iii»;»B».«33!.g3iffl:Ba3aiieiBa
Aan Provinciale Staten
Martinikerkhof 12 Postbus 610 9700 AP Groningen 050 316 49 I I
Jt - j r - E i i ' M * 050 316 49 33 t / 1 1
'
Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer E-mail Bijlage
<< i -
•»
I
Onderwerp
2 7 ^OV. 2012 2012-49.430/48/A.24, BJC 425023 Gerritsen N.
(050)316 4026
n.gerritsen(gprovinciegroningen.nl
1
Evaluatie Hoog Water 2012
LU Geachte dames en heren, 1. Aanleiding In de eerste week van januari 2012 kampte onze provincie met hoog water. Verschillende organisaties hebben, onder regie van de Veiligheids- en Gezondheidsregio Groningen (hierna V&GR), te maken gekregen met dit incident en de bestrijding ervan. Zo ook de provincie Groningen. In vooriiggende brief kijken we, in twee onderdelen, terug naar begin 2012. In de Statencommissie van 11 april 2012 hebben wij u dat reeds toegezegd, maar wij hebben gewacht op het verschijnen van de evaluatie van de V&GR. Separaat hebben wij u tevens een brief gezonden over de door de waterschappen uitgevoerde evaluatie. Deze evaluatie is ons in het kader van onze toezichtrol als Provincie Groningen voorgelegd. 2. Samenvatting en leeswijzer De V&GR heeft de crisis van het hoge water (januari 2012) geëvalueerd (bijgevoegd). In het rapport komt onder andere de rol van de provincie Groningen aan de orde bij crisisbeheersing. Wij hebben zelf ook gekeken naar de betrokkenheid en werkwijze van onze organisatie. In deze brief gaan wij in op de belangrijkste onderdelen. Het eerste deel behandelt de op 5 oktober jl. gepresenteerde evaluatie van de V&GR. In het tweede deel van de brief gaan Vvij in op onze eigen organisatie. 4. Inhoud DE VEILIGHEIDS- EN GEZONDSHEIDSREGIO Op 5 oktober jl. heeft de V&GR de evaluatie van het hoge water gepresenteerd (bijgevoegd). De evaluatie is ter kennisname bijgevoegd en kent twee onderdelen; het incident en de bestrijding enerzijds en de evaluatie en de bevindingen anderzijds. De evaluatie van de bestrijding van het hoge water is nadrukkelijk bedoeld om te leren en niet om verantwoording af te leggen. De evaluatie bestond uit verschillende onderdelen zoals leerarena's, leer- en verbeterpunten voor het Regionaal Beleidsteam (RBT), de alarmering en de gemeenten. De uitkomsten zijn
06-HB-SG-001
gebundeld en hebben geresulteerd in diverse conclusies en aanbevelingen op elf thema's. De belangrijkste aanbeveling voor de provincie staat op bladzijde 19 bij onderdeel 3, het Regionaal Beleidsteam (RBT). 'Met de komst van de VR is de rol van de CdK grotendeels uit de rampenbestrijding verdwenen. De provincie heeft hierdoor ten tijde van het hoog water - mede zelf gewenst - als crisispartner een beperkte rol gespeeld. Bovendien is deze rol niet geheel uitgekristalliseerd. Het is van belang te verhelderen waarvoor binnen de crisisbeheersing een beroep kan worden gedaan op de provincie.' Aanbeveling', beschrijf met de provincie en rol van de provincie binnen crisisbeheersing. Als gevolg van deze crisis komt uit het evaluatierapport naar voren dat de V&GR behoefte heeft aan een nadere beschrijving van onze provinciale rol en positie. Er is helderheid nodig bij alle betrokkenen over datgene wat, zowel in koude als warme fase, de provincie wel of niet doet. Het gaat om de rol en positie die de provincie Groningen als bestuurorgaan inneemt. Het gaat hierbij uitdrukkelijk niet om de toezichthoudende rol van de CdK op de taakuitvoering van de veiligheidsregio en in de warme fase op de samenwerking in het Regionaal Beleidsteam. De CdK doet immers dit laatste als rijksorgaan, namens de minister van Veiligheid en Justitie en legt hierover aan hem verantwoording af. Wij hebben moeite met de opmerking 'mede zelf gewenst'. De provincie heeft bij de totstandkoming van de Wet Veiligheidsregio een andere opvatting gehad over de rol van de provincie. De motie van Provinciale Staten van 27 september 2008 over dit onderwerp, die aan beide kamers der Staten Generaal ter kennis is gebracht, heeft echter niet het beoogde effecten gesorteerd. De constructie zoals omschreven in de Wet Veiligheidsregio maakt dat de provincie een beperkte rol heeft als crisispartner. Wij hebben u op 25 augustus 2010 reeds geïnformeerd over de gevolgen van de Wet Veiligheidsregio. Daarbij hebben wij aangegeven dat wij als provincie deze wet vanzelfsprekend loyaal zullen uitvoeren. Op 1 oktober 2010 is deze wet in werking getreden. De wet Veiligheidsregio's beoogt een efficiënte en kwalitatief hoogwaardige organisatie van de brandweerzorg, geneeskundige hulpveriening bij ongevallen en rampen én crisisbeheersing onder één regionale bestuuriijke regie. In de V&GR participeren de brandweer, de geneeskundige hulp in de regio (GHOR), de gemeenten en convenantpartner politie. De voorzitter van het algemeen bestuur van de V&GR is de korpsbeheerder, in casu de burgemeester van de gemeente Groningen. Waar in het model Crisismanagement Groningen - de 'voorioper' van de V&GR - bij de crisisbeheersing en rampenbestrijding meer de nadruk lag een 'gezamenlijke verantwoordelijkheid' door verschillende partners (naast de bovengenoemde organisaties ook de waterschappen, de provincie, het Openbaar Ministerie en Defensie), is die verantwoordelijkheid in de wet Veiligheidsregio's nu nadrukkelijk neergelegd bij de eerder genoemde organisaties. De provincie Groningen is geen onderdeel van de V&GR, maar dat neemt niet weg dat de provincie als bestuursorgaan betrokken kan zijn bij de bestrijding of beheersing van een crisis op grond van het feit dat één of meer van haar beleidsgebieden wordt getroffen. De provincie heeft als zodanig een op de daadwerkelijke rampenbestrijding gerichte rol. In deze rol, de warme fase van de rampenbestrijding, zien wij ons - bij een incident of gebeurtenis met provinciale betrokkenheid - als een crisispartner voor de veiligheidsregio - vergelijkbaar in de
rol als bv de KPN of het Waterbedrijf. Wij onderkennen hierbij onze functionele rol als bestuursorgaan in de crisisbeheersing. Praktisch komt dat tijdens een crisisbestrijding neer op het ter beschikking stellen van (bestuuriijke) kennis, mensen en middelen. Kortom op ambtelijk niveau deelname aan het Regionaal Operationeel Team (ROT) en op bestuuriijk niveau deelname aan het Regionaal Beleidsteam (RBT). Nogmaals; Dit speelt alléén als provinciale bevoegdheden en verantwoordelijkheden aan de orde zijn zoals Milieutoezicht (ex BRZO en WM), Wegbeheer, Kanaalbeheer en Scheepvaartinspectie. Met betrekking tot de koude fase van de rampenbestrijding en crisisbeheersing (pro actie, preparatie, preventie) is de provincie, als bestuursorgaan, zich bewust van haar positie als crisismanagementpartner in de V&GR en dat succesvol acteren in de warme fase alleen mogelijk is als in de koude fase zaken goed zijn doordacht en de provincie voldoende is ingebed in het netwerk van OOVcontacten. Sinds kort worden alle mogelijke betrokken partijen op bestuuriijk niveau uitgenodigd voor thematische bijeenkomsten (ca 1 a 2 keer per jaar). Tijdens deze bijeenkomsten is ruimte voor een diversiteit aan onderwerpen, bijvoorbeeld nieuwe wetgeving op een vakgebied en ervaringen met grootschalige incidenten elders in het land met doorvertaling naar Groningse maatstaven. Wij zullen de mogelijkheden sonderen om - afhankelijk van de provinciale relevantie per bijeenkomst - een delegatie van het college naar deze thematische bijeenkomsten af te vaardigen. Hiermee zouden we enige bestuuriijke betrokkenheid in de koude fase kunnen bewerkstelligen zodat een netwerk opgebouwd kan worden. Dat vinden wij ten behoeve van een eventuele warme fase mét provinciale betrokkenheid, nuttig. Wij zijn van mening dat het goed is dat alle externe betrokkenen maximale duidelijkheid hebben over de provinciale rol en positie bij crises en rampen. Als daar, en dat is een van de conclusies uit het evaluatierapport, onduidelijkheid over bestaat, willen wij hierin helderheid verschaffen. Wij zijn echter van mening dat wij onze rol en positie zoals hierboven omschreven al sinds de invoering van de nieuwe Wet op alle niveaus hebben gecommuniceerd. DE PROVINCIE GRONINGEN Los van bovenstaande evaluatie hebben wij ook naar onze eigen organisatie gekeken. Het was de eerste keer sinds de inwerkingtreding van de Wet veiligheidsregio's dat er een GRIP 4^-situatie ontstond. Ondanks de beperkte provinciale rol tijdens rampen en crises, kreeg de provinciale organisatie te maken met (de gevolgen van) de crisis. Wij hebben ons gericht op drie hoofdonderdelen. In deze brief gaan wij op hoofdlijnen in op deze onderdelen en de belangrijkste aanbevelingen daarbij.
* GRiP staat voor Gecoördineerde Regionale Incident- bestrijdingsprocedure. Bij GRIP 4 is sprake van een incident waarvan de effecten de gemeentegrens overschrijden, of er zijn meerdere gemeenten bij betrokken. Dit vraagt om afstemming tussen de verschillende gemeenten. Naast het ROT en het CoPI zijn meerdere gemeentelijke beleidsteams bij het incident betrokken. De bestuuriijke afstemming geschiedt daarom in het Regionaal Beleidsteam (RBT). Dit team staat onder leiding van de voorzitter van Veiligheidsregio Groningen, de, burgemeester van gemeente Groningen, en is gehuisvest op de brandweerkazerne aan de Sontweg te Groningen.
De hoofdvragen waren: o heeft de interne crisisorganisatie gewerkt? • wat kan er volgende keer beter? • hoe heeft de organisatie - van medewerkers tot bestuurders - gereageerd op de veranderende rol en taken na inwerkingtreding van de Wet VR? De feitelijke situatie: Tijdens deze (hoogwater)crisis had ons college verschillende verantwoordelijkheden binnen de crisisbeheersing: 1.
Bevoegd gezag voor de Scheepvaartverkeerswet en als zodanig belast met de ordening van het scheepvaartverkeer in het belang van de scheepvaartverkeersveiligheid voor die vaarwegen die in beheer zijn bij de provincie Groningen, en de instandhouding daarvan voor de scheepvaart. 2. Toezichthoudende rol op waterschappen (en daarmee op het onderhoud en beheer van de dijken). 3. Bevoegd gezag en toezichthouder milieu op (grote) bedrijven/inrichtingen die zich mogelijk bevinden binnen de 'overioopgebieden'. Regionaal Operationeel Team Vanuit de rol 'bevoegd gezag voor de Scheepvaartverkeerswet' zijn wij gevraagd ons aan te sluiten bij het ROT. Op verzoek van de Operationeel Leider heeft de provinciesecretaris deskundige medewerkers hiervoor aangewezen (de coördinator beheer van de afdeling Vaarwegen en Betonbouw (VBb) en later (na aflossing) het afdelingshoofd van VBb). Met de provinciale ROT-deelnemers is afgesproken informatie met elkaar te delen; zij informeerden de betreffende gedeputeerde en provinciesecretaris. Op het moment dat het ROT werd ingezet, heeft de provinciesecretaris een kleine groep medewerkers bij elkaar geroepen om de situatie te bespreken. Er is vooral gekeken naar de rol van de provincie op dat moment, namelijk bevoegd gezag voor de Scheepvaartverkeerswet (mogelijk vaarverbod). Op dat moment is niet gekeken naar de andere rol, namelijk toezichthoudende rol op waterschappen en milieu op mogelijke (grote) bedrijven/inrichtingen die binnen de 'overioopgebieden' liggen. Dat was ook niet relevant voor het werken in het ROT. Regionaal BeleidsTeam Er is geen verzoek binnengekomen van de voorzitter van de Veiligheidsregio aan de provincie Groningen om deel te nemen aan het RBT en op die manier bij te dragen aan de crisisbeheersing. Interne organisatie De provinciesecretaris heeft geen Provinciaal Actiecentrum (PAC) ingesteld omdat er vanuit de provincie geen 'coördinatie' nodig was tussen provinciale beleidsterreinen. De reguliere organisatie vormde dus de crisisorganisatie. Besloten is om de 'crisisorganisatie' zo klein mogelijk te houden. Deze crisisorganisatie kende wisselende samenstellingen en vergaderde niet op vast afgesproken terugkerende tijdstippen. Communicatie Sinds de nieuwe werkwijze is er geen provinciale communicatie-/bestuursadviseur meer aanwezig in de Sectie Vooriichting van het ROT, ook deze keer niet. Er was daardoor geen 'verbinding' tussen de Sectie Vooriichting en de provincie. Er is wel verbinding gezocht (telefonisch) maar dit was lastig te leggen. Wel was er goed contact en afstemming met de vooriichter van het Waterschap Noorderzijlvest.
Aanbevelingen en lessen Verbinding ROT - provinciehuis Ten eerste is ons duidelijk geworden dat, ook al is bij een crisis sprake van een kleine rol, het goed zou zijn als er een directe verbinding is tussen de provinciale deelnemer(s) in het ROT en het provinciehuis. Gebleken is dat het ROT-lid ondersteuning behoeft zodat hij/zij ongestoord inzetbaar kan zijn ten behoeve van het ROT. Er is een duidelijke 'backoffice' nodig om vragen van het ROT-lid te beantwoorden of (binnen de eigen afdeling) uit te zetten, de telefoon te beantwoorden, het Landelijk Crisis Management Systeem (LCMS) te volgen/bewerken en het logboek bij te houden. Kortom een liaison tussen ROT en provinciehuis. Interne crisisorganisatie Als geen sprake is van een PAC, maar de provincie participeert wel in ROT en/of RBT, komt naar voren dat er behoefte is aan een duidelijke interne 'crisisorganisatie'. Met een crisiscoördinator als directe ondersteuner voor de provinciesecretaris. In deze crisisorganisatie maken de deelnemers, onder leiding van de provinciesecretaris, heldere afspraken over o.a. de cyclus van vergaderingen, deelnemers, aflossing, communicatie en verslaglegging/besluitvorming. Het is voor ons evident dat de informatievoorziening en communicatie belangrijke bestanddelen vormen. Communicatie Vanuit de provincie is met name voor de afdeling Bestuur, Juridische Zaken en Communicatie (BJC) een betere samenwerking met Sectie Vooriichting in het ROT gewenst. Deze afdeling mist de 'oren en ogen' in het veld op datgene wat voor de provincie kan gaan spelen. Na de crisis in januari (dus in de 'koude fase') is de V&GR gevraagd een interne presentatie te houden over crisiscommunicatie. Deze presentatie is op 31 oktober jl. gehouden voor onze communicatie/bestuursadviseurs die betrokken kunnen zijn bij een crisis. Ook willen wij, mede in het licht van bovenstaande beschrijving van de provinciale rol en positie binnen de V&GR, een communicatie-/bestuursadviseur afvaardigen naar de Sectie Vooriichting in het ROT ten tijde van een crisis waarbij een provinciale taak in het geding is. Deze communicatie-/bestuursadviseur kan als liaison fungeren tussen de gedeputeerde en de collega's die ingezet zijn ten behoeve van de crisiscommunicatie. Deze functionaris heeft dan toegang tot het LCMS. Positie, rol en verantwoordelijkheden provincie Ten slotte leert de ervaring dat veel betrokkenen nog zoeken naar de positie, rol en verantwoordelijkheden van de provincie in de nieuwe situatie. Dit speelt op zowel bestuuriijk ais ambtelijk niveau. Zoals hierboven al genoemd, komt ook uit de evaluatie van de V&GR naar voren dat extern betrokkenen behoefte hebben aan (meer) duidelijkheid. Deze duidelijkheid is niet alleen noodzakelijk voor de buitenwereld, maar ook voor de verwachtingen en werkzaamheden van onze eigen medewerkers. Wij zullen hier de komende periode aan werken zodat voor iedereen helder is waar we staan binnen de crisisbeheersing- en bestrijding.
6. Afsluiting Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen:
, voorzitter.
secretaris. Bijlagen: Nr.
Titel
1
De dijk staat op springen
Bijgevoegd ja
Ter inzage in de Statenkast nee
