DOSSIER ONDERZOEK TOEKOMST SENARIO S THUISZORG USER EXPERIENCE KIMBERLEY BEERS, CHARLOTTE JANUS & TOINE LEGTERS

DOSSIER ONDERZOEK TOEKOMST SENARIO’S THUISZORG USER EXPERIENCE 1582044 KIMBERLEY BEERS, 1581800 CHARLOTTE JANUS & 1577004 TOINE LEGTERS 1

INHOUD 1. INLEIDING ONDERZOEKS DOSSIER 1.1 DESKRESEARCH 1.2 DOELSTELLING VAN DE OPDRACHT 1.3 VRAAG DIE DE PRODUCT EN DIENSTONTWERPERS GRAAG VISUEEL BEANTWOORD WILLEN HEBBEN. 2. NIVEAUS IN DE THUISZORG 3. WENSEN EN BEHOEFTEN ZORGVERLENERS MET BETREKKING TOT DE OMGANG VAN DE CLIËNT 3.1 KNELPUNTEN 3.2 WENSEN EN BEHOEFTEN ZORGVERLENERS T.A.V. HULPMIDDELEN 4. HULPMIDDELEN ZORGVERLENER 4.1 PER THUISZORGORGANISATIE ANDERS 5. DESKRESEARCH TOEKOMST 5.1 DEMOGRAFISCHE TRENDS 5.2 EPIDEMIOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN 5.3 TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN 5.4 ARBEIDSMARKTONTWIKKELINGEN 6. TOEKOMST VANUIT INTERVIEWS EN OBSERVATIES 7. WETTEN DIE INDIRECT OF DIRECT INVLOED HEBBEN OP DE THUISZORG. 8. SOCIALE ZORGSITUATIE 9. COMMUNICATIE MET CLIËNTEN EN ANDERE ZORGVERLENERS 9.1 COMMUNICATIE TUSSEN THUISZORGMEDEWERKERS ONDERLING: 9.2 COMMUNICATIE TUSSEN THUISZORGMEDEWERKER EN ANDERE INSTANTIES

3 3 3 3 4 4 5 5 5 5 5 5 6 6 6 6 7 8 9 10

10 ARTIKEL FRANKWATCHING.COM

11

11. EIGEN INZICHTEN AAN DE HAND VAN INTERVIEWS 11.1 PERSONA COSTUMER YOURNEY MAP 13 11.2 INTERVIEWS CLIENTEN EN PROFESSIONALS 11.3 VERVOLG INTERVIEWS 11.4 INTERVIEWS TOEKOMSTIGE THUISZORGCLIENTEN

13

12 BIJLAGE: DE VOLLEDIGE INTERVIEWS

22

15 16 18

2

1. INLEIDING ONDERZOEKS DOSSIER 1.1 DESKRESEARCH Binnen de thuiszorg zijn veel ontwikkelingen gaande: veranderingen in financiële structuren, cliënten die in toenemende mate regie willen behouden over het in stand houden van hun eigen gezondheidstoestand en allerlei technologische ontwikkelingen zoals bijvoorbeeld zorg op afstand. Deze ontwikkelingen hebben invloed op de toekomst van de organisatie van thuiszorg door mantelzorgers en professionele zorgverleners. Binnen dit onderzoek worden de factoren en technologische ontwikkelingen die relevant zijn voor benodigde veranderingen in het organiseren van de thuiszorg door mantelzorgers en professionele zorgverleners in kaart gebracht. Het deskresearch bestaat een voor een groot deel uit een selectie van het twee jaar durende ondezoek dat is uitgevoerd door Hogeschool Utrecht en Saxion. Dit onderzoek is gesubsidieerd door RAAK SIA (Stichting Innovatie Alliantie) Dit onderzoek is gebaseerd op deskresearch, interviews met zorgverleners en instanties, fieldresearch en observaties. Naast het deskresearch zijn interviews toegevoegd die wij zelf hebben afgenomen bij professionals met daarin onze bevindingen en inzichten.

1.2 DOELSTELLING VAN DE OPDRACHT Ontwerpers van producten en diensten willen graag weten met welke factoren zij rekening moeten houden wanneer zij producten en diensten gaan ontwerpen voor de toekomstige thuiszorg. Zij hebben behoefte aan een visuele weergave van al deze factoren.

1.3 VRAAG DIE DE PRODUCT EN DIENSTONTWERPERS GRAAG VISUEEL BEANTWOORD WILLEN HEBBEN. Hoe ziet de toekomst van de thuiszorg eruit en hoe kunnen product en dienstontwerpers daar in hun ontwerpen rekening mee houden?

3

2. NIVEAUS IN DE THUISZORG Professionele thuiszorgmedewerkers verlenen zorg en verpleging bij cliënten thuis. De aard van de dienstverlening hangt af van het kwalificatieniveau van de werknemer. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen zes verschillende niveaus.

Opleiding:

Een alfahulp werkt bij mensen die langdurig ziek zijn of ouderen dieniet meer alles zelf kunnen. Huishoudelijke taken, bijv. afwassen enboodschappen doen. Niet vereist

FUNCTIENIVEAU 1: ZORGHULP Taken:

Huishoudelijke taken, bijv. eten klaarmaken, afwassen, boodschappen doen, een praatje maken en zorg voor kinderen (op beperkte schaal).

Vooropleiding:

Niet vereist

FUNCTIENIVEAU 2: HELPENDE Taken:

Vooropleiding:

Persoonlijke verzorging, bijv. uit bed stappen, wassen en aankleden. Daarnaast ook huishoudelijke taken en bijdrage leveren aan het zorgplan. Helpende Zorg en Welzijn (MBO-opleiding, niveau 2)

FUNCTIENIVEAU 3: VERZORGENDE Taken:

Verzorgende (MBO-opleiding, niveau 3). Verzorgende (Individuele Gezondheidszorg) IG d.m.v. differentiaties en extra scholing. Een verzorgende IG mag meer verpleegkundigehandelingen uitvoeren.

FUNCTIENIVEAU 4: VERPLEEGKUNDIGE

ALPHAHULP Taken:

Vooropleiding:

Persoonlijke verzorging, mondhygiëne, medicijnen klaar zetten en bijdrage leveren aan het zorgplan. Af en toe aangevuld met huishoudelijke taken. Ook worden bijzonderheden m.b.t. zorgsituatie van de cliënt gesignaleerd en gemeld.

Taken:

Verpleegkundige handelingen (o.a. medicijnen toedienen en zwachtelen), coördinatie en organisatie van zorg, begeleiding en ondersteuning van ontwikkeling.

Vooropleiding:

Verpleegkundige (MBO-opleiding, niveau 4)

FUNCTIENIVEAU 5: HBO-VERPLEEGKUNDIGE Taken:

Verpleegkundige handelingen (o.a. wondverzorging, infuus aanleggen), mensen bijstaan in moeilijke omstandigheden (zware chirurgische ingreep of dementie), zorgplannen opstellen in complexe 10 situaties, coördinerende en organiserende taken.

Vooropleiding:

Verpleegkunde (HBO-opleiding)

(Stichting Innovatie Alliantie, Werkdocument professionele thuiszorg, blz 9)

3. WENSEN EN BEHOEFTEN ZORGVERLENERS MET BETREKKING TOT DE OMGANG VAN DE CLIËNT. Professionele thuiszorgmedewerkers vinden vooral relationele waarden belangrijk in hun beroep. De belangrijkste waarden ten aanzien van hun werk in de thuiszorg vinden zij: respect (43,0%), betrokkenheid (34,4%), betrouwbaarheid (29,8%), zorgvuldigheid (24,5%) en menselijke warmte (19,6%). Het belangrijkste in de omgang met de cliënten vinden de thuiszorgmedewerkers dat zij voldoende tijd hebben voor goede en aandachtige zorg (49,7%). En verder dat zij - precies kunnen afstemmen op de eigenlijke zorgvraag (35,3%); - cliënten hen kunnen vertrouwen (26,4%); - cliënten respectvol bejegenen (23,1%);

4

- de vraag achter de vraag kunnen horen (18,7%). (Stichting Innovatie Alliantie, Werkdocument professionele thuiszorg, blz 15)

3.1 KNELPUNTEN De ‘voorbeeldige’ cliënt zal in het zorgproces meedenken en geen belemmering vormen voor de professional. Het kan echter voorkomen dat een cliënt om verschillende redenen het werk juist wel belemmert. De oorzaken hiervan kunnen liggen in de agressieve aard van een cliënt, seksuele gedrevenheid of het ontbreken aan medewerking. In deze gevallen zal de professional behoefte hebben aan een open organisatie die open staat voor klachten en hij of zij zal het melden hiervan ook niet in twijfel moeten brengen.

het werk zo veilig mogelijk is voor de werknemer. De checklist kan onderverdeeld worden in hulpmiddelen, werkmaterialen en werkomgeving. De gehele ARBO checklist is te vinden op http://www.praktijkregelsthuiszorg.nl (Stichting Innovatie Alliantie, Werkdocument professionele thuiszorg, blz 19)

4.1 PER THUISZORGORGANISATIE ANDERS Richtlijnen en protocollen zijn er om de zorgverleners te helpen hun werk efficiënt en effectief te verrichten. Zorgverleners krijgen tijdens de opleiding al te maken met protocollen en richtlijnen, maar bij elke thuiszorgorganisatie zijn de protocollen en richtlijnen anders. De thuiszorgorganisaties maken zelf de richtlijnen en protocollen voor de medewerkers. (Stichting Innovatie Alliantie, Werkdocument professionele thuiszorg, blz 21)

(Stichting Innovatie Alliantie, Werkdocument professionele thuiszorg, blz 15)

5. DESKRESEARCH TOEKOMST 3.2 WENSEN EN BEHOEFTEN ZORGVERLENERS T.A.V. HULPMIDDELEN

Mede door de vergrijzing in Nederland neemt de vraag naar zorg de komende jaren alleen maar meer toe. De babyboomgeneratie wordt steeds Medische producten worden gebruikt om de invloed van ziektes of ouder en dat zullen de jongeren van nu moeten gaan opvangen. Wat afwijkingen op het menselijk functioneren te herstellen, verzachten of te heeft dit te betekenen voor de aankomende 15 jaar? Door diverse organivoorkomen. Er zijn medische producten die een vrij grote, soms cruciale, saties en personen is onderzoek gedaan naar de trends die van invloed functie uitdragen voor de cliënt, zoals beademing ondersteunende apkunnen zijn op vraag en aanbod van (thuis)zorg in de toekomst: bijvoorparaten. Vanuit scholing en toelichtingen van bedrijven wordt de werking beeld door STOOM (Stichting Onderzoek en Ontwikkeling van een product door een professional geleerd. Protocollen en werkwijzen Maatschappelijke gezondheidszorg), Nederlande Patiënten en Consumoeten ook bekend zijn en deze zullen ter duidelijkheid ook bij het prod- menten Federatie, Trendbureau Overijssel en trendwatcher Bakas. Hierna uct bewaard moeten worden, net als de handleiding. Voor de professional volgt een overzicht van diverse trends die van invloed zullen zijn op de zal de documentatie goed beschikbaar moeten zijn om op terug te kuntoekomst van de thuiszorg. nen vallen. Een open ondersteunende organisatie kan ook bijdragen aan het bekwaamheidsgevoel van de werknemer, wat ten slotte erg belangrijk 5.1 DEMOGRAFISCHE TRENDS is. De professional heeft dus behoefte aan een ondersteunende organisa- - Vergrijzing: Met een ouder wordende bevolking en een kleinere groep tie en protocollen, werkwijzen en handleidingen van medische producten. jongeren die de kosten moeten opbrengen, lijkt het huidige zorgsysteem (Stichting Innovatie Alliantie, Werkdocument professionele thuiszorg, blz 16) onbetaalbaar te worden. Ouderen als markt. De koopkracht van de oudere als economische factor.

4. HULPMIDDELEN ZORGVERLENER ARBO checklist: Voor verzorgende en verpleegkundige beroepen is er een ARBOchecklist ontwikkeld. Een ARBO checklist moet ervoor zorgen dat

- Verkleuring: het aandeel niet-westerse allochtonen zal stijgen, met concentraties in achterstandswijken in grote steden. Het aantal oudere

5

allochtonen en het aantal culturele identiteiten zal groeien. • Aan de vraagzijde van de zorg betekent dit cultureel en sociaal-economisch bepaalde etnische verschillen in gezondheid en zorggebruik en zorgdruk op kinderen of informele zorg ten gevolge van hechte familiewaarden. • Aan de aanbodzijde resulteert dit in een toename van aandacht voor verbetering van bereik van de zorg onder allochtonen o.a. via communicatie, acquisitie, onderzoek en cultuurgebonden aanbod; interculturalisatie van personeels- en kwaliteitsbeleid, werken met multiculturele teams. Ook aandacht voor multiculturaliteit in opleidingscurricula, woon-zorg-welzijnsvoorzieningen en de prestatievelden van de WMO zijn van belang. 5.2 EPIDEMIOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN - Aanbodzijde: Een grotere nadruk op preventie en ruimte voor preventie in het basispakket. Zorgvraag en ziektelast kunnen bestreden worden met verbeteringen op gebied van signalering (huisbezoeken, bemoeizorg), diagnosticeren, ziektegerichte ketenzorg, zorgprogramma’s, patiëntgerichte netwerkzorg en zelfmanagementprogramma’s. 5.3 TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN Door technologische innovatie is steeds meer mogelijk. Enkele technieken die in de zorg van belang zijn: - elektronische apparatuur ter ondersteuning van bedrijfs- en beleidsprocessen, werkplanning en registratie; - veiligheidsbevorderende technieken; - digitale uitwisseling van patiëntgegevens; - ICT voor consultatie, bewaking en/of behandeling op afstand; - Domotica: woningautomatisering; - Robotica; - Nieuwe sociale media; - Nieuwe ontwikkelingen in de technologie ter compensatie van functiebeperkingen (implantaten, biochips- en sensoren, nanomedicijnen, etc.); - Nieuwe genees- en voedingsmiddelen zoals producten uit de medische biotechnologie.

5.4 ARBEIDSMARKTONTWIKKELINGEN Onder invloed van de forse groei van het aantal zorgafhankelijke ouderen dreigt een enorm personeelstekort dat structureel zal zijn tot ver na de piek van de vergrijzing die in 2035 valt. Ideeën voor maatregelen om dit te voorkomen, zijn: - Indammen van de zorgvraag: hierbij spelen diverse mogelijkheden een rol: bevordering van preventie, verbetering van condities voor persoonlijke dienstverlening, verschuivingen van publieke naar private zorg, ondersteuning mantelzorg en zelfredzaamheid. - Verbetering arbeidsvoorwaarden/-omstandigheden: hiermee wordt de uitstroom van personeel beperkt. Te denken valt aan verbetering scholingsmogelijkheden en carrièreperspectief, terugdringen van ziekteverzuim door fysieke belasting of veiligheid, vernieuwing van de arbeidsorganisatie en verhoging van de arbeidsproductiviteit (bijv. door minder bureaucratie, meer ICT en techniek, taakverschuiving en aanpassingen in de beroepen- en opleidingsstructuur). (Stichting Innovatie Alliantie, Werkdocument professionele thuiszorg, blz 24)

6. TOEKOMST VANUIT INTERVIEWS EN OBSERVATIES 1. Steeds grotere behoefte aan thuiszorg Er kwam naar voren dat de toenemende vergrijzing zowel de zorgverleners als de deskundigen zorgen baart. Mensen worden steeds ouder en willen daarbij ook zo lang mogelijk in hun vertrouwde thuis omgeving blijven wonen. Het aantal instanties waar intramurale zorg kan worden geboden neemt niet in hetzelfde tempo toe als de zorgvraag, zei een ergocoach. Vooral omdat er met name kleinschalig wonen aangeboden wordt. Hierdoor is er alleen maar meer en langer thuiszorg nodig. Ook het feit dat mensen steeds dikker worden zal maken dat er een grotere behoefte is aan zorg. Tevens jongere cliënten hebben in de toekomst vaker thuiszorg nodig, zoals cliënten met diabetes die insuline moeten spuiten. 2. Grotere behoefte aan mantelzorg De AVR-adviseur merkte op dat er ook steeds meer mantelzorgers zullen

6

komen door de toenemende zorgvraag. Daar moet bij de ontwikkeling van hulpmiddelen ook rekening mee gehouden worden; dat deze niet alleen gebruikt worden door professionele zorgverleners, maar ook geschikt moeten zijn voor gebruik door een mantelzorger. 3. Kostenbesparingen Daarnaast werd er geconstateerd dat de zorg steeds duurder wordt zorgverleners. Nederland heeft te maken met veel bezuinigingen. Alles moet steeds efficiënter. Een gevolg hiervan is ook dat er gesneden wordt in het aantal overlegmomenten in de teams. Zowel de zorgverleners zelf als de deskundigen gaven aan dat er slechts eens per maand een uur teamoverleg plaatsvindt. Een citaat van een ergocoach: “Er vindt maar één keer per maand teamoverleg plaats, en soms is er dan ook nog een externe spreker waardoor het echte cliëntenoverleg echt maar heel weinig gebeurt. Dat is jammer want zo kun je niet gemakkelijk signaleren of iemand te lang doorwerkt in een zware situatie, klachten worden niet gezien en aangekaart.” Het gevolg hiervan is dat de onderlinge communicatie verslechtert, doordat de zorgverleners onderling gewoon simpelweg veel minder contact hebben.

6. Grotere rol van technologie Het feit dat er een grotere zorgvraag zal ontstaan door o.a. vergrijzing gecombineerd met de technologische ontwikkelingen zal maken dat technologie een steeds grotere rol gaat krijgen in de zorg: “Wanneer het aantal cliënten met dementie toeneemt, wie gaat controleren of ze ’s nachts nog in bed leggen?”, aldus een ergocoach. “Er is al het een en ander beschikbaar aan domotica en we kunnen niet zonder.” Volgens de AVR-adviseur zullen ook de hulpmiddelen veranderen doordat cliënten steeds dikker en zwaarder worden, wat ook eisen aan de hulpmiddelen stelt: “Personeel is bang om cliënten die zwaar zijn in de tillift te krijgen. Elektrisch verrijdbare tilliften zijn dan het credo, maar wie gaat dat betalen, want die zijn heel duur. Hetzelfde geldt voor elektrisch verstelbare bedden; ze moeten groter worden dus worden ze duurder.”

7. WETTEN DIE INDIRECT OF DIRECT INVLOED HEBBEN OP DE THUISZORG. Hierna volgt een overzicht van de wetten die van toepassing zijn voor de thuiszorg:

4. Veranderende financieringsstructuur Momenteel is een deel van de vergoedingsstructuur voor de thuiszorg gehuisvest bij de WMO en een ander deel bij de AWBZ/ zorgverzekeraar. De bedoeling is dat het uiteindelijk allemaal bij de gemeente terechtkomt. Volgens de deskundigen zou dit een goede zaak kunnen zijn, omdat alles dan onder één loket valt, maar het gevaar zou kunnen zijn dat: “De gemeente moet dan bepalen of iemand wel of niet iets krijgt maar daar zitten mensen zonder kennis van zaken waardoor het alleen maar averechts zal werken.”

- Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten(AWBZ): Zodra iemand een zorgverzekering afsluit in Nederland is die persoon ook verzekerd voor de AWBZ. De AWBZ vergoedt medische kosten die niet onder de gewone zorgverzekering vallen. Onder de AWBZ valt ook de AWBZ-zorg. AWBZzorg houdt in: persoonlijke verzorging, verpleging, begeleiding, verblijf in een instelling, kortdurend verblijf en behandeling. Een aantal van deze zorgtypen worden ook aangeboden in de thuiszorg. Om AWBZ-zorg te ontvangen moet het Centrum indicatiestelling zorg (CIZ) een indicatie afgeven.

5. Privatisering Door de privatisering in de zorg neemt het aantal particuliere thuiszorgorganisaties toe, waardoor aanbod van thuiszorg en buurtzorg toeneemt en er concurrentie ontstaat, wat misschien niet goed is voor de kwaliteit van zorg.

- Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) : de WMO zorgt ervoor dat mensen met een beperking de voorzieningen, hulp en ondersteuning krijgen die ze nodig hebben om te kunnen blijven deelnemen in de maatschappij. Deze wet zorgt ervoor dat mensen door middel van bijvoorbeeld de thuiszorg op zichzelf kunnen blijven wonen.

7

- Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (WTCG): Mensen met een chronische ziekte of handicap hebben vaak meer kosten dan gezonde mensen, daarom geeft de overheid een financiële bijdrage voor deze extra kosten. Onder deze wet vallen ook ouderen en arbeidsongeschikten. - Persoonsgebonden budget (PGB): Met het PGB kunnen zorgvragers zelf hun zorg ‘inkopen’. Het PGB kan worden aangevraagd voor zorg uit de AWBZ en de WMO. De zorg die kan worden betaald uit het PGB zijn: begeleiding, palliatieve zorg, persoonlijke verzorging, tijdelijk verblijf, verpleging en vervoer. - Mantelzorgcompliment: Het mantelzorgcompliment is een vergoeding voor de mantelzorg die wordt geboden aan een zorgvrager. Dit is een bedrag van !200 per jaar (in 2012) en kan voor één mantelzorger per jaar per zorgvrager worden aangevraagd. - Tegemoetkoming onderhoudskosten thuiswonende gehandicapte kinderen (TOG): Deze regeling geeft financiële ondersteuning aan ouders met een lichamelijk of verstandelijk gehandicapt kind. Voor deze regeling moet het kind een AWBZ-indicatie hebben van minimaal 10 uur per week. Dit is een bedrag van maximaal €211,45 per kwartaal. Het grootste deel van de thuiszorg wordt gefinancierd door de AWBZ. In het figuur hiernaast is een overzicht te zien van de bedragen die hierin omgaan. (Stichting Innovatie Alliantie, Werkdocument professionele thuiszorg, blz 25)

8. SOCIALE ZORGSITUATIE Uit de observaties en interviews bleek dat thuiszorgmedewerkers zowel vanuit de relevante zorginstanties als vanuit het sociale netwerk van de cliënt met diverse partijen in het zorgproces te maken krijgen.

8

k-

n,

en

m-

s

n

mogelijk dezelfde thuiszorgmedewerker naar één cliënt te laten gaan • Naasten van de cliënt: Het kan zijn dat een persoon die verzorging nodig (wegens de continuïteit en ook het identificeren van eventuele achterheeft niet alleen door de thuiszorg maar ook door geliefden, familieleden, uitgang), de meeste cliënten zorg ontvangen van meerdere medewerkkinderen of vrienden wordt verzorgd (mantelzorg). Uit de interviews bleek ers met verschillende niveaus. Het aantal zorgverleners dat bij een cliënt dat negen van de 11 zorgverleners kwamen bij cliënten die mantelzorg komt is afhankelijk van hoeveel zorg de cliënt behoeft. Als dit slechts ontvingen. Als thuiszorgmedewerker is het belangrijk goed te commuenkele malen per week is, wordt getracht dezelfde zorgverlener langs te niceren met deze mantelzorgers. In sommige gevallen zijn zij namelijk laten gaan. Ook wordt voor de meer intieme activiteiten zoals douchen vaker bij de cliënt dan een professional. Over de communicatie met gepoogd telkens dezelfde zorgverlener de cliënt te laten verzorgen of mantelzorgers waren de geïnterviewden erg tevreden. In de meeste geval- verplegen. Sommige cliënten ontvangen echter meermaals per dag len kan er telefonisch contact worden opgenomen met de mantelzorgers, zorg, en dan is het onmogelijk steeds dezelfde zorgverlener te laten gaan. via de zorgmap, persoonlijk of via briefjes. In enkele gevallen was er disOm het voor de cliënt overzichtelijk en prettig te houden heeft elke cliënt consensus geweest tussen de mantelzorger en de thuiszorgmedewerker. een contactpersoon; de hoofdverantwoordelijke medewerker voor de betreffende cliënt. Deze contactpersoon houdt de zorgmap bij en wordt • Collega’s van de thuiszorgorganisatie: Doorgaans komen er meerdere indien nodig door de cliënt aangesproken op issues. Contactpersonen thuiszorgmedewerkers bij een cliënt omdat het via de planning niet worden aangewezen per cliënt, niet per huishouden. Hierdoor kan het mogelijk is één en dezelfde zorgverlener te kunnen bieden. Communicavoorkomen dat er meerdere contactpersonen zijn in een huishouden tie met andere collega’s die bij dezelfde cliënt komen gebeurt veel via de indien meerdere personen thuiszorg ontvangen. zorgmap, bellen, berichten sturen via de PDA (dienstbericht of sms) (n=4) of voicemails inspreken (n=1). Ook wordt er veel op het kantoor overlegd, 9.1 COMMUNICATIE TUSSEN THUISZORGMEDEWERKERS ONDERLING: tijdens informele koffiemomenten of tijdens het reguliere (wekelijkse of Omdat vaak meerdere zorgverleners bij dezelfde cliënt komen, is het esmaandelijkse) teamoverleg. sentieel dat deze medewerkers onderling adequaat communiceren over de cliënt. Het belangrijkste middel dat hiervoor gebruikt wordt is de zorg• Andere instanties: Het komt voor dat de thuiszorgmedewerker met map. De hoofdverantwoordelijke zorgverlener zorgt ervoor dat de map andere (zorgverlenende) instanties moet communiceren. Cliënten kunnen netjes blijft en moet eens in de zoveel tijd het zorgplan evalueren. De gebruik maken van een maaltijdservice, soms moet er gecommuniceerd rapportages in de zorgmap worden over het algemeen alleen gebruikt worden met de apotheek (als medicatie op is bijvoorbeeld), soms komt er door de thuiszorgmedewerkers, slechts sporadisch schrijft een arts hier huishoudelijke hulp terwijl de thuiszorgmedewerker er is, er kan commu- iets in. De map bestaat uit de volgende onderdelen: nicatie plaatsvinden omtrent overplaatsing vanuit het ziekenhuis of andere 1. Persoonlijke gegevens van de cliënt. instelling weer naar huis, etc. 2. Zorgplan: Een zorgplan wordt opgesteld door de contactpersoon (Stichting Innovatie Alliantie, Werkdocument professionele thuiszorg, blz 36) (hoofdverantwoordelijke) van de cliënt. Hierin staat omschreven wat er moet gebeuren bij de cliënt. Bijvoorbeeld: 8:00 - 9:00 uit bed helpen, 9. COMMUNICATIE MET CLIËNTEN EN ANDERE ZORGVERLENERS ontbijt maken, medicijnen geven, wassen, aankleden. 12:00 - 12:30 lunch Communicatie tussen cliënt/ naaste (mantelzorger) en thuiszorgmemaken, medicijnen geven. 21:00 - 21:30 uitkleden, in bed helpen. dewerker: Uit de interviews bleek dat hoewel getracht wordt om zo vaak 3. Rapportage: In de rapportage schrijft de thuiszorgmedewerker op dat

9

hij/zij langs is geweest, hoe laat hij/zij langs is geweest en of er bijzonderheden waren. Bijv. als de cliënt zich niet goed voelde of hoe het met de wond gaat. 4. Medicijnlijst: Dit is een lijst waar alle medicijnen apart op staan vermeld en achter elk medicijn is er een aftekenlijst. Op deze lijst staat in welke dosering en hoe laat welk medicijn moet worden gegeven. Vervolgens moet er een paraaf worden gezet op de juiste datum en juiste tijd. De medicijnlijst heeft een opvallende kleur. 5. Eventueel: diabetesdagboek, instructie voor het aantrekken van de steunkousen etc. Andere veelgebruikte middelen voor communicatie tussen zorgverleners onderling bleken uit de interviews en observaties een huishoudelijke thuiszorgmap te zijn en de PDA/mobiele telefoon. Die PDA bleek essentieel voor het functioneren van een thuiszorgorganisatie; het rooster wordt ermee gecommuniceerd, hoe lang de medewerker bij de cliënt mag blijven, waar zij exact moet zijn, in- en uitchecken bij de cliënt, en uiteraard bellen. 9.2 COMMUNICATIE TUSSEN THUISZORGMEDEWERKER EN ANDERE INSTANTIES; Het komt voor dat de thuiszorgmedewerker met andere (zorgverlenende) instanties moet communiceren, zoals huisarts, apotheek, maaltijdservice, etc. Meestal gebeurt dit telefonisch, wat vaak gepaard gaat met een lange wachttijd vooral als de huisarts bereikt moet worden. Communicatie per e-mail vindt nauwelijks plaats omdat dit simpelweg te lang duurt. Face-to-face communicatie is het meest effectief volgens de thuiszorgmedewerkers, maar dit is niet altijd mogelijk. Over het algemeen waren de thuiszorgmedewerkers tevreden over de communicatie met andere instanties. Maar soms vindt er miscommunicatie plaats, bijvoorbeeld vanuit ontslag vanuit het ziekenhuis naar de thuissituatie. Er gaat dan iets mis met de medicijnlijsten of er worden verkeerde spullen meegegeven. Andere communicatieproblemen betreffen bijvoorbeeld een niet goed bijgehouden zorgmap of een handschrift dat onleesbaar is. (Stichting Innovatie Alliantie, Werkdocument professionele thuiszorg, blz 38)

10

10 ARTIKEL FRANKWATCHING.COM

Innovatie in zorgverlening relatief weinig aandacht Op de meeste evenementen rondom zorg en zorginnovatie ligt de nadruk Hier volgt een artikel van het blog frankwatching. Hier worden nieuwe trends en ontwikkelen besproken op het gebied van technologie, market- op de eerste en tweede richting. En in de krant lees je veel over het elektronisch patiëntendossier (EPD) en het elektronisch cliëntendossier ing en innovatie. (ECD). Toch valt er binnen samenwerking, communicatie en het werk van zorgverleners erg veel winst te behalen. INNOVATIE IN DE ZORG Binnen thuiszorg, ouderenzorg, jongerenzorg, gehandicaptenzorg en Artikel Frankwatching.com 28 januari 2013, Innovatie in de zorg het nut geestelijke gezondheidszorg hebben zorgverleners vaak weinig digitale van de mobiele sociale werkomgeving. middelen om snel de juiste informatie te vinden over hoe te handelen, Link: http://www.frankwatching.com/archive/2013/01/28/innovatie-in-de- om snel toegang te verkrijgen tot team-informatie, zodat het makkelijk is om werk over te dragen, dingen snel af te stemmen of collega’s snel zorg-het-nut-van-de-mobiele-sociale-werkomgeving/ te vinden. De meesten hebben geen PC of tablet en als er een mobiele device beschikbaar is, dan is daar bovenstaande niet of onvoldoende op Als we niet innoveren, kost de gezondheidszorg volgens het CPB binnen mogelijk. Met een sociaal intranet en digitale mobiele werkomgeving zal 17 jaar 25 miljard euro. Dat is 14 miljard meer dan nu. Bovendien hebde zorgverlener, mits specifiek voor hem of haar ingericht, veel werk efben we 450.000 extra zorgverleners nodig. Sinds 1998 (tot 2010) zijn de kosten al met 60% gestegen. Genoeg reden om te kijken naar hoe Health ficiënter kunnen doen. Care efficiënter en effectiever kan worden. Wat zit er in een mobiele sociale werkomgeving voor zorgverleners? Binnen een dergelijk mobiele sociale werkomgeving kunnen zorgverleners Want we móeten meer met minder doen, met minimaal gelijkblijvende op een PC of tablet en mobiel bijvoorbeeld: kwaliteit. Eén van de richtingen waar binnen verbetering noodzakelijk is, is de zorgverlening, zoals ouderenzorg en thuiszorg. Communicatiemidde- • Protocollen snel binnen handbereik hebben; len, sneller informatie beschikbaar hebben en beter kunnen samenwerken • Werkoverdracht rondom een cliënt doen; met mantelzorg – zoals familie – en met de cliënt zelf. Binnen de gezond- • Teamoverleg hebben; • Zaken delen en afstemmen; heidszorg zijn de volgende richtingen van innovatie van belang: • Afstemmen met cliënt en familie; • Toegang hebben tot roosters en route; Innovatie in behandeling: geavanceerde technische innovaties voor het • Collega’s kunnen vinden en zien of zij nu beschikbaar zijn; verbeteren van de behandelingen van de patiënt; • Laagdrempelig toegang krijgen tot allerlei andere applicaties zoals backInnovatie in ‘self service’: ervoor zorgen dat de patiënt meer zelf kan end en elektronisch cliëntendossier (ECD); doen; Innovatie in samenwerking: verbeteren van samenwerking tussen instanDit is vanzelfsprekend geen onuitputtelijke lijst. De belangrijkste voordeties en tussen zorgverlener, arts, mantelzorg en cliënt/patiënt zelf; len voor de zorgverlener is dat zij hun werk beter kunnen doen, kwaliteit Innovatie in zorgverlening: verbeteren samenwerking, communicatie en kunnen leveren en van meer waarde kunnen zijn voor hun cliënten. Voor het werk van zorgverleners onderling. de zorginstelling zijn duidelijk voordelen te behalen. Informatievoorzien-

11

ing vanuit de kantoren en vanuit de teamleiding wordt persoonlijker, de zorgverlener zal zich meer verbonden voelen, kan efficiënter werken, zonder in te boeten aan kwaliteit en er komt meer ruimte voor samenwerking met mantelzorg (zoals familie) en met de cliënt zelf, en dus voor activiteiten die uitgevoerd worden door cliënten en familie. Tot zover de beloften. Sommige zorginstellingen zijn hiermee recent gestart, de voordelen zijn zich langzaam aan het openbaren. We zullen nog een jaar of twee nodig hebben om de echte harde bewijzen beschikbaar te hebben.

maar niet met de geneeskundige behandeling. Deze gegevens zouden in het elektronisch cliëntendossier behoren te staan. Dit systeem kan via de portal dan weer toegankelijk gemaakt worden, hoewel sommige zorginstellingen ook deze systemen al in de Cloud hebben staan of bezig zijn om deze te realiseren. Ook tijdens de onlangs gehouden Roundtable over Sociaal Intranet binnen de Zorg lag het zwaartepunt van de discussies op de privacy en veiligheid van dergelijke platformen. De groep was zelf doordrongen van de noodzaak van een dergelijk systeem, maar vroeg zich af hoe (snel) zij het bestuur mee kunnen nemen.

Welke technologieën zijn beschikbaar? De platformen waarop deze mobiele sociale werkomgevingen en sociaal intranet gerealiseerd kunnen worden zijn schaars. Via open source-platformen kun je veel zelf bepalen en via het Google-platform heb je basisfunctionaliteiten snel in de lucht, terwijl veel bovenstaande functionaliteiten niet zomaar beschikbaar zijn. Ook Office 365/ SharePoint 2013 biedt dit niet allemaal standaard, maar partners van Microsoft bieden de ontbrekende specifieke applicaties. Office 365 is interessant, omdat het speciale tarieven biedt voor mobiele werkers zoals zorgverleners. Google en Office 365 zijn als Cloud-diensten interessant door de beschikbaarheid, anytime en via any device. Beide platformen bieden een app-store voor specifieke zorgapplicaties voor het intranet, waarbij de store van Google al iets langer beschikbaar is en de apps voor Office 365 meer ‘enterprise’ zijn, meer als een logisch onderdeel voelen van het platform en betere integraties hebben met de rest. Vertrouwen in Cloud De Nederlandse Bank (DNB) Office 365 heeft goedgekeurd voor financiële instellingen, zullen zorginstellingen meer vertrouwen hebben in de maatschappelijke acceptatie van Cloud, ook al liggen de twee branches mijlenver uit elkaar. De eerste reactie op Cloud binnen de zorg heeft doorgaans met patiëntgegevens te maken. Het platform wat al eerder werd genoemd, slaat geen formele patiëntgegevens op, maar alleen cliëntgerelateerde gegevens, die wel met verzorging te maken hebben,

12

11. EIGEN INZICHTEN AAN DE HAND VAN INTERVIEWS Er zijn vijf interviews afgenomen bij zorgverleners, twee interviews afgenomen bij cliënten en daarnaast is er een costumer yourney map ontwikkeld om een goed inzicht te krijgen van de stakeholders en hoe een dag van een zorgverlener er nu uit ziet. De gehele interviews zijn bijgevoegd in de bijlage. Hieronder volgt een samenvatting van de interviews waar de punten die invloed hebben op de toekomst van de thuiszorg eruit gefilterd. Denk daarbij aan de behoefte en wensen van de professionals, welke technologische producten zij gebruiken. 11.1 PERSONA COSTUMER YOURNEY MAP Hier de belangrijkste punten die naar voren zijn gekomen uit het costumor yourney mapping. Persoonsgegevens Anne Fens 24 jaar oud HBO verpleegkundige in opleiding. Leerjaar 3 Is bevoegd om alles uit te voeren.

- Bij elke patiënt ligt een analoge patiënten map. Hierin wordt alles bijgehouden; humor cliënt, medische toestand, vooruitgang of juist achteruitgang. - Lunch wordt bij de cliënt zelf gegeten of onderweg naar de volgende cliënt. - Bij moeilijke patiënten, dit is bijvoorbeeld bij patiënten die een lichte of zware psychische aandoening hebben of Patiënten die weigeren te eten. - Er zijn patiënten die het fijn en gezellig vinden wanneer er een kopje koffie word gedronken en even praatje wordt gemaakt. Er zijn ook patiënten die hier niet op zitten te wachten en erg op hun privacy zijn gesteld. - De verpleegkundige heeft altijd een steunkousapparaat bij zich. Dit maakt het minder zwaar om steunkousen aan te trekken. Aandachtpunten vanuit verpleger. Ze geeft aan dat het fijn zou zijn wanneer er een extra handje helpt bij zware gezette ouderen. Op de volgende bladzijde is de afbeelding te zien.

Werkzaam in de thuiszorg van 2009 tot 2011. Particulierbedrijf thuiszorg: Actiezorg in Alkmaar Werkdag: ochtenddienst 6:30 uur tot 13:00 uur en avonddienst 16:00 uur tot 23:00 uur. Algemene informatie: - Overuren worden NIET uitbetaald - De reistijd tussen patiënten door wordt NIET uitbetaald - Je moet heel veel met de patiënt rekening houden, je bent immers bij hun thuis. - Duidelijk verschil met 40 jaar geleden is de hardhandigheid. De verpleger van nu houden veel meer rekening met de patiënt zelf.

13

14

INTERVIEW CLIENT Naam: Meneer De Vries Wie is dat: Cliënt CONCLUSIE Meneer de Vries is 89 is nog redelijk zelfstandig, de thuiszorg komt alleen om hem oogdruppels te geven. Meneer de Vries zit in een cliëntenraad en dat is helemaal niet kenbaar gemaakt waar hij zijn frustraties over heeft. De organisatie besteed hier weinig tijd aan en dat vindt meneer de Vries jammer. Hij mist die interactie. Wel heeft meneer de Vries onlangs een iPad gekregen waar hij mee kan videobellen alleen snapt hij niet hoe het werkt. Ook dit is dus niet goed begeleid vanuit de organisatie.

INTERVIEW CLIENT Naam: Mevr. Theunisse Wie is ze: Vrouw van cliënt

holpen moet worden. Het systeem is overzichtelijk en gebruiksvriendelijk, een nadeel is wel dat wanneer er een nieuwe cliënt bij komt Marjet die persoon niet zelf in het systeem kan toevoegen en moet wachten totdat Nedap dat heeft gedaan. De cliënten worden nu tijdelijk in het systeem gezet met hun geboortedatum en moeten weer verwijdert worden wanneer Nedap ze in het systeem heeft gezet. Dit is eigenlijk dubbel werk en kan frustraties veroorzaken als een cliënt niet goed terug gevonden kan worden in het systeem. Doordat het systeem digitaal is en werkt met een inlogsysteem kunnen de medewerkers ook thuis in het systeem. De thuiszorgorganisatie Azora waar Marjet werkt is nu bezig met het inzetten van iPads voor cliënten en voor de medewerkers. Er zal dan nu ook meer interactie komen met de cliënt doordat er met de iPad video gebeld kan worden.

INTERVIEW THUISZORG Naam: Marjan Barminkloo Functie: Thuiszorgmedewerkster

CONCLUSIE In dit interview wordt meer gezellig gepraat dan dat er nuttige informatie voor ons in staat.

CONCLUSIE Een frustratie van de thuiszorgmedewerkster Marjan is dat de levering van medicijnen van de apotheek vaak niet goed loopt. De medicijnen komen vaak niet op tijd of de helft wordt vergeten. Ook gaat het vaak bij colINTERVIEW THUISZORG lega’s mis die het bestellen van de spullen niet goed communiceren. Het is Naam: Mariet Kok wel een prioriteit dat de medicijnen en ander materiaal aanwezig is. WanFunctie: Planner thuiszorgteam ’s-Heerenberg neer dit digitaal bijgewerkt zou worden kun je van te voren bekijken in de iPad of het gebeurd is en of het nog moet gebeuren. Dit zou tijd schelen CONCLUSIE omdat het beter te controleren is. Marjet werkt op haar kantoor op een iMac waar ze in een systeem van Wat ook niet helemaal klopt in dit verhaal is dat Marjan functies uitoeNedap de roosters en routes plant. Ook kan ze in dat medewerkersportaal fende waar zij eigenlijk helemaal niet bevoegd voor was zoals het helpen de cliëntenlijst opvragen en daarbij de bijbehorende dossiers inlezen waar- bij het douchen. Vanuit de organisatie moeten ze iemand sturen die daardoor ze weet welke medewerker op welke cliënt ingezet moet worden voor is opgeleid en niet iemand die dat wel even wil doen. en welke tijd daarbij hoort. Zo kan ze ook zien welke cliënt de meeste Ook komen er steeds meer bezuinigingen zoals in de dagopvang. Dit prioriteit heeft om verzorgd te worden en welke het eerst op een dag ge- vindt Marjan erg jammer en vindt dat dat wel een prioriteit moet zijn van

15

de organisatie. De iPads waar nu geïnvesteerd in wordt is ook een goed doel maar de gezelligheid kan daar nog niet in gevonden worden.

INTERVIEW THUISZORG Naam: Elisabeth Schuurman Functie: Thuiszorgmedewerkster CONCLUSIE Elisabeth verteld dat ze een nadeel van de thuiszorg vindt dat er weinig tijd is om een goede band met de cliënt op te bouwen. Doordat ze bijvoorbeeld alleen maar de kousen komt aantrekken en daarna weer weg gaat zal er nooit echt een familieband komen. De cliënten zijn op ten duur dan ook meer toe aan wat gezelligheid en zullen er sneller voor kiezen om naar een verzorgingstehuis te gaan. Er zal dus meer interactie en persoonlijkheid moeten komen met de cliënt want het opvangen van al die cliënten gaat niet lukken, zeker niet in de toekomst als veel instanties zullen verdwijnen. Bij het inplannen van de cliënten en daarbij de behorende tijd wordt er alleen gekeken naar welk werk er verricht moet worden en niet naar de aandoening die de cliënt heeft. Deze tijd is dus vaak krap.

Interview zorgverlener over de portabel. ZOU JE HET MISSCHIEN KUNNEN HEBBEN OVER HET WERK NU VERDEELD IS QUA BEREIKBAARHEID. Iedereen heeft een telefoon waarmee je bereikbaar bent en die telefoon gebruiken we ook met z’n allen om mee in te klokken en om mee uit te klokken bij de cliënten. Op deze telefoon kunnen we de routes zien die we moeten lopen. Dat is gekoppeld met internet met een account. Hier kun je zien wat je zelf moet lopen en wat de rest van je team moet lopen op iedere dag. DEZE TELEFOONS GEBRUIK JE ENKEL HIERVOOR? Ja alleen voor ons werk. ZOU ME IETS KUNNEN VERTELLEN OVER DE BEREIKBARE TELEFOON? Dit is een telefoon en die dekt van 7 uur ’s morgens tot 11 uur ’s avonds. En daarna heeft de nachtdienst, of het mobiele team heet dat, die van 11 uur ’s avonds tot 7 uur ’s morgens.

11.3 VERVOLG INTERVIEWS

DEZE BEREIKBARE TELEFOON IS ENKEL IN HET BEZIT VAN ÉÉN VAN JULLIE TEAMLEDEN? Ja, maar er zijn twee telefoons met hetzelfde nummer waardoor je soms alvast de telefoon op kunt halen als je de volgende ochtend de bereikbare telefoon hebt. Maar diegene die klaar is met de bereikbare dienst moet altijd zijn telefoon uitzetten, anders doet de andere het niet.

Uit de interviews met de professionals is gebleken dat er een nieuwe technologie gebruikt wordt de portabels waar de zorgverleners mee inklokken, hun routes bekijken en opmerkingen over clienten kunnen plaatsen. Dit is een nieuw product wat nog niet zo lang geïntroduceerd is in de zorg. Over dit specifieke product zijn verder gaan zoeken door een zorgverlener over dit specifiecke onderwerp te interviewen.

DUS DEZE TELEFOON WORDT INGEDEELD OP DE TEAMLEDEN? IS DIT PER WEEK OF PER MAAND? Per dienst, soms per dag. Daar bedoel ik mee. Nou heb ik bijvoorbeeld avond dienst en ik ben de enige vigger, dan heb ik de bereikbare telefoon dus ook.

Ook zijn wij interviews gaan houden met toekomstige thuiszorger clienten. Hoe zij de toekomst zien en wat zij verwachten. Hier volgen de interviews:

DUS DAT BETEKEND DAT JE NAAST DE WERKZAAMHEDEN DIE JE MOET VERRICHTEN OOK ALTIJD MOET KUNNEN REAGEREN OP DE BEREIKBARE TELEFOON?

16

Als je bijvoorbeeld de ochtend en de middag hebt, dan heb je dus in principe van 7 tot 6 de bereikbare telefoon. Maar als er ’s avonds een uitzendkracht werkt, dan moet je deze dus aanlaten tot 11 uur ’s avonds. Dus wanneer ik vrij ben, ben ik nog steeds bereikbaar. En het komt nog vrij vaak voor dat ik gebeld wordt terwijl ik eigenlijk vrij ben. Dat komt vooral veel voor als een collega van mij een middag dienst draait die geen vigger is. Dus niet alle werkzaamheden mag verrichten. Of wel mag verrichten maar niet alleen naar een bepaalde cliënt mag. Daarom heb je dus de telefoon de hele dag. Dan maak je dus ook veel uur op die dag. DUS ER IS ALTIJD MAAR 1 TEAMLID DIE DE BEREIKBARE TELEFOON DRAAGT? Ja dat klopt. We verdelen hem nog wel eens in het weekend als er nog een vigger datzelfde weekend werkt, zodat je niet het hele weekend met de telefoon opgescheept zit.

VERGRIJZING IS IETS WAT IN DE TOEKOMST ALLEEN MAAR ERGER GAAT WORDEN EN DAAR KOMT OOK NOG BIJ KIJKEN DAT VEEL ZORGINSTELLINGEN OOK NOG SLUITEN. DIT ZORGT ERVOOR DAT JULLIE DUS STEEDS DRUKKER ZULLEN WORDEN IN DE WIJK. WANT STEEDS MEER MENSEN KOMEN THUIS TE ZITTEN. GELOOF JIJ DAT DE BEREIKBAARHEID MET DEZE ENKELE TELEFOON NIET OP HET SPEL KOMT TE STAAN? Ik denk wel dat je er heel erg mee belast gaat worden. Nu ben je soms al net zo druk met de telefoon als met je gewone werk. En dan komen er nog steeds meer mensen thuis terwijl het bij ons ook nog heel erg druk is. Mensen die ontslagen worden uit het ziekenhuis, mensen die je nog niet kent. Deze moeten ook verzorgd worden en dat kan niet meer ingepland worden. Dan moet je zelf flexibel genoeg zijn om te kijken waar je deze tussenstopt.

HOE ZIE JE DE TOEKOMST VAN DE THUISZORG? Ik denk dat we zo druk worden dat er hulp zou komen van computers JE BENT DUS MET DEZE APARTE TELEFOON OOK BEREIKBAAR ALS JE DE ofzo. Ik denk dat telezorg steeds belangrijker gaat worden. Mensen kunEIGEN DIENSTEN DRAAIT. ZORGT DIT DAN NOOIT VOOR PROBLEMEN DAT nen dan de bereikbare dienst van de telezorg oproepen via hun iPads. WANNEER JE BIJ EEN CLIËNT BENT, DAT JE DAN WEG MOET? DUS DAT JE Hopelijk is de zorgvraag dan daarmee al opgelost omdat ze een vraag DE EIGEN WERKZAAMHEDEN NIET KUNT UITVOEREN OMDAT JE GEHOOR hebben over bijvoorbeeld een wond die je dan gelijk kunt zien. Om zo MOET GEVEN AAN DE OPROEP? flexibel mogelijk te blijven hebben ze nu al zo klein mogelijke contracten Ja dat klopt, maar dan moet even uitfilteren wat prioriteit heeft. Ik heb en zo veel mogelijk collega’s. Want meer poppetjes kun je over meer altijd als ik de bereikbare telefoon heb alvast gekeken in de computer waar diensten uitspreiden. Want we moeten altijd voldoen aan de zorgvraag. mijn collega’s naartoe moeten. Waardoor je dus in de gelegenheid bent om Als mensen graag tussen half 8 en half 10 geholpen moeten worden anderen om hulp te vragen. betekend dat dus dat rond die tijd meer mensen aan het werk zijn. Voor ons betekend dat over het algemeen allemaal korte dienstjes en vaker per ZOU HET NIET HANDIGER ZIJN ALS IEDEREEN DIE OP DAT MOMENT DIENST dag. Dus dat gaat ten koste van de continuïteit. Er zijn nu al een aantal DRAAIT BEREIKBAAR ZOU ZIJN? OF ALS ER MISSCHIEN EEN APART TEAM ZZP’ers aan het werk, dat zijn voornamelijk verpleegkundigen en viggers. KOMT DIE ZICH ALLEEN OM DE BEREIKBAARHEID BEKOMMEREN? Die vinden het zelf heel prettig om zo te werken. Door het 0-uren conJa, dat zou wel handig zijn. Alleen het gaat erom, je krijgt ook telefoon va- tract kunnen ze altijd nee zeggen als ze niet willen werken. Betekend wel nuit het ziekenhuis, dan krijg je rechtstreeks een arts. Je moet dus wel op de voor ons dat je helemaal zeker bent dat je een dienst opgelost krijgt. hoogte zijn van de dingen die er spelen. En de cliënten moet je kennen. Als daar dus een apart team op gaat zitten, dan moet die zich daar in verdieWAAROM HUREN JULLIE DAN ZZP’ERS IN? pen. Want je hebt ook een soort ambassadeursfunctie met dat ding. Dat gebeurd nog niet zo erg veel, alleen in vakantie tijd wel eens. En wan-

17

neer er bij ons erg veel zieken zijn. Dan hebben we wel een aantal vaste ZZP’ers die we vaker vragen en die de mensen al kennen. Dat moet wel om de rest een beetje te ontlasten. We hebben allemaal flexibele contracten. Zoals ik heb van 24 tot 32 uur maar ik ga er dan ook vaak over heen. En dat kun je niet lang volhouden omdat de diensten ook allemaal gebroken zijn. ZIE JE HET VOOR JE DAT ER LATER MEER KLEINERE TEAMS KOMEN TE ONTSTAAN DIE BESCHIKKEN OVER EEN KLEIN DISTRICT OM ZO DIRECT BESCHIKBAAR TE ZIJN EN ZO DE VRAAG AAN ZORG BETER KUNNEN BEANTWOORDEN? Ja, dat is nu al aan de orde. We krijgen nu al meer teams, we worden al opgesplitst. Want dan heb je dus ook met de bereikbare telefoon dat je er sneller kunt zijn. Nu ben je soms in bijvoorbeeld Westendorp bezig terwijl je een oproep krijgt uit Sinderen of Heelweg.

MET DEZE ERVARING ZELF INVULLING GEVEN 3. HOE ZIE JE DE TOEKOMST VAN DE THUISZORG MET OOG OP DE VERGRIJZING EN HET TEKORT AAN PERSONEEL? Ze heeft daar eigenlijk geen beeld over, anders dan het nu is. 4. WAT ZIJN VOOR JOU DE BELANGRIJKSTE BEHOEFTES DIE JE BEANTWOORD WIL HEBBEN MET DE DIENST DIE DE THUISZORG LEVERT? Ze verwacht wel medische hulp te krijgen wanneer ze die nodig zult hebben. Of hulp bij het wassen wanneer dat nodig is. 5. HOE ZIE JIJ DE ROL VAN FAMILIE HIER INVULLING AAN GEVEN? Ik verwacht wel wanneer mijn kinderen later in buurt wonen mij hierbij te helpen, denk aan boodschappen of zware verrichtingen. DIGITALISERING/MECHANISERING 6. VERWACHT JE EEN MECHANISERING VAN DE THUISZORG? Ik heb daar geen verwachting van. Ik zou er wel open voor staan om digitale systemen te leren wanneer ik daar mee moet gaan werken om processen voor de thuiszorg daarmee efficiënter te maken.

11.4 INTERVIEWS TOEKOMSTIGE THUISZORGCLIENTEN INTERVIEW 1: Vrouw 60 jaar 1. HEB JE ERVARING MET NAASTEN DIE GEBRUIK MAKEN/MAAKTEN VAN DE THUISZORG? 7. ZIE JE HET VOOR JE DAT EEN ROBOT JE UIT BED ZAL HELPEN? Ja Dat zou ik helemaal niet erg vinden. Dan kan je tenminste je bed uit wanneer je dat wil en dan ben je niet afhankelijk van een verzorgen wanneer 2. KUN JE IETS VERTELLEN OVER HOE DEZE ZORG VERLIEP? je niet alleen meer je bed uit kunt. Het gaat om haar eigen moeder (geboren in het jaar 1923), ze maakte gebruik van schoonmaakdienst van de thuiszorg. Een particulier bedrijf. 8. BEN JE BANG DAT JE ER LATER MISSCHIEN ALLEEN VOOR KOMT TE De was deed mevrouw zelf, evenals de medicijnen kopen en innemen. STAAN? Boodschappen werd met de familie gedaan. Nee daar maak ik me niet druk om. Dat zie ik dan wel. De mevrouw vond het erg vervelend dat er schoonmaakster kwam. Vanwege meerdere factoren; 1. de privacy (mevrouw vond het niet fijn dat ze 9. IS ER MISSCHIEN NOG IETS WAT JE OVER DIT ONDERWERP KWIJT in de kastjes zat of kwam in het huis. 2. Het werd niet schoongemaakt WILT? op de manier van mevrouw. 3. Er werd niet voorzichtig met de meubelen Processen om hulpmiddelen voor in huis te verkrijgen zouden makkelijker omgegaan. te verkrijgen moeten zijn. Bijvoorbeeld bij haar eigen moeder, er moest een traplift komen om naar boven te kunnen. Er moeten dan zoveel

18

verklaringen verkregen worden door verschillende instanties waar zoveel tijd overheen gaat. Dat het uiteindelijk te lang duurt totdat het product eindelijk in huis is. Terwijl de overheid zelf wil dat mensen langer thuis blijven. INTERVIEW 2: Laurens Koolenbrander INLEIDEND / ERVARING TERUGHALEN 1. HEB JE ERVARING MET NAASTEN DIE GEBRUIK MAKEN/MAAKTEN VAN DE THUISZORG? Ja, mijn opa en oma hebben tegenwoordig steeds meer hulp nodig bij het aankleden, huishoudelijke taken, wasje draaien, douchen ook. Omdat vooral mijn opa beperkt is in zijn doen en laten en tegenwoordig bijna niet meer kan lopen.

Stukje persoonlijke, maar dus ook vakbekwaamheid. Deze combinatie vind ik er belangrijk. 5. HOE ZIE JIJ DE ROL VAN FAMILIE HIER INVULLING AAN GEVEN? Die zal steeds groter worden. Steeds meer kleinere dingen worden vergeten, zoals opruimen, zware dingen tillen of als er een oude stoel weg moet, zulke kleine dingen zal de familie voor op moeten draaien. Qua zorg zal het niet veel zijn denk ik en hoop ik. DIGITALISERING/MECHANISERING 6. VERWACHT JE EEN MECHANISERING VAN DE THUISZORG? Nee, ik denk het eigenlijk niet. De beste persoonlijke zorg, op alle facetten is met werk van echte mensen toch het beste. En daar zal menig mens op leeftijd het met me eens zijn.

2. KUN JE IETS VERTELLEN OVER HOE DEZE ZORG VERLIEP? Over het algemeen gezien is alles goed geregeld, maar met de tijden van bijvoorbeeld het aankleden of naar bed brengen is het soms dat ze te laat komen. Dat ze ‘s ochtends later komen dan afgesproken. En ‘s avonds door bezuinigingen en dus minder personeel heel laat pas kunnen komen. Rond half 11 pas gemiddeld. En dat is voor die mensen te laat.

7. ZIE JE HET VOOR JE DAT EEN ROBOT JE UIT BED ZAL HELPEN? Nee.

MET DEZE ERVARING ZELF INVULLING GEVEN 3. HOE ZIE JE DE TOEKOMST VAN DE THUISZORG MET OOG OP DE VERGRIJZING EN HET TEKORT AAN PERSONEEL? Om het vorige punt erbij te betrekken, zie ik het eigenlijk licht somber in. Dat is dus eigenlijk op de punten, dat er steeds meer mensen bij komen en dat er steeds minder personeel beschikbaar is. De afhandelingen worden steeds zakelijker, minder persoonlijk. Dus bijvoorbeeld aankleden, wassen en meteen weer weg gaan. De persoonlijke aandacht is veel minder, dat is nu al zo.

9. IS ER MISSCHIEN NOG IETS WAT JE OVER DIT ONDERWERP KWIJT WILT? Nee niet echt.

4. WAT ZIJN VOOR JOU DE BELANGRIJKSTE BEHOEFTES DIE JE BEANTWOORD WIL HEBBEN MET DE DIENST DIE DE THUISZORG LEVERT?

8. BEN JE BANG DAT JE ER LATER MISSCHIEN ALLEEN VOOR KOMT TE STAAN? Nee, dat niet.

INTERVIEW 3: Sylvia Legters INLEIDEND / ERVARING TERUGHALEN 1. HEB JE ERVARING MET NAASTEN DIE GEBRUIK MAKEN/MAAKTEN VAN DE THUISZORG? Ja. Ja Erwin, die kreeg in het laatste stadion van zijn longkanker thuiszorg. Hij kreeg toen zuurstof en medicijnen. Volgens mij had hij ook een infuus, maar dat weet ik niet meer zeker. Op het laatst kon hij zijn bed niet meer

19

uit en werd hij op bed verpleegd. Hij was erg jong, dus was erg plotseling overleden. 2. KUN JE IETS VERTELLEN OVER HOE DEZE ZORG VERLIEP? Volgens mij waren ze er wel tevreden over. Ze kwam netjes op tijd. Ze kwamen met goede antwoorden als ze met vragen zaten. MET DEZE ERVARING ZELF INVULLING GEVEN 3. HOE ZIE JE DE TOEKOMST VAN DE THUISZORG MET OOG OP DE VERGRIJZING EN HET TEKORT AAN PERSONEEL? Dat het heel hectisch gaat worden, mensen moeten steeds langer thuis blijven. Met steeds minder personeel moeten ze het vol zien te houden. 4. WAT ZIJN VOOR JOU DE BELANGRIJKSTE BEHOEFTES DIE JE BEANTWOORD WIL HEBBEN MET DE DIENST DIE DE THUISZORG LEVERT? Tot hoe laat je kunt bellen, of dat ze 24 uur bereikbaar zijn. Of je niet steeds anderen krijgt. 5. HOE ZIE JIJ DE ROL VAN FAMILIE HIER INVULLING AAN GEVEN? Weinig, omdat ze allemaal werken. DIGITALISERING/MECHANISERING 6. VERWACHT JE EEN MECHANISERING VAN DE THUISZORG? Ja. Bijvoorbeeld op afstands bestuurbare voorwerpen. 7. ZIE JE HET VOOR JE DAT EEN ROBOT JE UIT BED ZAL HELPEN? Ja. 8. BEN JE BANG DAT JE ER LATER MISSCHIEN ALLEEN VOOR KOMT TE STAAN? Ja, dat denk ik wel. 9. IS ER MISSCHIEN NOG IETS WAT JE OVER DIT ONDERWERP KWIJT WILT?

Ik denk dat het wel steeds moderner gaat worden met bijvoorbeeld hulp op afstand. En direct oproepbare krachten en veel 0 uren contracters of zzp-ers. En veel mensen die zich zullen om laten scholen naar de zorg omdat er ook weinig ander werk te vinden is. Dat is een trend die ik zelf wel merk.

INTERVIEW 2: vrouw 61 jaar. INLEIDEND / ERVARING TERUGHALEN 1. HEB JE ERVARING MET NAASTEN DIE GEBRUIK MAKEN/MAAKTEN VAN DE THUISZORG? Ja, beide ouders hebben gebruik gemaakt van de thuiszorg. Deze mensen die kwamen twee of drie keer per dag langs. Zij hielpen bijvoorbeeld met het helpen douchen en aankleden. Het helpen aantrekken van steunkousen en medicijnen innemen. 2. KUN JE IETS VERTELLEN OVER HOE DEZE ZORG VERLIEP? Het nadeel was wel dat er veel verschillende mensen langs kwamen. Dat was wel onrustig. Je hebt altijd kans dat het niet met iedereen klikt. Oudere mensen zijn bovendien minder flexibel en kunnen niet altijd omgaan met verschillende thuiszorgverplegers. MET DEZE ERVARING ZELF INVULLING GEVEN 3. HOE ZIE JE DE TOEKOMST VAN DE THUISZORG MET OOG OP DE VERGRIJZING EN HET TEKORT AAN PERSONEEL? Ik denk dat er meer gebruik gemaakt gaat worden van particuliere bureaus. Zij kunnen zorg beter inkopen. Misschien is het later niet meer te betalen en moeten kinderen hun ouders in huis halen om ze te verzorgen. Vroeger gebeurde dit ook. In sommige landen is het gebruikelijk dat ouders en kinderen in een huis wonen. 3. WAT ZIJN VOOR JOU DE BELANGRIJKSTE BEHOEFTES DIE JE BEANTWOORD WILT HEBBEN MET DE DIENST DIE DE THUISZORG LEVERT? Helpen met boodschappen schoonmaken en helpen aankleden. Tafeltje

20

dekje is ook een goede hulp. Zo hoeft er niet meer gekookt te worden 4. HOE ZIE JIJ DE ROL VAN FAMILIE HIER INVULLING AAN GEVEN? Familie zal later meer moeten helpen als ze daartoe in staat zijn. Als ze ver weeg wonen is dit al geen oplossing. Ik zie het ook gebeuren dat je met een vriendengroep later in een groot huis gaat wonen en zo elkaar kunt helpen. De een kan misschien nog koken de ander kan helpen met aantrekken van de steunkousen. Zo helpen ze elkaar en is het ook nog gezellig! DIGITALISERING/MECHANISERING 5. VERWACHT JE EEN MECHANISERING VAN DE THUISZORG? Nee. Er zal altijd een goede communicatie nodig zijn. 6. ZIE JE HET VOOR JE DAT EEN ROBOT JE UIT BED ZAL HELPEN? Nee dit is totaal niet persoonlijk. Je kunt geen band opbouwen met een robot. 7. BEN JE BANG DAT JE ER LATER MISSCHIEN ALLEEN VOOR KOMT TE STAAN? Nee hoor ik heb drie geweldige kinderen!!! Nee hoor ik zal ze niet willen verplichten mij te moeten helpen. Ik hoop nog lang samen te zijn met mijn partner en anders ga ik met mijn zus samen wonen en zo kunnen we elkaar lang helpen. 8. IS ER MISSCHIEN NOG IETS WAT JE OVER DIT ONDERWERP KWIJT WILT? Ik vind het heel goed als je in de verpleging of thuiszorg wilt weken. Het is zwaar werk denk ik en wordt niet altijd goed gewaardeerd financieel. De zorg krijgt nu ook twee jaar geen salarisverhoging. Er met overal bezuinigd worden. Wie weet is er later dus geen hulp meer. We zullen het zien.

21

12 BIJLAGE INTERVIEWS Naam: Marjan Barminkloo Functie: Thuiszorgmedewerkster Ik heb meegekregen dat u eerder in de huishouding waarna u zojuist de opleiding heeft afgerond tot verpleegkundige? Ja, dat was nog maar kort geleden. Ik had de opleiding afgerond rond september vorig jaar. Dus ik ben nu zo’n goed half jaar klaar. Ik heb de vigger opleiding gedaan. Van niks uit in de zorg begonnen dus dat was heel heavy moet ik zeggen, 2 jaar lang. Ik moest stage lopen en één dag in de week naar school, maar ik ben nou helemaal klaar, ik ben nu een echte vigger. En hoe bevalt dat tot nu toe? Ja heerlijk. Ik vind de thuiszorg zalig. Ik heb natuurlijk op Anthonia heel lang stage gelopen voor de opleiding. Dat je op drie verschillende plekken geplaatst wordt, om zo ervaring op te doen. En het laatste stukje was dan ook de thuiszorg, maar ik wist ook van mezelf dat ik ook wel weer terug wilde de thuiszorg in. Want in een intramuraal zoals ze dat zeggen, dat is een werkdruk daar word je helemaal niet goed van. Weinig tijd voor de mensen en ik vond.. ik heb eerst op de gesloten afdeling gezeten, psychocheriatrie(?), mensen die dementerend zijn. Dus mensen die achter de deuren zitten en die er niet uit komen. Ook huiskamergebeuren, 8 bewoners in één huiskamer. En dat is heel intensief, je staat uren alleen op acht bewoners. En dan als leerling zijnde, ik had zoiets van ja.. Het is meteen heel zelfstandig. Je wordt tien weken boven tallen geplaatst en daarna is het help jezelf, red jezelf. Je leert wel heel veel, maar ik vond het wel heel zwaar hoor. Maargoed, we zijn er gekomen.

Het grootste voordeel is dat je meer tijd voor de mensen hebt. Dat je dus ook echt mensen in hun eigen situatie op hun eigen behoeftes zorg kunt geven. En niet zoals met een structuur als in een verzorgingstehuis van dat gaat zo en dat gaat zo en die tijd gaan we dit en die tijd gaan we dat. En dat is in hun huis dus niet, je bent dus meer klantgericht bezig vind ik in de thuiszorg. Dat de mensen de zorg krijgen die zie zelf graag willen, tot een bepaalde hoogte natuurlijk. Ik had al in ’s-Heerenberg met een planner, Marjet, mee mogen kijken. Maar daar in de planning stonden wel echt schema’s waar aan gehouden moest worden. Is dat iets waar je wel makkelijk van af kunt wijken? Jawel, er is ook wel een tijdschema van hoeveel tijd je bij een cliënt bent, maar in de realiteit heb je in de thuiszorg meer tijd, staat er minder druk op dan dat je in een instelling bent. Ik vind het wat relaxter werken in de thuiszorg. Is het in een instelling meer ‘productiewerk’? Ja dat is in een instelling wel een beetje zo. Alles moet maar vlug, vlug. Plus wat daar is, mensen die worden ’s ochtends wakker en die beginnen op een belletje te drukken en die willen geholpen worden. En dat is in de thuiszorg niet. Daar moeten ze gewoon wachten tot degene die je zorg moet verlenen bij je komt. Je kunt natuurlijk wel bellen naar de bereikbare dienst, maar dat heeft natuurlijk niet zo heel veel zin.

Je zegt dat je de mensen de tijd kunt geven die ze nodig hebben. Maar merk jij iets van het aspect dat er voor verschillende ‘zorgklasses’ wordt ingekort op de tijd die je aan zorg mag besteden? Nee niet heel erg. Dat zal misschien nog komen maar ik vind dat we nu nog voldoende tijd hebben voor de mensen. En dat indicaties daar ook nog heel goed op aangepast kunnen worden. Tenminste, de indicaties Omdat u vrij nieuw bent in de thuiszorg heeft u natuurlijk een hele andere die Elisabeth dan aanvraagt zijn ruim genoeg voor de dingen die wij doen moeten. En als je tijd te kort komt, dat was in het begin bij één cliënt, dan blik op de thuiszorg dan de andere medewerksters die ik heb mogen heb je zorg maar daar was het vrij krap in de tijd. Maar dat geef je dan interviewen. Zou u misschien kunnen beginnen te kunnen vertellen wat aan bij Elisabeth van; er staat zoveel tijd voor maar we komen tekort. Dan het grootste voordeel en het grootste nadeel is van het werken in de probeert zij bij het siss(?) meer tijd te krijgen. Die ruimte was er achteraf, thuiszorg?

22

hoewel dat plannen ze dan niet in want er was tijd genoeg, maar dat plannen ze dan weer anders in. Dan wordt de tijd opgeschroefd met tien minuten of een kwartier. Wat is voor jou het grote nadeel van het werken in de thuiszorg? Of heb je die misschien niet? Nouja, een nadeel wel. Ik ben intramuraal gewend, dus werken in een zorginstelling en daar is dus alles voorhanden. Als je een verpleegkundige nodig hebt dan druk je op het vaste toestel een nummer en dan is met vijf minuten een verpleegkundige die in huis is bij je. Of dat soort dingen. Ook alle materialen zijn bij de hand. En dat is bij de thuiszorg dus niet. En dan moet je soms best creatief zijn met bepaalde dingen. Ja en je hebt geen doktoren die niet altijd bereikbaar zijn. In een instelling is er altijd een arts aanwezig. En in sommige gevallen bel je die. In de thuiszorg moet je dus meer zelf nadenken. In een instelling wordt dus meer voor je nagedacht. Omdat daar ook vaste structuren zijn. Dus als er wat is bel je die, is er weer dit dan bel je die. En hier moet je dus zelf van alles ondernemen. Je moet dus heel zelfstandig kunnen werken en zelfstandig beslissingen kunnen nemen. En niet zoals met in een instelling, daar werk je met meerder collega’s ’s morgens op dezelfde afdeling. Dus als jij het niet weet, dan ga je een deurtje verder en dan zeg je van goh, kijk je even mee bij die of die? En in de thuiszorg is er dus niemand. En dan moet je het dus gewoon zelf doen. En omdat het in een zorginstelling dus allemaal wat laagdrempeliger is om hulp te vragen, dan doe je dat ook wat makkelijker. Nu moet je gewoon zelf ‘nadenken’. Af en toe moet je wel denken van oke, hoe ga ik dit oplossen of hoe ga ik dat aanpakken en bij een instelling was je dan sneller geneigd om dan snel iemand even te vragen hoe of wat. En nu moet je het zelf doen. Maarja, ik vind dat dan ook wel weer een uitdaging. Ja, dat vind ik ook wel weer wat. Om dat vast te structureren, sommige die voelen zich daar niet prettig bij, die vinden het dan bijvoorbeeld ook dood eng om alleen op pad te gaan. Maarja, dat heb ik ook niet. Het houdt je ook een beetje scherp en het zorgt voor variatie en je moet een beetje flexibel zijn. Het is allemaal niet zo afgebakend van zo laat tot zo laat doe je dit en dan doe je dat. Er zit wel wat meer in

voor mij, laten we het zo zeggen. Is er een probleem waar je vaak tegenaan loopt binnen de thuiszorg? Waar wij geregeld tegenaan lopen zijn dingen die bij de apotheek niet op tijd geleverd kunnen worden. Dat vind ik soms dan heel erg lastig. Dat er wijzigingen zijn in de medicijnen of andere dingen en dan brengen ze de rol met medicijnen en dan de losse spullen worden weer vergeten. Dan moet je daar weer achteraan bellen en dan zijn die spullen er dus gewoon niet op tijd. En dat is ook wel weer lastig. Dat heet het baxtersysteem. Dat is een medicijnrol waar per tijdstip de medicijnen in zitten. En die worden dan vaak bij de cliënten thuis geleverd, maar als je dan bijvoorbeeld een keer iets nodig hebt als pleisters of wat anders spul, dat moet dan ook door de apotheek gebracht worden. Maar vergeten ze dan vaak. Dan wordt het baxter gebracht en dan moet je weer naar de apotheek om die andere spullen er weer bij te halen. En dat kost dan weer onnodig veel tijd. Wat je wel hebt, dat sommige collega’s wel eens wat slordig zijn met in dingen bestellen, en dan kom je later en dan ga je ervan uit dat alle spullen zijn aangevraagd en dan kom je daar, maar dan zijn niet de goede spullen aangevraagd. En dan moet je vaak weer met wat dingetjes improviseren. Plus in een instelling heb je alle materiaal voor handen. Als jij een rolletje lurcopor(?) nodig hebt, dan loop je naar de kast en dan haal je een rolletje lurcopor(?). Maar dat gaat hier niet, je moet dan eerst weer naar de huisarts bellen en de huisarts stuurt de bestelling door naar de apotheek en de apotheek levert het dan weer. Het gaat over veel meer schijven. In principe zou het handiger zijn als jullie dus ook gewoon een voorraad zouden hebben voor jullie thuiszorgwerkzaamheden op bijvoorbeeld De Bettekamp? Ja, of dat je zelf een koffer bij je hebt met materialen wat je gebruiken kunt. Een soort EHBO kist die je bij je hebt met zwachtelpleisters en dat soort dingen. Waar je gewoon spullen uit kan halen zonder dat je weer eerst naar de apotheek toe moet. Wat is de reden dat dit er dan nog niet is? Want er zijn meerdere mensen

23

die het hier over hebben. Ik heb geen idee, ik denk dat het een kostenplaatje is. Want ze gaan wel uitgeven op beeldmateriaal en dat soort dingen, een iPad. Maar dan een koffertje met je eerste levensbehoefte zeg maar, de eerste dingen die je af en toe nodig hebt, dat is er dan weer niet. Je hebt wel een tas, daar zit je agenda en andere spullen in, maar je hebt geen pleisters of andere spullen. Dan ga je thuis bij de mensen in de pleiser dozen rommelen, maar daar heb je vaak niet de juiste spullen. Dat is inderdaad wel een apart verhaal, dat ze aan andere dingen wel kunnen besteden maar aan dit dan weer niet. Ja daarom. Zoals nou ook met dat beeldzorg enzo, dan krijgen ze een iPad maar een rolletje lurcopor(?) dat is weer heel moeilijk.

niet gezegd van; ga jij maar even iemand douchen. En ik had zelf ook wel zoiets van ja dat kan ik wel, en dan gaat dat natuurlijk ook wel in overleg. Dus ik ging niet eigenhandig dingen doen, er werd wel naar gevraagd. Als ik het niet vertrouwde dan zei ik ook wel van tot hier en wat nu. En dan moet je zelf ook wel aan de bel trekken, dat is natuurlijk ook je eigen verantwoording. Het was op zich niet moeilijk, die dingen die ik moest doen waren ook niet moeilijk. En ze zagen ook van goh, je hebt veel meer in je mars en het is zonde dat je dat blijft doen. Dat zijn bepaalde dingen, die komen op je pad en dan doe je dat gewoon. De gelegenheid moet je ook geboden worden, uit mezelf had ik het natuurlijk nooit gedaan. Azora kwam toen met een aanbod van; er is plek op de opleiding, is dat niet iets voor jou? Dan ben je natuurlijk dom als je zegt van dat doe ik niet. Het is natuurlijk ook weer heel anders dan hoe ik mijn carrière begonnen Je hebt dus eerder ook in de huishouding gezeten, hoe was je dat bevalben. Ik was eerst politie agente, daar ben ik mee gestopt toen de kinderen len? kwamen. En de huishouding was echt een tussenfase. Ik heb toen ook Ja, tien jaar heb ik dat gedaan. Maar het was meer een tussenstation, nog een tijdje gedacht om te gaan herintreden, maar toen was ik er al daar ben ik meer een beetje in gerold. De kinderen gingen toen naar de meer dan vijf jaar uit, dus moest ik ook weer behoorlijk veel bijstuderen en basisschool en ik had zoiets van ja, ik ga ook niet de hele dagen thuis zit- dat ik weer een deel daarbij moest gaan werken. En toen had ik iets van ten. Toen zeiden ze van goh, we zoeken hier iemand voor bij de aanleja, daar zijn de kinderen nog te klein voor, daar begin ik niet aan. Dat was unwoningen. Nou daar stap je dan in, en in lief en leed wordt dat steeds me allemaal te complex en te ingewikkeld. En dit was onder schooltijden meer. Dan vragen ze je weer daar of daar eens voor. Plus dat je dan tijdens in het begin in de huishouding. Je begint half 9 / kwart voor 9 en half 12 / je werkt wel eens dingen doet die je eigenlijk niet mag doen omdat er 12 uur was je weer klaar. Dat was ideaal. bijvoorbeeld door tijdsdruk wel eens iemand niet heeft kunnen douchen of dat soort dingen. Toen zeiden ze van goh, kun jij eens iemand douchen Hoe ga je om met het principe dat sommige cliënten je om aandacht en dat pak je dan op en dat je dan dingen tegenkomt waarvan anderen blijven vragen terwijl je nog wel verder moet? weer denken van ja, die kijk ook verder dan d’r neus lang is. Toen kwam Ik probeer wel op een nette manier een eind te maken aan het gesprek. de vraag van, goh, wil je geen opleiding in de zorg doen? En zodoende is Niet dat je de mensen met een onrustig gevoel achter laat, maar je kunt dat balletje eigenlijk gaan rollen. niet zeggen van ik ga verder en ik trek de deur dicht en ik ben weg. Dat kan ook niet. Je moet het dus wel netjes afbouwen. Desnoods kom je bij De huishouding valt natuurlijk ook binnen de thuiszorg. Zijn daar nog de volgende maar iets later en daar ook maar uitleggen dat het uitgeloaspecten geweest waar je tegenaan liep? Zoals wat je zegt, dat je dingen pen is en tussendoor als je bij de ene weg bent, even bellen van ik kom gedaan hebt die je eigenlijk niet mocht doen. eraan, het is wat uitgelopen. Dat je wel de mensen netjes in kennis stelt. Nou, het waren niet echt zware dingen. En het ging natuurlijk ook in Ja, dat moet je toch op een nette manier proberen af te kappen. Ik heb overleg, dan werd er mij gevraagd van durf je dat aan? Er werd natuurlijk daar op zich niet zo heel veel moeite mee. Gaande weg de zorg heb je

24

vaak al een gesprek en dan ben je al redelijk met de mensen bezig en dan bouw je toch een beetje af en dan laat je blijken dat je bijna klaar bent. De ene is er bevattelijker voor dan de andere. Ik zou zeggen het gaat bijna automatisch. Misschien klinkt dat dan een beetje raar, maar natuurlijk je gaat soms wel eens over de tijd heen bij sommige mensen, maar dat is dan ook nodig geweest. Je kunt niet zeggen van ik trek de deur dicht en ik ben weg, dat kan niet.

moeten gaan verzorgen. Dat is bijvoorbeeld in mijn geval hartstikke leuk, ik moet om zeven uur beginnen. Stel dat mijn moeder wat mankeert, dan moet ik ’s morgens om zeven uur daar naartoe. Dat kan natuurlijk niet.

Misschien ooit in de toekomst, want de vergrijzing gaat in een rap tempo omhoog, dat wordt alleen maar erger. Zou het dan in principe ook kunnen dat er een verschuiving gaat komen in de werktijden op nationaal niveau? Voor de dagbesteding komt natuurlijk niet iedereen in aanmerking. Wat Dat zou misschien kunnen al denk ik niet dat je het daar dan ook nog zou er voor deze mensen volgens jou geregeld kunnen worden? mee redt. Ik ben benieuwd wat er allemaal nog komen gaat. En zeker van Een andere vorm van dagbesteding. Of misschien een deel van een dag, de week is het heel actueel he? De krant staat er vol van. Als je hoort dat dat ze een ochtend iets kunnen doen. In De Bettekamp wordt ook vrij de zorginstelling in Keijenborg ook al gesloten wordt. Maar dat schijnt veel geregeld, dat de mensen een middag gaan sjoelen of gaan kaarten. heel erg verouderd te zijn. En dan gaan ze natuurlijk afwegen, de kosten Maar dat ligt ook aan de mensen zelf, of ze daar wel voor open staan tegenover… Ik heb geen idee wat er dan met deze mensen gebeurd. Volhoor. Soms geven ze dan wel eens aan dat ze eenzaam zijn, maar als je gens mij worden deze dan overgebracht in een ander tehuis, want je kunt ze dan dingen aandraagt, dat ze dat ook tegenhouden of afkappen. Dan niet zeggen van ga maar de wijk in en ga daar maar een huisje huren. Volzeggen ze van ja, daar heb ik niet zo’n zin in. Het is ook wel een wisgens mij worden die ondergebracht in andere tehuizen in de omgeving. selwerking hoor. Heel veel mensen zien er ook tegenop om iets vreemds Maar dat zal ook wel stapsgewijs gaan, je kunt niet zomaar overal plek te ondernemen. Een stukje onwetendheid en een stukje onbekendheid voor al die mensen vinden. Want in dit geval waren er 46 bewoners ofzo? ook wel een beetje. En als ze dan één of twee keer geweest zijn dat ze Dan denk ik van ja, waar laat je die 123. In andere tehuizen is er natuurlijk dan iets hebben van god dat is toch eigenlijk wel leuk, die ken ik en die ook niet plek voor iedereen. Ja, dat wordt erg problematisch denk ik. ken ik van vroeger en dat soort dingetjes allemaal. Ik denk dat dit wel In Spanje en Italië zie je dat ouders of schoonouders vaak bij het gezin in een probleem kan worden. Als de bezuinigingen allemaal doorgaan dan wonen en dat er zo voor hun gezorgd wordt. In China gaat dit principe moet ik nog maar zien wat er allemaal nog overblijft van die dagbestedbijvoorbeeld nog verder dat de verzorging van de kinderen een generatie ing allemaal. Als je leest in de krant wat het kabinet allemaal van plan is, overslaat. Dat de grootouders de kinderen opvoeden en de volwassenen, daar ben ik niet echt blij mee. Dat verzorgingstehuizen dicht gaan en dat de ouders gaan werken. Zie hier mogelijkheden voor in Nederland? alleen verpleeghuizen overblijft, maar dan zit je wel met een heel gat. Ik denk dat je dat hier niet meer voor elkaar krijgt, daar is het al te ver. Want daar zit dus een heel stuk tussen hè? Als jij van een thuissituatie in Dat was vroeger ook wel een beetje zo. Ik heb bijvoorbeeld bij mijn opa één keer naar een verpleeghuis gaat, dat is een behoorlijke overgang. Dan en oma in gewoond. En als mijn moeder er niet was, dan ging ik naar opa heb je heel veel zorg nodig. Je hebt allemaal verschillende aandoeningen en oma toe. Dat waren toen ook drie generaties in één huis. Maar dat is nodig om in klasse 4/5 te komen ja. Dan is het voor degene eromheen, bijna niet meer. Plus dat de middelste generatie bijna allemaal werken, voor de mantelzorgers wel heel zwaar. Ik denk niet dat dat gaat functiodus hoe je dat op moet vangen, dat weet ik niet. Er was ook een periode neren. Sowieso niet, want iedereen werkt. Ik las van de week in de krant dat het niet meer hoefde. Ze wilden alle vrouwen ook aan het werk hebdat mensen, voor dat ze naar hun werk gaan, eerst hun ouders zouden ben zoveel mogelijk, toen werden er crashes opgezet zodat de vrouwen

25

een kans kregen om te werken. Nou hebben ze het allemaal voor elkaar en dan gaan ze het weer terug draaien. Voor de crashes krijg je geen vergoeding meer enzo. Als je naar Zweden kijkt, daar gaan de kinderen vijf dagen in de week naar de crash, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. Die krijgen daar eten en al, nou dat werkt ook perfect en dan denk ik van ja… Dus je ziet een verschuiving in de manier van werk en leven niet zo snel gebeuren in deze maatschappij? Hier in Nederland niet nee. Ik denk dat daar hier het verschil al te groot voor is. Een aantal jaren geleden was dat nog wel. Zoals in mijn generatie waar de opa’s en oma’s in huis gewoond hebben. Maar nu hoor je dat toch bijna niet meer? Dat gebeurd nog zelden. Daar zijn de omstandigheden ook niet meer na. Dan zou dat hier op het platteland misschien nog beter te realiseren zijn dan in de randstad of in de stad. Ik zie je al in een flat wonen en dat je dan ook nog je opa of oma bij je in huis krijgt op een drie kamer flatje. Dat kan toch niet? Zijn er dagelijkse handelingen die je moet verrichten waar je misschien tegenop kijkt? Omdat het moeilijk gaat of zwaar is? Nee, we hebben alle middelen wel. Daar wordt arbo-technisch ook wel veel aandacht aan besteed. Dat ligt dan een beetje aan jezelf dat je een beetje loopt te stuntelen. En anders is er een collega waar je tegen zegt van ik loop ergens tegenaan, dan is er altijd wel een collega die zegt van god, dat moet je zo aanpakken of zo of er zijn andere middelen voor, zoals dat hoog/laag bed waar je mee werkt. Laatst iemand die moeilijk op kan staan, die hadden ze zo’n klimtouw achter aan zijn bed gemaakt. Dus nee, er zijn middelen genoeg. We hebben nu bijvoorbeeld een mevrouw die verzorgd moet worden en die heeft een gebroken heup. Ik ben vanuit een instelling gewend dat je met, verzorgend wassen heet dat, dat zijn van die washandjes die je in de magnetron doet, dat is minder belastend voor de cliënt, dan hoef je ze niet eerst met een washandje na te spoelen en dan na te droegen. Maar dat is een washandje en die maak je warm in de magnetron, daar was je iemand mee en daar zit verzorgende lotion en alles in, dus dan hoef je iemand ook niet na te drogen. Dus iemand met een fractuur ofzo, dat is dan weer minder belastend. Maar dat kan dan

wel weer aangevraagd worden maar dat kost weer geld en die huisarts werkt daar schijnbaar niet aan mee kwam ik laatst achter. Want ik vroeg van goh, er zijn toch van die washandjes met verzorgende lotion die je aan kunt vragen en dan nee, zo werkt dat hier in de thuiszorg niet. Zo verpest ben ik dus al, omdat ik in een instelling gewerkt heb. Daar pak je uit de kast dan gewoon zo’n pakje, die stop je in de magnetron en je gaat aan het werk. In de thuiszorg willen ze je vaak behelpen, in ieder geval, zo komt dat dan over. Met de middelen die er zijn. Heb je misschien een op of aanmerking over de werksfeer binnen de thuiszorg. Toevallig momenteel wel. Ik had laatst over gehad met de leidinggevende, dus daar ga ik verder even niet op in. Er wordt wat aan gedaan als het goed is. Er zijn wel wat dingetjes maar dat heb ik gewoon op het bord gelegd bij degene waar het hoort. Hierna komt haar man erbij zitten en slaat het gesprek er een beetje over. Hier heeft ze het enkel nog over dat ze de werktijden, sfeer en druk van de thuiszorg veel fijner vind tegenover die van een zorginstelling. Wel gaat het hier ook nog over de bereikbare telefoon, dat dit een grote last is om te dragen. Ze zegt hier dat het misschien mooi zou zijn dat er een apart team zal bestaan die zich enkel bezig houden met de bereikbare dienst. Naam: Elisabeth Schuurman Functie: Thuiszorgmedewerkster

Zou je misschien kunnen beginnen met de voor en nadelen wat nu speelt binnen de thuiszorg? De voor en nadelen van de thuiszorg, wil je het daar over hebben? Maar wat is eigenlijk de bedoeling van het interview? .. legt uit wat de bedoeling is .. Op zich ben ik gewoon heel erg voor thuiszorg en niet omdat ik daarin werk, maar.. op zich vind ik namelijk, de mensen zijn gewoon thuis en kunnen thuis blijven en dat vinden de meeste gewoon fijn.

26

Een vertrouwde omgeving? En dan hoeven ze ook niet ergens anders heen. Ik beleef de zorg heel dicht bij de mensen thuis, letterlijk hè? Wat daarbij wel een nadeel is, de mensen blijven ook thuis. Altijd thuis zijn is een voordeel, maar altijd thuis zijn kan ook een nadeel zijn. En ze komen daardoor ook niet met andere mensen in gesprek. Dus sommige mensen kunnen heel goed voor zichzelf zorgen en zijn niet afhankelijk, maar kunnen zelf hun tijd ook heel goed indelen. Of die hebben veel naasten om zich heen. Maar voor de mensen die dat allemaal niet hebben en niet zo sociaal vaardig zijn, die zou je lieven in zo’n verzorgingshuis zien. En die willen dat vaak ook wel. Je hebt gewoon twee groepen mensen eigenlijk. Ik denk dat 20% misschien liever in een verzorgingstehuis zit, als ik naar de klanten kijk die wij nu hebben. Dat had ik niet verwacht. Niet? Nee ik dacht juist dat mensen liever zo lang mogelijk zelfstandig zouden willen blijven. Ja maar dat is ook zo. Maar wij zijn vaak de enige die bij die mensen langs komen. En wij gaan weer weg. We hebben wel een lijntje met hun, maar niet een familie lijntje. Wij voelen ons ook wel verantwoordelijk, maar het houdt op een gegeven moment wel op, die verantwoordelijkheid. En dat vind ik dan een nadeel van thuiszorg. Hoe merk jij dat dan in de werkbeleving? Nou, dan kom je bijvoorbeeld alleen voor kousen aantrekken, maar dan vinden ze het heel fijn dat je daar wat langer bent. Dat het meer een bezoekje wordt. En dan kom je in de uren. Want eigenlijk heb je voor steunkousen aan en uittrekken maar 10 minuten. En daar moet je het mee doen. Ik had al van verschillende mensen gehoord dat die tijd die je daarvoor krijgt vrij krap is? Ja dat is krap. Eerst was het 1,9 uur voor steunkousen aan en uit trekken per week. En dat is nu dan wel weer omhoog gegaan naar 3,9 uur per week. Dus je hebt eigenlijk een kwartiertje per dag. 3 en een half uur per week zegmaar. Je verzorgd dezelfde mensen elke dag? Of zijn er ook bepaalde cliënten

waar je niet elke dag langs komt? Ik kom langs een hele hoop mensen niet elke dag. Weetje, want ik heb geen vaste routes. Nee maar ik bedoel qua zorg, mensen die thuiszorg ontvangen. Hebben die dan ook altijd elke dag zorg nodig? Nee. Bijvoorbeeld mensen met steunkousen wel, dat moet je niet overslaan. Maar mensen die gedoucht willen worden, 2 keer in de week, die ontvangen dan maar ook 2 keer in de week hulp. Nou heb je 1,9 uur om 2 keer iemand te douchen. En ik hoorde laatst op televisie dat ze dat ook weer wilden verlagen. Dus nu heb je bijna een uur per keer. Dat is netjes om te kunnen douchen, dat red je. Als iemand nog goed ter been is, en zich nog makkelijk aan en uit kleed. Stel je hebt iemand die je moet douchen, die in een rolstoel zit en die dan met veel pijn en moeite op dat krukje moet komen, dan heb je 1,9 uur om iemand twee keer te douchen. Dan is het wel krap. Dus in principe kijken ze niet naar de aandoening van de mensen, maar meer naar de taak die verricht moet worden? Ja. Ik denk dat ze een gemiddelde hebben genomen. Je hebt mensen die kun je heel snel douchen. Dan ben je in twintig minuten klaar. Dus die kun je wel 5 keer douchen in de week. Je hebt echt mensen waar je het heel snel bij kunt. En op dat soort momenten vraag ik mijzelf dan ook af; waarom zijn we er eigenlijk? Waarom moeten wij hun dan helpen met douchen? Maargoed, dan zijn ze bang om te vallen met bijvoorbeeld bukken en ze willen de rug gewassen hebben. Nouja goed, dan zijn wij daar. Je zei net dat je op tv had gezien/gehoord dat die tijd verlaagd zou worden? Maar dat wordt dus landelijk beslist. Daar kunnen thuiszorgorganisaties dus niet zelf over beslissen hoe lang ze daarvoor willen nemen? Nee, die indicaties komen nog steeds van de AWBZ uit. Van het CIZ, dat is het centraal indicatie zorgtoewijzing. En daar moeten wij onze aanvraag indienen. En als het iemand is die wij moeten douchen en die is ouder dan 75, dan krijg je dat direct toegewezen. Dat zijn gewoon gestandaardiseerde indicatie aanvragen en dat heb je voor douchen, voor de kousen aan en uit trekken, dat heb je voor wondzorg. Een aantal dingen die gewoon gestandaardiseerd konden worden, hebben ze gestandaardiseerd

27

en als het anders is, dan moet je een aanvraag indienen en zelf kijken hoeveel tijd je daarvoor nodig denkt te hebben. En dan hoop je dat je dat ook krijgt natuurlijk. En als je dat goed kunt onderbouwen, dan krijg je dat vaak ook wel. Maar je moet wel binnen de kaders van de regels blijven. Je kunt niet een aanvraag indienen omdat iemand eenzaam is. En die wil dan net iets wat langer voor de steunkousen, dan kunnen wij daar ook een halfuurtje zitten. Normaal moet je het in een kwartiertje doen, en nou kun je er een half uur zitten. Dus stel ik zie dat die vrouw hartstikke eenzaam is, dan denk je van, ze houd ook altijd iedereen aan de praat en dan is het ook altijd moeilijk om te zeggen van ik moet weg gaan. Ze trekt dan aan je. En dan op een gegeven moment denk ik van ja, dat is dan ook weer niet prettig voor de medewerkers. Dan heb je liever dan ook dat ze toch wat meer tijd hebben en dat ze dan normaal weg kunnen gaan. Dan vraag ik wel eens een indicatie aan, waar ik dan zeg dat we ook enige ADL moeten uitvoeren, zodat we eigenlijk dan meer tijd hebben. Waar staat ADL precies voor? ADL is Algemene Dagelijkse Lichaams…. Het hoort bij het wassen en aankleden. Algemeen Dagelijkse Lichaamsverzorging. In principe vraag je dus zorg aan die ze niet nodig hebben, puur om dan extra tijd te krijgen? Ja, maar dan hebben ze bijvoorbeeld, als ik nu aan een vrouw denk, waar zich dat dan afspeelde dan overleg ik dan ook met die mevrouw. Van ja ze wilt dan ook wel graag gedoucht worden, maar dan in plaats van twee keer in de week, dan hoeft ze dat maar één keer in de week. Je moet dat altijd maar een beetje op maat breien. Oké, dus dan heb je die extra dag in de week om onder te verdelen om extra lang bij haar te kunnen blijven? Ja. Maar nou weetje, je probeert voor iedereen de indicatie op maat te maken, zodat ze toch krijgen wat ze prettig vinden. Andere mensen moet je weer alleen maar doen wat je moet doen en dan vort wegwezen. Nou dat is ook goed, prima. Maar die mensen hè, die dat dan graag willen, die hebben dan ook helemaal geen contact meer met hun familie? Bijvoorbeeld die vrouw waar ik het over had, waar ik dat dan met die per-

soonlijke verzorging geregeld heb dat we haar kunnen geven wat ze wilt. Die heeft dan wel familie, maar die wonen dan heel ver weg. En weetje, als je dan denkt dat alle familiebanden even goed zijn, dat is natuurlijk ook niet zo. Je kunt wel familie in Varsseveld hebben, maar die niet bij elkaar komen. Ik bedoel, het is natuurlijk het fijnste als je een goed gezin hebt gehad vroeger en dat de kinderen ook inderdaad dat doen voor je. Maar dan is die eenzaamheid er ook niet en dan kunnen ze ook hun ei wel kwijt. Maar juist die mensen die dat niet hebben, weetje dan voel je aan de ene kant dat wanneer ja daar komt, dan denk je, mensen trekken aan je. Ja en dat voelt familie ook weer. Die zien het dan ook weer als een last van, oh we moeten weer bij oma langs. We moeten daar weer op bezoek! Naast mensen die extra aandacht nodig hebben, zijn er nog andere dingen die beter zouden kunnen in de zorg? Of anders geregeld zou kunnen of moeten zijn? Ehm, beter, anders.. Want bijvoorbeeld die mensen die extra aandacht nodig hebben, zou het dan niet handiger zijn, dat er een bepaalde regeling bestaat dat je gewoon langer mag blijven. In plaats dat je het weer moet aanvragen voor een speciale verzorging? Ja, maar dat is te duur. Dat is er echt helemaal af. Als ik kijk naar de thuiszorg, want wanneer was ik ook alweer in de thuiszorg begonnen? Ik denk zo’n, 2013, eeh 15 jaar geleden ben ik in de thuiszorg begonnen. En toen had je nog kousen aantrekken voor 1 keer daags, had je 3,9 uur, voor twee keer daags had je 6,9 uur. Ze krimpen met de uren. Wat ook een nadeel is van thuiszorg. Als het allemaal prettig verloopt, dan is het fijn. Maar je hebt ook mensen die hebben een moeilijk karakter. Of die hebben een psychiatrisch verleden. Dat zijn psychiatrische mensen eigenlijk. Of agressief. Of mensen die aan alcohol verslaafd zijn. Weetje, dan wordt de zorg op een gegeven moment veel complexer. Als doe je daar dezelfde handelingen, steunkousen aan, om het maar even bij die steunkousen te houden. Maar de manier waarop je daar naar binnen moet, sommige willen eigenlijk helemaal niet dat je komt. Terwijl het voor hun eigenlijk heel belangrijk is om die structuur erin te houden. Mensen

28

die aan alcohol verslaafd zijn, die willen zich absoluut niet laten verzorgen. Elke dag wassen of aankleden. En dat zie je dan ook in hun hele huishouden. Maar je moet daar wel het invullingvermogen(?) hebben om daarmee om te kunnen gaan. En hoe je dan bejegend word, weetje, dan ben je één op één. En dat is dan veel moeilijker. Mensen zijn dan in hun eigen huis en die hebben dan te zeggen wat ze willen. Logisch. En dan komen wij daar als gast binnen en dan moet je ook nog eens gedaan zien te krijgen dat ze in structuur blijven. Dat kan dus heel moeilijk zijn. En als ze dan opgenomen zijn, dan doen ze gewoon mee met de meute, met de kudde. Dan zijn ze natuurlijk ook niet meer thuis. En dan wordt opeens hun hele situatie helemaal omgekeerd. Want nu zijn zij de gasten in een huis. Zie je voor deze mensen als enige oplossing om bij een instelling aangesteld te worden? Nee, alleen je hebt voor hen ook niet meer uur dan dat gestandaardiseerd is. Dus heb je daar te weinig tijd. Het liefst zou je dat bij die mensen zo min mogelijk personeel op bezoek komt, zodat je steeds dezelfde regels kunt hanteren. Hoe meer mensen er komen, hoe meer verschillen er ook optreden. We hebben nu ook een mevrouw, die heeft dementie, psychiatrie en is heel eenzaam, en woont in nog een best groot huis. Die wou dus eerst absoluut niet dat wij binnen kwamen. Maar ze zag wel overal dingen. Ze hallucineerde, ze had wanen. En nu hebben we eindelijk met een klein clubje, we waren er eerst met twee man en zo hebben we haar een beetje losgeweekt en nu vind ze het gewoon heel erg leuk. Nu hebben we haar al 1 dag naar de dagverzorging in de Bettekamp. Dan kunnen mensen daar een dag naartoe. Dan gaan ze daar heen en dan worden er dingen met hun gedaan. Ze zijn onder de mensen, en tegen vieren worden ze naar huis gebracht. En zo zijn we al bezig geweest met die vrouw. En dat is nu anderhalf jaar, denk ik. In een jaar tijd denk ik dat wij dat zo opgebouwd hebben. .. Stuk mist, want ze wilde de opname even uit hebben.. Maar tegenwoordig mag dat niet meer. Op grond van eenzaamheid mag je niet naar de dagopvang. Dus je moet daar altijd iets bij hebben waar-

door het gegrond is. Vaak is het op grond van overbelaste mantelzorg of overbelaste familie. Daar kun je het heel vaak onder gooien. Maar natuurlijk niet altijd. Maar bij deze mevrouw, daar was het wel degelijk op grond van eenzaamheid. En dat ze totaal geen sociale contacten meer heeft. En hoe hebben wij dat toen gedaan? Maargoed, je moet toch altijd vindingrijk zijn om dat voor elkaar te krijgen. En dat is natuurlijk een uitdaging hè? Als je in een verpleeghuis zit, dan heb je een arts die voor de mensen zorgt, in de thuiszorg zijn we heel erg aangewezen op de huisartsen. Als je dan een huisarts hebt die prettig overlegd, waar je ook ruggespraak(?) mee kunt houden, dat is heerlijk. Maar mensen zoals dokter de B. (de blok). Nou, die is verschrikkelijk lastig in ruggespraak(?) houden. Dan ben je dus heel erg afhankelijk van zijn grillen of dat wat je vraag, of je dat ook voor elkaar krijgt. En dat is ook heel erg zielig vaak voor de mensen. Huisartsen zijn arrogante mensen. Daar moet je dingen echt altijd heel erg voorleggen. Gut, mevrouw heeft zo’n pijn in de buik en ze is al een paar dagen niet naar de wc geweest. En dan zegt hij, nou, dan moet ze er wat voor hebben. Je mag ze alleen maar een probleem voorleggen waar je tegenaan loopt en dan.. maargoed, dat vraagt dus ook weer creativiteit. En zo moet je met alles rekening houden. En voor de rest kan ik eigenlijk niet zo heel veel nadelen bedenken. Wat is jou functie binnen Azora? Coachende rol. Maar ook thuiszorgmedewerkster of wijkverpleegkundige. De ene medewerker heeft gewoon meer tijd nodig dan de andere medewerker. Jou moeder en ik zijn mensen die altijd wat langer de tijd nodig hebben voor mensen. Want wij zien altijd dingen, wij houden de hele boel in de gaten. We doen niet alleen bijvoorbeeld de steunkousen, maar we kijken ook verder. Andere mensen, doen dan steunkousen aan, dat zijn vaak ook helpenden. Deze zijn van het laagste niveau, al wil ik niet in niveaus praten. Maar qua opleiding. Weetje, als je mensen hebt die stabiel zijn, dan kunnen ook helpenden het klusje klaren. Maar het is wel belangrijk dat daar af en toe eens een vigger komt, die is wat hoger opgeleid en heeft wat meer inzicht in dingen en overzicht. En als ik ergens zo’n gevoel heb, een niet lekker gevoel dan ga ik ook eens een keer naar die

29

mensen. Als ik het gevoel heb van daar ben ik al zo lang niet meer geweest, dan ga ik daar ook naartoe. ..Hier gaat iets mis met een stuk van de opname. Elisabeth verteld hier over het baxtersysteem. Hier levert de huisarts een medicijnlijst aan. Deze lijst wordt door een machine klaargezet. Dit alles op dag en tijd van inname. Deze medicijnen worden dan geleverd in een rol waar je een week of 14 dagen mee kan doen.. Worden de cliënten nog gevraagd naar hun oordeel over hoe zij de thuiszorg bij jullie ervaren? Een evaluatie heet dat. Je hebt een 6 weekse evaluatie en een half jaarlijkse evaluatie. Elk half jaar worden de mensen geëvalueerd van hoe gaat het? Vaak doen de medewerkers dat zelf. Maar het gevaar zit daar natuurlijk ook in dat ze hier dus niet altijd even eerlijk in zijn. Een vraag is bijvoorbeeld; vindt u dat de medewerkers zich aan de afspraken houden? Of; heeft u meer dan (x) gezichten gezien? Vroeger waren dat er meer, maar tegenwoordig willen we zo min mogelijk gezichten bij een cliënt hebben. Maar eerder had je een club van 20 man en die kwam dan allemaal bij dezelfde mevrouw of meneer. Dat heeft heel veel met planning te maken. Als je het druk hebt en je hebt maar een klein team, dan is het ook heel moeilijk om aan die continuïteit gehoor te geven. We zitten met allemaal part timers en die heb je niet alle dagen van de week en dat is best lastig. Dat vind ik ook een groot nadeel. Het zijn toch vaak vrouwen, moeders die doen het dan ook rondom dat de kinderen naar school zijn, heel veel zelfs. In het ziekenhuis heb je spitsuur, ’s ochtends is het altijd over, waar je ook maar komt spitsuur, dat is ook in de thuiszorg zo. En daarna is het vrij rustig. Je hebt ook een aantal mensen die in de middag zorg, maar nog lang niet zo’n bulk als die je ’s ochtends hebt. Dan zetten we die part timers dan toch wel daar op in. Je kunt ze ook niet alle dagen aan het werk zetten, want daar heb je het werk dan ook niet voor. Dus je zit toch met halve dagen. Je moet hier goed over nadenken met de planners. We hebben nu twee planners, één is daar heel zorgvuldig in, continuïteit en wie is er vorige week bij die mevrouw geweest die één keer in de week gedoucht moet worden. Als die vrouw die één keer in de week gedoucht moet worden elke keer weer een ander krijgt, dat is

natuurlijk belachelijk. Die andere planner heeft meer van; als er maar een poppetje op staat. Als het werk maar gedaan wordt. Dat is een totaal ander uitgangspunt. Welk uitgangspunt neem je als je gaat plannen? Daar moet je ook goed over nadenken. Ik wil toch altijd proberen de cliënt als doel te hebben. En niet; is de zorg geregeld? Maar daar loop je toch wel tegenaan. Maar als het dan heel druk is, dan ben je vaak al wel heel blij als je er een poppetje voor hebt. Zoals in de vakanties. Voor in de vakanties worden er dan ook vakantiekrachten voor die zorg ingehuurd. Dan zien mensen toch ineens helemaal nieuwe gezichten. Maarja, dat zijn ze op een gegeven moment dan wel gewend, want nouja, het is vakantie tijd. Maar zonder vaste krachten kan het dan ook niet. Snap je? Je moet toch die overzicht houden van hoe gaat het nou echt met die mensen? Het is zijn geen robotten of machines die je moet oliën ’s ochtends. Het zijn mensen met behoeftes. Als je daar dan weer nieuwe mensen op zet en die kennen die mensen weer niet, die moeten dan de zwakke puntjes van de cliënten zien te ontdekken. De ene is moeilijk met eten of drinken en de ander heeft weer last van kortademigheid. Iedereen heeft zo zijn zwakke plek. En als je die gewoon goed, die zwakke plek, dan kun je daar ook sneller op signaleren. Het wijkt hier aan het einde van het doel van het interview af. Elisabeth verteld hier over dat ze het wel moeilijk vind om in een groep met alleen vrouwen te werken. Er wordt veel achter elkaars rug gepraat en er zitten een paar vrouwen tussen die volgens haar teveel temperament hebben. Hierdoor raakt ze van slag en kan ze nog moeilijk nadenken. Ze denkt dat dit eraan ligt omdat ze elkaar allemaal niet zo heel goed leren kennen omdat iedereen zelfstandig werkt. Het is niet zoals een team in het ziekenhuis, waar alles met elkaar gebeurd.

Naam: Mariet Kok

30

Functie: Planner thuiszorgteam ’s-Heerenberg

Toen ik binnen kwam bij het kantoor van Azora ’s-Heerenberg werd ik gelijk hartelijk welkom geheten en kreeg ik van Mariet zelf een kopje koffie aangeboden. Hier was ze nog aan het lunchen met een andere vrouw, een thuiszorgmedewerkster. Nadat deze op bezoek ging bij een mogelijk nieuwe cliënt om een zorgplan op te maken, liet Mariet mij haar kantoor zien. Hier stonden verschillende computers, de computer waar zij op werkte was een iMac met een flink scherm. Mariet werkt met een systeem dat gemaakt is door Nedap, een fabrikant voor technische oplossingen uit Groenlo. In dit systeem, het zogenoemde medewerkersportaal kun je alles beheren wat voor de thuiszorg medewerkers relevant is. Zo kun je hier de cliëntenlijst opvragen en kijken welke zorg deze nodig hebben. Ook kun je de eigen route of route van anderen bekijken en kun je het werkschema zien wat bij de cliënten zelf gebeuren moet en nog veel meer. Mariet liet me hier rustig meer dan een uur lang zien wat ze allemaal voor elkaar kon krijgen met dit mooie systeem. Het systeem zag er erg fris, overzichtelijk en gebruiksvriendelijk uit. Elke keer komen er updates bij, en dan zijn er nog weer veel meer opties mogelijk. De enige opmerking die Mariet erover kon geven was dat wanneer er een nieuwe cliënt bij kwam, ze dit aan Nedap door moest geven en die zouden deze er op verloop van tijd in zetten. Dit kon volgens haar nog wel eens een dag of twee duren. Op zich was dit geen probleem, maar meer een opmerking. Ze heeft zelf ook de mogelijkheid om cliënten in het systeem toe te voegen, alleen konden deze dan nog geen code toegeschreven krijgen. Dit loste ze zelf op door tijdelijk hun geboortedatum als code te gebruiken. Deze kon ze dan tijdelijk gebruiken voor het inplannen tot het moment dat Nedap de nieuwe cliënt toegevoegd had. Als deze dan uiteindelijk toegevoegd was, dan verwijderde ze de tijdelijke, die ze zelf weer had aangemaakt. Dit systeem was web-based, dus medewerkers konden thuis of op een andere locatie met hun eigen account inloggen en daar hun eigen planning en die van anderen bekijken alsmede met alle andere mogelijkheden

die het systeem te bieden had. Ook correspondeerde het systeem met alle telefoons die de thuiszorgmedewerkers bij zich dragen. Deze telefoons gebruiken ze om bij cliënten in en uit te klokken en om hun route op te bekijken. Verder liet Mariet mij nog andere gadgets en snufjes zien die Azora allemaal voorhanden heeft. Zo liet ze bijvoorbeeld de werking van de druppel zien waar ik het hierboven over heb, maar liet ze me ook zien hoe de sleutel van de sleutelkasjes werken. Deze sleutelkastjes hangen bij de cliënten bij de voordeur, hier zitten bijvoorbeeld reservesleutels van hun huis in, mocht er ooit een noodsituatie zijn. Met deze platte sleutel met een paar pinnetjes erop kon je deze kastjes open krijgen. Ook heeft ze me mee laten kijken met het beeldzorg. Hier belde ze naar een willekeurige cliënt om mij te laten zien hoe dat beeldzorg werkte. Beeldzorg bij Azora gaat via de iPad door middel van Skype. Hier hebben we even kort met een cliënt een babbeltje gehad. Mariet wist me nog te vertellen dat in de nabije toekomst alle thuiszorgmedewerkers een iPad kregen om alle registratie mee bij te houden. Hier zullen de medewerkers (alweer) hun route op kunnen nalezen, maar bijvoorbeeld ook het zorgdossier van een bepaalde cliënt openen en mogelijk bewerken.

NAAM: MENEER DE VRIES

31

WIE IS DAT: CLIËNT

is al enige tijd in ontwikkeling om deze te realiseren. Ik heb vrij lang (twee uur) bij meneer De Vries gezeten. Ik heb hem, wanIk kies ervoor om dit interview uit te schrijven als verslag omdat meneer neer hij even niks te vertellen had een aantal vragen kunnen stellen over De Vries het klaarblijkelijk erg gezellig vond dat ik langs kwam. Hierdoor hoe hij de thuiszorg ervaart. Hij ervaart de thuiszorg erg positief. Volgens kreeg ik niet de antwoorden op mijn vragen zoals ik hoopte, als ik überhem is het allemaal erg formeel, ze komen, ze geven hem oogdruppels en haupt al mijn vragen had kunnen stellen. Gelukkig hebben we het wel erg verlaten daarna weer. Dit komt volgens hem omdat hij verder niet veel begezellig gehad en has meneer De Vries een hoop te vertellen. hoefte heeft aan extra aandacht. Dit hoewel hij wel mooie verhalen weet Ik kwam binnen en meneer De Vries bood me gelijk een kopje koffie aan. te vertellen over de bezoekjes van mijn moeder (Sylvia). Hierna begon hij meteen heel enthousiast te vertellen over beeldzorg en Gelukkig heb ik uiteindelijk meneer De Vries nog kunnen helpen met de iPad die hierbij hoort. Hij blijft hier erg lang over praten. Het komt er enige problemen die hij ondervond in het bedienen van de iPad. in principe op neer dat hij eigenlijk niet veel met die iPad doet. Dit omdat hij ten eerste de meerwaarde er niet van inziet omdat hij ook een comNAAM: MEVR. THEUNISSE puter tot zijn beschikking heeft en ten tweede omdat hij niet helemaal begrijpt hoe de iPad precies werkt. Beeldzorg zit bij Azora in de testfase. Niet iedereen heeft al beeldzorg tot zijn beschikking. Hier is een selectie gemaakt uit een aantal mensen om dit nieuwe product op te testen. Meneer De Vries was uitgekozen omdat hij bij de cliëntenraad zit en omdat hij voor zijn leeftijd (89) nog erg fit helder is. Meneer De Vries zit dus in de cliëntenraad. Hij vertegenwoordigd Varsseveld tijdens de vergaderingen die vier keer per jaar plaats vindt. Iedereen binnen de cliëntenraad is op de hoogte van elkaars dorp. Dit omdat ze eerst een introductie hebben gehad en elke locatie hebben bezocht. Hoewel meneer De Vries erg trots is op dat hij bij de cliëntenraad zit, ziet hij zijn functie niet als een voordeel. Volgens meneer zijn er weinig mensen die weten dat hij deze functie vertegenwoordigd, daarom zullen er nooit mensen naar hem toe komen met problemen die hij mee zou kunnen nemen van één van de vergaderingen. Hij heeft dit probleem kenbaar gemaakt bij de directeur van Azora, deze heeft verteld dat er een brief is gestuurd naar alle cliënten met informatie over de cliëntenraad en dat de mensen zijn ingelicht dat ze met problemen naar meneer De Vries zouden kunnen. Volgens meneer De Vries is deze brief niet aangekomen omdat zijn buren deze nooit hebben gehad. Ook dit heeft hij aan de directeur doorgegeven, deze heeft hierop weer geantwoord dat hij in het tijdschriftje van Azora gaat komen die rond gaat naar alle cliënten. Deze tijdschrift

32

WIE IS ZE: VROUW VAN CLIËNT

dat moment. Maarja dat heb je bij de eerste keer. Zo’n jong iemand, zo’n oude zak was je dan toch niet? Maar alles went hè? Mevrouw Theunisse is aan het woord voor haar man. Dit omdat hij erg Jullie waren één van de cliënten die op dit moment gebruik maakten van lijdt aan dementie en wat moeilijker kan praten. beeldzorg had ik gehoord. Maken jullie daar ook gebruik van? Wat voor zorg ontvangt uw man van de thuiszorg? Ja op het moment wel. Als je ze nodig hebt, dan belt je een centrale uit Hij wordt gewassen en ze houden in de gaten of hij wondjes krijgt aan Doetinchem en die stelt ons dan in verbinding met het team hier. Dat is zijn benen of wat dan ook. En of hij achteruit gaat vanwege zijn demenomdat hier op het kantoor meestal niemand is. Je kunt ze niet direct beltie. En verder eigenlijk niet zo veel. Hij zit in de beginfase, het is nog niet len. Dat hebben ze er dus af gehaald, dat is dus jammer. zo heel erg. Onder welke omstandigheden wordt daar gebruik van gemaakt? Hoe ervaart u de thuiszorg op dit moment? Als je in een noodsituatie terecht komt, laat ik maar zeggen. Mijn man die Prima, goede behandeling. Je kunt er goed mee praten. Als je ze belt wordt niet goed, en dan moet er natuurlijk wel iemand naar kijken. Dan staan ze je meteen te woord en zo. is dat beeldzorg natuurlijk heel handig. En je vereenzaamd niet zo want Planmatig probeert Azora atlijd zo min mogelijk variatie te hebben in de je kunt ook met andere mensen skypen. Maar ik had het in het begin wel medewerkers die over de vloer komen. Merkt u dat? erg toen ik hier kwam. Want je komt hier te wonen en je kent niemand. Ik Ja dat proberen ze altijd wel, maar dat lukt niet altijd. Dat komt vanwege kom oorspronkelijk niet uit Varsseveld, wij komen uit Doesburg. ziektes of vakanties. En dan lukt het niet altijd. Ik heb wel eens van, hé, Stel je zou er alleen voor staan, zou je dan graag in aanmerking willen die is hier wel eens eerder geweest, maar dan weet ik d’r naam niet meer. komen voor de dagzorg? Met andere mensen leuke activiteiten doen? Maar dat geeft ook niet, hier komen zoveel mensen, ik kan ze echt niet Hij gaat ook naar dagopvang, twee keer in de week. Eén dag is je moeder allemaal kennen. er dan bij en de andere dag ga ik hier naar de Kwaksmülle toe, koffie Dat vindt u voor de rest niet zo vervelend als er weer iemand anders drinken. Dus ik ben al een beetje onder de mensen. Gamze zou dan komt? zeggen: oh je kent nog meer mensen dan mijn eigen. Nee dat is niet zo vervelend. Er zijn natuurlijk mensen die dat wel verveDe verzorging op zich, loopt die over het algemeen soepel? Zijn er geen lend vinden. Maar wij vinden het niet zo erg vervelend. Alleen van de problemen die soms wel eens voorkomen? week, nee niet van de week maar een poosje geleden, toen kwam Cilla. Ja dat gaat hartstikke goed. Die zul je ook wel kennen van school? De medewerkers die hier langs komen, kunt u het hiermee vinden? Zijn Oh ja, Cilla Penterman? het momenten van de dag waar u naar uit kijkt? Ja. En komt ze hier. En dan zit ze hier natuurlijk eerst alle foto’s te bekijken Jawel en dan zegt ze van oh, dat is Gamze! Ja die ken ik van school! Oh nouja, Als u iets aan de zorg zou willen verbeteren op dit moment, wat zou dat dan begin je dus al gelijk zo. En laatst dacht ik van ja, wie is dat nou predan zijn? cies. Dan ken ik ze helemaal niet meer. Dan ontschiet mij even de naam Nou, daar vraag je me iets. Dat vind ik best wel moeilijk. Ik zou het echt weer. Maar ze moest toen Teun dus ook wassen en toen dacht ik van ach, niet weten. Vind ik niet, ze doen het toch goed. Ik zou maargod niet zo’n jonge meid? Weetje wel, zo’n oude man douchen, dat kan toch niet weten wat ik aan de zorg veranderd zou willen zien. Iedereen zeurt altijd haha? En nou ben ik eraan gewend dat ze komt en douchet. Ze is van maar, dit moet veranderen, dat moet veranderen. Nee hoor, ik vind het jouw leeftijd, ze is van Gamze’s leeftijd dus ik vond ze een beetje jong op goed zo.

33

Ik zag een kastje van Azora aan de voordeur hangen waar reservesleutels in verborgen zitten. Zijn er wel eens momenten geweest dat daarvan gebruik is gemaakt? Nee, dat is nog nooit nodig geweest. Als ik dan per ongeluk wel eens weg ben, dan leg ik voor je moeder hier een sleutel op de vriezer neer, dan kan ze de scheurdeur dicht doen. Daarna gooit ze hem altijd weer door de brievenbus. Dus dat is geen probleem. Ontvangt uw man naast de thuiszorg ook nog andere zorg? Eén van de kinderen komt wel eens van achter de deur even kijken hoe het met ons gaat enzo. Natuurlijk dat blijft altijd. Maar verzorgen doen ze niet. Dat is 123 ook nog niet echt nodig denk ik. Zijn jullie vanwege de thuiszorg hier naartoe verhuist? Zijn jullie daarom in dit huis gaan wonen? Nee, onze jongste ging het huis uit. Hij ging naar Brabant toe. Maar we stonden hier al een paar jaar ingeschreven. En toen kreeg ik van Wonion een bericht dat deze woning leeg stond. Toen heb ik onze dochter gebeld van zo en zo. En die heeft toen voor ons een afspraak gemaakt. Ik zag hier het uitzicht en ik was meteen verliefd. Ik zei: die nemen we. Hoe kwam jullie in aanmerking voor de thuiszorg? Hoe is dat proces verlopen? Bij hem hadden ze dus eerst al dementie ontdekt en hij had ook al eens een tia. Maar hij had een hele erge bloeding gekregen, er was een ader gesprongen in zijn voet. Links was er een adertje gesprongen, maar rechts zat zijn schoen ook al helemaal onder het bloed. Ik had de halve keuken onder het bloed staan. Toen had ik mijn dochter gebeld, ik wist mijngod niet wat ik eraan doen moest. Ik had er maar een theedoek eroverheen gegooid. Dat is het eerste wat je doet, een schone doek eroverheen gooien want ja, wat moet je anders, ik weet niet. Onze dochter die kwam, zij had 112 gebeld. Zij had erop gedrukt tot dat de ambulance kwam. Toen ging hij met de ambulance mee, ik was helemaal in paniek. Ja en vanaf dan wordt Elisabeth ingeschakeld en dan weet je wel hoe het gaat, wondjes verzorgen. En het is ook beter dat we hem gaan douchen. Maar u bent dus goed opgevangen door Azora? U had een snelle service? Ja. Ja maar ik moest even mijn verhaal kwijt. Ik ging naar mijn buurvrouw,

die is 91. En toen was ik dat zo aan het vertellen en toen zei zij van ja dan moet je zorg inschakelen. Ik zo zorg inschakelen, ja welke zorg? En toen zag ik die map van je moeder liggen en daar stond een nummer en toen had ik dat nummer maar ingetoetst want ja, wat doe je dan. En toen kwam Azora. Dus u heeft in eerste instantie wel zelf contact opgezocht met Azora? Het was niet zo dat ze bij het ziekenhuis u adviseerden om zorg in te schakelen? Nee, daar hebben ze het helemaal nooit over gehad. Hij werd verbonden, hij kon weer naar huis en dat was het. Nou moet je zien. En ik kan geen wondjes zien, ik kan geen bloed zien, ik ben echt een held op sokken en dan zit je met zo’n man. Ja. Dus het was wel uit eigen initiatief dat het nu allemaal zo goed loopt? Had u het fijner gevonden dat u in het ziekenhuis ingelicht zou zijn over de mogelijkheid om thuiszorg te ontvangen? Ja, daar hadden ze beter over kunnen praten vind ik. Dat vond ik wel jammer. Toen ik gebeld had en Elisabeth aan de lijn kreeg, toen heb ik gepraat erover en toen zei ze dat ze er gelijk aan kwam. En toen kwam ze en toen keek ze ernaar en toen zei ze dat het verband er goed om zat. Ze zou diezelfde middag terug komen om weer even kijken voor het geval het weer zou gaan bloeden. Ik moest hem ’s nachts wel in de gaten houden of het niet zou gaan bloeden. Maar ik had van ja, maar ik slaap ’s nachts, dus dat zie ik niet. Hoeveel tijd zat er tussen van het moment dat uw man werd opgenomen en het moment dat u Azora belde? Dat weet ik eigenlijk niet. Ik dacht in een keer aan je moeder, want die map lag daar en die opende ik toen. Daar zaten wel een aantal maanden tussen, een half jaar denk ik.

34