14
Door dat land vol stilte Fietsen rondom Coimbra
SNP.NL magazine mrt 2010
Met 21 versnellingen door een Portugal van wijnstokken, olijfbomen en rijstvelden. Maar ook door een streek met oude windmolens en een keet die een kerk blijkt te zijn. Fiets door het land van Coimbra en je hebt het gevoel het onontdekte te hebben ontdekt.
Tekst en fotografie: Eric van den Berg
reisverslag reportage
15
De keet met blauwwitte strepen blijkt een kerkje te zijn
SNP.NL magazine mrt 2010
16
Dat Portugese gevoel van niet voor de hand liggende mystiek kan je overal zoeken en vinden
Alleen Chico maakt geluid. De papegaai vult de serene stilte rondom het landhuis in Ceira dos Vales. De gasten slapen nog, de zon schijnt al, zij het wat fletsjes, de windmolens boven op de heuvels in de verte draaien hun rondjes net als gisteren. Een waar paradijs, had vader des huizes Manuel al voorspeld. ‘Soms heb je het niet door, maar dit is echt een unieke streek in Portugal. Die stilte ...’ Manuel Carvalhinho (54) heeft zijn leven aan de Beira Litoral verpand, het gebied, grofweg, rond de universiteitsstad Coimbra. In dit huis, met de naam Quintal de Além do Ribeiro, is hij geboren. Zijn opa was hier nog boer; zijn vader niet meer, die werd automonteur in het dorp. Zelf heeft hij negen jaar geleden van de quintal, een traditioneel Portugees landhuis, een bed & breakfast gemaakt. Omdat hij – en ook zijn broer, die toen nog meedeed – toekomst zag in het rurale toerisme.
Portugal - Het land rond Coimbra SNP.NL magazine mrt 2010
Op zoek naar de mooiste fado 8-daagse fietsvakantie langs landhuizen en agriturismos
reiscode 720020 | prijs v.a. € 345,vertrek mrt - jul, sep - okt
En zo werd het complex een rustige haven voor toeristen die dit deel van Portugal verkennen. In hun kamers roepen zware strijkijzers, klassieke kasten en een oude radio het verleden terug. Het getal op de muur aan de straat, 1752, verraadt dat het huis al in de achttiende eeuw is gebouwd. Door het raam is het land te zien dat toen al werd bewerkt. Niet dat alles in dit dorpje, met pakweg honderd inwoners, oud en rustig is. Luister maar naar Manuel, als hij zijn fameuze chanfana, een lamsstoofschotel, op tafel heeft gezet. En naar neef Ermelando, uit Braga, die tijdens het diner een lofzang op de bakkeljauw houdt. Of zoon Filipe, die van het dorp houdt, maar – een beetje tegen de zin van moeder Maria – archeologie studeert in Tarragona. Manuel gaat morgen in alle vroegte jagen op patrijzen en konijnen; het seizoen is geopend. Filipe doet mee aan een grote motorcrosswedstrijd in de bergen, in de Serra da Lousã. Oude windmolens
‘We hebben hier meer dan enkel wijn en honing’, zegt Manuel. Motorcross, paragliding, wandelen, en ja, fietsen. Hij ziet steeds vaker toeristen op mountainbikes – ‘veel Nederlanders, veel Belgen’. Niet voor iedereen altijd even gemakkelijk, met die scherpe bochten en soms aardige klimmetjes, maar het is goed te doen.
Geen motor. Geen jachtgeweer. De fiets. Met 21 versnellingen door een Portugal van wijnstokken, olijfbomen en rijstvelden. De stranden van de Algarve zijn ver weg. Terwijl het briesje de zon draaglijk maakt, glijdt het landschap aan je voorbij: de naaldbomen, de kapelletjes langs de kant van de weg, het cafeetje waar op zaterdag de jongens naar Académica kijken – naar het voetbalteam van Coimbra, de borden die de dorpsfeesten aankondigen, de typische kerkjes met rechthoekige torens. De Rio de Mondego, waarin je kunt zwemmen; de oude windmolens, waar je soms ook kunt slapen. Het gaat niet altijd even snel. Heuvelaf is het op de N234 soms oppassen met ruim veertig kilometer per uur, maar omhoog worden heuvels bergen. Zeker als het asfalt ook nog eens overgaat in kasseien, zoals onder de bomen van het Luso Bussaco, ten noordoosten van Coimbra. Maar dit nationale park is een must, zo was al te lezen in het boek Portugal, een gids voor vrienden (1989) van José Rentes de Carvalho.
reisverslag reportage
17
Praia de Mira São Lourenço de Bairro Buçaco NP
Moura Morta Coimbra
Vila Nova de Poiares Lousã
Se 0
da rra 10
Lou
sã
20 km
Quinta no Pinhal
Al is het maar omdat het bos vol staat met honderden planten- en bomensoorten die de Portugese ontdekkingsreizigers over de hele wereld bijeen verzamelden. En karmelieter monniken in 1628 een muur van vijf kilometer om hun ‘tuin’ hebben gebouwd. Op bevel van paus Gregorius XV: om het erfgoed te beschermen en, niet te vergeten, vrouwen buiten te houden. Dus: terugschakelen, en een van de elf poorten door. Omhoog! Monnikenkamertjes
Een enkeling neemt een kijkje in de kapel en de monnikenkamertjes naast het hotel. Eigenlijk het laatste van wat er over is gebleven van het oude klooster. Kaartje één euro. Voor de kerkkas. ‘Obrigada’, zegt de vrouw bij de deur. En ze wijst op een summier geschiedenistekstje op de achterkant van het papiertje. ‘No English’, verontschuldigt ze zich. En ze gaat weer achter haar tafeltje zitten. Maar ook in het Convento do Bussaco is het de stilte die meer tekst overbodig maakt. Alleen je eigen schoenen maken geluid.
SNP.NL magazine mrt 2010
Bussen vol toeristen schrijden langs. Boven, voorbij al die ceder- en eucalyptusbomen, zal het drukker zijn. De grootste attractie is het gebouw dat nu Palace Hotel do Bussaco heet, daar waar de ongeschoeide karmelieten hun klooster hadden staan. In 1907 werd het huidige gebouw neergezet als zomerpaleis voor Portugals laatste koningen. Later verbleven de ministers van Salazar tijdens de vakantie in het hotel; de dictator zelf sliep liever in zijn geboortedorp Vimeiro.
Nu is het een vijfsterrenhotel, met naar het schijnt 200 duizend flessen wijn in de kelder. Toch maar een kopje koffie en een watertje op het terras. Naast de muur van azulejos, de blauwwitte Portugese tegels, die een beroemd gedicht van Luís de Camões vertellen: Os Lusíadas, over Vasco da Gama’s ontdekkingsreis naar India. Het lijkt weinigen op te vallen. De meeste toeristen vertoeven in de grote tuin, waar het zicht op het imposante hotel – tot in de verste hoekjes en de hoogste daken gedecoreerd – het beste is.
Wie bij SNP een fietsvakantie boekt door ‘Het land rond Coimbra’ is te gast in onder meer Quinta no Pinhal, het landhuis van Henny Jegen en Nicole Krol. Zij hebben de mountainbikes en de routekaarten en geven advies. Graag nemen ze hun gasten een keer mee naar een restaurant in het dorp. Favoriet: A Grelha (De Gril). Jegen (55) en Krol (52) hebben, wat je noemt, het roer omgegooid. Hij werkte in Nijmegen op een accountantskantoor, zij deed medisch onderzoek aan de universiteit. Eind jaren negentig raakten ze enthousiast over wonen in Portugal, nadat een vriend van hen daar een huis had gekocht. Het koppel volgde zijn voorbeeld. Ze kochten een huis in Vila Nova de Poiares, op een halfuurtje rijden van de universiteitsstad Coimbra. Ze verbouwden het huis grondig: boven is hun eigen woonruimte, beneden hebben ze vier kamers voor toeristen. Jegen, Krol en hun kinderen hebben een paar jaar gependeld tussen Nederland en Portugal; in 2006 hebben ze zich permanent gevestigd in de Beira Litoral, deze relatief nog onbekende streek. Dochter Lana (18) studeert in Coimbra, zoon Sam (16) zit op de middelbare school. De twee huiskatten (aaibaar) zwerven rond de veranda, of ergens in de tuin, tussen de schapen, of bij het zwembad.
18
reisverslag
Met 21 versnellingen door een Portugal van wijnstokken, olijfbomen en rijstvelden
Vlakke rit
Het gevoel het onontdekte te hebben ontdekt – daarvoor kun je nog naar de Beira Litoral. Nooit geweten dat in dit park, daar bij de obelisk, troepen van Napoleon zijn verslagen; 5770 doden, de meesten aan Franse zijde. Nooit beseft dat in het nabije dorp Luso, een kuuroord, beroemde bronnen zitten. Daar komt het water vandaan, Água do Luso dus, dat in heel Portugal te krijgen is. In Luso zelf is het bronwater gratis: uit de fontein naast de kapel van Johannes de Evangelist. Na elke bocht wacht een verrassing. Ook in de ‘vlakke rit’ die vanaf badplaats Praia de Mira, een stukje boven Coimbra, weer terug het land ingaat. Broodje bij Neptuno, biertje bij Mac Irish Pub ... Ineens staat daar een soort keet op de boulevard, blauw met witte strepen, met een kruis erop: blijkt een kerkje te zijn. ‘Nossa Senhora Conceição’ biedt al eeuwen de hoop voor de vissers van het dorp.
SNP.NL magazine mrt 2010
Vandaag meer wind, en wat minder zon. En dat is prima. Langs een lagune, door een duingebied, langs een beekje, en uiteindelijk door de Bairrada, het wijngebied. In Quinta de São Lourenço, een ander landhuis dat dient als bed & breakfast, legt gastvrouw Queila Souza uit welke druiven we hebben gezien: de Bical, de Baga, en vooral de Touriga Nacional. Zelf produceert S. Lourenço’s boerderij 34 duizend flessen per jaar. Queila, oorspronkelijk uit Brazilië, ontvangt veel ‘toeristen die van wijn houden’, vertelt ze. En kennelijk ook van bloemen, theepotten, roze draperieën en allerhande servies die de kamers en hal sieren.
Beroemd fadohuis
De stilte hier is er vandaag een van een bibliotheek. Buiten heerst de weldadigheid. Bij het zwembad, in de schaduw, heeft een stelletje de wereld voor zichzelf. Het is een andere wereld, die je leert kennen als je afstapt. Hier zijn het de wijnranken; op de flanken van de Lousã-bergen is het ’t dichte bos. En de leisteenhuisjes in de Aldeiais do Xisto uit de zeventiende eeuw die bewaard zijn gebleven en nu als weekendhuisjes dienen. Na elke bocht een nieuw besef. Denk je eerst dat Vila Nova de Poiares, beginpunt van de tocht, een klein dorpje is, ergens in de heuvels, blijken er ook een fitnesscentrum, een bowlingzaal, een kartbaan, en ja, ook een handschoenenfabriek te staan. En een restaurant dat A Grelha heet, waar ze gerechten serveren als Secretos de Porco Preto, de Geheimen van het Zwarte Varken. Het is Poiares, het is Portugal. Het is de niet voor de hand liggende mystiek. Dat Portugese gevoel dat je overal kunt zoeken en vinden. Aan de eettafel van Manuel, aan de oevers van de Mondego, in de straten van Coimbra. Daar stappen we om tien uur ’s avonds binnen bij Á Capella, een beroemd fadohuis, gevestigd in een veertiende-eeuwse kapel. Genoeg gefietst. Laat de zanger van het huistrio nu maar gewoon zingen. Over de stad, over de studenten, over de liefde, en over dat land vol stilte. ✻
Portugal - Algarve, Quinta da Lua
Huis van de maan 8-daagse fietsvakantie vanuit hotel
reiscode 720010 | prijs v.a. € 370,vertrek jan - dec
Portugal - Alentejo
Van vorsten en landhuizen 7-daagse fietsvakantie langs pousadas
reiscode 720016 | prijs v.a. € 380,vertrek apr - nov
Portugal - Alentejo
Van vorsten en landhuizen 9-daagse fietsvakantie langs landhuizen en agriturismos
reiscode 720015 | prijs v.a. € 620,vertrek feb - nov
