16 december 2005 - 56e jaargang no. 50
Afval dat vrijkomt uit de verwerking van bauxiet tot aluinaarde wordt in Paranam Operations opgeslagen in de Bauxite Residue Area. Het complex, dat DRDA#1 wordt genoemd, moet hiervoor de ruimte bieden tot het jaar 2008, met een beoogde productie van 6.250 ton aluinaarde per dag, waarbij dagelijks 4.500 ton afval vrijkomt. De nu in gebruik zijnde opslagplaats, DRDA-1, is al bijna vol en met het huidige productieniveau kan er binnenkort niets meer bij. Vandaar dat DRDA#1 moet worden uitgebreid. In DRDA-1, die in 1998 werd aangelegd, wordt de dry stacking – methode toegepast: bauxietafval wordt er zo droog mogelijk opgeslagen en de centrale dijk wordt
steeds verhoogd, waardoor het opslagvolume groter wordt. Met het oog op duurzaamheid en milieubescherming heeft Alcoa stringente richtlijnen ontwikkeld voor de constructie van residue disposal areas. Zo moet een Bauxite Residue Team, dat verantwoordelijk is voor het opstellen van meerjarenplannen voor de opslag van bauxietafval, een Future Areas Risk Assessment maken en een gedetailleerde design ontwerpen voordat nieuwe disposal areas kunnen worden opgezet. Voor de uitbreiding van DRDA-1 heeft het Paranam Bauxite Residue Team een project in uitvoering voor extra opslag van 7.6 miljoen m3. Hierbij is de installatie van een underdrain system inbegrepen. De Cooling Pond wordt anders opgezet, waardoor deze het westelijk gedeelte van 1
Bauxco Nieuws no. 50 - 16 december 2005
de nu beschikbare ruimte zal omvatten. De bestaande Oxalate Disposal Area zal worden afgesloten en is al vervangen door een nieuwe opslagplaats voor oxalaat. In de noordoostelijke hoek van de nieuwe DRDA komt ruimte voor zandopslag. De uitvoering van het project is in januari dit jaar begonnen. De target voor volledige oplevering en het in gebruik nemen van alle nieuwe faciliteiten is april 2006. Kier/CCC en medewerkers van het Residue Department streven ernaar deze datum ook te halen. Tot nu toe hebben ze al 85 procent van de job gedaan. Belangrijk hierbij te vermelden is dat er 170.000 manuren zijn gewerkt zonder persoonlijke ongelukken. Andere zaken die het melden waard zijn: - trucks hebben tot nu toe 36.000 ritten verreden voor de aanvoer van verscheidene materialen, - voor dijken e.d. van de nieuwe cooling pond is 350.000
m3 aan constructiemateriaal verwerkt De nieuwe cooling pond is al in gebruik en voldoet aan de verwachtingen, - Het nieuwe underdrain systeem is al voor 90% aangelegd; er is al 280.000m3 aan zand ‘geïmporteerd’ uit de nabije omgeving en ongeveer 107.000 voet aan pvc-pijpen gelegd, - de nieuwe oxalaatpijplijn vanuit Clarification naar het zuidelijk deel van lake 5B (ongeveer 4.5 kilometer) is al in gebruik. Bijna alle equipment is lokaal aangehuurd bij de contractorbedrijven Sewdajal, Haukes en Abdulrahman. Het budget dat voor dit project beschikbaar is gesteld, is US$ 9,985 miljoen. Tot nu toe is het project ‘binnen budget’.
Bauxite Residue Area, vanuit het noorden bekeken.
op eigen verzoek na een jaar verzilverd worden.De genomineerde medewerkers hebben vrijdag 9 december j.l. in verband met hun Award een conference call – meeting gehad met Bernt Reitan, Executive Vice President, die hen feliciteerde. Op dinsdag 13 december j.l. heeft Suralco’s Managing Director Warren Pedersen de onderscheiden medewerkers gefeliciteerd met het behaalde resultaat en de chips overhandigd.
Elf medewerkers van Suralco hebben van de Executive Council van Alcoa een speciale onderscheiding gekregen: de You Make A Difference Award. De award is een erkenning van bijzondere performance. Doel van het programma waaronder het ressorteert, is werknemers te motiveren om dagelijks resultaten te boeken in hun job. De awards zijn chips van tien Alcoa – aandelen die op naam zijn verstrekt en dus niet verhandelbaar zijn. Ze kunnen 2 Bauxco Nieuws no. 50 - 16 december 2005
Van links naar rechts: Juriaan Soerowirjo, Glenn Elshot, Maurice Tjon Soei Len, Brian Graanoogst, Warren Pedersen, Moedio Tirtotaroeno, Indre Ori en Marlon Joomun.
Marlon Joomun Indre Ori
Juriaan Soerowirjo
Erwin Young A Fat Stanley Frijde
Marvin Denkers Moedio Tirtotaroeno
Brian Graanoogst Roy Tjoen A Choy Glenn Elshot Maurice Tjon Soei Len
known for his dedication; has made significant contributions to reliability and maintenance organization in gasketting (IGS) and vibration monitoring programs. has demonstrated to be capable of ‘making a difference’ with regard to process control in the Paranam refinery. Put a lot of effort into ‘making the expansion work’ and working together with operations people to fix problems related to the design of the 6035 tpd expansion. has made significant contributions to the engineering and mechanical and instrumentation shop as a shop supervisor; well known for his ‘out of box’ ideas; recognized for good and solid work on pumps to the refinery and applying ABS principals to the shop floor. has made significant contributions to reliability of electrical and instrumentation systems; currently the E/I engineer to apply new instrumentation with Vince Dooley for all Atlantic plants. was 12 times part of the major hydro unit overhaul team in the past 25 years and did an excellent job with the overall lead especially with the last 3 units, ensuring on time delivery and quality of the overhaul jobs and the normal ongoing maintenance jobs. consistent exceptional performance; role of teacher and help chain is natural; played important role in technology transfer in occupational health Pittsburgh/ Paranam and between joint venture partners. outstanding involvement in the communities where Suralco operates; audits in the primary schools earned him praise from the Ministry of Education and the Pan American Health Organization. Used Alcoa’s waste minimization management to help small businesses deal with waste. Helped introduce ISO 9000/ISO 14002 to the laboratory at the University of Suriname. with his commitment, effort and endurance, we now have 4 new pan filters in the calcinations area that are running and reasonably reliable. known for his dedication. Made significant contributions to the reliability and maintenance organization on the fields of pressure vessels, pump system reviews, tubular heater monitoring programs. commitment and dedication to the EBS – program with a go-live across three different locations, in three different countries with three different languanges; pushed an environment of deployment ownership at their location.
3 Bauxco Nieuws no. 50 - 16 december 2005
De mogelijkheid om bij telefoon- en dataverkeer tussen Paranam en Afobaka kosten te besparen, wordt momenteel bekeken. Afdelingen van Suralco zijn samen met het telecommunicatiebedrijf Procyon bezig feasibility te doen naar die optie, waartoe het maken van een kostenplaatje voor de investeringen behoort. Het telefoon- en dataverkeer verloopt nu via Telesur.
De ‘ontdekte’ mirror site.
Hoogte: ± 36 meter. De structure is in goede conditie.
Vroeger, in de zestiger jaren, was er microwave-communicatie voor telefoonverbindingen. Die ging via paraboolantennes en verliep moeizaam omdat de antennes elkaar niet konden ‘zien’. Er is toen op een heuvel bij Afobaka een reflector geïnstalleerd, zodat signalen gekaatst konden worden van de parabool op de watertoren in Paranam naar de ‘Microwave Hill’ bij Afobaka. In de jaren tachtig werd de paraboolverbinding overbodig door het inschakelen van een power carrier – systeem. De uit de roulatie gehaalde reflector site bij Afobaka bleef echter bestaan. In de afgelopen maanden kwam IT Infrastructure Supervisor Rudolf Partoredjo, mede met het oog op kostenbesparing, op het idee om zelf iets te doen aan het telefoon- en dataverkeer. Tijdens een vliegtocht in de omgeving van Afobaka ‘ontdekte’ E/I Supervisor Powerhouse Foek Chin Joe de mirror. Met een GPS (global positioning system) werd de exacte plaats bepaald. Nadat een tracé was gekapt naar de plek, ondernam de IT Infrastructure Supervisor, vergezeld van Senior Technician Mike de Souza, de E/I Mechanics Melvin Hofwijks en Benny Mado en Rivelinho Haselhoef van Procyon een oriëntatietocht naar de site. ,,Het was een vermoeiende wandeltrip over een afstand van ongeveer 7 kilometer met een hoogteverschil van 250 meter tussen start- en eindpunt, maar het was alleszins de moeite waard”, vertelt Mike de Souza. De conditie waarin de stellage zich bevindt, is goed te noemen. Twee van de tuidraden (draden waarmee de stellage op de grond bevestigd is) zijn geknakt, maar de andere houden de structure nog recht overeind. De stellage, uit galvaan vervaardigd, verkeert in prima staat, alleen bij de basis zijn er wat roestplekjes. Het is mogelijk op de stellage antennes te plaatsen om signalen door te geven. Hierdoor kan ook radiocommunicatie (door het plaatsen van een repeater base) worden geoptimaliseerd; er zijn namelijk ‘dode’ plekken langs de weg die dat signaal stagneren. De bevinding van het team is dat de ‘oude’ telecommunicatieverbinding tussen Paranam en Afobaka in feite kan worden hersteld, waarbij een uitbreiding met dataverkeer tot de mogelijkheden behoort. Bij het maken van een kostenraming wordt de aanschaf van zonnepanelen voor de energievoorziening overwogen.
Marvin Hofwijks heeft vanaf de top van de stellage een kijkje genomen en klautert naar beneden. 4 Bauxco Nieuws no. 50 - 16 december 2005
Het Alcoa - beleid op het stuk van acceptabel gebruik van computers is duidelijk en bekend, maar dat neemt niet weg dat het goed is er steeds aan te herinneren. Zo zijn er in de afgelopen dagen voor de medewerkers van de verschillende Suralco - afdelingen en voor contractwerkers awareness sessions gehouden door IT Infrastructure Supervi-
Het is uitsluitend toegestaan om Alcoa’s computersystemen te gebruiken voor activiteiten die van toegevoegde waarde zijn voor Alcoa’s bedrijfsvoering, en voor overige activiteiten zoals aangegeven of goedgekeurd door Management. Passend gebruik omvat toegang door specifiek geautoriseerde derden en toegang van buiten Alcoa (remote access) door medewerkers en anderen voor activiteiten die een zakelijk doel ondersteunen. Medewerkers en andere personen die handelingen plegen die indruisen tegen het aanvaardbaar gebruik van computers, kunnen geconfronteerd worden met strafmaatregelen tot en met ontslag, en tevens met civielrechtelijke en strafrechtelijke maatregelen. Tot schendingen van de gedragslijn behoren: • Activiteiten die op een kwaadwillige manier de mogelijkheden van anderen verstoren om toegang te hebben tot informatiesystemen en door deze systemen verwerkte informatie. • Het delen van computer user accounts en pass words of andere toestemming voor individueel gebruik. • Het vrijgeven van informatie die uitsluitend bestemd is voor gebruik binnen het bedrijf. • Het misleiden van de toegangscontrolesystemen van een computersysteem. • Het uitschakelen van de beveiligingsinstellingen van een computersysteem, inclusief antivirus- en Internet browser - instellingen. • Het zonder toestemming realiseren van internettoegang of netwerktoegang ten behoeve van derden, peer-to-peer - verbindingen en het publiceren van niet-goedgekeurde internet - webpagina’s. • Het gebruik van computersystemen voor persoonlijk gewin, of gewin van derden.
sor Rudolf Partoredjo en Systems Administrator Derrick Hanenberg. De gedragslijn, het beleid heeft betrekking op computers, systemen en door computers verwerkte informatie, inclusief computerprogramma’s en hardware, electronic mail, netwerkaansluitingen, internettoegang, en aanverwante technologieën.
• Het installeren of gebruiken van computersoftware waar het bedrijf geen licentie voor heeft, of waar het management geen toestemming voor gegeven heeft, of het gebruiken of kopiëren van software in tegenspraak met de licentievoorwaarden. Dit omvat ook het opslaan of delen van audio- of videobestanden zoals ‘MP3’, ‘WMA’, ‘MPG’, of ‘AVI’ bestanden. • Het deelnemen aan zogenaamde ‘kettingmails’, chatten, of het delen van bestanden en andere activiteiten waarbij de inhoud van het bericht noch de doelgroep ervan een zakelijk doel dient. • Het toegang verkrijgen tot, het bekijken / opslaan / verzenden van beelden, teksten, (spot)prenten of elke andere vorm van informatie met een duidelijke seksuele boodschap, of het nalaten van het onmiddellijk na ontvangst verwijderen van zulk materiaal. • Het gebruik van systemen voor doeleinden die niet stroken met de normen en waarden zoals die in het bedrijf gehanteerd worden; bijvoorbeeld bedreiging of intimidatie, discriminatie of haat, het verhandelen van vuurwapens of onwettige verdovende middelen, geweld, spellen of gokken.
5 Bauxco Nieuws no. 50 - 16 december 2005
Alcan en Alcoa World Alumina (AWA) hebben een basisovereenkomst gesloten met de regering van Guinée met een raamwerk voor ontwikkeling van een aluinaarderaffinaderij met een capaciteit van 1.5 miljoen metrieke ton per jaar. Er is expansie hiervan mogelijk. De basisovereenkomst omvat: een majority ownership van Alcan en AWA van tenminste 80 procent, met een optie voor de republiek Guinée voor een equity stake; levering van bauxiet aan de raffinaderij door Compagnie des Bauxites de Guinee (CBG), een partnership tussen de regering en Halco Mining, waarin Halco 51 procent van
de aandelen heeft. Alcan en AWA hebben elk 45 procent van de aandelen van Halco; toegang tot bestaande infrastructuur; gunstige condities voor een investering van deze omvang op basis van het belasting- en douaneregiem; verkoop van alumina uit de raffinaderij aan Alcan en AWA. Alcoa en Alcan werken al dertig jaar samen met de regering van Guinée. Volgens Jacynthe Cote, Alcan Senior Vice President, brengt de basisovereenkomst haar onderneming dichter bij het doel van verdere integratie van Guinée in haar globale strategie. De positie van CBG als primaire bauxietleverancier aan raffinageprojecten in het land wordt eveneens versterkt. Bernt Reitan, Alcoa Executive Vice
Construcoes e Comercio Camargo Correa, zoals Camargo officieel heet, heeft het tot nu toe grootste contract in zijn proces van internationalisering binnen. Camargo is in aanmerking gekomen voor twee gunningen voor een totaal bedrag van US$ 450 miljoen voor de bouw van de Porce III – waterkrachtcentrale nabij Medellin in Colombia. De werkzaamheden beginnen nog voor het eind van het jaar en zullen vijf jaar duren. De Braziliaanse multinational krijgt de leiding in een consortium waarvan nog twee Colombiaanse bedrijven deel uitmaken.
President and Group President of Primary Products, zegt dat de basisovereenkomst een significante stap is in verbeterde toepassing van de bauxietbronnen. Hiermee worden goede jobs gecreëerd en wordt een facility ontwikkeld die overeenkomstig de meest stringente standaarden ter wereld zal opereren. Na ratificatie van de basisovereenkomst door het parlement van Guinée zullen Alcan en Alcoa onmiddellijk met gedetailleerde feasibility studies beginnen. De studies, waarmee een bedrag van US$ 25 tot US$ 30 gemoeid zal zijn, moeten informatie aandragen voor een investeringsbesluit. Hierna kan de constructie van de raffinaderij begin 2007 van start gaan. De productie van alumina kan in 2009 van de grond komen.
Het project in Colombia is onderdeel van de hydro-elektrische exploitatie van de rivier de Porce in de staat Antioquia. De krachtcentrale met een opwekcapaciteit van 660 MW krijgt een belangrijke rol in ontwikkelingsplannen voor de elektriciteitssector. De totale kosten zijn geraamd op US$ 900 miljoen, waarvan de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank IDB US$ 200 miljoen financiert; de rest komt van het nutsbedrijf Empresas Publicas de Medellin.
Camargo werkt in verscheidene Zuid-Amerikaanse landen en heeft plannen om zijn positie te versterken door uitwisseling van technologie en export van diensten. Camargo is op het bedrijfscomplex van Paranam geen onbekende. Het Braziliaanse bedrijf legt de toegangswegen aan tot de bauxietmijnen van BHP Billiton Maatschappij Suriname en Suralco te Klaverblad en Kaaimangrasi.
Camargo Correa is een toonaangevende aannemer van waterkrachtcentrales en is verantwoordelijk voor meer dan 45.000 MW geïnstalleerd vermogen in Latijns-Amerika. Meer dan de helft van de opwekcapaciteit in Brazilië en meer dan 6 procent in de wereld is aangelegd door Camargo.
6 Bauxco Nieuws no. 50 - 16 december 2005
KLIMAATVERANDERING BEDREIGT VOEDSELPRODUCTIE Boerenfamilies wachten op voedselhulp na mislukte oogst (FAO).
Vrouwen planten mais in Ruanda (FAO).
De afgelopen tien jaar nam de regenval in Ethiopië en omringende landen gestaag af, terwijl de temperatuur van het zeewater in de Indische Oceaan steeg. Volgens James Verdin van de United States Geological Survey was dat geen toeval. In het Britse wetenschapsblad ‘Philosophical Transactions of the Royal Society B’ schrijft hij: ,,In dit gebied, waar achttot tien miljoen mensen bedreigd worden door honger, hangt de meerjaarse droogte samen met een stijgende trend in de temperatuur van het oceaanwater.” Verdin’s artikel is er één van zeventien uit een ‘special’ over klimaat en voedsel van het Britse wetenschapsblad. ,,Veranderingen in het klimaat zullen wereldwijd grote impact hebben op landbouw en voedselvoorziening,” schrijft de Britse meteorologe Julia Slingo. ,,Veel voedsel wordt in de tropen verbouwd en is afhankelijk van seizoensgebonden neerslag, zoals de moesson. Als die verandert, heeft dat grote gevolgen voor de landbouw.” Afgelopen april kwamen onderzoekers uit verschillende disciplines bijeen op de Britse Royal Society om het verband tussen klimaatverandering en voedselproductie te bespreken. Een vruchtbaar en actueel thema, zo bleek
Het broeikaseffect brengt de mondiale voedselproductie in gevaar, waarschuwen wetenschappers van de Britse Royal Society. Afrika is daarbij het meest kwetsbaar. De extra door de G8 toegezegde ontwikkelingshulp valt in het niet bij de schade door de klimaatverandering, stelt voorzitter Sir Robert May in een open brief.
al snel. Een half jaar later hebben de deelnemers hun bijdragen gebundeld in een ‘special’ waarin klimaatverandering, seizoensvoorspelling, weerspatronen en computermodellen onder de loep genomen worden. Sir Robert May, voorzitter van de Royal Society, schreef op basis van de wetenschappelijke artikelen een open brief aan de energie- en milieuministers die in november bijeenkwamen voor een G8-conferentie. Op de vorige conferentie werd extra ontwikkelingshulp beloofd. Maar, merkt Sir May op, het zou goed kunnen dat de schade door klimaatverandering de toegezegde hulp verre zal overtreffen. Naast armoe is extreem weer, dat steeds vaker voorkomt, een belangrijke oorzaak van de honger in Afrika. Droogte leidt er tot migratie, bevolkingstoename, ziekte en conflicten. Robert May benadrukt de samenhang tussen Afrika’s belangrijkste problemen (honger en armoe) en de klimaatverandering. Hij doet een dringende oproep aan de energie- en milieuministers van de G8 om de broeikasgassen in de atmosfeer te stabiliseren. Het internationale klimaatpanel IPCC voorspelde in 2001 dat ontwikkelingslanden en armen als eerste de rekening gepresenteerd zouden krijgen van klimaatverandering. De hongersnoden in Afrika en de overstromingen in ZuidAmerika tonen het gelijk aan. Maar orkanen Rita en vooral Katrina maakten de klimaatverandering ook voelbaar in de Verenigde Staten van Amerika. Meteorloog Kerry Emanuel (Massachusetts Instituut voor Technologie) schreef in augustus dat klimaat-
verandering het oceaanwater warmer en de orkanen verwoestender zou maken. En toen trok Katrina over New Orleans. De schade wordt geraamd op 1,7 procent van het bruto nationaal inkomen van de VSA. Maatregelen om de CO2 binnen de Kyoto-norm te brengen, zouden 1 procent van het BNI kosten. Met andere woorden, klimaatmaatregelen beginnen lonend te worden. Sir Robert May benadrukt dat de geïndustrialiseerde wereld de hoeveelheid atmosferische CO2 dringend moet stabiliseren. Dat gaat veel verder dan Kyoto, want om het CO2-gehalte op twee maal het pre-industriële niveau te stabiliseren, is halverwege deze eeuw een reductie in de uitstoot van maar liefst 60 procent nodig. ,,En dan nog,” voegt hij er aan toe, ,,kan dat een ondragelijk klimaatverandering teweegbrengen.” Julia Slingo en haar collega’s dringen vooral aan op aanpassing. Daarmee bedoelen ze ook actieve steun voor ontwikkelingslanden die zich vanwege armoede slecht kunnen wapenen tegen de gevolgen van een grillig klimaat. Er moeten klimaatvoorspellingen komen, en mensen moeten worden opgeleid om met seizoensvoorspellingen te leren omgaan. En ook de geïndustrialiseerde landen moeten gaan nadenken over waar het graan verbouwd moet worden als de huidige graanschuren droog komen te staan. Sir Robert May windt er tegenover de G8-ministers geen doekjes om: ,,Gevolgen van de wereldwijde klimaatverandering vormen het grootste gevaar dat de wereld bedreigt.” Jos Wassink, Noorderlicht 7
Bauxco Nieuws no. 50 - 16 december 2005
Dat lichaamsbeweging belangrijk is, kan niet genoeg worden benadrukt. De combinatie van beweging en een gezond, vetarm dieet, dat bovendien rijk is aan koolhydraten, is de meest doeltreffende manier om af te vallen en op gewicht te blijven. Lichaamsbeweging heeft vele voordelen, op elke leeftijd en ongeacht het gewicht. Mensen die geregeld bewegen, lopen bijvoorbeeld minder risico op een hartaandoening. Daarnaast heeft bewegen ook positieve effecten op psychisch gebied. Bij lichamelijke inspanning komen endorfinen vrij. Dat zijn door de hersenen geproduceerde hormonen die tegen stress en spanning helpen en ervoor zorgen dat men zich ‘lekker’ voelt.
met 10 minuten, drie keer per week. Voer dit langzaam op. Ook al maakt u maar drie keer per week een korte wandeling, dat is al een begin. Naarmate uw conditie verbetert, kunt u zowel uw tempo als de lengte van de wandeling opvoeren. Na een paar weken zult u fit genoeg zijn om andere lichaamsoefeningen te doen. Hoeveelheid lichaamsbeweging Ideaal gesproken zou u ernaar moeten streven vijf tot zeven keer per week gedurende 30 minuten aan lichaamsbeweging te doen. Het is belangrijk iets te kiezen wat u leuk vindt. Ook is het goed zo mogelijk verschillende soorten lichaamsbeweging te doen, zodat het geen ‘corvee’ wordt. Het is bijvoorbeeld verstandig individuele training af te wisselen met bewegen in groepsverband; op die manier wordt lichaamsbeweging in uw sociale leven geïntegreerd. Als u niet zeker weet waarvoor u moet kiezen, is het vaak een goed idee om naar een fitnesscentrum te gaan. Daar kan men u informeren over de programma’s die u zou kunnen volgen of een aan uw wensen en mogelijkheden aangepast oefenschema opstellen.
Meer aan lichaamsbeweging doen Als u al langere tijd niets aan lichaamsbeweging hebt gedaan, is het verstandig uw arts te raadplegen voordat u met een of ander oefenprogramma begint. Hij kan bekijken of er eventuele contraindicaties zijn om met (intensief) bewegen te beginnen. U moet ernaar streven de hoeveelheid lichaamsbeweging en de intensiteit waarmee u beweegt geleidelijk op te voeren, en proberen minstens drie keer per week 30 minuten goed in beweging te zijn. Overschat het afvallen door sporten niet: om 1 kilo vet te verbranden moet u ongeveer 15 uur sporten. Bedenk wel dat als u jarenlang niets aan lichaamsbeweging hebt gedaan, u zich beter niet ineens elke dag drie uur moet gaan inspannen. De mate en de hoeveelheid van inspanning moeten langzaam worden opgevoerd om het lichaam de tijd te geven zich aan te passen. Als uw conditie niet goed is en u merkt dat 30 minuten achter elkaar te veel is, begin dan
Een andere levenswijze Ook aan uw levenswijze moet u proberen iets te veranderen. Lichaamsbeweging is makkelijk in het dagelijkse leven in te passen. Zo kunt u veel lopen of fietsen in plaats van met de auto te gaan. Ook zulke kleine veranderingen in de levenswijze zijn al goed voor de gezondheid. Laat u zich niet teleurstellen in het begin als er in het begin sprake is van gewichtstoename: deze wordt veroorzaakt door de vergroting van de spiermassa. CZ Medische Encyclopedie A-Z
8 Bauxco Nieuws no. 50 - 16 december 2005
