Domusfonds Opening van het Domuspand - 13 december 2012
Persdossier
www.kbs-frb.be/Domusfonds.htm
Domusfonds Infrastructuur en woonbegeleiding creëren voor de zeer kwetsbare groep van chronisch daklozen In 2005 werd het Domusfonds opgericht met het doel duurzame antwoorden te bieden op de problematiek van dak- en thuisloosheid in België. De voorbije jaren heeft het Fonds een vruchtbare samenwerking opgezet met het CAW Metropool te Antwerpen. De middelen van het Fonds werden gebundeld met overheidsmiddelen (VIPA) om zo een uniek project vorm te kunnen geven: het Domuspand. Vanaf januari 2013 zijn er in dit volledig verbouwde huis 28 wooneenheden ter beschikking van thuisloze alleenstaanden en gezinnen. Het CAW begeleidt er een project voor groepswonen en een arbeidszorgproject.
Bestuurscomité Voorzitter Wilfried Beirnaert, Eredirecteur-generaal, VBO Leden Marie-Paule en Pierre van den Wouwer, Stichters Patricia van den Wouwer Frederic van den Wouwer Dominique Allard, Directeur, Koning Boudewijnstichting
2
Persbericht Domuspand: 28 nieuwe woningen voor thuislozen Geslaagde samenwerking tussen een filantroop, CAW Metropool en Koning Boudewijnstichting Vanaf donderdag 13 december staan er 28 wooneenheden ter beschikking voor thuisloze alleenstaanden en gezinnen in Antwerpen. Zij kunnen terecht in een volledig verbouwd huis aan de Sint-Amandusstraat. Het Domuspand is het resultaat van een geslaagde samenwerking tussen een filantroop, het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk Metropool en de Koning Boudewijnstichting en kwam tot stand met steun van het Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonlijke Aangelegenheden (VIPA) van de Vlaamse Gemeenschap. Pierre van den Wouwer werkte 35 jaar bij de raffinaderij Petrofina in de Antwerpse haven. Op het einde van zijn carrière besliste hij samen met zijn vrouw en kinderen dat er een deel naar minderbedeelden moest gaan. Door toedoen van mevrouw van den Wouwer werd gekozen om het probleem van thuislozen mee aan te pakken. Als filantroop in spe kwam hij terecht bij de Koning Boudewijnstichting waar het Centrum van Filantropie gespecialiseerd is in het bieden van oplossingen voor mensen zoals hij. Er zijn namelijk meerdere formules in filantropie mogelijk. De essentie van het verhaal is dat de schenker mee betrokken blijft bij het aanwenden van de financiële middelen die hij in het fonds steekt. Actie ondernemen in het kader van de strijd tegen thuislozen vergt kennis van zaken en mag niet haaks staan op de manier van werken van het bestaande welzijnswerk in een stad. Daarom bracht de Stichting Pierre van den Wouwer in contact met CAW Metropool waar men al jaren omgaat met de problematiek van thuislozen in Antwerpen. Via het CAW werd een huis gevonden dat stevig was van structuur en dat zich, mits de juiste verbouwingen, zeer goed leende voor de doelstellingen. Het Domusfonds kocht drie aan elkaar grenzende huizen aan voor 600.000 euro en financierde daarna ook nog de verbouwingen. Pierre van den Wouwer zag relatief snel resultaat van de investering van het Fonds. Hij was ook van nabij betrokken bij de realisatie ervan. "Ik kom wekelijks op de werf en volg op die manier de werken op. Dat ligt mij goed. Ik heb nooit problemen gehad om te delegeren. Je moet specialisten hun kennis laten gebruiken. Ik ben eerder een man van beslissingen. Voor mij moet het vooruit gaan. Eén en ander heeft het voordeel dat ik het van nabij meemaak. Dat geeft mij een tevreden gevoel."
3
Ook voor het CAW was het project een experiment. Maar de ervaringen zijn zeer positief zeggen Monique Gauquie en Dirk Jaeken: "Het was een constructief verhaal. Dankzij Pierre van den Wouwer werd iets mogelijk wat met de officiële financiering nooit had kunnen lukken. Nu kunnen wij huisvesting op een betaalbare manier aanbieden. Zonder de financiële inbreng van het Domusfonds had het CAW deze investering nooit kunnen doen, of we hadden veel te hoge huurprijzen moeten vragen. Deze samenwerking geeft dus financiële ruimte voor ons en voor de gezinnen die dikwijls met veel schulden kampen."
PERSCONTACT: JOSSE ABRAHAMS
[email protected] TEL +32-2-549 02 56 GSM +32-495 54 61 42 BREDERODESTRAAT 21 B-1000 BRUSSEL WWW.KBS-FRB.BE
4
"Ik wilde iets terug doen voor de samenleving" Domusfonds-stichter Pierre van den Wouwer
Pierre van den Wouwer is de stichter van het Domusfonds. Met de opening van het Domuspand in de Antwerpse binnenstad realiseert hij samen met CAW Metropool het belangrijkste doel van het Fonds, namelijk een huis voor de armste bevolking van onze stad "en dat zijn voor mij de thuis- en daklozen." Een interview met de filantroop.
Kan u iets vertellen over uw professioneel leven voor u met pensioen ging? Ik begon in 1969 te werken als jonge ingenieur bij Petrofina in de Antwerpse haven. Ik liep er 1 jaar shift. Van de productie ging ik daarna naar de veiligheid en werd ik veiligheidschef. In 1984 ben ik 2 jaar in Londen als veiligheidsauditer gaan werken bij de oliemaatschappij BP. Daarna kwam ik terug naar Antwerpen om mij bezig te houden met een groot investeringsproject. In 1993 verhuisde ik voor 3 jaar naar Petrofina in Brussel om uiteindelijk terug naar Antwerpen te keren om er gedurende 5 jaar de productie te leiden. Toen ik 60 jaar werd ben ik met pensioen gegaan om met nieuwe uitdagingen te starten. Waarom hebt u nadien niet gekozen om te genieten van uw pensioen? Ik heb toen beslist om een gedeelte van mijn tijd te besteden aan sociale projecten, onder meer vrijwilligerswerk en filantropie. Concreet betekent dat dat ik meer wilde doen dan financiële ondersteuning te geven. Ik voel mij het best als ik aan een project kan werken, als ik niet op een afstand zit, maar met de kern kan bezig zijn. Kende u iets van filantropie? Neen. Maar de Koning Boudewijnstichting was mij niet onbekend en zo heb ik filantropie ontdekt. Ik was een leek op het vlak van filantropie en daarom wist ik dat ik het niet alleen kon doen en dat ik met een bestaande organisatie moest samenwerken. Waarom wilde u iets doen voor daklozen? Mijn vrouw vindt het meest verschrikkelijke in het leven dat mensen geen dak boven hun hoofd hebben. Ik vond dat ook een goede doelstelling voor ons Fonds.
5
Maar hoe pak je dan zo iets aan? We hebben enkele vergaderingen gehad bij de Stichting waarbij we ons hebben afgevraagd hoe we onze middelen het best konden inzetten. Ik ben via via eerst gaan kijken naar CAW Artevelde in Gent. Maar ik heb geen band met Gent en zo ben ik bij CAW Metropool in Antwerpen beland. We hebben een aantal van hun projecten bezocht en dat is goed meegevallen. Zij trokken grote ogen toen zij van de schaal van onze plannen hoorden. Ik heb hen dan gevraagd om een huis te zoeken en zo zijn ze bij een potentieel pand terechtgekomen. We hebben dan een voorproject met een architectenbureau gedaan om te zien of het om een geschikt gebouw ging. Was het niet mogelijk om het project alleen te realiseren? Natuurlijk was het niet mogelijk om het project alleen te realiseren. Ik wilde ook dat de toekomst ervan gegarandeerd was. Daarom was een gift alleen onvoldoende om de lange termijn in het project te verzekeren. En ik wilde er ook intensief bij worden betrokken. U kwam op die manier in een totaal andere wereld terecht. De noden van de mensen lopen dikwijls parallel. Bij de Sint-Egidiusgemeenschap in Antwerpen waar ik wekelijks vrijwilligerswerk doe in het Kamiano restaurant was het niet zo een zware aanpassing. Ik voelde me er direct thuis. Ik dien er de mensen in nood aan tafel en tracht contact met hen te hebben. Deze mensen hebben nood aan contact. Er zijn mensen die ik ontmoet die een hele dag met niemand hebben gesproken. Ik vind dat onvoorstelbaar. En daarom wil ik die mensen steunen en helpen. Bij het Domusproject kom ik ook wekelijks en volg op die manier de werken op. Je gaat bijvoorbeeld toch geen geld geven aan luxe. Voor mij dus geen dure klinken als het ook goedkoper kan en vooral als het om kwaliteit gaat. Zo iets ligt mij. Ik heb nooit problemen gehad om te delegeren. Je moet specialisten hun kennis laten gebruiken. Ik ben eerder een man van beslissingen. Voor mij moet het vooruit gaan, wat met dit project niet evident was. Het ging niet altijd vooruit zoals ik dat wilde. We hebben dit huis gekocht in 2008 en nu pas, na bijna vijf jaar is het klaar. Zo hebben we nogal wat problemen gehad met subsidies en het bekomen van de nodige vergunningen. Eén en ander heeft het voordeel dat ik het van nabij meemaak. Dat geeft mij een tevreden gevoel. Is dat laatste belangrijk voor een filantroop? Ja, die betrokkenheid en de mensen gelukkig maken is belangrijk. Ik ben er ook van overtuigd dat het CAW deze mensen goed zal begeleiden en hen een echte tweede kans zal geven.
6
Hoe zal u in de toekomst betrokken blijven? Dit is natuurlijk een prachtig project dat mij altijd zal bij blijven. In de toekomst zal er allicht tweemaal per jaar een vergadering zijn. Daar zullen onder meer de dagelijkse en financiële problemen besproken worden. Als we een overschot op de exploitatie hebben, zullen die middelen terug naar het Domusfonds gaan. Ik zal ook wel in het pand aanwezig zijn bij eventuele feestjes en zal zeker af en toe eens gaan kijken om de sfeer te snuiven. Zijn er nog andere initiatieven gepland voor het Domusfonds? Wat er over is van het geld wil ik spenderen als er een nieuw sociaal project opduikt. Is het belangrijk dat uw familie bij het Domusfonds betrokken is? Ik heb daarover met mijn kinderen gesproken. Ik heb hen gezegd dat zij natuurlijk recht hebben op mijn erfenis, maar ik wil ook dat zij werken voor hun eigen kost. Ik heb hen dat altijd als waarde proberen mee te geven. Ze doen ermee wat ze willen. Mijn zoon komt overigens regelmatig naar de vergaderingen. Belangrijk voor u is ook uw religieuze inspiratie? Van zodra ik niet meer werkte, heb ik gedacht dat ik iets moest teruggeven aan de samenleving. Ik heb een goede gezondheid, een goede familie en ik zie dat er veel anderen zijn die ongeluk hebben gehad. Ik moet zeggen dat de prachtige predikant Herwig Arts die een preek hield over zieken- en armenzorg, mij geïnspireerd heeft. Mijn christelijk geloof is belangrijk en toont mij de weg die ik moet volgen. Christus is ons dingen komen zeggen en daar sta ik voor open.
7
8
"Iedereen heeft recht op wonen, maar iedereen heeft een project op maat nodig" Monique Gauquie en Dirk Jaeken, medewerkers van het CAW Metropool Wij werken in het CAW met een brede waaier van doelgroepen – huisvesting voor armen Dat gaat over behoorlijk wat volk in een grootstedelijke context. We hebben dit voorjaar een doelgroepenanalyse gemaakt waarbij we de woonnoden in kaart brachten van ons cliënteel, kwetsbare burgers: alleenstaande mannen, daklozen, druggebruikers, generatiearmen, … Uit deze analyse bleek dat er een grote nood is aan aangepaste woonvormen. Het Domusgebouw is in het kader hiervan een belangrijk aanbod voor een groep die al wel alleen kan wonen, maar die ondersteuning nodig heeft om het vol te houden. Sommigen hebben deze ondersteuning langdurig nodig. Voor anderen is het een fase, een tussenstap naar volledig zelfstandig wonen. Huisvesting op maat is nodig vanuit de vaststelling dat een aantal mensen het dikwijls meerdere keren op eigen kracht hebben geprobeerd met talrijke mislukkingen. De vorm van huisvesting is daar, naast begeleiding, een belangrijke factor bij, naast andere factoren zoals een zinvolle arbeidsinvulling. Is dit nieuw? Tot de jaren ’80 werd er voornamelijk met opvangcentra gewerkt. Maar de mensen die van daaruit alleen gingen wonen, redden het vaak niet. Zij bleven steeds terugkeren. Er klopte dus iets niet. Begin jaren ’90 ontstond de ambulante ondersteuning, begeleid wonen in het kader van de vermaatschappelijking van de zorg. Dat was ook het geval in de gehandicaptenzorg en de psychiatrie. De redenering was, laat mensen maatschappelijk maximaal renderen. Maar voor een aantal mensen is het alleen wonen te hoog gegrepen, ook al is er ambulante ondersteuning. Vandaar dat men op zoek ging naar andere woonformules, zoals allerlei vormen van groepswonen. Bij de ontwikkeling van het woonconcept in het Domusgebouw zijn we dus niet van nul begonnen. Maar de bestaande woonprojecten zijn klein. Wel vernieuwend is schaalgrootte en de grote diversiteit aan doelgroepen die we er willen huisvesten. Met welke filosofie werd het Domuspand verbouwd? Op de benedenverdieping wonen mensen met een verhoogde zorgbehoefte, soms met nood aan medische zorg, soms ook minder mobiele mensen. In de studio’s op het gelijkvloers werd specifiek met die elementen rekening gehouden.
9
We streven er naar om een mix van kwetsbare mensen en sterkere groepen in het gebouw te huisvesten. Door de aard van het gebouw, het gemeenschappelijke binnenplein en de ontmoetingsruimte zullen deze groepen contact met elkaar hebben. Mensen die geen netwerk hebben kunnen hier een vervangend netwerk opbouwen. Die mix van groepen is vrij uniek in het zorglandschap. Armoede verbindt mensen met elkaar. Zo ontstaat een solidariteit. Maar dit groepsproces moet ook worden ondersteund. Je steunt op een zachte manier door erkenning te geven aan mensen. Het huis moet ook kindvriendelijk zijn omdat we er gezinnen willen huisvesten. Dat is voor iedereen een oefening: gezinnen moeten rekening houden met hun buren, alleenstaanden moeten leren omgaan met kinderen. Dat betekent dat zware verslaafden die nog volop in het gebruik zitten hier niet gehuisvest kunnen worden. Maar mensen die hun verslaving redelijk onder controle hebben zijn wel welkom. Voor hen kunnen kinderen juist remmend werken. Als je allemaal alcoholverslaafden samen zet, werkt dat versterkend. Voor sommigen is dat misschien hoog gegrepen. Voor anderen is het een stap naar een stabielere huisvesting in een sociale woning. Als dit het enige project in Vlaanderen blijft, is het dan geen druppel op een hete plaat? We hopen dat deze realisatie inspirerend kan werken voor anderen. Het is de bedoeling dat we dit tonen aan de sociale huisvestingsmaatschappijen. Het is ook aan ons om de ministers van Welzijn en Sociale huisvesting te overtuigen als dit werkt. Men denkt nog te klassiek met appartementjes, studiootjes… Terwijl wonen over zoveel meer gaat. Is dit uniek in Vlaanderen? Wij zien geen enkel gelijkaardig project in die zin in Vlaanderen. Er zijn vandaag heel wat groepen die maatschappelijk uit de boot vallen. Domus kan voor hen een plek zijn waar ze terug recht krabbelen. Voor sommigen is Domus het meest haalbare, voor anderen is het een tussenstap naar de sociale huisvesting. Het basis-idee is: iedereen heeft recht op wonen, maar iedereen heeft een project op maat nodig. De vermaatschappelijking van de zorg is ook belangrijk in dit verhaal. Via Domus kunnen mensen langer in de eigen woonst blijven. Het alternatief is dat ze in een rust- en verzorgingstehuis terechtkomen, al zijn ze daar nog niet klaar voor. De rust- en verzorgingstehuizen volgen ons project dus ook met veel belangstelling op. Wat is de betrokkenheid van de lokale overheid qua financiering? Het OCMW financiert het begeleidend personeel. En deze begeleiding is zeer belangrijk om dit woonproject te laten slagen.
10
Hoe was het werken met meneer van den Wouwer? Wij zijn al 6 jaar samen op pad. Hij had snel een beeld van ons idee en ons voorstel. Het was uiteindelijk een constructief verhaal. Dankzij Pierre van den Wouwer werd iets mogelijk wat met de officiële financiering nooit had kunnen lukken. Nu kunnen wij huisvesting op een betaalbare manier aanbieden. Zonder de financiële inbreng van het Domusfonds had het CAW deze investering nooit kunnen doen, of we hadden veel te hoge huurprijzen moeten vragen. Deze samenwerking geeft dus financiële ruimte voor ons en voor de gezinnen die dikwijls met veel schulden kampen. Was dit niet gelukt met wat de overheid daarvoor voorziet? De middelen van het Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonlijke Aangelegenheden (VIPA) waren belangrijk, maar het VIPA subsidieert maximum ongeveer 60% van de kosten, dus heb je cofinanciering nodig. Zonder de bijdrage van het Domusfonds hadden we veel geld moeten lenen, wat de kost had opgedreven en wat uiteindelijk deels terecht was gekomen op kap van de gebruikers. De prijs die je hiervoor betaalt is wel dat je met iemand moet onderhandelen die zijn eigen visie op de dingen heeft. Dat klopt, maar voor ons was dat een zeer positieve ervaring. Pierre van den Wouwer heeft een zeer zakelijke kijk op de dingen, is heel erg betrokken en heeft een groot hart voor de doelgroep. Van bij de start hebben we voldoende tijd genomen om te weten wat hij wilde financieren en wat wij wilden en om dat op elkaar af te stemmen. Iemand van buiten de sector die zeer pertinente vragen stelt is een verrijking. Het arbeidszorgproject dat we aan het Domuspand willen koppelen, kende hij niet. Het feit ook dat hij actief was als vrijwilliger bij Kamiano, was ook een verschil. Dat is een belangrijk element om filantropie te laten slagen, er moet respect zijn voor ieders ideeën en ieders rol. Wat hebben jullie van hem geleerd? We hebben veel bewondering voor mensen die zich openstellen voor de kwetsbare kant van de samenleving. Als zo iemand contact zoekt met onze sector, brengt hij ook een band mee met de maatschappelijke context, maar stelt hij ook wat wij doen in vraag. Hoe zijn jullie bezig? Pierre bracht ook een zekere zakelijkheid mee. Hij woonde bijvoorbeeld alle werfvergaderingen bij waarbij hij zijn professionele ervaring gebruikte. Dat was voor ons zeer ondersteunend. Is daar geen risico aan verbonden? Dat de filantroop tussenkomt op een terrein dat hij minder kent? Dan heb je een spanningsveld, dat klopt. Maar wij moeten leren open staan voor een betrokkenheid, zonder ons defensief op te stellen. Het is allemaal een kwestie van evenwicht, van grote openheid en grote eerlijkheid. Daar geloof ik in. Zo komt filantropie tot zijn recht. Ik denk niet dat Pierre het gevoel heeft dat dit een druppel op een hete plaat is, maar wel dat hij een steen verlegd heeft.
11
Domusfonds Beheerd door de Koning Boudewijnstichting
Koning Boudewijnstichting Samen werken aan een betere samenleving De Koning Boudewijnstichting steunt jaarlijks zo’n 1.500 projecten en individuen die zich engageren voor een betere samenleving. We organiseren ook debatten over belangrijke maatschappelijke thema’s, delen onderzoeksresultaten in (gratis) publicaties, gaan partnerschappen aan en stimuleren filantropie. Op die manier wil de Stichting duurzaam bijdragen tot meer rechtvaardigheid, democratie en respect voor diversiteit. De Koning Boudewijnstichting is onafhankelijk en pluralistisch. Ze werkt vanuit Brussel en is actief op lokaal, regionaal, Belgisch, Europees en internationaal niveau. Ze werd opgericht in 1976 toen Koning Boudewijn 25 jaar koning was. Brederodestraat 21 – 1000 Brussel Tel. +32-2-511 18 40 –
[email protected] www.kbs-frb.be – Abonneer u op onze nieuwsbrief of e-news Volg ons op Facebook | Twitter | YouTube
12
