen benaderen. Betrokken partijen Gemeente Baarn Medewerkers gemeente Baarn Aanbieders (Greenwheels/NS/energieleverancier/aanbieder oplaadpunten) Actieplan klimaatbeleid 2015 - 2018

- 14 -


Rol van de gemeente Voorbeeldfunctie, uitvoerder, aanjaagfunctie Planning Naar verwachting wordt dit gerealiseerd in 2016. De eerste aanpassingen zijn waarschijnlijk op individuele basis, voordat een collectieve regeling wordt opgesteld.

4.4

Projectvoorstel 4: Verduurzaming gemeentelijke gebouwen De gemeente Baarn ziet het als belangrijke taak om haar eigen gebouwen en het maatschappelijk vastgoed in de gemeente te verduurzamen. Hiervoor is een beter inzicht nodig in het bestaande energieverbruik. Mogelijk draagt een vervroegde uitrol van de slimme meter in 2015 hieraan bij. Bij verschillende gemeentelijke gebouwen zijn al verbetermaatregelen getroffen. Voor de verdere verduurzaming van de gemeentelijke gebouwen wordt aan de hand van een analyse van de huidige situatie en de kansen voor duurzame energieopwekking en besparing een stappenplan opgesteld. Resultaat Stappenplan verduurzaming gemeentelijke gebouwen. Betrokken partijen Gemeente Baarn (vastgoedbeheerder). Schoolbestuur en verenigingsbesturen (sport, cultuur). Eventuele ESCo-aanbieders. Rol van de gemeente Initiatiefnemer, voorbeeldfunctie, gebouweigenaar, samenwerkingspartner, facilitator, uitvoerder. Planning e Uitvoeren van een analyse start in tweede helft 2015 en duurt naar verwachting tot eind 2015. In de 1 helft van 2016 zal aan de hand van deze analyse een stappenplan worden opgesteld.

4.5

Projectvoorstel 5: Project zonne-energie op basisscholen Aanvullend op projectvoorstel 4 is er potentieeldraagvlak voor het plaatsen van zonnepanelen op daken van scholen. Resultaat Inzicht in mogelijkheden en haalbaarheid voor zonne-energie op basisscholen en een plan van aanpak voor de daadwerkelijke uitvoering. Na realisatie is er niet alleen een energierendement (en kostenbesparing op termijn) behaald, maar ook educatie over duurzame energie aan leerlingen en de mogelijke spin-off bij hun ouders om ook thuis zonnepanelen op het dak te plaatsen. Betrokken partijen Gemeente Baarn Schoolbestuur en leerkrachten Leerlingen en ouders Netbeheerder Leverancier(s)


- 15 -


Rol van de gemeente Initiatiefnemer, voorbeeldfunctie, samenwerkingspartner, uitvoerder en wellicht subsidieverlener. Planning Uitvoeren van een haalbaarheidsstudie start begin 2016 en duurt naar verwachting tot het voorjaar om vervolgens actief te starten met de realisatie (inclusief educatief traject) medio 2016.

4.6

Projectvoorstel 6: onderzoeken van verduurzaming OV en VRI’s Baarn overweegt, net als enkele buurgemeenten, het bestaande leasecontract met CityTec open te breken. Als voorbereiding op de besluitvorming hierover consulteert de gemeente Baarn enkele buurgemeenten met als doel kennis te bundelen en mogelijk een gezamenlijke aanbesteding te organiseren. Energiebesparing wordt bij een mogelijke aanbesteding hierin als belangrijk afwegingscriterium meegenomen. Resultaat Een herijking van het bestaande contract en een mogelijk nieuw contract voor openbare verlichting en VRI’s. Los van de uiteindelijk gekozen oplossing staat vast dat energiebesparing nadrukkelijk als criterium is meegenomen in de afwegingen in het mogelijke aanbestedingstraject. Betrokken partijen Gemeente Baarn en buurgemeenten Netbeheerder CityTec en andere contractaanbieders Rol van de gemeente Initiatiefnemer, voorbeeldfunctie, eigenaar/huurder, opdrachtgever. Planning Consulteren van buurgemeenten begin 2015 en mogelijk doorlopen van aanbestedingstraject in 2015.

4.7

Projectvoorstel 7: Stimuleringsmaatregelen burgers klimaatadaptatie De gemeente Baarn wil bewoners betrekken in haar klimaatbeleid. Klimaatadaptatie op eigen terrein biedt daar gelegenheid toe. Het gaat hierbij om het beperken van overlast bij hevige regenval en door hittestress. Er zijn diverse maatregelen op kleine schaal voorhanden om dit te doen. Een bekend en laagdrempelig voorbeeld hiervan is de regenton voor het afkoppelen van regenwater. Ook het verwerken van hemelwater op eigen terrein door toepassen van halfopen verharding en het afkoppelen van hemelwater van het vuilwaterriool zijn maatregelen die kunnen bijdragen aan klimaatadaptatie. Op het dak kan water vast worden gehouden in de vorm van groene daken. Om verstoppingen in het riool en wateroverlast in huis te voorkomen kunnen bovendien blad-afscheiders worden geplaatst. In de zomer kan de klimaatverandering ook tot hittestress leiden. Een goede zonwering kan er voor zorgen dat de woning minder snel opwarmt. De gemeente gaat bewoners hierover informeren, en kan ook een stapje verder gaan door subsidieregelingen op te zetten om deze investeringen (deels) te financieren. Resultaat Een verkenning naar mogelijke financiële stimuleringsmaatregelen en het vervolgens opzetten hiervan. Dit levert meer groen op in de stad, burgerparticipatie, betere temperatuurbeheersing van gebouwen, minder wateroverlast en waterbesparing. Actieplan klimaatbeleid 2015 - 2018

- 16 -


Figuur 3.6 Voorbeelden Betrokken partijen Gemeente Baarn Subsidieloket gemeente Baarn Bouwmarkt/leverancier van regenton Marktpartijen voor aanleg van groene daken Rol van de gemeente Subsidieverlener, InformeerderAanjaagfunctie Planning Opstarten van de regelingen zal plaatsvinden in 2016 met een looptijd van minimaal een jaar. Verkenning hiervoor zal in 2015 starten.

4.8

Projectvoorstel 8: Invulling geven aan VNG-subsidieaanvraag Op dit moment is de gemeente Baarn betrokken bij de Eemlandalliantie, een regionaal samenwerkingsverband binnen het landelijke Energieakkoord. Hiervoor is op dit moment een Plan van aanpak opgesteld met enkele activiteiten, waaronder regionale coördinatie, de ontwikkeling van maatwerkaanpakken en financieringsarrangementen voor de particuliere woningeigenaar en samenwerking hierin met de plaatselijke energiecoöperaties (in Baarn is dit EnergiekBaarn). De partners (diverse gemeenten) zetten bovendien in op de professionele inrichting van energieloketten. In Baarn is dit ondergebracht bij NMC De Groene Inval. Resultaat Het belangrijkste resultaat op korte termijn is alliantievorming en kennisdeling tussen gemeenten door middel van enkele bijeenkomsten. Dit traject is gestart in 2014. Betrokken partijen Woningeigenaren Stichting Natuur- en Milieucentrum De Groene Inval. EnergiekBaarn Bedrijfsleven in de regio Andere gemeenten uit de regio: Amersfoort, Leusden, Bunschoten, Soest, Woudenberg. Rol van de gemeente Samenwerkingspartner, aanjaagfunctie, facilitator en informeerder. Planning Eind 2014 is de alliantie gestart met een regionale campagne inclusief themabijeenkomsten (extern).


- 17 -


4.9

Projectvoorstel 9: Externe communicatie (Fairtrade & Klimaatstraatfeest) Uit de ambities en eerdergenoemde projectvoorstellen blijkt dat de gemeente haar klimaatbeleid wil realiseren in samenwerking met bewoners en bedrijven. Om die reden is het van belang om aandacht te besteden aan de externe communicatie van het beleid en de zichtbaarheid van de rol die de gemeente Baarn inneemt. Daarnaast kan de gemeente Baarn ook meer bekendheid geven aan landelijke regelingen waar bewoners en bedrijven gebruik van kunnen maken. Een voorbeeld hiervan is het Nationaal Energiebespaarfonds. Op korte termijn staan voor de externe communicatie twee concrete initiatieven gepland, namelijk: 1)

2)

Het stimuleren van deelname aan de landelijke energiebesparingswedstrijd van de Stichting HIER waarmee een klimaatstraatfeest kan worden gewonnen door Gouden Ster partner te zijn en via gerichte communicatie. De gemeente Baarn wordt een Fairtrade gemeente. Voor dit laatste zal gemeente Baarn de oprichting van een gemeentelijke werkgroep stimuleren en faciliteren.

Resultaat 1) Een goede deelname van inwoners van Baarn aan de landelijke wedstrijd Het Klimaatstraatfeest. 2) Een actieve gemeentelijke Fairtrade werkgroep. Betrokken partijen De Groene Inval EnergiekBaarn, andere gemeenten uit de regio: Amersfoort, Leusden, Bunschoten, Soest, Woudenberg Rol van de gemeente Initiatiefnemer, subsidieverlener, aanjaagfunctie, informeerder, facilitator Planning 1) De energiebesparingswedstrijd Het Klimaatstraatfeest van stichting HIER vindt plaats in het stookseizoen van 2014-2015. 2)

4.10

Na een bezoek van het college van Baarn aan gemeente De Bilt (begin 2015) zal de gemeente Baarn in 2015 met externe partners de verdere mogelijkheden verkennen.

Projectvoorstel 10: Uitvoeren van een klimaatstresstest De gemeente Baarn wil een klimaatbestendige gemeente zijn. Dit betekent anticiperen op lange termijn ontwikkelingen, onder andere op het gebied van waterveiligheid, -overlast, droogte en hittestress. Kansen om adaptatiemaatregelen te implementeren komen zelden voor en moeten dus adequaat worden geïdentificeerd en opgepakt. Hierbij is een samenwerking met private partijen vaak cruciaal, omdat zij bij hun investeringen en andere plannen rekening kunnen houden met deze lange termijn klimaatontwikkelingen. Het is aan de gemeente om hen te stimuleren en hun belang hierbij te laten inzien. Het identificeren van potentiële knelpunten is een belangrijke taak van de gemeente. Dit kan zij doen door eerst een kwetsbaarheidsscan te maken om vervolgens een gepaste adaptatieplanning op te stellen.


- 18 -


Resultaat 1) Kwetsbaarheidsscan. Het doel van de kwetsbaarheidsscan bestaat uit:  Urgentie (en dus kwetsbare objecten) in beeld brengen  Prioriteiten stellen  Oplossingen verkennen Voor deze eerste fase is vooral veel informatie nodig. Welke plekken zijn kwetsbaar om welke reden en wie hebben er belang bij (zowel qua impact als financieel)? 2)

Adaptatieplanning. Het doel van de adaptatieplanning bestaat uit:  Schade minimaliseren  Baten maximaliseren  Meekoppelen van opgaven waar en wanneer mogelijk  Draagvlak voor maatregelen  Enthousiasme voor uitvoering

Deze fase betreft een verdiepingsslag waarin concreter wordt bepaald welke interventies de gemeente wil plegen en welke investeringen hiermee gepaard gaan. Betrokken partijen Gemeente (diverse beleidsafdelingen + beheer en onderhoud) Waterschap GGD/Woningbouwcorporaties Overige partijen: Publiek:( EU, Rijk, provincie, gemeente) Private partijen (eigenaren, ontwikkelaars, drinkwaterbedrijf, elektriciteitsbedrijf, telecom-bedrijf, verzekeraars, hypotheekverstrekkers Rol van de gemeente Aanjaagfunctie, facilitator, samenwerkingspartner, eigenaar, uitvoerder Planning De eerste fase (Kwetsbaarheidsscan) zal worden uitgevoerd in 2015, 2016 en 2017. In 2018 wordt gestart met de tweede fase (Adaptatieplanning).


- 19 -


4.11

Lopende acties Enkele acties zijn benoemd en betreffen inspanningen die de gemeente op dit moment al doet of maatregelen/initiatieven die al gepland staan. Deze zijn dus niet meegenomen in de begroting.  Afval en grondstoffen: Het Regionaal afvalbeleidsplan is een parapluplan dat een aantal maatregelen beschrijft die genomen kunnen worden om het beoogde doel/ambitie te bereiken. Het is nu aan de gemeente Baarn om een keuze te maken uit de genoemde maatregelen en deze in gang te zetten. Hiervoor is besluitvorming door de raad noodzakelijk. Om tot een goed voorstel te komen voor een gemeentelijk grondstoffenplan (GGP) is onlangs een peilnota met een aantal discussiepunten voorgelegd aan de gemeenteraad. Hiermee is richting gegeven aan het op te stellen GGP. De meerderheid van de raad bleek het eens met 1) het voorgestelde ambitieniveau, 2) het hanteren van de strategie die is opgenomen in het Regionaal afvalbeleidsplan als uitgangspunt en 3) de financiële randvoorwaarden in deze peilnota. In maart 2015 wordt een voorstel voor een gemeentelijk grondstoffenplan voorgelegd aan de raad.  Woningbouw: Een groot aantal van de huidige prestatieafspraken is uitgevoerd. Vanuit nieuwe wetgeving die er aan zit te komen, het collegeprogramma, de desktop-analyse en onderzoeken van Eemland Wonen is het wenselijk om opnieuw prestatieafspraken te formuleren. Hierbij is vanuit de gemeente aangegeven dat duurzaamheid als thema belangrijk wordt geacht. De nieuwe prestatieafspraken zullen in de loop van 2015 worden vastgesteld.  Duurzaam inkopen: In het Collegeprogramma 2014-2018 is opgenomen dat het duurzame karakter van het inkoopbeleid zal worden versterkt. In 2015 wordt hiertoe de Nota duurzaam inkopen in het bestaande inkoopbeleid geïntegreerd. In het bestaande beleid is al aandacht voor duurzaamheid. Op dit moment wordt binnen de gemeentelijke organisatie duurzaam inkoopbeleid incidenteel toegepast. De wens is om dit te professionaliseren door werkwijzen uniformer te maken. Door integratie van de Nota duurzaam inkopen wordt hier praktische uitvoering aan gegeven. Ons advies hierbij is om dit te centraliseren, om zo beter grip te krijgen op het inkoopproces. Om grip te krijgen op de uitvoering van het nieuwe beleid, zal de mate waarin aankopen en aanbestedingen duurzaam worden uitgevoerd bovendien worden gemonitord.  Klimaatadaptatie: De gemeente Baarn stelt een raadsvoorstel op voor hemelwater in 2015. Hierin worden verschillende mogelijkheden voorgesteld om de hoeveelheid hemelwater die naar het riool gaat te beperken (om onder andere wateroverlast te voorkomen). Dit is een nadere invulling van het beleid zoals dit is opgenomen in het Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Baarn 2012-2017. Indien een voorgestelde mogelijkheid kosten met zich mee brengt, zal de uitvoering hiervan pas in 2016 van start gaan.


- 20 -


5

FINANCIËLE EN PERSONELE CONSEQUENTIES Dit hoofdstuk bespreekt beknopt een schatting van de financiële en personele inzet die gemoeid is met de projectvoorstellen en acties die in hoofdstuk 4 zijn gepresenteerd. Bij financiële consequenties wordt rekening gehouden met investeringen, uitgaven (bijvoorbeeld subsidies) en inhuur van derden. Personele consequenties betreffen de tijdsbesteding van ambtelijke medewerkers van de gemeente.

5.1

Financieel Onderstaand overzicht geeft de begroting weer van het actieplan uitgezet over de looptijd 2015-2018. Uitgangspunt voor deze begroting is dat er in principe structureel €16.000 op jaarbasis (t/m 2018) is gereserveerd voor klimaatbeleid. In 2015 is de grootste investering nodig qua financiële middelen, met name om verschillende activiteiten in gang te zetten. De prioriteiten die liggen bij een duurzaamheidsvisie en investeringen in stimuleringsmaatregelen voor klimaatadaptatie hebben tot gevolg dat andere projecten in 2016 of later zullen worden opgestart. De begroting heeft dan ook een nauwe relatie met de planning van de diverse projectvoorstellen. Hiernaast is rekening gehouden een evenwichtige verdeling van lasten over de verschillende jaren. In 2016, 2017 en 2018 is er ruimte voor intensivering of extra activiteiten afhankelijk van waarin behoefte bestaat. Projectvoorstel 1 Duurzaamheidsvisie 2 Regels elektrisch vervoer 3 Mobiliteitsmanagement 4 Inzicht energieverbruik 5 Zonne-energie scholen 6 Verduurzaming OV/VRI’s 7 Stimuleringsmaatregelen 8 Regionale alliantie 9 Externe communicatie 10 Klimaatstresstest Totale budget per jaar Totale budget over periode

2015

2016

2017

2018

5.000 0 0 2.000 0 0 4.000 0 4.000 1.000

2.000 0 1.000 5.000 3.000 0 500 0 1.000 2.500

2.000 0 1.000 3.000 3.000 0 500 0 2.000 2.500

2.000 0 0 0 2.000 0 500 0 1.000 5.000

€16.000

€15.000

€14.000

€10.500

Totaal €11.000 €0 €2.000 €10.000 €8.000 €0 €5.500 €0 €8.000 €11.000

€55.500

Tot slot dient er aandacht te zijn voor het aantrekken van aanvullend budget. Deze kunnen voortvloeien uit het ondersteuningsbudget van de VNG voor uitvoering Energieakkoord. Daarnaast bieden steeds meer provincies mogelijkheden voor duurzaamheidsleningen of subsidiemogelijkheden.


- 21 -


5.2

Personeel De personele consequenties bestaan uit meerdere onderdelen: Duurzaamheidscoördinator  De uitvoering van dit plan van aanpak vergt in de periode van 2014 tot en met 2018 de structurele inzet van een duurzaamheidscoördinator voor 36 uur per week. Hierbij wordt ook rekening gehouden met aanvullende acties die voortvloeien uit de op te stellen duurzaamheidsvisie en het gemeentelijk grondstoffenplan. Werkgroep met diverse expertises  Voor de borging van klimaatbeleid is het van belang dat hij of zij wordt ondersteund door een afdelingsoverstijgende werkgroep met diverse expertises die zich op duurzaamheid richt. Integratie in lopende werkzaamheden  Bij alle relevante afdelingen zal tijd moeten worden vrijgemaakt voor (enkele) medewerkers om duurzaamheid te integreren in hun werkzaamheden (voor zover dit nog niet gebeurt). Capaciteit voor nieuwe trajecten  Het opstarten van enkele nieuwe trajecten, waaronder een subsidieregeling voor klimaatadaptatie en een aanbestedingstraject voor de verduurzaming van de openbare verlichting en VRI’s, vragen naar verwachting ook om extra capaciteit.


- 22 -


6

COLOFON

Gemeente Baarn Actieplan klimaatbeleid 2015 - 2018 Opdrachtgever Project Dossier Omvang rapport Auteur Bijdrage Projectleider Projectmanager Datum Naam/Paraaf


: : : : : : : : : :

Gemeente Baarn Actieplan klimaat en duurzaamheid 2015 -2018 BC5944-101-100 21 pagina's Jantine Zwinkels Cuno Grootscholten, Jonna Snoek Jantine Zwinkels Cuno Grootscholten 7 januari 2015

- 23 -

HaskoningDHV Nederland B.V. Planning & Strategy Laan 1914 nr. 35 3818 EX Amersfoort Postbus 1132 3800 BC Amersfoort T (088) 348 20 00 F (088) 348 28 01 E [email protected] W www.royalhaskoningdhv.com


Gemeente Baarn

Actieplan klimaat en duurzaamheid

Recommend Documents