DOOR HET DUISTER NAAR HET LICHT

DOOR HET DUISTER NAAR HET LICHT Liturgieboekje voor de Stille Week Protestantse Gemeente te Veenendaal Petrakerk

17 – 19 april 2014

- DOOR HET DUISTER NAAR HET LICHT De drie dagen van Pasen In drie dagen vieren we het Paasfeest. Maken we alle facetten van dit leven mee, van feest tot diepe duisternis. Van het donker dat valt tot het licht dat weer gaat schijnen. Over dood die inbreekt in het leven tot leven dat niet doodloopt… Het Paasfeest begint op de avond van Witte Donderdag met een feestmaaltijd. Het gaat verder als we het donker ingaan, de duisternis van de dood ons omringt als de Ene, Jezus Messias sterft… Maar juist in het donker blijkt er weer Licht te gaan schijnen, zoals we het zullen vieren in de Paaswake: licht in de duisternis! De Paasviering omvat op deze manier de periode van Witte Donderdag tot en met de Paaszondag. In de viering van deze “drie dagen van Pasen” zijn lijden, dood en opstanding van Jezus Messias onlosmakelijk met elkaar verbonden. We volgen dit jaar een iets ander spoor. Op Witte Donderdag vieren we de maaltijd tijdens aan avondgebed waarin het gaat over de Mensenzoon. Over Jezus die zwijgt… Op Goede Vrijdag gaan we verder zoals we zijn geëindigd: in stilte. De accenten liggen nu op de lezingen (het lijdensevangelie), de gebeden en de kruismeditatie. In de Paaswake komen alle aspecten van de paasviering samen: lijden, sterven en opstanding. Het is het hoogtepunt en de afsluiting van de drie dagen van Pasen. Het is het hoogtepunt – en de oorsprong – van het christelijk geloof. Dit is te zien in alle elementen die terugkomen in de viering: • het licht – de Paaskaars waarvan het licht wordt verdeeld én vermeerderd • de lezingen – over donker en licht, dood en leven, de nacht die zo anders is… • doop en doopgedachtenis – met Christus zijn wij ondergegaan én leven wij! Zo vieren we op drie dagen een dienst, gaan we door de duisternis naar het licht: wij zijn met Jezus Messias mensen van de nieuwe morgen!

2

WITTE DONDERDAG 17 april 2014, 19:30u

VOEDSEL VOOR ONDERWEG

Voorganger: Organist: Lector:

Ds. Peter Mol Bert Wisgerhof Roosje Wisgerhof-Beijen

3

- EERSTE STAPPEN Orgelspel Staande Moment van stilte Aanvangslied: “Wij roemen in ’t kruis”, Lied 564b Bemoediging en groet Drempelgebed v. Wij wachten op U! U opent uw hand en schenkt ons aan elkaar als mensen onderweg. g. O God, breng ons thuis! v.

g. v. g.

Wees ons genadig, God, en zegen ons, laat het licht van uw gelaat over ons schijnen, dan zullen wij op aarde uw weg kennen en zal de wereld uw reddende kracht ervaren. Geef ons dan een hart dat doorzichtig en zuiver is. Herschep ons met uw Geest O God, breng ons thuis! Dat de volken U loven, dat alle landen voor U juichen, want U bent de God die zegen geeft! O God, breng ons thuis! Amen

Avondlied: “Blijf mij nabij, wanneer het duister daalt”, Lied 247: 1, 3, 5 We gaan zitten Psalmengebed: Psalm 67 Lezen: Psalm 67: 1-6 Zingen: Psalm 67: 3

4

- WOORDEN VOOR ONDERWEG Schriftlezing: Matteüs 26: 57-68 Zingen: “Jezus, om uw lijden groot”, Lied 558: 1, 6, 7 Overdenking Zingen: “O liefde die verborgen zijt”, Lied 561 -

STILSTAAN ONDERWEG –

Elke voorbede eindigt met: v. Heer, hoor ons bidden g. zingen: “Heer, onze God”, Lied 367e Inzameling van de gaven: Er is één collecte, bestemd voor de vastenactie - HET MAAL VAN DE VRIJHEID Zingen: “Als ik in deze stille tijd”, Lied 393 Nodiging Wilt u de liturgie meenemen naar de tafel? We vormen dan met zijn allen een grote kring in de kerk en rond de tafel.

Tafelgebed v. De Eeuwige leeft a. en waakt over ons. v. Wij richten ons op a. en zien uit naar God. v. Dank aan de Eeuwige a. met hart en ziel: dank! v. U, God, danken we want U bent het die met ons voorgaat door het donker op weg naar een nieuwe morgen van licht en leven. U bent het die ons voorgaat door de diepten van de dood. U bent het die ons voorgaat op de weg tot bevrijding van alles wat ons gevangen houdt. 5

Daarom durven wij, met allen die ons voorgegaan zijn op deze weg, mee te zingen: Zingen: “Heilig, heilig, heilig!”, Lied 405: 3, 4 v.

U, God, danken we om die ene mens, uw lieve zoon die de weg is gegaan van alle mensen – met woorden van genezing en troost, met daden vol glorie en eenvoud, dienstbaar aan mensen, open naar U. Hij, uw zoon, die uw weg ging ten einde toe, tot in de nacht – in deze nacht! – dat hij werd overgeleverd als een Paaslam. Want toen nam hij een brood, sprak het zegengebed uit, brak het brood en gaf de leerlingen ervan met de woorden: ‘Neem, eet, dit is mijn lichaam.’ En hij nam een beker, sprak het dankgebed uit en gaf hun de beker met de woorden: ‘Drink allen hieruit, dit is mijn bloed, het bloed van het verbond, dat voor velen wordt vergoten tot vergeving van zonden. Ik zeg jullie: vanaf vandaag zal ik niet meer van de vrucht van de wijnstok drinken tot de dag komt dat ik er met jullie opnieuw van zal drinken in het koninkrijk van mijn Vader.’

a.

Want als wij van dit brood eten en uit deze beker drinken, verkondigen wij de dood van de Heer totdat hij komt. Kom, Heer Jezus, kom! 6

v.

U, God, danken wij, bidden wij dat uw Geest ons kracht zal geven, moed en lef om het donker tegemoet te gaan, te zien wie het is die ons voorgaat door het duister naar de nieuwe morgen.

Onze Vader Vredegroet Zingen: “Lam Gods”, Lied 408g Gemeenschap van brood en wijn Lezen: Matteüs 26: 30-35 - OP WEG – DE NACHT IN We gaan in stilte terug naar onze plaatsen Afruimen van de tafel De kerk wordt ‘uitgekleed’. Alles wordt weggehaald: het brood, de kaarsen, de kleden, de Bijbel. Het centrum van de kerk blijft uiteindelijk naakt en kaal achter, zoals Jezus alleen zal achterblijven en wordt uitgekleed…

Slottekst Slotlied: “Gij zijt mijn goed”, Liedboek voor de kerken, Gezang 366: 1, 3, 5, 6 1. Gij zijt mijn goed, mijn overvloed, Gij zijt mijn brood, mijn beker, door uw dorst en door uw dood: al mijn levensteken!

3. Gij zegt ons: ziet het woongebied dat gij met Mij zult erven! Maar mijn hart bewaart het niet, ik verzuim uw sterven.

5. Ik zwerf en dwaal totdat ik daal in 't graf van mijn begeren, zal ik ooit uw kruis zien staan en mijn leven leren?

6. Keer mij tot U opdat ik zie uw land van melk en honing: waar uw Vaders wil geschiedt is mijn spijs, mijn woning!

We verlaten in stilte de kerk (Wilt u dit liturgieboekje bij de uitgang weer inleveren?) 7

8

GOEDE VRIJDAG 18 april 2014, 19:30u

DOOR HET DAL VAN DE DOOD

Voorganger: Organist: Lectoren:

Ds. Leendert Terlouw Jan Spoel Maxime Cardol, Hanneke Schot, Adri Cardol, Jasper Rou en Peter Mol

9

- DE WEG DOOR HET DONKER In stilte bereiden we ons voor op de dienst Openingstekst Orgelkoraal: “O Haupt voll Blut und Wunden” (Joh. Seb. Bach) Zingen: “O hoofd vol bloed en wonden”, Lied 576b: 1 Psalmengebed v. Haast U, o Heer tot mijn hulp a. en wees tot mijn redding gereed. Lezen: Psalm 22: 1-6 Zingen: “Maar ik, mijn God, lig machteloos terneer”, (Psalm) 22: 3, 4 Lezen: Psalm 22: 20-25 Zingen: “Dit zal gedenken wie zich nog verweert”, Psalm 22: 12 Gebed van de Goede Vrijdag Profetenlezing: Jesaja 53, 1 – 6 -

WAKEN IN HET DONKER –

Het lijdensevangelie volgens Matteüs Orgelspel: “Herzliebster Jesu, was hast du verbrochen” Zingen: “Licht voor de wereld”, Lied 587: 1 Lezen: Matteüs 26: 36-46 In Getsemané Zingen: “Gethsémane, die nacht”, LvdK, Gezang 180: 1, 3 1. Gethsémane, die nacht moest eenmaal komen. De Heiland heeft bewust die weg genomen. Hij laat zijn doel niet los, wijkt niet terzijde, aanvaardt het lijden. 10

3. Wie heeft gewaakt van die het naaste stonden? Hij heeft hen driemaal slapende gevonden. hij ging terug en heeft alleen geleden, eenzaam gebeden: Lezen: Matteüs 26: 47-56 Jezus gearresteerd Zingen: “Hoe dichtbij is de hof”, LvdK, Gezang 180: 2, 6 2 . Hoe dichtbij is de hof, waar Gij gewaakt hebt; verstaanbaar is de klacht, die Gij geslaakt hebt. Nog leeft de haat, die U kwam overvallen: zo zijn wij allen. 6. In angst en tranen werd zijn strijd gestreden. Toen kon Hij toebereid naar voren treden. De duisternis kon, wat zij mocht verzinnen, Hem niet verwinnen. Lezen: Matteüs 26: 57-68 Jezus verhoord Zingen: “Noem de overtreding mij”, LvdK, Gezang 181: 1, 3 1. Noem de overtreding mij, die Gij begaan hebt, het kwaad, gekruiste Heer, dat Gij gedaan hebt, waaraan uw volk U schuldig heeft bevonden, noem mij uw zonden. 3. Zeg mij, waarom men U aldus gehoond heeft, U dus, mijn vorst, gescepterd en gekroond heeft! Om voor mijn schuld verzoening te verwerven, moest Gij dus sterven? Lezen: Matteüs 26: 69-75 Petrus verloochent Jezus Zingen: “Eén mens moet sterven”, Lied 587: 2 Lezen: Matteüs 27: 1-26 De dood van Judas; Jezus voor Pilatus; Barabbas 11

Zingen: “Hemelse koning”, Lied 587: 3 Lezen: Matteüs 27: 27-31 Jezus bespot Zingen: “Hier is God zelf”, Lied 587: 4 Lezen: Matteüs 27: 32-44 De kruisiging Zingen: “Leer mij, o Heer, uw lijden”, LvdK, Gezang 177: 1 1. Leer mij, o Heer, uw lijden recht betrachten, in deze zee verzinken mijn gedachten: o liefde die, om zondaars te bevrijden, zo zwaar moest lijden. Lezen: Matteüs 27: 45-50 Het sterven van Jezus De Paaskaars wordt gedoofd Moment van stilte Lezen: Matteüs 27: 51-56 De tekenen Zingen: “Rijke geschenken”, Lied 587: 7 - SCHUILEN BIJ HET KRUIS het beklag Gods Het beklag Gods is een aan de profetie (Micha 6: 3-5) ontleend gedeelte tijdens de kruismeditatie. Het is een van de meest indringende hymnen van de Goede Vrijdag. Er klinken tien verwijten die door de gemeente worden beantwoord met de oeroude oproep: “Heilige Heer God… laat ons niet verzinken in de bittere nood van de dood! Kyrie eleison.” De oude tekst werd in de achtste eeuw door Syrische monniken op de vlucht meegenomen. Daarin klinken echter ook anti-joodse verwijten in mee. Hiertegen wordt tegenwoordig terecht bezwaar gemaakt. Daarom gebruiken wij ook een moderne versie (van Wim van der Zee). 12

De verwijten in het Beklag Gods leggen alle nadruk op de lijdende God. Wanneer we de verwijten naar onze tijd verbreden, betekenen ze dat God ons vraagt: “Waar zijn jullie en welke rol spelen jullie bij al het lijden en onrecht?” v.

Mijn volk, wat heb Ik u misdaan of waarmee heb Ik u bedroefd? Ik heb de aarde voor de dag geroepen en aan uw handen toevertrouwd, maar mijn tuin wordt een wildernis, mijn levenswerk een dodenakker. Waarom laat gij dit toe?

allen: (zingen op melodie Lied 558, Jezus om uw lijden groot) Heilige, Barmhartige, Heilige, Onsterflijke, Heilige en Eeuwige: Ky-ri-e e-lei-son. v.

Mijn volk, wat heb Ik u misdaan of waarmee heb Ik u bedroefd? Ik heb u onder mijn regenboog gesteld, een teken van vrede en toekomst, maar dodelijke wapens staan gericht op mensen en bedreigen mijn dierbare schepping. Waarom laat gij dit toe?

a.

Heilige, Barmhartige, Heilige, Onsterflijke, Heilige en Eeuwige: Kyrie eleison.

v.

Mijn volk, wat heb Ik u misdaan of waarmee heb Ik u bedroefd? Ik heb mij laten kennen als uw bevrijder, de bondgenoot van alle onderdrukten, maar tallozen worden getergd en geteisterd door terreur en tirannie. Waarom laat gij dit toe?

13

a.

Heilige, Barmhartige, Heilige, Onsterflijke, Heilige en Eeuwige: Kyrie eleison.

v.

Mijn volk, wat heb Ik u misdaan of waarmee heb Ik u bedroefd? Ik heb u met overvloed gezegend, met dagelijks brood en meer dan dat, maar op mijn akker sterven mensen onverzadigd en kinderhanden blijven ongevuld. Waarom laat gij dit toe?

a.

Heilige, Barmhartige, Heilige, Onsterflijke, Heilige en Eeuwige: Kyrie eleison.

v.

Mijn volk, wat heb Ik u misdaan of waarmee heb Ik u bedroefd? Ik heb mijn woord aan u gegeven en u mijn hartsgeheimen toevertrouwd, maar afgoden vinden overal gehoor en mensen kiezen doodlopende wegen. Waarom laat gij dit toe?

a.

Heilige, Barmhartige, Heilige, Onsterflijke, Heilige en Eeuwige: Kyrie eleison.

v.

Mijn volk, wat heb Ik u misdaan of waarmee heb Ik u bedroefd? Ik heb mijn eigen Zoon tot u gezonden, mijn sprekend evenbeeld, mijn uitgestrekte hand, maar Hij is afgewezen, uitgestoten, vernederd tot de laagste dood. Ik heb Hem bij u teruggebracht, de levende, de bron van alle leven, maar Hij gaat dood aan alle kruisen waaraan mijn mensen worden vastgespijkerd. Waarom laat gij dit toe?

14

a.

Heilige, Barmhartige, Heilige, Onsterflijke, Heilige en Eeuwige: Kyrie eleison.

v.

Mijn volk, wat heb Ik u misdaan of waarmee heb Ik u bedroefd? Ik heb u geëerd als kroon van de schepping, Ik heb u gezocht als mijn kostbaarste sieraad, Ik heb u bewaard in mijn hand, in mijn hart, Ik heb u mijn trots, mijn Zoon geofferd. Wat had Ik nog meer moeten doen dat Ik niet heb gedaan?

Orgelkoraal: : O Lamm Gottes, unschuldig” Zingen: “Lam van God, onschuldig”, Lied 409 Brieflezing: 1 Petrus 5, 21 – 25 Orgelkoraal: “O Haupt voll Blut und Wunden” Zingen: “Ik dank U o mijn vrede”, Lied 576b: 5 Slotgebed voor de Goede Vrijdag - WEER DE NACHT IN Lezen: Matteüs 27: 57-61 De graflegging Zingen: “Wanneer ik eens moet heengaan”, Lied 576b: 6, 7 Stilte In stilte wordt de Paaskaars de kerk uitgedragen U mag aansluiten, maar ook nog blijven zitten in de stilte (Wilt u dit liturgieboekje bij de uitgang weer inleveren?)

15

16

PAASWAKE 19 april 2014, 22:00u

OP WEG NAAR HET LICHT

Voorganger: Organist: Lectoren:

Ds. Peter Mol Bert Wisgerhof Annie Keizer Xandra Cardol

17

Bij het binnenkomen ontvangt iedereen een kaars

Stilte De stilte van Goede Vrijdag is nog voelbaar…

- IN HET DONKER Openingstekst Zingen: “Stil ligt de tuin rondom het witte graf”, Lied 592 Stem -

LICHT IN DE NACHT –

Zingen: “Wachters op de morgen”, Lied 594 Solo: Wachters op de morgen, hoe ver is de nacht? Allen:

Solo: Wachters op de morgen, hoe ver is de nacht? Allen:

Solo: Wachters op de morgen, hoe ver is de nacht? Allen:

18

Gemeente gaat staan De paaskaars wordt binnengedragen

De ambtsdragers geven het licht van de paaskaars door Zingen: “O diepe nacht die ons omringt”, Lied 599: 1, 2, 5 Gemeente gaat zitten Paasjubel v. Dit is de nacht waarin Hij, de Gezegende, de banden van de dood heeft losgemaakt en de poorten van het dodenrijk heeft opengestoten. Daarom waken wij in deze nacht om ons in Hem te verheugen en dit stralende Licht te volgen.

a. v.

a.

Daarom zal de hemel juichen de aarde weerklinken, bestraald door dit Licht, door dit Licht voor ons uit! De bazuin moet gestoken om dit Licht voor ons uit dat het donker verjaagt, dat onze weg door de nacht is. Zingen zal dit huis en juichen uw gemeente om dit Licht voor ons uit! 19

v. a. v. a. v. a. v. a. v. a.

Weerklinken zal heel de aarde en instemmen al wat leeft om dit Licht voor ons uit! De vreugde komt voor droefheid, de nieuwe morgen voor de nacht door dit Licht voor ons uit! Aanvaardt ons, God, als kandelaars waarop dit Licht zal stralen, Hij, het Licht voor ons uit! Vul ons met de helderheid doorstroom ons met de klaarheid van dit Licht voor ons uit! Zingen zal dit huis, vurig van hart en ziel, en juichen uw gemeente om dit Licht voor ons uit! Amen

Zingen: “Halleluja! laat opgetogen” (Psalm 149: 1, 2, 5) We doven onze kaarsen

- DE WEG VAN BEVRIJDING Lezen: Genesis 1: 1-5 De weg van de nieuwe morgen Zingen: “God heeft het eerste woord”, Lied 513 Lezen: Exodus 14: 5-7, 9-14, 19-31 De weg door de zee Zingen: “Zing ten hemel toe”, Lied 645: 1, 3, 4 20

- DE WEG VAN DOOP EN BELIJDEN Lezen: Romeinen 6: 3-5 De weg van de opstanding Gemeente gaat staan Gelovig belijden v. Nu ook wij dan met Christus zijn begraven en verlangen met Hem op te staan, vraag ik jullie te belijden:

a. v.

a. v.

a.

Ik-Ben-Met-Jou is God over de goden, Schepper van hemel en aarde, die ons de aarde heeft toevertrouwd; Vader van zijn volk onderweg, Moeder van alle leven. Dat geloven wij! Zijn vrederijk is aanwezig in de verhalen van Israël in het leven van Jezus van Nazareth, in zijn volgelingen de eeuwen door. Ook ons roept Hij in die pelgrimsstoet. Dat geloven wij! Zijn Geest is het die levend maakt, die ons leidt in de waarheid, ons likt met het visioen van een menselijke wereld, waar gerechtigheid wordt gedaan. Dat geloven wij!

Zingen: “In U zijn wij begrepen”, Lied 351 Gemeente gaat zitten

21

- WOORDEN VAN LICHT Gebed van de nacht van Pasen Lezen: Matteüs 28: 1-10 Het lege graf Overdenking Stilte, overgaande in orgelspel Zingen: “Ik danste die morgen toen de schepping begon”, Lied 839

- ROEPEN ONDERWEG Inzameling van de gaven Er is één collecte, bestemd voor de vastenactie Dankgebed - Voorbeden – Stil gebed – Onze Vader Elke voorbede eindigt met: v. Heer, hoor ons bidden: e g. zingen: “Heer, onze God”, Lied 367

- OP WEG MET HET LICHT Gemeente gaat staan Slotlied: “Sta op! Een morgen ongedacht”, Lied 630: 1, 2, 4 Zegen beantwoord met gezongen Amen Orgelspel

22