Doorpakken op Utrecht Bereikbaar. Rob Boomsma:

juni 2009

Rob Boomsma:

‘Doorpakken op Utrecht Bereikbaar’ Ledenmagazine van

Internationaal toptalent zoekt bedrijven • Financieel management in tijden van recessie • Tauw en Landschap Overijssel slaan handen ineen • Frank Witteman: ‘Ik kan echt genieten van ondernemen’ • ‘Het draait niet langer om de poppen, maar om mensen’ • Rouwmaat wint Edustrie Award •

De ideale werknemer bestaat Op zoek naar nieuwe werknemers? Brunet Recruitment zoekt naar

Nu ook in Arnhem!

een unieke match tussen het karakter van uw organisatie en de

Per 1 september is

persoonlijkheid van een kandidaat. Want wat voor de één een

Brunet Recruitment ook

droombaan is, is voor een ander misschien juist niet weggelegd.

gevestigd aan de

Waar een ander helemaal op zijn plek is, vindt een volgende wellicht

Kastanjelaan 47 te Arnhem.

te weinig uitdaging. Vertel ons wie u zoekt en wat u verwacht, dan beloven wij dat de ideale medewerker wél bestaat. Brunet Recruitment zoekt en vindt voor u de kandidaat die het best bij uw organisatie past. Op basis van jarenlange ervaring in werving & selectie en detachering, bemiddelen wij voor verschillende doelgroepen variërend van HBO’ers en WO’ers met ruime werkervaring tot starters. Wij weten wat organisaties en mensen beweegt en geven eerlijk en duidelijk advies over de meest geschikte wervingsmethode. Op zoek naar een secretaresse, management assistent(e), officemanager of ander personeel? Bel naar (024) 324 44 97 en maak een afspraak voor een persoonlijke kennismaking.

St. Annastraat 4 Nijmegen t 024 324 44 97 [email protected] www.brunet-recruitment.nl

Middelpunt

Utrecht Bereikbaar Utrecht is de infrastructurele spil van Nederland. Valt het verkeer er stil, dan is een nationaal infarct het gevolg. En juist dat scenario dreigt. Er wordt immers aan de weg gewerkt, en niet zomaar een beetje.

Kaartjes knippen en ijs verkopen

8

Netwerk VNO-NCW Midden draait op volle kracht

13

Column Andries Greiner

18

In het Middelpunt: Rouwmaat

19

De Drive: Lotte Kok

23

Dry Works: ‘Groei staat niet centraal’

28

Nieuwe leden

30

Column Bernard Wientjes

31

We zijn bijna halverwege 2009. Zakelijk voor veel van onze leden een jaar met een lastige start en onduidelijke perspectieven. Veel economische onzekerheid en tegenwind. Vrijwel iedereen merkt het, maar ook dit hoort bij ondernemen. Er zit dus weinig anders op dan creatief te zijn, ondernemerschap te tonen en te overleven. We zitten nu volop in de tijd dat Europa in de belangstelling staat. Een nieuw parlement, later dit jaar een nieuwe Europese Commissie en veel discussie over zin en onzin van Europese regels. Logisch, zo rond de verkiezingen. Maar ik doe niet mee aan de borrelpraat over Europese regels voor de kromheid van komkommers of opladers voor mobiele telefoons. Daarvoor is Europa me te serieus. Het brengt ondernemers veel goeds, maar dat neemt niet weg dat we alert moeten blijven bij nieuw Europees beleid. Nederland heeft nu bijvoorbeeld te maken met de uitwerking van twee Europese regels: de ene rond het natuurbeleid (Natura 2000) en de andere rond het waterbeleid (Kaderrichtlijn Water). Beide natuurlijk volstrekt goed bedoeld, maar, als we niet uitkijken, met een desastreuze uitwerking op onze economie. U zult mij nooit horen sputteren tegen de wil om het land mooi te houden en het water schoon, maar de manier waarop we dat in deze tijd over ons heen krijgen kan het bedrijfsleven zo raken dat we van Nederland misschien beter een reservaat kunnen maken. De enige ondernemers die dan overblijven zijn de controleurs van de toegangskaarten en ijsverkopers. En tegen dat beeld moeten we ons als werkgevers verzetten, vind ik. Ik ben er nog niet helemaal uit of dat nu de bedoeling van Europa is of dat het ligt aan de manier waarop Nederland de Europese regels invult. Hoe dan ook: het is duidelijk dat we als VNO-NCW Midden namens de werkgevers aandacht vragen om ondernemen leuk en mogelijk te houden in een mooi land.

Agenda

32

U hoort nog van ons.

Column Martin Stor

33

VEHA blijft stabiel

34

Colofon

38

Financieel management Waar kort geleden de doemscenario’s de media beheersten, zijn nu regelmatig positieve geluiden te horen. Al blijken we echter in een V-crisis te zitten, vanuit het oogpunt van financieel management geldt hetzelfde motto als altijd. Zit er scherp bovenop.

14 AIESEC Centraal bij de grootste internationale studentenorganisatie ter wereld staat een internationaal stageprogramma. Dit geeft niet alleen studenten de mogelijkheid zich te ontwikkelen, maar biedt ook het bedrijfsleven het nodige in het kader van kennisopbouw en internationalisering

20 Compensatie milieudruk Een populaire vorm van compensatie van milieudruk is het sponsoren van de aanplant van bomen in Azië en Zuid-Amerika. ‘Maar waarom zo ver weg?’, vraagt Duco Reineman van Tauw zich af. ‘De zorg voor je directe omgeving is een veel logischere keuze.’

24 Verder:

Tineke Bakker-Van Ingen Voorzitter VNO-NCW Midden

Middelpunt juni ‘09

3

Nieuws uit de regio WerkendStedendriehoek: platform voor personeelsbemiddeling Werkgevers in de Stedendriehoek willen elkaar helpen bij het herplaatsen en reïntegreren van zieke of vastgelopen werknemers. Daarom hebben VNO-NCW Stedendriehoek, de Bedrijvenkring Apeldoorn, de Kamer van Koophandel Oost Nederland en Synensis het initiatief genomen tot de oprichting van WerkendStedendriehoek. In dit nieuwe platform voor personeelsbemiddeling komen werkgevers uit de regio van verschillende bedrijfstakken samen om medewerkers, die buiten de organisatie dreigen te vallen, van werk naar werk te begeleiden. Daarbij zijn drie partijen gebaat: de oude werkgever, de nieuwe werkgever en de werknemer. Op 26 mei vond de eerste officiële bijeenkomst van WerkendStedendriehoek plaats bij ROC Aventus in Apeldoorn. Deventer onderneemster en bestuurslid van VNO-NCW Stedendriehoek Brigitte Siesling is tot voorzitter van WerkendStedendriehoek benoemd. “Ik verwacht dat we in de regio, met de kracht van de eenvoud, dit initiatief waar gaan maken. We staan klaar om werkgevers hiervoor warm te maken. En gezien de interesse van een groot aantal toonaangevende bedrijven is er behoefte aan.” www.werkendstedendriehoek.nl

Veel spektakel op Techniekdag Arnhem Met bijna 3000 bezoekers en 44 standhouders is de Techniekdag in Arnhem op zaterdag 16 mei zeer succesvol verlopen. Industriepark Kleefse Waard was voor de tweede keer gastheer van het evenement. Met het organiseren van techniekdagen proberen werkgevers en het onderwijs jongeren op vroege leeftijd enthousiast te maken voor techniek. De bedoeling is dat er uiteindelijk meer jongeren instromen in de technische beroepen. Ook is het van belang ouders te laten ervaren dat techniek toekomst heeft. De technische sector biedt volop kansen en mogelijkheden op een goedbetaalde baan en carrière. De Techniekdag Arnhem stond bol van de activiteiten. Scholen (van vmbo tot en met universiteit) en bedrijven (uit alle sectoren) uit de regio Arnhem presenteerden zich aan jongeren tussen 10 en 14 jaar. De doelgroep kon op een leuke manier kennismaken met technische opleidingen en beroepen door proefjes te doen, opdrachten uit te voeren, met diverse apparaten en instrumenten te werken en nog véél meer. Kortom: zien en vooral zelf ervaren hoe leuk techniek is!

Gerbert Wubs, regiomanager VNO-NCW Arnhem-Nijmegen en voorzitter van de werkgroep Techniekdag Arnhem was tevreden over de dag. “De grote belangstelling vanuit de bezoekers en de glimlach op de gezichten van de kinderen is op zo’n dag een geweldige drijfveer. Het was een topdag!” Volgend jaar zal er weer een techniekdag in Arnhem worden gehouden. www.techniekdag.nl

Samen Twente bereikbaar houden `Bij ons bedrijf heet het geen mobiliteitsmanagement, maar eigenlijk doen we al wel heel veel om bereikbaar te blijven.´ De heer Anchelon van afvalverwerker Twence schetste een beeld waar veel ondernemers zich in herkenden tijdens de bijeenkomst van Twente Bereikbaar, donderdag 14 mei jl., in de Grolsch Veste. Flexibele werktijden, mogelijkheden om thuis te werken en fietsplannen waren enkele van de voorbeelden die kunnen bijdragen aan de bereikbaarheid van het bedrijf, gebied en daarmee de regio Twente.   Werkgevers en overheden waren bijeengekomen om over de bereikbaarheid in Twente te brainstormen. Uit een aantal aansprekende praktijkverhalen van werkgevers bleek dat eenvoudige maatregelen er voor kunnen zorgen dat we niet allemaal tegelijk in de file staan.

Verder werd duidelijk tijdens de Twente Bereikbaarbijeenkomst dat er mogelijkheden en ambities genoeg zijn. Waar het ook om gaat is samenwerking. Want juist op dit gebied hebben overheid en bedrijfsleven elkaar hard nodig. Dat bleek ook uit de handtekeningen die overheden en bedrijfsleven samen hebben gezet onder de intentieverklaring om mee te denken over de bereikbaarheid van Twente. De concrete plannen die alle partijen samen gaan maken worden ingediend bij de landelijke Taskforce Mobiliteitsmanagement, die onder regie staat van Lodewijk de Waal. Interesse? Mail naar Rob Oostermeijer, regiomanager VNONCW Twente, [email protected]

Middelpunt Utrechts bedrijfsleven wil Vervanging IJsselbrug meenemen in plannen IJsselsprong betere luchtkwaliteit én bereikbaarheid De lokale en regionale werkgeversverenigingen hebben bij de gemeenteraden in Brummen, Voorst en Zutphen gepleit voor vervanging van de oude IJsselbrug. Op 12 mei hebben zij de raadsleden van Zutphen hierover een brief gestuurd. Vereniging WerkgeversKontact Zutphen (VWKZ), VNONCW Stedendriehoek, de Kamer van Koophandel Oost Nederland, TLN en EVO vinden dat de 150 jaar oude IJsselbrug nu echt aan vervanging toe is en moet worden meegenomen in de plannen voor de IJsselsprong. De levensduur van de huidige brug is twijfelachtig na een provisorisch opgeloste

scheurvorming in één van de dragers. Bovendien zijn de openingstijden voor de scheepvaart in de spitsuren belemmerend voor medewerkers van de bedrijven op de Mars en de bezoekers van de binnenstad en de woonmall. Verder blijkt uit onderzoek bij ondernemers uit de Stedendriehoek dat de toegang tot Zutphen via de oude IJsselbrug het op een-na-grootste mobiliteitsknooppunt is van de regio (zie www.stedendriehoekopdekaart.nl). Wanneer ook de ruimtelijke ontwikkelingen in de Hoven worden meegenomen, zijn er voldoende argumenten voorhanden om de bouw van een nieuwe IJsselbrug mee te nemen in de gebiedsopgave. Marc van de Vijver, algemeen directeur van Buhrmann Ubbens en bestuurslid bij VNO-NCW Stedendriehoek: “Een nieuwe IJsselbrug, zoals ook de hanzestad Kampen jaren terug heeft gebouwd, is geen overbodige luxe, maar bittere noodzaak om het vestigingsklimaat in Zutphen te verbeteren en de werkgelegenheid in de stad te behouden.”

Succesvol bedrijfsbezoek aan Yokogawa In mei brachten de leden van VNO-NCW Eemland en VNO-NCW Utrecht een bezoek aan Yokogawa, dat sinds afgelopen winter is gevestigd in een nieuwe locatie aan de afslag Vathorst bij de A1 bij Amersfoort. Dit relatief onbekende Japanse bedrijf biedt werk aan 600 mensen en is daarmee een van de grotere werkgevers van de provincie Utrecht. Algemeen directeur Harry Hauptmeijer gaf een boeiende presentatie over de crisis en de maatregelen die het bedrijf neemt, zoals salarisaanpassingen tot -30% voor het Japanse topmanagement en eerder factureren. Het bezoek werd afgesloten met een interessante rondleiding door het hightech gebouw.

Het georganiseerde bedrijfsleven in Utrecht (bestaande uit VNO-NCW Utrecht, MKB Utrecht, TLN, EVO, de binnenstadsondernemers en de Kamer van Koophandel MiddenNederland) wil samen met de gemeente Utrecht zoeken naar goede oplossingen voor de luchtkwaliteit. Dat is van belang voor bewoners, bezoekers én ondernemers. Voor het bedrijfsleven is wel essentieel dat het economisch functioneren en dus de bereikbaarheid van bedrijven niet in gevaar komt. Dit stelt het bedrijfsleven in reactie op het Maatregelenpakket Utrecht-West, onderdeel van het Actieplan Luchtkwaliteit. Door het kiezen van andere routes en de aanpassing van rijtijden en rijsnelheden kunnen goede resultaten worden geboekt om de overlast te beperken. Natuurlijk moet dat wel passen binnen de bedrijfseconomische mogelijkheden van de betrokken ondernemingen. De gemeente dient adequate ondersteuning te bieden. Daarnaast is een volwaardige ring rondom de stad gewenst. Alleen dan is het mogelijk om afdoende maatregelen te nemen ter verbetering van de luchtkwaliteit in de stad, zoals de beperking van het doorgaande verkeer door de stad. De opwaardering van de Noordelijke Randweg Utrecht als auto(snel)weg is onderdeel van die volwaardige ring.

Slotakkoord op Regionale Economische Top in IJsseldelta In Overijssel hebben de provincie, gemeenten en sociale partners in IJsseldelta de koppen bij elkaar gestoken en op 27 mei een maatregelenpakket gepresenteerd ter stimulering van de regionale economie. Dat gebeurde door het ondertekenen van een slotakkoord tijdens de Regionale Economische Top. In het slotakkoord zijn concrete afspraken vastgelegd. Zo is bijvoorbeeld afgesproken dat alle partijen zich inzetten om de mobiliteit op de arbeidsmarkt te bevorderen door samenwerking met en tussen het mobiliteitscentrum (UWV) en het regionale poortwachtercentrum (werkgevers). Verder zal het inkoop- en aanbestedingsbeleid worden gestroomlijnd en vereenvoudigd en wordt bekeken of de regeling voor startersleningen voor de woningmarkt verruimd kan worden. Voor 1 oktober zullen de eerste resultaten gerapporteerd worden. Kijk voor de volledige tekst van het slotakkoord en welke partijen erbij betrokken zijn op www.vno-ncwmidden.nl/ijsseldelta

Middelpunt juni ‘09

5

Verenigingsnieuws Kees Boerkoel verlaat bestuur VNO-NCW Eemland cante zetel in het bestuur van VNONa jarenlange inzet in het beNCW Eemland in het bestuur van NCW Eemland. “Kees heeft ontzetstuur van VNO-NCW Eemland de kamer van koophandel Gooi, tend veel voor VNO-NCW Eemland heeft Kees Boerkoel besloten Eem- en Flevoland. Nu het dossier gedaan. Hij was enorm betrokken, af te treden. In het bestuur Soesterberg bijna is afgerond, vond was altijd beschikbaar en maakt van vertegenwoordigde hij de SoesKees Boerkoel het tijd om een stap zijn hart geen moordkuil, wat soms ter Zakenkring. Boerkoel was terug te doen. In het bestuur van echt nodig is in politiek-bestuurlijk portefeuillehouder ”Ruimte de Kamer van Koophandel wordt Nederland. We zullen hem dan ook voor ondernemen” en richtte hij opgevolgd door Jan Nijhof uit node missen in ons bestuur”, stelt zich de laatste jaren vooral op Baarn. Armand Trippaers, voorzitvoorzitter Jaco Uittenbogaard van het dossier Soesterberg. Ook ter van de Soester Zakenkring, heeft VNO-NCW Eemland. vertegenwoordigde hij VNOzich kandidaat gesteld voor de vaDagelijks staan meer dan 200.000 weggebruikers in de file rond knooppunt Hoevelaken.

Help Hoevelaken uit de knoop! Help Hoevelaken uit de knoop!

Deze kruising van de A1 en A28 heeft inmiddels de nationale file top 5 bereikt. Begrijpelijk, het knooppunt is aangelegd in de jaren vijftig, terwijl het verkeer sindsdien enorm is toegenomen. Ondernemers hadden

dankzij knooppunt Hoevelaken alleen al in 2007 23 miljoen euro schade. Hoevelaken uit de knoop?

Dagelijks staan meer dan 200.000 weggebruikers in de file rond knooppunt Hoevelaken.

momenteel economisch ernstige Opkruising 18 meivan jongstleden heeft hetinmiddels de Deze de A1 en A28 heeft nationale file top 5 bereikt. Begrijpelijk, het knooppunt VNO-NCW Midden maakt zich sterk om Hoevelaken uit de knoop te helpen!

veroorzaakt. ministerie Verkeer Waterstaat is aangelegd in van de jaren vijftig,en terwijl het verkeerschade sindsdien enorm is toegenomen. Ondernemers hadden

VNO-NCW heeft 2008 meeneemt in de richtlijnen voor het VNO-NCW Midden wilonderzoek dat Rijkswaterstaat alle reëleMidden varianten en in opties in haar berekeningen. samenspraak met haar leden ondernaar Hoevelaken gepresenteerd. In VNO-NCW Midden heeft zelf ook niet stilgezeten, maar brengt een creatieve oplossing onder de Meer informatie? nemers een creatieve oplossing aanjuli neemt het bevoegd gezag een VNO-NCW Midden sterk om Hoevelaken uit de knoop te helpen! demaakt Eemlus. aandacht: Zie www.knooppunthoevelaken.nl of gedragen, de zogenaamde ‘Eemlus’, voorkeursbesluit en zich zal een aantal VNO-NCW Midden wil dat Rijkswaterstaat varianten en opties meeneemt dat in haar berekeningen. mail Christiaan Lorist, regiomanager en is verheugd te constateren varianten afvallen. Duidelijk is datalle reële VNO-NCW Midden heeft zelf ook niet maar brengt een creatieve oplossingfase onder de VNO-NCW Midden via lorist@vnodit alternatief ook in de huidige 1,2 miljard euro beschikbaar is stilgezeten, voor ncwmidden.nl nog verder onderzocht wordt. de aanpak van het knooppunt dat aandacht: de Eemlus. dankzij knooppunt Hoevelaken alleen al in 2007 23 miljoen euro schade.

A28 A28

A1 A1

A1

A1

Eemlus, bestaand tracé of doorkruising

Eemlus, bestaand tracé of doorkruising

Eemlus, nieuw tracé

Eemlus, nieuw tracé (arcering) A28 Hoevelaken richting Utrecht): noodzakelijke benuttingsmaatregelen A28 (arcering) A28 Hoevelaken richting Utrecht): noodzakelijke benuttingsmaatregelen A28

Middelpunt Natura 2000

Ledennieuws

Het bestuur van VNO-NCW Midden maakt zich zeer grote zorgen over de mogelijk enorme impact die het Natura 2000 beleid zal krijgen voor ondernemers. Op grond van Europees beleid moet voor tientallen gebieden in ons werkgebied (waaronder de Veluwe als grootste) een plan worden opgesteld om specifieke vogel- en plantensoorten te beschermen en waar mogelijk uit te breiden. Dat kan in de nabijheid van die gebieden zeer verstrekkende gevolgen hebben voor bijvoorbeeld het verkeer en de uitbreidingsplannen van (industriële) bedrijven. Wij inventariseren momenteel bij onze leden in hoeverre men daar nu al tegenaan loopt en hoe dit invloed kan hebben op toekomstplannen binnen het bedrijfsleven. Het vormgeven van dit onderdeel van het natuurbeleid staat onder hoge tijdsdruk en kent veel onzekerheden. Op landelijk niveau werken we samen met onze moederorganisatie VNO-NCW, de branches en de landbouworganisaties aan de lobby in de richting van het ministerie van LNV en de Tweede Kamer, terwijl we op gebiedsniveau proberen zo goed mogelijk te participeren in de plannen die per gebied worden gemaakt.

Vertrek voorzitter CvB ROC Midden Nederland Na ruim vier jaar gaat de voorzitter van het College van Bestuur Bernard Fransen, ROC Midden Nederland verlaten. Fransen heeft in die vier jaar een groot netwerk opgebouwd in de onderwijs-, business- en sportwereld. Zo heeft hij zich onder meer als lid van de commissie Winsemius bezig gehouden met de Taskforce Utrechtse VMBO, die plannen ontwikkeld heeft voor de “Utrechtse School” waarin ook bedrijfjes zullen worden ondergebracht

Voor meer informatie mail Werner Ludwig, adjunct-directeur VNO-NCW Midden, [email protected]

Triad Take Five en Aquitte bundelen krachten Triad Take Five (Amersfoort) en Aquitte (Zeist) zijn samengegaan en vormen nu TTF Marketing & Communicatie. Vanaf 9 april jl. presenteert het in Amersfoort gevestigde bureau zich onder deze naam. Hans Pilaar (Triad Take Five) en Jeroen van Netten (Aquitte) vormen gezamenlijk de directie van het in totaal tien medewerkers tellende full service bureau.

Wijziging Dagelijks Bestuur KroeseWevers Accountants en Belastingadviseurs Na ruim 16 jaar heeft mr. J.G. (Johan) Bossink besloten om met ingang van 1 april 2009 zijn werkzaamheden als belastingadviseur te beëindigen. Tevens legt hij zijn functie als voorzitter van het Dagelijks Bestuur neer. Bossink blijft wel betrokken bij KroeseWevers als adviseur van het Dagelijks Bestuur. De heer J.H.J. (Jan) Arkink FB zal de voorzittersfunctie van Bossink overnemen. Als nieuw lid van het Dagelijks Bestuur is benoemd E.H.A. (Eric) Hutten RA.

Nieuw adres Kremer Groep Vanaf 4 mei 2009 werken de 170 medewerkers van Kremer Groep onder één dak. Het nieuwe adres is: Ulenpasweg 2b te ’s-Heerenberg.

Bestuurswisselingen VNO-NCW Arnhem-Nijmegen Tijdens de slotbijeenkomst van VNO-NCW regio ArnhemNijmegen op 8 juni in Wijnfort in Lent nemen de leden en het bestuur van de regio afscheid van voorzitter Gert Kroon en twee bestuursleden: Alex van Hooff en Frans Knüppe. Eind vorig jaar zijn ook Henk Danser en George Vodegel afgetreden als bestuurslid. Adelheid Ponsioen (Openlucht museum Arnhem), Bastiaan Barenbrug (Royal Barenbrug Group, Oosterhout Nijmegen), Theo Wassing (Nijol Oliemaatschappij Nijmegen) zijn kandidaat-bestuursleden en zullen naar verwachting op 8 juni door de leden worden benoemd. Beoogd voorzitter is bestuurslid René Prop (Cumae BV, Arnhem).

Naamswijziging EBW elektrotechniek EBW Elektrotrechniek, het bedrijf van Jan-Willem de Rover, penningmeester van het Algemeen Bestuur VNO-NCW Midden, is met ingang van 13 mei jl. verder gegaan onder de naam JWR Elektrotechniek. Ledenvergadering en bestuurswisseling Ondernemersvereniging de Driehoek Dinsdag 19 mei jl. vond de jaarlijkse algemene ledenvergadering plaats van Ondernemersvereniging de Driehoek. Ook vond de bestuurswisseling plaats. Mevrouw Brenda Twigt (Twigt BV) en de heren Erik Schaap (Schaap Holland) en Arend Jan Hovestadt (Concept & Interieur) hebben deze avond hun bestuursfunctie officieel neergelegd. Het bestuur kreeg toestemming van de vergadering om deze bestuursfuncties in te laten vullen door mevrouw Erna Zekveld (Zekveld Groenwerk), de heer Paul Hetsen (Hedibouw) en de heer Remko Bosma (Wouda Installatietechniek).

Middelpunt juni ‘09

7

Foto: Aldo Allessie

Middelpunt Utrecht Bereikbaar

‘Betrokkenheid van werkgevers is onze troef’

Utrecht is de infrastructurele spil van Nederland. Het grootstedelijk gebied genereert zelf veel mobiliteit. Daarnaast is het een knooppunt van snelwegen waarop de druk van bovenregionaal autoverkeer onaflatend groot is. Valt al dat verkeer stil, dan is een nationaal infarct het gevolg. En juist dat scenario dreigt. Er wordt immers aan de weg gewerkt, en niet zomaar een beetje.

Veel wegen in en rondom Utrecht gaan in de nabije toekomst rigoureus op de schop. Nu al is de A2 een grote zandvlakte en kent vele, steeds veranderende omleidingen. De snelweg wordt verbreed, tracés verdiept en op- en afritten worden aangepakt. De brug in de A12 ter hoogte van Papendorp wordt gerenoveerd. Maar ook in het centrum zal het werk aan het stationsgebied en belangrijke verkeersaders de komende jaren in volle gang zijn. Neem daarbij de plannen voor de aanpak van de A27 en A28, en je mag met recht spreken van ingrijpen op grote schaal. Dat dit gepaard gaat met grote gevolgen voor de bereikbaarheid en verkeerscirculatie, met name in de spits, mag duidelijk zijn. Stilstand dreigt.

een formele publiek-private samenwerking. De taken en doelstellingen zijn vastgelegd in een bestuursconvenant en alle betrokken partijen hebben hun commitment uitgesproken en daar ook financiering aan gekoppeld. Al met al hebben we het anno 2009 over een complex programma van 35 miljoen euro met als belangrijkste doel twee- tot vierduizend auto’s uit de spits te krijgen, met name die auto’s die normaliter door mensen die in Utrecht werken gebruikt worden. Zie daar de gigantische uitdaging: mensen uit hun auto halen, het is eerder geprobeerd, maar zelden gelukt. Onze troef is echter de betrokkenheid van werkgevers, zij spelen een cruciale rol in het al dan niet halen van onze doelstellingen.’

‘Zo’n vaart zal het echter niet lopen’, aldus Rob Boomsma, vice president bij Capgemini en voorzitter van Utrecht Bereikbaar. ‘Er is door Rijkswaterstaat en de gemeente Utrecht veel energie gestoken in een goed verkeershinderplan dat de effectiviteit van de werkzaamheden waarborgt. Daarnaast hebben zij met de provincie, het BRU, de Kamer van Koophandel en VNO-NCW Utrecht de handen ineen geslagen in Utrecht Bereikbaar, dat er alles aan doet om de doorstroming van het verkeer optimaal te houden. Hierbij gaat het om maatregelen om de algehele druk op de wegen weg te nemen.’

Work-life balance Wil je mensen uit hun auto halen, dan zul je hen een aantrekkelijk alternatief moeten bieden. En dat heeft Utrecht Bereikbaar gecreëerd in de vorm van de UB Pas. Met deze pas heeft een werknemer bijvoorbeeld toegang tot het openbaar vervoer, een OV-fiets en KPN HotSpots. Boomsma: ‘Zij hoeven daar echter niet voor te betalen. Dat doen de werkgevers die de passen bij ons afnemen. Het bedrag is niet hoog. Voor een gewone pas betaalt een bedrijf 75 euro per jaar per werknemer. Voor een pluspas, die voor werknemers die buiten de stadsregio wonen is bedoeld, is dat bedrag 250 euro. Dit jaar willen we er tussen de vijftien- en twintigduizend verkopen. We zijn nu effectief twee maanden bezig en zitten al op achtduizend passen, de vooruitzichten zijn dus goed. Wat het uiteindelijke effect is, is afwachten. Het is aan de werknemer om zijn auto enkele dagen per week te laten staan, maar geheel vrijblijvend is het niet. Allereerst hebben werkgevers zicht op het gedrag van hun mensen en kunnen dat beïnvloeden.

Uitdaging Boomsma werd zo’n twee jaar geleden gevraagd voor het voorzitterschap van Utrecht Bereikbaar. Tot die tijd lag de nadruk op politiek-bestuurlijke betrokkenheid. ‘Maar gelukkig drong het besef door dat, wil je daadwerkelijk resultaten boeken en verkeer van de weg krijgen, een intensieve samenwerking met het bedrijfsleven noodzaak is. In de huidige fase is er in feite sprake van

Middelpunt juni‘09

9

Ontslag is niet het einde maar een nieuw begin...

...bij een zorgvuldige begeleiding. Je baan kwijtraken betekent vaak het begin van een zoektocht. Op deze dikwijls niet gemakkelijke tocht is Van Ede & Partners uw reisgenoot die u zorgvuldig ondersteunt, helpt en adviseert. De ervaring leert dat onze cliënten hierdoor hun

Van der Duyn van Maasdamlaan 1

échte bestemming weten te vinden. Ook al is de weg daarnaartoe vaak onvoorspel-

6824 HW Arnhem

baar. Aan Van Ede & Partners zijn ruim 110 consulenten en psychologen uit vele

Tel: 026-3644111 www.vanede.nl

AMSTERDAM•ARNHEM•BREDA•DEN HAAG•EINDHOVEN•ENSCHEDE•GRONINGEN•MAASTRICHT•ROTTERDAM•ZEIST•ZWOLLE

180623

sectoren van het bedrijfsleven, overheden en vrije beroepen verbonden.

Middelpunt Die werknemers kunnen ook gericht worden benaderd om ze bewust te maken van hun verantwoordelijkheid en ze te motiveren. Daarnaast zijn de voordelen van de pas zelf legio. Mensen kunnen zeven dagen per week, 24 uur per dag gebruik maken van de bus en sneltram, gratis een fiets meepakken op een station, thuis of onderweg werken via draadloze verbindingen, hun auto parkeren op speciaal aangelegde parkeerplaatsen en op snelwegbussen stappen waar aparte stroken voor zijn aangelegd, enzovoort. Al met al hebben we het dus over het ‘nieuwe werken’; het opnieuw vormgeven van de worklife balance van mensen, iets waar al jaren over gepraat wordt, maar de wereld nog niet hard verovert.’

thuiswerken, videovergaderingen, flexibelere werktijden en mobiliteit. En dat is goed want denk je nu echt dat wanneer alle infrastructurele knooppunten zijn aangepakt, de

‘De UB Pas is een goed middel om het ‘nieuwe werken’ te stimuleren’ problemen opgelost zijn? De verkeersdruk zal hoe dan ook blijven toenemen, zo ook de wederzijdse beïnvloeding van werk en privé. Het belang van onze inspanningen kan

dan ook veel breder worden gezien. Het programma van Utrecht Bereikbaar loopt in principe gelijk aan de werkzaamheden ten westen van de stad en het programma loopt eind volgend jaar dan ook al af. Ik pleit echter met klem voor verlenging, in ieder geval zolang het werk in deze gehele regio duurt. Gelijktijdig moeten we zoeken naar manieren om dat wat we hebben bereikt verder in te bedden in de samenleving, daarop door te pakken en een verduurzaming te realiseren.’ www.utrechtbereikbaar.nl

Verlenging Volgens Boomsma is verlenging van het programma absolute noodzaak. ‘Los van de bereikbaarheidsproblemen van Utrecht en het feit dat wanneer de werkzaamheden aan de A2 afgerond zijn de volgende grootschalige projecten ten oosten van de stad al weer van start gaan, kan de UB Pas wel eens een goed middel zijn om dat ‘nieuwe werken’ structureel te stimuleren. Zowel werknemers en werkgevers doen immers ervaring op in allerhande elementen daarvan als

Bereikbaar Amersfoort Ook in Amersfoort hebben VNONCW Midden, de KvK en de gemeente de handen ineengeslagen om de toenemende druk op het wegennet het hoofd te bieden. ‘De situatie mag dan wel niet zo dramatisch zijn als die in Utrecht, maar als we niets doen dan zal het daar in de toekomst wel naar toe gaan’, aldus Edwin Besseling. Edwin Besseling is directeur van het gelijknamige vervoerbedrijf en voorzitter van bedrijvenoverleg Amersfoort-Noord dat deelneemt in Bereikbaar Amersfoort. ‘De ambities zijn groot: We willen knelpunten op gebied van infrastructuur en openbaar vervoer oplossen en medewerkers alternatieven bieden voor het

gebruik van de auto. We streven daarbij minimaal naar een afname van vijftienhonderd auto’s in zowel de ochtend- als de avondspits.’ Een van de grootste infrastructurele operaties die in de toekomst in de regio Amersfoort wordt uitgevoerd is de aanpak het knooppunt Hoevelaken. Daarnaast ligt er het plan voor een bypass van de A1 om het noorden van Amersfoort heen middels het aanleggen van de Eemlus. ‘Die werkzaamheden liggen nog ver voor ons’, aldus Besseling. ‘Toch noopt de situatie nu al tot actie. Tijdens de spits staat het hier altijd vast en het wordt alleen maar erger. Daarom hebben we ons georganiseerd in mobiliteitsplatforms. Het bedrijfsleven zoekt naar manieren om hun mensen uit de auto te krijgen, bijvoorbeeld door telewer-

ken, het gebruik van OV en de fiets te stimuleren en flexibele werktijden te introduceren. Er worden convenanten afgesloten waarin ondernemingen zich committeren aan het reduceren van autogebruik met vijf procent. Tegelijkertijd zijn onder andere nieuwe fietspaden en OV-verbindingen noodzakelijk en dat is een taak van de overheid. Zo is het bijvoorbeeld van de gekke dat veel bedrijventerreinen hier niet eens hun eigen bushalte hebben. Dat moet natuurlijk worden verholpen. Dit is echter maar een van de vele mogelijkeden die er zijn om de zaken hier in goede banen te leiden. En het is goed om te zien dat het bedrijfsleven zich niet afzijdig opsteld. Op dit moment nemen al zo’n veertig ondernemingen deel aan het overleg, en dat aantal groeit gestaag.’

Middelpunt juni ‘09

11

Netwerk Foto’s: Nicole van den Bosch

safan

masterclass

boem

europa

Bijeenkomsten met uiteenlopende invalshoeken, VNO-NCW Midden organiseert voor elk wat wils. Druk bezocht en grootschalig, diepgaand maar voor beperkt publiek. Een greep uit de vele bijeenkomsten die we afgelopen tijd organiseerden.

Middelpunt

Netwerk VNO-NCW Midden draait op volle kracht Onze economie beleeft turbulente tijden. Dit vraagt om visie en het maken van de juiste keuzes. In de afgelopen periode is VNO-NCW Midden als vertegenwoordiging van het bedrijfsleven veelvuldig in gesprek geweest met gemeentelijke en provinciale overheden. Dit waren positieve en constructieve gesprekken. Gemeenten, provincie en sociale partners hebben binnen hun mogelijkheden gezocht naar maatregelen om de economische ontwikkeling positief te beïnvloeden. Op de Regionale Economische Top IJsseldelta op 27 mei jongstleden werden de uitkomsten ter stimulering van de regionale economie aan de leden van VNO-NCW IJsseldelta gepresenteerd. Personeel en arbeidsmarkt Een hele andere bijeenkomst was die van de Beleidsgroep Onderneming, Ethiek en Maatschappij (BOEM) die VNO-NCW Midden in Garderen organiseerde. Op voortouw van voorzitter Andries Greiner en sprekers Koos van Oord, voormalig directievoorzitter van Van Oord NV, en Monika Milz, directeur communicatie van Rabobank Nederland, discussieerden leden over personeelsvraagstukken. Alle theorieën en cursussen ten spijt besteden directeuren en managers nog steeds hun meeste tijd aan dit thema. Het leverde dan ook een levendige middag met interessante voordrachten op. Dat was ook het geval in Lelystad waar minister Piet-Hein Donner en Europarlemen-

tariër Corien Wortmann-Kool acte de présence gaven tijdens een rondetafelgesprek in het teken van Europa en de Nederlandse arbeidsmarkt. Deze bijeenkomst was georganiseerd door VNO-NCW Flevoland, MKB-Flevoland en Concern voor Werk. Masterclass Bij de masterclass communicatie die VNONCW Stedendriehoek in samenwerking met Ben Posthumus Communicatietrainingen organiseerde ging het nog meer de diepte in. In twee sessie werden ondernemers bijgepraat op twee thema’s: Identiteit & Imago en ‘Bent u nieuws of maakt u het?’. Deelnemers aan de workshops namen kennis van de jongste ontwikkelingen en inzichten op het gebied van integrale positionering en branding, en over hoe om te gaan met de media. Bedrijfsbezoek Het bedrijf Safan in Lochem was het toneel van een activiteit van alweer een andere orde. De fabrikant van krantenpersen en scharen voor het dunnere plaatsegment ontving leden van VNO-NCW Achterhoek voor een bedrijfsbezoek. Het bedrijf opereert wereldwijd en is trendsettend in design, techniek en automatisering. Dit leverde Safan al diverse prijzen op waaronder de Innovation Awards 2006 en 2008.

Middelpunt juni ‘09

13

Financieel management in tijden van recessie

‘Doen wat je doen moet, alleen wat scherper’

Als er een ding zeker is, is dat de toekomst onzeker is. De huidige recessie is diep, maar het is niet alleen ellende dat de klok slaat. Waar kort geleden de doemscenario’s de media beheersten, zijn nu regelmatig positieve geluiden te horen. Al blijken we echter in een V-crisis te zitten, vanuit het oogpunt van financieel management geldt hetzelfde motto als altijd. Zit er scherp bovenop.

‘Wie nog niet lean en mean was voor inzet van de recessie heeft nu hoogstwaarschijnlijk een probleem’, aldus Rob Eradus, partner bij BDO CampsObers Accountants & Belastingadviseurs in Utrecht. Je kunt immers omzet draaien wat je wilt, uiteindelijk gaat het om cash. Maar hier geldt direct een nuancering. Er zijn bedrijven die het moeilijk hebben onder de huidige marktomstandigheden, maar ook die er nauwelijks iets van merken. De recessie slaat het hardste toe in specifieke branches als de automotive, bouw en metaal. Daar zie je omzetverliezen van twintig tot wel veertig procent. Ook hier draait het echter uiteindelijk om de marge, dat is waar een bedrijf mee staat of valt. Ook binnen sectoren die onder vuur staan zie je grote verschillen, afhankelijk van de organisatie van een bedrijf, opgebouwde liquiditeiten en positie in de keten. Er bestaat dan ook geen blauwdruk voor goed financieel management in moeilijke tijden. Momenteel geldt wat altijd geldt, maar dan in versterkte mate. Zorg dat je je zaken op orde hebt, wat betreft de interne financiële informatievoorziening, wat betreft je crediteurenbeheer en wat betreft je betalingen.’ Vreemd Hoewel Eradus geen algemeen succesrecept voorhanden heeft, ziet hij wel trends die de markt momenteel sterk beïnvloeden. En die zijn niet alleen negatief. ‘Kijk naar de handel. De natuurlijke reactie van ondernemers wereldwijd was kostenbeparing. En wat is er dan meer voor de hand liggend de inkoop te temperen en bestaande voorraden te verkopen om de tent draaiende te houden. Daarmee werk je aan je liquiditeit, tegelijkertijd is het een eindige maatregel. Op dit moment bevinden we ons op een omslagpunt. Je ziet dat er weer ingekocht wordt en dat heeft direct effect op

de productie en de economie als geheel. Kijk naar een bedrijf als ASML dat weer productie draait. En de ontwikkelingen op de beurzen zijn niet onverdeeld negatief. Het zou zomaar kunnen dat we ons in een V-crisis bevinden, dat we in een ravijn zijn gestort en daar nu weer uitklimmen. Misschien was het een tijd van scherpe dalingen en hebben we nu weer een snelle stijging ingezet. Ik durf het echter niet met zekerheid te zeggen, en het alternatief is natuurlijk bijzonder zwart.’ Later Eradus’ directe omgeving in Utrecht wordt gedomineerd door dienstverleners. ‘Voor hen is de situatie natuurlijk een geheel andere dan voor de industrie’, stelt hij. ‘Zij die vooral voor de overheid werken hebben het nog relatief goed. De rest voelt de crisis aan den lijve. Maar ook hier is een nuancering op zijn plaats. De business is minder en de eerste die dat aan den lijve ondervinden zijn de tijdelijk krachten en ZZP-ers. Daarnaast hanteren veel ondernemingen een vacaturestop. Dat geldt ook voor onze branche. Opdrachten in de zin van

Het zou zomaar kunnen dat we ons in een V-crisis bevinden algemeen financieel advies komen nog maar mondjesmaat binnen en de markt voor overnames staat nagenoeg vast. Aan de andere kant moeten bedrijven gewoon hun administratieve verplichtingen blijven nakomen en rapportages opstellen. Daarnaast is er uit de markt een toenemende vraag naar financiële controling. Waar een tijdje geleden de kwartaal- of jaarcijfers best wel een week of zes later mochten komen dan

Middelpunt

gepland, willen ondernemers nu van dag tot dag op de hoogte zijn van de prestaties van hun bedrijf.’ Logisch Heel wat bedrijven hebben een vernieuwde focus op de financiële flow; willen weten waar er geld wordt verdiend en waar niet zodat zij hun beleid daarop kunnen aanpassen. ‘Je kunt je afvragen waarom dat in goede tijden minder gebeurt, maar feit is dat het nu wel heel belangrijk is om financiële transparantie te creëren en zaken zichtbaar te maken’, aldus Eradus. ‘Het is feitelijk het enige dat je als ondernemer kunt doen. Aan de andere kant van het financiële bedrijfsspectrum, op het gebied van fiscaliteiten, valt immers weinig te halen. De afgelopen jaren is er bijvoorbeeld op het gebied van vennootschapsbelasting een hoop gebeurd en ondernemers hebben daar niet over te klagen. En behalve wat specifieke mkb-regelingen is er weinig winst te halen. Of dat erg is? Het lijkt mij niet de taak van de overheid om het bedrijfsleven in deze zin te subsidiëren. We zullen het allereerst zelf moeten doen. Ook als het gaat om het verkrijgen van kredieten. Ook op dit vlak zie ik weinig echt nieuwe barrières. Banken zijn dan weerbarstiger dan voorheen, het is evenwel nog steeds mogelijk krediet te krijgen. Dat dat moeilijker is voor bedrijven in branches die het nu lastig hebben, is logisch. Maar ook in het verleden werd geen geld gestoken in risicovolle investeringen. Wat dat betreft is er allemaal weinig nieuws onder de zon. We moeten gewoon doen wat we altijd al moeten doen, alleen scherper. Er bovenop zitten en zoeken naar je marge, dat is het motto.’ Snelle Winst ‘Ik onderschijf de visie van Eradus’, zegt

Lex van Dijk, regiodirecteur business banking bij Van Lanschot. ‘Natuurlijk zijn banken terughoudender in tijden van crisis. In de basis is er echter weinig veranderd en financieren wij nog steeds in goede bedrijven. Voor ondernemers geldt in de praktijk momenteel wel dat ze meer hun best moeten doen om zaken voor elkaar te krijgen; zorgen dat hun managementinformatie op orde is, goed onderbouwde projecties op de toekomst geven en vooral in gesprek blijven. Sommige bedrijven die door de crisis worden getroffen hebben de neiging dat te ontkennen, of in ieder geval met lapmiddelen de liquiditeit op orde te houden. Als ze dan bij een bank aankloppen zijn ze vaak te laat.

Mijn advies is dus: ben er vroeg bij. En geef volledige openheid van zaken. Omgekeerd mogen ondernemers ook iets verwachten van hun bank, bijvoorbeeld een actieve opstelling, maar ook dat we openstaan voor kansrijke ondernemingen. Hoe je het ook wendt of keert, bankieren is zakendoen en bij zakendoen staat de relatie centraal. Dat betekent over en weer investeren in elkaar. En daar zijn wij bij Van Lanschot ons in iedere geval van bewust. Wat dat betreft staat de praktijk van de grote naar snelle winst jagende zakenbanken met bijbehorende bonusculturen net zo ver van ons af als van de gemiddelde ondernemer of consument.’

Middelpunt juni ‘09

15

ING: Dichtbij de ondernemer De ING staat er goed voor. De markt is anders dan een jaar geleden, maar de ING heeft nog steeds volledige aandacht voor de klant. Zeker in het huidige tijdperk, waarin vrijwel alle bedrijfssectoren in Nederland worden getroffen door de recessie, is dat van groot belang.

Geert van de Guchte, regiodirecteur Business Banking Midden, Jan-Willem Overwater, regiodirecteur Business Banking Arnhem-Nijmegen en Martin van den Hemel, regiodirecteur Business Banking Oost-Nederland, vertellen dat er nog voldoende activiteiten zijn voor de bank, ondanks de recessie. “Er worden nog steeds kredieten verleend en er is ook nog steeds vraag naar, alleen is die vraag wel wat afgenomen. Er is een krimp in investeringen te zien, theoretisch gezien betekent dit dat er een half miljard euro minder vraag naar krediet zal zijn in Regio Arnhem-Nijmegen”, legt Overwater uit. “Daar tegenover staat dat overheden hun best doen om extra te investeren. Voor deze regio wordt er 120 miljoen vrijgemaakt, voor extra investeringen of voor vervroegd investeren.”

We willen dichtbij de ondernemer staan, ook nu Investeren De ING zoekt juist ook ondernemers op die in een sector werkzaam zijn waar het nu moeilijker is, bijvoorbeeld bedrijven die geconfronteerd worden met een sterke afname van de omzet. “We doen dat onder meer door het organiseren van bijeenkomsten”, zegt Van de Guchte.“Zo hebben we bijvoorbeeld in de regio Arnhem- Nijmegen kort geleden het regionale ondernemerscongres georganiseerd in samenwerking met MKB Nederland. Dat doen we in alle regio’s. Ook zijn er landelijke congressen, we hebben bijvoorbeeld net de ‘Week van de Ondernemer’ gehad en daar zijn ongeveer 7500 ondernemers geweest. Dat is een enorm event. ING sponsort dat, levert daar een grote bijdrage aan.” Het congres is gehouden in de Jaarbeurs in Utrecht, waar ondernemers gedurende drie dagen de gelegenheid kregen om te netwerken, kennis te maken met de bedrijven die zich daar

Als je die binding met je klanten hebt, dan kun je als bankier iets extra’s betekenen presenteerden en workshops te volgen. Van de Guchte vervolgt: “We willen dichtbij de ondernemer staan, ook nu, en we ondersteunen een heleboel manieren om ervoor te zorgen dat ondernemers in deze tijd gewoon verder kunnen. We willen dat platform bieden waarop ze het er met elkaar en met ons over kunnen hebben.” Ook op internationaal vlak biedt ING een uitstekende service. Het is in Nederland de enige bank met een eigen groot internationaal netwerk. De voordelen zijn enorm: op het

Martin van den Hemel, Jan-Willem Overwater en Geert van de Guchte

moment dat een ondernemer internationaal zaken doet en bijvoorbeeld krediet nodig heeft in het buitenland, dan kan dat snel geregeld worden. Overwater: “Op 18 juni organiseren we een groot internationaal congres in Utrecht, de International Business Contact Days. Daarvoor nodigen we onze klanten uit en daar is een grote respons op.” Meedenken De onlangs afgeronde reorganisatie van de ING heeft ertoe geleid dat het relatiemodel nog sterker ingezet wordt. Van de

Advertorial

belangrijker. Als je dat vertrouwen, die binding met je klanten hebt, dan kun je als bankier iets extra’s betekenen, dan kan je meedenken.” Volgens de drie heren is het uitwisselen van informatie altijd essentieel. Overwater: “Maar zeker nu is het vervelend als je te laat, of voor je gevoel te laat, achter dingen komt. Er speelt veel in de financiële markt, dat moet je met je klanten bespreken.”

Terugkijken is belangrijk, maar vooruitkijken is nog veel belangrijker

Guchte: “Het relatiemodel houdt in dat iedere relatiemanager verantwoordelijk is voor een aantal klanten. Per relatiemanager is die klantengroep kleiner geworden, waardoor er meer tijd is gekomen voor onze relaties. Dat vinden we heel belangrijk.” Van den Hemel geeft aan dat ING nadrukkelijk de dialoog met de klant zoekt, ook in de dagelijkse afspraken. “Dat is essentieel, zeker in de huidige turbulente periode. We vragen onze klant om ons goed op de hoogte te houden en informatie tijdig met ons te delen. Die dialoog zoeken we heel duidelijk, daar stoppen we veel tijd en energie in. En onze klanten waarderen dat. Een goede relatie wordt steeds

Realistisch In de sectoren waarin het moeilijk gaat, is persoonlijke aandacht cruciaal. Van den Hemel: “In Oost-Nederland hebben we veel bouwgerelateerde ondernemingen en veel ondernemingen in de industrie. Die hebben het allebei heel zwaar. De vraag is: hoe ga je daar dan mee om? Ondanks dat wij als regiodirecteuren druk zijn geweest met de reorganisatie, stoppen we er veel tijd in om met name die relaties te bezoeken. Om ze een hart onder de riem te steken, om over de strategie te praten en om te kijken hoe de bank daarin kan faciliteren. Dan krijgt die relatie nog meer waarde.” Kredietverlening als zodanig is niet heel anders geworden. De ING houdt rekening met de specifieke situatie van de ondernemer en kijkt daar realistisch naar. Van de Guchte: “Wij kijken naar sectoren, naar de ontwikkeling ervan en naar de vooruitzichten.” Bij een kredietaanvraag is het volgens hem van belang dat een ondernemer, meer nog dan in het verleden, de bank meeneemt in de toekomst. “Wat zijn de vooruitzichten van jouw branche en waarom gaat jouw bedrijf het daar goed in doen. Dat moet je goed kunnen onderbouwen. Terugkijken is belangrijk, maar vooruitkijken is nog veel belangrijker.” Up-to-date informatie is daarbij onontbeerlijk. Ter gelegenheid van het congres ‘De Week van de Ondernemer’ heeft ING Economisch Bureau een special uitgebracht met daarin een analyse van de verschillende bedrijfstakken. “We hebben rapporten uitgebracht per regio, waarin de trends per branche worden aangegeven. Die regionale rapporten kunnen ondernemers bij ons opvragen”, aldus Overwater. ING heeft de ambitie om verdere groei te realiseren. De bank wil ook in de toekomst een pro-actieve bank zijn, een bank die de ondernemers opzoekt, die er staat voor de ondernemers en die samen met die ondernemers wil groeien. Van de Guchte tot slot: “We hebben een duidelijke ambitie om ondernemers te helpen in hun markten en dat doen we met goede producten en een goede kwaliteit van dienstverlening. Dat is waar we voor staan.”

ING Business Banking Regio Arnhem-Nijmegen Postbus 300 6800 AH Arnhem T: 026 354 53 86 E: [email protected] Regio Oost-Nederland Postbus 83 7500 AB Enschede T: 053 482 54 48 E: Martin.van.den. [email protected] Regio Midden Postbus 25 3500 AA Utrecht T: 030 238 92 41 E: Geert.van. [email protected]

Middelpunt juni ‘09

17

Column Richard, Koos, Monica en Susan Richard Florida, auteur van “The Rise of The Creative Class` hekelt overheden die de uitweg uit de economische malaise uitsluitend zoeken in investeringen en het overeind houden van bedrijven. Hij spreekt over de noodzaak van de omschakeling naar een economie die draait om kennis en innovatie. `Waar blijft de discussie over talent?’ Ik gebruikte deze uitspraak voor de opening van de BOEMbijeenkomst met de tartende titel “Minkukels en pluspunten, mensen op de balans”. Koos van Oord, voormalig directeur van het baggerbedrijf Van Oord NV, nam direct afstand van die titel. Hij pleitte voor respectvol omgaan met mensen, voor een cultuur die mensen helpt hun bestemming te vinden. Dat vraagt om zichtbaar en bezielend leiderschap. Zonder dat blijft talentontwikkeling kansloos. Koos heeft dan ook niets met medewerkers die na twee of drie jaar al weer vertrekken. Monica Milz, directeur communicatie Rabobank Nederland, kan evenmin uit de voeten met de benaming minkukels; in haar opvatting zijn slechte medewerkers vaak het gevolg van slecht management. De Rabobank kent het traject “Rabobank

Unplugged”. Het gaat in essentie om een verandering van gedrag met elementen als: van regels naar afspraken, van input naar output, van vertellen naar dialoog, van management naar talentmanagement. Door de digitalisering kent de bank eigenlijk geen “dom” werk meer. Daarbij komt dat een andere generatie onderweg is, een generatie die weigert met verouderde werkmethoden aan de gang te gaan. Dat klinkt goed, maar het management moet eerst zelf een transitie doormaken. Een goede organisatie heeft immers contact met haar talent, want als je spreekt over mensen op de balans, is de werkelijke waarde loyaliteit en groeipotentie. Monica toonde het You Tubefilmpje van de onopvallende Susan Boyle, die de ongeïnteresseerde jury van Britain’s Got Talent verbijsterde. Monica sprak van een minkukel die in enkele seconden heldin werd. Managers moeten evenzeer hun helden herkennen. In mijn openingswoord vertelde ik ook over een tweetal seminars waarvan ik een brochure kreeg. De eerste heeft als titel “Werken met moeilijke mensen” (€600), de tweede “Leidinggeven aan mensen die geen zin hebben` (€1000). De deelnemers aan de BOEM-bijeenkomst bespaarden die middag 1600 euro … Andries Greiner, Voorzitter Beleidsgroep Onderneming, Ethiek en Maatschappij (gedeputeerde economische zaken provincie Flevoland)

V ergadertafel in het groen! Midden in het Twentse coulissenlandschap, op

Amsterdam, slechts 75 autominuten afstand van Amsterdam ligt Landhuishotel De Bloemenbeek. Voor het houden van meetings, seminars en productpresentaties op niveau en met allure in een bijzondere omgeving bent u hier aan het juiste adres. Wij beschikken over meerdere goed uitgeruste en ruime zalen met veel daglicht, een prachtig uitzicht en een uitloop naar de lommerrijke tuinen. Uiteraard kunt u zich tijdens uw verblijf gastronomisch laten verwennen verb door onze Meesterkokbrigade.

, - 55 12 24 fo on 05 41 ) en te , Te le 34 t Tw ri af e, tt D e Lu .n l (A 1, em en be ek w w w.b lo

Foto: Arthur van Leeuwen

Middelpunt Rouwmaat wint

Edustrie Award Half mei werd de Edustrie Award 2009 uitgereikt door de Stichting Edustrie, een samenwerkingsverband van VMBO scholen, het praktijkonderwijs (Pronova) en het georganiseerde bedrijfsleven in Oost-Achterhoek. De trotse winnaar: de Rouwmaat Groep uit Groenlo. Technisch directeur Jos Rouwmaat ziet het als een erkenning voor de inspanningen van zijn bedrijf. ‘De Award wordt jaarlijks uitgereikt aan een persoon, instelling of bedrijf die actief aan de promotie en techniek doet in de regio Oost-Achterhoek. Wij hebben daar de afgelopen jaren behoorlijk in geïnvesteerd, gewoon omdat het van absoluut belang is.’ De regio heeft een relatief groot aandeel maakindustrie en wordt als geen ander geconfronteerd met het gebrek aan technische krachten. ‘Ook wij worden daar als grondverzet-, transport en recyclingbedrijf mee geconfronteerd’, aldus Rouwmaat. ‘Zelfs in deze tijd van recessie kunnen we veel vacatures niet vervullen. Techniek is gewoonweg niet populair en daar is onze generatie schuldig aan. We wilden onze kinderen uit de blauwe overalls en achter de computer. Het gevolg: een tekort aan studenten die kiezen voor een technische opleiding.’

In het Middelpunt

‘Juist het bedrijfsleven moet zijn verantwoordelijkheid nemen’

Rouwmaat vindt dat de bal wat betreft de promotie van techniek onder de jeugd niet alleen in de hoek van de overheid en het onderwijs ligt. ‘Juist het bedrijfsleven kan hier veel aan doen. Wij hebben dit gedaan, onder andere door het realiseren van een technieklokaal inclusief de noodzakelijke bezetting bij Pronova. Daarnaast zijn we een enthousiast deelnemer aan de techniekdagen die hier in de regio worden georganiseerd en stimuleren we studenten om hier als stagiair aan de slag te gaan. Dat we daar nu een prijs voor hebben gewonnen is mooi, maar nog mooier is te zien dat het regionale bedrijfsleven zijn verantwoordelijkheid steeds meer neemt. Alleen zo komt het immers goed.’

Middelpunt juni ‘09

19

AIESEC Nijmegen zet zich op de kaart

Internationaal toptalent zoekt bedrijven

Eind maart was Huize Heyendaal het toneel van het eerste congres van AIESEC Nijmegen. Op het universiteitsterrein van de Radbout Universiteit Nijmegen troffen zo’n vijftig ondernemers en twintig studenten elkaar onder de noemer Excelleren door Internationaliseren. Het doel: bedrijven bewust maken van het feit dat het halen van specifieke kennis uit het buitenland wel eens niet zo moeilijk en duur hoeft te zijn als veel ondernemers denken.

AIESEC is de grootste internationale studentenorganisatie ter wereld. Ze vindt haar oorsprong in de jaren na de Tweede Wereldoorlog. Na jaren van cultureel wantrouwen besloten studenten uit zeven Europese landen dat het genoeg was en stappen te ondernemen om onbegrip te bestrijden middels een uitwisselingsprogramma van studenten. Inmiddels is de organisatie uitgegroeid tot een globaal netwerk. AIESEC is actief in 108 landen en heeft meer dan 1100 vestigingen. Het oude ideaal van culturen bij elkaar brengen en zo te werken aan een betere en vreedzame wereld vormt nog steeds de basisgedachte, maar de instrumenten zijn sterk verbreed en geprofessionaliseerd. Centraal staat een internationaal stageprogramma dat niet alleen studenten de mogelijkheid geeft zich te ontwikkelen, maar ook het bedrijfsleven het nodige te bieden heeft in het kader van kennisopbouw en internationalisering. Topstudenten ‘Juist dit wilden we duidelijk maken tijdens ons congres, dat onder andere met de hulp van VNO-NCW Midden werd georganiseerd,’ aldus Robin Bleichrodt, vicevoorzitter van AIESEC Nijmegen. ‘We zijn geen vrijblijvend clubje dat leuke studentenreisjes regelt, maar een professionele organisatie die topstudenten in contact brengt met individuele bedrijven. Het uitgangspunt is een stage in het buitenland. De werkverbanden die daaruit voortvloeien, staan echter niet in het kader van studieopdrachten. We selecteren de beste studenten en brengen die in contact met ondernemingen met een specifieke vraag. Het gaat dus om het vervullen van vacatures voor een beperkte periode, van twee maanden tot een jaar. Dat deze stages vaak leiden tot een vast dienstverband is een tweede.’ Frisse wind Hoewel het doel van AIESEC is zoveel mogelijk studenten in het buitenland aan de slag te krijgen, zijn de absolute aantallen geplaatste studenten in Nijmegen nog laag. ‘Onze organisatie is

gigantisch’, vertelt Marloes Tap, die als coördinator inkomende studenten aan AIESEC verbonden is. ‘ In totaal hebben we het alleen al over zo’n 28.000 studenten wereldwijd. In Nijmegen zijn we echter pas begonnen, nog geen vijf jaar geleden. Omdat we alleen met vrijwilligers werken en de naamsbekendheid hier relatief laag is, hebben we een aantal jaar nodig gehad om uit de startblokken te komen. We moesten studenten interesseren, maar moeilijker nog, het bedrijfsleven. En dat gaat stap voor stap. Je denkt misschien dat iedere student wel zin heeft in een snoepreisje naar het buitenland, en dat kan misschien ook wel zo zijn, maar dat is niet waar wij voor staan. We bieden serieus en uitdagend werk. Studenten kunnen er geen studiepunten mee verdienen en – hoewel de reis en verblijf betaald worden – kost het vaak alleen maar geld. Bovendien gaat het ons ook om het bieden van meerwaarde aan een bedrijf. Dat betekent dat we strenge selectiecriteria hanteren wat betreft capaciteiten en motivatie. Dat geldt zowel voor de studenten die vanuit hier naar het buitenland vertrekken, als voor de inkomende studenten. Overigens ligt het niveau van studenten in het buitenland al vaak hoger dan dat in Nederland. Er liggen dan ook absoluut kansen voor het bedrijfsleven hier wanneer ze die binnenhalen, in algemene zin, maar meer nog als het gaat om specifieke projecten. Onze studenten, vaak laatstejaars of net afgestudeerden, hebben grote kennis van de regio waar zij vandaan komen. Is een bedrijf dus geïnteresseerd in het openbreken van de Noord-Italiaanse, Chinese of Braziliaanse markt, wat is er dan beter dan iemand met kennis van die regio en cultuur binnen te halen? Maar ook los daarvan betekent het toelaten van een hoogwaardige kenniswerker uit een andere cultuur al vaak een frisse wind voor een bedrijf. Bovendien kost het bedrijven nagenoeg niets om van onze bemiddeling gebruik te maken. Voor een eenmalige fee van 1525 euro ben je klaar. Visa, werkvergunning, reis, verblijf – wij regelen alles.’

Foto: Albert Sier

Middelpunt

Internationale Contacten Om de vraag van studenten en bedrijven te matchen beschikt AIESEC over een uitgebreide database van rond de 4000 studenten, variërend van ICT-ers en marketeers, tot accountants en bedrijfskundigen. Bleichrodt: ‘Er komt echter meer bij ons werk kijken. We begeleiden mensen intensief, halen ze op van Schiphol, zorgen voor huisvesting, organiseren sociale activiteiten, noem maar op. Maar AIESEC doet nog meer. Zo organiseert ons ‘Make a Move-team’ jaarlijks een Carrièreweek voor universiteitsstudenten, we geven trainingen op het gebied van solliciteren, maken een magazine, organiseren ambassadeursreizen om zo internationale contacten te leggen en ontwikkelen en werken mee in bijzon-

dere projecten, bijvoorbeeld in het kader van het World Food Programme. Al met al zijn we ontzettend actief.’ ‘Maar ook effectief’, vult Tap aan. ‘We mogen dan een non profit organisatie zijn die drijft op vrijwillige krachten, we zijn professioneel en strak georganiseerd. Het gaat niet alleen om de stagiaires en bedrijven, maar ook om de mensen die hier werken, bij ons alleen al vijf full timers en negentien parttimers. De full timers hebben vrijaf van hun studie om werkervaring op te doen binnen onze organisatie. We zijn een low cost operatie, maar de lijnen zijn strak. De universiteit betaalt onze huisvesting en ook de rest van de noodzakelijke financiering werven we zelf via sponsors. We werken nauw samen met de

negen andere vestigingen in Nederland en met het nationale en internationale hoofdkantoor in Rotterdam. En we werken met heldere targets, zowel wat betreft de mensen die we wegzetten als de kwaliteit van onze dienstverlening. Boven alles moeten we het echter hebben van de motivatie van onze mensen en die is ontzettend hoog, niet alleen vanwege de doelstellingen van AIESEC, maar ook omdat dit voor ons een uitgelezen kans is om werkervaring op te doen en al tijdens onze studie op een hoog bestuurlijk niveau te acteren.’

Meer informatie: www.aiesec.nl e-mail: [email protected]

Middelpunt juni ‘09

21

Lentink De Jonge Accountants & Belastingadviseurs

‘Fiscale risico’s en kansen tijdens de crisis’

Advertorial

Iedere ondernemer weet dat hij belasting moet betalen en accepteert dit als een “fact of life”. Ronduit vervelend zijn echter de fiscale tegenvallers, gebaseerd op wetgeving waarvan de onderliggende logica ver is te zoeken. En juist dit soort wetgeving is de laatste jaren veelvuldig ingevoerd. Een voorbeeld daarvan is “werken aan winst”, waar u in deze tijd van crisis veel last van kunt hebben. Het uitgangspunt van deze wet was een verlaging van de tarieven winstbelasting, zodat Nederland weer in de middenmoot van de EU komt te staan inzake de belastingdruk op winsten. Wat in de politiek beduidend minder aandacht kreeg, is het feit dat de tariefsverlaging budgettair neutraal ingevoerd werd. Een sigaar uit eigen doos dus. De tariefsverlaging zou een lastenverlichting geven van ongeveer 2.260 miljoen euro. Hier stond echter een pakket van 2.420 miljoen euro aan lastenverzwaringen tegenover. De afschrijvingsbeperking op onroerende zaken (1.165 miljoen euro) en de verkorting van de termijnen van verliesverrekening (140 miljoen euro) waren daarvan de belangrijkste maatregelen. Juist nu blijkt dat beide maatregelen erg nadelig uitpakken op de liquiditeitspositie van bedrijven en u daar in uw fiscale planning terdege rekening mee moet houden. Afwaardering vorderingen Een ander fenomeen dat ondernemers voor onaangename verrassingen stelt, ziet op fiscale grensverkenning door de Belastingdienst. Een actueel voorbeeld daarvan is de afwaardering van vorderingen op een verbonden vennootschap. De hoofdregel is dat een dergelijke afwaardering een aftrekbaar verlies oplevert, hetgeen bedrijfseconomisch ook volstrekt logisch is. In uitzonderingssituaties kan de Belastingdienst echter stellen dat de vordering geen normale vordering meer is, maar gezien wordt als gestort aandelenkapitaal in de debiteur. Een verlies is dan alleen nog maar aftrekbaar wanneer de vennootschap wordt geliquideerd en de onderneming daarbij wordt gestaakt. En juist nu verheft de Belastingdienst deze uitzondering tot hoofdregel. Daardoor wordt men in feite fiscaal gedwongen wordt om het faillissement van de debiteur aan te vragen. Een contraproductief standpunt in een tijd waarin ondernemend Nederland zoveel mogelijk werkgelegenheid wil behouden. Nieuwe wetgeving, nieuwe kansen? Is er dan niets positiefs te melden? De nieuwe fiscale maatregelen vanwege de crisis zijn zeer mager. Alleen de regeling van willekeurige afschrijving in twee jaar tot maximaal 50% van de kostprijs per jaar zet enige zoden aan de dijk. Het moet dan gaan om bepaalde bedrijfsmiddelen aangeschaft na 1 januari 2009. Andere maatregelen zijn mariginaal (denk aan afschaffen vliegtaks, extra faciliteiten voor speur- en ontwikkelingshulp), of geven slechts een rentevoordeel aan ondernemers

Mr. H.J.M. Scholman, belastingadviseur

(versnelling procedure van verliesverrekening voor verliezen gemaakt in 2008 - niet in 2009! - en het overstappen van maandaangifte naar kwartaalaangifte voor de BTW). Bedrijfsopvolging juist nu? Veel interessanter dan de crisiswetgeving is de recente aankondiging van staatssecretaris De Jager om bedrijfsopvolging door de DGA te versoepelen met ingang van 1 januari 2010. Met name de mogelijkheid om de zogenoemde aanmerkelijk belangclaim (= 25% inkomstenbelasting over de winst bij overdracht van aandelen) binnen de familie geruisloos door te schuiven, biedt grote fiscale voordelen. Vanwege de crisis kan de waarde van het bedrijf relatief laag gesteld worden. De crisis is dan mogelijk een goed moment om (in 2010) de bedrijfsopvolging naar de volgende generatie uit te voeren. Daarbij zijn varianten mogelijk waarbij niet direct ook de volledige zeggenschap wordt overgedragen. Uiteraard is dit maatwerk waarbij een goed advies van uw belastingadviseur of accountant van groot belang is.

Lentink De Jonge Accountants & Belastingadviseurs te Harderwijk en Putten www.lenjon.nl

Foto: Nicole van den Bosch

Middelpunt

‘Het draait niet langer om de poppen, maar om mensen’ De Drive

Enkele jaren geleden stapte advocate Lotte in het bedrijf van haar moeder Marijke Kok. Marijke werd bekend met haar boetiek annex kunstgalerie in Arnhem en haar porseleinen fantasiepoppen. In de jaren negentig werkten er zestig mensen in de productie en werden collecties ontworpen voor internationale grossiers. Hoewel het bedrijf anno 2009 nog steeds poppen fabriceert, draait het niet meer sec om het product. Lotte: ‘Eind jaren negentig werden we door de gemeente Ede gevraag werkplekken te creëren voor langdurig werkelozen. In feite werd daarmee een eerste stap gezet naar het reintegratiebedrijf dat we nu zijn.’ ‘Een reintegratiebedrijf, maar dan wel; een onorthodoxe versie’, vervolgt Lotte. ‘Een praktische aanpak in sociale activering staat centraal. Mensen die om wat voor een reden dan ook al jaren niet meer hebben

gewerkt, en zelfs zijn ontslagen van sollicitatieplicht, zijn niet gebaat bij allerhande praatsessies. Ze moeten gewoon weer leren wat werk is; om negen uur beginnen, doen wat ze moeten doen, hun talenten herontdekken en er weer zin in krijgen. Door deze insteek missen we allerhande reïntegratieopdrachten vanwege aanpalende eisen, bijvoorbeeld het geven van een cursus solliciteren. Maar dat willen wij dan ook niet niet. Onze pragmatische aanpak is efficiënt. We hebben een slagingspercentage van zo’n vijftig procent, waarmee we uitzonderlijk succesvol zijn. De poppen staan niet langer voorop en de collectie varieert in vorm met de kwaliteit van de mensen die we in huis hebben. Alles draait om de mensen en daarin ligt, naast het organiseren van dit bedrijf, de uitdaging. Niets is immers mooier dan mensen die in feite waren afgeschreven de stap naar een ‘reguliere’ baan te zien maken en te constateren dat ze hun weg weer hebben gevonden.’

Middelpunt juni ‘09

23

Tauw en Landschap Overijssel slaan handen ineen

‘Duurzaam ondernemen kan

2009 hoog in het vaandel bij het bedrijfsleven en ondernemers zoeken naar manieren om dit vorm te geven. Een bijzondere en populaire vorm van compensatie van milieudruk is het sponsoren van de aanplant van bomen in Azië en Zuid-Amerika. “Maar waarom zo ver weg?”, vraagt Duco Reineman van Tauw zich af. “Nog afgezien van de effectiviteit, is zorg voor je directe omgeving een veel logischere keuze.”

Duurzaamheid Dit besef bracht Reineman op een vernieuwend idee. Het bedrijfsleven heeft maatschappelijk verantwoord ondernemen en milieuzorg tegenwoordig hoog in het vaandel staan. Wat is dan beter dan helpen met het behoud van natuur en landschap in je eigen regio? “Ondernemers investeren steeds meer in duurzaamheid. De mogelijkheden om dit thema binnen interne processen vorm te geven zijn echter voor veel bedrijven beperkt, terwijl er wel de behoefte bestaat iets meer te doen. Vandaar al die investeringen in de aanplant van bomen in Verweggistan. Voor de korte termijn is het in theorie een oplossing voor aspect van milieudruk, maar dat wil nog niet zeggen dat het systeem werkt. Wie naar de andere kant van de wereld

vliegt om ‘zijn’ bos te bekijken, komt er regelmatig bedrogen uit. Er is veelal wat jonge aanplant te bewonderen in het kader van pilot-projecten; van grootschalige bebossing is echter nagenoeg geen sprake.” Bijdrage ‘Er zijn eenvoudigere en effectievere manieren te verzinnen om je bijdrage aan deze wereld te leveren”, vult Theo Wesseling, projectmanager bij Tauw, aan. ‘En misschien nog wel belangrijker, om de zorg voor je directe omgeving op te nemen; die plek waar je als bedrijf in de regel de meeste impact hebt en ook de plek waar je aan je aan je stakeholders kunt laten zien wat jij daaraan doet.’

Foto: Patrick van Gemert

Duurzaamheid staat anno

Reineman is projectleider bij ingenieurs- en adviesbureau Tauw in Deventer. Als geboren Twentenaar kent hij zijn provincie als geen ander. Het Overijsselse landschap is grotendeels gevormd door de bedrijvigheid die er gedurende de afgelopen eeuwen actief is geweest. Neem alleen al de impact van de textielindustrie die in het verleden vele parken en woongroen heeft aangelegd die nog steeds het beeld van steden als Hengelo en Enschede en hun omgeving bepalen. En de textielfabrikanten zijn ook verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een flink aantal boerenlandgoederen. En boerenbedrijven zijn van oudsher verantwoordelijk voor aanleg van de houtwallen en bomenrijen waar nu duizenden toeristen van genieten. Voor het voortbestaan van diezelfde natuurelementen, is onderhoud echter een voorwaarde. En dat onderhoud is kostbaar. Neem daarbij het feit dat het merendeel van het karakteristieke landschappelijk groen privébezit is, en je weet dat het voortbestaan van een uniek landschap onder druk staat.

Middelpunt

ook lokaal’ Reineman: “Waar het op neer komt is dat we bedrijven in staat stellen het onderhoud van een stukje natuur of gecultiveerd groen te adopteren voor een langer periode. In ruil daarvoor krijgen ze dan een certificaat, of nog zichtbaarder, hun naam wordt verleend aan bepaalde landschapselementen als een pad, een vijver of een bossage. Bedrijven kunnen dit niet individueel aanpakken, het is niet hun core-business, maar ook niet de onze. Daarom hebben we contact gezocht met het Landschap Overijssel om te kijken of we dit idee samen kunnen uitwerken. Zij waren direct enthousiast, met name omdat zij hun werk op dit vlak steeds moeilijker kunnen financieren.’

Henk Hengeveld, directeur van Landschap Overijssel, vertelt: ‘Het Rijk stelt zich op het standpunt dat het onderhoud van het landschap in de zin waar wij het over hebben geen overheidstaak pur sang is. Dat geeft problemen want we hebben het immers wel over een collectief goed, waarvan iedereen kan genieten. Een deel van de financiering moet dus uit de private sector komen, bedrijven en particulieren. Vandaar dat wij in Overijssel lokale landschapsfondsen organiseren, waar gemeenten en private partijen in deelnemen, die onderhoud mogelijk maken. De provincie Overijssel verdubbelt dat lokale bedrag en heeft voorlopig veertig miljoen euro gereserveerd. Vanuit de fondsen worden

onderhoudscontracten afgesloten voor dertig jaar. Al met al komen we met de bedragen tot nu toe nog niet uit. Er is dus extra geld nodig en dat zoeken we nu nadrukkelijk ook bij het bedrijfsleven. Bedrijven willen duurzaam ondernemen en wij bieden ze de kans dit dichtbij huis te doen. Met het sponsoren van lokale fondsen of zelfs specifieke projecten wordt hun betrokkenheid tastbaar; ze kunnen hun trots op hun omgeving zichtbaar uiten en een echt verschil maken. De mogelijkheden zijn legio. Je kunt voor een periode van dertig jaar het onderhoud van een bomenrij verzekeren, dertig jaar een houthaag adopteren. Zie het als een catalogus waaruit je een keuze kunt maken.’ Waardevol Reineman: ‘Hoewel het project pas in de kinderschoenen staat, voel je het enthousiasme bij ondernemingen. We hebben het idee de afgelopen maanden aan goede relaties voorgelegd en ze reageren ondanks de recessie stuk voor stuk positief. Het mooie van ons initiatief schuilt hem naast het lokale immers ook in flexibiliteit en duidelijkheid. We hebben het niet over het berekenen van je CO2-uitstoot en daar dan een aantal bomen tegenover stellen. Het compenseren van milieudruk krijgt zo wel een erg enge betekenis. Het gaat er om dat je iets doet en als dat meewerken aan het behoud van natuur en landschap is, is dat net zo waardevol. En investeren bedrijven hierin, dan mag daar best wel wat tegenover staan in de vorm van zichtbaarheid. Ben dan ook niet verrast als je binnenkort over een pad of langs een vijver of kikkerpoel loopt die vernoemd is naar een bedrijf bij jou uit de buurt.’

Meer informatie: www.groenblauwedienstenoverijssel.nl [email protected]

Theo Wesseling, Duco Reineman en Henk Hengeveld Middelpunt juni ‘09

25

Catering is ons vak, gastvrijheid zit in onze genen. Lekker eten en drinken in een gezellige omgeving,dat doet iets met mensen. Daarom zorgt Albron ervoor dat uw medewerkers elke dag lekker, gevarieerd en gezond kunnen eten in een plezierige omgeving. Tot ziens in één van onze bedrijfsrestaurants!

Albron BV, De Meern, 030 669 56 95, www.albron.nl

Advertentie_def.indd 1

www.a12.nl

08-01-2009 13:04:26

U zoekt talenten, wij leiden ze op � ROC A12 biedt meer dan 100 mbo-opleidingen, ook voor uw werknemers � Dag- en avondopleidingen op 4 niveaus � Van techniek tot zorg en van administratie tot ICT � Bedrijfstrainingen, cursussen en re-integratie. Op uw locatie of bij ROC A12 � Nieuw talent via praktijkopdrachten, stages, leer-/werktrajecten

Meer informatie? Bel 0800 - 7622124

MBO, Volwasseneneducatie en Bedrijfsopleidingen Arnhem | Barneveld | Ede | Huissen | Veenendaal | Velp | Wageningen | Wolfheze

177890

Talenten worden professionals

Advertorial

Hekkelman Advocaten en Notarissen Met 53 advocaten, verdeeld over vestigingen in Arnhem en Nijmegen, is Hekkelman Advocaten en Notarissen één van de grootste kantoren in het Knooppunt ArnhemNijmegen. Het kantoor is gespecialiseerd in arbeidsrecht, ondernemingsrecht, insolventie, personen- en familierecht, aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht, vastgoed en bestuursrecht. houding en de transparantie waarderen.” Volgens De Quay heeft dat te maken met resultaatgericht werken. “Soms kan een zaak juridisch heel interessant zijn, maar de klant heeft er vaak niets aan als je alle juridische finesses gaat uitleggen. Dat lost het probleem meestal niet op. Het kan ook voorkomen dat je moet zeggen ‘Weet waar u aan begint. We kunnen hierover gaan procederen en dan winnen we ook wel, maar de kosten staan niet in verhouding.’ Daar onderscheiden we ons ook in.” Roosenboom voegt eraan toe: “Aan de andere kant: door creatief en snel te opereren kun je resultaten binnenhalen die in eerste instantie niet in de lijn der verwachting liggen. Maar je moet wel duidelijk en eerlijk zijn.” De Quay: “Daar staat of valt iedere relatie mee.”

‘Veel ondernemers hebben een hechte band met ons kantoor’

Barbara Roosenboom en Ruud de Quay, beiden advocaat binnen de praktijkgroep arbeidsrecht van Hekkelman, vertellen dat ze een full service kantoor zijn waarbinnen iedere advocaat een eigen specialisatie heeft. Roosenboom: “Veel ondernemers hebben een hechte band met ons kantoor, waardoor wij weten wat er speelt. Klanten waarderen ons om de inzet die wij tonen en onze snelheid van werken. Wij zijn bovendien resultaatgericht”.

‘Je moet weten wat er speelt’ Dat de klanten Hekkelman weten te waarderen, is niet uit de lucht gegrepen: Hekkelman scoort al jaren goed in het landelijke Incompany 100 onderzoek (klanttevredenheid zakelijke dienstverleners) van Blauw Research. Roosenboom: “Daaruit is gebleken dat klanten met name de goede prijs-kwaliteitver-

Betrokken De advocaten van Hekkelman worden door de vertrouwensrelatie met de klant veelal in een vroeg stadium bij een vraagstuk ingeschakeld. Roosenboom: “Dat is een prettige manier van samenwerken en daar haal je ook het meeste uit.” De Quay: “Een klassieke situatie is bijvoorbeeld ontslag op staande voet. Dan moet je relatie met de klant zo zijn, dat hij jou wél eerst even belt voordat hij de arbeidsrechtelijke trekker overhaalt. Dat kan veel ellende voorkomen.” De betrokkenheid van Hekkelman gaat verder dan het persoonlijk engagement van de advocaat bij zijn of haar relaties. De Quay vindt het belangrijk dat een advocaat niet alleen een goed jurist is, maar dat hij ook ‘middenin de maatschappij staat’. De mooie monumentale panden van Hekkelman stralen eveneens die betrokkenheid uit. Beide panden zijn in oude luister hersteld. In het pand in Arnhem exposeren kunstenaars en worden regelmatig klassieke concerten gegeven onder de naam ’n Avond in De Bazel. Er worden ook seminars georganiseerd, die ingaan op actuele thema’s waarmee veel ondernemers te maken krijgen. Roosenboom: “Maar het belangrijkste blijft onze transparante manier van werken, waarin duidelijkheid en eerlijkheid voorop staan.”

Vestiging Arnhem Sickeszplein 1 6821 HV Arnhem (026) 3 777 111 Vestiging Nijmegen Prins Bernhardstraat 1 6521 AA Nijmegen (024) 3 828 384

www.hekkelman.nl

Middelpunt juni ‘09

27

Frank Witteman van Dry Works

‘Ik kan echt genieten van ondernemen’

Over twee maanden neemt Frank Witteman de aandelen van Dry Works over van zijn vader. Daarmee wordt hij honderd procent aandeelhouder van de specialist op het gebied van vochtwering die eerder dit jaar de publieksprijs op het Flevopenningengala ontving. Een sprong in het diepe is het echter niet. Het gaat goed met het bedrijf ondanks de recessie. En de koers is stevig vastgelegd; de focus ligt op een integrale benadering en kwaliteit is het uitgangspunt. ‘Groei staat niet centraal’, aldus Witteman.

Aantastingsprocessen door vocht en atmosferische omstandigheden veroorzaken ruim tachtig procent van de problemen bij het onderhoud van gebouwen en constructies. Er zijn dan ook heel wat bedrijven die activiteiten ontplooien op het gebied van betonsanering, gevelonderhoud en vochtwering. Er zijn er echter maar weinig die deze specialismen als core-business hebben en disciplines combineren. ‘Bovendien werken de geboden oplossingen vaak maar ten dele, waardoor vaak dure, maar overbodige werkzaamheden worden uitgevoerd’, vertelt Witteman. Als het gaat om vochtwering is specifieke kennis namelijk onontbeerlijk, zowel over de manier van aanpak als over materialen. Het klinkt als een dooddoener – kwaliteit is het uitgangspunt – maar dat is het niet. We zien zoveel misgaan om ons heen. Het mooie aan Dry Works is nu juist dat het wat betreft die techniek, kunde en ervaring absoluut goed zit. Mijn vader heeft ontzettend veel tijd gestoken in het ontwikkelen van methodieken en bijzondere materialen waardoor de kwaliteit constant en hoog is. Wat dat betreft kon ik me dan ook geen betere basis voorstellen toen ik hier vijf jaar geleden binnenstapte.’

was: ‘Dan ben je wel mooi twee jaar te laat’. Mijn vader had een externe directeur aangesteld. Gelukkig voor mij was dat geen succesvolle greep, dus ik kon alsnog aan de slag. Waar mijn vader een echte technische man is, ben ik iemand van de organisatie en wat dat betreft kon er hier heel wat worden verbeterd. Dat is dan ook mijn bijdrage tot nu toe. We hebben de organisatie stevig aangepakt en een enorme efficiencyslag gemaakt. Daardoor zijn we niet alleen winstgevender geworden, maar hebben we ook meer focus.’

Te laat ‘Doe jij maar wat je moet doen, ik kom nooit binnen het bedrijf werken.’ Dat hield Frank zijn vader meerdere malen voor in het verleden. Hij maakte carrière in de financiële dienstverlening, toen het toch begon te kriebelen. ‘Ik belde mijn vader en vertelde hem dat ik er klaar voor was. Zijn reactie

Verleiden De bouw is een traditionele sector. De prijs is leading, de communicatie binnen de keten is minimaal en er is weinig flexibiliteit bij de uitvoer van projecten.’ Witteman: ‘En dat komt niet altijd ten goede aan de klant, terwijl wij die nu juist centraal stellen. Wat Dry Works

Foto: Aldo Allessie

Middelpunt

doet is – bij gebrek aan een betere term - maatwerk pur sang. Er bestaan geen standaardoplossingen. Ieder gebouw is anders, zo ook de omstandigheden waaraan het is blootgesteld. En voor vochtwerende oplossingen en waterdicht maken geldt dat specifiek onderzoek noodzakelijk is en goedkoop vaak duurkoop is. Op dit verhaal zitten klanten niet te wach-

die absoluut geen kennis van zake heeft. Dit druist in tegen alles waar wij voor staan. Wij laten ons niet meer verleiden op deze basis te werken. Als je zegt dat service en de kwaliteit van oplossingen centraal staan, dan moet je dat ook waarmaken. En dat betekent dat je het op je eigen voorwaarden moet doen, hoe moeilijk dat soms ook is.’

‘Wat wij kunnen, kunnen nog geen vijf bedrijven in Nederland’

Jochie Het mag niet vreemd heten dat Dry Works in de regel direct voor de opdrachtgever werkt. De belangrijkste klanten zijn woningcorporaties en de overheid. Zij zijn gebaat bij een bedrijf dat een integrale aanpak biedt. Omgekeerd biedt dit soort opdrachtgevers continuïteit voor Dry Works. ‘We opereren echt in een niche’, aldus Witteman. ‘Wat wij kunnen, kunnen nog geen vijf bedrijven in Nederland. Daarom durven wij ook garanties van tien jaar af te geven. En dit blijkt

ten, maar het is ook problematisch bij aanbestedingen. De regelgeving op dit gebied zorgt ervoor dat er nauwelijks op inhoud geconcurreerd kan worden. Je wordt geacht een stapel formulieren en een bedrag in te vullen. De goedkoopste aanbieder krijgt dan de opdracht, vaak van iemand

te worden gewaardeerd. We zijn de afgelopen jaren gegroeid van zeventien naar zo’n dertig werknemers. En ondanks de recessie zullen we de geprognosticeerde groei van twintig procent voor dit jaar halen. Dat is voor mij het meest uitdagende aspect van ondernemen. Toen ik hier vijf jaar geleden binnenstapte, wist ik feitelijk niet waar ik aan begon. Het zoontje van de baas ging aan de slag. Ik moest me bewijzen tegenover alle medewerkers die me hier nog als jochie hadden zien rondrennen. Dat heeft enige tijd gekost. Nu kan ik echt genieten van het ondernemen; overal iets van mogen en moeten vinden, en keuzes maken. Voorlopig blijft mijn vader nog in de zaak. Uiteindelijk zal hij het echter ook rustiger aan gaan doen. Maar die gedachte maakt me niet nerveus. We zijn dan weer een paar jaar verder en tegen die tijd hoop ik zelf weer verder te zijn gegroeid.’

Middelpunt juni ‘09

29

Nieuwe leden Ledennet Actuele gegevens van leden van VNO-NCW Midden zijn op ieder gewenst moment online te bekijken via www.vno-ncwmidden.nl/ ledennet. Gebruik hiervoor uw inlogcodes. Via Ledennet kunt u wijzigingen in uw gegevens doorgeven aan de ledenadministratie (kies voor ‘Uw gegevens’). Wilt u een (nieuwe) pasfoto toevoegen aan de Ledenlijst, uw inlogcodes opvragen, gegevens aanvullen of wijzigingen rechtstreeks doorgeven, stuur dan uw mail naar [email protected]. Naast het inzien van gegevens van bedrijven en contactpersonen van leden kunt u in de ‘Ledenlijst’ selecties maken op branche, op regio, woonplaats e.d.

Welkom aan de onderstaande nieuwe leden! (16 maart 2009 tot 16 mei 2009)

VNO-NCW Twente

W.B.J. Sterken, W. Herms & Zn. BV, EPE

drs. H. Harink MTD*, Enrichment Technology Nederland

ing. J.A.M. Tijink, directeur Winkels Techniek , VORDEN

BV, ALMELO

H.R. Hogeveen

P. Lems*, investeringsmanager Reggeborgh Invest BV,

VNO-NCW regio Arnhem-Nijmegen

RIJSSEN

ir. J. Grollé*, commercieel directeur GTI Oost BV, ARNHEM

J.G. Mengerink*, bestuurder Carint Reggeland Groep,

J. Kortlieve*, A & G Milieutechniek BV, WAALWIJK

HENGELO

C. Lammerts*, Coers en Roest Ontwerpers/Drukkers,

drs. J.H. Schutte*, voorzitter College van Bestuur ROC van Twente, HENGELO

J.A.M. Tijink

KuiperArnhem Bouw BV, ARNHEM

E.D.G. Wijkamp, Start People Professionals, HENGELO

mr. R.G.M. Rutten*, Akzo Nobel NV, ARNHEM M. Sizoo*, commercieel manager Imtech Utiliteit West BV, ARNHEM H.A.R.M. Verbeek*, Hectas Bedrijfsdiensten, ARNHEM

C.A.H. Briaire RA*, director KPMG Accountants NV, ZWOLLE

VNO-NCW Rivierenland

R. Geveke*, Prefabo Beton, KAMPEN

ing. K.J.W. Kirpestein, directeur Handelsonderneming

VNO-NCW Stedendriehoek

Kirpestein BV, CULEMBORG

S. Haagh*, Stork Veco BV , EERBEEK

B. Heuver

H.R. Hogeveen, directeur ITS BV, APELDOORN

VNO-NCW Eemland

P.J. Lomans, directeur Lomans Groep Totaalinstallateurs,

M.D. de Bruin RA*, directeur Ring Accountants en

DEVENTER

Belastingadviseurs, WOUDENBERG

P. Maatman*, Adviseur Bedrijfsopleidingen Aventus

prof.dr.ing. J.J.A.M. Reijniers MBA, directievoorzitter

Carrière & Employability Centre, APELDOORN

Het NIC BV, AMERSFOORT

P. March*, Atlas Material Testing Technology, LOCHEM

M. Vereyssen, vestigingsdirecteur DIT Bouw en

mr. H.G.M. van Oldeniel*, Saxion Hogescholen Deventer, DEVENTER ir. J.J. Sinke, commercieel manager BAM Civiel Noordoost, ZUIDBROEK drs. C.C. Voermans, DGA Bevaplast BV , VAASSEN

J.H. ter Bruggen

VNO-NCW Noordoost-Overijssel

Techniek, AMERSFOORT ir. C.P.R.T. Walschots, business centre manager Fortis Bank Nederland, AMERSFOORT

VNO-NCW Valleiregio D.R. Charmes, senior consultant HRM Delrin HRM Advies en Projecten, WAGENINGEN G.J. van Deuveren, directeur Van Deuveren Traffic,

HARDENBERG

HOEVELAKEN

N. Slot*, directeur advies Rabobank Vaart en

R. Verstegen*, branchemanager Schenker BV, EDE

VNO-NCW Achterhoek

VNO-NCW Utrecht P.M. Aartsen, directeur EMC Leren in bedrijf,

drs. M.M.R. Besselink, adviseur GITP, NIJMEGEN

GROENEKAN

J.H. ter Bruggen, DGA Streekproducten Groothandel

dr.ir. J.M. de Regt*, algemeen directeur DeltaRail ,

BV, BORCULO

UTRECHT

R.J.B. Groeneveld, vennoot vof Slagbomen.nl,

A.A. van Vliet*, Randstad Zorg, AMSTERDAM-

DOETINCHEM

ZUIDOOST

B.A.A. Gunsing, manager fin.&control Sité

W.H. Potappel

M. Vereyssen

B. Heuver, directeur Heuver Bandengroothandel,

Vechtstreek, DEDEMSVAART

H.J.B. Janssen

ing. J. Moesbergen*, algemeen directeur

G. Wieffer*, Imtech Building Services, HENGELO

VNO-NCW IJsseldelta

P.J. Lomans

ARNHEM

Woondiensten, DOETINCHEM

VNO-NCW Noord-Veluwe

mr. J.C.A. Herstel*, JPR Advocaten, GROENLO

O.M. Breden*, ING Bank District IJsselland, ZWOLLE

drs. H.J.B. Janssen*, vz raad van bestuur

O.L.M. Janssen*, directeur ISS Landscaping Services BV,

Streekziekenhuis Koningin Beatrix, WINTERSWIJK

HARDERWIJK

] W.H. Potappel, CEO Life & Mobility Holding BV,

G.H. Makkinga*, directeur LooHorst Landscaping BV,

DOETINCHEM

ERMELO

Middelpunt Column

VNO-NCW Flevoland E. Jansen*, voorzitter Bedrijvenkring Urk BKU, URK H. van der Kamp, directeur Kampstaal BV, EMMELOORD J. Land*, managing director Staples, ALMERE Barones M.L.M. van Till*, general manager Walibi World BV, DRONTEN drs. B.O. Vanhorick*, directeur business banking ING Bank, ALMERE

Drama van goede bedoelingen

* nieuw contactpersoon bij bedrijf

Op zoek naar gegevens van (bestuurs)leden? Kijk in de digitale ledenlijst op het besloten deel van de website: www.vno-ncwmidden.nl/ledennet.

“Hebben we de crisis al, gaat de natuurwetgeving ons de genadeklap geven.” Die hartenkreet hoor ik vaak van ondernemers in het land. Om een voorbeeld te geven: op een haar na niet voldoen aan een geluidsnorm kan nú de ruimtelijke ontwikkeling in een regio helemaal stilleggen. Geen uitbreiding van bedrijvigheid meer mogelijk, geen (extra) werkgelegenheid. De vraag is dan natuurlijk of dat nog wel in verhouding staat. Uiteraard, er moet milieuwetgeving zijn. Daar is iedereen het wel over eens. Maar ik vind wel dat die een gezonde afweging tussen het belang van economische ontwikkeling en bescherming van het milieu niet in de weg mag staan. Hoogleraar Friso de Zeeuw noemt dat ‘het drama van de goede bedoelingen.’ En dat is het ook. Milieu- en natuurwetgeving komen voort uit goede bedoelingen. Maar het probleem is dat het zo langzamerhand een bovenmenselijke opgave is om aan alle verplichtingen te voldoen. Ik erger me daar al jaren aan. Hoe moeten ondernemers nu aantonen dat uitbreiding van hun activiteiten er nooit voor zal zorgen dat de nachtzwaluw blind wordt? Afwijken van de rigide normen moet dus kunnen. Want we moeten er toch alles aan doen de economie tijdens de crisis niet helemaal op slot te zetten. En ook oog te houden voor voldoende bewegingsruimte voor het bedrijfsleven. Die komt overigens niet alleen door milieuwetten in de knel. Dat merken vervoerders van gevaarlijke stoffen over het spoor. Lokale overheden bouwen steeds vaker tot een paar meter van het spoor. En verklaren vervolgens het vervoer te risicovol. ‘Stop er maar mee’, is dan de boodschap. Dat kan niet de bedoeling zijn. Juist nu moeten we ons gezond verstand blijven gebruiken. Bedrijfsleven, lokale overheden, het Rijk. Om het evenwicht te hervinden tussen het belang van economie en andere belangen. We hebben er niets aan de zaak op slot te gooien. Bernard Wientjes, voorzitter VNO-NCW

Middelpunt juni ‘09

31

Agenda Kijk voor actuele informatie op Ledennet, www.vno-ncwmidden.nl/ledennet. U kunt zich via Ledennet ook aanmelden (ongeveer een maand voorafgaand aan de bijeenkomst), deelnemerslijsten bekijken, een programma printen e.d.

Regioprogramma 2009/2010 Het verenigingsseizoen 2008/2009 zit er bijna op. Er staat nog een mooie golfdag op het programma. In augustus ontvangen de leden het nieuwe regioprogramma, met alle bijeenkomsten die de regio’s komend seizoen organiseren. Op dit moment werken de regiobesturen en het verenigingsbureau hard aan de samenstelling van een afwisselend en inspirerend programma. Zodra dit overzicht bekend is, verschijnt het ook op de website van uw regio en in de agenda op www.vno-ncwmidden.nl/ledennet. Naast de regiobijeenkomsten zullen er het komende seizoen verenigingsbrede bijeenkomsten zijn, waaronder de business meeting en de themabijeenkomst van de Beleidgroep Onderneming, Ethiek en Maatschappij.

klimaat is nog steeds goed. India biedt volop economische mogelijkheden met een grote veelbelovende markt, hooggekwalificeerde, Engelssprekende arbeidskrachten, stabiele economie en duurzame handelsbetrekkingen. Voordat het VNDU de reis definitief organiseert wil men polsen of er genoeg interesse is voor een dergelijke zakenreis en zo ja, naar welke vorm en tijd uw belangstelling uitgaan. Het VNDU stelt het zeer op prijs als u uw mening laat weten. Kijk voor meer informatie op www. vno-ncwmidden.nl (nieuwsitem van 20 mei).

Donderdag 25 juni 2009 VNO-NCW Midden Golfdag 2009 Golfbaan Het Rijk van Sybrook, Enschede U kunt zich nog inschrijven! Donderdag 10 september 2009 VNO-NCW Midden Business Meeting

Zakenreis naar India? Na succesvolle zakenreizen naar de Verenigde Arabische Emiraten en Roemenië is het Verbond NederlandDuitse Ondernemers (VNDU) nu van plan een reis te organiseren naar India. Dankzij de geringe afhankelijkheid van de Indiase economie van exporten staat het land in de huidige economische crisis er relatief goed voor. De economie leeft vooral van een sterke binnenlandse vraag; het consumenten-

Zakendoen tijdens Business Meeting! Het concept van een business meeting is bij veel leden inmiddels bekend. Door intensieve, 15 minuten durende 1 op 1 gesprekken legt u een stevige basis voor een nieuw netwerk met nieuwe mogelijkheden. Heel belangrijk in deze economisch moeilijke tijden! Er blijft vraag naar deze succesvolle sessies en ook nieuwe leden willen we de mogelijkheid bieden via een business meeting zaken te doen. Op donderdag 10 september kunt u daarvoor terecht in schouwburg- en congrescentrum Orpheus in

Apeldoorn. Deze business meeting organiseren we opnieuw samen met Business Leads, zodat de matches en opvolging van afspraken een professionele begeleiding krijgen.

Hoe werkt het? De methodiek is kort en bondig en zorgt ervoor dat u concrete afspraken maakt met klanten of leveranciers die worden opgevolgd. Iedere sessie kent minimaal 16 deelnemers, met als uitgangspunt een even aantal deelnemers. In de gesprekken kunt u producten, maar ook diensten aanbieden aan elkaar. Wellicht kunnen beiden van elkaars diensten en producten gebruik maken. Misschien kan er niet direct van elkaars diensten en producten gebruik worden gemaakt, maar kan men wellicht wel van elkaars netwerk gebruik maken. Tips, leads en het creëren van ingangen zijn dan zeker zo waardevol. Wij hoeven u immers niet te vertellen wat een goede acquisitie aan financiële middelen en tijd kost.

Een uitnodiging met programma en kosten volgt. Noteert u vast in uw agenda? Donderdag 10 september, Orpheus, Apeldoorn.

Middelpunt Column

Pech.... Ik stond met pech langs de weg toen iemand van SenterNovem me belde... “We willen een bijeenkomst voor het regionale MKB gaan organiseren rondom duurzaam bouwen”, klonk het via een allervriendelijkste vrouwenstem door de telefoon. “Mogen we uw adressen hiervoor gebruiken?” “Nee, natuurlijk niet”, was mijn bitse reactie. Ik schrok zelf een beetje van mijn toon. Op een rustiger manier ging ik verder……. “We zijn in de Achterhoek bezig met een geweldig initiatief: www.nulwoning.nl. Ronald Serne bouwt zijn eigen nulenergiehuis en betrekt daarbij het lokale bedrijfsleven, door allerlei innovatieve producten een kans te geven, maar ook door tweemaandelijks een kenniskring te organiseren. Meer dan tweehonderd leden kent de kring al. Ondernemers, ambtenaren, woningbouwcorporaties delen hier hun kennis over energieneutraal bouwen en daarmee is het een broedplaats voor nieuwe initiatieven geworden. Woningbouwcorporaties “De Woonplaats” en “Wonion” zijn vanuit deze broedplaats met baanbrekende initiatieven gestart. Dus het kan werken. Open innovatie… alle kennis wordt in de kenniskring gedeeld en vervolgens gepubliceerd op www.nulwoning.nl.” “Dezelfde Ronald Serne heeft inmiddels twee keer een subsidieaanvraag ingediend bij SenterNovem. Ze zijn afgewezen omdat dat het een te kleinschalig project zou zijn. Pech voor Ronald, maar hoe kan dat toch?”, vroeg ik haar. Ze zou het gaan uitzoeken meldde ze en me het nog even laten weten… Wachtend op de afsleepwagen had ik alle tijd om het gesprek eens tot me door te laten dringen. Innovatiestimulering is volgens mij bij uitstek effectief op regionaal niveau. Laat initiatieven dicht bij ondernemer ontstaan met meerdere deelnemers uit de keten. Dus opdrachtgevers, makers en beleidsbeïnvloeders, met een grote betrokkenheid. Doordat er geen geld was bij de kenniskring hebben we afgesproken dat iedereen zijn bijdrage levert zonder het sturen van een factuur. Een organisatie die het daar alleen om te doen

is, komt dan gewoon niet. Dit blijkt een prachtig filter te zijn. Als er maar een gezamenlijk inspirerend doel is en de bereidheid om te delen werkt het wel. En die is in de Achterhoek ruimschoots aanwezig. Het is een bijzonder effectieve manier. Landelijk aangestuurde grote organisaties staan te ver van de ondernemers, hebben geen levend netwerk en ook geen adressen. Dan is het natuurlijk moeilijk om echt contact te maken. Innovatiestimulering is een contactsport. Dat kun je dus niet sturen vanachter een bureau in Den Haag. Graag deel ik dat inzicht (en misschien toch ook nog wel adressen) met die mevrouw van SenterNovem. Het is al enige weken geleden en ze heeft me nog niet teruggebeld. Dan mist ze dus in ieder geval de kans om te leren… Dat is dus de echte pech.  Martin Stor Directeur Achterhoeks Centrum voor Technologie www.act-nu.nl

Middelpunt juni ‘09

33

VEHA Barneveld BV levert al 50 jaar kwaliteitsproducten voor verzending en archivering van documenten. Samen met de specialistische kennis en ervaring maakt dat VEHA tot een stabiele onderneming, ook in deze economisch moeilijke tijd.

Margreet Hanekamp:

Een deurbel, receptie of ontvangstbalie is er niet. Relaties die VEHA bezoeken komen binnen in de grote ontvangstkamer annex showroom. Veel licht en ruimte, een grote tafel met stoelen, een kast met kartonnen archiefdozen, monsters van producten van het bedrijf. Als bezoeker sta je in dubio: hier wachten of doorlopen, maar waarheen? Een blaffende hond biedt uitkomst, het effect is als een deurbel. Margreet Hanekamp, directeur van VEHA, verschijnt in de deuropening. ‘Er komt hier niet veel bezoek’, meldt ze verontschuldigend.

Foto: Albert Sier

‘Ik ben een zeer tevreden mens’.

Middelpunt Verkopen Op de tweede verdieping van het negen jaar jonge gebouw vertelt Hanekamp enthousiast over haar loopbaan. ‘Na mijn studie voor opticien kwam ik erachter dat het werken in een winkel niet alles was voor mij. Ik zag mijn ouders veel op vakantie gaan, ze hadden veel meer vrijheid dan voor mij mogelijk was als medewerker bij een opticien en dat zou het ook niet worden als ik zelf een middenstandsbedrijf zou starten. Die openingstijden van winkeliers, ik had er moeite mee. Toen mijn vader in 1991 rustiger aan wilde doen, heeft me dat aan het denken gezet. Na een bezinningsperiode in Kenia heb ik de knoop doorgehakt en ben bij mijn vader in de zaak gestapt. Ik koos vooral voor dat wat ik leuk vond: verkopen. Het was geen logische keuze, gezien mijn studie, maar ik heb er nooit spijt van gehad.’ Start en overdracht 35 jaar eerder startte vader Hanekamp VEHA, vanuit zijn woning in Voorthuizen. Een bevriende relatie maakte harmonica- en monsterzakenveloppen, Hanekamp verkocht ze. Begin jaren ’80 verhuisde het bedrijf naar de Nijverheidsweg in Barneveld, eind jaren ’90 kwam de grond voor het huidige pand te koop. ‘Dat viel samen met de formele overdracht van VEHA. In 1998, nadat ik me vier jaar had bijgeschoold in de avonden en weekenden, vond mijn vader de tijd rijp. Hij gaf mij de sleutel van de postbus en trok zich verder terug. We hebben de overdracht goed kunnen regelen, ieder met een eigen accountant. Het was desondanks een heftige periode. In de tijd van de overdracht en de nieuwbouw van het bedrijfspand heb ik ook mijn eigen huis laten bouwen. Zonder concessies, want als ik iets doe, doe ik het goed. Ik heb bij de bouw direct de totale capaciteit van de kavel gebruikt, het magazijn maximaal ingericht, e.d. ‘ Eisen en voorwoorden VEHA levert banners, drukwerk (van brochures, briefpapier tot visitekaartjes), (speciaal)enveloppen en archiveringsproducten in alle soorten en maten. Naast het ‘gewone’ archiefmateriaal, ook veel maatwerk en specialistische zuurvrije archiefdozen, die aan allerlei eisen en voorwaarden moeten voldoen. Vooral de overheid

gebruikt deze dozen. Zij zijn verplicht om na 20 jaar documenten, tekeningen e.d. zuurvrij verpakt te bewaren. ‘Die kwaliteit kunnen wij leveren. Er zijn bijvoorbeeld dozen die 24 uur in het water kunnen liggen en toch hun vorm behouden. Het kan gaan om grote opdrachten, die we via Europese aanbesteding binnenhalen, maar ook om kleine maatwerkoplossingen voor bijzondere projecten’. Samen met de klant bedenkt ze oplossingen voor archiveringsproblemen en ontwerpt zonodig afwijkende modellen. Het klantenbestand is heel divers: naast veel (semi)overheden ook de zakelijke markt, Nuon, musea, restauratiebedrijven en het Belgisch rijksarchief. Er komen regelmatig nieuwe doelgroepen bij: VEHA richt zich nu ook op notarissen. De producten worden uitgebreid getest door TNO en gecertificeerd door het Instituut Collectie Nederland (ICN). VEHA heeft ook het FSCkeurmerk aangevraagd. In de praktijk werkt het bedrijf al jarenlang met NEN 2728 gecertificeerde fabrieken, maar het officiële keurmerk ontbreekt nog. Vrije tijd belangrijk VEHA is een stabiel bedrijf, dat ook in deze economisch mindere tijden winst blijft maken. Ook de digitalisering lijkt weinig invloed op de winst te hebben. ‘Het is net als met papierverbruik. Iedereen riep dat een digitaal kantoor minder papier zou verbruiken, maar de praktijk is anders. Hetzelfde geldt voor enveloppen. Daarnaast weten we tot nu toe steeds nieuwe producten aan ons assortiment toe te voegen, die extra omzet genereren’. Er is geen verloop onder het personeel. Margreet Hanekamp werkt samen met haar zus, haar zwager en zijn broer. Als directeur ziet en doet ze alles, inkoop, financiën, maar haar hoofdtaak is nog steeds: verkoop. ‘Ik probeer vier dagen in de week te werken, dat lukt niet, maar het is voor mij heel belangrijk ook tijd te maken voor andere leuke dingen in het leven’. Ze geniet van reizen, is fanatiek golfer, gedreven hockeyster (‘bij golfen ben ik de jongste, bij hockey de oudste speler in het team’), tennist, wandelt en fietst. Als ze maar buiten is. Daarnaast maakt Hanekamp als het even kan tijd vrij voor haar grote passie: Porsches. Hanekamp verzucht: ‘Ik ben een zeer tevreden mens’.

Middelpunt juni ‘09

35

Directeur Misja Bakx van loopbaanbureau Matchcare:

Gedegen beroepsoriëntatie en actief jobhunten bepalen succes bij herplaatsing’

Advertorial

Matchcare is een middelgroot bureau met 75 werknemers dat diensten aanbiedt op het gebied van loopbaanontwikkeling, outplacement en re-integratie. De klanten zijn zowel kleine als hele grote bedrijven door heel Nederland, gemeenten en individuen. Matchcare helpt bedrijven met de uitvoering van activiteiten die ze ondernemen op het gebied van personele ontwikkeling en mobiliteit, gemeenten die op zoek zijn naar mogelijkheden om mensen met een uitkering te herplaatsen en afzonderlijke individuen die zich willen bezinnen op de eigen loopbaanmogelijkheden. Bakx: “Bij dit alles geldt altijd voor ons: wie onze klant ook is, we bekijken altijd wat vanuit het individu en de arbeidsmarkt het beste perspectief is.” ”We geloven nadrukkelijk in een totaalaanpak. Om tot een goed resultaat te komen is het van belang dat allerlei persoonlijkheidskenmerken van een kandidaat onder de loep worden genomen, maar ook dat we stevig inzetten op het vinden van werk. Het gaat tenslotte om het realiseren van een succesvolle match.” Speuren In de praktijk betekent dit dat in eerste instantie aan de hand van psychologische- en loopbaantesten bij een werknemer of werkzoekende de competenties en mogelijkheden in beeld gebracht worden in termen van ‘wat kan je en wat wil je’. Motivatie van de kandidaat speelt daarbij een belangrijke rol. Verder wordt bij de analyse expliciet gelet op de arbeidsmarktsituatie voor betrokkene. Welke functies (intern) en vacatures (extern) passen bij zijn vaardigheden en competenties? Matchcare is ervan overtuigd dat medewerkers betere beslissingen nemen als zij weten wat hun eigen competenties zijn en welke concrete alternatieve beroepen en vacatures er zijn. Een volgende stap is het vinden van een nieuwe baan voor de werknemer of werkzoekende. Bakx: “Door ons grote netwerk van klanten kunnen we al heel wat matches tussen werkgever en werkzoekende tot stand brengen. Maar we zijn actiever. We hebben jobhunters in dienst die iedere dag speuren naar nieuwe vacatures en daarvoor werkgevers benaderen.”  Analyse Bij dit alles investeert Matchcare sterk in informatietechnologie. Bakx: “We zien software als een service. De werkgever, de HR-professional en de kandidaat moeten zelf beschikking hebben over volledige online informatie en HR-instrumenten, waarmee ze gelijktijdig kunnen samenwerken en informatie kunnen delen.” Iedereen beschikt daarom over zijn eigen ‘Werkplanet‘, dat bestaat uit een eigen HR-dossier en instrumentarium, en kan daar elke dag mee aan de slag. De individuele werknemer of werk-zoekende zal geinteresseerd zijn in zijn loopbaanmogelijkheden en zal onder meer de aanwezige vacatures willen bekijken. De HR-manager zal willen weten hoe de voortgang en regievoering over een mobiliteitstraject of het employabiltybeleid van het bedrijf verloopt. En het algemeen management zal op een nog meer geaggregeerd niveau willen weten wat de kosten en de baten zijn van

bepaalde personele beslissingen. Matchcare richt zich dus op het ondersteunen van de individuele behoefte, maar ook op de regievoering voor de organisatie als geheel.” Software als een service betekent ook dat Matchcare verregaand bereid is softwareaanpassingen te doen. Zo worden HR-portals en instrumenten gemaakt die passen op de werkprocessen van de organisatie. Netwerk Zo flexibel als Matchcare is in het aanpassen van software aan de wensen van klanten, zo flexibel is het ook in het uitvoeren van werk in verschillende delen van het land. Bakx: “Veel klanten hebben we bijvoorbeeld in de regio Eindhoven. We kunnen daar dan meteen aan het werk door ons landelijk dekkend netwerk van gecertificeerde medewerkers. In Zeeland gaat het opzetten van nieuwe projecten door onze vestiging in Middelburg helemaal gemakkelijk. Werkgevers kunnen daar  gewoon bij ons binnen lopen.“ De aanpak van Matchcare heeft zijn succes bewezen. Het bureau is in tien jaar tijd gegroeid naar een bedrijf met 75 werknemers en realiseert de hoogste plaatsingscijfers.

Matchcare Edisonbaan 14 G 3554 NM Nieuwegein tel: 030 - 6029400 fax:030 - 6029429 [email protected] www.matchcare.nl

Advertorial

OndernemersAcademie; de beste investering juist NU.

In gesprek met Rob Boeijenga, oprichter van de OndernemersAcademie. Van waar juist NU investeren in de Ondernemersacademie? ‘Nou, eerlijk gezegd, het antwoord komt van de deelnemers zelf. Zij laten ons weten juist nu blij te zijn met de academie. Hun dilemma’s krijgen volop aandacht.’ Wat bedoel je met een dilemma? ‘Eenvoudig gezegd, vraagstukken die je stevig vast moet pakken om te voorkomen dat ze een sta in de weg worden naar de toekomst of de toekomst zelfs helemaal blokkeren.’ Noem eens wat voorbeelden? ‘Heel veel draait op dit moment om vraaguitval en dat brengt een keten van consequenties met zich mee. Omzetverlies, capaciteitsoverschot, van zwarte naar rode cijfers, ontslagregelingen enz enz. Het komt allemaal langs.’ Hoe gaat dat dan in een counsel? ‘Eigenlijk heel simpel. De werkelijke situatie van de deelnemers komt aan bod en daarbij hebben deze elkaar veel te bieden. Je spreekt als deelnemer negen ervaren mede ondernemers aan die hun ervaring en inzicht met elkaar en met jou delen.’ Hoe werkt dat uit naar de toekomst? ‘In feite raak je hiermee de kern van de academie. Een werkelijk succesvol bedrijf neemt een voorsprong op die toekomst. Dat gebeurt nu ook. We werken met de deelnemers, naast wat er nu speelt, juist ook aan toekomst scenario’s. Hierin spelen de counselmanagers ook een belangrijke rol. Zij zijn door hun deskundigheid in staat verbanden aan te brengen tussen de verschillende processen en dat inspireert enorm.’ Heb je hier ook voorbeelden bij? ‘Ja, nou en of. Bij diverse bedrijven wordt de slag gemaakt naar nieuwe markten maar ook interne processen worden scherp tegen het licht gehouden. Vrijwel alle deelnemers zijn sterk gemotiveerd om beter uit deze recessie te komen en motiveren elkaar daarmee. Dus naast praktische korte termijn zaken hebben we het voor elke onderneming steeds over de langere termijn. ‘ Hoe kunnen bedrijven mee doen? ‘Bel ons even dan komen we langs en bespreken 1 : 1 wat we voor jou kunnen betekenen. We geven veel aandacht aan de samenstelling van counsels en bespreken ook met je wat bij jou en jouw bedrijf past

Hoe ziet een counsel eruit? In één counsel zijn ongeveer tien ondernemers. Deze komen eenmaal per maand, een halve dag bijeen in Lochem. Er wordt diepgaand stilgestaan bij het NU en STRAKS van elke onderneming afzonderlijk. Onze counsels werken als een katalysator door een scherpe onderlinge feedback onder leiding van professioneel counselmanagement.

Wat drijft Boeijenga? Rob Boeijenga heeft als directeur van een bank vele bedrijven voorbij zien komen. Het onderscheid tussen een goed of minder goed bedrijf was eenvoudig te maken, vaak op basis van jarenlange cijfers. Maar het verschil tussen een goed bedrijf en een excellent bedrijf heeft Rob het meest geïntrigeerd en is ook de drive geweest deze kennis te concretiseren in de OndernemersAcademie. Alle deelnemers worden geprikkeld om tot de beste van hun bedrijfstak te gaan behoren.

Ondernemers Academie-Oost Markt 2 te Lochem Postbus 177 7240 AD Lochem T 0573-744000 Internet: www. ondernemersacademie -oost.nl

Middelpunt juni ‘09

37

Het gonst inmiddels van de doemdenkers en onheilsprofeten. Maar ook van de koffiedikkijkers en waarzeggers. Moeten wij ons daar wel bij aansluiten? Ja, we vinden van wel. Met een handig,, eenvoudig en effectief stappenplan.

Advertorial

nieuw, internetmarketing 2.0: DE CRISIS TE LIJF IN 10 STAPPEN Elke crisis is een kans. Organisaties die tijdens een crisis de koers verzetten en gepaste maatregelen nemen, komen als beste uit de malaise tevoorschijn. Onderstaand crisisbestrijding in 10 overzichtelijke stappen. Kijk wat handig en haalbaar is. Doe er uw voordeel mee. En neem bij vragen contact op. 1. bepaal je strategie Houd de langere termijn in de gaten. Overstijg de dagelijkse beslommeringen, houd de grote lijnen vast. Geen waan van de dag, focus op hoofdzaken. Formuleer de missie, bepaal de doelen. 2. concentreer je op je kerntaken Doe waar je goed in bent, ga uit van je kracht. Doe dingen die het meeste geld opleveren. Zet alle andere activiteiten in de ijskast. Verspil geen energie aan bijzaken. 3. kies zorgvuldig je doelgroep(en) Weet wie je afnemers zijn, waar ze zitten. Weet waar ze gevoelig voor zijn. Maak een ideaalprofiel en richt je daarop. Investeer in je klanten. Neem je doelgroepen serieus. 4. zorg voor onderscheid Kijk waarin jij je onderscheidt. Zoek je Unieke Onderscheidende Eigenschappen (USP’s). Zijn ze er niet, breng ze dan aan. Zowel qua bedrijf als qua product. Vergroot die verschillen uit. Breng jezelf daarmee helder in beeld. 5. zorg voor uitstraling en naamsbekendheid Zorg dat je uitstekend bekend staat. Zorg dat klanten zich met

je kunnen identificeren. Verklein het verschil tussen identiteit en imago. Stel zorgvuldig een bedrijfsprofiel samen en wordt actief in sociale netwerken 6. kies voor een doelgroepgericht integraal communicatieplan Pak de communicatie planmatig aan, plan voor langere tijd. Bedenk per doelgroep de boodschap en de media. Zet meerdere media tegelijkertijd in, zo dat ze elkaar versterken. 7. zorg voor een inspirerende website Zet zwaar in op een goede website: helder van architectuur, doelgroepgericht, conform de huisstijl, volgens de richtlijnen van Google, actueel, beeldend en voorzien van slimme applicaties. 8. leg een database aan Breng je doelgroepen in kaart. Houd nauwgezet de gegevens bij. Verrijk die gegevens doorlopend. Gebruik die gegevens om interesseprofielen samen te stellen. Stem je boodschappen af op die subgroepen. 9. zet in op meerdere kanalen Houd je verkoop- en communicatie-kanalen schoon. Voortdurend, 7 dagen per week. Investeer daarin. Kies voor meerdere, verschillende kanalen. 10. houd de vinger aan de pols Ga niet voldaan achterover leunen. Hou de resultaten blijvend in de gaten. Blijf er bovenop zitten. Zorg voortdurend voor inzicht en overzicht.

Colofon

Meer weten over InternetMarketing of Marketing 2.0, neem dan contact op met: Wija Koers BV Rijksweg 236 9423 PH Hoogersmilde 0592 45 93 80 [email protected]

Wie is...

Middelpunt is een uitgave van VNO-NCW Midden, de ondernemersvereniging voor Midden- en Oost-Nederland. Onze voornaamste missie is het bevorderen van een optimaal ondernemersklimaat in ons werkgebied. We behartigen de collectieve belangen voor onze ruim 2100 leden, bieden hen een krachtig netwerk en voorzien in de behoefte aan informatie over elk mogelijk aspect van het zakendoen. Informatie of lid worden? Neem contact op met het verenigingsbureau: VNO-NCW Midden Postbus 10475 7301 GL Apeldoorn tel. 055 - 5 222 606 [email protected] www.vno-ncwmidden.nl

Ontwerp en vormgeving: De Winter drukkers & uitgevers

Uitgever: De Winter Mediamakers, Uden

Oplage: 2750 exemplaren

Projectmanagement: Drs. Marco de Jonge Baas (De Winter Mediamakers) [email protected] Redactie en projectcoördinatie: Drs. Femke Fleur en Gerreke de Weijer (VNO-NCW Midden) De Winter Mediamakers [email protected]

Advertentie-acquisitie: Tamara Dortmans, De Winter Mediamakers [email protected]

Op het verenigingsbureau van VNO-NCW Midden in Apeldoorn werken 22 professionele krachten ter ondersteuning van de (regio)besturen en de leden. In ieder Middelpunt stelt een van de medewerkers zich aan u voor. Dit keer:

Druk: BDU, Barneveld

Toin de Ruiter, regiomanager VNO-NCW Achterhoek

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd of op enige andere wijze gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever is niet verantwoordelijk voor de redactionele inhoud van de advertorials.

Voordat ik vier jaar geleden begon bij VNO-NCW Midden werkte ik bij een reclame-adviesbureau. Namens dit bureau was ik lid van onze bijzondere vereniging. Inmiddels kan ik zeggen dat geen dag hetzelfde is en de auto m’n kantoor. Het werken met en voor ondernemers is zeer inspirerend. Naast mijn werk ben ik nog als bestuurslid verbonden aan de VVD Montferland en als ledenraadslid aan de Rabobank Graafschap-Zuid. Omdat de geschiedenis van de streek me boeit ben ik ook lid van de Heemkundekring Bergh. Ik ga graag met Inge en onze zonen, Igor en Stan, op pad in de natuur, naar een kasteel, een gezellig restaurant of een zonnige vakantie. Verder speel ik elke zondagochtend hockey en ga ik graag zwemmen, hardlopen en skiën (gemutlich in Osterreich).

Mount Kenia Lodge (100 personen)

7&3("%&35*+(&3

Safari Restaurant (550 personen)

Auditorium (450 personen)

Longneck Bar

Het Safari Meeting Centre van Burgers’ Zoo

Meer weten? Bel 026 - 353 72 01 mail [email protected] of kijk op www.burgerszoo.nl Canopy Lodge (50 personen)

183857

Foyer (550 personen)

Midden in Burgers’ Zoo vindt u het Safari Meeting Centre. Dit ultramoderne congrescentrum bestaat uit een Foyer, Auditorium, Safari Restaurant en vijf vergaderruimtes. Na een wandeling door het tropische regenwoud van Burgers’ Bush arriveren uw gasten in de Foyer, waar zij een drankje ontvangen aan de sfeervolle Longneck Bar. Aangrenzend aan de Foyer bevindt zich het Auditorium; dankzij de royale beenruimte, het goede zicht en de moderne audiovisuele apparatuur een ideale locatie voor uw presentatie, lezing of seminar. Na een Afrikaanse maaltijd in het luxe Safari Restaurant kunt u de genodigden naar wens in kleinere gezelschappen verder laten vergaderen.

Complexe financiële vraagstukken? Fortis heeft passende oplossingen.

Getting you there.

U staat voor gecompliceerde kwesties – en u wilt een financiële dienstverlener die daar inzicht in heeft. Dankzij onze kennis van uw business dragen wij effectieve en efficiënte oplossingen aan. Bijvoorbeeld op het gebied van fusies en overnames, cashmanagement, investment banking, risicomanagement en crossborder leasing. Uw accountmanager kent de marktontwikkelingen en speelt daarop in met proactief, innovatief advies. Met gebruikmaking van geïntegreerde, state-of-the-art diensten, die wij in ons wereldwijde netwerk aanbieden. Fortis is uw internationale zakenpartner bij de realisatie van uw strategische doelen. www.fortisbusiness.com Fortis en ABN AMRO gaan hun krachten bundelen tot één internationale zakenbank. Met een uitgebreid

Merchant Banking

175891

netwerk en passende financiële oplossingen voor ondernemingen.