Wa t w e v an E v er est ler en hoe je door doelen te stellen je leven kunt beïnvloeden door Edith Hagenaar foto’s Katja Staartjes U I T G E V E R I J R AT E L
Wa t w e v an E v er est ler en hoe je door doelen te stellen je leven kunt beïnvloeden
© Tekst Copyright 2003, Uitgeverij Ratel, Enschede © Foto’s Copyright Katja Staartjes Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Noch de maker, noch de uitgever stelt zich echter aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van eventuele onjuistheden en/of onvolledigheden in deze uitgave. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens bestand, of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Verspreiding zonder toestemming nadrukkelijk verboden. No part of this book may be reproduced in any form by print, photocopy, microfilm or any other means without prior written permission from the publisher.
Wa t w e v an E v er est ler en hoe je door doelen te stellen je leven kunt beïnvloeden Een avondje voor de televisie - gelokt door Meg Ryan en Tom Hanks, verwikkeld in een liefdesaffaire via email. Ach, op z’n tijd is het niet alleen heerlijk, maar het biedt soms ook onverwachte inzichten. Na de innige en enige liefdeskus die meteen het einde van de film markeert, zapte ik door totdat ik onmiddellijk en zonder pardon meegezogen werd in een programma van National Geographic Channel. Ik gaf mezelf over en binnen luttele seconden was ik volledig in de grip van de documentairemakers. Woorden als Death Zone en beelden van barre omstandigheden hadden mijn aandacht getrokken. Wat echter mijn aandacht vasthield was het doorzettingsvermogen maar ook de vreemde psychologische dwalingen van de hoofdrolspelers: de klimmers van Mount Everest. Diverse klimmers werden geïnterviewd, waaronder Beck Weathers. Beck was op zijn tocht naar de top met zijn team overvallen door een vreselijke storm. Hoewel ze vlakbij het hoogste kamp waren, konden ze dat in de barre omstandigheden niet bereiken. Toen de storm ging liggen werd er een reddingsactie op touw gezet. Maar je moet weten dat op een dergelijke hoogte je nauwelijks van een reddingsactie kunt spreken: niemand kan een ander op zijn rug meenemen of met een draagbaar vervoeren, daarmee zou de redder zichzelf in levensgevaar brengen. Daarom geldt, zo zegt de documentaire, op de Everest de code1: degene die niet zelf kan lopen, wordt voor dood achtergelaten. Beck werd gevonden. Bewusteloos lag hij in de luwte van een rots. Men liet hem voor dood achter. Zes uur later kwam Beck bij. Langzaam hief hij zijn hoofd. Toen zag hij een helder beeld van zijn vrouw en zijn kinderen voor zich. Hij zette dat beeld 1
zie pagina 9
vast en bleef er naar kijken terwijl hij tergend traag begon te kruipen. Zichzelf voort-slepend, verdoofd door de pijn maar met de kracht van zijn nieuwe doel: hereniging met zijn gezin. Terwijl ik naar de beelden van Beck keek, thuis in zijn huis in de Verenigde Staten en met twee geamputeerde handen, realiseerde ik me de werkelijke kracht van het stellen van een doel. Het behalen van zijn doel, terugkeren bij zijn gezin, was voor Beck zo’n sterke motivatie dat dit een kracht genereerde die sterker was dan welke lichamelijke pijn ook, sterker dan welke barre omstandigheid ook, sterker zelfs dan de realistische conclusie die je op basis van de feiten zou moeten maken: dit kan niet. Als hij met de kracht van zijn gedachten zijn bevroren lichaam over de sneuwhelling kon commanderen, hoe kan het dan dat ik mijn lichaam niet eens tot een gezondere levensstijl kan commanderen? Dat kan, realiseerde ik me, omdat ik een doelstelling van lik-me-vestje heb. Ik heb geen focus. Ik heb geen beeld voor ogen van waar ik wil zijn. Ik rommel maar wat aan: een fitnesslesje hier, een afvalshake-je daar, gevolgd door een chocoladereepje hier en een glaasje wijn daar. En right there and then, formuleerde ik een duidelijk doel: een gezond en energiek lijf. Ik besloot om dat doel steeds voor ogen te houden, niet alleen op de momenten van verleiding maar juist ook op andere momenten:‘s ochtends bij het opstaan, onder de douche, op het toilet, in de auto, in de rij bij de kassa... kortom, op alle mogelijke momenten. Maar de les in doelen stellen was voor mij nog niet over en de documentaire ging verder.
Beck had zijn expeditie weliswaar niet volbracht, hij dat de Everest overleefd. Dat kan van een groot deel van de klimmers niet gezegd worden. Nog ieder jaar sterven er mensen op de berg. De Everest heeft zo’n sterke aantrekkingskracht dat men het risico niet terug te kunnen keren voor lief neemt of misschien zelfs onderschat. De documentaire vervolgt met het verhaal van een jonge Amerikaanse vrouw, moeder van een zoontje. Een sterke vrouw, gedreven door de motivatie de eerste Amerikaanse vrouw te zijn die zonder gebruik van zuurstofflessen de top van de Everest bereikt. Haar ouders en haar zoontje worden geïnterviewd en we zien beelden van haar, juichend op de top van Mount Everest. Haar vader leest de brief voor die ze vlak voor haar vertrek naar haar ouders stuurde. Ik word pijnlijk getroffen door de motivatie die doorschijnt uit haar brief. Ze schrijft dat ze verwacht veel (aanzien) te verwerven door als eerste Amerikaanse de Everest zonder zuurstof te bedwingen.“I stand to gain a lot...” leest haar vader, ik zie de letters op het scherm. Ook schrijft ze over de teleurstelling die ze voelt als haar moeder haar klimexpedities weer eens afkeurt. Ik lees tussen de regels door haar werkelijke motivatie voor de hachelijke expeditie: erkenning van haar moeder. Het trieste is niet alleen dat zij verblind werd door een doelstelling die niet de hare was. Zij onderwierp haar toen zesjarige zoontje aan een soortgelijke test toen zij hem volledig verantwoordelijk maakte voor de beslissing wel of niet te gaan. Het kleine manneke vertelt in de documentaire, dat hij haar wel moest laten gaan. Hij wilde niet op latere leeftijd, terwijl zijn moeder in de schommelstoel op de veranda haar dagen telde, het verwijt krijgen dat zij de Everest niet had kunnen beklimmen omdat hij haar niet had laten gaan. Ze keerde niet terug. Ik hoop dat het jochie er mee in het reine komt.
Het verhaal van deze vrouw deed mij inzien dat je weliswaar een doel kunt stellen, hier naar toe kunt werken en dit doel steeds voor ogen kunt houden, maar dat dat nog niets zegt over de zuiverheid van je doel. Waarom stel je jezelf een bepaald doel? Is het voor de erkenning van anderen? Of is het vanuit een intrinsieke, innerlijke, diep-gevoelde motivatie dat dit jóúw doel is? Met andere woorden: hoe zuiver is jouw doel. Ik concludeerde dat als je doel vertroebeld is door externe motivaties je welicht je doel behaalt, maar hoe je het behaalt en wat het vervolgens met jou en de mensen om je heen doet kan iets heel anders zijn dan wat je in principe voor ogen had. Naast de zuiverheid van je doel, dien je ook na te gaan wat de consequenties zijn voor anderen. Betekent het behalen van jouw doel het hoogste goed voor alle betrokkenen? De vertelstem trok me weer bij het verhaal met een voor mij verrassend feit: het grootste deel van de mensen die niet terugkeren van hun Everest expeditie, zijn gestorven nádat ze de top hadden behaald. Dit verbaasde mij hogelijk. Ik had verwacht dat iemand die de top had bereikt in zo’n euforische stemming zou zijn (zo van:“Nu kan ik de hele wereld aan!”) dat de terugkeer naar het basis-station aan de voet van de berg relatief een peuleschil zou zijn. Nou is het wel bekend dat een afdaling vaak zwaarder is dan een beklimming, maar dan nog. De reden - even simpel als XXX*1 - schoot als een bliksemschicht door me heen toen een ervaren Everestklimmer sprak. Hij vertelde dat de top bereiken niet het accomplishment*2 is. Je bent pas werkelijk geslaagd als je de top hebt bereikt en levend op het basiskamp bent teruggekeerd. Hij vertelde over de klimmers die, verblind door hun doelstelling de top te halen, totaal vergeten dat ze ook nog terug moeten. Velen zakken, amper een half uur na het behalen van de top, uitgeput in elkaar of maken fouten die hen en vaak ook hun teamleden fataal worden. Ondanks dat ze zich fysiek en mentaal maandenlang voorbereiden op het bedwingen van de
Everest, zijn ze vergeten een veilige terugkeer in hun doelstelling op te nemen. Het inzicht dat deze bergbeklimmers zo’n cruciale fout in het stellen van hun doel kunnen maken, deed me inzien dat het vaststellen van een doel niet eenvoudig is. De Engelsen hebben daar een prachtig gezegde voor: Be careful what you wish for, you just might get it. De strekking met betrekking tot doelstellingen is dat je weliswaar je doel zult kunnen halen, maar op wat voor manier en met wat voor consequenties? Als je nadenkt over alle mogelijke consequenties kom je misschien tot de conclusie dat je doel niet goed omschreven is. De omschrijving van je doelstelling moet daarom het gehele spectrum omvatten van wat je daadwerkelijk wilt bereiken en in welke staat je dit wilt bereiken. De doelstelling van de Everestbeklimmer zal dus, naast het behalen van de top, ook een veilige terugkeer met een volledig gezond lichaam moeten behelzen. De documentaire gaat verder met het verhaal van een Zuid-Afrikaanse man, die ‘s ochtends bij de start van de beklimming van de top pech heeft met zijn lamp waardoor hij later dan zijn team vertrekt. Hij haalt hen echter niet meer in en terwijl zijn twee andere teamgenoten de top alweer verlaten, ploetert hij nog steeds omhoog. De top van Mount Everest kent echter een deadline. Je moet uiterlijk om 14:00 uur de top hebben bereikt om voor het donker weer terug te kunnen zijn in het hoogste kamp. Die tijdslimiet is een ijzersterke houvast voor de klimmers en een automatische uitbreiding van de doelstelling voor de dag van de uiterste klim:“Ik bereik de top van de Everest in goede conditie vóór 14:00 uur.” De tijdslimiet fixeert het doel op een bepaald punt, het maakt de doelstelling scherper. Ik realiseerde me dat dit ook voor minder levensbedreigende doelstellingen geldt. Op het moment dat ik besluit 5 kilo af te vallen, blijft dit in het luchtledige hangen totdat ik er een tijdslimiet aan vastprik.
Een tijdslimiet maakt je doelstelling bovendien realistischer te beoordelen. Wil ik 5 kilo afvallen in 2 dagen? Dat is fysiek (op operaties en bevallingen na!) niet mogelijk. Wil ik 5 kilo afvallen in twee weken? Strak, maar wel mogelijk. Wil ik 5 kilo afvallen in 5 maanden? Te los, dat geeft me teveel mogelijkheid om tussendoor te snoepen. Als ik kies voor de 5 kilo in twee weken, zie ik op een gegeven moment of ik het wel of niet ga halen. Ik heb nu de keuze: ga ik mezelf drillen, uithongeren en klisma’s toedienen om mijn doelstelling te behalen, gooi ik de handdoek in de ring en besluit ik dat ik toch nooit kan afvallen, of accepteer ik mijn verlies en maak ik een nieuwe, iets makkelijker haalbare doelstelling? De keuze lijkt niet zo moeilijk, maar de Zuid-Afrikaanse klimmer was welicht overmoedig en besloot door te gaan, ondanks dat hij de top met zijn tempo nooit voor 14:00 uur zou kunnen halen. Uiteindelijk nam hij om 17:00 uur via de radio vrolijk contact op met het basisstation: hij had de top bereikt. Hij nam een aantal foto’s en werd toen door het basisstation bevolen onmiddellijk terug te gaan. Een half uur later verloor men het radiocontact. Pas een klein jaar later werd zijn lichaam gevonden. Ik realiseerde me dat er een schemergebied is waarbinnen je moeilijk kunt beoordelen hoe je met je doelstelling moet omgaan. Moet je koste wat het kost vasthouden aan je doelstelling of moet je concluderen dat je de lat te hoog hebt gelegd? Het zal per persoon, per omstandigheid, per doelstelling verschillen.
Maar ik realiseerde me ook dat er niets mis mee is om te concluderen dat je je doelstelling niet gaat halen. Het feit dat je tot het realistische uiterste hebt gebropeerd, maakt je al een rijker persoon. Het feit dat je op tijd inziet dat je je doelstelling moet bijschaven, maakt je al een wijser persoon. De documentaire ging alleen over de Death Zone van de Everest: het gebied boven de 7300 meter hoogte, waar de klimmers als alles goed gaat hooguit twee nachten verblijven. En uiteindelijk zijn de klimmers slechts enkele minuten op die ontzagwekkende top. De weg naar je doel, dat is je leven. Niet die luttele seconden waarop je je doel hebt bereikt. De tocht is je leven. Wat ik miste in de documentaire was dat er niemand was, die zei genoten te hebben van de tocht. Over de schrijver: Edith Hagenaar (1970) Als moeder van 3, webmaster van www.wahm.nl en schrijver van Wahm! Work at home mom, Handboek voor de Thuiswerkmama, directeur van Uitgeverij Ratel en schrijver van spirituele kinderboeken heeft Hagenaar veel ervaring met het stellen en behalen van doelen. Een gerelateerde site van Hagenaar is www.affirmatie.nl. Lees daar meer over het vergemakkelijken van het behalen van je doelstellingen. De foto’s in dit boek zijn genomen door mijn oud buurmeisje Katja Staartjes. Zij is de eerste en tot nu toe enige Nederlandse vrouw die de top van Mount Everest heeft bereikt. 1 Over de in de documentaire genoemde code schrijft zij:“Wat mij betreft is dit een veel te botte uitspraak, waar ik mij in ieder geval niet in kan vinden. Wat mij betreft klopt het inderdaad dat je zeer zwak bent boven, en dat het daarom al moeilijk genoeg is om zelf te overleven. Als je in staat bent om de ander nog te helpen, dan doe je dat natuurlijk. Maar veelal ben je daarvoor zelf te zwak. Als je zelf niets meer kunt, mag je van geluk spreken als de ander(en) nog genoeg kracht hebben om jou naar beneden te helpen.” Over haar expeditie heeft zij een boek geschreven: Hoog spel, dat verkrijgbaar is in de boekhandel of via haar site www.katjastaartjes.nl.
