Boekman_opmaak_def
08-11-2004
09:58
Pagina 128
overigens wel een erg flauw statement van iets wat ambitieus begonnen is. 128
Dossier
De organisatoren van het eerste uur zijn nog
129
steeds dezelfde: BulkBoek met medewerking van Schrijvers School Samenleving. Dat blijkt een
De toegenomen aandacht voor kinderen binnen de kunstensector vindt zijn weerslag in de
sterk samenwerkingsverband en garandeert de
literatuur die de afgelopen 25 jaar op dit terrein is verschenen. De redactie van Boekman
onvolprezen continuïteit. Jammer is dat dezelfde
heeft samen met de bibliotheekmedewerkers van de Boekmanstichting een selectie
formule wordt gehanteerd als tien jaar geleden.
gemaakt uit de belangwekkendste titels die de afgelopen tien jaar verschenen zijn op dit
Niet alleen literatuur- en fictieonderwijs maar
onderwerp in Nederland en Vlaanderen. Saskia Leefsma heeft de verschillende titels verza-
ook leerlingen en docenten zijn intussen sterk
meld en van annotaties voorzien. Vanzelfsprekend is voor diegenen die zich meer in het
veranderd. Kon in 1992 nog een dag plaatsvinden
onderwerp willen verdiepen nog veel meer literatuur voorhanden in de bibliotheek.
waarop men telkens werd geacht een uur te
Om de actualiteit van het onderwerp te benadrukken gaat een selectie van de pagina’s
luisteren, vandaag de dag gedragen docenten
op het internet over kind en kunst aan de literatuur vooraf. Het overzicht geeft een goed
zich op een dagje uit net als hun leerlingen. Ze
beeld van de activiteiten voor kinderen die verschillende kunstinstellingen organiseren en
worden niet gestraft als ze weglopen uit de les;
de aandacht voor kunst in het onderwijs. Sommige sites bieden kinderen ook de mogelijk-
hun wacht zelfs een nascholingscertificaat.
heid om direct aan de gang te gaan. De lijst is ook op de homepage van de
Wat zich bij het Handboek wreekt is het feit dat
Boekmanstichting (www.boekman.nl) terug te vinden. Daar zijn de links in de tekst door-
de verantwoordelijken voor de samenstelling te
klikbaar gemaakt. Mieke Nooijen zocht het internet af en beschreef de verschillende sites.
vaak wisselen: om de twee, drie maanden. Enige continuïteit zou de serie zeer ten goede komen. Een goede herder bewaakt zijn kudde en zorgt
Kunst algemeen
goed voor alle schapen. Hij houdt niet alleen van hun geblaat, maar ook van hun wol.
www.cultonline.nl De website www.cultonline.nl is
gaand Nederland. Hierop staan verhalen,
door jongeren zelf gemaakt. Aan bod komen film,
(kunst)objecten, de cultuurladder, de wegwijzer
Anne-Mariken Raukema is
literatuur, muziek, performance (dans, theater, caba-
(met informatie over culturele instellingen), en de
beleidsmedewerker bij de Stichting Lezen en hoofdredacteur van Tsjip/Letteren.
ret), festivals en beeldende kunst. Er is een agenda,
cultuurgrazer (om freestyle te surfen door cultureel
een forum waarop jongeren hun mening, vragen en
Nederland). Ook op de site het spel CultKnaller, dat
opmerkingen kwijt kunnen, recensies van boeken,
wordt gespeeld aan de hand van verschillende vra-
cd’s en voorstellingen, een cult-o-theek met dossiers
gen die aansluiten bij de vakken CKV, klassieke en
over allerlei kunstzaken en een aparte expositie-
culturele vorming (KCV) en geschiedenis in de
ruimte voor eigen kunstwerken. Ook is er ruime aan-
tweede fase van het voortgezet onderwijs.
dacht voor het schoolvak culturele en kunstzinnige vorming (CKV).
www.kennisnet.nl Kennisnet is speciaal voor het
onderwijs ontwikkeld. Op pleinen wordt de informawww.cjp.nl Voor jongeren tot 26 jaar is er het
tie per thema aangereikt. Voor kunst en cultuur is er
Cultureel Jongeren Paspoort, dat korting geeft op
het cultuurplein (www.kennisnet.nl/thema/cultuur-
reizen, bioscoop-, museum- en theaterbezoek, tijd-
plein). Daarnaast heeft Kennisnet verschillende por-
schriftabonnementen, de aanschaf van cd’s en dvd’s
tals per doelgroep. Voor de basisschoolleerlingen is
en het huren van video’s. Op de website informatie
er de portal voor het primair onderwijs (www.kennis-
voor iedereen, met een agenda, discussie, recensies,
net.nl/po/kinderen/index.html), waar naast infor-
en vraag en aanbod.
matieve teksten ook werkstukken, spreekbeurten en spelletjes te vinden zijn. Ook de portal voor het
Boekman 56 2003
Boekbesprekingen
www.cultuurwijs.nl Dat laatste geldt ook voor de
voortgezet onderwijs (www.kennisnet.nl/vo/scholier/
site van cultuurwijs, de cultuurwijzer voor school-
index.html) bevat een onderverdeling naar vakken.
Boekman 56 2003
Dossier
Boekman_opmaak_def
130
08-11-2004
09:58
Pagina 130
zijn zich bewust van de multiculturele samenleving.
deelgenomen aan het project ‘Kunst na school’ van
De culturele uitingen zijn divers en vluchtig. Voor het
het LOKV, waarin praktische strategieën zijn ontwik-
overheidsbeleid misschien een leidraad om jongeren
keld om jongeren te bereiken. De officiële correspon-
een vruchtbare invloed te geven op de cultuur als
dentie, korte notities, delen uit beleidsnota’s, maar
totaliteit maar ook als dynamisch proces.
ook kattebelletjes die tijdens dit project zijn ont-
Het betreft voornamelijk verwijzingen naar nuttige
en cultuur. Ieder jaar organiseert Kunstbende een
sites voor het vak muziek en naar websites voor het
‘wedstrijd in kunst’. Jongeren van 13 tot en met 18
vak CKV.
jaar kunnen meedoen in de categorieën muziek,
Haanstra, F. (2001) De Hollandse schoolkunst: mogelijkheden
computer en film, taal, theater, expo, dans en een
en beperkingen van authentieke kunsteducatie. Rede,
staan, dienen ter inspiratie voor andere instellingen die zich bezighouden met jongeren en cultuur.
in ver-
www.kidgids.nl ‘De gids voor gezinnen met kinderen
categorie overspel (dat wil zeggen niet van eigen
korte vorm uitgesproken bij de aanvaarding van het
Hof, M. van ’t (samenst.) (1994) Kunsteducatie op de
van 0 tot 12 jaar, grootouders, vrienden, familie en
makelij). De winnaars van de regionale voorronden
ambt van bijzonder hoogleraar op het vakgebied van
drempel van de 21ste eeuw.
volwassenen die met kinderen werken, waarin je
komen uit in de landelijke finale. Op de website is
de Cultuureducatie en Cultuurparticipatie, vanwege
Utrecht: LOKV, 116 p .
leest wat de stad kinderen te bieden heeft’, zo pre-
een digitaal podium waar kunstwerken van jongeren
Cultuurnetwerk Nederland, in de Faculteit der sociale
ISBN 90-6997-064-3 signatuur: 94-469
senteert de Kidsgids zichzelf. Er zijn kidsgidsen voor
zijn te bezichtigen.
wetenschappen van de Universiteit Utrecht op maan-
de steden Amersfoort, Amsterdam, Den Haag,
dag 5 november 2001. Utrecht: Cultuurnetwerk
Diverse auteurs maken een balans op van de ontwik-
Nederland, 51 p. Signatuur: 02-024
kelingen in kunsteducatie in de afgelopen jaren en
Rotterdam en Utrecht en voor de provincie Flevoland.
Wilders, M.L. (2002) Cultuurparticipatie onder jongeren in
Daarnaast is er de Kidsgids Nederland en een Kidsgids
Europa: een onderzoek naar mogelijke oorzaken voor verschillen in
Vakantie. In
cultuurparticipatie onder jongeren in Vlaanderen, Finland, Italië en
Kinderen gaan vanzelf tekenen, zingen, trommelen et
het terrein waarin zij werkzaam zijn, zoals overheids-
deren met een handicap, de Kidsgids Speciaal. De
Nederland.
cetera, maar het is een taak van de school om deze
beleid, media, wetenschap, marketing, de kunsten
Kidsgids is te koop in de boekhandel. Veel minder
Doctoraalscriptie Rijksuniversiteit Groningen, III, 116 p.
ongearticuleerde, spontane uitingen op een hoger
zelf en uiteraard kunsteducatie. Zo pleit Clara Legêne
bekend is dat de Kidsgids Amsterdam ook te vinden is
Signatuur: 03-134
(gestructureerder) plan te brengen door lessen in de
voor een nieuw cultuurbeleid voor de amateurkun-
kunstvakken. Overzicht van de heersende pedagogi-
sten en vraagt S.J. Doorman zich af wat kunsteducatie nu eigenlijk oplevert.
juni 2003 verschijnt er een gids voor kin-
op het internet. Op www.kidsgids.nl staan adressen
geven een visie op de toekomst. Zij doen dit vanuit
van en informatie over podia (circus, theater,
Onderzoek naar de vraag in hoeverre verschillen in
sche en psychologische theorieën over kunsteduca-
muziek, kinderfilm) en musea en het aanbod aan cur-
kunstbeleid, kunstaanbod en cultuureducatie in
tie: onder andere schoolkunst, constructivisme en
sussen in Amsterdam.
Vlaanderen, Finland en Italië in vergelijking met
authentiek leren (leren waarbij het plezier en de leef-
Nederland een verklaring kunnen geven voor verschil-
wereld van de leerling centraal staan)
Wel, F. van (et al.) (1994) Jongeren over kunst en cultuur: cultuurdeelname van allochtone en autochtone jongeren.
www.kunstophetweb.nl Kunst op het web is een par-
len in bezoek van jongeren aan musea en klassieke
ticuliere site samengesteld door Joost de Laat met
concerten. De auteur gaat op zoek naar de mogelijke
Damen, M.L. (2000) Cultuurdeelname en school: een onder-
veel links en internetadressen voor de vakken CKV,
oorzaken van de gevonden verschillen en analyseert
zoek naar de effecten van de school op de cultuurdeelname van
CKV1, CKV2 en CKV3.
de resultaten. Bij de bespreking van Nederland
leerlingen. Doctoraalscriptie Universiteit Utrecht, V, 100 p.
Onderzoek naar de wensen van allochtone jongeren
bekijkt de auteur eventuele effecten van de recente
Signatuur: 00-584
in Utrecht op het gebied van amateurkunst en
www.kunstweb.nl;www.koorenhuis.nl;www.skvr.nl;
Utrecht: SWP, 79 p.
veranderingen in het Nederlands onderwijs.
www.uck.nl Kinderen vinden het vaak het leukst om
ISBN 90-6665-133-4 signatuur: 94-356
kunsteducatie. Daarbij wordt aandacht besteed aan Onderzoek naar het effect van het onderwijs op de
het beoefenen van kunstzinnige activiteiten en
zelf actief bezig te zijn, ook als het gaat om kunst en
Savelkoul, I. (et al.) (2001) Kiss the future: rapport over een
kunst- en cultuurdeelname van leerlingen. Het soort
receptieve cultuurdeelname, het aansluiten van het
cultuur. Iedere stad en de meeste dorpen kennen wel
onderzoeks- en activiteitenproject naar de cultuurbeleving van
school, de docenten, de culturele voorzieningen en
aanbod van culturele instellingen op de interesse van
mogelijkheden om cursussen te volgen. Deze zijn
jongeren.
de uitwisseling met klasgenoten kunnen hierbij een
allochtone jongeren, en de voorkeuren van jongeren
vaak op het internet geplaatst. Hier wordt volstaan
Utrecht [etc.]: Cultuurnetwerk Nederland [etc.], 181 p.
rol spelen, naast de interesse die kinderen van hun
voor bepaalde culturele activiteiten die samenhangen
met de websites van de instellingen die cursussen
Signatuur: 02-474
ouders meekrijgen.
met hun etnische achtergrond. Om een vergelijking
nen kinderen en jongeren terecht bij Kunstweb, in
De tegenstelling tussen jeugdcultuur en de
Lücker, T. (1999) Wie doet de bel?
Den Haag bij het Koorenhuis, in Rotterdam bij de
gevestigde tradities van cultuur en kunst is groter
Utrecht: LOKV, Nederlands instituut voor kunstedu-
Stichting kunstzinnige vorming Rotterdam en in
dan ooit. Bovendien ondervindt het cultureel erf-
catie, losbladig.
Utrecht bij het Utrechts centrum voor de kunsten.
goed serieuze concurrentie vanuit de vermaaksin-
Signatuur: 00-022
mogelijk te maken zijn ook autochtone jongeren in
organiseren in vier grote steden; in Amsterdam kun-
het onderzoek betrokken.
Beeldende kunst & musea
dustrie. Beleidsmakers cultuur van de provincie
www.bijbelsopluchtmuseum.nl In het Bijbels Open-
www.kunstbende.nl Kunstbende is een landelijke
Noord-Brabant onderzochten de cultuurbeleving van
Veel aandacht gaat in het cultuurbeleid uit naar kunst
luchtmuseum kunnen kinderen (en ook andere leef-
stichting die als doel heeft jongeren op een leuke en
jongeren en keken naar de inbreng jongeren eigen.
en culuureducatie voor jongeren. In de periode 1996-
tijdsgroepen) kennismaken met het ontstaan, de
eigenwijze manier in contact te brengen met kunst
Zij blijken over verbeeldingskracht te beschikken en
1999 hebben acht instellingen voor kunsteducatie
achtergronden en de tradities van religies die met de
Boekman 56 2003
Dossier
Boekman 56 2003
Dossier
131
Boekman_opmaak_def
08-11-2004
09:58
Pagina 132
bijbel zijn verbonden. Op www.bijbelsopenluchtmu-
Mondriaan wordt geanalyseerd. Bezoekers kunnen
gegevens, zoals adres, openingstijden en toegangs-
Dijk, S.E. van (1995) Kindermusea, ‘musea’? Overtreders of
seum.nl kan de bezoeker een virtuele reis maken
tevens hun mening kwijt over een kunstwerk.
prijs, wordt informatie gegeven over de vaste collec-
baanbrekers van het museale veld?
tie. De gegevens zijn bijgewerkt tot juni 2000.
Universiteit Utrecht, VIII, 91 p.
door de ‘bijbelse wereld’, de wereld waarin joden-
132
Doctoraalscriptie
dom, christendom en islam zijn ontstaan. Kinderen
www.museumbende.nl Een van de leukste sites op
ontdekken hoe de mensen in het oude oosten leef-
het gebied van kind en musea is die van de
De Baets, K. (2000) Kunsteducatie van kinderen en jongeren in
den en geloofden, hoe ze huizen bouwden, hun voed-
Museumbende. Hier beoordelen kinderen zelf musea.
Vlaamse musea.
sel bereidden en zich kleedden. Ook kan op de site de
Verkenners in de leeftijd van 8 tot 12 jaar gaan in ben-
Signatuur: 01-161
eigen naam in hiërogliefen geschreven worden en het
des van vijf een museum bezoeken en maken hiervan
Deltaspel (een Romeins notenspelletje) worden
een filmpje. De leukste filmpjes komen in het tv-pro-
Kritische analyse van de beeldende-kunsteducatie
Aan de hand van een uitleg van de begrippen
gespeeld.
gramma Avro’s museumbende en/of op de gelijkna-
van kinderen en jongeren in Vlaamse kunstmusea.
museum en kindermuseum is Van Dijk van mening
mige website. Reacties en beoordelingen van andere
Literatuurstudie dient als theoretische basis, en inter-
dat kindermusea, evenals traditionele musea, instel-
kinderen worden toegevoegd.
views met educatief medewerkers van zes musea
lingen zijn waar wordt geleerd van voorwerpen en
leveren gegevens over de praktijk. Baets toetst de
driedimensionale opstellingen of tentoonstellingen.
theoretische benaderingen aan de praktijk
Geen reden dus om de in het algemeen niet-verzame-
www.jhm.nl In het Joods Historisch Museum te
Amsterdam loopt momenteel een tentoonstelling speciaal voor kinderen, getiteld In Mokum staat een
www.villazebra.nl Ook Rotterdam kent een speciaal
huis .
museum voor kinderen, genaamd Villa Zebra,
De tentoonstelling is bekroond met de Prins
Signatuur: 95-044
Doctoraalscriptie Universiteit Gent, 70 p.
133
In tegenstelling tot in Amerika is het kindermuseum in Europa nauwelijks bekend en wordt het bijvoorbeeld in Groot-Brittannië niet als museum erkend.
lende kindermusea de naam museum te ontzeggen.
Bernhard Cultuurfonds Museum Prijs 2002 en is
Kunstwerkhal Rotterdam. Het museum, wegens geld-
Smolders, F. (red.) (1999) Museum en onderwijs: ervaringen en
vooral bedoeld voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Doel is
gebrek een tijdlang gesloten, is van 2 april tot en met
handreikingen voor museumbezoek door Primair en Voortgezet
dat kinderen kennismaken met de joodse cultuur,
8 september 2003 weer open voor groepen via scho-
onderwijs.Leuven
kunst en ceremoniële objecten, door actief bezig te
len en buurthuizen, naschoolse opvang en buiten-
ISBN 90-5350-931-3 signatuur: 00-112
zijn. Zo kunnen ze hun eigen naam spellen in het
schoolse opvang. Op de website van de ‘kinderkunst-
Hebreeuws of matzes bakken. Op de website van het
hal’ worden de activiteiten vermeld en is het resultaat
Musea en onderwijsinstellingen zouden meer voor
trum kunnen de omroepen de muziek bestellen die
Joods Historisch Museum staat meer informatie over
te zien van de workshops ‘Schrijven voor het web’,
elkaar kunnen betekenen dan nu het geval is. De
ze op radio of tv willen uitzenden. De site geeft een
de tentoonstelling. Ook zijn spelletjes er voor kinde-
waar meiden van buurthuis De Vlieger leerden hoe je
Initiatiefgroep Musea en Onderwijs (IMO) bestaat uit
overzicht van de projecten voor het basisonderwijs
ren te vinden en kan er een elektronische kaart wor-
een leuke tekst voor een website kunt schrijven.
betrokkenen vanuit musea en onderwijsinstellingen en
en het voortgezet onderwijs. Scholieren kunnen een
den verstuurd.
Muziek
[etc.]: Garant, 139 p. www.groteorengroteogen.nl De jongerensite van het
Muziekcentrum van de Omroep. Bij het muziekcen-
heeft als doelstelling de onderlinge relaties te verbe-
orkest zien repeteren of concerten bezoeken. Op de
Deijck, E. van (2001) Een bezoek is een belevenis: onderzoek
teren. Wat zijn de knelpunten en de mogelijke oplos-
site veel informatie over orkesten en hun werkwijze.
www.kit.nl/kindermuseum Het Kindermuseum van
naar kinderpresentaties, een actueel museumverschijnsel.
singen? Aandacht voor het leervak culturele en kunst-
het KIT Tropenmuseum in Amsterdam is een levendig
Doctoraalscriptie Universiteit van Amsterdam, 116 p.
zinnige vorming (CKV).
museum speciaal voor kinderen van 6 tot en met 12
Signatuur: 01-446
jaar. Aan de hand van tentoonstellingen met decors
www.klankspeeltuin.nl In de Klankspeeltuin in
Amsterdam zijn verschillende ruimten waar kinderen Crok, S. (1999) Museumprojecten in de kinderschoenen: actuele
tussen de 7 en 11 jaar oud met de gekste, mooiste en
waarin de kinderen zelf kunnen rondlopen en rondkij-
Voortbordurend op een specialisatie in museumedu-
ontwikkelingen van kinderprojecten in Nederlandse musea.
spannendste geluiden muziek kunnen maken. Zonder
ken, wordt het leven in andere culturen geschetst. Op
catie voor kinderen onderzoekt de auteur negen kin-
Doctoraalscriptie Katholieke Universiteit Brabant, VIII,
noten te leren kunnen ze met muziekmachines en
de website achtergrondinformatie bij de lopende en
derpresentaties, waaronder Hotel ‘Het Reispaleis’ van
91 p. Signatuur: 99-722
-computers composities maken. Hoewel slechts ge-
de laatste tentoonstellingen.
het Wereldmuseum Rotterdam, of Kids Centraal van
opend in het voor- en najaar mag de Klankspeeltuin,
het Centraal Museum te Utrecht. De kinderpresenta-
Crok onderzoekt waarom en hoe organisatorische en
een initiatief van Muziekcentrum De IJsbreker, niet in
www.kunstkijker.org Deze toegankelijke website voor
ties van het Kindermuseum in Amsterdam blijken het
inhoudelijke veranderingen in de museumsector tot
dit overzicht ontbreken. De Klankspeeltuin heeft
beeldende kunst is ontworpen door een team van
best bezocht. Van Deijck vergelijkt ook de Nederlandse
kinderprojecten in Nederlandse musea hebben geleid.
namelijk een originele en bijzondere website die
studenten en een docent. Hij won in 2002 de finale
situatie met die in Amerika.
In hoeverre zijn de kinderprojecten van musea het
gedurende het hele jaar voor iedereen toegankelijk is.
gevolg van toenemende publieksgerichtheid in de sec-
Een geluidengalerij, de KlankSpeelGalerij met teke-
van Thinkquest voor de klas (www.thinkquest.nl), een webwedstrijd met als doel het bouwen van een edu-
Stichting Museumjaarkaart (2000) Junior-museumgids: de
tor? Doel van het onderzoek is aanbevelingen te kun-
ningen van installaties, het spel KaKaFooN’z en een
catieve website die gebruikt kan worden in het
400 leukste musea voor kinderen.
nen doen aan het Nederlands Leder- en
quiz zijn enkele items die op deze site zijn te bezichti-
Nederlandse onderwijs. Er is een grondig uitgewerkte
Den Haag [etc.]: Biblion [etc.], 308 p.
Schoenenmuseum, dat op het gebied van kinderacti-
gen en te beluisteren. De Klankspeeltuin is vanaf
‘Cursus kunstkijken’, een spel ‘Houd de dief’, waar-
ISBN 90-5483-237-1 signatuur: N02-001
viteiten wil uitbreiden. Publieksversie ook aanwezig
medio 2004 permanent te bezoeken in het Muziek-
onder signatuur 00-601.
Gebouw, het nieuwe muziekcentrum aan het IJ in
mee op basis van opgedane kennis een kunstroof kan worden verijdeld, en een onderdeel ‘Blikopener’,
Overzicht van ongeveer vierhonderd musea die leuk
waarin het schilderij Victory Boogie Woogie van Piet
en interessant zijn voor kinderen. Naast algemene
Boekman 56 2003
Dossier
Amsterdam.
Boekman 56 2003
Dossier
Boekman_opmaak_def
08-11-2004
09:58
Pagina 134
Theater
www.muziekweb.nl/kennisnet Deze site biedt les-
Het boek valt in twee delen uiteen. In het eerste deel
materiaal over R&B-muziek voor de vakken muziek
wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste en
(basisvorming en vmbo) en CKV, inclusief geluids-
spectaculairste jeugdbewegingen in de twintigste
www.bekijkt.nl Ook zeer geschikt voor het vak CKV1
ring van het jongerenparticipatiebeleid van de
fragmenten en een quiz.
eeuw. Daarnaast wordt hier een drietal theorieën
is het project ‘Bekijk ’t’. ‘Bekijk ’t’ wil jongeren op
Nederlandse rijksoverheid. De situatie met betrek-
beschreven die voor de sociologische studie van
een actieve manier kennis laten maken met kunst en
king tot het jongerenparticipatiebeleid en de invoe-
Vervoorn, A. (2001) Enjoy yourself: klassiek versus rap,
jeugdculturen van belang zijn, namelijk Adorno’s kri-
cultuur. Op de site staan voorstellingen die bezocht
ring van CKV wordt daartoe uiteengezet. Vervolgens
casestudy over een educatief project van het Nederlands
tiek op de cultuurindustrie, het werk van het Centre
kunnen worden in het kader van CKV. Daarnaast biedt
gaat Wielaard dieper in op de verwachtingen, eisen
Promenade Orkest. Doctoraalscriptie
for Contemporary Cultural Studies over arbeiders-
‘Bekijk ’t’ een programma waarbij bezoekers een
en doestellingen van vier theatergezelschappen: het
klasse-jeugdculturen en Bourdieus theorie omtrent
kijkje achter de schermen kunnen nemen. Er zijn
Muziektheater Amsterdam, het Noord Nederlands
smaak. Deel 2 bevat negen korte studies waarin een
onder andere interviews met acteurs, regisseurs,
Toneel, ’t Barre Land en Bekijk ’t.
Zijn jongeren te interesseren voor klassieke muziek
aantal jeugdculturele scenes in kaart wordt gebracht.
belichters of decorbouwers, een middag improvise-
als daarin elementen uit de jongerencultuur worden
Aangezien er vaak een verband bestaat tussen jeugd-
ren op muziek of een stoomcursus breakdance. Op de
Panken, T. (1998) Een geschiedenis van het jeugdtheater: de
gebruikt? Deze vraag is getoetst aan de hand van een
culturen en stromingen binnen de popmuziek, wordt
site staat het spel Melvin de pizzacoureur en er is
ontwikkeling van het kindbeeld in het jeugdtheater: een historisch-
casestudy over de nieuwe formule voor educatieve
aan dit laatste ook de nodige aandacht besteed.
ruimte voor recensies door jongeren.
sociologische studie. Amsterdam:
134
Universiteit van
Amsterdam, 214 p. Signatuur: 01-105
Onderzoek naar de wijze waarop theatergezelschappen betrokken kunnen zijn bij de vorming en uitvoe-
jongerenconcerten van het Nederlands Promenade
Boom, 240 p.
ISBN 90-5352-085-6 signatuur: 98-505
Orkest. Voor de Nederlandse symfonieorkesten is het
Diepenbroek, A. (1998) Kinderconcerten in de kinderschoe-
www.krakeling.nl Jeugdtheater De Krakeling te
belangrijk om jongeren te betrekken bij concerten,
nen: over de geschiedenis en toekomst van concerten voor kinde-
Amsterdam geeft toneel-, dans-, muziek- en poppen-
In dit proefschrift onderzoekt Panken jeugdtheater-
omdat hun bestaansrecht afhangt van het toekom-
ren in Nederland. Doctoraalscriptie
theatervoorstellingen voor verschillende leeftijds-
initiatieven vanaf de late Middeleeuwen en schetst
stige publiek. Cross-overs, wereldmuziek of nieuw
VII, 86 p. Signatuur: 99-627
groepen tussen 4 en 18 jaar. Op de website het aan-
een beeld van de historische veranderingen in het
Universiteit Utrecht,
repertoire zijn mogelijkheden om nieuw publiek te
bod (van circa 210 voorstellingen per seizoen) in de
kindbeeld in het jeugdtheater. De twintigste eeuw
Welke factoren belemmeren de totstandkoming van
maandelijkse agenda, een overzicht van exposities in
krijgt bijzondere aandacht. Het boek is voorzien
een sector familie- en kinderconcerten die in omvang
de foyer van De Krakeling en de geschiedenis van het
van een register van toneelstukken en uitvoeringen,
Verlie, K. en J. Raes (samenst.) (2000) Prometheus zoekt
en effectiviteit te vergelijken is met de sector kinder-
theater. Het aanbod voor jongeren wordt apart weer-
auteurs, regisseurs, spelleiders en jeugdtheater-
Aquarius: reflecties over creatief muziekonderwijs.
en jeugdtheater? De auteur geeft mogelijke verklarin-
gegeven. Dit zijn voorstellingen (met name voor 15+)
groepen.
Peer: Alamire, 171 p.
gen en schetst een overzicht van de geschiedenis van
die geschikt zijn voor het vak CKV1.
ISBN 90-6853-146-8 signatuur: 02-232
kinderconcerten en de huidige situatie. Hij onder-
trekken.
Waal, M. de (1996)
zoekt ook in hoeverre de verworvenheden uit het
Buerman, J. (2002) Jeugdopera: een oud genre voor een jong
Een kwart eeuw kinderen in Nederland: publieksverkenning in
Onder de naam Aquarius zijn vanaf 1996 bij het
jeugdtheater een bijdrage kunnen leveren aan de pro-
publiek. Doctoraalscriptie
opdracht van theatergroep Wederzijds.
Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen de cur-
fessionalisering van kinderconcerten.
Signatuur: 02-811
Amerongen, M. van (red.) (1998) Het leukste orkest van
Onderzoek naar de ontstaansgeschiedenis van jeugd-
viteit, bewustwording en harmonie. Sinds deze her-
Nederland: veertig jaar Nationaal jeugd orkest.
opera in Nederland in de jaren tachtig en de ontwik-
Theatergroep Wederzijds, die in 1996 25 jaar
structurering houdt het Aquariusproject zich bezig
Baarn: Ambo, 176 p.
keling van opera voor de jeugd. Tevens wordt de rela-
bestond, wilde meer informatie over haar doelgroep,
met de ontwikkeling van een artistiek-pedagogisch
ISBN 90-263-1514-7 signatuur: 98-107
tie tussen jeugdopera en de kunstvormen opera, the-
de kinderen. Hiervoor is algemene achtergrondinfor-
ater en muziek onderzocht aan de hand van een aan-
matie vergaard over de leefwijze van kinderen, de
Universiteit Utrecht, 116 p.
Amsterdam: Boekmanstudies, 80 p.
ricula en de lesinhouden doorgelicht en aangepast. Kernpunten van deze koerswijziging waren creati-
ISBN 90-6650-0048-4 signatuur: 96-559
impulsprogramma. Er is onder andere een school opgericht waar zesjarige kinderen een geïntegreerde
Het Nationaal Jeugd Orkest werd opgericht in 1957 en
tal aspecten. Ten eerste is gekeken naar de tweede-
omgangsvormen tussen opvoeders en kinderen, de
muziekopleiding krijgen. Er worden symposia georga-
heeft vele beroemde musici voortgebracht. Meer dan
ling tussen nieuwe opera’s en bewerkingen. Ten
gedragsregels thuis en op school en de vrijetijdsbe-
niseerd en er wordt wetenschappelijk onderzoek ver-
tweeduizend musici deden in dit orkest onvergete-
tweede behandelt de auteur de vraag of opera nu
steding van kinderen. In het laatste hoofdstuk vraagt
richt en gepubliceerd. Deze bundel bevat twaalf
lijke ervaringen op. Een geschiedschrijving naar aan-
muziek is of theater. Een volgend aspect zijn de
de auteur zich op grond van de in de voorgaande
essays over het begrip creatieve muziekopleiding, het
leiding van het veertigjarig bestaan van het Nationaal
onderwerpen en thema’s uit de opera en ten slotte is
hoofdstukken opgedane kennis af hoe theatergroep
Aquariusproject en toekomstperspectieven.
Jeugd Orkest (NJO) met interviews door Willem
gekeken naar de waardering en erkenning.
Wederzijds het beste kan aansluiten bij de leefwereld van de kinderen.
Ouwerkerk en bijdragen van Arthur van Dijk, Martin Bogt, T. ter en B. Hibbel (red.) (2000) Wilde jaren: een
van Amerongen en Johan Giskes. Bevat tevens een
Wielaard, A. (2001) Deze voorstelling is geschikt voor jongeren.
eeuw jeugdcultuur. Utrecht:
discografie.
Doctoraalscriptie Universiteit van Amsterdam, 95 p.
Schaik, H. van (red.) (1993) Jeugdtheater in Europa: een over-
Signatuur: 01-414
zicht.Utrecht:
Lemma, 351 p.
ISBN 90-5189-827-4 signatuur: 00-671
LOKV, 79 p. ISBN 90-6997-056-2
Signatuur: 93-309
Boekman 56 2003
Dossier
Boekman 56 2003
Dossier
135
Boekman_opmaak_def
08-11-2004
09:58
Pagina 136
Aandacht voor de structuur van het jeugdtheater in
besproken theorieën van Bourdieu, Ganzeboom en
lingsschrijvers en lievelingsboeken van kinderen
Europa, met bijdragen van Paul Harman over
Van Meel-Jansen. Ten slotte belicht Van den Haak het
komen aan bod met de schrijver van de maand, een
Groot-Brittannië, Gabriele Ferrari over Italië,
eventuele nut van filmeducatie.
prikbord, chatten en fun & games. Iedereen die een
Tellegen, S. en J. Frankhuisen (2002) Waarom is lezen ple-
vraag, een verhaal of een tekening instuurt, maakt
zierig? Delft:
over België, Brigitte Lallier-Maisonneuve over
Prickaerts, A. (1994) Een relatie onder druk: een onderzoek
die maand kans op een Zilveren Muis. De schrijver
Signatuur: 02-680
Frankrijk en Dennis Meijer en Anne van Otterloo over
naar de rol van het Instituut voor kunsteducatie (LOKV) in de situa-
van de maand kiest uit de inzendingen de winnaar. Na
Nederland. Daarnaast geeft een aantal theatermakers
tie van de kinder- en jeugdfilm in Nederland vanaf 1983 tot op heden.
een jaar en tien zilveren muizen wordt de gouden
Deze publicatie is het sluitstuk van het onderzoeks-
een persoonlijke visie op de situatie in hun land.
Doctoraalscriptie Universiteit Utrecht, [V], 103 p.
muis uitgereikt. De inzendingen en prijswinnaars
project ‘Kind en boek’. Binnen dit project werd ruim
Mathieu Güthschmidt neemt daarbij Nederland
Signatuur: 95-405
worden vermeld op de website.
vijfentwintig jaar onderzoek verricht naar diverse
De auteur besteedt onder andere aandacht aan het
kinderboeken.pagina.nl Een goed overzicht van wat er
jongeren. De attractie van zowel het boek als compu-
overheidsbeleid voor kinder- en jeugdfilm in
op internet te vinden is over kind en letteren is deze
terspelletjes staat centraal. Aandacht voor verschillen
Nederland. Vervolgens gaat Prickaerts na welke acti-
portal. Er zijn verwijzingen naar websites over kinder-
en overeenkomsten tussen leesgedrag van jongens
www.cinekid.nl Ieder jaar wordt in Amsterdam in de
viteiten het LOKV op dit terrein ontplooid heeft en
boeken, strips, gedichten en verhalen en boeken op
en meisjes; het belang van leesaandacht en -beleving
herfstvakantie het drukbezochte film-, televisie-, en
welke initiatieven deze organisatie genomen heeft.
het internet zelf voor alle leeftijdscategorieën, van
voor leesbevordering en het lees- en literatuuronder-
peuters en kleuters tot de jeugd van 12+. Informatie
wijs; leesmotivatie; verbeeldende leesbeleving.
Dagmar Schmidt over Duitsland, Annie van Hoorick 136
of juist wanneer ze hun eigen smaak mochten volgen?
voor zijn rekening.
Eburon, 167 p. ISBN 90-5166-907-0 137
aspecten van leesgedrag, met name van kinderen en
Film
nieuwe-mediafestival voor kinderen van 4 tot 16 jaar, Cinekid georganiseerd. Negen dagen lang vertoont
Dekkers, G.H.J.G. (1993) Van ‘filmziekte’ tot ‘Filmcahier’:
over prijzen en bekroningen, kinderboekenschrijvers,
Eerder verschenen deelrapport is aanwezig onder sig-
Cinekid vijftien nieuwe jeugdfilms afkomstig uit de
filmeducatie in het basisonderwijs. Doctoraalscriptie
de kinderboekenweek, kinderboekenwinkels, biblio-
natuur 02-640.
hele wereld en een selectie van de beste televisiepro-
Universiteit Utrecht, 54 p. Signatuur: 94-035
theken, uitgevers en nog veel meer. Een absolute aanrader.
gramma’s uit binnen- en buitenland. Ook nieuwe
Dongelmans, B.P.M. (et al.) (red.) (2000) Tot volle wasch-
media komen aan bod met de nieuwste computer-
Dekkers beschrijft de ontwikkelingen in filmeducatie
spelletjes en de mogelijkheid een eigen homepage te
vanaf de jaren vijftig en het beleid op dit terrein. Ook
www.sprietje.nl Een voorbeeld van verhalen en boe-
tuur. Den
maken in de cyberkrant van het festival. Op de web-
onderwerpt hij het project ‘Filmcahier, voor het
ken die op het internet zelf te vinden zijn, is Sprietje
Signatuur: 00-606
site veel informatie over het festival en de mogelijk-
basisonderwijs’ aan een onderzoek. De auteur besluit
van de verzekeraar Achmea Zorg. Op deze website,
heid zelf aan de slag te gaan met filmgereedschap om
met een aantal aanbevelingen om dit project te eva-
die bedoeld is voor de allerkleinsten, zijn de avontu-
In 1989 verscheen De hele Bibelebontse berg. De geschie-
een storyboard te maken of het spel Leeuw op Zee te
lueren.
ren van Sprietje te lezen en te bekijken. Alle avontu-
denis van het kinderboek in Nederland en Vlaanderen van de
ren zijn on line te beleven: hoe Sprietje leert zwem-
Middeleeuwen tot heden in 1989 (signatuur:
men en hoe het haar vergaat als ze ziek is. Ook staan
Met dit boek kreeg kinder- en jeugdliteratuur de sta-
er kleurplaten en spelletjes op de site.
tus van een volwaardige discipline. Tien jaar later
spelen, waarin supersnel moet worden gefotografeerd. Er is een prikbord, er kan worden gechat,
Architectuur
gestemd voor de Kinderkast-televisieprijs of meegedaan worden met de Kids & Docs Prijsvraag.
dom: bijdragen aan de geschiedenis van de kinder- en jeugdlitera-
Haag: Biblion, 285 p. ISBN 90-5483-226-6
90-214 ).
werd op een symposium in Utrecht vervolgonderzoek
www.arki.nu Sinds begin april 2003 is de website Arki
(een samentrekking van de woorden architectuur en
Verboord, M.N.M. (2003) Moet de meester dalen of de leer-
gepresenteerd. De bijdragen in deze bundel beschrij-
Haak, M. van den (2000) Lola hilft: een verkennend en kwali-
kinderen) online. Arki is mogelijk gemaakt door
ling klimmen? De invloed van literatuuronderwijs en ouders op het
ven de ontwikkeling van de kinderliteratuur van de
tatief sociologisch onderzoek naar jongeren en films.
Aedes, Atelier Rijksbouwmeester, BNA, NAI en
lezen van boeken tussen 1975 en 2000 / Should the teacher des-
achttiende tot in de twintigste eeuw en schenken
Doctoraalscriptie Universiteit van Amsterdam, 95 p.
Stichting Bouwen in de Beurs. Op de internetpagina
cend or should the student climb? The influence of literature
aandacht aan de auteurs en genres, uitgevers en
Signatuur: 00-665A
kunnen kinderen op een speelse manier onder meer
instruction and parents on the reading of books between 1975 and
boekverkopers, illustraties, illustratoren en de leescultuur.
een virtueel huis bouwen, spelletjes spelen, de archi-
2000. Proefschrift
Onderzoek naar de smaakverschillen en -overeen-
tectuurgeschiedenis bekijken, een werkstuk voorbe-
ISBN 90-51706-91-X signatuur: 03-176
komsten tussen verschillende groepen jongeren en
reiden en ideeën opdoen voor een dagje uit. Ook
organisatoren van filmprojecten ten aanzien van
kunnen kinderen via de site meedoen aan de Kinder
Empirisch onderzoek naar de invloed van ouders en
ken (met) kinder- en jeugdboeken?.
speelfilms. Hoofdstuk 2 bespreekt de Nederlandse
Architectuur Prijs, die dit jaar draait om het mooiste
literatuuronderwijs op het lezen van boeken. Ouders,
Leuven: Davidsfonds/Infodok, 420 p.
traditie van cultuurspreiding voor jongeren. De pro-
schoolgebouw.
docenten en hun oud-leerlingen zijn ondervraagd.
ISBN 90-5483-189-8 signatuur: 99-568
jecten MovieZone en FilmFan komen op meerdere plaatsen ter sprake. Het zwaartepunt ligt op de resul-
Universiteit Utrecht, 236 p.
Coillie, J. van (1999) Leesbeesten en boekenfeesten: hoe wer-
Hoeveel moeite moeten ouders en docenten litera-
Literatuur
taten uit de interviews, die in cijfermateriaal en cita-
tuuronderwijs doen om kinderen aan het lezen te krij-
Aan de hand van voorbeelden en citaten belicht van
gen en wat is hierin de meest efficiënte manier? En
Coillie hoe jonge lezers in de ban van boeken komen.
ten zijn weergegeven. In de conclusie worden de
www.goudenmuis.nl Deze internetsite is voor alle
lezen mensen als volwassenen meer en betere boeken
Daarnaast besteedt de auteur onder meer aandacht
resultaten uit het onderzoek verbonden met de
kinderen en jongeren die van lezen houden. De lieve-
wanneer zij als kind de klassieke kinderboeken lazen
aan de verschillen tussen het lezen door kinderen en
Boekman 56 2003
Dossier
Boekman 56 2003
Dossier
Boekman_opmaak_def
138
08-11-2004
09:58
Pagina 138
door volwassenen en het verschil tussen tegenwoor-
Andries, C. (red.) (1995) Leesbevordering.
dige en vroegere kinderboekenauteurs. Tot slot een
Leuven [etc.]: Garant, 112 p.
aantal tips voor wie met kinderboeken werkt.
ISBN 90-5350-388-9 signatuur: 95-506
Lierop-Debrauwer, H. van, H. Peters en A. de Vries (red.)
Dit boek is gepubliceerd op initiatief van IRA
(1997) Van Nijntje tot Nabokov: stadia in geletterdheid.
(International Reading Association) Vlaanderen Het
Tilburg: Tilburg University Press, VIII, 162 p.
bevat een aantal bijdragen, gebaseerd op lezingen tij-
ISBN 90-361-9568-3 signatuur: 98-351
dens een in februari 1994 gehouden symposium over
139
leesbevordering. Daarbij is er onder andere aandacht Bijdragen aan het gelijknamige symposium over
voor de noodzaak van geletterd zijn, het creëren van
lezen, literatuur en literatuuronderwijs, gehouden op
een leesklimaat voor peuters en kinderen, de functie
22 januari 1997 aan de Katholieke Universiteit
van de ‘boekenjuf’ op de basisschool, de rol van
Brabant. Onder meer aandacht voor leesbevordering,
openbare bibliotheken, en het Nederlandse en
de adolescentenroman en de leesautobiografie als
Vlaamse beleid voor leesbevordering.
spiegel van de leescarrière.
Otter, M.E. en R. Schoonen (1995) Aap, noot, niets ... of het spook van de ontlezing in het basisonderwijs.
Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, [VIII], 126 p. ISBN 90-6813-478-7 signatuur: 96-334
De belangrijkste uitkomst van het onderzoek is dat leerlingen in het basisonderwijs in hun vrije tijd zelden in boeken lezen: ongeveer vijf minuten per dag. De televisie neemt anderhalf uur per dag in beslag. Er is voor de overheid reden om bezorgd te zijn en leesbevorderingsprojecten op te zetten. Vooral het plezier van het lezen moet benadrukt worden.
Theatermuseum Herengracht 168 Amsterdam
tot 01 04 05 Een unieke expositie over 1000 jaar theater in Nederland. Van rondtrekkende komedianten in de vroege middeleeuwen tot het experimentele theater van nu. Centraal staat de ontwikkeling van verschillende speelruimtes en het daarbij behorende theaterpubliek.
Boekman 56 2003
Dossier
Boekman 56 2003
WWW.TIN.NL
1000 jaar theater . NL
