Werkboek Omgaan met Geld
door: R-Newt jongerenwerk de Twern
Les 1 Omgaan met Geld Deze les leren jullie een aantal woorden die met het omgaan van geld te maken hebben, gaan jullie praten over geld en gaan we kijken of jullie goed op de hoogte zijn van een aantal prijzen. Ook ga je voor je zelf na hoe je met je geld omgaat en wat voor type je bent: Wat kies je wel, wat kies je niet? Je leerkracht zal deze les beginnen met het bespreken van allerlei geldzaken en kijken wat jullie er al van weten. Daarna gaan jullie een spel spelen ‘Hand omhoog, hand omlaag’. Jullie gaan prijzen raden. De leerkracht zal jullie uitleggen hoe dit spel gaat. Je hebt er zelf geen materiaal voor nodig. Na afloop hiervan gaan jullie ieder voor zich een zelftest maken om te kijken wat voor geldtype je bent. Hiervoor kun je bijlage 2, ‘Prijzen raden: Hand omhoog, hand omlaag’ gebruiken. Ben je klaar, dan vul je de scores in. Je leerkracht zal je dan vertellen wat voor geldtype je bent. En dan gaan jullie een dagje shoppen. Niet echt natuurlijk, maar in de vorm van een oefening. Hiervoor heb je bijlage 3 nodig. Je leerkracht zal je vertellen hoe je het kunt gebruiken.
Preventieproject Tilburg
1
Bijlage 1 les 1
Quizzz: Welk geldtype ben jij? Hoe ben jij met geld? Doe de test en ontdek of je je geld over de balk smijt of je hand op de knip houdt.
Vraag 1 Je krijgt € 20,- van je oma. Wat doe je ermee? A
B C D
Je hebt door die openstaande schulden al een tijdje geen geld meer, dus je kunt die € 20,- goed gebruiken om iets leuks voor jezelf te kopen. Je koopt iets leuks en de rest zet je op je spaarrekening. Je houdt het geld op zak voor als je iets wilt kopen. Je zet al het geld meteen op je spaarrekening.
Vraag 2 Leen jij wel eens geld uit? A B C D
Alleen aan goede vrienden. Nee, daar begin ik niet aan. Ja, maar dan spreek ik wel een goede rente af! Als ik het heb, is het geen probleem. Vraag 3 Je wilt een iPod, hoe pak je dat aan? A B C D
Je koopt een tweedehands iPod van een klasgenoot. Je plundert je spaarrekening en rent meteen naar de winkel. Je kijkt welke iPod je vrienden hebben en koopt er een die nog duurder is. Je zoekt uit waar je je iPod zo voordelig mogelijk kunt kopen.
Vraag 4 Doe je weleens klusjes voor geld? A B C D
Nee hoor, ik help thuis weleens, maar daar hoef ik echt geen geld voor. Graag, mijn spaarrekening schreeuwt om geld! Heel vaak, want ik kom altijd geld tekort. Ja, want dan help ik een beetje in huis en het verdient ook nog!
Preventieproject Tilburg
2
Vraag 5 Weet jij precies wat er op je spaarrekening staat? A B C D
Ja, ik tel mijn geld vaker dan Dagobert Duck. Ongeveer, ik check het af en toe. Ik heb werkelijk geen idee. Ja, niets, wat mijn spaarrekening is leger dan die van Donald Duck.
Vraag 6 Je bent met je vrienden in het zwembad. Wat doe je met je geld? A B C D
Een ijsje halen voor iedereen. Opmaken een ijs, friet en snoep natuurlijk! Ik wacht tot iemand anders een rondje uitdeelt. Ik heb thuis al brood gesmeerd en hou mijn geld in mij zak.
Vraag 7 Weet jij wat een dagje Efteling voor het hele gezin kost? A B C D
Geen idee, dat betalen mijn ouders toch? Geen idee, maar we moeten er wel even voor sparen. Mijn ouders zeggen wel dat het duur is, maar ik weet niet hoe duur. Dat weet ik precies. Als ik iets extra's wil in de Efteling, dan moet ik dat zelf betalen.
Vraag 8 Je mag met een vriendje mee naar Eurodisney, maar je hebt weinig geld om daar leuke dingen te kopen. Wat doe je? A B C D
Jammer dan, je hoeft toch niet iets te kopen? Je vraag aan je ouders of ze een zakcentje kunnen meegeven. Jij spaart hen toch geld uit als je niet thuis bent? Je koopt iets leuks van het kleine bedrag dat je hebt, andere leuke dingen laat je hangen. Je leent geld, want je kunt toch niet thuis komen zonder aandenken?
Preventieproject Tilburg
3
Vraag 9 Als ik later groot ben..... A B C D
Heb ik een villa met zwembad en sportwagen. Heb ik een toffe baan en een leuk gezin. Werk ik in arme landen om mensen daar te helpen. Reis ik met een rugzak de wereld over.
Vraag 10 Je bent met een vriend(in) in de stad en je ziet een cool shirt dat je graag wilt hebben. Je komt € 5,- tekort. Wat doe je? A B C D
Ik leen het geld van mijn vriend(in). Jammer dan. Ik koop het shirt wel als ik genoeg zakgeld heb. Ik zeur net zo lang tot mijn ouders me het geld geven. ik koop een goedkoper shirt.
Preventieproject Tilburg
4
Benieuwd naar de uitkomst? Bereken je aantal punten en lees welk geldtype je bent.
Welk geldtype ben jij? – Uitkomst! Puntentelling vraag A
B
C
D
1
40
20
30
10
2
20
40
10
30
3
10
30
40
20
4
30
10
40
20
5
10
20
30
40
6
30
40
10
20
7
40
30
20
10
8
10
30
20
40
9
40
20
30
10
10
40
10
30
20
score
Totale score: …........................ punten
Preventieproject Tilburg
5
Bijlage 2 les 1 Jullie hebben € 150,- gespaard en gaan een dagje shoppen. Wat zouden jullie kopen? In onze portemonnee:
€ 150,-
Wij kopen: ……………………………….
€ ………
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
Totaal uitgegeven:
€……….
Geld over:
€……….
Of wij kopen: ……………………………….
€ ………
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
Totaal uitgegeven:
€……….
Geld over:
€……….
Of wij kopen: ……………………………….
€ ………
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
……………………………….
€……….
Totaal uitgegeven:
€……….
Geld over:
€……….
Preventieproject Tilburg
6
Een paar merkgympen
Make-up
€ 75,-
€ 13,-
Een paar merkloze gympen
Pennen en stiften
€ 40,-
€ 5,-
Dvd
Merkshirt
€ 20,-
€ 35,-
Computerspelletje
Merkloos shirt
€ 45,-
€ 9,-
Preventieproject Tilburg
7
Les 2 Spel Geld is Kinderspel
Tijdens deze les gaan jullie in groepjes het spel ‘Geld is Kinderspel’ spelen. Door het spelen van dit spel kom je er achter hoe jij, maar ook je klasgenootjes, met geld omgaan.
Je leerkracht zal het spel aan jullie uitleggen. Hier vertellen we jullie in het kort hoe het spel gaat. Je speelt dit spel in teams. Doel van het spel is om te sparen voor een zelf uitgekozen denkbeeldig artikel, bijvoorbeeld een iPod of een mountainbike. Ieder team begint met € 50,- startbedrag. Tijdens het spel kunnen de teams geld verdienen door opdrachten goed uit te voeren en het beantwoorden van kennisvragen. Met kanskaarten kan het team zowel geld verdienen als kwijtraken. Ook spelen de keuzes die de teams maken een rol: keuze A levert bijvoorbeeld meer geld op dan keuze B of C. Het team dat als eerste genoeg geld voor het gekozen artikel gespaard/verdiend heeft wint. Of – als het spel vanwege de tijd moet worden afgebroken – het team dat er het dichtste bij zit.
Preventieproject Tilburg
8
Les 3 Zakgeld en zo In deze les staat geld centraal: zakgeld, kleedgeld en belgeld. Samen met je klas gaan jullie kijken hoe jullie aan geld komen, hoeveel je te besteden hebt, waar je je geld aan uitgeeft en hoe je kunt sparen. Als je thuis het zakgeldspel van de Jumbo hebt, is het misschien wel leuk om te mee naar school te nemen. Dan kun je dit tijdens de les met je klasgenoten spelen.
Bijlage 1 les 3 Werkblad inkomsten en uitgaven Hoe kom jij aan je geld? De meeste jongeren krijgen zakgeld van hun ouders. En veel jongeren krijgen ook belgeld en kleedgeld. Hoe zit dat bij jou? Misschien krijg je ook weleens geld voor wat anders: een klusje in huis, je verjaardag of heb je een bijbaantje. OPDRACHT Welke soorten inkomsten heb je? En wat betaal je ervan? bedrag
ik geef uit
zakgeld
€
€
kleedgeld
€
€
belgeld
€
€
verjaardagsgeld
€
€
baantje
€
€
ander geld
€
€
TOTAAL
€
€
Preventieproject Tilburg
9
aan
Bijlage 2 les 3
Inventarisatieschema inkomsten en uitgaven
wie
zakgeld
kleedgeld
belgeld
uitgaven
TOTAAL
€
€
€
€
GEMIDDELD
€
€
€
€
Preventieproject Tilburg
10
Bijlage 3 les 3
Wat krijgen Nederlandse jongeren?
Zakgeld leeftijd bedrag per week in € 6♦ ± 1,00 7♦ ± 1,40 8* tussen 1,00 en 1,50 9* tussen 1,20 en 2,00 10* tussen 1,75 en 2,00 11* tussen 2,00 en 2,50 12° tussen 2,30 en 5,00 13° tussen 2,50 en 5,00 14° tussen 3,50 en 5,80 15° tussen 3,50 en 7,00 16° tussen 4,70 en 8,00 17° tussen 4,70 en 8,20 18° tussen 5,00 en 11,60 bron: ♦ Nibud, 2009 * Wijzer in geldzaken, 2011 ° Nibud 2011
gemiddeld in €
1,25 1,60 1,88 2,25 3,65 3,75 4,65 5,25 6,35 6,45 8,30
Kleedgeld leeftijd 12 13 14 15 16 17 18
bedrag per maand in € 20-60 30-65 40-75 45-80 50-80 50-80 50-100
gemiddeld in € 40 47,50 57,50 62,50 65 65 75
Belgeld leeftijd 12 13 14 15 16 17 18
bedrag per maand in € 5 - 7,50 5 - 10 5 - 10 7,50 - 10 8 - 12 10 - 15 10 - 20
Preventieproject Tilburg
gemiddeld in € 6,25 7,50 7,50 8,75 10 12,50 15
11
Bijlage 4 les 3
Instructie spaarplan
Je wilt een mp3-speler kopen van € 90,-. Je hebt al € 15,- gespaard. Hoeveel moet je dan nog sparen? En hoe lang doe je daar over? Nog sparen: kosten mp3-speler al gespaard NOG SPAREN
€ 90,00 € 15,00 € 75,00
Je inkomsten per week zijn: zakgeld € 4,50 klusje in huis € 2,50 TOTAAL € 7,00 Stel, je zet elke week € 5,00 opzij. Dan duurt het nog (75 : 5) 25 weken voor je de mp3-speler kunt kopen. Misschien krijg je soms wel wat extra's. Dat kan je verwerken in een spaarplan. Ook extra uitgaven kun je er in opschrijven. Zo kun je precies bijhouden hoeveel je al gespaard hebt. Dit krijg ik (inkomsten) nu
5 klusje buurvrouw 10 spaarpot
na 1 week
4,50 zakgeld 2,50 klusje
Dit geef ik uit (uitgaven)
Deze week gespaard
Totaal gespaard 15
2 snoep
5
20
na 2 weken 4,50 zakgeld 2,50 klusje 10 verjaardag
1 snoep 2 kadootje vriend
14
34
na 3 weken 4,50 zakgeld 2,50 klusje 5 rapport oma
1 chips 6 bioscoop
5
39
na 4 weken na 5 weken
Preventieproject Tilburg
12
Bijlage 5 les 3
Werkblad spaarplan opstellen
Je zoekt in folders en/of internet drie dingen uit die je graag zou willen hebben, maar waar je nu nog niet genoeg geld voor hebt. Daarna ga je uitrekenen hoeveel je nog moet sparen en hoelang je daarover zult doen. Gebruik daarvoor de bedragen die je bij de opdracht over inkomsten en uitgaven hebt ingevuld. Mijn wensen:
artikel
dat kost
1.
_____________________
______________
2.
_____________________
______________
3.
_____________________
______________
TOTAAL BEDRAG
______________
Mijn spaarplan: Dit krijg ik (inkomsten)
Dit geef ik uit (uitgaven)
nu na 1 week na 2 weken na 3 weken na 4 weken na 5 weken na 6 weken na 7 weken na 8 weken na …............. na …............. na …............. Preventieproject Tilburg
13
Deze week gespaard
Totaal gespaard
Les 4 Reclame Reclame, dat kom je tegenwoordig overal tegen:op straat, in kranten, in magazines, op televisie, op internet, langs het voetbalveld etc. Weet jij nog meer plaatsen? En zonder dat je het beseft, wordt je er door beïnvloed. Tijdens deze les leer je hoe dit in zijn werk gaat. Wist je dat sommige bedrijven een speciale afdeling hebben om reclame voor kinderen te bedenken? Reclames worden op een bepaalde manier gemaakt, zodat kinderen die producten graag willen kopen of hebben. Je herken dit vast wel: flink bij je ouders zeuren, omdat je iets wilt kopen dat je op televisie hebt gezien. En toen je het eenmaal had,viel het eigenlijk best wel tegen. Het was niet zoals ze het op televisie hadden laten zien. Ga maar eens voor je zelf na, hoe vaak je dit is overkomen.
Voor deze les heb je geen werkbladen nodig. Jullie gaan bespreken wat je over reclame weet en hoe het werkt. Ook mogen jullie zelf reclame gaan maken voor een product. Je leerkracht weet hier meer over.
Preventieproject Tilburg
14
