Dorps wonen aan de rand van de stad. Gebiedsvisie Overschie. Behouden & versterken,

Dorps wonen aan de rand van de stad

Gebiedsvisie Overschie Behouden & versterken, 2011-2020

Gebiedsvisie ebiedsvisie Overschie Behouden & versterken, 2011-2020 2011

Woonstad Rotterdam afdeling strategie, markt & beleid Rotterdam, december 2011

in samenwerking met

Visie Overschie 1. Inleiding Waarom een visie?

2. De analyse van Overschie Wat is de kern van Overschie? • • • • •

Samenvatting van de analyse De identiteit van Overschie Woningvoorraad Gebiedsurgentie SWOT-analyse

3. Onze visie op Overschie Wat is de betekenis van de wijk voor haar bewoners en de stad? • • • • • • •

Droomdorp Paravie-Overschie Het Overschie van de toekomst De functie van de wijk voor de bewoners De functie van de wijk voor de stad Een duurzame wijk De vastgoedportefeuille Onze rol in Overschie

4. Doelstellingen Welke resultaten willen we bereiken? • • • • •

Sociaal economisch Ruimtelijk fysiek / woningen Ruimtelijk fysiek / openbaar gebied Voorzieningen / wijkeconomie Imago

5. Strategie Hoe gaan we de doelstellingen bereiken?

Bijlagen

1. Inleiding Waarom een visie? Er ligt al een deelgemeentelijke visie 2010-2014 en een Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie voor Overschie, en er liggen plannen van Woonstad Rotterdam voor transformatie en nieuwbouw in Kleinpolder. Dus waarom dan nog een visie? Om de volgende redenen: •

•

•

• •

•

Er ligt een gebiedsurgentie vanuit de opgave in de sociale woningvoorraad en vanuit de sociaal-economische situatie in Overschie-Kleinpolder. Deze visie geeft de richting en is het afwegingskader voor onze inzet. Aan de plannen van Woonstad Rotterdam voor Overschie liggen bepaalde veronderstellingen ten grondslag, onder meer ten aanzien van onze klantgroepen en de gewenste ontwikkeling van de wijk. Met deze visie maken we die expliciet. Er ligt een gebiedsovereenkomst voor Overschie uit 2009. Momenteel bevinden we ons in een andere tijdsgeest (marktvraag en regelgeving vanuit ‘Europa’), die ons dwingt tot herijking van aangegane verplichtingen en het scherper maken van keuzes op basis van rendement. Deze visie helpt ons daarbij. We willen een gedeeld toekomstbeeld van de wijk, met onze partners in de wijk. We willen een complete en integrale visie op Overschie, niet alleen voor het transformatiegebied, maar voor heel Overschie, inclusief de bestaande voorraad, en niet alleen vanuit stenen gedacht, maar vanuit alle aspecten die een wijk vitaal en aantrekkelijk maken. We willen op basis van een integrale visie ook duidelijkheid scheppen over wat de wijk voor de bewoners en voor de stad betekent. En wat onze rol in Overschie moet zijn.

Voortbouwen op bestaand materiaal Dat er al veel materiaal ligt, betekent dat we bij de ontwikkeling van de visie hebben kunnen voortbouwen op een schat aan bestaande kennis en informatie, waaronder: • • • • • • • •

Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie 2007- 2020; deelgemeentelijke Gebiedsvisie en Actieprogramma 2010-2014; WWI Actieprogramma Overschie Kleinpolder 2010-2014; COS wijkanalyse Overschie 2009 en data 2010; USP onderzoek Woonvisie Overschie 2008; Visie Groen Overschie 2009; Actieprogramma Milieu Overschie 2009; BMC onderzoek CVO Maatschappelijk vastgoed in Overschie 2008.

1

Samenwerking met partners In Overschie wordt opvallend veel samengewerkt. Er is een actief WWI-uitvoeringsoverleg, waar deelgemeente en corporatie samen om de tafel zitten om de benodigde actieplannen voor Overschie te bepalen en de inzet te bespreken. Voor benodigd onderzoek wordt gezamenlijk opdracht verstrekt. Voorbeelden daarvan zijn de Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie 2020 en het DPO (Distributie planologisch onderzoek) 2011. Aan de deelgemeentelijke gebiedsvisie 2010-2014 heeft de corporatie inhoudelijk bijdrage. En zo is ook deze visie een coproductie van Woonstad Rotterdam, Woonbron en de deelgemeente Overschie. Woonstad Rotterdam heeft het voortouw genomen in de totstandkoming van de visie. Dit is de visie van Woonstad Rotterdam op Overschie. De deelgemeente Overschie en corporatie Woonbron hebben belangrijke bijdagen geleverd in de totstandkoming van de visie. De bewonersvertegenwoordiging is betrokken geweest bij het identiteitstraject, evenals een aantal deelraadsleden op persoonlijke titel. De visie is verder ontwikkeld in een aantal sessies met betrokkenen uit het maatschappelijk middenveld, waaronder een vertegenwoordiging van bewonersorganisaties, het Jongerenpanel, scholen, welzijnsorganisaties en ondernemers. Tenslotte is de toekomstvisie getoetst in het Platform Vernieuwing Overschie. Naast vaststelling door het bestuur van Woonstad Rotterdam, zal de visie ook ter vaststelling worden aangeboden aan de leden van de deelraad Overschie. Daarbij zullen tevens afspraken worden gemaakt over de samenwerking rond de totstandkoming van de vervolgproducten op deze visie.

Wat omvat de visie? Deze gebiedsvisie omvat: • een analyse van Overschie vanuit sociaal-economisch, ruimtelijk fysiek, ruimtelijk economisch en sociaal-cultureel perspectief; • een analyse van het woonmilieu, de klantgroepen en de leefstijlen; • een analyse van de huidige sociale voorraad; • een SWOT-analyse als samenvatting van de analyse, en als tussenstap naar de visie; • de gedeelde visie op Overschie in 7 kernbeelden; • met daarbij de functie van de wijk voor de bewoners en voor de stad; • en de toekomstige omvang van de sociale voorraad; • en tenslotte een uitspraak over onze rol in Overschie voor en na transformatie. Deze gebiedsvisie is een visie op het gebied. Een visie geeft een toekomstperspectief. Een gewenst eindplaatje op lange termijn. Met andere woorden een stip op de horizon. Dat blijft enigszins abstract. Het verschil tussen het huidige Overschie en de visie op Overschie betekent dat we nog iets te doen hebben in Overschie. Dat komt in een uitvoeringsprogramma, passend binnen het speelveld en de financiële kaders. Het uitvoeringsprogramma bevat de programma’s en projecten die er voor gaan zorgen dat de wijk zich ontwikkelt naar het gewenste toekomstbeeld. Een visie is niet in steen gebeiteld. Maatschappelijke opvattingen ten aanzien van het wonen zijn van invloed op ons beeld van Overschie als aantrekkelijke wijk. Dat betekent dat periodiek opnieuw moet worden bekeken of de visie nog actueel is.

2

Zoals aangegeven is deze visie alleen een visie. Het is geen uitvoeringsprogramma en het doet geen uitspraken over portefeuillemanagement of over herstructureringsprojecten. De visie dient hiervoor als uitgangspunt, maar deze uitwerkingen behoren niet tot de visie zelf.

Afbakening visie Deze visie heeft prettig wonen in aantrekkelijke wijk als uitgangspunt. Daarom ligt in deze visie het zwaartepunt bij de wijken waar gewoond wordt. De deelgemeente Overschie bestaat uit meerdere wijken. De meeste woningen staan in Overschie Dorp, Kleinpolder Oost en West, Landzicht en Zestienhoven. Park Zestienhoven is nog volop in ontwikkeling tot in 2020. In 2010 zijn de eerste 250 woningen van de voorgenomen 1.800 woningen opgeleverd voor midden- en hogere inkomens. Samen met uitbreidingswijkje Zestienhoven vormt Park Zestienhoven straks de de wijk Zestienhoven. Op termijn moet worden bezien wat de functie en de invloed van deze wijk gaat zijn en in hoeverre het nieuwe deel van deze wijk een eenheid gaat vormen met de rest van Overschie. In deze visie wordt hier op ingegaan vanuit een aantal verschillende aspecten, waaronder woonmilieu, klantgroepen, voorzieningen, en ontsluiting. De wijken Schieveen en Noord Kethel zijn gezien hun beperkte bebouwing niet expliciet in deze visie opgenomen. De deelgemeente Overschie kent een relatief groot aantal bedrijventerreinen. Deze bedrijfsterreinen behoren tot de deelgemeente Overschie, maar zijn niet expliciet meegenomen in de visie. Wel als factor die al dan niet bijdraagt aan aantrekkelijk wonen in de omringende wijken met woonfunctie. De visie heeft daarmee met name betrekking op de wijken Overschie Dorp, Kleinpolder, Landzicht en Zestienhoven.

deelgemeente Overschie gebiedsvisie

3

2. De analyse van Overschie 2.1 Samenvatting analyse Schoksgewijze groei Overschie is van oorsprong een zelfstandig dorp, met een geschiedenis van meer dan 10 eeuwen, dat in 1941 bij Rotterdam is gevoegd. Landzicht is aan het begin van de oorlog bijgebouwd voor Rotterdammers die tijdens de bombardementen hun huis hadden verloren. De wijk was oorspronkelijk bedoeld als nooddorp met 200 semi-permanente woningen met een levensduur van ca. 15 jaar. Landzicht kent een hechte, bijna gesloten sociale structuur. Vlak na de WO II is Overschie schoksgewijs is gegroeid met de wijken Kleinpolder Oost en West, om aan de woningbehoefte van Rotterdam te voldoen. Architect Lotte Stam Beese heeft de nieuwe wijk ingepast in de toen bestaande lintbebouwing. De wijk Zestienhoven volgde midden jaren ’60 met 120 woningen, als opvang voor de bewoners van andere nooddorpen aan de rand van Rotterdam, die moesten wijken voor de groeistuipen van de stad. Net als Landzicht kent Zestienhoven hechte familiebanden, een sterke, naar binnen gerichte sociale cohesie en honkvaste bewoners.

Landzicht Zestienhoven

Overschie (oude dorp)

Kleinpolder Oost

Kleinpolder West

Park Zestienhoven komt voort uit planvorming midden jaren ’80 over de ontwikkeling van de noordrand van Rotterdam met kavels voor 1.800 grondgebonden woningen voor midden- en hogere inkomens en een eigen winkelcentrum. De eerste paar honderd woningen zijn inmiddels opgeleverd. De ontwikkeling van Park Zestienhoven loopt door tot in 2020. Waar de wijk Zestienhoven oorspronkelijk alleen een uitbreidingswijk van 120 woningen was, is het straks een wijk met bijna 2.000 woningen. De deelgemeente Overschie is daarmee een samenstelstel van meerdere wijken die deels bijna naast elkaar liggen. Spreekt men van Overschie, dan is de altijd spraakverwarring of het over het oude dorp Overschie gaat, of over de deelgemeente Overschie als geheel.

4

Sociaal economisch De deelgemeente Overschie heeft in totaal ongeveer 7.700 woningen en 15.900 inwoners. De inwoners van Overschie zijn overwegend autochtoon. De leeftijdsopbouw wijkt iets af van het stedelijk gemiddelde; het aantal ouderen ligt iets hoger en het aantal jongeren tot 20 jaar iets lager. De deelgemeente Overschie scoort een 6,1 op de sociale index (2010). De wijk Kleinpolder scoort een 5,5 en is daarmee een kwetsbare wijk. Knelpunten zijn een laag inkomen, een laag opleidingsniveau, onvoldoende taalbeheersing en de gezondheid van de bewoners. Voor heel de deelgemeente zijn eenzaamheid en sociale contacten een aandachtpunt. De sociale aanpak is dan ook het zwaartepunt in het deelgemeentelijke beleid. In heel Overschie domineert de gele leefstijl. In Overschie Dorp komt de blauwe leefstijl met slechts een klein verschil op de tweede plaats. In Kleinpolder staat de groene leefstijl met eveneens een klein verschil op de tweede plaats. Dat is opmerkelijk. Meestal is één leefstijl duidelijk dominant. De bewoners hechten aan Overschie als eigen plekje naast de stad met haar historische kern. Overschie ligt op steenworp afstand van zowel ‘de stad’ als het groen platteland. Het rustige dorpse karakter spreekt aan, evenals de nabijheid van groen, de stedelijke voorzieningen en de uitvalswegen. Mensen groeten elkaar en maken een praatje in de supermarkt. Het Overschiegevoel is het gedeelde gevoel van Overschie. De oorspronkelijke dorpskernen kennen sterke sociale verbanden en een bloeiend verenigingsleven. Er zijn veel netwerken naast elkaar. Niet iedereen komt bij iedereen over de vloer. Maar de verwachting is wel dat je meedoet binnen je eigen cirkel. Landzicht en Zestienhoven zijn door de sterke sociale cohesie en door de ligging meer op zichzelf gericht dan op Overschie. Eind jaren '90 was sprake van leefbaarheids- en veiligheidsproblemen, met name in Zestienhoven. Door integrale inzet vanuit gemeente, politie, sociale dienst, opbouwwerk en Woonstad Rotterdam zijn deze problemen aangepakt en is de situatie genormaliseerd. In Zestienhoven en Landzicht is vervolgens met succes het concept MVE-koopwoningen geïntroduceerd. De combinatie van de integrale aanpak met het vergroten van het eigen woningbezit en de instroom van een doelgroep met een vast inkomen die bewust voor de wijk kiest, heeft ertoe geleid dat de betrokkenheid van de bewoners bij hun wijk is vergroot en de sociale weerbaarheid is toegenomen. Ook het nieuwe Park Zestienhoven is niet primair op Overschie gericht. Door de huidige fysieke ontsluiting is Park Zestienhoven vooralsnog meer op Schiebroek dan op Overschie georiënteerd. Verder valt op dat alleen Kleinpolder Oost als ‘Kleinpolder’ wordt beleefd, terwijl Kleinpolder West als ‘Overschie’ wordt ervaren. In de beeldvorming is ‘Kleinpolder’ bovendien een negatief begrip, wat wordt versterkt door de labeling als WWI-wijk voor de wijkenaanpak. Voor een dorpse stadswijk kent Overschie relatief veel sociaal-maatschappelijke voorzieningen, waaronder voldoende basisscholen, peuter- en kinderopvang, sportfaciliteiten en een nieuwe bibliotheek. Voor de dagelijkse boodschappen kun je prima in Overschie zelf terecht. Overschie beschikt bovendien over wandelen fietsmogelijkheden langs de Schie en ligt nabij het recreatiegebied Midden Delfland. Jaarlijks

5

evenement is de Paradie Overschie, waarbij de dagprogrammering geheel voor en door Overschieënaren wordt ingevuld. Ruimtelijk economisch De deelgemeente Overschie ligt ten noorden van de A20 en wordt doorsneden door de A13. Dat maakt dat Overschie enerzijds direct aan uitvalswegen ligt. Anderzijds vormt de A20, samen met het Kleinpolderplein, een fysieke barrière. De directe nabijheid van de snelwegen wordt, vooral van buiten af, als sterk negatief ervaren vanuit het oogpunt van milieu en luchtkwaliteit. Overschie maakt deel uit van de noordrand van Rotterdam. De economische structuur waar Overschie deel van uitmaakt, overstijgt de grenzen van de deelgemeente. Direct aan de westzijde van Overschie ligt het bedrijventerrein Spaanse Polder (deelgemeente Delfshaven), dat samen met ’s Graveland Zuid (gemeente Schiedam), ruimte biedt aan ruim 900 bedrijven en werkgelegenheid voor 10.000 mensen. Er liggen plannen voor modernisering van de Spaanse Polder tot hoogwaardig bedrijventerrein. In de deelgemeente Overschie zelf bevinden zich ook nog de bedrijventerreinen Hoog Zestienhoven en Noordwest in de OostAbtspolder. In de plannen voor Park Zestienhoven is voorzien in de uitbreiding van Hoog Zestienhoven. Bovendien zijn er plannen in ontwikkeling voor de aanleg van RTM Airpark met kantoren en bedrijven op het luchthaventerrein, en voor het businesspark Schieveen gericht op kennisintensieve bedrijvigheid. Qua economische structuur ligt Overschie in het hart van de metropoolregio Rotterdam – Den Haag met Rotterdam Airport in de nabijheid. De plannen voor de A13/A16 verbinding passen in deze bovenlokale gedachte. Dat geldt ook voor de plannen voor Park Zestienhoven. Hier wordt ingezet op de een doelgroep die aantrekkelijk wonen zoekt in de nabijheid van de economische ontwikkelingen aan de noordrand van Rotterdam. Daar waar de deelgemeente Overschie een rustig stedelijk woonmilieu heeft, biedt het nieuwe Park Zestienhoven meer een landelijk exclusief woonmilieu. Deze ontwikkeling sluit daarmee meer aan op bovenlokale ontwikkelingen dan op het bestaande woonmilieu van Overschie zelf. Eerder is ook al aangegeven dat Park Zestienhoven qua fysieke ontsluiting meer op Schiebroek dan op Overschie is gericht. Bovendien is in de plannen voorzien in een eigen winkelvoorziening in Park Zestienhoven, waardoor Park Zestienhoven vooralsnog een relatief zelfstandige satellietwijk van de deelgemeente lijkt te gaan worden. Wel zijn fietsverbindingen met Kleinpolder in ontwikkeling. Ruimtelijk fysiek De historische dorpskern is een van de kwaliteiten van Overschie. Het historische centrum functioneert echter niet als natuurlijk centrum van Overschie. Het winkelgebied van Overschie concentreert zich rondom de Hoge Schie, en maatschappelijke voorzieningen in het Prachthuis aan het Mookhoekplein.

6

Het gevolg hiervan is ook dat Overschie geen eenduidige centrumfunctie heeft. Het kent een historische kern, een winkelcentrum en een maatschappelijk cluster op verschillende locaties, die zich normaal gesproken in het natuurlijke centrum van een dorp of wijk zouden bevinden. De deelgemeente Overschie is daarmee een lappendeken aan buurtjes en functies; er is geen eenduidig middelpunt of leidende structuur. Wat niet meehelpt is dat de A13 dwars door Overschie heen loopt. Het Sidelingepark moet met Overschiese evenementen de verbinding vormen en een ontmoetingsplaats zijn voor alle Overschieënaren. Doordat Overschie ingeklemd ligt tussen de A20, de A13 en de omringende natuur is Overschie ook minder bekend bij mensen van buiten Rotterdam; door de beperkte toegang tot de wijk, zul je nooit per ongeluk door Overschie rijden. Mede daardoor heeft men vaak geen duidelijk of goed beeld van Overschie. Overschie heeft dan ook een relatief gesloten woningmarkt. Nieuwe instroom komt voornamelijk uit Overschie zelf en uit andere wijken van de Rotterdamse noordoever, en amper uit omliggende gemeenten. Overschie kent een unieke mix van zowel kapitale villa’s als goedkope woningen. Tegelijkertijd kent de woningvoorraad in Overschie een flessenhalsstructuur: er is sprake van een relatief groot aanbod goedkope woningen en weinig grondgebonden woningen in het segment daar net boven voor doorstromers. Met name Kleinpolder Oost heeft een eenzijdige woningvoorraad met veel portiekflats, die niet meer aan de vraag van met name startende gezinnen en ouderen voldoen. Het aanbod van grondgebonden woningen in het nieuwe Park Zestienhoven is vooral gericht op midden- en hogere inkomens. Jonge startende gezinnen trekken daardoor vaak weg naar randgemeenten. Nooddorp Landzicht en uitbreidingswijkje Zestienhoven kennen voornamelijk kleine een- en tweelaags grondgebonden woningen. Nooddorp Landzicht is in de jaren '80 gerenoveerd. Recent is geconstateerd dat het complex aan het verzakken is. Momenteel wordt een onderzoek ingesteld naar de mogelijke onderhoudsstrategie. In combinatie met de heroverweging van het MVE-product roept dit tevens de vraag op hoe wij deze woningen in de toekomst willen exploiteren.

2.2 De identiteit van Overschie

Eind 2009 is een identiteitstraject opgestart door Woonstad Rotterdam in samenwerking met Van Nimwegen. Hieraan hebben bewoners en professionals deelgenomen. In dit traject is de identiteit van Overschie omschreven met de volgende kernwoorden: •

• • •

een dorp – met een lange turbulente geschiedenis, veilig, groen, rust, geborgenheid, kleinschalig, vertrouwd, ontspannen, zelfvoorzienend in de basis, leven met de seizoenen, duurzaam, urban farming; tussen stad en groen – nabij het centrum van Rotterdam, “lopen naar London”, wandelen en fietsen in Midden-Delfland; zelfbewust – ruimte om te zijn wie je bent, tolerant, met een weidse blik, vrij, geborgen, ondernemend, historisch bewust; divers – lappendeken van buurtjes en functies, verscheidenheid en verbinding, rijgdraden van water en groen.

7

Overschie is dus je eigen plekje naast de stad. Een apart stukje Rotterdam, waar je thuiskomt. Een dorp, maar niet dorps. Onderdeel van de stad en toch eigen. Kortom, “Overschie, een mooier reisdoel is er nie” (The Amazing Stroopwafels). Tegelijkertijd kent Overschie een grote diversiteit. Ga je de hoek om, dan beland je zomaar in een ander buurtje. De identiteit van Overschie dan omschrijven als ‘divers’ is niet bevredigend. Een identiteit moet immers de kernwaarde weergeven. En diversiteit is in Overschie wel een feit, maar geen kernwaarde. In een vervolgsessie eind 2010 binnen Woonstad Rotterdam is een verdieping aangebracht waarbij de identiteit is verbijzonderd naar deelgebieden binnen Overschie. Er zijn drie deelgebieden te onderscheiden: 1. de kernen Landzicht en Zestienhoven 2. Overschie Dorp en in Kleinpolder West de Rotterdamse Rijweg en omgeving 3. Kleinpolder West omgeving Van Adrichemweg, Kleinpolder Oost en de Kleine Schie Hieronder geven we per deelgebied de kernwaarden van de identiteit weer. Die kernwaarden zijn richtinggevend voor verdere versterking en ontwikkeling van een wijk of buurt. De hierboven omschreven identiteit van Overschie is te algemeen voor alle deelgebieden. De identiteit hieronder is een verfijning daarvan. Deze verfijning, dit gedachte-experiment op basis van ervaringen, is gemaakt met leden van het platform vernieuwing Overschie en het Jongerenpanel. 1. Landzicht en Zestienhoven • •

•

het oude Overschie; hier kom je vandaan volkser, gesloten, eigen, ons kent ons; naar binnen gericht, kom je niet zomaar tussen de wijk van het kleine geluk

2. Kleinpolder Oost, Kleine Schie, omgeving Van Adrichemweg • • •

hier kom je terecht gemêleerd, individuen gedeelde smart is halve smart

3. Overschie Dorp, Kleinpolder West, omgeving Rotterdamse Rijweg • • •

hier wil je naartoe historisch, welvarend, tevreden vrij maar niet vrijblijvend, kleine homogene netwerken naast elkaar

Deze verfijning van de identiteit naar wijken geeft zicht op de verschillen in karakter van de wijkjes binnen de deelgemeente Overschie.

8

Concluderend Overschie kent een variëteit aan wijken en buurtjes. De gemeenschappelijke noemer is het dorpse karakter, met de bijbehorende sociale netwerken die soms een hele buurt overspannen en soms kleinschalig naast elkaar bestaan, de ingekaderde ligging van Overschie aan de rand van de stad, met stedelijke voorzieningen enerzijds en groengebieden aan de andere kant onder handbereik. Dus, ondanks de waar te nemen accentverschillen, blijft het Overschie-gevoel blijft de gedeelde factor. Met de ontwikkeling van Park Zestienhoven wordt Overschie uitgebreid met 1.800 woningen. Interessante vraag is wat de invloed van deze ontwikkeling op identiteit van Overschie gaat zijn. En hoe de binding met het bestaande Overschie zal gaan zijn. Park Zestienhoven zal straks samen met uitbreidingswijkje Zestienhoven (rondom de Schipholweg) de wijk Zestienhoven gaan vormen. Vooralsnog is Park Zestienhoven meer een bovenlokale ontwikkeling die nu nog weinig relatie heeft met de bestaande dorpskern. De beleving dat inwoners van Park Zestienhoven daadwerkelijk Overschieënaren zijn, moet nog groeien.

2.3 Woningvoorraad Corporatiebezit in Overschie Woonstad Rotterdam heeft meer dan 3.600 woningen in bezit, 47% van het totaal aantal woningen in Overschie. Ons bezit concentreert zich in Kleinpolder (2.900 woningen, meer dan driekwart van het totaal aantal woningen in de wijk). Daarnaast heeft Woonstad Rotterdam een klein aandeel in Overschie Dorp (ca. 380 woningen, 12%) en alle woningen in Landzicht (199 woningen, 100%) en Zestienhoven (120 woningen, 51%). Zestienhoven bestaat uit uitbreidingswijk Zestienhoven aan de Schipholweg e.o. (100% Woonstad Rotterdam) en het nieuw te bouwen Park Zestienhoven. Na de voltooiing van Park Zestienhoven na 2020, zal uitbreidingswijk Zestienhoven nog maar zo’n 6% deel uitmaken van de totale wijk Zestienhoven. Woonbron heeft in Overschie Dorp 478 sociale huur woningen in bezit. Habion, Laurens en de SOR hebben in Kleinpolder samen 330 sociale huurwoningen.

Woonstad Rotterdam Woonbron SOR Laurens Habion particulier/overig

9

De totale sociale voorraad in de deelgemeente Overschie komt daarmee op ca. 4.400 van de 7.700 woningen (57%). Dat is hoger dan het aandeel corporatiewoningen in de stad als geheel: 47%. Het aantal sociale huurwoningen in de deelgemeente Overschie is gemiddeld ook hoger dan in referentiewijk Schiebroek, waar het aantal corporatiewoningen ongeveer de helft is van het totaal aantal woningen in de wijk (50%).

100% 14% 80% 53%

43%

50%

60% 86%

40% 20%

47%

57%

50%

Opvallend is het aandeel corporatiewoningen in de wijk Kleinpolder, dat met 86% met kop en schouders boven alles uitsteekt.

0% Rotterdam

Schiebroek

Aandeel corporatiebezit

deelgem. Overschie

Kleinpolder

Aandeel overige eigenaren

Ontwikkelingen in de portefeuille van Woonstad Rotterdam Sinds de WO II voorziet Overschie in de wederopbouw- en uitbreidingsplannen van Rotterdam. De portiekwoningen van 55m2 voldeden destijds aan de woonwensen voor gezinnen en waren zelfs luxe te noemen. In de loop der jaren zijn de woonwensen veranderd, met name ten aanzien van de omvang van de woning. De toenmalige portefeuille van ruim 4.600 woningen van (de voorgangers van) Woonstad Rotterdam was niet meer toekomstbestendig. In de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw is gestart met de eerste transformatieslag van de bestaande voorraad. Vanaf de jaren ’90 is gestart met de tweede fase van de transformatie van de voorraad, met name door grootschalig samenvoegen in Kleinpolder deels ook weer door vervanging van verouderde woningen. In totaal zijn ruim 1.000 woningen gesloopt (22%) en ruim 500 woningen (11%) aan voorraad onttrokken voor samenvoeging. Daar voor in de plaats zijn ca. 500 nieuwbouwwoningen opgeleverd.

Ontwikkeling naoorlogse voorraad (4600 eenheden)

22%

sloop 47%

onttrekking door samenvoeging 11%

kwetsbare voorraad doorexploiteren

20%

10

De huidige voorraad bedraagt na al deze ingrepen 3.600 woningen. Door de ingrepen hebben we nu een voorraad die voor een groot deel toekomstbestendig is. Er ligt echter nog een verbeteropgave van 930 woningen, het laatste deel van de in de vorige eeuw opgestarte transformatie (de resterende 20% van de oorspronkelijke 4.600 woningen). De huidige voorraad bestaat uit ruim 600 eengezinswoningen en ongeveer 3.000 appartementen (waarvan ca. 2.000 portiekwoningen zonder lift, 500 appartementen met lift, en 500 appartementen met 55+ label). Het overgrote merendeel van ons bezit is sociale huur (2.400 woningen) of sociale koop (850 woningen). Minder dan 10% van ons bezit middeldure huur (300 woningen).

1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

eengezinswoning portiekwoningen

La nd z ic

er ei np ol d Kl

D O ve rs ch ie

ht Ze st ie nh ov en

appartement met lift

or p

Het merendeel van onze portiekwoningen, zo’n 1.700 woningen, staat in Kleinpolder Oost. Daar ligt ook onze verbeteropgave.

Transformatieopgave en plannen In Overschie wordt al langer stevig gewerkt aan de woningvoorraad. Een groot deel is inmiddels aangepakt, maar een flink deel is nog verouderd. In Overschie ligt voor Woonstad Rotterdam nog een vervangingsopgave ca. 930 woningen. Dit zijn voornamelijk kleine en verouderde portiekwoningen die niet meer aan de huidige woonwensen voldoen. De afronding van de voorgenomen transformatie past ook binnen onze doelstellingen voor het portefeuillemanagement: een daling van het aantal kleine appartementen van < 55m2 zonder lift (van 25% in 2010 naar 15% 2025 voor de hele Woonstad-voorraad). In Overschie ligt dat percentage nu nog op ca. 35% van de voorraad (ruim 1.200 portiekwoningen), ruim boven het Woonstad-gemiddelde, terwijl alleen in centrumstedelijke gebieden hogere concentraties van kleine appartementen wenselijk zijn. In het kader van de afronding van de transformatieopgave is de Blijvenburg I dit jaar (2011) opgeleverd. Het Kreater-complex met 32 moderne appartementen in de sociale huur (tot max. € 652,--) is in uitvoering. Er liggen plannen voor de Blijvenburg II, de Abtsweg, de Josselin de Jonglaan. Voor Welschen 2 (Van Adrichemweg) en de Oost- Sidelingeflats is nog geen planontwikkeling gaande, maar ze horen uiteindelijk wel in het rijtje thuis. De genoemde ontwikkelingen gaan in fases. De laatste woningen waar nu plannen voor liggen, zullen in 2025 worden opgeleverd.

11

Gestart is met 32 moderne appartementen in de sociale huur (tot maximaal € 652,--) in het nieuwe Kreater-complex. De appartementen in Blijvenburg II (Nieuw Stadt en Land) zijn bedoeld voor de middeldure huur en de vrije verkoop. De overige projecten leveren eengezinswoningen op van verschillende grootte en prijsklassen, beginnen bij een bereikbare sociale koopprijs (vanaf ca. € 190.000,--). Overschie kent een vrij gesloten woningmarkt. Doelgroepen voor deze eengezinswoningen zijn vooral Overschieënaren, en daarnaast ook klanten uit Rotterdamse wijken op de noordoever, die toe zijn aan een tweede stap in hun wooncarrière. Voor het midden- en hogere segment worden in Kleinpolder Zuid West aan de Josselin de Jonglaan woningen ontwikkeld door Woonstad Rotterdam, Van Omme & De Groot en Groeneweg Bouw. Woonstad Rotterdam is trekker van het gezamenlijke stedenbouwkundige plan. Woonbron heeft een voorraad van 478 woningen in Overschie Dorp. Woonbron wil zich vanwege haar beperkte marktaandeel op een verantwoorde wijze terugtrekken uit Overschie. Dat betekent dat zij producten met toekomstwaarde in de vrije verkoop zal zetten. Het gaat om bijna 250 eengezinswoningen, duplexwoningen en woningen die reeds onder voorwaarden verkocht zijn. Om aan te sluitende bij het gewenste laagbouwmilieu, wil Woonbron de duplexwoningen eerst omvormen tot eengezinswoningen en dan pas verkopen. De overige 230 sociale huurwoningen zijn kleine portiekwoningen. Omdat de woningen klein zijn en een beperkte technische kwaliteit hebben, vindt Woonbron deze woningen niet geschikt voor de verkoop of renovatie. De komende periode vervullen deze woningen nog wel een rol op de woningmarkt, maar op termijn (15 tot 20 jaar) zullen ze uit markt genomen moeten worden, waarbij nieuwbouwlocaties ontstaan met potentie om de wijk verder te verbeteren.

12

2.4 Gebiedsurgentie Een gebiedsurgentie is dat wat moet gebeuren. De gebiedsurgentie is reden of noodzaak voor een gebiedsontwikkeling. Overschie kent een gebiedsurgentie vanuit sociaal en fysiek oogpunt. Kleinpolder Oost kent een concentratie van sociaal-economische problematiek. Overschie als geheel is sociaal voldoende, maar Kleinpolder is een sociaal kwetsbare wijk met een score van 5,5 op de sociale index. Die kwetsbaarheid zit vooral in (het gebrek aan) capaciteiten, en in mindere mate in meedoen en sociale binding. Ook gezondheid, inkomen en taalbeheersing scoren in Kleinpolder problematisch. Daarnaast zien we dat een groot deel van de sociale voorraad aan vervanging toe is. Langdurig doorexploiteren van deze woningen is geen optie. Een aantal complexen zal nog 5 tot 10 jaar meegaan, maar niet langer dan dat. De woningen zijn technisch verouderd en als woonproduct niet toekomstbestendig. Dat betekent dat renovatie en onderhoud voor deze complexen lang niet altijd de eindkeuze kan zijn. Op basis van marktonderzoek en portefeuilleanalyse zal per complex moeten worden bekeken wat de meest verstandige keuze en fasering is. Naast de gebiedsurgentie (wat er moet gebeuren) kennen we ook gebiedsambities (wat willen de partners) en gebiedscondities (wat kan er). Deze analyse richt zich op de gebiedsurgentie. In hoofdstuk 3 gaan we in op gebiedsambitie: wat willen we dat er gebeurt. Of met andere woorden, hoe willen we dat Overschie er over pakweg 10 tot 15 jaar uitziet. Dat is onze stip op de horizon voor Overschie, onze visie op en ambitie voor Overschie. De SWOT-analyse in de paragraaf hierna helpt ons daarbij. De gebiedscondities zijn de randvoorwaarden die grenzen stellen aan de ambities. Dat kunnen marktomstandigheden zijn, de aanwezigheid of het gebrek aan partners, de locatie zelf en de (financiële) middelen. Dat zijn vooral de afwegingen die in het uitvoeringsprogramma worden gemaakt.

13

2.5 SWOT-analyse De onderstaande SWOT-analyse is een samenvatting van de analyse Overschie vanuit het perspectief van vitale en aantrekkelijke wijken (voor de bewoners, voor de stad en vanuit portefeuilleoverwegingen). De SWOT-analyse geeft de sterke punten en de kansen van Overschie weer en vormt de brug naar de toekomstvisie.

Sterk

Zwak

• • • • • • • • • • •

•

groene, dorpse karakter ligging nabij stad en groen geborgen, eigen plekje historische dorpskern groen, ruimte en veilig sociale samenhang en openheid sterke binding met Overschie selfsupporting qua voorzieningen recreatiemogelijkheden het omringende water bedrijvigheid in nabije omgeving

• • • • • • • • •

A13 als fysieke barrière Kleinpolderplein als fysieke drempel milieubelasting door snelwegen beperkte OV-voorziening oost-west geen eenduidige centrumfunctie flessenhals in woningvoorraad eenzijdige sociale voorraad en onevenwichtige verdeling concentratie sociaal economische achterstand in Kleinpolder Oost onbekendheid van Overschie scherpe Oost-West deling in beeldvorming

Kans

Bedreiging

•

• • • •

• • • • • •

aantrekkelijk woonmilieu aan de noordrand van Rotterdam wooncarrière als antwoord op VINEXvlucht groene en duurzame wijk ruimtelijkheid blijvend sterke binding vertrekkers economische ontwikkeling noordrand mogelijkheid tot ingreep door kwalitatief slechte voorraad

• • •

wijzigingen in milieuwetgeving uitblijven A13-A16 verbinding toename belasting A13 woningmarkt en afzetbaarheid nieuwbouw wegtrekken sociale stijgers concurrentie omliggend gebied geen uitgesproken imago

Uit het bovenstaande blijkt vooral dat Overschie sterk is in het bieden van een aantrekkelijk woonmilieu aan de rand van de stad. Tegelijkertijd zien we dat de woningvoorraad eenzijdig is met de grote concentratie van kleine sociale portiekwoningen. Door deze flessenhals in de woningvoorraad is het niet mogelijk om binnen Overschie een volgende stap te maken en trekken startende jonge gezinnen weg naar omringende gebieden. De kracht van Overschie, dorps wonen in Rotterdam, kan verder versterkt worden door het woningaanbod meer af te stemmen op de vraag. Overschie is door de groene, veilige en ruimtelijke opzet bij uitstek een wijk die onderdak kan bieden aan jonge gezinnen die de tweede stap maken in hun wooncarrière.

14

3. De visie op Overschie 3.1 Droomdorp Paravie-Overschie Als je kinderen vraagt te dromen over het Overschie van de toekomst, dan schotelen ze je droomdorp “Paravie” voor. In het droomdorp zijn de huizen niet grijs en vierkant, maar vaak rond, veelkleurig en fantasierijk. En er zijn niet alleen huizen maar vooral hutten en tenten. Er is veel ruimte om te spelen. Kinderen komen met een scala aan wensen, van een klimmuur, springkussen, skatebaan/halfpipe, en glijbaan tot vijvers en fonteinen, een kampvuur, een klimboom, boomhut, zwembad, dierentuin en kinderboerderij. Er zijn ook auto’s in “Paravie”, maar niet erg veel. Natuurlijk rijdt er ook een tuk-tuk en er is een trein en een veerpont. Het dorp is vooral groen en kleurig: bomen en bloemen zijn er in soorten en maten.

Droomdorp “Paravie” is door de kinderen van Overschie in elkaar geknutseld tijdens het festival Paradie Overschie 2011. Het hele dorp is uiteindelijk gepresenteerd in het Woonstad Rotterdam-KNUTS paviljoen op het festivalterrein.

3.2 Het Overschie van de toekomst Vraag je het kinderen, dan krijg je een heldere beelden over wat zij graag zouden zien in Overschie. Vraag je het ons, dan gaat het om het maken van vitaal en aantrekkelijke wijken voor bewoners en voor de stad. Overschie heeft al veel aantrekkelijke kanten. Die willen we behouden en waar nodig versterken. De kinderen van Overschie hebben laten zien dat je een toekomstvisie het beste in beelden kunt laten zien. Dat doen we. Hierna geven we onze visie op Overschie in 7 kernbeelden weer. 15

1. Historische stadswijk Bijzonder aan Overschie is de historische dorpskern. Die draagt bij aan aantrekkelijk wonen en recreëren. In het Overschie van de toekomst is de historische kern beter zichtbaar en meer aangesloten bij de overige centrumfuncties van Overschie. Met andere woorden, het historisch centrum heeft een actievere functie gekregen, is beter te vinden en wordt vaker bezocht door bewoners en mensen van buiten Overschie. Bovendien heeft in de toekomst Overschie als geheel een duidelijk dorps karakter. De nieuwbouw in Kleinpolder draagt daar aan bij. Overschie heeft zijn zelfstandige verleden, maar Overschie heeft daarnaast ook een duidelijke relatie met de stad. In het verleden heeft Overschie meermalen de ontwikkelingen van de stad opgevangen met de aanleg van Landzicht, Zestienhoven en Kleinpolder. En nu ook met de voltooiing van Park Zestienhoven. Overschie is historie en verbondenheid met de stad.

2. Rustig stedelijk wonen In Overschie is het rustig stedelijk wonen. Dorps wonen tussen stad en groen. Gezellig en huiselijk wonen. Maar ook wonen met winkels in de buurt. In de woorden van de Grote Woontest van SmartAgent (2008) is het wijk met de beste combinatie van stad en platteland. Geen slaapwijk, maar een wijk met een redelijke mate van functiemenging. En een wijk voor een mix aan doelgroepen. Er is grote vraag in Rotterdam naar rustig stedelijk wonen. Dit woonmilieu willen we in Overschie behouden en versterken. Een wijk met een mix aan eengezinswoningen en appartementen, met overwegend laagbouw. En met koop en huur voor een mix aan doelgroepen. Voorzien van de benodigde gemakken en voorzieningen. En met veel groen.

16

3. Dorps karakter – samen leven Overschie heeft een dorps karakter. Men groet elkaar, men kent elkaar van het schoolplein, vanuit de straat of van de vereniging, en men spreekt elkaar aan, en neemt deel aan activiteiten, met elkaar in kleine kring of in groter verband. Dat spreekt mensen met een geel-groene leefstijl aan. In Overschie woon je samen. Kiezen voor Overschie betekent kiezen voor het dorpse karakter van Overschie. In de toekomst zijn onze klantgroepen zich hier van bewust door de duidelijke profilering van Overschie. Overschie blijft een wijk met verschillende buurtjes, maar het Overschie-gevoel is de gedeelde factor.

4. Wooncarrière voor gezinnen Overschie is bij uitstek geschikt voor gezinnen. Overschie is kindvriendelijk, ruim opgezet, veilig, en heeft veel groen. En ligt strategisch aan de noordrand van Rotterdam, midden in het hart van de metropoolregio Rotterdam – Den Haag, met verbindingswegen naar bedrijven en werkgevers in de stad en in de regio. In het Overschie van de toekomst kun je opgroeien en doorgroeien. Het biedt ruimte aan starters, aan gezinnen met kinderen en aan senioren. Waar nu de jonge gezinnen wegtrekken omdat ze geen geschikte woning kunnen vinden, is het straks mogelijk om in Overschie de tweede stap in je wooncarrière te maken. Er zijn meer eengezinswoningen met een tuintje voor startende gezinnen en voor doorstromers. Het zijn kwalitatief goede woningen die binnen het dorps karakter van Overschie passen. Met name Kleinpolder past straks beter in dit plaatje. Tegelijkertijd blijven er voldoende sociale huurwoningen voor starters en kleine huishoudens. En er zijn appartementen die bij uitstek geschikt zijn voor senioren. Stedelijke trend is een lichte afname in het aantal sociale huurwoningen in de stad en een meer evenwichtige verdeling van de sociale voorraad over de regio. Het Overschie van de toekomst is nog steeds sociaal, maar niet socialer dan de stad. Na de transformatie en de oplevering van de nieuwbouw voor jonge gezinnen, zal in Overschie nog een basisvoorraad van bijna 3.000 sociale huurwoningen resteren. Een deel daarvan is bij uitstek geschikt voor senioren.

17

5. Actueel voorzieningenaanbod Het Overschie van de toekomst heeft net als nu een ruim aanbod aan sociaalculturele voorzieningen. Er zijn meerdere basisscholen, peuterspeelzalen en naschoolse opvang. Er zijn genoeg buurtfaciliteiten en er is een bloeiend verenigingsleven. Overschie is qua winkels zelfvoorzienend in de basis. Je kunt er je dagelijkse boodschappen doen. 84% doet dat nu al. Dat blijft zo. De Baumannlaan in Kleinpolder is de winkelstraat van Overschie met een keuze aan kleine, goede supermarkten. Het nieuwe Park Zestienhoven heeft een eigen, tweede winkelvoorziening voor de dagelijkse behoefte. De grote winkels en de stedelijke voorzieningen zijn onder handbereik.

6. Vervoer: fijnmazig en aangesloten Overschie is in de toekomst evenals nu beperkt maar voldoende ontsloten. Er is geen doorgaand verkeer, maar je kunt de wijk goed in en uit. Binnen de wijk past een fijnmazig OV-netwerk. De huidige pilot tuktuks zijn daar een voorbeeld van. In het toekomstige Overschie zijn de verbindingen tussen de verschillende delen van Overschie verbeterd. Niet alleen is de verbinding tussen Kleinpolder Oost en West aantrekkelijker gemaakt, maar ook Park Zestienhoven is beter op de rest van Overschie aangehaakt. Bovendien heeft Overschie dan doorgaande fietsroutes naar het achterland, waardoor het aantrekkelijker wordt om de auto de laten staan voor kort vervoer. Het Overschie van de toekomst is aangehaakt op een hoogwaardige OV-verbinding (Randstad Rail), die niet per definitie op Rotterdam Centraal is georiënteerd, maar juist een snelle verbinding heeft naar Delft – Den Haag en naar Schiedam. Bovendien wordt straks de A13 niet meer als barrière gezien, zeker niet nu de A13-A16 verbinding is geopend. Het Kleinpolderplein is omgevormd tot groene oase en zorgt met de A20 voor een beschutte ligging van de wijk.

18

7. Groen, ruimte, recreatie & sport Overschie is dé groene wijk van Rotterdam. Overschie is natuurlijk vanzelf al omringd door groen en water, met Schie aan weerszijde en het natuuren recreatiegebied Delflanden. Maar ook binnen Overschie is er veel groen, water en ruimte. Parken, wandelroutes en fietsroutes nodigen uit tot de fiets pakken of een ommetje maken. Kinderen kunnen veilig spelen en ravotten. En Overschie is koploper in duurzaamheid. Mede door de groene maatregelen, van hofjes tot daken, heeft Overschie het beeld van grijs, milieubelasting en in de file staan weten om te buigen naar groen, ruim wonen en prettig leven. Bij de nieuwbouw is rekening gehouden met energiezuinige maatregelen en in de opzet van de wijk is beweging het uitgangspunt.

Resumé De kinderen van Overschie willen wonen in een droomwijk met veel groen en water, veel bomen, veel ruimte om te spelen. En het liefst in een gevarieerde wijk met niet teveel auto’s. Met de bovenstaande visie in 7 kernbeelden denken we, binnen de grote-mensenmogelijkheden, een groot deel van de wensen van de kinderen te hebben vervuld. Het gaat niet om elke dag zon en een hemel vol luchtballonnen, maar wel om een wijk waar veilig spelen en goed opgroeien is. Een wijk waar kinderen de ruimte hebben en waar ouders er daarom ook graag wonen. Kortom, een wijk met een dorps karakter, waar het rustig stedelijk wonen is, aan de rand van de stad, met stedelijke voorzieningen onder hand bereik. Een dorpse stadswijk, die mensen met een geel-groene leefstijl aanspreekt. Een wijk die de huidige Overschieënaren nu al aanspreekt en straks ook nog. Vandaar het motto van deze visie: behouden en versterken. Maar ook een wijk die ruimte biedt aan met name jonge startende gezinnen die een tweede stap in hun wooncarrière willen maken en daarbij het liefst binnen Overschie blijven, of bewust voor Overschie kiezen.

3.3 Functie van de wijk voor de bewoners Het Overschie van de toekomst biedt de bewoners nog steeds de dorpse stadswijk. Overschie biedt een rustig stedelijk woonmilieu aan de noordrand van de stad voor mensen met een geel-groene leefstijl. Door de ligging van Overschie aan de noordrand van de stad, is de wijk zowel georiënteerd op de stad zelf als op de regio Delft - Den Haag. Door de nabijheid van uitvalswegen is de wijk aantrekkelijk voor mensen die in de omgeving werken. Overschie blijft qua winkels zelfvoorzienend in de basis en er is een ruim aanbod aan buurtfaciliteiten en sociaal-culturele voorzieningen op wijkniveau. Grootstedelijke voorzieningen zijn onder handbereik. Meer dan nu biedt Overschie straks de mogelijkheid van een wooncarrière voor Overschieënaren en voor jonge startende gezinnen uit andere Rotterdamse wijken op de 19

noordoever die toe zijn aan tweede stap. Waar nu sprake is van een flessenhalsstructuur, is straks doorstroom mogelijk naar een (sociale) grondgebonden woning. Het Overschie van de toekomst is in staat de huidige bewoners van Overschie aan zich te binden. Starters en bijzondere doelgroepen kunnen nog steeds terecht in de ruime basisvoorraad aan sociale huurwoningen. Overschie is en blijft sociaal, maar is niet socialer dan de stad.

3.4 Functie van de wijk voor de stad Overschie kent een rustig stedelijk woonmilieu. Een wijk als Pendrecht kent een vergelijkbaar woonmilieu. Pendrecht is de zuidelijke tuinstad die grondgebonden woningen biedt voor gezinnen. De bewegingen op de Rotterdamse woningmarkt in Rotterdam zijn onzichtbaar gescheiden door de Maas. Pendrecht biedt het rustig stedelijke woonmilieu voor de wijken op Zuid. Overschie heeft eenzelfde functie voor de rechter Maasoever; het biedt een tweede stap voor startende gezinnen uit Overschie zelf en uit met name omringende wijken in Delfshaven (Middelland) en Noord (Blijdorp). Ten opzichte van Pendrecht is Overschie dorpser van karakter en meer gedifferentieerd in ruimtelijk fysiek opzicht, met haar historische kern, met de variatie in buurtjes en wijken, met de lommerrijke lanen en singels naast de bekende stempelstructuur van Lotte Stam Beese. Tegelijkertijd heeft Pendrecht haar eigen landmarks en bijzondere gebouwen, zoals de St. Bavokerk en vissenkommen van Harry Nefkens. Qua winkelvoorzieningen is Overschie ‘slechts’ zelfvoorzienend in de basis, daar waar Pendrecht het omvangrijkere Plein 1953 kent. Beide wijken kennen ruim voldoende sociaal-culturele voorzieningen. Los van de verschillen kunnen we stellen dat Pendrecht en Overschie een vergelijkbaar woonmilieu bieden voor onze klantgroepen, de een op de zuidoever en de ander op de noordoever.

3.5 Een duurzame wijk Gebiedskwaliteiten Een duurzame wijk is een wijk waar mensen op termijn ook nog prettig wonen. Onze visie op Overschie is de bekrachtiging en versterking van de kernwaarden van Overschie: rustig wonen aan de rand van de stad, met ruimte om leven en op te groeien en met stedelijke voorzieningen onder handbereik. Rotterdam heeft een tekort aan grondgebonden woningen in een rustig stedelijk woonmilieu (Grote Woontest 2008). Met onze visie en de voorgenomen ontwikkelingen zetten we hier op in. Duurzaamheid kent zijn tijd. Toen de wijk en Kleinpolder na de oorlog werden ontwikkeld, waren de portiekwoningen van 55m2 met eigen sanitair het summum van luxe. Ook toen was de wijk bij uitstek bestemd voor gezinnen. De gebiedskwaliteiten zijn onverminderd, maar het product in Overschie is inmiddels verouderd. Het voldoet niet meer aan de bouwkundige eisen en aan de woonwensen van deze tijd. Maar onveranderd is de keuze voor gezinnen, voor het dorpse karakter en voor rustig en ruimtelijk wonen aan de rand van de stad. Daarin zijn we duurzaam. We zijn ook duurzaam in het behouden van wat goed is, in het aansluiten op de kernkwaliteiten van Overschie en in het faciliteren van de sociale structuur in Overschie. Wij dragen bij aan het versterken van het dorpse karakter, van de uitstraling van de nieuwe woningbouw tot de sponsoring van wijkfestivals.

20

Wooncarrière in de wijk Duurzaamheid betekent voor ons ook het kunnen maken van een wooncarrière binnen de eigen wijk als dat past bij identiteit van de wijk wijk en bij de wensen van de bewoners. Voor Overschie, met zijn dorpse karakter, en met de sterke binding van de bewoners aan de wijk, is dat het geval. Met de inzet op het bieden van een tweede stap voor jonge gezinnen, en het keren van de noodgedwongen VINEX-vlucht, VINE vlucht, bieden dat binnen Overschie. Dat sluit ook aan bij de Woonvisie van de gemeente Rotterdam. Woonservicegebied mogelijk om ook Bovendien biedt Overschie genoeg mogelijkheden rustig oud te worden in Overschie. Overschie Het dorpse karakter past daarbij, evenals de woningvoorraad en de voorzieningen die Overschie biedt. De deelgemeente Overschie is aangewezen als woonservicegebied en beschikt over voldoende voorzieningen voor senioren rondom de Mookhoek en de Blijvenburg, de aanwezigheid van en samenwerking met de stedelijke diensten en lokale welzijnsorganisaties, een bloeiend verenigingsleven en een fijnmazig vervoer in de wijk. Naast Woonstad Rotterdam bieden ook zorgpartners SOR, Laurens en Habion een woonaanbod voor senioren. Wijkeconomie Uit draagvlakberekening blijkt dat de Overschiese markt voor dagelijks winkelaanbod vrijwel in evenwicht is.. Wens is om de winkelvoorziening voor de dagelijkse boodschappen in Overschie te behouden.. Met de voorgenomen transformatieplannen transformatieplannen van Woonstad Rotterdam in Kleinpolder Oost zullen 358 verouderde kleine portiekwoningen worden vervangen door ca. 150 eengezinswoningen. De verdunning wordt opgevangen door de gezinnen (met effectief meer consumenten per woning), waardoor het bestedingspotentieel bested nagenoeg gelijk blijft. Verwachting is dat het inwonersaantal van Overschie stijgt van 16.000 naar 18.000 tot 20.000 inwoners (DPO-onderzoek), onderzoek), waarbij Park Zestienhoven met ca. 1.800 woningen straks ca. 6.000 inwoners heeft. Dat is ongeveer eenderde van heel Overschie en betekent een geografische verschuiving in de verdeling van de koopkracht. De koopkracht van deze nieuwe inwoners is naar verwachting hoger dan het huidige gemiddelde. In de plannen voor Park Zestienhoven is gezien het aantal inwoners voorzien in een lokale winkelvoorziening. Dat betekent dat de Baumannlaan het belangrijkste winkelgebied in Overschie zal blijven, met een wijkvoorziening in Park Zestienhoven. In combinatie met de ontwikkeling van Park Zestienhoven zal de winkelvoorziening voorziening rondom de Abtsweg geleidelijk kunnen transformeren van een boodschappencentrum naar een meer voorzieningengeoriënteerd centrum. Duurzaam bouwen en milieu Duurzaamheid is ook duurzaam bouwen. Niet alleen een product dat straks nog gewild is, maar ook een product waarbij we bouwen conform het Actieprogramma Milieu Overschie, waaraan we ons gecommitteerd hebben. hebben. Duurzaamheid is ook duurzaam omgaan met energiebronnen, ronnen, zowel in complexen als in buitenruimten en vervoer. Daarbij valt te denken aan duurzame verlichting en elektrisch vervoer in de wijk. wijk Groen, ruimte en gezondheid Tenslotte is duurzaamheid in Overschie ook te vinden in ruimtelijkheid en groen. Overschie Over is een van de groenste deelgemeenten van Rotterdam. Niet alleen door de aanwezigheid van veel natuurgebieden, water en polders in nabije omgeving, maar ook door het vele groen in de wijken zelf. Bij Overschie passen bomen, parkjes en groene hofjes. Plekken Plekken waar je graag

21

doorheen loopt, fietst en verblijft. Groen, ruimtelijkheid en rust, die de gezondheid ten goede komen.

3.6 De vastgoedportefeuille Woonstad Rotterdam heeft in de huidige ondernemingsstrategie (2008-2012) staan dat zij wil bijdragen aan een sterke stad, vitale wijken en de toename van bewonerstevredenheid. En bovendien een toekomstgerichte portefeuille wil ontwikkelen. Volgens de prognoses blijft het aantal jonge startende gezinnen in Rotterdam als geheel de komende jaren stabiel. Hier is dus sprake van een stabiele vraag. Tegelijkertijd zien we dat het aantal eenpersoonshuishoudens stijgt. In Overschie is het gemis aan eengezinswoningen voor startende gezinnen de grootste urgentie. Deze doelgroep past vanouds bij de kwaliteiten van de wijk. Er is echter geen hedendaags aanbod meer dat voor deze doelgroep geschikt is, waardoor onze huidige klantgroep, die toe is aan een volgende stap in hun wooncarrière, wegtrekt uit Overschie en uit de stad naar de randgemeenten. Overschie is altijd al een wijk geweest die gewild is door gezinnen. In de jaren ’90 is daar op ingezet door in Kleinpolder Oost en West op grote schaal woningen samen te voegen of te vervangen door nieuwbouw. In Kleinpolder staat ook nu nog een grote voorraad kleine portiekwoningen zonder lift, die technisch verouderd is en die niet meer voldoet aan de huidige woonwensen. Portiekwoningen zijn markttechnisch kwetsbaar door lage tevredenheid en hoge verhuisgeneigdheid. De klant wil kwaliteit. De huidige voorraad goedkope woningen in Kleinpolder trekt starters aan en mensen die geen andere keuze hebben. Tegelijkertijd trekken Overschieënaren die toe zijn aan een tweede stap in de wooncarrière weg uit Overschie, terwijl ze het liefst in Overschie zouden willen blijven. In Overschie is behoefte aan meer eengezinswoningen voor een mix een doelgroepen en prijsklassen. Dit bedient zowel de jonge startende gezinnen als de middengroep met een laag en middeninkomen. Afronding transformatieopgave De afronding van de voorgenomen transformatie past binnen de doelstelling van het verminderen van het aantal kleine portiekwoningen < 55m2 zonder lift, bij het toekomstbestendig maken van de woningvoorraad en bij het voorzien in de mogelijkheid van een wooncarrière voor startende gezinnen. Bij de dorpse identiteit past het dat de wijk geen doorstroomwijk is, maar een blijfwijk, waarin starters met een geel-groene leefstijl binnen de eigen wijk de volgende stap op de wooncarrière kunnen maken. Voor de komende periode tot 2025 staat de laatste transformatieslag ingepland van 930 portiekwoningen en kleine appartement in Kleinpolder. Deze woningen zijn verouderd en voldoen niet meer aan de huidige woonwensen. In plannen is voorzien in het terugbouwen van voornamelijk eengezinswoningen en grotere appartementen in de vrije verkoop vanaf € 190.000,-- oplopend tot € 300.000/450.000,-. Daarnaast worden appartementen met lift in de sociale huur, middeldure huur en vrije verkoop opgeleverd. De toevoeging van grondgebonden woningen past binnen het gewenste rustig stedelijke woonmilieu en versterkt de dorpse uitstraling in Kleinpolder Oost. De vernieuwing rondom de Abtsweg als entree van Kleinpolder Oost is een van de waardemakers in de wijk. De benodigde investering van deze gewenste ontwikkeling moet in een uitvoeringsprogramma worden doorgerekend afgezet tegen het rendement van de portefeuille.

22

Sociale voorraad na transformatie Van ons bezit in Overschie (nu nog 3.600, waarvan 3.300 sociale huurwoningen tot € 652,--) blijft na transformatie straks een kernvoorraad over van 2.900 woningen, waarvan bijna 2.600 woningen in de sociale huur (zie tabellen in de bijlagen). Tellen we de andere aanwezige corporaties mee (SOR, Habion, Laurens) dan bedraagt de kernvoorraad aan kwalitatief goede huurwoningen voor sociale doelgroepen bijna 3.000 woningen in Overschie. Hierin is nog geen rekening gehouden met labeling vanuit de portefeuillestrategie, die in navolging van de visie wordt vastgesteld. Mogelijk wordt een aantal woningen gelabeld voor de vrije verkoop. Produkt-markt-combinaties De inzet in Overschie is dus primair de inzet op een passend product voor gezinnen met een geel-groene leefstijl. Van de huidige voorraad is ca. 40% geschikt voor gezinnen. Na transformatie is dat 53% (ruim 1.500 woningen, zie tabellen in de bijlage). Deze verschuiving in portefeuille naar meer woningen voor gezinnen strookt ook met de wensen van de stad, om gewenste woonmilieus te versterken, om de kwetsbare woningvoorraad terug te dringen, en om gezinnen voor de stad te behouden. Tot de voorraad voor gezinnen behoren de 600 eengezinswoningen in Kleinpolder, Landzicht en Zestienhoven en Kleinpolder. Deze eengezinswoningen zijn deels verkocht onder voorwaarden (MVE-verkoop). Vanuit de doelstellingen van ons portefeuillemanagement willen we onze voorraad eengezinswoningen niet zien afnemen tussen nu en 2020. Dat betekent dat terughoudend moet worden omgegaan met vrije verkoop van eengezinswoningen. Daarnaast blijft er echter meer dan voldoende aanbod kleine betaalbare woningen voor starters en eenpersoonshuishoudens (een kleine 1.000 portiekwoningen, 34% van de voorraad). Meer dan helft hiervan is met lift (600 woningen). De 400 portiekwoningen zonder lift bevinden zich in gemengde complexen (deels huur, deels MVE-verkoop) en hebben een casco-renovatie ondergaan. Deze portiekwoningen zijn door te exploiteren, zowel in bouwtechnisch opzicht als van uit de marktvraag. Op dit moment zijn ongeveer 400 woningen specifiek gelabeld voor ouderen (14% van de voorraad). Daarnaast zijn er ook appartementen, waaronder Kreater en Nieuw Stadt&Land, die niet specifiek als seniorenwoning zijn gelabeld, maar die wel geschikt zijn voor ouderen. Toekomstbestendige voorraad Met deze laatste transformatieronde is de voorraad op hoofdlijnen toekomstbestendig gemaakt, zij het dat van tijd tot tijd investeringen in het binnenpakket van de woningen noodzakelijk blijven (cv's, keukens, badkamers). Positie In Overschie Dorp hebben we een kleinere positie (12%) die we graag willen behouden. Uitbreidingswijk Zestienhoven vervult met 120 eengezinswoningen al de functie van tweede stap in de wooncarrière. Nooddorp Landzicht raakt aan het einde van de levensduur, maar willen we graag handhaven gezien de culturele waarde en de hoge bewonerstevredenheid. Onderzocht moet worden in welke vorm dit mogelijk is. Beheer Overschie kent een bijzondere geschiedenis van gemengd beheer van VVE-complexen. De MVE-koopvorm is in Overschie ingezet als tussenvorm tussen huur en koop, waarmee de doelgroep, die net iets meer kon betalen dan een sociale huurwoning, maar net niet genoeg

23

had voor een reguliere koopwoning, wel in Overschie terecht kon en kon blijven. In Overschie heeft deze koopvorm stabiliteit en meer betrokkenheid in complexen gegeven. Woonstad Rotterdam is van plan deze koopvorm af te schaffen. Juist voor Overschie zal dit goed doordacht moeten worden. Met name ook voor de wijken Landzicht en Zestienhoven, waar de MVE-koopvorm is ingezet vanuit sociale en beheersmatige overwegingen. Hier moet over worden nagedacht.

3.7 Onze rol in Overschie Momenteel is Woonstad Rotterdam sterk aanwezig in Overschie. Dat is logisch gezien onze positie in Overschie en de opgave in de sociale woningvoorraad. Na de voltooiing van de voorgenomen transformatie- en nieuwbouwplannen, dat wil zeggen na uitvoering van het uitvoeringsprogramma dat na deze visie moet worden gemaakt, is Overschie meer een wijk op eigen benen. Daarbij past een transformatie van een zeer actieve rol naar een meer beheersmatige rol. Aanwezigheid en blijvende zichtbaarheid in de wijk past bij het dorpse karakter en de geelgroene leefstijl van onze klantgroepen in Overschie. Daarbij valt te denken aan het behoud van een servicepunt in de wijk, de zichtbare aanwezigheid van servicemedewerkers in wijk die aanspreken en aanspreekbaar zijn, en een advertentiebeleid dat gericht op de geelgroene leefstijl. Dat past ook bij het huidige klantenbestand, maar mag in de toekomst meer ontwikkeld worden, zeker wanneer we er voor kiezen om het dorpse karakter willen versterken en we de inzet voor de geel-groene klantgroepen explicieter maken. Woonbron wil zich de komende 15 jaar geleidelijk aan uit de Overschie terugtrekken. Een nauwere samenwerking op sociaal beheer en in overlegsituaties, voor deze periode waarin de omvang van de voorraad van Woonbron steeds kleiner wordt, ligt voor de hand.

24

4. Doelstellingen De doelstelling voor Overschie focust zich vooral in het gelijktrekken van Kleinpolder (Oost) met Overschie als geheel. In Kleinpolder bevindt zich de grootste opgave in de aanpak van de verouderde sociale voorraad en op sociaal- economisch gebied. Sociaal • • • •

Overschieënaren zijn in de toekomst niet minder gezond dan overige Rotterdammers. In de toekomst scoort ook Kleinpolder sociaal voldoende en is het geen kwetsbare wijk meer (van 5,5 in 2010 naar minstens 6,0 in 2020). En minstens handhaven van de sociale index in Overschie e.o. (6,9 in 2010). Geen kwetsbare scores meer in 2020 (nu nog op sociale contacten). Handhaven 8,5 op de veiligheidsindex voor beide gebieden afzonderlijk (in 2010 was Overschie Dorp e.o. een 9,0 en Kleinpolder een 7,7)

Ruimtelijk fysiek / woningen • •

•

• •

Afmaken transformatie en terugdringen en verbeteren kwetsbare woningvoorraad (930 woningen). Daarbij inzetten op rustig stedelijk wonen en versterken dorpse uitstraling. Meer een gedifferentieerd woningaanbod in met name Kleinpolder door toevoeging van ca. 350 eengezinswoningen, waarvan ca. een derde voor startende gezinnen die toe zijn aan een tweede stap in de wooncarrière. Daarnaast ruim 100 kwalitatief hoogwaardige appartementen met lift, ook geschikt voor senioren, ongeveer gelijkelijk verdeeld over de sociale huur, middeldure huur en vrije verkoop. Voldoende aanbod voor verschillende klantengroepen door behoud van een kernvoorraad van ca. 2.900 woningen in Overschie, waarvan bijna 2.600 woningen in de sociale huur (tot € 652,--). (Samen met andere corporaties: ca. 3.300 woningen, waarvan ca. 3.000 sociaal.) Behoud eengezinswoningen en appartementen voor senioren in sociale huur. De nieuwbouwplannen wordt conform het Actieprogramma Milieu Overschie gerealiseerd en zijn standaard op PKVW-niveau uitgevoerd. Bewonerstevredenheid in Kleinpolder komt in 2020 op eenzelfde niveau als Overschie Dorp e.o (van 38 punten naar 54 punten op de SmartWijkindex in 2008)

Ruimtelijk fysiek / openbaar gebied • • • • • •

Hoogwaardige buitenruimte in Kleinpolder na transformatie. Verbeteren verbinding tussen Kleinpolder Oost en West. Verbeteren verbinding tussen Park Zestienhoven en Overschie. Doorgaande fietsroutes tussen buurten en naar buiten Overschie. Recreatieve wandelroutes langs de Schie. Structureel invoeren en handhaven fijnmazig vervoer in de wijk. Aansluiting huidige verbindingen op hoogwaardig OV-knooppunt.

Voorzieningen / wijkeconomie • •

Behouden en versterken winkelgebied Baumannlaan. Zelfvoorzienend in basis. Behouden aanbod sociaal-culturele voorzieningen.

Imago • Verder vergroten bekendheid Overschie bij Rotterdammers op de noordoever. • Versterken imago als dorps wonen langs de rand van de stad.

25

5. Strategie Bij gebiedsontwikkeling gaat de aanpak van sociale problematiek hand-in-hand met de aanpak van fysieke problemen. De fysieke aanpak kan nooit alleen het antwoord zijn op sociaal-economische problemen in een wijk. Partners nemen ieder hun eigen verantwoordelijk in de gebiedsontwikkeling vanuit hun eigen kernactiviteiten. In Overschie hebben we als corporatie gezien de fysieke opgave een zeer actieve rol. Dat doen we in overleg met onze partners in de wijk. Met Woonbron en de deelgemeente worden gebiedsafspraken gemaakt over de inzet in de wijk. Met de gemeente wordt periodiek WWIuitvoeringsoverleg gehouden over de uitvoeringsplannen en de voortgang. De gemeente heeft het voortouw en de regie in het sociaal-economische programma (OverschieSportGratis, Klaar voor een Kind, Full Engagement, woonservicegebieden, ontwikkeling Dalton Talent Campus). Voor wat betreft de transformatieopgave zijn de ontwikkelingen in volle gang. Een deel van voorraad is inmiddels verbeterd of vervangen. Voor het merendeel van de resterende opgave liggen er plannen (Kreater, Blijvenburg II, Abtsweg, Josselin de Jonglaan en Welschen 2). De Oost Sidelinge fungeert als ‘vrije ruimte’, waarvoor nog plannen worden gemaakt op basis van de dan geldende marktomstandigheden en klantvraag. In de uitvoering wordt in 2011 gestart met de bouw van sociale huurappartementen (Kreater). Dit principe van sociale bouw voor de sloop uit, biedt ruimte voor doorstroom en herhuisvesting van bewoners uit het Abtweg-gebied dat vervolgens wordt aangepakt. De voorgenomen transformatie van de voorraad heeft het zwaartepunt in Kleinpolder. Met de gemeente worden afspraken gemaakt over de inrichting van de openbare ruimte volgend op de transformatie van de woningvoorraad. Zo wordt aan de Abtsweg een groene slinger van bomen aangelegd, passende bij het groene en dorpse karakter van Overschie. Vanuit het oogpunt van spreiding van ons bezit over de deelgemeente, willen we de sociale voorraad in Overschie Dorp behouden. Evenals de voorraad in Zestienhoven, die nu al de functie van tweede stap in de wooncarrière vervult. Nooddorp Landzicht is met 199 eenlaagswoningen uit 1942 aan het einde van de levensduur. Het wijkje is niet onderheid en gaat verzakken op het inklinkende veen, wat rioleringsproblemen oplevert. De komende jaren worden de woningen in onderzoek genomen om te meten hoe snel de verzakking doorzet en wat de consequenties daarvan zijn voor de mogelijkheid van doorexploiteren. Indien mogelijk wordt de wijk behouden, vanuit het oogpunt van cultureel-historische waarde en bewonerstevredenheid. Onderhouds- en verhuurstrategie zijn aandachtspunten. Woonstad Rotterdam stopt op korte termijn met sociale verkoop onder voorwaarden. In Landzicht en Zestienhoven worden vrijkomende woningen, vanwege de sterke sociale cohesie en voor versterking van het sociale profiel van de wijk, sinds 2002 onder MVEvoorwaarden verkocht. Gezien de schaarste van grondgebonden eengezinswoningen in Rotterdam, zijn we terughoudend met de vrije verkoop van deze voorraad. Met gemeente en andere partners in Overschie wordt verder ingezet op de bekendheid en de versterking van het imago van Overschie als dorps wonen aan de rand van de stad.

26

Bijlagen

27

Bijlage 1: Analyse & achtergrondinformatie Sociaal economisch •

•

•

•

•

•

•

•

•

Overschie is van oorsprong een organisch gegroeid dorp met een rijke historie die terugvoert tot in de 10e eeuw. Overschie heeft nog steeds haar historische dorpskern, et lommerrijke lanen en singels. Overschie was tot de annexatie door de gemeente Rotterdam in 1941 een zelfstandige gemeente. In 1982 werd Overschie een Rotterdamse deelgemeente. • Vanaf het midden van de vorige eeuw werd Overschie uitgebreid om de groei van Rotterdam op te vangen. Het kent nu de wijken Overschie (het Oude Dorp), Kleinpolder Oost en West (sinds 1948-1952), nooddorp Landzicht (1942), uitbreidingswijk Zestienhoven (1965) met Park Zestienhoven (sinds 2000), Schieveen en Kethel. • De dorpskernen kennen sterke sociale verbanden, met name Landzicht en Zestienhoven. Zestienhoven is in de jaren zestig gebouwd voor de 2e generatie uit nooddorp Landzicht. Alleen de bewoners van het nieuwe Park Zestienhoven oriënteren zich volledig op Schiebroek. Dit mede door de fysieke ontsluiting van de wijk. De deelgemeente Overschie heeft ongeveer 15.900 inwoners, waarvan 7.230 in Kleinpolder, 6.740 in Overschie, 1.030 in Zestienhoven, 440 in Schieveen, 390 in Landzicht en 70 in Noord- Kethel. Het aantal inwoners in Overschie is in de afgelopen 10 jaar met ca. 8% afgenomen, deels verklaarbaar door de verdunning in Kleinpolder en deels door afname van de gemiddelde huishoudengrootte. De inwoners van de deelgemeente Overschie zijn overwegend autochtoon; slechts 35% is allochtoon tegen 46% in Rotterdam als geheel (COS 2010). Dat varieert sterk per wijk: 51% allochtonen in Kleinpolder, tegenover slechts 23% in Overschie Dorp, 17% in Zestienhoven en 5% in Landzicht. De 35% allochtonen is opgebouwd uit 10% allochtonen uit andere Westerse landen en 25% uit niet-Westerse landen (met name 6% Surinamers, 5% Turken en 4% Marokkanen, 2% Antillianen). Qua leeftijdsopbouw wijkt Overschie zit dicht tegen het stedelijk gemiddelde. Het aantal ouderen ligt iets hoger (17% tegen 14% stedelijk) en het aantal jongeren tot 20 jaar iets lager (22% tegen 23% stedelijk). Ongeveer 41% van de huishoudens is alleenstaand (34% in Overschie, 48% in Kleinpolder) tegenover 47% in Rotterdam als geheel. Relatief veel alleenstaanden in Kleinpolder. Relatief weinig gezinnen met kinderen in Kleinpolder (18%, tegen 20% in Rotterdam als geheel en 29% in Overschie e.o.). Wel meer eenoudergezinnen in Kleinpolder (11%) dan in Overschie e.o. (6%). In totaal is ongeveer 33% van de huishoudens gezinnen met kinderen (35% in Overschie e.o., 29% in Kleinpolder). Het opleidingsniveau ligt gemiddeld iets lager dan in Rotterdam als geheel.

28

• •

•

•

•

•

•

•

•

•

• • •

•

Het aantal inwoners met een uitkering (19%) is vergelijkbaar met stedelijke cijfers (21%). In de deelgemeente Overschie heeft gemiddeld 52% van de huishoudens een laag inkomen. Voor Kleinpolder en Landzicht piekt dat aantal naar respectievelijk 62% en 67%. De wijken Overschie en Zestienhoven zitten onder het gemiddelde met respectievelijk 43% en 39%. Het gemiddeld besteedbaar inkomen ligt ongeveer op het Rotterdamse gemiddelde (12.400,-- tegen 12.500,--). De verdeling lage, midden en hoge inkomen komt overeen met de stedelijke verdeling. Het aandeel huishoudens met een hoger inkomen concentreert zich in Overschie Dorp. Kleinpolder kent overwegend huishoudens met een laag inkomen, een laag opleidingsniveau en een vaak een lage arbeidsparticipatie. In Overschie Dorp en omgeving domineert de gele leefstijl (37%), met de blauwe leefstijl als goede tweede (33%). In Kleinpolder is ook de gele leefstijl het meest aanwezig (35%) met de groene leefstijl als tweede (31%). De deelgemeente Overschie scoort in 2010 gemiddeld een 6,1 op de Sociale Index 2010, een lichte daling ten opzichte van 2009. Overschie en omstreken scoort daarbij beduidend hoger (6,9) dan Kleinpolder (5,5). Overschie e.o. is daarmee sociaal voldoende sterk, terwijl Kleinpolder een kwetsbare wijk is, met name door de minder goede gezondheid van de bewoners, armoede en onvoldoende taalbeheersing. Overschie en omstreken scoort alleen matig op sociale contacten en verder voldoende, terwijl Kleinpolder daartegenover geen sociaal sterke thema’s kent. Opvallend is dat de leefomgeving in de Sociale Index positief wordt gewaardeerd; het thema ‘weinig vervuiling en overlast’ scoort het hoogst in de Sociale Index van de deelgemeente Overschie. Dat beeld geldt ook voor Kleinpolder. Overschie scoort gemiddeld een 8,4 op de veiligheidsindex (2009); Overschie en omstreken een 9,0 en Kleinpolder een 7,7. Allebei een lichte daling ten opzichte van 2008, net als Rotterdam als geheel. De deelgemeente Overschie kent daarmee alleen veilige wijken. Wat opvalt is dat Kleinpolder relatief, ten opzichte van andere wijken, slechter scoort op de Sociale Index dan op de Veiligheidsindex; met een dergelijke hoge veiligheidsindex is de sociale index relatief laag. Uit de Grote Woontest 2008 resulteert een score van 54 op de Smartwijk Index voor Overschie e.o. en 38 voor Kleinpolder ten opzichte van een stedelijke score van 15. Gewaardeerd worden het dorps karakter, de ligging nabij de stad en toch rustig. Gemiste voorzieningen nabij zijn met name uitgaansgelegenheden, sport- en speelplaatsen en werkmogelijkheden. De geregisseerde bewonersbetrokkenheid is relatief hoog. Ingediende bewonersinitiatieven in het kader van de WWI overtreffen het budget. Bewoners spelen in een rol in actief gestimuleerde voorstellen. De Paradie en het Jongerenpanel zijn bekende voorbeelden. Belangrijkste thema’s voor bewoners zijn participatie bij planvorming en de ontwikkeling bochtafsnijding Hoge Brug en Oost Abtspolder. Er is een bloeiend verenigingsleven, van zangkoren, volksdansen en de Oranjevereniging tot tuinieren voor ouderen en de Turkse en Marokkaanse Vereniging Overschie. De deelgemeente heeft 3 locaties aangewezen als voorzieningenconcentraties: de Mookhoek voor een zorg- en welzijnscluster, de Zonnekorf voor onderwijs-, sport- en spel, en de Cleynpolderschoollocatie als detailhandel- en medisch cluster. In de Mookhoek functioneert het Prachthuis sinds 2009 als voorzieningen-supermarkt: bundeling zorg- en welzijnsinstellingen, Vraagwijzerloket, Stadswinkel, servicepunt corporatie, commerciële organisaties, bewonersorganisatie en vrijwilligers. Op de lokatie Zonnekorf wordt de Dalton Talent Campus ontwikkeld met onderwijsfaciliteiten, een sporthal, een 25-meter bad, een theater, dagopvang voor peuters en een supermarkt

29

•

•

•

• • • •

•

•

(realisatie 2012). Nog geen concrete activiteit ten aanzien van de Cleynpolderschoollokatie. Actieve zorgaanbieders zijn Laurens Wonen, Zorgcompas (zorg en verpleging aan huis), Thuiszorg, Humanitas, De Stromen (thuiszorg) , Thermiek (welzijn). Er zijn voldoende zorgvoorzieningen in Overschie en voldoende ouderenactiviteiten. Het aanbod levensloopbestendige woningen waar zorg kan worden geleverd was te beperkt. Met de vernieuwde Blijvenburgflats wordt daarin meer voorzien. Er zijn voldoende scholen: in Overschie Dorp en Kleinpolder 3 basisscholen (kath., prot., openbaar) verdeeld over 6 locaties en 4 peuterspeelzalen. Verwachting is dat het aantal leerlingen toeneemt, door aanwas vanuit Park Zestienhoven, ondanks afname in Overschie en Kleinpolder. Er is een groot aantal sportfaciliteiten met in totaal 8 sportvelden, 6 gymzalen, een (kinder)zwembad, sport- en speelpark Levenslust, een skatepark en een tennisvereniging. Er is een wielerbaan (stedelijke voorziening in Overschie als buitengebied) en er is voorzien in een golfbaan aan de Abtspolder Oost (2011). Verder zijn er wandelmogelijkheden langs de Schie en er zijn doorgaande fiets- en vaarroutes. Schoolgaande jongeren van 4 t/m 18 jaar sporten gratis bij een sportvereniging in Overschie. Het aantal activiteiten voor jongeren is beperkt. Het Sidelingepark heeft een evenementenfunctie, uitdrukkelijk gericht op Overschie. Het aantal sociaal-culturele voorzieningen is ruim: een nieuwe bibliotheek, het Wijktheater Musica, Museum Oud Overschie en vijf kerkgebouwen. Jaarlijks festijn is de Paradie Overschie in het Sidelingepark. Rond kerst is er de jaarlijkse lichtjesavond rond de kerk. Volgens het COS een lage tevredenheid over de voorzieningen wellicht te wijten aan deels verouderde accommodatie. Weliswaar is er een nieuwe bibliotheek en nieuw zwembad, maar ook verouderde schoolgebouwen, gymzalen en buitenruimte. Ondanks de spreiding van de voorzieningen over Oost en West is de beleving dat de bewoners van Oost naar West komen en dat dat omgekeerd niet het geval is. Het onuitgesproken zwaartepunt ligt in Kleinpolder West.

Ruimtelijk fysiek • •

•

• • •

•

Het oude dorp is de historische kern van Overschie. De overige wijken zijn naoorlogse uitbreiding, die het oorspronkelijke hart van Overschie overtreffen (groeispurt). De deelgemeente Overschie omvat de wijken Overschie (dorp), Kleinpolder West en Oost, nooddorp Landzicht, uitbreidingswijk Zestienhoven, het nieuwe Park Zestienhoven, Noord-Kethel en Schieveen. De deelgemeente Overschie wordt door de A13 ruimtelijk gescheiden in een oostelijk en een westelijk deel. De deelgemeente wordt aan de zuidzijde door de A20 afgesneden van de stad. Overschie wordt omringd door bedrijventerreinen (Spaanse Polder), een vliegveld (Rotterdam Airport), door de Delfshavense Schie aan de westkant, de Rotterdamse Schie aan de oostkant en een natuurgebied aan de noordkant. De deelgemeente Overschie sluit aan op de Groenblauwe Slinger, een doorlopend gebied van natuur en recreatie dat de open ruimte tussen Rotterdam en Den Haag verbindt. In de polder Schieveen is een luchthavengerelateerd bedrijventerrein in ontwikkeling. De deelgemeente Overschie is alleen via het Kleinpolderplein toegankelijk. De uitvalswegen zijn niet altijd herkenbaar, het Kleinpolderplein vormt in de beleving een drempel, evenals de A13 een barrière vormt tussen Oost en West. De verbinding tussen Overschie Kleinpolder Oost en West is beperkt. De 2e Hoogenbanweg is nooit doorgetrokken. Alleen verbinding bij De Lugt en de BaanwegRuggeweg. 30

•

• •

•

•

•

•

•

•

•

Vanuit de gedachte dat Overschie een ruimtelijke tweedeling kent, maar functioneel één is of zou moeten zijn, wordt het Sidelingepark ingezet als verbindende factor tussen Oost en West. Overigens meer in culturele zin dan ruimtelijk fysiek; de inrichting van het park is afgestemd op wijkbrede evenementen en wordt niet echt gebruik als park om in te wandelen. Er is geen doorgaande verkeersweg in Overschie, er is wel sluipverkeer naar de A13. Volgens de Grote Woontest 2008 heeft de deelgemeente Overschie een rustig stedelijk woonmilieu, met hier en daar accenten op wonen bij winkels (Baumannlaan) en wonen in een woonwijk met eengezinswoningen en appartementen (Kleinpolder). Overschie heeft ca. 7.700 woningen. Vanaf 1985 tot in de jaren ’90 heeft stadsvernieuwing plaatsgevonden wat geresulteerd heeft in enige verdunning in Kleinpolder Oost en West. Het voor bewoning bebouwde gebied bevindt zich voornamelijk in Overschie Dorp en in de uitbreidingswijken Kleinpolder Oost en West. De Kleine Schie ligt aan de oostelijke zijde van de A13 en sluit aan op Kleinpolder Oost, maar hoort als postcodegebied bij Overschie Dorp. De westelijke kant van Overschie kent een relatief grote ruimtelijk fysieke diversiteit met het Oude Dorp, Rotterdamse rijweg als historisch lint en de naoorlogse strokenbouw in Kleinpolder Zuid-West aan de Delfshavense Schie. Kleinpolder Oost wordt gekenmerkt door stempels en stroken. Landzicht en Zestienhoven liggen in het buitengebied. Park Zestienhoven is een relatief nieuwe wijk voor het midden- en hogere segment; is fysiek niet aangesloten en oriënteert zich meer op Schiebroek dan op Overschie. De deelgemeente Overschie kent een grote diversiteit in het woningaanbod, van goedkope portiekflats tot kapitale villa’s. Ruim 2/3 van de woningvoorraad in Overschie bestaat uit appartementen, met een concentratie in Kleinpolder. Kleinpolder kent overwegend 4-laags gestapelde bouw (kleine portiekflats) en slechts 15% grondgebonden woningen. Dit tegenover 24% in de stad als geheel. Overschie Dorp heeft juist relatief veel grondgebonden woningen (42%). Nooddorp Landzicht kent alleen maar kleine grondgebonden eenlaags eengezinswoningen. Uitbreidingswijk Zestienhoven heeft tweelaags eengezinswoningen met plat dak. Overschie-Kleinpolder is in 2007 aangewezen als WWI-wijk, op grond van laag gemiddeld inkomen (63% laag inkomen), lage arbeidsparticipatie (47% werkenden), lage kwaliteit woningvoorraad (33% lage kwaliteit), en fysieke overlast (milieubelasting).

Ruimtelijk economisch • • • •

• • •

Het merendeel van de grondgebonden woningen bevindt zich in Overschie Dorp en is particulier bezit. Het middensegment van grondgebonden woningen voor de middenklasse is smal (flessenhals). In de deelgemeente Overschie wonen ca. 1.040 inwoners per vierkante kilometen tegenover ruim 2.820 inwoners in heel Rotterdam. De gemiddelde WOZ-waarde voor alle woningen in de deelgemeente Overschie ligt iets onder het stedelijk gemiddelde van € 161.000,-- (2009), met ook hier weer een duidelijk verschil tussen Overschie Dorp (€ 172.000,--) en Kleinpolder (€ 130.000,--). Overschie Dorp heeft ca. 59% koopwoningen (eigenaar-bewoner), Kleinpolder veel minder met slechts ca. 28%, tegen een stedelijk gemiddeld van 33% (COS 2010). Relatief veel mensen wonen langer dan 10 jaar in Overschie (48% in Overschie e.o. en 40% in Kleinpolder tegen 37% voor de stad als geheel). Nieuwe instroom in Overschie komt relatief veel vanuit andere wijken in de stad (43% vs. 31% voor Rotterdam als geheel) en relatief weinig van buiten de stad. Daarbij is 31

•

•

• •

•

•

•

•

geen significant verschil tussen Overschie Dorp en Kleinpolder. Het grootste deel van de vertrekkers vertrekt naar buiten de stad, vergelijkbaar met het stedelijk gemiddelde. Vertrekdoel is de nabije omgeving: Lansingerland, Schiedam, Capelle aan den IJssel, Maassluis en Barendrecht. Vertrekkers binnen de stad gaan vooral naar Hilligersberg, Schiebroek, Ommoord en Nesselande. Er zijn ongeveer 100 winkels, waarvan ca. 40 voor dagelijkse levensbehoeften. De winkels concentreren zich in 3 centra: Hoornwijck en Centrum (Kleinpolder West) en Schanswijk en aan de Abtsweg (Kleinpolder Oost). Ingegeven door een kooplek zette de deelgemeente in op het verbeteren van de detailhandelstructuur (Centrumplan Overschie). Op grond hiervan is het nieuwe winkelcentrum aan de Hoge Schie gerealiseerd (zomer 2010). De Baumannlaan wordt nog steeds gezien als de kern van Overschie. 84% van de Overschieënaren doet hier zijn dagelijkse boodschappen, 4% gaat naar de Abtsweg en de rest naar buiten Overschie. Grote ontwikkelingen de komende jaren zijn de verdere ontwikkeling van Park Zestienhoven met 1.800 woningen in het midden- en hogere segment in de komende 10 jaar; de Kleine Schie met met 70 woningen voor gezinnen in middensegment en de afronding van de woningen aan de Hoge Schie en de Blijvenburg. In Kleinpolder Zuid West (de woestijn, Josselin de Jonglaan) is het stedenbouwkundig plan samen met Van Omme & De Groot gedaan. Na oplevering van ons programma in ca. 2015 start Van Omme & De Groot met de bouw van 135 eengezinswoningen in jaren ’30 stijl voor het midden- en hogere segment. Overschie Kleinpolder kent een relatief gesloten woningmarkt (50%). Overige instroom komt vooral vanuit andere Rotterdamse wijken op de noordoever. Overschie is omringd door bedrijventerreinen. Aan de westzijde de Spaanse Polder met een gunstige ligging aan de A20. De Spaanse Polder biedt samen met ’s Gravenland Zuid (gemeente Schiedam) met ruim 900 bedrijven werk voor ruim 10.000 mensen. Dit bedrijventerrein is met 124 ha het grootste aaneengesloten droge bedrijventerrein van Noord-West Europa, en wordt de komende jaren intensief gemoderniseerd. De markante Van Nellefabriek uit 1929, rijksmonument, bevindt zich op dit terrein. Bedrijventerrein Hoog Zestienhoven maakt deel uit van het plangebied Park Zestienhoven. In plannen voor Park Zestienhoven is voorzien in uitbreiding van het bedrijventerrein met 6 ha. Verbeterde ontsluiting is voorzien met de aan te leggen noordelijke verbindingweg in Park Zestienhoven. Het terrein ligt aan de rand van woningen en een stedelijke route; bedrijven moeten voldoen aan de Hinderwet cat. II en III en welstandscriteria, met name nieuw te bouwen bedrijven aan de noordelijke verbindingsweg zullen een representatief karakter moeten hebben. Bedrijvenpark Noordwest in de Oost-Abtspolder is in de jaren tachtig ontwikkeld voor met name distributiecentra. Het terrein is aangesloten op de A20 via de Matlingeweg en de A13 via de Doenbrug. Het terrein omvat nu ca. 117 ha voor ca. 390 bedrijven. Met Businesspark Schieveen wil Rotterdam een nieuw werkmilieu scheppen voor kennisintensieve bedrijvigheid. Schieveen is van oorsprong een polder van 460 ha tussen Delft en Rotterdam, ten noorden van Rotterdam Airport. Met de Provincie, de Stadsregio en het Hoogheemraadschap Delfland ontwikkelen de gemeente en deelgemeente samen het toekomstige businesspark en natuurgebied Schieveen. Met opbrengsten uit de gronduitgifte voor bedrijven en ca. 30 woningbouwkavels, zal een (nat) natuurgebied van ca. 200 ha worden gerealiseerd dat door Natuurmonumenten gaat worden beheerd. Het toekomstige gebied ligt midden in de metropoolregio Rotterdam – Den Haag. RTM Airpark is het toekomstige bedrijvenpark op het luchthaventerrein van Rotterdam Airport. Voorzien is ruim 20 ha kantoor- en bedrijfsruimtes.

32

Wijkidentiteit en Unique Selling Points •

•

•

• • • •

De wijkidentiteit is in een traject met bewoners en deelgemeente geformuleerd als dorps, tussen stad en groen, zelfbewust en divers. Het gedeelde Overschiegevoel is de breinaald door de lappendeken aan buurtjes en wijken. Karakteristiek voor Overschie zijn het kerktorentje van Overschie Dorp, het oude dorp als geheel, de lommerrijke Rotterdamse Rijweg, het water van de Delfshavense Schie en de Rotterdamse Schie, en de nabijheid van de stad en het platteland. Markante gebouwen: kerktoren in Overschie Dorp, het oude Raadshuis, gebouw Museum Oud Overschie, de historische Oude Dorpsstraat, de Mercedesflat en de Van Leeuwen buizenflat. De dorpskern van Overschie Dorp is een beschermd dorpsgezicht. De Oost-Sidelingeflats (144 woningen) zijn als beeldbepalend object voor Overschie aangeduid toekomstig gemeentelijk monument. Roemruchte verhalen: Anton Pieck vond zijn inspiratie in Overschie en heeft tekeningen gemaakt van de Oude Dorpsstraat. Imago: Overschie heeft mede door haar geborgen ligging geen uitgesproken profiel. Het dorpse karakter en de vriendelijke en toegankelijke bewoners worden door mensen uit Overschie zelf genoemd. Mensen van buiten hebben een minder goed beeld van Overschie en laten zich beïnvloeden door het negatieve imago van Kleinpolder Oost en door de aanwezigheid van de A13 en de invloed op de luchtkwaliteit.

33

Strategisch vastgoed beheer Huidig bezit Woonstad Rotterdam • • •

• •

Woonstad Rotterdam is met ruim 3.600 woningen de grootste corporatie in Overschie; bijna de helft van alle woningen in Overschie zijn bij Woonstad Rotterdam in beheer. Met name in Kleinpolder, Landzicht en Zestienhoven heeft Woonstad Rotterdam een dominante positie. Vanaf de jaren ‘70/’80 is gestart met de transformatie in Overschie. Van de orspronkelijke voorraad van 4.644 woningen (waarvan 3.983 in Kleinpolder) zijn er 1.028 gesloopt en 486 samengevoegd (allemaal in Kleinpolder). Nieuwbouw van 485 woningen (waarvan 445 in Kleinpolder). Van de huidige ca. 3.600 woningen is ca. 67% sociale huur (2.423 woningen) en 25% sociale koop (886 MVE-koopwoningen) en 9% middeldure huur (305 woningen). Het grootste deel van ons bezit bevindt zich in Kleinpolder (80%).

Aantal woningen Woonstad Rotterdam Totaal aantal woningen

totaal bezit Woonstad

aandeel bezit Woonstad

sociale huur Woonstad

MVE- koop Woonstad

middeldure huur Woonstad* *

Overschie Dorp

3.195

381

12%

270

94

17

Kleinpolder

3.791

2.914

77%

1.944

682

288

Landzicht

199

199

100%

123

76

0

Zestienhoven

120

120

100%

86

34

0

236*

0

0

140

0

0

24

0

0

7.705

3.614

47%

2.423

886

305

Park Zestienhoven* Schieveen Noord Kethel Totaal

(Bron: COS 2010, Woonstad Rotterdam voorraad 2010) * NB voor Park Zestienhoven is een ontwikkeling tot 1.800 woningen voorzien) ** boven de huurtoeslaggrens van € 652,--

Huidig bezit Woonstad Rotterdam naar woningtype • •

Bijna 85% van ons bezit in Overschie bestaat uit appartementen (ruim 3.000 woningen). Ruim tweederde daarvan (meer dan 2.000 woningen) is portiekwoningen zonder lift, met een concentratie in Kleinpolder Oost.

Type woningen Woonstad Rotterdam Type woning Overschie Dorp

egw

app. zonder lift

app. met lift

55+ (met lift)

totaal

17

364

0

0

381

Kleinpolder

233

1.703

472

506

2.914

Landzicht

199

0

0

0

199

Zestienhoven

120

0

0

0

120

Totaal

569

2.067

472

506

3.614

34

Woonduur en woningwaarde • • •

•

De gemiddelde woonduur is het relatief hoog: Zestienhoven (21 jr.), Landzicht (19 jr.), Overschie Dorp (14jr.), Kleinpolder (10,4 jr.). Gemiddelde mutatiegraad is 7,3%, met uitschieters naar beneden voor Landzicht (2%) en Zestienhoven (0,8%). Overschie Dorp en Kleinpolder blijven onder de 8%. De gemiddelde WOZ-waarde van ons bezit in de deelgemeente Overschie ligt op € 107.000,--, met variatie naar de wijken: Overschie Dorp (€ 114.000,--), Kleinpolder (€ 106.000,--), Landzicht (€ 77.200,--), Zestienhoven (€ 144.000,--). In Landzicht en Zestienhoven worden alle vrijkomende huurwoningen vanwege de overmatige sterke sociale structuur in deze wijken, onder MVE-voorwaarden verkocht.

Omvang corporatiebezit in Overschie •

In de deelgemeente Overschie is 57% van de woningen in het bezit van corporaties. Uitschieter is Kleinpolder, waar 86% van de woningen corporatiebezit is. Landzicht en Zestienhoven nemen een bijzondere positie in met 100% bezit van Woonstad Rotterdam.

Huidige corporatiebezit in Overschie Totaal aantal woningen

bezit bezit Woonstad Woonbron bezit SOR

Overschie Dorp

3.195

381

Kleinpolder

3.791

2.914

Landzicht

199

Zestienhoven Park Zestienhoven Schieveen Noord Kethel Totaal

•

bezit Laurens

bezit Habion

110

77

478

totaal aantal aandeel corporatie corporaties woningen 859

27%

3.245

86%

199

199

100%

120

120

120

100%

236

0

0

0%

140

0

0

0%

24

0

0

0%

7.705

3.615

4.423

57%

144

478

144

110

77

Vergelijkend met de stad als geheel (47%) heeft Overschie relatief veel corporatiewoningen (57%). Referentiewijk Schiebroek (50%) ligt ook hoger dan het stedelijk gemiddelde, maar beduidend lager dan Overschie.

Huidige corporatiebezit ten opzichte van referentiewijken aantal woningen Stad Rotterdam

waarvan aantal aandeel corporatiewoningen corporaties

289.779

135.494

47%

Schiebroek

7.578

3.815

50%

dg Overschie

7.705

4.423

57%

Kleinpolder

3.791

3.245

86%

35

De sociale voorraad in Overschie •

•

Wanneer we alleen naar het aandeel sociale woningen exculisef de middeldure huur in het corporatiebezit kijken (dus: sociale huurwoningen en sociale en gebonden koopvormen), is de totale sociale voorraad in Overschie ruim 4.100 woningen; wat neerkomt op 53% van het totaal aantal woningen in Overschie. Niet bekend is wel deel van de particuliere voorraad ook onder de noemer sociale huur (tot < € 652,--) valt. In Overschie Dorp heeft Woonbron 478 woningen. In Kleinpolder Oost hebben de SOR en Laurens respectievelijk 144 en 77 woningen en in Kleinpolder West heeft Habion 110 woningen. In Landzicht en Zestienhoven zijn geen andere corporaties aanwezig.

De huidige sociale voorraad in Overschie (corporatiebezit exclusief middeldure huur) Totaal aantal woningen

bezit bezit Woonstad Woonbron bezit SOR

Overschie Dorp

3.195

364

Kleinpolder

3.791

2.626

Landzicht

199

Zestienhoven Park Zestienhoven* Schieveen

140 24 7.705

3.310

Noord Kethel Totaal

bezit Laurens

bezit Habion

110

77

478

totaal aantal sociale woningen

aandeel sociale woningen

842

26%

2.957

78%

199

199

100%

120

120

120

100%

236

0

0

0%

0

0

0%

0

0

0%

4.118

53%

144

478

144

110

77

Transformatieopgave Woonstad Rotterdam •

Van de sociale huurwoningen is ongeveer 60% verbeterd en nog 40% onverbeterd (ca. 900 woningen).

Transformatieopgave Woonstad Rotterdam Kleinpolder West

Blijvenburg II (oud Stadt&Lande)

108

Kleinpolder Oost

Abtsweg

358

Kleinpolder West

Welschen 2

320

Overschie

Oost-Sidelinge

144

Totaal

•

930

Voor de komende jaren staat de volgende ontwikkeling gepland: • Kleinpolder Oost: Kreater, toevoeging van 32 sociale appartementen met lift. • Kleinpolder West: Blijvenburg II (“Nieuw Stadt&Land”), 108 sociale appartementen met lift wordt 93 woningen, waarvan 29 appartementen met lift in de middeldure huur, en 44 appartementen met lift in de vrije verkoop en 20 eengezinswoningen in de vrije verkoop (middelduur). • Kleinpolder West: Kleinpolder Zuid West, Josselin de Jonglaan, toevoeging 85 eengezinswoningen in de vrije verkoop (middelduur/duur) (waarvan 15 huurachtervang middelduur). • Kleinpolder Oost: Abtsweg: 358 sociale portiekwoningen worden omgezet naar 143 eengezinswoningen in de vrije verkoop (sociale koop). 36

• •

Kleinpolder West: Welschen 2, 320 sociale portiekwoningen worden omgezet in 90 eengezinswoningen voor de vrije verkoop (middelduur). Voor de Oost-Sidelinge in Overschie zijn nog in het geheel geen plannen gemaakt. Mogelijk is dat het casco zal blijven staan vanwege de locatie nabij de snelweg en de onmogelijkheid van nieuwbouw op deze locatie. Wel meegerekend in de transformatieopgave. Niet meegerekend in de concrete transformatieplannen.

Transformatieplannen sociale voorraad Kleinpolder Afname sociale

Toevoeging

Toevoeging

huur

sociale huur en

appartementen

middeldure

eengezinswoningen

huur

vrije verkoop

afname status

Kleinpolder Oost Kleinpolder West

Kleinpolder West

Kreater Blijvenburg II Stadt&Lande Josseling de Jonglaan

Kleinpolder Oost

Abtsweg

Kleinpolder West

Welschen 2

start

op-

portiek-

afname

app. lift

app. lift

app. lift

egw

bouw

levering

woning

app. lift

sociaal

middel

vrije

vrije

sociaal

sociaal

duur

verkoop

verkoop

-

-

+32

-

-108

-

+ 29

PB2

2011

2012

PB2

2012

2014

PB0

2012

2015

-

-

-

-

+85

PB0

2013

2025

-358

-

-

-

+143

-

2018

2025

-320

-

-

-

+90

-678

-108

+32

+29

Totaal

•

+44

+44

+ 20

+338

In Overschie Dorp gaat Woonbron over tot geleidelijke terugtrekking van de 478 woningen door vrije verkoop van de woningen met toekomstwaarde. Daarbinnen vallen 108 woningen die Woonbron voor verkoop zal samenvoegen tot eengezinswoningen. De overige 234 woningen worden vanwege woningplattegrond en technische staat geleidelijk uit de markt gehaald om ruimte te maken voor nieuwbouw.

Toekomstige sociale voorraad na transformatie •

De totale woningvoorraad in Overschie neemt door de omzetting van gestapelde portiekwoningen naar eengezinswoningen af van 7.705 naar 7.308. Aanname daarbij is dat er voor de 234 woningen die Woonbron uit de voorraad neemt, evenveel terugkomen. Ook is het aantal woningen aan de Oost Sidelinge constant gehouden, evenals die van andere corporaties.

•

Door de transformatie en nieuwbouw van woningen voor de vrije verkoop neemt de voorraad van Woonstad Rotterdam af van 3.600 woningen naar bijna 2.900 woningen.

•

Door geleidelijke verkoop en uit de markt nemen van respectievelijke woningen met en zonder toekomstwaarde, neemt de voorraad van Woonbron af naar 79 woningen in 2025.

•

Het aandeel corporatiewoningen daalt daarmee van 57% nu naar 45% straks, om en nabij het huidige stedelijke gemiddelde.

37

Corporatiebezit in Overschie na transformatie (in 2025) Totaal aantal woningen

bezit Woonstad

Overschie Dorp

3.141

381

Kleinpolder

bezit Woonbron

bezit SOR

bezit Laurens

bezit Habion

79

totaal aantal corporatie woningen

aandeel corporaties

460

3.448

2.189

2.520

73%

Landzicht

199

199

199

100%

Zestienhoven Park Zestienhoven*

120

120

120

100%

236

0

0

0%

Schieveen

140

0

0

0%

24

0

0

0%

7.308

2.889

3.299

45%

Noord Kethel Totaal

•

144

79

144

110

110

77

15%

77

Kijken we alleen naar de sociale huurwoningen (tot € 652,-- per maand ) dan zien we dat na alle transformatieplannen van Woonstad Rotterdam en de geleidelijke verkoop en uit de voorraad name door Woonbron nog bij 3.000 sociale woningen in Overschie resteren, waarvan ruim 2.500 van Woonstad Rotterdam.

Sociale voorraad in Overschie na transformatie (in 2025) (excl. MD-duur) Totaal aantal woningen

bezit Woonstad

Overschie Dorp

3.141

364

Kleinpolder

3.448

1.872

Landzicht

199

Zestienhoven Park Zestienhoven*

120 236

Schieveen

140 24

0

7.308

2.555

Noord Kethel Totaal

bezit Woonbron

bezit SOR

bezit Laurens

bezit Habion

79

totaal aantal corporatie woningen

aandeel corporaties

443

14%

2.203

64%

199

199

100%

120

120

100%

0

0

0%

0

0

0%

0

0%

2.965

41%

144

79

144

110

110

77

77

Huidige en toekomstige sociale voorraad naar produkt-markt-combinatie

38

•

Kijken we naar de verdeling van de voorraad over de klantgroepen, dan zien we dat bijna de helft van de huidige voorraad (kleine portiekwoningen) geschikt is voor jongeren en kleine huishoudens.

PMC’s Woonstad Rotterdam voor transformatie egw Jongeren/starters kleine huishoudens Gezinnen

app. klein

app. groot

1.649 569

890

Senioren Totaal

•

55+

569

1.649

890

totaal

%

1.649

46%

1.459

40%

506

506

14%

506

3.614

100%

•

Met de voorgenomen transformatie wordt een deel van incourante portiekwoningen vervangen door (grondgebonden) woningen voor gezinnen, met name in Kleinpolder. Daartoe hoort ook de Blijvenburgflat Stadt&Lande die als 55+ flat is gelabeld. Een deel van de nieuw op leveren appartementen zijn prima geschikt voor senioren, waaronder bijvoorbeeld Kreater, maar niet als zodanig gelabeld.

•

Een deel van de nieuw te realiseren woningen zijn bedoeld voor de vrije verkoop.

PMC’s Woonstad Rotterdam na transformatie (incl. verkoopprogramma nieuwbouw) egw Jongeren/starters kleine huishoudens Gezinnen

app. klein

app. groot

971 907

995

Senioren Totaal

55+

907

971

995

totaal

%

971

30%

1.902

58%

398

398

12%

398

3.271

100%

•

Na transformatie resteert een voorraad van 2.889 woningen, met een duidelijke verschuiving in de voorraad van kleine, goedkope woningen naar eengezinswoningen en grotere appartementen voor gezinnen (van 40% naar 53%).

•

Na transformatie blijven er voldoende kleine en betaalbare woningen over (bijna 1.000) voor jongeren, starters op de woningmarkt en kleine huishoudens.

PMC’s Woonstad Rotterdam na transformatie (na verkoop) egw Jongeren/starters kleine huishoudens Gezinnen

app. klein

app. groot

971 569

951

Senioren Totaal

55+

971

951

39

totaal

%

971

34%

1.520

53%

398

398

14%

398

2.889

100%

Overige •

•

•

•

De wijk Kleinpolder is in 2007 aangewezen als WWI-wijk, met name door het lage gemiddelde inkomen, de lage arbeidsparticipatie en lage kwaliteit woningvoorraad, maar ook door de ‘fysieke overlast’ van met name de omliggende snelwegen. Ongeveer een vijfde van de woningen (ca. 1.150 woningen) ligt binnen 100 meter van een rijksweg of direct aan een drukke binnenstedelijke weg (ongeveer 600 woningen) ten opzichte van gemiddeld 10% in Rotterdam. Om het leefklimaat op korte termijn te verbeteren wordt door de (deel)gemeente met partners ingezet op groene daken, groene autoluwe hofjes, energiezuinige straatverlichting en het stimuleren van elektrische mobiliteit. Woonstad Rotterdam is in 2009 gestart met een proefproject fijnstoffilters aan de Abtsweg (84 woningen Ameidestraat en Beeningerstraat).voor verbetering van het klimaat in de woning. De proef duurt 3 jaar. De aanleg A4 (zeker) en de verbinding A13/A16 (onzeker) zullen hoogstwaarschijnlijk zorgen voor een lagere belasting van de A13 en de A20 en daarmee een minder grote belasting gaan vormen voor de luchtkwaliteit in Overschie. De toekomst van de verbinding A13/A16 is nog onduidelijk.

40

Bijlage 2: Woonmilieu en leefstijlen Leefstijl Algemeen Een leefstijl is feitelijk een manier van leven, de wijze waarop iemand keuzes maakt, contacten aangaat, carrière wil maken. De basis hiervoor zijn de persoonlijke normen en waarden. Die zitten diep verankerd en bepalen de manier waarop iemand wil leven. Leefstijlen zijn uitgezet op twee assen: ego-georiënteerd vs. groepsgeoriënteerd; introvert / naar binnen gericht vs. extravert / naar buiten gericht. Extravert/ uitleven Naar buiten gericht

Controle

Harmonie

Groepsgeoriënteerd

Ego georiënteerd

Vitaliteit

Introvert/ onderdrukken Naar binnen gericht

Bescherming

Kort gezegd herbergen de vier leefstijlen voor de volgende kernwaarden: rode leefstijl: flexibiliteit en de behoefte aan vrijheid; blauwe leefstijl: ambitie en controle; gele leefstijl: betrokkenheid en harmonie; groene leefstijl: de behoefte aan geborgenheid en zekerheid. De groene en de gele leefstijl zijn groepsgericht. De groene leefstijl is daarbij voornamelijk gericht op de eigen groep of etniciteit, is meestal sterk familiegebonden, naar binnen gericht, met sterke normen en onuitgesproken maar zwaarwegende omgangsregelen. De gele leefstijl is ook groepsgericht, maar meer naar buiten toe, en daarmee niet per definitie gericht op de eigen groep. Het gaat bij de gele leefstijl om het samen leven en samen zijn met anderen, “samen komen we er wel uit”. De rode leefstijl is gericht op de eigen vrijheid en zelfontplooiing. De dynamische individualisten met deze leefstijl zijn op zichzelf georiënteerd, op de eigen vrijheid en zelfontplooiing. Er is bereidheid om zich aan te passen, maar alleen wanneer dat nodig is om de eigen kansen en mogelijkheden te kunnen realiseren. De blauwe leefstijl is net als de rode leefstijl primair op zichzelf gericht in plaats van op de groep, maar is daarbij veel meer gericht op status en controle.

41

Rotterdam In Rotterdam als geheel is de verdeling ongeveer als volgt: rode leefstijl: 27% blauwe leefstijl: 18% gele leefstijl: 29% groene leefstijl 26% In Rotterdam is de rode leefstijl het meest vertegenwoordigd in het centrum. De gele en groene leefstijl bevinden zich vooral buiten de ring en op Zuid.

Overschie In de Grote Woontest 2008 is onderscheid gemaakt tussen Overschie en omgeving (met daarin Overschie Dorp, Zestienhoven, Landzicht) en Kleinpolder. Hieronder een overzicht van de leefstijlen in beide gebieden.

Overschie-Dorp en omgeving Uit de onderstaande factsheet blijkt dat in Overschie e.o. twee leefstijlen dominant zijn: de gele leefstijl 37% de blauwe leefstijl: 33% Ten opzichte van de stad als geheel zijn de gele en blauwe leefstijl sterk oververtegenwoordigd in Overschie e.o.: 37% gele leefstijl ten opzichte 29% in de stad als geheel en van de stad als geheel en 33% blauwe leefstijl ten opzichte van 18% in de stad als geheel.

De gele leefstijl overheerst zich in Overschie Dorp, met een aantal groene concentraties langs de randen. In Landzicht en Zestienhoven is alleen de gele leefstijl aanwezig. De blauwe leefstijl is geconcentreerd rondom de Overschiese Dorpsstraat

42

Kleinpolder In Kleinpolder zijn de volgende leefstijlen dominant aanwezig: de gele leefstijl 35% de groene leefstijl 31% In Kleinpolder West concentreert de gele leefstijl zich rondom de Blijvenburgstraat/Jan Steenstraat. In Kleinpolder Oost is de gele leefstijl vooral vertegenwoordigd rondom het noordelijke gedeelte van de Abtsweg. De groene leefstijl overheerst in Kleinpolder Zuid West rondom de Van Adrichemweg en in Kleinpolder Oost rond het zuidelijke deel van de Abtsweg in Oost.

In het oog springt de kleine concentratie van de blauwe leefstijl langs de lijn van de Rotterdamse Rijweg in Kleinpolder West. In Kleinpolder Oost is de relatief grote concentratie van de rode leefstijl rondom de Kleiweg opvallend. Deze uitschieter (26%) komt overeen met het stedelijke aandeel (27%).

Woonmilieu De omschrijving van het woonmilieu heeft betrekking op de feitelijke woonomgeving. Smartagent onderscheidt een achttal verschillende woonmilieus: • Grootstedelijk wonen; • Wonen bij winkelcentra; • Levendig stedelijk wonen; • Rustig stedelijk wonen; • Woonwijk met appartementen en eengezinswoningen; • Woonwijk met vooral eengezinswoningen; • Hoogwaardig wonen; • Landelijk wonen. In heel Rotterdam is een gebrek aan rustig stedelijk wonen (meer vraag dan aanbod). Dit woonmilieu is te karakteriseren als een woonwijk op korte afstand van het centrum waar eigenlijk alleen gewoond wordt, zonder drukke stedelijke voorzieningen en de functies

43

werken en winkels zoals een stedelijke binnenstad die kent, maar met meer voorzieningen onder handbereik dan alleen een woonwijk met woningen. Uit de Grote Woontest blijkt dat de deelgemeente Overschie een rustig stedelijk woonmilieu kent. Kleine afwijkende concentraties zijn het gebied rondom de Burgemeester Baumannlaan, dat wordt gekarakteriseerd als wonen bij winkelcentra, en de omgeving van de Van Adrichemweg dat wordt gezien als een woonwijk met appartement en eengezinswoningen. Schiewijk, Landzicht en Zestienhoven zijn woonwijken met vooral eengezinswoningen. Opvallend is dat de Kleine Schie met de Oost Sidelinge wordt gezien als een levendig stedelijk woonmilieu.

Match leefstijl en woonmilieu Over het algemeen zijn bewoners meer tevreden over hun woonsituatie als er een match is tussen de eigen leefstijl met alle voorkeuren van dien en het woonmilieu van de wijk waarin men woont. De algehele tevredenheid in Overschie is toegenomen sinds de vorige peiling in 2004. Vooral in Kleinpolder Oost is de verbetering duidelijk te zien. Opvallend is dat rond de Blijvenburgstraat de tevredenheid van de bewoners is afgenomen. Wellicht is dit terug te voeren op de planvorming en bouwactiviteiten bij de Blijvenburgflats. In Overschie e.o. valt op dat er volgens de respondenten meer rustig stedelijk wonen gewenst is en minder woonwijk met eengezinswoningen en appartementen. Dat geldt overigens ook voor Kleinpolder. Dit kan te verklaren zijn vanuit het gemis aan voorzieningen op de peildatum 2008. Met het onlangs geopende winkelcentrum Overschie en andere nieuwe voorzieningen zoals de bibliotheek en het zwembad, zou dit beeld in 2012 anders kunnen uitpakken. Wat ook opvalt is dat Overschie e.o. volgens de respondenten teveel levendig stedelijk is en dat wat meer landelijk wonen gewenst is. Dat kan wellicht de kleuring door de sterk aanwezige blauwe leefstijl zijn en wellicht ook een reactie op het als levendig stedelijk ervaren gebied rondom de Oost Sidelinge.

Match leefstijl en samenlevingsvormen Leefstijlen zijn bepalen voor de woonkeuzes die mensen maken. Een bepaalde sfeer of uitstraling in de buurt spreekt een bepaalde groep mensen aan. De sfeer wordt bepaald door de mensen die er wonen en hoe je met elkaar omgaat. Het maakt uit of mensen in de buurt op elkaar gericht zijn (‘ons soort mensen’) of juist individueel (‘ik ben anders’). Succesvolle woonmilieus hebben een eigen identiteit, een eigen woonsfeer. De omvang kan erg variëren. Soms is de sfeer in een hele buurt gelijk, soms varieert het per straat of zelfs per portiek. Overschie e.o. In Overschie e.o. zijn de exclusieve en de gezellige samenleving dominant. In de exclusieve samenleving leven individualisten naast elkaar en is het hebben van een eigen woning vaker belangrijk. In deze samenlevingsvorm gedijt de blauwe leefstijl. Als goede tweede is de gezellige samenleving sterk aanwezig in Overschie e.o., het dorp in de stad, relatief veel onderlinge contacten, bij elkaar op de koffie, je kent elkaar, doet dingen samen. Deze samenlevingsvorm is vooral aantrekkelijk voor mensen met een gele en groene leefstijl.

44

Kleinpolder In Kleinpolder domineert de gezellige samenleving en is de gesloten samenleving een goede tweede. In de gesloten samenleving wordt vooral binnen de woning of het complex geleefd. Daar ken je de mensen, daar zit je sociale netwerk. De buurt doet er minder toe. Dit spreekt vooral de groene leefstijl aan.

SmartWijk index De SmartWijkindex is de mate waarin de wijk aansluit bij de gewenste woonomgeving. Overschie e.o. scoort 54 punten. Kleinpolder scoort met 38 punten duidelijk lager. De samenstelling van de bewoners bevalt goed in Overschie, maar het aanbod van de voorzieningen sloot in 2008 nog niet bij de wensen aan. In Kleinpolder is vooral de huidige woning aanleiding voor ontevredenheid, naast de gemiste voorzieningen.

Verhuisbewegingen Smartagent heeft ook onderzocht welke type leefstijlen meer de intentie hebben om te vertrekken dan om te blijven in een wijk. Overschie e.o. Kijken we naar de verhuisneigingen in Overschie e.o. dan zien we dat vooral de mensen met een gele leefstijl willen blijven, de blauwe leefstijl denkt na over vertrekken. Met name jongeren tot 35 jaar willen vertrekken, ouderen willen blijven. Van de leeftijdscategorie daar tussen in wil ongeveer een even grote groep blijven als vertrekken. Iets meer alleenstaanden wil vertrekken, samenwonenden willen blijven. Middelbaar onderwijs wil vertrekken, hoger opgeleiden willen blijven. Met name mensen met een inkomen beneden modaal of 2x modaal overweegt te vertrekken. Kleinpolder In Kleinpolder willen ook vooral de mensen met een gele leefstijl blijven. Wat opvalt is dat vooral de groene leefstijl overweegt te vertrekken. De rode leefstijl, voor wie Kleinpolder hoogstwaarschijnlijk te weinig stedelijke voorzieningen biedt, is een goede tweede als vertrekker. Met name jongeren willen vertrekken. Mensen in de leeftijdscategorie van 35-65 jaar wil blijven. Qua huishoudsamenstelling willen vooral alleenstaanden vertrekken, gezinnen willen het liefst blijven. Lager opgeleiden willen blijven, hoger opgeleiden willen weg. Mensen met een inkomen beneden modaal of 2x modaal willen blijven, de rest daar tussen wil weg.

45

Bijlage 3: Klantgroepen Klantgroepen van Woonstad Rotterdam Woonstad Rotterdam is op dit moment bezig met de herdefiniëring van haar klantgroepen. De voorlopige indeling is als volgt: • •

Jongeren 18 tot 35 jaar, met een inkomen < € 33.614,-Jongeren 18 tot 35 jaar, met een inkomen > € 33.614,--

• •

Middelbaren 35 tot 60 jaar, met een inkomen < € 33.614,-Middelbaren 35 tot 60 jaar, met een inkomen > € 33.614,--

• •

Ouderen vanaf 60 jaar, met een inkomen < € 33.614,-Ouderen vanaf 60 jaar, met een inkomen > € 33.614,--

•

Bijzondere doelgroepen

In het kader van de herijking ondernemingsstrategie wordt vastgesteld wat de verdeling over de klantgroepen is. Met andere woorden voor welk percentage we een bepaalde klantgroep willen bedienen.

Klantgroepen in Overschie In onderstaande tabel zijn de bestaande klanten in Overschie ingedeeld in de bovengenoemde klantgroepen. Aangezien het inkomen pas sinds 2007 bij nieuwe verhuringen wordt geregistreerd, hebben we nog geen 25% van ons klantenbestand deze gegevens beschikbaar. Dat betekent dat we nog niet voldoende informatie hebben om te kunnen sturen op klantgroepen. Op basis van de eerste gegevens kunnen we wel al een aantal globale uitspraken doen. Ten eerste zien we dat het aandeel jongeren (met inhuring na 2007) op het gemiddelde van Woonstad Rotterdam zit. Ten tweede valt op dat er in Overschie sinds 2007 gemiddeld meer ouderen met een laag inkomen zijn komen wonen (‘kwetsbare senioren’) en relatief minder middelbaren met een laag inkomen (‘kwetsbare middelbaren’). Voor wat betreft bijzondere doelgroepen (met per definitie een laag inkomen) en voor alle doelgroepen met een inkomen boven de € 33.614,-- zit Overschie op het Woonstadgemiddelde.

Werkelijke aandeel klantgroepen (nieuwe inhuringen sinds 2007)

Overschie Woonstad Rotterdam

Klantgroep

jongeren

jongeren

middelbaren

middelbaren

ouderen

ouderen

bijzondere

bekend

<33.614

>33.614

<33.614

>33.614

<33.614

>33.614

doelgroepen

19%

36%

4%

29%

5%

23%

1%

1,5%

23%

35%

3%

36%

5%

17%

2%

1,4%

46

Deze uitspraken zeggen echter alleen iets over het aandeel van een bepaalde klantgroep in Overschie ten opzichte van het Woonstad-gemiddelde. Deze informatie wordt pas interessant als we die kunnen afzetten tegen een uitspraak hoeveel we van welke klantgroep willen bedienen. En nog interessanter wanneer we dat ook afzetten tegen onze voorraad. Dan kunnen we de vraag beantwoorden of we meer senioren bedienen omdat we relatief veel goede sociale 55+woningen in Overschie hebben of dat er wat anders aan de hand is.

47

Bijlage 4: Samenvatting bestaande visies en onderzoeken Ruimtelijke visies Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie Overschie 2007-2020 Opdrachtgevers: gemeente Rotterdam, deelgemeente Overschie, Woonstad Rotterdam. Datum: 2008 De ruimtelijke ontwikkelingsvisie Overschie neemt de Stadsvisie en de ‘Vier op een rij’, Noordrand Rotterdam als uitgangspunt en formuleert op het domein wonen de volgende doelstellingen: vasthouden startende gezinnen en aandacht voor de groeiende groep 65plussers. De opgave voor Overschie ligt in het versterken van het laagbouwmilieu en toevoeging van grondgebonden woningen voor (jonge) gezinnen. Het huidige aanbod is voor deze doelgroep zowel kwalitatief als kwantitatief onvoldoende. De ruimtelijke ontwikkelingsvisie maakt in de opgave voor Overschie onderscheid naar 4 identiteiten: Historisch Overschie: versterken kwaliteiten en bereikbaar maken historische kern Tuinstad Centrum (Kleinpolder West): wonen, werken en winkels, groene hart van Overschie met Sidelingepark, aanzetten groenroutes, toevoegen grondgebonden woningen voor middensegment vasthouden jonge gezinnen. Blijvenburg en Kleinppolder Zuidwest zijn ontwikkellocaties. ‘t Groene Dorp (Kleinpolder Oost): rustig stedelijk woonmilieu, weinig bedrijvigheid, Abtsweg krijgt meer woonbestemming, versterken laagbouwmilieu met grondgebonden eengezinswoningen en 3 of 4 bouwlagen meergezinsetagewoningen in een groene omgeving. Exclusief wonen en werken rond de Rotterdamse Schie: hoogwaardig woon-werkmilieu, ruim opgezette exclusieve grondgebonden woningen in het groen en appartementen aan de Schie. Verbindend naar Park Zestienhoven. Oost Sidelinge wordt economisch zwaartepunt in het gebied met nieuwe bedrijfs/kantoorbestemming. Benadrukt wordt een goede oost-west verkeersverbinding en een stevige structuur met loopen fietsroutes Ruimtelijk plan regio Rotterdam 2020: Noordas, samenhangend uitvoeringskader Opdrachtgevers: Stadsregio Rotterdam, Provincie Zuid-Holland, gemeente Lansingerland, gemeente Rotterdam Datum: 2009 De integrale ontwikkeling van de Noordas, het gebied ten noorden van Rotterdam, is een van de tien punten uit het Ruimtelijk Plan Regio Rotterdam 2020 (RR 2020). Hoofddoelstellingen zijn van de RR2020 zijn het versterken van de regionale economie en verbeteren van de kwaliteit van de woon- en leefomgeving. Doelstellingen voor de Noordas: potentie van het gebied als vestigingsplaats voor kennis- en diensteneconomie benutten, nieuwe woonwijken beter verbinden met bestaand stedelijk gebied, realiseren groenzone Noordrand grotendeels voor 2010, faciliteren snelle realisatie infrastructuurprojecten. De Noordas is strategisch gelegen en heeft aantrekkelijke woonmilieus in het groen. Drie projecten zijn toekomstbepalend: ontwikkeling kennisintensieve werklocaties rond Rotterdam Airport, de ontwikkeling knooppunten Airport en Alexander, en de verdere uitbouw van de groenzone Noordrand naar een parkachtig landschap met recreatieve en ecologische betekenis. Het uitvoeringsprogramma Noordas richt zich op de integrale gebiedsontwikkeling Rotterdam-The Hague Airport, versterken groene kwaliteitsdrager van woonmilieus en uitbouwen langzaamverkeernetwerk met OV-verbindingen. Voor Overschie betreft dit de ontwikkeling van de ontbrekende recreatieve fietsverbinding naar de Schiezone.

48

4 op 1 rij, Noordrand Rotterdam, Kansen in Kaart Opdrachtgever: deelgemeenten Overschie, Hillegersberg-Schiebroek en Prins Alexander. Datum: … De deelgemeente geven aan dat de stad hoogwaardige woonmilieus wil. En dat zij die bieden aan de noordrand van Rotterdam, van Overschie tot Nesselande. De stad wil meer inzetten op kenniseconomie en zakelijke dienstverlening. De deelgemeenten liggen gunstig ten opzichte van regionale knooppunten (Alexanderknoop en toekomstige knoop aan de Van Hogendorpweg), Rotterdam Airport, Den Haag en de rest van de Randstad met een bundeling van kantoren tot aan Nieuwerkerk a/d IJssel. En deze deelgemeenten bieden aantrekkelijke woonmilieus (groen, rust en ruimte) voor de bijbehorende midden- en hogere inkomens. De woonkansen zijn te grijpen door voorbouwen op bestaande kwaliteiten (o.m. historische kern Overschie), snel inzetten op gebieden die een impuls behoeven (o.m. Abtsweg Overschie), investeren in een hoogwaardige kwaliteit van de buitenruimte, gentrification in stedelijke gebieden, versnelde aanleg A16/A13 met behoud woonmilieu Hillegersberg-Schiebroek (Molenkwartier) en Prins Alexander (Ommoord), een goede oostwest bereikbaarheid en door de ontwikkeling van en regie op de eigen Gordel van Smaragd met groen/blauwe briljanten (Ackerdijkse Plassen, de Rotte, Bergse plassen en de Zevenhuizerplas).

Gebiedsvisie en bewoners Deelgemeentelijke Gebiedsvisie Overschie en Actieprogramma 2010-2014 Opdrachtgever: deelgemeente Overschie Datum: 2010 De deelgemeentelijke gebiedsvisie bestaat uit een samenvatting van het stedelijk kader (sociaal, economisch en ruimtelijk) en de Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie 2020, alsmede de visies op groen en maatschappelijk vastgoed, en het jeugdbeleid van de deelgemeente Overschie. De deelgemeentelijke visie kent drie speerpunten: uitvoering van de herstructurering en nieuwbouw, sociale versterking en samenhang en versterking van groen en blauw. De focus ligt op het vasthouden en aantrekken van jonge gezinnen en op het aantrekken van midden- hogere inkomens. Inzet op het creëren van (middel)dure grondgebonden woningen in Kleinpolder Zuid West en Park Zestienhoven en het verbreden van het middensegment in Kleinpolder Oost. Daarnaast aandacht voor (levensloopbestendige) huisvesting van oudere bewoners van Overschie. Dit alles in een groen rustig stedelijk woonmilieu. De Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie is daarbij het uitgangspunt. De visie bevat verder een Integraal wijkactieplan (IWAP), een Wijkveiligheidsactieprogramma (VWAP), maatregelen voor het realiseren van de ruimtelijke opgave en de milieumaatregelen uit de betreffende onderzoeks- en adviesrapporten. COS Buurtanalyse Overschie Opdrachtgever: Stuurgroep Gebiedsgericht Werken Datum: 2009 Op grond van de Sociale index, de Buurtsignalering en de Veiligheidsindex concludeert het COS dat er in Overschie e.o. relatief veel 45-65 jarigen, autochtonen en stellen met geen of relatief weinig kinderen wonen. Het aandeel jong volwassenen in de leeftijd 20-30 jaar en eenpersoonshuishoudens is aanzienlijk lager dan in de stad. Er zijn weinig problemen in Overschie. Wel een lage tevredenheid over voorzieningen, met uitzondering van de basisscholen, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, en over ‘heel’. Bovendien een laag vertrouwen in het bestuur, dat mogelijk samenhang met de ontevredenheid over de voorzieningen. Het lage aandeel schoolgaande jeugd en het hogere aandeel vroegtijdig

49

schoolverlaters en jongeren zonder startkwalificaties zijn aandachtspunten. In het Abtsweggebied veel nieuwkomers, korte woonduur en relatief veel uitkeringen. De buurtanalyse is input geweest voor het integrale wijkactieprogramma (IWAP). USP Woonvisieonderzoek Overschie Opdrachtgever: Woonstad Rotterdam Datum: 2008 Kernvraag: wat zijn de woonwensen van de huidige bewoners van Overschie en welke doelgroepen hebben interesse in Overschie te gaan wonen? De meeste bewoners van Overschie willen in Overschie blijven wonen. Instroom in Overschie komt vooral uit andere wijken in Rotterdam. Uit het onderzoek blijkt vraag naar eengezinswoningen tot ca. € 300.000,-- (vs. Stadsvisie tot € 450.000,--). Vanuit randgemeenten is de interesse beperkt, met name doordat de uitstraling van Overschie niet aantrekt en/of men geen (goed) beeld heeft van Overschie. Kleinpolder Oost wordt als negatief ervaren, evenals de invloed van de A13 op de luchtkwaliteit. Het versterken van een (positief) beeld van Overschie is een aandachtspunt. De centrale ligging en bereikbaarheid van Overschie en het rustige, groene en dorpse karakter zijn speerpunten voor de imagoversterking. Advies is om in Kleinpolder Zuid Oost te variëren in woningtypes en te richten op de ‘upperlowerclass’, eventueel uitlopend naar middeninkomens, in plaats van focussen op het aantrekken van midden- en hogere inkomens.

Zorg en gezondheid CVO, In Overschie doen wij het zo! Maatschappelijk vastgoed nu en in de toekomst (BMC) Opdrachtgever: deelgemeente Overschie Datum: 2008 Kernvraag: Welke locaties bieden kansen voor maatschappelijk vastgoed en hoe kan hieraan (ruimtelijk en functioneel) op strategische wijze invulling worden gegeven? Er zijn drie concentratielocaties aangewezen: detailhandel en medisch cluster op de Cleynpolderschoollocatie; zorg, welzijn en sociaal cluster bij de Mookhoek onderwijs, sport, spel en cultuurcluster op het terrein van de Zonnekorf Gezondheid in kaart Overschie (GGD-Rotterdam Rijnmond en RIVM) Opdrachtgever: GGD-Rotterdam Rijnmond Datum: 2010 Kernpunten voor het gezondheidsbeleid in Overschie: de inwoners van Overschie zijn minder gezond dan de gemiddelde Rotterdammer. Met name overgewicht (41% van de inwoners van 16 jaar en ouder heeft een matig overgewicht en 16% heeft obesitas, vergelijkbaar met elders in Rotterdam), psychische problemen bij ouderen (24% tegen 11% gemiddeld in Rotterdam) en eenzaamheid onder mensen van 16 jaar en ouder (38% tegen 24% gemiddeld in Rotterdam) en een relatief hoog alcoholgebruik onder jongeren worden genoemd. Gemeentelijk beleid moet hierop inspelen met preventie en een passend beleid per doelgroep, alsmede een brede aanpak van voeding en beweeggedrag. Het rapport meldt overigens dat kinderen en jongeren in Overschie vaker dan gemiddeld in Rotterdam bewegen en over het algemeen ook vaker lid zijn van een sportvereniging. Van de inwoners van 16 jaar en ouder voldoet 42% niet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen; dit wijk niet af van het Rotterdams gemiddelde.

50

Overschie sport gratis.nl Sinds 1 januari 2008 biedt de deelgemeente Overschie een gratis lidmaatschap van een Overschiese sport- of scoutingvereniging aan alle schoolgaande Overschiese kinderen op de basisschool. Het resultaat na 1 jaar was dat de sportparticipatie in de leeftijdscategorie 4 t/m 12 jaar is verhoogd van 59% naar 68%. Per 2009 is Overschie Sport Gratis uitgebreid naar schoolgaande jeugd van 4 t/m 18 jaar. Sinds 2010 vergoedt de deelgemeente ook zwemlessen voor kinderen van 4 t/m 6 jaar. Nieuw is ook gratis sporten voor 55-plussers (vrije zwemuren en aquarobics in het Zwembad Overschie en beweging en activiteit in wijkaccommodatie Musica.

Economie Economische paragraaf Overschie Opdrachtgever: Datum: 2011 Marketingplan Overschie Kleinpolder (Markt&Klant Woonstad Rotterdam) Opdrachtgever: Woonstad Rotterdam Datum : 2009 Overschie Kleinpolder kent een relatief gesloten woningmarkt: ongeveer 50% van vestigers komt uit Overschie zelf (voornamelijk uit Kleinpolder zelf, deels ook uit Overschie Oude Dorp). Het overige deel van de vestigers (de andere 50%) komt voornamelijk uit andere wijken in Rotterdam, waarvan 90% noordoever. Dat heeft consequenties voor het mogelijke aanbod en voor de benodigde marketing. Voornaamste bestemming van vertrekkers uit de deelgemeente Overschie zijn de gemeenten Lansingerland en Capelle aan de IJssel (vertrekoverschot, voornamelijk autochtone jonge gezinnen met kinderen) en Schiedam (gelijkwaardige verhuisrelatie, alle categorieën).

Veiligheid Wijkveiligheidsactieprogramma Veiligheid (WVAP) Opdrachtgever: deelgemeente Overschie Datum: 2010 Onderdeel van de gebiedsvisie 2010-2014. Veiligheidsproblemen in Overschie zijn met name verkeer, inbraak, jeugdoverlast en vandalisme. De deelgemeente Overschie legt prioriteit bij het tegengaan van inbraak, vandalisme, overlast, geweld en diefstal en bij het borgen van schoon&heel. Voor jongeren (vandalisme, verkeersdelicten, diefstal en overlast) wordt ingezet op het bieden van kansen om zich positief te ontwikkelen (sport en spel, passende opleiding) via preventief jongerenwerk, buurtafspraken en gratis sport. Mogelijkheden voor verbetering van scholing voor jongeren in Overschie wordt onderzocht. Voor ouderen wordt ingezet op het verminderen van onveiligheidsgevoelens door communicatie over veiligheid, en door gratis sport en activiteiten gericht op maatschappelijke participatie. Verder lik-opstukbeleid bij verkeersovertreding en vandalisme (staand beleid), inbraakpreventiecampagnes en verwijzing naar PKVW van Woonstad Rotterdam. Voor de buitenruimte wordt ingezet op een communicatiecampagne voor het beperken van overlast van hondenpoep, verbetering van de veiligheid van looproutes voor ouderen, verbetering van de afhandeling van meldingen van defecte openbare verlichting, verbetering van verkeersveiligheid rond scholen, en stimuleren particuliere inrichting en onderhoud van openbaar groen. Plus verwijzing naar de tuinenwedstrijd van Woonstad Rotterdam.

51

Groen, milieu en water Programma Groenblauwe Slinger: visie 2010 Opdrachtgever: Provincie Zuid Holland Datum: 2010 van een doorlopende natuur- en recreatiegebieden in de S-vormige open ruimte tussen Den Haag en Rotterdam. Doelstelling is behoud van natuurgebieden met eigenheid aan plantenen dierensoorten en tevens ontwikkeling van recreatiegebieden dicht bij woongebieden. De Groenblauwe Slinger vormt de verbinding tussen het Groene Hart en Midden-Delfland. De provincie ontwikkelt samen met andere partijen nieuw natuur- en recreatiegebied. Daarnaast worden nieuwe fiets-, wandel en kanoroutes aangelegd. Realisatie in 2013 en vervolgens inzet op beheer. Visie Groen Overschie Opdrachtgever: deelgemeente Overschie Datum: 2009 Overschie wordt ervaren als groene deelgemeente. Kent echter een gefragmenteerde opbouw van het groen, een eenvormige inrichting met veel gras en bomen en een minimaal beheerregime. Veel groen bevindt zich bovendien aan de slecht bereikbare randen. Het groen heeft in potentie een hoge attractie waarde. Kans is gelegen in het aanbrengen van samenhang tussen de gefragmenteerde groengebiedjes: van scherven naar structuren in Overschie en aansluiting op de groen-blauwe structuur ten noorden van de deelgemeente. Meer differentiatie in representatief kijkgroen en gebruiksgroen voor sport en spel en ruig groen voor natuurbeleving. Verbinden van groengebieden door uitbreiding van fietspaden en historische lijnen. Realiseren door ontwikkelen groengebieden langs de Schie als overgangsgebied naar Midden-Delfland, groengebieden aan de oostzijde A13 ontwikkelen met nadruk op (natte) natuurwaarden en extensieve recreatie, Sidelingepark doorontwikkelen tot cultuur- en evenementenpark, Park Zestienhoven ontwikkelen als landschapspark met goede verbindingen naar omliggende groengebieden, verbeteren wijken buurtgroen, versterken singelstructuur met continuïteit in beplanting, versterken informele groene looproutes. Actieprogramma Milieu Overschie (DCMR) Opdrachtgever: deelgemeente Overschie, gemeente Rotterdam Datum: 2009 Op een aantal locaties in de deelgemeente Overschie is sprake van luchtverontreiniging en geluidsoverlast, voornamelijk veroorzaakt door wegverkeer op de A13 en A20. Structurele verbetering kan alleen op lange termijn worden gerealiseerd. Om de leefomgeving voor de bewoners op kortere termijn te verbeteren, zijn maatregelen geformuleerd het gebied van: Groen: omvorming binnenring Kleinpolderplein tot groene oase, groene daken, groene autoluwe hofjes, groen langs de schermen A13; Mobiliteit/vervoer: stimuleren elektrische mobiliteit, verbeteren fietsinfrastructuur, vermindering vrachtverkeer A13; Energie/luchtkwaliteit/klimaat: energiezuinige straatverlichting, duurzaam bouwen Geluid: stil wegdek op de A13. De 10 maatregelen moeten als quick wins binnen 1,5 jaar tot resultaat leiden.

52

Advies Watersysteem Ontwikkelingsvisie Overschie (GW) Opdrachtgever: Gemeente Rotterdam Datum: 2006 In het Waterplan Rotterdam wordt gesteld dat alle deelgemeenten een flinke wateropgave hebben. Voor Overschie is deze becijferd op ca. 12 ha nieuw wateroppervlakte voor 2030, waarvan 9 ha gerealiseerd moet zijn voor 2015. Het gaat vooral om meer waterberging bij piekmomenten van regenval die langer en heviger worden. De lokatie van de waterberging is van belang. In Overschie Dorp is weinig mogelijkheid voor waterpeilwisselingen, waardoor hier een vrij grote oppervlakte-uitbreiding wordt gevraagd. GGD-richtlijn medische milieukunde, luchtkwaliteit en gezondheid (RIVM) Opdrachtgever: Ministerie van VWS Datum: 2008 Het RIVM en de GGD-en hebben de GGD-richtlijn ‘Gezondheidsaspecten van het Besluit Luchtkwaliteit’ uit 2005 geactualiseerd. De richtlijn is een hulpmiddel voor de GGD-en om gemeenten te adviseren over verbetering van de lokale luchtkwaliteit. In richtlijn wordt Overschie met name genoemd. Zo wordt naar metingen in Overschie verwezen waaruit blijkt dat de snelweg in veel sterkere mate bijdraagt aan verhoging van de NO2-concentraties (stikstofdioxide) dan aan verhoging van de PM10-concentraties (fijnstof). Verder wordt gesproken over de AMvB Gevoelige Bestemming, die gemeenten er toe verplicht, bij het realiseren van gevoelige bestemmingen binnen 300 meten van de snelweg, te toetsen of sprake is van een (dreigende) grenswaarde overschrijding. Als dat het geval is, mag de bestemming niet worden gerealiseerd. Volgens de richtlijn zal dit in praktijk maar weinig voorkomen. Hierbij wordt verwezen naar de door Rijkswaterstaat berekende concentraties in 2006 langs de A13 in Overschie, die op 20 meter afstand van de snelweg al voldeden aan de voor dat jaar geldende wettelijke normen. Dat betekent, aldus de richtlijn, dat in praktijk gevoelige bestemmingen gerealiseerd kunnen worden op locaties zeer dicht bij de snelweg.

53