1 december 2006 - 57e jaargang no. 47
Waarnemend president Ramdien Sardjoe heeft op maandag 27 november j.l. een kort, spontaan oriëntatiebezoek gebracht aan Paranam Operations. Suralco’s Controller Janice Veira gaf de waarnemend president, die vergezeld was van een aantal beleidsadviseurs, een algemeen beeld van Alcoa en Suralco en besteedde aandacht aan het economisch plaatje. De productieprestaties en EHS issues werden belicht door Alumina Production Manager Michel Pengel. Onze Managing Director Warren Pedersen sprak over de toekomst van Suralco en de uitdaging waarvoor we staan: de belangstelling voor exploitatie van bauxiet in WestSuriname en de commitment van Suralco om in Suriname te blijven. Hij maakte duidelijk dat het aluinaardegehalte in het bauxiet van het Bakhuisgebergte beduidend lager is dan het gehalte van het erts in de mijnen die nog enkele jaren grondstofleveranciers zijn. Dat betekent niet dat het erts van Bakhuis niet gemijnd kan worden, zei de Managing Director,
1 Bauxco Nieuws no. 47 - 1 december 2006
maar het komt er wel op neer dat de cost of operation hoger wordt dan nu het geval is. Pedersen gaf de garantie dat Suralco de uitdaging aanvaardt en de besprekingen met de regering voortzet. De waarnemend president heeft zich lovend uitgelaten over de presentaties. Hij haalde een aantal zaken aan die hem bezighielden, zoals de plaats van contractors en de toekomstplannen van Suralco, die naar tevredenheid werden toegelicht door de Suralco - functionarissen. Volgens Sardjoe moet de relatie tussen de overheid en Suralco er één zijn van mutual benefit, wederzijds voordeel.
Een militaire delegatie, bestaande uit officieren van het Surinaamse en het Braziliaanse leger, bracht op vrijdag 24 november j.l. een bezoek aan Paranam Operations. Alumina Production Manager Michel Pengel, EHS Manager Jan Vandenbergh en Chief PR & C Henk Esajas ontvingen de delegatie en verzorgden ook presentaties. Henk Esajas nam het algemene deel voor zijn rekening. Hij gaf een kort overzicht van de geschiedenis van Alcoa en Suralco en de relatie met BHP Billiton Maatschappij Suriname. Jan Vandenbergh sprak over het safety beleid, met nadruk op de Critical Six, waarbij hij statistisch materiaal presenteerde. Michel Pengel belichtte de productie van aluinaarde in het algemeen. Senior Process Engineer Tommy Codrington gaf tijdens een plant tour een uiteenzetting van het
verwerkingsproces van bauxiet tot aluinaarde. De delegatie, die onder leiding stond van luitenantkolonel Adolf Jardim, was onder de indruk van hetgeen ze gepresenteerd kreeg. Van het Surinaamse deel van de delegatie maakten verder deel uit luitenant Mitchell Labadie, de majoors Dietrich Breeveld en Ivan Groman en de kapiteins Eugene Ristie en Johan Mac Intosh. De Braziliaanse delegatieleden waren divisiegeneraal Jeannot da Silva, de luitenants-kolonel Odmar Lozano en Marcos Espurio en de majoors Julio Evangelista dos Santos, Flavio Polillo en Frederico Sampaio. De Braziliaanse legerfunctionarissen waren in ons land om uitbreiding van de samenwerking met ons Nationaal Leger te bespreken.
2 Bauxco Nieuws no. 47 - 1 december 2006
Eerder dit jaar werd aan ons allen gevraagd mee te doen aan een enquête, genaamd: Global Voices, One Company. Dit onderzoek, dat wereldwijd onder de employés van alle Alcoa plants is gehouden, had ten doel na te gaan hoe “BETROKKEN” wij ons voelen bij ons dagelijks werk. Dit wordt uitgedrukt met de Engelse benaming “EMPLOYEE ENGAGEMENT”. Menigeen zal bij het horen van een dergelijk initiatief wel gedacht hebben, dat het het zoveelste is in een reeks van enquêtes zonder resultaat, en dus zonder ‘follow up’. Dat blijkt dus anders te zijn deze keer. Zeventig procent van het totaal aan Alcoa employés heeft gereageerd op deze enquête. Een deel heeft dat online gedaan. Degenen die geen toegang hadden tot een computer, hebben anoniem de antwoorden op formulieren ingevuld. Deze enquêteformulieren zijn vervolgens opgestuurd naar een onafhankelijke consultant groep genaamd Kenexa, die gespecialiseerd is in dergelijke studies. De resultaten van Suralco zijn inmiddels binnen. Van de 850 employés heeft 50 procent gereageerd op de enquête, een percentage dat dus lager ligt dan het totaal Alcoa gemiddelde van 70 procent. De employee engagement voor Suralco is 62 procent. Alcoa totaal scoort 50 procent. De ‘Alcoa Best In Class’, (25 procent van de meest betrokken groepen binnen Alcoa) scoort een engagement cijfer van 75 procent, terwijl de ‘Best In Class’ buiten Alcoa een cijfer scoort van 69 procent. De conclusie is dat er nog werk aan de winkel is binnen Suralco. Ten eerste omdat wij de overige 50 procent van onze employés die niet hebben meegedaan aan het onderzoek, kunnen motiveren om de volgende keer wel mee te doen. Ten tweede omdat er drie variabelen zijn binnen het onderzoek, waar we relatief
veel lager scoren ten opzichte van de overige dimensies/variabelen. Kenexa heeft namelijk gemeten, aan de hand van de antwoorden die wij hebben gegeven, wat voor Suralco de belangrijkste indicatoren zijn waaraan gewerkt zal moeten worden om beter gemotiveerde en betrokken employés te krijgen. De onderwerpen waarover aan ons vragen zijn gesteld, waren:  Effectiviteit van leiders  Leiderschap/visie  Communicatie  Groei en ontwikkeling  Betrokken worden en gevoel van betrokkenheid  Getoonde waardering  Kwaliteit  Veiligheid  Werkomstandigheden Het blijkt dat we in relatie tot ‘werknemers-betrokkenheid’ nog niet sterk zijn in communicatie, getoonde waardering en effectiviteit van leiders. Een Suralco Employee Engagement Lead Team onder leiding van Peter de Wit en verder bestaande uit Michel Pengel, Firoz Habieb en Meredith MacArthur, heeft zich gebogen over wat de volgende stappen zijn om engagement te verbeteren. Het besluit is genomen om heel binnenkort uit alle geledingen van de plant vertegenwoordigers uit te nodigen om verder te discussiëren over deze drie indicatoren om vervolgens een actieplan uit te werken en dit dan ook te implementeren. In augustus 2007 zal er een soortgelijke enquête worden gehouden om de vorderingen van het geïmplementeerde actieplan te kunnen meten.
3 Bauxco Nieuws no. 47 - 1 december 2006
Standaardisatie... ook op het gebied van Engineering Document Management. Er is een systeem ontwikkeld dat Engineering Document Management System (EDM) wordt genoemd. Alcoa World Alumina (AWA) Atlantic heeft een global initiative ontplooid voor het beheer van alle elektronische tekeningen en andere documenten die een ondersteunende functie hebben (gehad) in de uitvoering van projecten. Dit betekent voor Suralco dat er ook op dit gebied een nauwe samenwerking bestaat met engineering alliance partner HATCH. De Special Accountable Persons (SPA’s) zijn voor HATCH Ricky Paal
HATCH is nog volop bezig de professionele designs te digitaliseren om ze zo op de computer toegankelijk te maken. Het gaat om meer dan 50.000 designs en het streven is erop gericht tegen eind volgend jaar alle
en voor Suralco Patrick Tjoe Fat. De plants in Australië en San Ciprián in Spanje werken al met het systeem, Suralco verkeert in de fase van voorbereiding. Enkele weken geleden was een implementatieteam in Paranam Operations op werkbezoek. Van het team maakten deel uit Charlie Cox, Mike Mattivi, Joao Carlos da Silva, Joao Sousa, Wendy Carmichael, Rick Ellis en Michael Edwards, die de software leverancier Intergraph vertegenwoordigde. Het team heeft aan medewerkers (designers, controllers en readers) het gebruik van het EDM systeem uitgelegd tijdens speciale training sessions.
gedigitaliseerd te hebben. ,,Dat zal de bereikbaarheid van designs vergroten; als men een document nodig heeft, kan het via de computer geraadpleegd worden”, zegt Ricky Paal. Dat zal niet alleen lokaal mo-
Links: Randhir Gina van HATCH bij het scanapparaat waarop een design wordt ‘gelezen’. Rechts: een deel van de laden waarin professionele designs liggen opgeslagen.
4 Bauxco Nieuws no. 47 - 1 december 2006
gelijk zijn, vanuit andere locaties in AWA Atlantic kunnen degenen die daar zicht op moeten hebben, eraan komen. Het EDM systeem komt de toegankelijkheid en de uitwisseling van design informatie ten goede.
De productieprestaties in 2006 – Suralco brak vijf records – en het feit dat ons bedrijf al 90 jaar actief is in Suriname, vormen de aanleiding voor een feest voor medewerkers en hun gezinnen, Suralco Family Day. Zondag, overmorgen, staat het te gebeuren in het Politie Opleidingscentrum te Zorg en Hoop. Het team onder leiding van Faizal Ilahibaks dat belast is met de organisatie, treft de laatste voorbereidingen en is vastbesloten de dag tot een onvergetelijke te maken.
,,De Family Day wordt primair georganiseerd in verband met de goede productieprestaties, die vormen de main focus”, zegt Faizal Ilahibaks. Hij geeft aan dat 86% van de medewerkers zich heeft laten registreren. Met hun gezinsleden komt het aantal deelnemers op ongeveer 2700 personen te staan. ,,Het enthousiasme is groot en we zullen het evenement met zijn allen tot een succes maken.” Het team is er ready voor, alles is in kannen en kruiken, er zijn goede afspraken gemaakt. Vandaag (vrijdag) en morgen zijn er ‘generale repetities’ van de verschillende onderdelen.
Indeling van het Politie Opleidingscentrum voor de activiteiten van de Suralco Family Day.
Een speurtocht, kinder- en gezinsspelen staan op het programma, waarbij jong en oud hun vaardigheden kunnen tonen bij o.a. touwtrekken, latlopen, hoolahoop, een hindernisparcours en een diacetlon. Een family quiz, karaoke en een bingo drive moeten de sfeer verhogen, terwijl eten, drinken en dansen niet ontbreken. 5 Bauxco Nieuws no. 47 - 1 december 2006
Het is vandaag, vrijdag, Wereld Aids Dag, een dag waarop overal slachtoffers van de ziekte hiv/aids worden herdacht en er naar de toekomst wordt gekeken . De epidemie vormt een grote bedreiging voor de wereldbevolking, dus ook voor de Surinaamse samenleving.
Stigma en discriminatie vormen nog steeds de voornaamste obstakels tegen een effectieve hiv- en aidspreventie en zorg, aldus UNAIDS, een werkarm van de Verenigde Naties. De angst voor discriminatie kan ervoor zorgen dat personen met hiv of aids niet op zoek gaan naar behandeling of hun serostatus niet willen (er)kennen. Dit ondergraaft op zijn beurt de preventie. Nog belangrijker is dat het zelf (er)kennen van de serostatus een eerste stap vormt naar meer veilig vrijgedrag. Maar ook het zorgaspect weegt zwaar door. Een vroege detectie van de besmetting en een snel opstarten van de behandeling, zorgt in vele gevallen voor een betere bestrijding van het virus en het bestrijden van opportunistische infecties. Dit betekent op zijn beurt een verhoogde levenskwaliteit. Jammer genoeg is het een realiteit dat wereldwijd mensen met hiv, of personen waarvan vermoed wordt dat ze besmet zijn, weerhouden worden van gezondheidszorg of huisvesting en werk verliezen. Ze worden door verzekeringsmaatschappijen uitgesloten, vrienden en collega’s laten het afweten en de toegang tot andere landen wordt hen ontzegd. In sommige gevallen en in sommige landen worden zij door familieleden uit hun huizen verdreven of in de steek gelaten door hun partners of echtgenoten. Ook kan het bekend maken van de besmetting leiden tot psychisch geweld en zelfs moord. Het stigma kan ook verdergaan op de volgende generaties, wat een zware emotionele belasting plaatst op de kinderen wier ouders stierven aan aids. Unaids roept daarom op tot het verbreken van de stilte en het uit de weg ruimen van de obstakels tegen een effectieve aids-preventie en zorg. Alleen op die manier kan volgens UNAIDS, de strijd tegen hiv en aids worden gewonnen.
In ons land is, naar het voorbeeld van vele (Afrikaanse) landen, een Business Coalition bezig met de hiv/aids-problematiek. De Nederlandse ambassade nam het initiatief, de Vereniging Surinaams Bedrijfsleven, VSB, speelt een coördinerende rol en het initiatief wordt gesteund door de ministeries van ATM en Volksgezondheid, en de vakbeweging. Bedrijven werken samen om hiv/aids op de werkvloer tegen te gaan en mensen die al besmet zijn met het virus, te begeleiden. De grootste groep hivpositieven bevindt zich in de leeftijdscategorie van vijftien tot 49 jaar, mensen in de productieve fase van hun leven. Het is ook daarom van belang dat de Business Coalition zich richt op preventie. De ziekte kan de productiviteit zowel direct als indirect beïnvloeden. Suralco’s Legal Advisor Ferdinand Welzijn is adviseur Arbeidsaangelegenheden en bestuurslid van de VSB. Hij heeft een bijdrage in het eerste nummer van de ‘Suriname Business Coalition against HIV/AIDS’. De VSB ziet het als haar plicht om te participeren in de Business Coalition. Het valt binnen onze doelstelling om, naast het behartigen van de belangen van werkgevers, ook een bijdrage te leveren aan het maatschappelijk welzijn. Er moet eerst gewerkt worden aan de bewustwording van het hiv/aids-probleem. Na de bewustwording moeten de bedrijven zich ook werkelijk verbinden aan het project. Dat is noodzakelijk voor een adequate aanpak, want alleen dan ben je ook bereid de problematiek te beheren èn te beheersen. Medewerkers met hiv/aids mogen niet anders behandeld worden dan mensen met andere aandoeningen. Discriminatie en stigmatisering moeten verdwijnen binnen ondernemingen. Iedereen moet gelijke kansen hebben. Hiv/aids is weliswaar ongeneeslijk, maar wèl te behandelen. Een grote uitdaging is dan ook de verzekeringsmaatschappijen zover te krijgen dat ze in hun pakket ook de dekking voor hiv/aids opnemen. Ferdinand Welzijn verwacht dat na verloop van tijd meer bedrijven zich aansluiten bij de Business Coalition. Hij vindt dat het een uitdaging is voor het bedrijfsleven om voortdurend aandacht te schenken aan het probleem. Het mag geen ‘karu wir’ faya’ zijn.
bronnen: UNAIDS/WHO Epidemic Update, December 2006; SBC against HIV/AIDS nr. 1, juni 2006 6 Bauxco Nieuws no. 47 - 1 december 2006
Supernova-tweeling Een groot sterrenstelsel brengt gemiddeld drie supernova’s per eeuw voort, maar de Swift ruimtetelescoop heeft er nu twee gevonden die vlak bij elkaar staan. In het stelsel NGC 1316 kwam de telescoop op 19 juni een supernova op het spoor, een gewelddadige laatste uitbarsting van een stervende ster. Op 5 november was het opnieuw raak in het ellipsvormige sterrensysteem. Of eigenlijk ongeveer 80 miljoen jaar geleden, want zoveel lichtjaar staan deze sterren van ons vandaan.
Twee supernova’s binnen vijf maanden, dat mag opmerkelijk heten. En er waren al twee eerdere gezien op deze plaats, allemaal binnen 26 jaar. Misschien heeft dat te maken met het feit dat NGC 1316 kortgeleden gefuseerd is met een spiraalvormig stelsel. Dat levert botsingen op, waaruit nieuwe, zware sterren ontstaan met een bijzonder korte levensduur. Het gekke is echter dat alle vier de waargenomen supernova’s van type Ia zijn, en die worden niet geacht te ontstaan bij botsende sterrenstelsels.
Bron: Noorderlicht Nieuws
Zuiniger Windows kan 45 miljoen ton CO2 uitsparen Het stroomverbruik van de 600 miljoen computers ter wereld leidt tot de uitstoot van miljarden tonnen CO2. Energiebesparende technologie in het nieuwe Microsoft besturingssysteem Windows kan daar iets aan doen. Veel computers verbruiken energie omdat ze bijvoorbeeld ‘s nachts nog ongebruikt aanstaan. Met Vista, het volgende besturingssysteem van Microsoft dat eind januari 2007 uitkomt, moet dat verleden tijd worden. Bij de opvolger van Windows XP zal de computer voortaan standaard na één uur inactiviteit in de slaapstand schakelen. Door computers uit te schakelen wanneer ze niet worden gebruikt, kunnen consumenten en bedrijven jaarlijks 43 tot 55 euro per pc besparen. Behalve de portemonnee profiteert het milieu ook omdat de CO2-uitstoot door het lager energieverbruik wordt beperkt. Geba-
seerd op de voorzichtige raming dat er 100 miljoen computers draaien op Windows, gaat het Amerikaanse magazine Foreign Policy ervan uit dat jaarlijks wereldwijd minstens 3,8 miljard tot 5,4 miljard euro wordt gespendeerd aan energie voor computers waar niet aan wordt gewerkt. Door computers twaalf uur per dag in de slaapstand te zetten, kan de CO2-uitstoot met 45 miljoen ton per jaar worden gereduceerd. Dat is volgens het tijdschrift het equivalent van de jaarlijkse CO2-uitstoot die alle huishoudens en industrie in een land ter grootte van Ierland produceren. Het hoge energieverbruik valt niet alleen op het conto van particuliere en bedrijfscomputers te schrijven. Ingenieurs van Google waarschuwen voor het steeds hogere energieverbruik van de duizenden servers die de zoekmachine draaiende houden. Spelcomputers zijn ook grootverbruikers: de nieuwe Playstation 3 die
Sony dit jaar lanceerde, verbruikt 380 wattuur. Zijn voorganger, de Playstation 2, kon nog met 79 wattuur toe, de eerste Playstation consumeerde 10 wattuur. Daarnaast zal het aantal computergebruikers nog toenemen. Onderzoek van Forrester Research toont aan dat het aantal computers in de wereld tegen 2010 zal verdubbelen tot 1,3 miljard. Vooral in China, Rusland en India neemt het aantal pc-bezitters toe: eenderde van alle nieuwe pc’s zal daar verkocht worden.
Kippentaal Een kip die een lekker hapje vindt, laat een typisch geluid horen. Een soortgenote snapt wat dat betekent en gaat di-
rect kijken of er voor haar ook iets te halen valt. Dat is, in het kort, waarmee het Australische duo Chris en Linda Evans op de proppen komen in het wetenschappelijke tijdschrift Biology Letters. Ze toonden aan dat een kip die net zelf een paar graankorrels heeft ontdekt, nauwelijks reageert op het typische getok, terwijl een hongerige hen er veel driftiger zoekgedrag van gaat vertonen. Andere kippengeluiden hadden dat effect niet. Is dat nou zo’n wereldschokkende ontdekking? Jawel, vinden de Evansen, want “deze resultaten laten zien dat de voedselgeluiden van kippen representatieve
signalen zijn”. Dat wil zeggen dat deze geluiden ervoor zorgen dat een kip informatie uit zijn geheugen haalt over een ‘klasse van externe gebeurtenissen’. Kortom: dit zou je taal kunnen noemen, al vermijden de onderzoekers dat woord zorgvuldig. Dit soort vermogens waren tot nu toe alleen aangetoond bij apen, stellen de onderzoekers. Eigenlijk een vreemde bewering, want het kippengetok steekt bijzonder mager af tegen Alex de papegaai, die desgewenst het aantal gele blokjes op een schaal kan tellen en zelfs het concept ‘nul’ begrijpt.
Bron: IPS/OneWorld
Bron: Noorderlicht Nieuws 7
Bauxco Nieuws no. 47 - 1 december 2006
Blepharitis Bij ontsteking van de rand van het ooglid (blepharitis) klaagt de patiënt over branden of jeuken van de oogleden. De vrije rand is rood en soms bezaaid met witte schilfertjes. De oorzaak kan een niet gecorrigeerde brekingsafwijking zijn of een schimmelinfectie. Wordt de ontsteking verwekt door bacteriën, dan is de rand van het ooglid rood en gezwollen en bedekt met gele etterkorsten op een zwerende ondergrond (ulcereuze blepharitis). De ooghaartjes vallen in groten getale uit. De gevolgen kunnen blijvend zijn, zoals bijvoorbeeld een onregelmatige ooglidrand. Hordeolum Ieder ooghaartje bezit een smeerkliertje. Raakt dit verstopt en ontstaat een ettergezwel (hordeolum), dan ziet men een rode, plaatselijke zwelling in een vrije oogrand. Na een paar dagen komt er een geel puntje en dan breekt een abces door, waarna de pijn verdwijnt. Antibiotica kunnen tot genezing leiden. Is er al een duidelijke ophoping van etter, dan kan de arts het gezwel insnijden. Chalazion In het ooglid komen ook verlengde smeerkliertjes (van Meybom) voor die de ooglidrand vettig houden. Ontsteekt een dergelijk kliertje, dan ontstaat een diep gelegen knobbeltje van het ooglid dat naar buiten uitpuilt (chalazion). Aan de achterkant van het ooglid kan men na binnenstebuiten keren van het ooglid op die hoogte een vaatverwijding zien die op een langdurige ontsteking wijst. Meestal heeft men er geen last van. Geneesmiddelen helpen zelden. Gewoonlijk wordt het chalazion om schoonheidsredenen weggesneden.
chalazion
Ectropion Het ooglid (meestal het onderste) kan uit zichzelf naar buiten krullen (ectropion), waarbij het naar buiten gedraaide bindvlies langdurig ontstoken is. Het oog traant en dat verwekt op den duur een vochtige huidaandoening (eczeem) op de wand. De mogelijke oorzaken van het omkrullen zijn: een litteken, verkramping of verlamming van de ringspier van het oog, dan wel verslapping door ouderdom. Alleen een operatie helpt afdoende.
ectropion
terkant van het ooglid en tegen het hoornvlies, waardoor deze beschadigen en ontsteken. De wanordelijke rangschikking is meestal het gevolg van een ontsteking, verbranding of verwonding vanuit de ooglidrand. Zijn er slechts enkele ooghaartjes verkeerd ingeplant, dan kan een warmtebehandeling van het haarzakje, waardoor de vetafscheiding en de haargroei worden bevorderd, helpen. In ergere gevallen moeten de hinderlijke oogharen operatief worden verwijderd. Ptosis Het komt soms voor dat het bovenste ooglid niet omhoog gehouden kan worden of in het geheel niet kan worden opgetrokken (ptosis). De oorzaak is een aandoening van de verzorgende zenuw. Dit kan aan één kant of aan beide zijden voorkomen. Als de pupil door het bovenste ooglid wordt bedekt, is een operatie wenselijk.
Entropion Het omgekeerde van het boven beschreven verschijnsel is het naar binnen draaien van het ooglid (entropion). De ooghaartjes wrijven dan voortdurend tegen het hoornvlies, dat daardoor wordt beschadigd en zelfs kan gaan ontsteken. Ook het naar binnen gekeerd zijn van het ooglid kan het gevolg zijn van hetzij een litteken, hetzij een kramp in de ringspier van het oog. De behandeling is wederom chirurgisch.
Blepharospasme Bij kramp van de ringspier van het ooglid (blepharospasme) worden de oogleden toegeknepen. De oorzaak kan een ontsteking, maar ook een zenuwtic of een onderdeel van een gezichtskramp, dan wel van onbekende oorsprong zijn.
entropion
Xanthelasma Bij oudere vrouwen komt vooral in de bovenste oogleden niet zelden een maïskleurige, weinig verheven vlakke plaat (xanthelasma) voor. Het voor de schoonheid meest bevredigende resultaat is uitsnijding (excisie).
Trichasis De oogharen (wimpers) bevinden zich gewoonlijk regelmatig in twee of drie rijen gerangschikt langs de rand van het ooglid. Is deze rangschikking wanordelijk (trichasis), dan schuurt een aantal oogharen tegen het bindvlies aan de ach-
8 Bauxco Nieuws no. 47 - 1 december 2006
Maligne gezwellen Kwaadaardige gezwellen in de oogleden treft men vooral bij ouderen aan. Het gezwel begint met een verhoging ter grootte van een speldenknop. Het groeit traag, maar meestal komt het nogal snel tot een centrale necrose. Dan ontstaat er een zweer met harde en onregelmatige randen en met een harde bodem. Sommige vormen vertonen uitzaaiing. Gezwellen in de oogleden kunnen bestraald of langs chirurgische weg verwijderd worden.
bewerkt naar: e-gezondheid.be; afb. Oogziekenhuis Rotterdam patiënteninformatie
