24 november e jaargang no. 47

24 november 2005 - 56e jaargang no. 47

1 Bauxco Nieuws no. 47 - 24 november 2005

Het lijkt bijna onvermijdelijk, als je iets gaat zeggen of schrijven over ‘het Surinaamse Volk’ dat je het dan gaat hebben over de verschillende bevolkingsgroepen die samen het Surinaamse Volk vormen. Inderdaad, één van de dingen die het meest opvalt bij een eerste kennismaking met het Surinaamse Volk, is dat verschijnsel van zovele bevolkingsgroepen of rassen. Dat is ook het beeld waaronder het Surinaamse volk naar buiten bekend gemaakt wordt. Spreken en schrijven echter over die verschillende bevolkingsgroepen blijft altijd een spreken en schrijven over de buitenkant van het volk. Men komt daarmee zelden toe aan wat werkelijk leeft in dat volk, wat het gemeenschappelijk heeft of wat het bezielt. Met betrekking tot die bevolkingsgroepen pleegt men ook nogal eens te verwijzen naar bepaalde karaktertrekken die verbonden zouden zijn aan die verschillende groepen. In de trant van: de Indiaan is ..., de Creool is ... enz. maar hoe onjuist en gevaarlijk is het niet om te werken met bepaalde stereotypen en aan mensen, levende mensen, een bepaalde rol op te dringen of een bepaald etiket op te plakken en al hun levensuitingen in die geest te interpreteren. De geschiedenis levert daar voorbeelden genoeg van. Er zouden heel wat minder oorlogen en volkerenmoorden geweest zijn en ook nu nog zijn als men niet zou uitgaan van bepaalde stereotypen die men op een volk plakt. Het Surinaamse Volk; er blijven sceptici helaas die beweren dat zoiets als ‘het Surinaamse Volk’ niet bestaat. Op wat voor gronden echter zou men persé bepaalde eenheidsmaten moeten hanteren met betrekking tot ras, kleur, afkomst en verleden om van één volk te mogen spreken. Beter lijkt het ons, in ons geval, uit te gaan van de bekende regels van ons volkslied; ‘Hoe wij hier ook samen kwamen Aan zijn grond zijn wij verpand’ Of als u liever wilt: Sranan gron e kari un, Wans opé Tata komopo... Het aan deze grond verpand zijn; dat stukje grond aan de noordoost kant van Zuid-Amerika. Wie zijn dat? Wat voor mensen zijn dat die aan deze grond verpand zijn. Sommigen zullen zich weer afvragen: zijn er wel mensen die aan deze grond verpand

zijn? Zoals meer voorkomt, lijkt het dat ook vele Surinamers eerst aan den lijve het ‘vreemdeling zijn’ moeten ervaren om tot de ontdekking te komen hoe diep zij eigenlijk Surinamer zijn en werkelijk aan deze grond verpand. Het zo vanzelfsprekende zich ‘thuis voelen’ dat de Surinamer heeft in eigen land, ontbreekt ten enen male als hij zich gaat vestigen in het buitenland; hoezeer hij ook mocht gaan met de gedachte dat het buitenland voor hem het beloofde land zou zijn. De toestand van totale ontheemding die velen ondergaan in het buitenland, doet velen pas hun eigen Surinamer zijn ontdekken. Het eigene van het Surinaamse Volk? De Surinamer heeft duidelijk een eigen kijk op het leven; een eigen levensvisie en levensstijl, verschillend van die van andere volkeren. Het Surinaamse Volk heeft een eigen identiteit. Eeuwenlange manipulaties en onderdrukking hebben weliswaar hun stempel gezet op die identiteit, maar deze nooit kunnen vernietigen. De systematische geringschatting van het eigen leefpatroon, generaties lang; de onderwaardering van de eigen waarden en uitingen van de volksziel; de aantastingen van de eigen levensstijl; diep, ontzettend diep zijn de wonden die aan het Surinaamse Volk zijn toegebracht. Dit heeft men niet te bagatelliseren. In het Surinaamse Volk heeft een proces van vervreemding plaatsgevonden van het eigene en dat heeft grote gaten geslagen in de volksgeest, maar in het diepste wezen heeft niemand ooit het Surinaamse Volk kunnen breken. Het is wel op zijn hart getrapt, vernederd en gekleineerd, maar nooit vernietigd. Integendeel, juist al die aanvallen en negatieve bejegeningen hebben het Surinaamse Volk teruggedrongen naar het wezenlijke, in zich zelf. Het is geen oppervlakkig volk geworden dat enkel maar leeft aan de buitenkant. Zoals de Surinamer omgaat met de levensmysteries, daarin komt de ziel van het volk tot uiting. Leven en dood worden fel en intens beleefd. Zoals de Surinamer omgaat met diegenen van zijn medemensen die hij herkent als zijn volks- en lotgenoten. Daarin zien we een grote openheid, behulpzaamheid en mededogen. Zoals de Surinamer een diep gevoel van eigenwaarde heeft, een geweldig


zelfrespect, zoals dat tot uiting komt in kleding en omgangsvormen. Hij kan dit tot in het agressieve toe verdedigen als hij daarin bedreigd wordt. De Surinamer staat dichter bij het leven dan menig ander volk; dichter bij de natuur ook waarvan hij zich beurtelings heer, meester en dienaar weet. Leven is voor hem belangrijker dan zaken en dingen. Hij heeft nog feeling voor die werkelijke levensbehoeften die op een ander vlak liggen dan het louter materiële. Hij gehoorzaamt nog een levensritme en vindt het belangrijker daaraan te gehoorzamen dan aan klok of agenda. Hoe zal dit alles nu verder gaan in de toekomst? Heeft het Surinaamse Volk als volk met een eigen gezicht en levenshouding een toekomst in de wereld van nu? De aanslagen op de volksgeest zullen blijven doorgaan, alhoewel anders dan vroeger. De druk van de consumptiemaatschappij dreigt ook van het Surinaamse Volk een ‘grootste gemene deler’ volk te maken. Toch zijn al deze aanslagen te overleven, zoals in het verleden. Vooral nu door de Onafhankelijkheid het Surinaamse Volk in een positievere wisselwerking kan treden met andere volkeren. Het Surinaamse Volk kan een bijdrage leveren tot ontdekking of herontdekking van levenswaarden die andere volkeren missen of al lang verloren hebben. Ik wil eindigen met een gedicht van Eugene Rellum. Laat niemand het me kwalijk nemen dat ik een variant heb aangebracht in de tekst. Hij zei: het is maar een surinamer en in zijn diep gevoelde superioriteit mat hij mij met de kleinste maat zijn zelfingenomenheid zag niet de lange schaduw die Surinamerschap vooruit werpt, anders zei hij zeker: Ai, een SURINAMER Naar: Focus op het Surinaamse Volk, Pater J.S. Mulder (Suralco Magazine

1975)

1

Het is het management in de refining opgevallen dat sommige medewerkers en contractwerkers hun goggles, ondanks training en voorlichting, verkeerd gebruiken. Ook wordt wel eens gemerkt dat niet iedereen het voorschrift naleeft om een goggle op te hebben als hij/zij in de productieomgeving is. De ‘gewone’ veiligheidsbrillen moeten in die omgeving hun plek afstaan aan goggles. Een goggle is een beschermende bril, nodig ter beveiliging van je ogen. Hij doet zijn werk het best als hij je goed past, dus goed aansluit op je gezicht. De goggle moet helpen voorkómen dat er in ongewenste omstandigheden chemische stoffen in je ogen terechtkomen.

2

Stap 1: plaats de goggle met een hand voor je gezicht en trek de strap, het elastisch bandje met je andere hand over je hoofd heen Stap 2: trek het bandje aan totdat het stevig genoeg zit Stap 3: de strap, het bandje moet geplaatst zijn zoals op de onderste foto te zien is: boven de oren.

GEBRUIK JE PERSONAL PROTECTIVE EQUIPMENT OP DE VOORGESCHREVEN MANIER; NEEM ALLE VEILIGHEIDSMAATREGELEN IN ACHT! 3

BHP Billiton heeft per 1 november 2005 Eddie Scholtz aangewezen als de nieuwe Managing Director van N.V. BHP Billiton Maatschappij Suriname. Hij volgt Jaap Zwaan op, die zijn dienstbetrekking bij de maatschappij beëindigde in april van dit jaar. Eddie Scholtz trad in 1970 in dienst van BHP Billiton en begon zijn carrière in de ondergrondse steenkool mijnen in Zuid - Afrika. In 1979 werd hij benoemd tot Underground Manager van de Ermelo Mijnen. Vanaf 1985 bekleedde hij de functie van Mine Manager van Matla Coal, een heel grote ondergrondse mijnoperatie. Scholtz zette gedurende zijn periode als Mine Mana-

ger zijn studies aan de Universiteit van Kaapstad en de London Business School voort. In 1988 werd hij benoemd tot General Manager van Optimum Colliery, één van de grootste open pitmijnen ter wereld. Na daar zes jaar leiding te hebben gegeven, werd hem een positie aangeboden op het hoofdkantoor van Ingwe, een steenkooloperatie in Zuid - Afrika. Van 1999 - 2004 bekleedde Scholtz de functie van Managing Director van Ingwe, een steenkoolmijn met een productiecapaciteit van 60 miljoen ton per jaar en een werknemersaantal van 15.000 man. Na 34 jaren dienst bij BHP Billiton besloot Scholtz van een welverdiende rust te gaan genieten. Op hem werd echter eerder dit jaar het beroep gedaan als consultant de operatie in Suriname bij te staan. Per 1 november accepteerde hij de functie van Managing Director, een functie die werd waargenomen door de Chief Operation Officer van Zuid - Amerika, Frank Plantenberg. 3

Bauxco Nieuws no. 47 - 24 november 2005

Energie is de belangrijkste factor in het kostenplaatje van het vervaardigen van aluminium. Dit heeft Bernt Reitan eerder deze maand in een interview met de Financial Times gezegd. Hij is Executive Vice President van Alcoa en is global head of primary aluminium. Alcoa wordt blootgesteld aan recente verhogingen van de internationale energietarieven doordat voorzieningscontracten aan hernieuwing toe zijn. De hogere tarieven alleen hebben Alcoa dit jaar tot dusver US$ 374 miljoen meer doen uitgeven. Dat bedrag stijgt verder door de hogere kosten van grondstoffen, zoals bauxiet en caustic soda. Reitan geeft aan dat er nu een grote kostendruk is op alle smelters in de wereld. Alcoa heeft een strategie ontwikkeld om de effecten van de kostenstijging te verlichten. In de eerste plaats tracht de onderneming het bestaan van haar 27 smelters te verlengen. Daarnaast bouwt ze nieuwe smelters in delen van de wereld waar de energiekosten niet hoog zijn. In de VSA hebben Alcoa en andere ondernemingen bijna 2 miljoen metrieke ton aan smeltcapaciteit moeten stilleggen in de afgelopen tien jaar. Alcoa stelt alles in het werk om gunstige energiecontracten te sluiten om de toekomst van haar resterende tien Amerikaanse smelters veilig te stellen. Alcoa’s Rockdale plant in Texas met een jaarlijkse productie van 264.000 ton zag zich na 52 jaar in 2001 met sluiting bedreigd. Behalve hoge kosten

Bernt Reitan

Alcoa produceert primary aluminium in meer dan 20 smelters over de hele wereld, inclusief deze plant in Portland, Victoria, Australië, nu één van de meest efficënte smelters. De aanleg van parken rond de plant heeft Portland de naam van ‘smelter in the park’ bezorgd.

had Rockdale tekortkomingen bij het halen van veiligheidsen milieudoelen. Alcoa heeft toen US$ 90 miljoen geïnvesteerd in een nabijgelegen kolenmijn die in brandstof voor de smelter van Rockdale kon voorzien. Het werknemersbestand werd met 23 procent afgeslankt en de smeltercapaciteit met 30 procent opgevoerd. Een soortgelijke ommekeer werd in gang gezet in de 45 jaar oude Warrick smelter in


Indiana, die jaarlijks 309.000 ton metaal produceert en de grootste smelter in de VSA is, alsook in de fabriek in Tennessee waar plaatmetaal wordt vervaardigd. Alcoa heeft haar Amerikaans werknemersbestand met 30 procent teruggebracht om haar business efficiënter te maken op het gebied van uitgaven. De smelters in de VSA blijven volgens Alcoa essentieel voor de global growth strategy. “They balance our system’s vulnerability to currency fluctuations. Profitability depends on what you make of the opportunities that are still out there.” Reitan geeft aan dat enkele oudere smelters in Europa en Noord-Amerika ongetwijfeld uit de productie gehaald zullen worden. Tegen eind dit jaar gaat de HAW plant in Hamburg, een gezamenlijke onderneming van Alcoa, Norsk Hydro en Austria Metall, dicht. Alcoa heeft nog twee smelters in de staat Washington in het noordwesten van de VSA Intalco en Wenatchee. Reitan weet niet zeker of ze nog levensvatbaar zijn als vernieuwing van de contracten voor energievoorziening aan de orde is. Alcoa is de enige producent met plants in die regio, ‘it is a challenging situation’. En aan de oostkust van de VSA bestudeert Alcoa het voortbestaan van de Maryland smelter die een jaarlijkse productie van 195.000 ton heeft. De kosten voor energie zijn daar nu al 40 procent hoger dan het industriële gemiddelde en zullen, als het huidige contract eind dit jaar expireert, verder

Alcoa Aluminio in Brazilië heeft de op één na grootste smelter in Zuid-Amerika. Alumar, één van Alcoa’s meest moderne smelters en raffinaderijen, staat in São Luís.

stijgen. Alcoa voert nu onderhandelingen met Allegheny Energy over de voorwaarden van het nieuwe contract. “Unless we can negotiate a better deal there, the plant will probably shut down. I’m not too optimistic”, zegt Reitan. Alcoa heeft plannen voor nieuwe smelters in landen als IJsland, Trinidad, China en Brunei. De bouw van deze smelters zal enkele jaren in beslag nemen, maar de kaart van Alcoa – locaties zal er binnenkort anders uitzien. “In ten years from now it will be more like 50 per cent of our capacity outside of Europe and North America”. Het project in IJsland is het verst gevorderd. De Fjardaal plant met een capaciteit van 344.000 ton per jaar moet in april 2007 met de productie

De Baie-Comeau smelter, de grootste in de Amerika’s, staat in Quebec, Canada, langs de rivier de Laurence. De smelter heeft een productiecapaciteit van 437.000 ton primary aluminium per jaar.

beginnen en Reitan omschrijft het als ‘state-of-the-art. Het wordt de modernste en schoonste plant in de wereld’. Fjardaal zal profiteren van de overvloed aan geothermische energie, die goedkoop en milieuvriendelijk is. Geothermische energie biedt volgens Reitan veel mogelijkheden en hij voegt eraan toe dat Alcoa mogelijk een tweede smelter in IJsland bouwt na voltooiing van Fjardaal. Op Trinidad bekijkt Alcoa mogelijkheden om een smelter van dezelfde omvang als Fjardaal neer te zetten die als energiebron de overvloedige gasvoorraden zal hebben. “This is a very advanced project, and we are approaching a board decision.” De smelter zal een eigen krachtstation krijgen, dat in

een joint venture met de Trinidadiaanse overheid zal worden gebouwd. In Brunei wil de regering de economie, die gestoeld is op olie en gas, diversifiëren. Het land staat welwillend tegenover de aluminiumindustrie. Besprekingen over een smelterproject in Brunei vorderen volgens Reitan goed. Alcoa bekijkt ook opportunities voor het smelten van aluminium en het raffineren van aluinaarde in China. Met de bouw van elke nieuwe smelter is een periode van drie jaar gemoeid, maar er kan tijd uitgespaard worden door gelijke modellen te gebruiken. “Our concept is to build several similar plants as – after smelter number one – you gain efficiencies on smelter number two”, aldus Reitan.

De overall design van de ‘state-of-the-art’ Fjardaal smelter in IJsland. De geplande productiecapaciteit is 346.000 ton per jaar.


5

Twee employés van Coermotibo Operations stellen prijs op vermelding van hun jubileum in Bauxco Nieuws. Ze zijn beiden 35 jaar in dienst.

Soelijo Sawikarta deed zijn intrede in ons bedrijf op 2 november 1970. Hij is nu Equipment Operator bij Mining and Hauling.

Franklin Blokland is ook op 2 november 1970 in dienst getreden. Hij geeft nu zijn krachten als General Mechanic bij Mechanical Maintenance Services.

In het Powerhouse waren er op 27 oktober j.l. vier jubilarissen met 25 dienstjaren. Ze wilden gezamenlijk op de foto. V.l.n.r. Kamtaperkash Ramkhelawan, Glenn Hoogvliets, Indrapersad Sidhoe en Roy Partodimedjo.

Kamtaperkash Ramkhelawan is Planner.

Glenn Hoogvliets is Master Electrical Instrument Mechanic.

Indrapersad Sidhoe is Senior Electrical Instrument Mechanic.

Roy Partodimedjo is Electrical Instrument Foreman.


Niet alleen het hart gaat sneller kloppen wanneer mensen liegen, ook de maag van leugenaars

‘klopt’ sneller. Normaal gesproken knijpt de maag drie keer per minuut samen. Maar wanneer de hersenen sterk verhoogde activiteit vertonen, zoals nodig is voor het verzinnen van een leugen, dan krimpt dat orgaan opeens vaker in elkaar. Dat ontdekte gastroenteroloog Pankaj Pasricha van de University of Texas in Galveston. Deze vondst zou leugendetectors in de toekomst veel betrouwbaarder kunnen maken. Leugendetectors baseren zich nu nog alleen op de hartslag. Proberen leugenaars zich ergens uit te kletsen, dan gaat die hartslag omhoog. Punt is alleen dat het hart ook kan gaan racen om heel andere redenen. Hormonen hebben invloed op de hartslag, met het gevolg dat een waarheidsspreker als leugenaar kan worden aangemerkt, en een waarheidspreker van pure zenuwen een verhoogde hartslag te zien kan geven. Dan meet je dus de mate van gespannenheid, en niet of iemand liegt, stelt Pasricha in het tijdschrift New Scientist. Maagbewegingen zijn niet gevoelig voor stoorzenders als zenuwen en hormonen, maar wel voor plotseling verhoogde hersenactiviteit. Dat heeft Pasricha met zijn team aangetoond door middel van een elektrogastrograaf, een apparaat waarmee maagactiviteit wordt gemeten. Combineer de

traditionele leugendetector met een elektrogastrogram, en elke leugenaar gaat voor de bijl, voorziet Pasricha.

Eerder deze maand gaf Paul McCartney een concert voor de astronauten aan boord van het internationale ruimtestation ISS. De astronauten in het ISS worden traditioneel elke ochtend gewekt met een muziekje dat vanaf Nasa’s Mission Control Centrum wordt doorgeseind naar boven. Recentelijk was dat een wel zeer speciaal muziekje: een liveconcert van Paul McCartney, wiens optreden in het Californische

Anaheim rechtstreeks werd uitgezonden in het ISS. McCartney liet weten op het idee te zijn gekomen toen hem ter ore kwam dat op 9 augustus j.l. de Beatles-klassieker ‘Good Day Sunshine’ als arbeidsvitamine werd gebruikt in het ISS, om aan te geven dat de omstandigheden op aarde eindelijk, na veel uitstel, perfect waren voor een terugkeer van de spaceshuttle Discovery. ,,Dat kan beter” moet Sir Paul gedacht hebben, en in samenwerking met de Nasa kwam het ruimteconcert van de grond. In de zaal in Anaheim waren de capriolen van de twee ruimtetoeschouwers - de Amerikaan Bill McArthur en de Russische kosmonaut Valery Tokarev - te zien, die tijdens het concert koprollen maakten en naar het publiek in de zaal zwaaiden. De zaal gaf de twee een daverend

aplaus. Paul McCartney is de eerste artiest die heeft opgetreden voor een publiek dat zich in de ruimte bevindt.

Soldaten die roken, hebben een verdubbelde kans op een posttraumatische stressstoornis, blijkt uit onderzoek bij Amerikaanse tweelingen die in Vietnam vochten. Niet minder dan 6744 stellen tweelingbroers, van wie de helft eeneiig, werden betrokken in het onderzoek van Karestan Koenen (Harvard) en collega’s. Allemaal hadden ze in het Amerikaanse leger gezeten ten tijde van de Vietnamoorlog. Koenen keek naar het verband tussen roken en het optreden van posttraumatische stressstoornis (PTSS), een psychische aandoening die gekenmerkt wordt door angst, flashbacks van de traumatische gebeurtenis en paniekaanvallen. En dat vond ze. Er waren al eerder aanwijzingen dat nicotineafhankelijkheid het brein gevoeliger maakt voor stress. Dat wordt door dit onderzoek stevig bevestigd. Wie nicotineverslaafd was op het moment dat hem iets gruwelijks overkwam, had maar liefst tweemaal zoveel kans op PTSS als een niet-roker. Omgekeerd zagen de onderzoekers ook dat een traumatische gebeurtenis de kans op nicotineverslaving deed toenemen, of de soldaat nu PTSS ontwikkelde of niet.

bewerkt naar: Noorderlicht 7


Klachten en symptomen Hoest is een reactie op een prikkeling van het slijmvlies van de luchtwegen of van de daarheen voerende zenuwen. Ons ademhalingsapparaat beschermt zich zo tegen stof en ontstekingen.

longen

Hoestklachten beginnen vaak plotseling en verdwijnen na korte tijd meestal vanzelf. Productieve hoest komt vaak voor bij verkoudheid en is bedoeld om slijm weg te werken. Als het slijm namelijk niet wordt weggewerkt, wordt het risico op ontsteking groter. Bij niet-productieve hoest (ook wel kriebel-, prikkel- of droge hoest genoemd) worden geen slijm of andere deeltjes opgehoest. Oorzaken Hoest ontstaat vaak als gevolg van een (virus)infectie van de luchtwegen. De luchtwegen reageren ook met hoesten op de aanwezigheid van slijm, rook, stof of droge lucht. Ook ernstige spanningen of overgevoeligheid voor een bepaalde stof (allergie) kunnen hoest veroorzaken. Daarnaast kunnen bepaalde geneesmiddelen kriebelhoest veroorzaken. Bij mensen die last hebben van een slecht pompend hart of brandend maagzuur, kan verergering van de klachten nachtelijke hoestbuien veroorzaken. Wat kunt u beter niet doen Productieve hoest is nuttig. Onderdruk dit daarom niet met geneesmiddelen. De hoest houdt vanzelf op

door het ophoesten van slijm worden rookdeeltjes, stof en slijm uit de luchtpijp, de keel of de longen verwijderd.

als het slijm is verdwenen. Alleen als het slijm niet los wil komen of als de hoest zo storend is, dat u er niet van kunt slapen, kan behandeling nodig zijn. Verder is het belangrijk om opgehoest slijm niet in te slikken, omdat dit kan leiden tot misselijkheid. Wanneer moet u een arts raadplegen • Als de hoest al langer dan drie weken aanhoudt terwijl u verder niet verkouden bent • Indien de hoest bij een verkoudheid na vijf dagen nog even hardnekkig is, kunt u een extra besmetting hebben opgelopen. Er kan dan naast een virusinfectie een tweede (bacteriële) infectie ontstaan. • Als de hoest gepaard gaat met benauwdheid of piepen (zeker bij mensen met astma of chronische bronchitis), of wanneer u niet alleen hoest maar ook langer dan vier drie dagen koorts heeft. • Wanneer u niet alleen hoest maar ook langer dan drie dagen koorts heeft. • Wanneer de hoest gepaard gaat met hevige, stekende pijn of als u bloederig slijm ophoest. • Wanneer u vermoedt dat een geneesmiddel de oorzaak is of als hart- of maagklachten nachtelijke hoest veroorzaken. • Bij baby’s jonger dan zes maanden die door het hoesten slecht drinken. Hoe is hoesten te voorkomen Een goede conditie zorgt ervoor dat u minder vatbaar bent voor een besmetting met bacteriën of een virus. Verder kunt u beter niet roken en rokerige ruimten mijden. Indien de hoest door een allergie veroorzaakt wordt, dient de allergieopwekker vermeden te worden.


Hoestdranken hebben de voorkeur boven tabletten, omdat de dosering met de maatdop of maatlepel beter te regelen is. Vooral bij kinderen is dit heel belangrijk. Er wordt vaak gedacht dat hoest volledig onderdrukt moet worden. Dat is niet juist. Hoesten is een natuurlijke reactie van het lichaam om prikkelende stoffen en slijm weg te werken. Dit moet niet geremd worden. Hoestmiddelen zijn ervoor om de hoest tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen of het slijm gemakkelijker ophoestbaar maken. Hoestdranken zijn in het algemeen minder lang houdbaar dan hoesttabletten.

Bij acute luchtvervuiling is hoest de snelste manier om deeltjes naar buiten de longen te brengen, zoals bij inademing van irriterende stoffen of rook bij een brand. Hoesten is echter niet goed voor de stembanden die uit elkaar gaan staan en de stem lager maken, maar dit effect is alleen na jarenlang te veel hoesten merkbaar, vaak bij mensen met luchtwegaandoeningen of zware rokers. bewerkt naar: Kringloop-apotheek, Wikipedia

24 november e jaargang no. 47

Recommend Documents