1935. AAN PRTNSES AMALTA VAN ORANJE. (H. A.) *

398

1935. AAN PRTNSES AMALTA VAN ORANJE. (H. A.)

*

Gisteren avond tusschen negen en tien uur z i n wü plotseling opgebroken, maar de viand scheen het te bemerken eu ons te willen vervolgeu. Z. H. be-

399

val, dat al de karren zouden doortrekken, en ontbood al de kolonels, om hen te vermanen, zich dapper en hunner waardig te gedragen, als het. tot een gevecht mocht Ironieii. Toen de Irarren weg waren, trokken de troepen op in drie colonnes, op ongeveer 6 à 800 schreden van elkander. Maar het bleek al spoedig, dat de vijand niet ann vervolgen dacht. Naar Grave zijn gisteren zes, en heden nog zeven compagnieën ter versterking gezonden. Z. H. hoorde tot zijn spijt op marsch, dat de aardige graaf de Rocas 1 ) plotseling gestorven is aan de wonde aan zijn arm. De jicht is weer over. Au camp proche de Rhijnberck, le premier de Septemb. 1638.

1936. J. J. LEEWARDER. (R. A.) Moet ik het biiineiiste van den wekker, dien gij uiij hebt lateii niaken, met de raderen vergulden, of alleen de kast? Voor het eerste is veel gond noodig. Iii Haerleiii, den 2 September Anno lcj3S.

1837. D. BALFOUR

”.

(L. B.) Ned.

I k zend u hierbij de lijst der vacante plaatsen iii mijn regiment; wilt gij liaar a m X. H. geven? Rergeii op teii %oom, II Septeuib. 1G3S.

1038. T. VAN VOLBERGEN

”).

(L. B.)

De heeren van den Raad van Z. H. hebben mij op de hoogte gesteld van de transactie, die Z. H. iii Mei heeft aangegaan met de docliters der weduwe Nassau-Bourbon 4 ) , wawvoor f 80000 gevorderd wordt. Ik lever hierbij eeii staat in van de tliresorie, .opdat ick mach becomen ordre ende niiddel, omnie deselve 80000, alsmede de penningen totte argenterie, tot Paris [te] doen maken 5), te coniien betaelen.” Door de slechte betaling der Staten van Holland kan deze vordering niet voldaan worden, zooals behoort. Hage, IL” Septemb. 1638.

1939. AAN PRINSES AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)

*

Er valt niets te berichten, Morgen gaan wij van hier naar het land van Burick, tegenover Wesel, eene goede plek om te kampeeren, hoewel de soldaten moeite zullen hebben, er stroo en hout te vinden. De Prins Ketirvorst ‘) is steeds te Wesel. De Kardinaal Infant is, zegt men, op weg naar de Maas, om die bij Venlo of Roermond over te steken. Z. H. wil eenige troepen naar Zeeland zenden en andere hier in de buurt laten, want men weet niet, wat de vijand 1) Zie biz. 395. 2) Zie blz. 389. 3) Zie I, blz. 168. 4) Zie I , register op Nassau-Bourbon , en boven, biz. 233 en 234 5) Zie No. 1926. 6) Zie blz. 381.

400

van plan is. - .Le valet de chambre du povre prince de Portugal *), ayant esté obligé d’abandonner son maistre dans la prison, d’où on l’a faict partir à minuict pour Bruxelles, donne bien ii entendre par toutes circonstances, combien est veritable la declaration du Cardinal Infante, portant qu’il I’auroit faict supplier d’estre renvoyé dans son couvent. Mais à cela il n’y a remede, et se peut apprehender, qu’ils useront de discipline bien rude à l’encontre de ce malheureux patient”. - Z. H. doet den tocht te paard en slaapt in eene tent, maar eet gewoonlijk iii de stad. Au camp proche de Rhinberck, le 3” de Septemb. 1638.

1940. A. PLOOS VAN AMRTEL. (H. A ) .Wy zyn hyer vol Majesteyts; de eene is nae Amsterdam 2, , alwaer groote preparaten gemneckt zyn tot haere receptie ; derselver wedercompste sal wtwysen, off het ingebeelde contentement sal hebben ontfangen; t’is vreempt , dat den heer Joachimi sich laet wys maecken , dnt meri Laer in Eilgelandt begeert, ende Onsen daertoe al bereits een schip ende conducteur soude wesen ge[sonden] complimeiltaireii president heeft my huiden gecommuniceert van op morgen ter vergaderinge te willen versoecken eenige gecommitteert te werden tot een secrete sake , t’welck was, off soude weseri , om den heere van Oosterwyck 4 , te lasten onder de handt alle debvoiren te doen, ten eynde de Coninginiie haer donarie mochte volgen.” Aan de gecommitteerden te velde is geschreven over de wagens en schepen. De Kamer van Amsterdam heeft een project gemaakt tot het beneíìceren van Nieu-Nederlaudt”. Van Voorst, die er vele jaren gewooiid heeft, is gestorven. De tijdiiigeii uit Brazilië z i n minder goed. De vijand zal wel erg bluffen over ,,d’attaque opt quartier van grave Hendiick” Die van Holland willen een gezant naar Polen zenden en dan tevens naar Denemarken. De zaak met Engeland over het visschen is nogniet in orde. I n S’Gravenhage, den IIIen 7b (Sept.) 1638.

.

1941. ALICIA BTICKE, GHENAEMT HOUFFY8ERS

O).

(L. B.)

Kunt g(j ook iets doeu voor Ewoiit Jeroensz ’), die ongeveer dertigjaren 2) Maria de Medicis. 3) Onleesbaar. 4) NI. Willem vaii Liere, heer van Oosterwijk, gezant le Parijs; vgl. I, blz. 6. 5 ) Zie No. 1930. G) Aeltgen Sticke, dochter van Dirck, burgemeester van Deventer en raad der admiraliteit van Amsterdam, was in 1603 gehuwd met Pieter Martens2 Hoeffijcer (1581-1647), sedert ,1613 ontvanger-generaal der admiraliteit van Amsterdam en tevens bankier. In 1616 had hij aan Georg Willielm, Keurvorst van Brandenburg, f 468.000 geleend, maar kreeg die som niet terug en ging ten gevolge daarvan in 1641 failliet. De onderliaridelingen over de teruggave hebben ge1) Zie l l z . 397 en 3!)8.

duurd tot 1685, maar zijn zonder resultaat gebleven. 7) Den 28den Maart werd hij door de admiraliteit te Amsterdam tot kapitein benoemd. (Mededeeling van den heer Bondam, ambtenaar aan het Rijksarchief te ’s Gravenhage.)

401

,, de zee gefrequenteert” heeft ei1 un luitenant is, dat hij zijn vader Jeroen Ewouts de Moeije als kapitein zal opvolgen? Brengster dezes is zijne moeder. Amsterdam, den 4“” Sept. 1638. 1942. S A N PRINSES AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)*

Z. H. is van plan veranderd; wij g a m niet naar Burick, maar zijn naar Xanteii gemarcheerd en trekken morgeu naar de buurt van Cleef. De vijand is met de Spaansche troepen de Maas overgestoken bij Venlo en heeft de keizerlijken hier in de buurt gelaten. De Keurvorst 2 ) heeft Z. H. te Rijiiberk een bezoek gebracht en afscheid genomen : hij trekt aanstaanden Dinsdag met zijne troepen weg, bij welke die van den heer Kingh 3, zich zullen aansluiten. - De Fransclie legers schijnen geen beleg van beteekenis te zullen ondernemen. De Iiardinaal , vertrokken uit Abbeville met het plan om te Pont Remi te middagmalen, vond dit kasteel geheel en al verbrand; hij moest een paar dagen vaii den schrik bekomen te Picquiguy en is toen naar Amiens teruggekeerd. Au camp proche de Sauten, le 5“ de Septemb. 1638. 1943. A. PLOOS VAN. AMSTEL. (H. A.) ,,Wat belangt de betalinge vali de vriicliten der prebende voor Joffer van Dorp 4, , haere Ed. gecchiet ongelpck ; het maiiqiiement werdt veroorsaeclrt dat zy, z p d e int couvent ten Dael ende t’ selvige te cort couiende, geassigneert werdt op een ander convent, waervan tresoi-ier de heer van Hermelen ”, d’welcke my geseydt heeft sodanige assignatien iipet te coniien toestaen, t’welc hy niet de joffer, maer zyn confraters behoort te imputeren ende by deselve doen dresseren.” I k hoop u spoedig te spreken. ,Haere Hoocheyt sal eerst Vrydach met de Coninginne O ) van Hoiiselerdyck wederkeeren.” Frans van de Pol wil gaarne in de vroedschap; kunt gij hem ook helpen? I n S’Gravenhage, den 0 en 7b (Sept.) 1038.

1944. AAN PRINSES AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)

*

Van Xanten zijn wu getrokken een uur voorbij Cleef, waar Z. H. iu een groot vernield ldooster, Bedber genaamd, heeft gelogeerd, vandaar gisteren naar Cranenburg, en 1111 zijn wij met alle troepen hier. Maar wij zullen wel 1) Jeroen Ewoutsz komt in 162’7 voor als kapitein, maar werd nog datzelfde jaar wegens onwilligheid afgedankt en in hechtenis genomen. In 163l weer in zijne betrekking hersteld, kreeg hij op nieuw allerlei moeilijkheden en moest zich in 1G36 verantwoorden voor den advokaat-fiskaal. (Mededeeling van denzelfden.) 2) NI. Karel Lodewijk van de Palts. 3) James E n g , lord Eythin , was generaal in Zweedschen dienst, later in dien van Karel I. 4 ) Zie I , blz. 471, 472. 5) Frederik van Baexen (t10 Dec. 1638), sedert 1615 heer van €larmele~i,was lid der Staten van Utrecht. 6) Maria de Medicis. II.

26

402

niet h u g blijven. ”Car des$ les deputez de ce quartier et ceux de la ville de Nimuieghe recommandent leurs terres en telle sorte, qu’il paroist qu’ils ont grande envie de nous sollii3iter hors d’icy. Cela arrivant, il y a apparence que iious nous pourrions jetter sur les poules du païs de Ravestein andelà de la Meuse, et en effect S. A. a commandé qu’on y visitast l’assiette de quelque quartier avantageus, en cas qu’il vienne à passer la Meuse.” - De vijand is uog bij de Maas in de buurt van Gennep. - Z. H. is heel goed: ,enmarchant il met souvent pied à terre, et se proiimeine vigoureusemeiit de bonnes traictes de chemin. - En France la Reine avoit commencé une nuict à se trouver mal, et on attendoit qu’elle se deiist accoucher, mais cela passa, et les astrologues asseuroyeiit que ce dehvoit estre dans dix joiirs apres le 28” d’Aonst, qui seroit, hier. S. Ma,j.t6 avoit esté seignC.” ALI camp ii Neerbosch, proche d e Nininieghe, ie fie de Sept. 1638.

1945. J. VAN DER BURGH

l).

(L. B.)

(Beschrijving van de ontvangst van Maria (le Medicis te Amsterdam iii de eerste dageii vaii Septeinber: vau der Biirgil liad die feester nieegemaakt in liet geyolg van Joau Wolftrt vari Brederode.) De la Haie, ce 8e: Srptb. 1638.

1 9 4 . D. DE WTLHERI. (L. 13.)

Ik heb geen antwoord gekregen op mijn verzoek oui een paspoort voor Madame de Chalon “); liaar brief aan %. H. is zeker verloren gegaan. Nous avous commence de traitter avec le coadjuteur d’orange pour le serment a faire I1 nous a voulu faire cette declaration, disant qu’il ne pouvoit ni debvroit faire serment d’aiiltant qu’il n’estoit point evesqiie d’Orange et qu’il ne jouissoit d’aucun revenu eucores.” Wij moeten diis daartegen opkouieii. 9 Septemb. 1638, a la Haye. ”).

1047. AAN PRINSES AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)* Overmorgen gaan WU naar Velp in de buurt van Grave aan de andere zijde van de Maas. De vijand blijft nog bij Venlo. Le Caste1et:iii Frankrijk wordt belegerd 4, door een leger onder dn Hallier en den heer de S.t Prueil. De beide andere legers ouder de la Force fi) en de Chastillon’zUn tusscheu die plaats en Kamerrijk. Au camp près de Nimmeghe, le 9” de Septenib. 1638. 1) Uitgegeven door Dr. J. van Vloten, Hoofl’s Brieven, III, biz. 268.

2) Het is niet duidelijk, wie hier bedoeld wordt. 3) NI. Jehan Vincent de Tulle, Qvitque de Dioclée et coadjuteur d’orange. - Een paar stukken over die zaak zijn aan den brief toegevoegd. 4) Het stadje werd den Uden Sept. door; Chitillon cn La Force genomen, nadat liet twee jaren lang door de Spanjaardcn bezet mas geweest. 5 ) Zie blz. 94.

403

1948. AAN PRINSES AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)*

Wij gaan morgen naar Grave. , A ce soir une grosse male a esté portée ;i S. A. chargée de lettres interceptes de l’enemi , la plnspart de Bruxelles, autres des armées du prince Thomas et Piccolomini, desquels il s’y trouve des lettres an Cardinal Infante, grandes, srraisounées, et de beaucoup de consideration. Parini les particuliers il y a la comtesse Geneviefve de Tassis, marquise de Sfondrato I ) , qui escrit ii son maiy touchant le povre prince de Portugal ?) en ces termes: ri Pour don Emannel de Portugal, il est arrivé avanthier soir comme les Caruielites estoyent au souper, et l’on le menoit au refectoire aupres d’eux, afin de le faire souper, et comme il veit tous ces peres, il leur fit une grande reverence, et leur dit, que c’estoit Dieu qui avoit permis qu’il avoit esté prins, pour afin qu’il retournast au cloistre; mais tout le long du souper il fut fort melancholique et apres le souper les peres le menerent dans une chambre, où il est encore, parce qu’ils atteudent leur provincial, qui est en Anvers, pour seoir s’ils le tiendront tonsjours en ceste chambre, sans le laisser parler à personne”. - Un a u t r e prestre eu escrit. au marquis d’Este, grand escuyer du Cardinal I n h n t e , en ceste sorte: , Hier - qui f1.it le 4“de Septembre - on amena le Cmme de Portugal dans son ancien couvent, où il est logé dans une chambre sur la porterie. L’abjuration que ce malheureux a faicte, non seulement de son habit, mais de la foy catholique merite bien qu’on le garde estroictement. A l’ouïr, c’est l’homme le plus heureux du monde, de se reveoir parnii ses freres, mais quand il tenoit la clef des champs, il n’estoit pas si resigné, qu’il se faict, ;i la volonté de Dieu, qui veritablement lu’ faict une grace de laquelle il c’estoit reudn indigne.” Au camp pres deNimmeghe, le 10” de Sept. 1638.

1949. J. SMITHIUS “.

(L. B.)

I k lieb nog altijd koorts. De Histo~iaGchicn 4 , van Pontaiins is bijna afgedrukt; ik zend u hierbij het lofdicht, dat ik er op geschreven heb. Noviomagi, Calendis (1) Septenibris Jul. G, Ao CIí3IDCXXXVIII.

1950. AAN PRINSES AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)

*

Gisteren vóór den middag zijn mij in dit kwartier aangekomen. Maarhet water in de rivier is hoog, zoodst alles uit Nymegen met konvooien moet 1) Markies Sfondrato was generaal in Spaanschen dienst. 2) Zie blz. 397, 398 en 400. 3) Zie i, blz. 433. 4) ad annum 1581 l i b i . XII7; liet werk heeft i n 1G39 te Harderw\‘ijk het licht gezien. 5) Dus 11 Sept., n. st.

, ,

l.:,

404

worden overgebracht. Ook de brieven moeten op die wijze beschermd worden.

Z. H. schrijft aan de gedepnteerdeu te velde en deelt hun iets mede uit de in beslag genomen brieven. Au camp à Velp, proche de Grave, ce lil de Sept. 1638.

1951. A. PLOOS VAN AMSTEL. (H. A.) E r is nog geen bericht, dat de Eoningin van Frankrik bevallen is. De secretaris der Kouingiu Moeder , de heer Fabroni I ) , fabriceert ons werck . . recommandeert acceleratie , discretie ende secretesse. Hoc opus, hic laboy est H i heeft, terwijl de gecommitteerden het eens z i n , , m t den name vmhaere Ma.’ de ouverture eerst gedaen van de intentie vaii haere Ma?. Diversche confereutien spn daerop tiisachen de gecommitteerden gevallen ende de opinien [syn] diversch opte fornie, off de deputatie extraor[dinari Jsche soude geschieden , dan off het gerequireerde officie gepresteert soude werden by den ordinariseu. Oock heeft den h[eed de Kiiuyt de intentie van zyne ño0ch.t verclaert. Dit dus staende, is het by die wt Hollant in de vergsderinge van de heeren Gecommitteerde Raden gebracht, alvorens iii de authorisatie te consenteren. Midlertyt is haere Hoocheyt van de Coninginne - haerer Hoocheyts directie in desen gebruyckende - nyet ongemolesteert gebleven , om te hebben spoedige ende gedesidereerde resolutie , waerover met haere Hooch.’ twe malen gecoiifereert , totdat gisteren na de voormiddachsche predicatie de heere Fahroni , audientie by de geanthoriseerde heeren hebbende ende dese affaires urgerende, geobstineert heeft resolutie van dat de versochte deputatie wierde toegestaen” 2). Maar een vast besluit is nog niet genomen. ,W a t consideratien by de H. H. wt Eíollant gemoveert sulleu werden , weete nyet; eenige van hunlieden vermenen, datter oock Hollanders zyn bequaem tot dit employ”. Van avond is er weer vergadering. ,Le Pdercure Selandois 3 ) , numius Herourn, jam c d nunciw Deorum - maamlino continente foemininum God geve, dat het officium boni vir2 niet en zy damneiis, maer van eenige operatie, ten minsteu sovele de appenage aengaet, boven t’welcke yetwes meer my nyet en derve promitteren , ofte imagineren, ten waere datter van langer handt geheymenissen inne waeren , d’welcke voor my nyet en can penetreren. Praedktua nuncìw urget ende maeckt staet voor syn vertreck noch int leger een keer te doen. Non e2 quo& ligno Mercurius”. De Fransche vloot heeft onder den aartsbisschop van Bordeaux 4, een belangrik voordeel op de Spanjaarden behaald in de golf van Biscaye. ,,Fontarabia houdt noch , dan loopt perickel l’. Graaf Maiirits heeft in Brazilie geen succes. De troepen v m den Keurvorst van de

.

”.

-

I) Hij behoorde tot het slecht befaamde gevolg van Maria de Medicis. 2) Namens de Iconingin-Hoeder verzocht Fabroni eenige gecommitteerden, iemand naar Frankrijk te zenden, om bij den Koning en den Kardinaal te bewerken, dat zij mocht terugkeeren. De Knuyt is met dat doel naar Parijs gezonden, maar is niet geslaagd. 3) Dit doelt zeker op de Knuyt. 4) Henri d’Escoubleau de Sourdis (15934645) was sedert 1629 aartsbisschopvan Bordeaux en levens vlootvoogd.

405

Palts hebben zich niet de Zweden vereenigd. Luitenant-kolonel Asteley I ) zou gaarne verlof hebben en de heer Boswell 2 ) dringt daar ook op aaii. I n s’ Gravenhage, den XIIIen7b. (Sept.) 1G38.

1952. D. DE W1LHEM3). (L. B.) Hierbij gaat de eed, zooals WU dien hadden opgesteld voor den coadjutor 4), masr liij heeR er de veranderingen iii voorgesteld, die er naast, staan opgegeven. Eindelijk is hij dan vastgesteld, zooals uit het andere stuk blijkt “. 14 de 7b (Sept.) 1638.

1953. AAN PRINSES AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)

*

De gezondheid van %. H. wordt steeds beter. - De vijand zal wel blijven, waar hij is, maar de Kardiuaal Infant gaat, zegt men, naar Brussel, II ponr y estre receu comme ils imaginent qu’il a merité par de grands exploits imaginaires.” Wij blijven hier, om t e verhinderen, dat men le Castelet te hulp komt, dat zich wel spoedig zal moeten overgeven. Uit de onderschepte brieven blijkt, dat men den hertog van Weimar zeer vreest. De Franschen hebben O d e r den aartsbisschop van Bordeaux eene belangrijke overwinning ter zee behaald in de haven van Gatarp 6 ) . Zoo is er toch nog iets goeds in het jaar 1638. - ,, Le traicté de Rosendael s’est accroché, sur ce que le de Ribaucourt ‘), un des deputez de l’enemy, s’en est retourné malade à Bruxelles, et un autre est venu a mourir, de sorte qu’en tout evenement I’enenii se verra largement au dessus du dessein qu’il a e u , de nous rendre tant de bomes gens infructueuses de ceste année.” Au camp proche de Grave, le 15“ de Sept. 1638.

1954. C. VAN DER MYLE *). (H. A.) C’est le Sieur Barlaeus qui me donue occasion pour interrompre avec quelque pretexte les occupstioiis tres serieuses que je scay vous laisser peu de loisir, afin de les employer à lire les compliments de vos amis. Toutefois f a y 1) Zie I, blz. 292. 2) T. a. p., biz. 407. 3) Een brief van 16 Sept. (L. B.) handelt over dezelfde zaak. E ) Zie No. 1946. 5) De stukken zijn aan den brief toegevoegd. 6) Die overwinning op de reede van Guetaria had 22 Aug. plaats. 7) Zie blz. 35. 8) No. 1954 a. Een briefje van 26 Sept. (H. A.) is geheel onbelangrijk.

406

estime que ce que ledit S.* Barlaeus vous envoie I ) seroit aggreable et aisement dispense de la diversion que la lecture vous en causeroit 9).De la Haye, ce 16 de Septembre 1638.

1955. D. DE WILHEM.

(L. S.)

Hierbij gaat het verbaal van onzeu griffier Boysero van onze conferenties met den coadjutor. Gisteren is Buysero's vrouw gestorven ". De thresorier Volbergen klaagt zeer over het slechte betalen der Staten van Holland '). Men vertelt, dat er te weinig fondsen zijn, om de gewone dingen te betalen. Heeft X. H. bevel gegeven, om op te komen tegen het vonnis van den Raad va11 Brabant over de verbeurdverklaring der goederen van Groenevelt in het land van Prinsland? Ik zou die zaak wel eeiis roor Z. H. in orde willen maken. De la Haye, ce 17 de Septemb. 1638.

1956. ELEONORE MAURICE, PRINSEG VAN PORTUGAL

").

(B.

M.)

Hartelijk dank voor uw brief. Gij hebt mc beloofd, mij op de hoogte te houden van de zaak van mij11 armen broeder "); wilt gij daarover iets melden? Als ik geen vertrouwen had op den goeden God en op Z. H.,zoiiikwanhopig zijn, want dit is wel liet ergste, dat ik in mijn leven heb ondervonden. Wilt ook gU er uw best voor doen, dat ik mijn broeder in vriheid kan zien? la Haye, ce 18me Sepbre 1638.

1957. AAN PRINSEB AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)" Le Castelet wordt nog altijd belegerd, maar de belegeraars gaan vooruit. De hertog van Bouillon en zune vrouw zijn terug in Maastricht. Misschien inoeten WU nog eens met het leger verhuizen. De Eoning van Frankrik is ziek. Vau de zaak van den heer van Brederode weet Uwe H. meer dan ik. ,S. A. pense avoir laissé ordre à Sherwouters 9, de quelle sorte se doibvent tapisser les deus nouveaux cabinets de Honselerdijck; si cela n'est, il a charge de s'en gouverner à l'appetit de V. A. - M. de Strade 8 , faict parade publique icy du i ) Waarschijnlijk een paar gedichten op het vcrblijf van Maria de Medieis te Amsterdam (vgl. Poem., I, blz. 352; II, blz. 2%). 2) De zin is niet duidelijk. 3) Laurens Buysero was 6 Dec. 1637 ondertrouwd met Elisdbeth van Volbergen; zij werd 21 Scpt. i638 begraven. (Mededeeling van Dr. H. E. van Gelder.) Iu Nov. 4ô41 is hij hertrouwd inet Elisabeth de Vlaming van Outshoorn. 4) Zie No. 1938. 5 ) Uitgegeven door A. de Fana, Descendance de D. Antonio, Prieur de Cralo, XVIIb Roi de Portugal. Livourne . . 1908, blz. 322. 6) Zie blz. 397, 398, 4110 en 4433. 7) Zie blz. 252. 8) D'Estrade; zie No. 1925.

.. .

407

beau present de V. A. qni veritablement est d’une gratitude royale, pour ce pen qu’il est allé du sien en ce qu’il a eu charge de porter à V. A.” Au camp près de Grave, le 20” de Sept. 1638.

1958. A. PLOOS VAN AMSTEL. (H. A.) .Wy hebben hyer gisteren avond over de geboorte va11 deil Daulpliyii heeft XXXVI pecktomen voor haer lioff getriompheert *); la Royne mere gehadt, den ambassadeur d’Estampes 3, vierwercken doen spelen ende den wyii geschoncken ’’. De ongeluckige ruyters doen hyer rycke hnwelicken. Dort trout de vronwe van St. Aldegonde Joffrou van Lockliorst is met Mons.r Harrltailig 5, na Marquet verreyst, by de vrunden vervolclit, die haer nyet weder mede liebben connen brengen, tot antwuordt becomende, dat se hem ende niemandt anders en begeerden, twelck sonderling de momboir tot Amsterdam soeckt te beletten ; buiten vrunden raedt trouwende is zy b y testamente gepriveert van XXV in. g. Den heere raetslieer en heeft nyet connen naerlaten zyne vreuclide by de aiidere te voegen eiide de bygaeiide versus te maecken” Hage, den LO 7b. (Sept.) 1638. 1939. D. VAN HALEWIJN

?).

B.)

Mirie vrouw ligt op liet uiterste; ik zou diis gaarne verlof hebben, om haar te kunnen opzoeken. 21 Sept. 1638, Nimmeghen.

1060. A. VAN BILANT”). (K.A.)

Ik wil gaarne miju goed terug hebben. Veert,ig jaar laag ben ik neutraal gebleven en niemand had iets op mij te zeggen. Maar i i i i ben ik, ,nmbmyne 1) Dcn 5den Sept. bracht Anna van Ooslenrijk eeii zoo11 ter wcrelil, den lateren Lodewijk XIV. Ook in de Zeven Provinciën, zoo nauw met Frankrijk verbonden, werd de geboorte v a n den dauphin gevierd. 2) Maria de Medicis. 3) Zie blz. 316. 4) Willem van Dorlh (zie blz. 380), kapitein, trouwde in 1G3S met \Valburg \’an St. Aldegondc. Zij was de eenige dochter van Philips van Marnis‘ zoon Johan (+ l5!)0),werd in 1610 met St. Aldegondc en Souburg beleend, trouwde in 1616 met Willem van Oldenbarnevclt en liet zich, toen deze katholiek werd en in Spaanschen dienst trad, van hem scheiden. 5) Catharina van Lockliorst, dochter van Cornelis v. L. en van Catharina Adriaensz Hardebol, vrouw van de Lier (vgl. I , blz. 462), is getrouwd met den ritmeester Maximiliaan de IIertaing, heer van Marquette. 6) Zij zijn niet bij den brief en het is niet duidelijk, wie de raadsheer dichter was. 7) Zie blz. 243. 8) De brief is uitgegeven in Dodt’s Archief voor kerke2ikc en wei*eZdscliegeschiedenissen, inzonderheid van Utrecht, Utrecht, VI, 1846, blz. 233. -4driaan van Bylandt, heer van Well, verkocht iii 1624 die heerlijkheid aan graaf Hendrik van den Berg. (Mededeeling van Dr. A. Flament, Rijksarchivaris van Limburg.)

408

processen toe bevorderen ‘l, ’s morgens uit Wachtendonck weggereden en heb te Stralen , par cortosie ” den pastoor opgenomen , daar het erg warm weer was. Uit Stralen z i n mij soldaten gevolgd, die mijn goed verbeurd verklaard hebben, omdat de pastoor bij mi was, en ik wil het gaarne terughebben. Wachtendonck, d. 22 ?bris (Sept.) A. 1638. Het is schandelijk, zooals de soldaten mij, ouden man , behandeld hebben. Vooral ben ik gesteld op het terngkrigen van mQn zegelring eii mijn paard.

1961. REGEERING VAN ZALTBOMMEL. (L. B.) Wij willen gaarne de compagnie van kapitein Johan v m Dorp I ) , tegen woordig in den Bosch, weer in garnizoen hebben. E n w5 verzoeken Z. H., in plaats van den heer ran Nederhemert 2 ) , een nieuweii commandeur over liet garnizoen aan te stellen; de heer van Dorp zou commandeur kurnen worden. Boeniel, den 22 7bris (Sept.) 1638.

1962. AAN PRINSES AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)

*

Alles is hier nog bij het oude gebleven; ook de viand is nog op dezelfde plaats. Le Castelet zal no toch wel ingenomen z i n De maarschalk de Uhastillon is iii ongenade gevallen, waarvoor verschillende redenen worden opgegeven. E r is ook Terder nog al nieuws van het Fransche hof. - ,,Le ritmaistre Crocq 3, a enlevé encor quelques 150 chevaulx & l’enemg, par une attaque tres-hardie à sa façon, mais judicieusement conduitte”. Au camp près de Grave, le 24“ de Sept. 1638.

1963. A. PLOOS VAN AMSTEL

(H. A.)

Er is in de vergadering der Staten-Generaal veel te doen geweest over de vraag, of men een buitengewoon gezant naar Frankrik zou zenden, om geluk te wenschen met de geboorte van den dauphin Hage, den 24en 7b (Sept.) 1638. De heer de Knuyt 6 ) is Woensdag uitgezeild en nu zeker al te Parijs. Den 25en 7b (Sept.) 1638. Zie blz. 50. Nl. Johan Torck (zie blz. 149), die in het najaar van 1638 schijnt te zijn overleden. Zie I , blz. 231. No. 1963 a. Een brief van 25 Aug. (H.A.) is zonder beteekenis. 5) Dat is niet geschied; de Staten-Generaai hebben hun gewonen gezant opgedragen hun geiukwensch over te brengen, maar de Prins heeft Hendrik van Nassau-Siegen (vgl. I, biz. 453), den broeder van Johan Maurits, naar Parijs gezonden, 6) Zie blz. 404, Noot 2.

1) 2) 3) 4)

409

1964. GUIL. CSLANDRINI

I).

(L. B.)

Onze oude vriend, de heer Appelman, neemt dezen brief mee. I k ben nu zes jaren buiten Engeland en hoop er spoedig terag te keeren. Hoegaarne ZOLI ik nog eens muziek booren in het huis van Duarte 2, te Antwerpen; te Venet.ië heb ik het bij Monteverde 3 , niet beter gehoord. Houd mij in vriendelijk aandenken. 25 7'" (Sept.) 1638, Parigi.

1965. AIGUEBERE

(L. B.)

Uit verscheidene brieven van den heer Brasset 5 , hoor i k , dat gij steeds mijne belangen behartigt, terwijl ik II toch geen wederdienst kan bewijzen. De Koning e n mijn meester, de Kardinaal, zullen niet toestaan, dat ik het ambt opgeef, waarmede zij mij hebben vereerd, en ik kan dus uiet dadelijk m i n e plaats meer innemen in het regiment van den heer du Buat G, iii het leger van %. H. Ik schrijf hem n u , dat hij over mijne betrekking kan beschikkeii, en lioop, dat mijn Initenaut, die familie van mij is, mij zal opvolgen. Ik zal er altijd trotsch op zijn, onder %. H. gediend te hebben, en hoop, dat gij mij niet zult vergeten ').

1966. ROUTART $).

(II. A.)

Den loden vaii deze maand is een koerier iu de buurt vaii Weert door Hollandsche cavalerie gevangen genomen 9 , en wordt nu gevaugen gehouden in Grave. Hij had papieren bij zich van dei1 Kardinaal Infant, maar er zijn iii dat pakket ook particuliere brieven aan u i i j , waarvau de lijst hierbij gaat. Wilt gij mij die terugzenden? Toen ik in dienst was van den markies Spinola, heb ik dat ook wel gedaan. De Bruxelles, le 26 de 7bre (Sept.) 1638. 1) Het is niet bekend, in welke familiebetrekking hij stond tot Cesare Calaiidrini (vgl. I, blz. 15). 2) De Duarte's waren Portugeesclie Joden, die te Antwcrpeii in juweelen handelden, bankzaken dreven, op grooten voet leefden, rele kunstwerken verzamelden en zeer muzikaal waren. Huygens was met de geheele familie zeer bevriend. 3) Claudio di Monteverde (1568-1G4.3), beroemd musicus en componist, die de laatste 30 jaren van zijn leven te Venetië verblijf hield. In 1620 had Huygens hem daar eenige zijner composities zien dirigeeren. 4) No. 1965 a, b. Twee brieven zonder jaartal (A. B. en L. B.), die blijkbaar aan dezen voorafgaan, dienen om te bedanken voor Huygens' belangstelling. Zie over higuebere, I, blz. 435. 5 ) T. a. p., blz. 345. 6) Zie blz. 281. 7) Zonder plaats, datum en jaartal. 8) Hij was secretaris van staat van den Koning van Spanje en ainbtniaii vaiiOppenheyin. 9) Zie No. 1948.

410

1967. A. PLOOS TAN AMSTEL. (H. A.) Op bevel der Staten-Generaal heb ik aen den heere van Chavigny 1 ) voorgehouden, dat de Ho. Mo. ende Mynheere den Prince van Oraigne int onthaelen van de Coninginne Moeder, onverwacht in haere landen gecomen synde , alle mogelicke beleeftheyt , eer ende respect hadden bethoont ten aensien van haere hoge qualiteyten ende meriteli , niet twyfelende , off t’selve soude aen den Coninck aengenaem zyn, waerop syne Ed. niet dienstelyck en antwoordede, maer seyde, dat den Coninc so goetaerdich was, dat zyne Mat. alle t’gepasseerde wel op een syde soude stellen, maer dat d’selve t’zedert hetvertreck van de Coninginne syn Moeder na de landen van syne vyanden geen tydiuge van haer en hadde gehadt, ende dat de hoochf. Coninginne, uyt haer eygen mouvement agerende, niet anders als wel en soude doen, maer dat by haere Mat. te veel vermochten drie personen, te weeten de heeren Fabroni ende Sigot, ende boven alle de president Coigneux 2 ) , synde eenen quaden raetsman ende autheur van vele gepasseerde onheylen , daerby vougende , dat de Ho. Mo. wserschoumen soude wel op haer hoede te wesen tegen hunne menees”. Over de bijzondere ambassade en den daarvoor aangewezen persoon later mondeling. De heer Sixtinus 3) , raad der Landgravin van Hessen , zal hierheen worden gezonden. Aan de admiraliteiten wordt gelast te zorgen voor de acht schepen, De Koningin gaat morgen met hare Hoogheid die tegen 1 Oct. beloofd z i n naar Honselaardijk. I n s’Gravenhage, den 27eii 7b (Sept.) 1638. by den Hove gecommitteert, om II Ed. Den raetsheer Wyngaerden buyrvryster vant huis te Marquette ‘j) met goetheyt oft de stercke handt te lichten, quam te laet; sy was anderhalff ure te voren vertrocken ende, so nien secht, houdt haer tot Culenburch.” Haar zuster gaat scheiden van haar man 7 ) .

1OG8. AAN PRINS WlLLEM VAN ORANJE. (K. A.)

..

. . . J e m’avance à vozis supplier tres-humhlemeiit de me faire la grace d ’ u ~Uiot de vostre noble main , par oìi j e puisse rendre compte de ceste enclose i

M. de comte Henry de Nassau . . . . . 28 7b. (Sept.) 1633, pres de Grave.

1) Léon de Bouthiliier, graaf van Cliavigny en Busancois (iGO8-1652), was een bekend staalsman. In IK35 heeft hu o. a. het traclement met de Zeven Provincifin gesloten. 2) LU allen behoorden tot dc omgeviiig van Maria de hlcdieis; Coigneux had van hen wel dcn allcrslechtsten naam. 3) SuBridus Sixtinus, een Fries, studeerde te Heidelberg in de rechlen en woonde in l@l7 tc Amsterdam, waar hij in dat jaar en ook in 1628 ecn tooncelsiuk uitgaf. Hij bezateenc groote bibliotheek. 4 ) In 1638 zijn hier te Iandc 23 schepen gekocht en gehuurd voor de Franschc vloot, door bemiddeling van Lopez (zie blz. 196). 5 ) Joris Johan Oem van Wyngaerdcn werd in 1621 lid van het Bof van Holland en in I642 president van dat college. 6) Zie blz. 407. 7) NI. Aima van Lockhorst, gehuwd met Nicolaes S e p PRUW,heer van Bennebroek (vgl. I , blz. 463).

411

1969. -4AN PRINSES AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)* Wij moeten bier uiisschieii nog weken blijven op verzoek van den Franschen gezant. Chastelet is ingenomen maar het beleg vau Fontarabie op schandelijke wijze opgegeven; het is nog erger dan Cnlloo. Er zijn 16000 mai1 gevlucht, zonder dat er een aanval op hen werd gedaan. Tout de mesuie - ce dit encor S. .4. tantost - comme quaiid l’enemy donna dans le quartier de nostre cavallerie à Wouw, toute l’armée à pied se fust jettée dans la mer devant Berghes.” De lieer van Brederode is gisteren avoiid teruggekeerd; Z. H. geeft hem een brief mee aai1 den peiisioiiaris Cats, wa:~riiiliij aandringt o p een buitengewoon gezantschap naar aanleiding der geboorte va11 den Dauphin. A u cainli proclie de Grave, le de Sept. 1638. 1970. SCHOUT, BURGEMEESTERS EN REGEERDER8 VAN GEERTRUIDENBEBG. (K. A.) Oiize stud is in den laatsten tijd zeer achteruitgegaan door liet kleine garnizoen en duordut vele iiiwoiiers naar Breda zijn verhuisd. Vele huizen eii stalleii staaii lecg en de verpoiiding is zwaar. Wij zouden dus gaarne zieii, dat %. H. hier eene ~ompagiijeruiters en ,,een goet getal van voetkiiecliten” i i i garuizoen legde. Geertriiijtieiiberge deii XXVIIJ”” September 1638.

N i l . A. PLOOS VAN AMSTEL

I).

(H. A.)

De za& in quaestie zal uiisscliieu heden middag beslist worcjeu iii de vergaderiug. E r is nog geen bericht, dat graaf Hendrik van Nassau en de heer de Kuu$ zijn aaiigekouieii. De Jiuad van State heeft de subsidie villi FraiikrUk over liet jaar 1GS7 besteed aan de betaling der gerepartitieerde troepeii waarvoor ook aiidere geldeii zijn aangewezen. Haegel den laetsten (30) 7b. (Sept.) 1638.

1) No. 1972 a. Een briefje van 2 Oct. (H. A.) is geheel onbelangrijk. . -