Domotica in de extramurale zorg

LECTORAAT IHUMAN, NHL HOGESCHOOL LEEUWARDEN

Domotica in de extramurale zorg "Verslag van een afstudeerproject in het kader van de studie Human Engineering aan de NHL Hogeschool te Leeuwarden. Het afstudeerproject is uitgevoerd in opdracht van het lectoraat iHuman NHL Hogeschool te Leeuwarden"

Student:

Menno Duijf

Bedrijfsbegeleider: Begeleidend docent: Begeleidend docent:

Dhr. B. Dijkstra Ir. K.R. Iepema Drs. G Schaafsma

08/2011

08/2011

[DOMOTICA IN DE EXTRAMURALE ZORG]

Voorwoord Tijdens mijn studie Human Engineering kwam ik in aanraking met domotica. Naast andere hoofdonderwerpen van mijn studie, zoals duurzame energie en levensloopbestendig wonen, sprak domotica mij het meest aan. De reden waarom domotica mij het meeste aansprak was omdat domotica één van de technieken is die interacties tussen mens en machine in een positieve manier verbindt en beïnvloedt. Mijn interesse in dit onderwerp varieert van de (toekomstige) behoefte tot de daadwerkelijke interacties tussen mens en machine, hoe deze tot een tevreden oplossing kan komen in nieuwe onvoorziene situaties. Door deze voorliefde voor dit onderwerp heb ik gezocht naar een geschikte afstudeeropdracht met domotica als hoofdonderwerp. Hiermee zou ik mijn algemene kennis in de huidige domoticamarkt en toepassingen vergroten, zodat ik mijn toekomstige plaatsing met betrekking tot dit onderwerp in de maatschappij beter kan inschatten. Na een korte zoektocht belande ik eerst bij Platform GEEF (Gezondheid Expertise en Educatiecentrum Friesland). Maar door gebrek van diepte in het afstudeerproject die zij mij konden bieden werd ik doorverwezen om contact op te nemen met het lectoraat iHuman op de NHL Hogeschool zelf. Bij dit lectoraat werd mij de kans geboden om domotica voor oudere mensen te onderzoeken. Mijn afstudeeropdracht wordt zodoende in opdracht van het NHL Hogeschool Leeuwarden lectoraat iHuman uitgevoerd. Tijdens deze opdracht wordt samengewerkt met Platform GEEF in Leeuwarden om kennis met elkaar te delen. Daarnaast zal ik in samenwerking met het lectoraat iHuman onderzoek verrichten om de behoeften van de ouder wordende mens in kaart te brengen. Met als doel extra informatie te vergaren voor een toekomstig project die het lectoraat in de nabije toekomst zal uitvoeren. Tijdens mijn afstudeerproject bleef ik direct contact houden met Platform GEEF en voerde ik een adviserende rol uit tijdens de projectgroepoverleg verhuizing van het Huis van het Heden naar de NHL die deze zomer plaats vond. De mensen, bedrijven en instellingen die ik voornamelijk wil bedanken zijn: Lectoraat iHuman Boudewijn Dijkstra Platform GEEF Sigrid Fekken Sylvia Waringa Karen Morselt

De instelling voor wie ik werk Mijn bedrijfsbegeleider en coach Het kenniscentrum domotica in Leeuwarden Manager Platform GEEF Assistent-manager Platform GEEF Voorzitster, NHL projectgroep verhuizing Huis van het Heden

2

08/2011


Inhoudsopgave 1.

Samenvatting................................................................................................................................... 7

2.

Summary.......................................................................................................................................... 9

3.

Inleiding ......................................................................................................................................... 11

4.

Lectoraat iHuman .......................................................................................................................... 12 4.1 Historie ........................................................................................................................................ 12 4.2 Doelstelling.................................................................................................................................. 12 4.3 Organogram................................................................................................................................. 12

5.

Afstudeeropdracht ........................................................................................................................ 13 5.1 Probleemanalyse ......................................................................................................................... 13 5.2 Vergrijzing.................................................................................................................................... 13 5.3 Ontgroening................................................................................................................................. 14 5.4 Toekomst..................................................................................................................................... 15 5.5 Ouderenzorg................................................................................................................................ 15 5.6 Ontzorgen.................................................................................................................................... 15

6.

Domotica ....................................................................................................................................... 16 6.1 Wat is domotica........................................................................................................................... 16 6.2 Het ontstaan van domotica......................................................................................................... 16 6.3 Verschillende generaties domotica............................................................................................. 16 6.4 Domotica en de extramurale zorg............................................................................................... 17 6.5 Uiteenzetting basispakket domotica........................................................................................... 17 6.6 Inventarisatie domotica .............................................................................................................. 18 6.6.1 Veiligheid en bewaking......................................................................................................... 18 6.6.2 Klimaatregeling..................................................................................................................... 19 6.6.3 Comfort ................................................................................................................................ 19 6.6.4 Verlichting ............................................................................................................................ 20 6.6.5 Efficiënt energieverbruik ...................................................................................................... 20 6.6.6 Telecommunicatie en informatie ......................................................................................... 21 6.6.7 Locatiegebonden domotica.................................................................................................. 21

7.

Open domotica.............................................................................................................................. 23 7.1 Inleiding open domotica.............................................................................................................. 23 7.2 Huidige open domotica ............................................................................................................... 23 7.3 Toekomstige open domotica....................................................................................................... 23

3

08/2011 8.


Plan van eisen (en wensen)........................................................................................................... 24 8.1 Interviews Zorggroep Noorderbreedte ....................................................................................... 25 8.1.1 Het gesprek met de wijkverpleegsters................................................................................. 25 8.1.2 De gesprekken met de cliënten............................................................................................ 26 8.2 Enquêtes installateurs en fabrikanten ........................................................................................ 28 8.2.1 De enquêtevragen ................................................................................................................ 28 8.2.2 Conclusie .............................................................................................................................. 28 8.3 Plan van eisen (en wensen)......................................................................................................... 29

9.

Domotica basispakketten.............................................................................................................. 30 9.1 Basispakket budget ..................................................................................................................... 30 9.1.1 Inleiding ................................................................................................................................ 30 9.1.2 Producten ............................................................................................................................. 30 9.1.3 Voor en nadelen ................................................................................................................... 33 9.1.4 Advies ................................................................................................................................... 33 9.2 Basispakket basis......................................................................................................................... 34 9.2.1 Inleiding ................................................................................................................................ 34 9.2.2 Producten ............................................................................................................................. 34 9.2.3 Voor en nadelen ................................................................................................................... 37 9.2.4 Advies ................................................................................................................................... 37 9.3 Basispakket uitgebreid ................................................................................................................ 38 9.3.1 Inleiding ................................................................................................................................ 38 9.3.2 Producten ............................................................................................................................. 38 9.3.3 Voor en nadelen ................................................................................................................... 45 9.3.4 Advies ................................................................................................................................... 45

10.

Conclusie ................................................................................................................................... 46

11.

Literatuurlijst ............................................................................................................................. 47

11.1 Publicaties ................................................................................................................................. 47 11.2 Weblinks .................................................................................................................................... 47 12.

Overige taken en werkzaamheden............................................................................................ 50

12.1 Huis van het Heden ................................................................................................................... 50 13.

Evaluatie .................................................................................................................................... 51

13.1 Evaluatie van het resultaat ten opzichte van de oorspronkelijke probleemstelling................. 51 13.2 Evaluatie van de planning.......................................................................................................... 51 13.2.1 Originele planning .............................................................................................................. 51 4

08/2011


13.2.2 Gerealiseerde planning ...................................................................................................... 52 13.2.3 Bespreking verschillen........................................................................................................ 52 13.3 Evaluatie van de opleiding met betrekking tot deze afstudeeropdracht.................................. 53 13.3.1 Onderdelen van opleiding die van belang waren tot deze afstudeeropdracht ................. 53 13.3.2 Welke onderdelen waren nieuw ........................................................................................ 53 13.3.3 Welke onderdelen zouden meer aandacht moeten krijgen als lesstof ............................. 53 13.4 Evaluatie eigen functioneren en de in eigen, in het eerste tussenverslag genoemde doelstellingen .................................................................................................................................... 53 13.4.1 Welke eigenschappen vergde deze afstudeerstage........................................................... 53 13.4.2 Sterke kanten van het eigen functioneren......................................................................... 53 13.4.3 Zwakke kanten van het eigen functioneren....................................................................... 53 13.4.4 Conclusies........................................................................................................................... 54 14.

Bijlages....................................................................................................................................... 55

14.1 Infrastructuur domotica ............................................................................................................ 55 14.1.1 Domotica standaarden ....................................................................................................... 55 14.1.2 Application Supporting Standards...................................................................................... 55 14.1.3 Communication Service Standards..................................................................................... 64 14.1.4 Network Infrastructure Standards ..................................................................................... 74 14.2 Domotica geschikt voor de extramurale zorg ........................................................................... 91 14.2.1 Veiligheid en bewaking....................................................................................................... 91 14.2.2 Brand, rook en CO2 alarmen .............................................................................................. 94 14.2.3 Klimaatregeling................................................................................................................. 102 14.2.4 Comfort ............................................................................................................................ 102 14.2.5 Verlichting ........................................................................................................................ 104 14.2.6 Efficiënt energieverbruik .................................................................................................. 107 14.2.7 Telecommunicatie en informatie ..................................................................................... 107 14.2.8 Locatiegebonden domotica.............................................................................................. 113 14.2.9 Bedrijven........................................................................................................................... 116 14.3 Enquêtes installateurs en fabrikanten .................................................................................... 118 14.3.1 Energiek-domotica ........................................................................................................... 118 14.3.2 DomoticaXL ...................................................................................................................... 119 14.3.3 Eminent Support (fabrikant)............................................................................................. 120 14.3.4 Doek Domotica-install ...................................................................................................... 121 14.3.5 Domoticapassie ................................................................................................................ 121

5

08/2011


14.3.6 Willem Bos Electro Techniek ............................................................................................ 122

6

08/2011

1.


Samenvatting

Dit verslag is het eindproduct van de afstudeeropdracht van Menno Duijf. Deze afstudeeropdracht werd uitgevoerd vanaf 6 April 2011 tot 30 Augustus 2011 in opdracht van het lectoraat iHuman te Leeuwarden. Het lectoraat iHuman is in 2010 door NHL Hogeschool en Zorggroep Noorderbreedte gestart en richt zich op de toepassing van nieuwe technologieën op het terrein van welzijn en zorg. Mijn afstudeeropdracht is het samenstellen van een lijst met mogelijke domoticaproducten waaruit ik drie verschillende basispakketten zal domotica zal selecteren voor mensen die op hogere leeftijd nog zelfstandig wonen en van extramurale zorg genieten. Het resultaat van dit verslag is dat als de oudere persoon één van de voorgestelde basispakketten domotica aanschaft en gebruikt, deze langer zelfstanding kan blijven wonen en de overgang naar intramurale zorg langer kan uitstellen. Dit bevordert de kwaliteit van leven en dankzij deze oplossing zal het de overheid minder geld kosten in de ouderenzorg door de aankomende vergrijzing. Deze besparing is vanwege het feit dat er relatief minder ouderen in de intramurale zorg terecht komen en dat deze verblijven korter van duur worden. Tijdens mijn afstudeeropdracht heb ik domoticaproducten in kaart gebracht en onderverdeeld in verschillende categorieën. Deze categorieën zijn veiligheid en bewaking, klimaatregeling, comfort, verlichting, efficiënt energieverbruik, telecommunicatie & informatie en locatiegebonden domotica. In dit verslag staat een verkorte productoverzicht als bijlage. Daarnaast heb ik onderzoek gedaan naar open domotica platformen. Deze open domotica systemen bestaan nog niet, omdat deze nog niet 'open' genoeg zijn qua communicatie standaarden en infrastructuur. Vanwege dit onderzoek heb ik een overzicht van verschillende en mogelijke domotica infrastructuren gemaakt en bijgevoegd als bijlage in het verslag. Om mijn domotica basispakketten samen te stellen heb ik een lijst van eisen en wensen gemaakt. Dit programma heb ik samengesteld door middel van het rondsturen van een enquête naar installateurs en bedrijven en het afnemen van interviews van zorgverleners en extramurale cliënten van het Erasmushiem. In deze lijst kwamen de volgende eisen naar voren: Een persoonlijk alarmeringssysteem om veiligheid te garanderen en gevoel van geborgenheid te creëren. Een deurtelefoon vanwege veiligheidoverwegingen en gebrek aan mobiliteit. En als laatste eis, gebruiksvriendelijkheid van de producten. De drie basispakketten die ik heb samengesteld zijn de pakketten: Budget, Basis en Uitgebreid. De reden waarom ik drie verschillende pakketten heb samengesteld heeft te maken met de aanschafprijs, omdat niet elk ouder persoon over hetzelfde budget beschikt.

7

08/2011


Overzicht van elk basispakket: Budget, kosten aanschaf: 447,00 Euro Domoticaproducten: Doorguard 300 (Marmitek), draadloos alarmsysteem (Konig), koolmonoxidemelder (24HomeCare), Rookmelder SEC-SA301RF HQ Optisch RF (HQ), RF Remote Controlled Keyless Entry Deadbolt (Morning Industry), Care SecurePlus (Doro), MB530 (MrBeams). •

Dit basispakket domotica voor mensen met een krap budget is zeer bestendig tegen veroudering van techniek. Er zijn geen softwarepakketten die updates vereisen, geen maandelijkse kosten aan licenties en onderhoud. Daarnaast is dit pakket zeer gebruiksvriendelijk. Er zijn geen meerdere functies voor luxe te vinden, elk apparaat doet wat hij hoort te doen, zoals vele ouderen het graag zien.

Basis, kosten aanschaf: 1525,00 Euro (+15,00 Euro per maand abonnement software) Domoticaproducten: Doorguard 300 (Marmitek), SecureLinc 2 (Smarthome), koolmonoxidemelder (24HomeCare), Rookmelder SEC-SA301RF HQ Optisch RF (HQ), Access Control Key Fob (Home Automation Inc.), Personenalarmtoestel 62 (Bosch), MB530 (MrBeams), ViePlus (ViePlus). •

Bij dit pakket wordt gekeken naar één bepaald communicatieprotocol, zodat alle andere domotica applicaties met hetzelfde communicatieprotocol met elkaar kunnen communiceren. Maar als deze later verandert (universeel communicatie protocol of een ander bedrijf laat deze producten ver achter qua techniek), dan adviseer ik om mee te veranderen. Dit is vanwege het feit dat alle toekomstige uitbreidingen installatietechnische problemen kunnen krijgen.

Uitgebreid, kosten aanschaf: Minimaal 12.367,42 Euro Domoticaproducten: Doorguard 300 (Marmitek), Central Alarm System (JUNG), koolmonoxidemelder (24HomeCare), Rookmelder SEC-SA301RF HQ Optisch RF (HQ), Tychi Systems 100RHAB BioLever (Tychi Systems), Personenalarmtoestel 62 (Bosch), Veilig Op Stap (V.O.S.), IP Robocam 21 (Marmitek), rolgordijn (Harrison), DWS102SCDT (Loxx), MB530 (MrBeams), Bewegingsmelder 360 (Conrad), Gira Control 19 Client KNX/EIB (Gira), Gira-systeem55/e22 (Gira), HearPlus 322wra (Doro), BigTel42 Plus (Audioline), PM-505NL (Profoon), instelbaar keukenblad, Grohe Grohtherm 3000 (Grohe). •

Dit pakket is alleen geschikt voor oudere mensen die affiniteit hebben met techniek en een ruime beurs. Dit is vanwege het feit dat deze producten vele functies en aanpassingsmogelijkheden hebben. Mijn advies is om altijd met dit pakket bij de tijd te blijven qua software updates en toekomstige uitbreidingen altijd proberen aan te sluiten aan het KNX aanraakscherm.

Mijn conclusies in dit verslag zijn dat mijn onderzoek aangeeft dat domotica een positief effect heeft op de tijdsduur dat ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Dat domotica op dit moment nog een fragiel en onduidelijk onderwerp is. Dat er nog teveel opties zijn in de domotica communicatiestandaarden en dat hierdoor de domoticamarkt onstabiel en gefragmenteerd overkomt. Dat er nog geen open communicatiestandaard bestaat voor domotica. En dat een teveel aan domoticaproducten voor een averechts effect kan veroorzaken bij ouderen.

8

08/2011

2.


Summary

Graduation assignment This report is the finished product of the graduation assignment of Menno Duijf. This graduation assignment was performed from 6 april 2011 till 30 august 2011 at the lectureship iHuman in Leeuwarden. The lectureship iHuman was started in 2010 by the Noordelijke Hogeschool Leeuwarden and the Zorggroep Noorderbreedte which aims for the improvement of technologies in the fields of welfare and care. My graduation assignment is to arrange a standard package of domotics which will aid the healthy elderly to live independent for a longer period of time. The expectation of this report is that when this standard package will be used that the healthy elderly will live independently for a longer period of time without having to be placed into intramural care. This would improve the living quality and will save the government money in the elderly care. I have reviewed various domotic products and divided them into different categories. The categories are safety and security, climate control, comfort, illumination, efficient use of energy, telecommunication & information and location bound domotics. This report also has a short product overview as appendix. Besides the product research, I have also done research about the possibility or existence of an 'open domotic platform'. These open domotic systems don't exist yet, but only because that these similar products aren't open enough yet in terms of communication standards and infrastructure. I have made an overview of the various possible domotics infrastructure because of this research and included this as an appendix in this report. I have made a list of demands and wishes in order to compose my basic domotic packages . This list is made of by means of sending out surveys to installers and producers and by taking interviews of the extramural elderly and their caretakers of the Erasmushiem. This list produced the following demands: A personal alarm system to guarantee safety and to create a sense of security. A door phone for security measures and to bypass mobility problems. And finally the ease of usability of the domotic products they might use. The three basic domotic packages I composed are the following: Budget, basic and expanded. The reason why I made these three different packages is because I wanted to use different purchase prices. This is because not every elderly person has the same budget to spend on such a package.

9

08/2011


Overview of each domotic package: Budget, purchase price: 447,00 Euro Domotic products: Doorguard 300 (Marmitek), wireless alarmsysteem (Konig), CarbonOxide Detector (24HomeCare), Fume Detector SEC-SA301RF HQ Optical RF (HQ), RF Remote Controlled Keyless Entry Deadbolt (Morning Industry), Care SecurePlus (Doro), MB530 (MrBeams). •

This basic package of domotics is meant for people with a tight budget and the package itself is very resistant against the aging of technology. There is no software which needs updating nor are there monthly costs for licenses and maintenance. There is no abundance of functionalities, every device does what it should do, no more no less, which many elderly love to see.

Basic, purchase price: 1525,00 Euro (+15,00 Euro a month for subscription fees) Domotic products: Doorguard 300 (Marmitek), SecureLinc 2 (Smarthome), CarbonOxide Detector (24HomeCare), Fume Detector SEC-SA301RF HQ Optical RF (HQ), Access Control Key Fob (Home Automation Inc.), Person alarm device 62 (Bosch), MB530 (MrBeams), ViePlus (ViePlus). •

This package is modeled after one specific communication protocol. This will ensure that other domotic appliances with the same communication protocol will be able to communicate with each other. But if this communication protocol changes later on (universal protocol or new type of communication), then my advice would be to change your current products as well. This is because you want to prevent future expansions to not have technical installation problems.

Expanded, purchase price: A minimal price of 12.367,42 Euro Domotic products: Doorguard 300 (Marmitek), Central Alarm System (JUNG), CarbonOxide Detector (24HomeCare), Fume Detector SEC-SA301RF HQ Optical RF (HQ), Tychi Systems 100RHAB BioLever (Tychi Systems), Person alarm device 62 (Bosch), Veilig Op Stap (V.O.S.), IP Robocam 21 (Marmitek), rolling curtain (Harrison), DWS102SCDT (Loxx), MB530 (MrBeams), movement detector 360 (Conrad), Gira Control 19 Client KNX/EIB (Gira), Gira-systeem55/e22 (Gira), HearPlus 322wra (Doro), BigTel42 Plus (Audioline), PM-505NL (Profoon), adjustable kitchen height, Grohe Grohtherm 3000 (Grohe). •

This package is suited for elderly which have great affinity with this type of technology and a loaded wallet. This is because of the fact that these products have many functions and expansion possibilities. My advice would be to be always up-to-date with your software and to always connect future expansions to the KNX touch screen.

I have several conclusions stated in my report which are that my research indicated that domotics enforces a positive effect on the duration on which the elderly can live on their own independently. That domotics in this present day is a fragile and unclear topic to many. That there are too many options in de domotic communication standards and this causes the domotic market to be unstable and fragmented. That until now there isn't an open communication protocol for domotics. That to many domotic products will cause an adverse reaction with the elderly.

10

08/2011


3. Inleiding Het hoofdonderwerp van mijn afstudeeropdracht valt onder domotica (samentrekking van de woorden domus (huis) en elektronica). De definitie van domotica is de integratie van technologie en diensten, met als doel een betere kwaliteit van wonen en leven. De afstudeeropdracht zelf luidt: Het samenstellen van een domotica basispakket voor de extramurale ouderenzorg (extramurale zorg is thuiszorg voor mensen met een verzorgingshuisindicatie die niet zijn opgenomen in een instelling). De reden voor dit onderzoek is dat de ouderenzorg een belasting is voor de maatschappij zelf en zal toenemen in de komende decennia als gevolg van de vergrijzing en de ontgroening. In dit document zal ik eerst vertellen voor wie ik werk, daarna zal ik uitgebreid vertellen over hoe deze behoefte naar domotica voor de extramurale zorg tot stand is gekomen tijdens de probleemanalyse. Na de probleemanalyse vertel ik over mijn werkzaamheden en hoe deze zijn opgebouwd en tot slot zal ik dit document afsluiten met enkele voorlopige conclusies die ik heb ondervonden.

11

08/2011


4. Lectoraat iHuman

(Afb. 4.0.1 Medewerkers Lectoraat iHuman)

4.1 Historie In 2010 is door NHL Hogeschool en Zorggroep Noorderbreedte het lectoraat gestart dat zich richt op de toepassing van nieuwe technologieën op het terrein van welzijn en zorg. Het lectoraat wordt geleid door dr. Ate Dijkstra. (2e van links op Afb. 4.0.1)

4.2 Doelstelling De focus van het lectoraat is gericht op de toekomstige en huidige ouderen met welzijns- en zorgvragen. Zij willen hun uitdagen de stap te zetten naar het toepassen van woon- en zorgtechnologie als hulpmiddel om zelfredzaam te blijven of weer te worden. Daarnaast worden hun professionele hulpverleners uitgedaagd op interactieve wijze, gebruikmakend van internet en andere sociale media, met hun cliënten te communiceren, of in de eigen werksituatie gebruik te maken van werkproces ondersteunende technologie.

4.3 Organogram

(Afb. 4.3.1 Organogram Lectoraat iHuman)

12

08/2011


5. Afstudeeropdracht 5.1 Probleemanalyse Mijn afstudeeropdracht is om een domotica basispakket samen te stellen voor de extramurale zorg. Maar de reden hierachter is meer dan simpelweg een product aan de man te brengen en deze reden komt voort uit de (toekomstige) behoefte van de maatschappij. Ik zal deze behoefte in kaart brengen door de aanleiding uit te diepen.

5.2 Vergrijzing Vergrijzing is een verschijnsel dat al decennialang speelt en deze ontwikkeling zet nog een behoorlijke tijd door. Door de 'babyboom' na de tweede wereldoorlog bereikt die generatie (19461970) nu de leeftijd van 65 plus. Daarnaast door de steeds verbeterde zorg (medicijnen, artsen) leeft men nu veel langer en is het aantal 65 plussers van 0,3 naar 2,5 miljoen mensen toegenomen in Nederland tussen 1900 en 2009. Ook het aantal 80 plussers ook nam zeer toe, van 35.000 naar 631.000. Hierdoor komt de verhouding tussen de leeftijdsgroepen van 20-64 en 65 plussers anders te liggen. In 2009 was 15% (2.5 miljoen mensen) van de bevolking 65 jaar of ouder, maar de prognose voor 2050 is dat 25% van de bevolking 65 jaar of ouder is. Hoe hoger deze verhouding ligt, hoe meer druk er word uitgeoefend op de maatschappij om voor deze ouderen te zorgen. Dit wordt ook wel 'Grijze Druk' genoemd. In de volgende grafieken de verhouding van leeftijdsaantallen in verschillende plaatsen (zie afb. 5.2.1, 5.2.2 en afb. 5.2.3):

(Afb. 5.2.1 Rotterdam)

(Afb. 5.2.2 Laren)

(Afb. 5.2.3 Almere)

Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Vergrijzing In deze bevolkingspiramiden is duidelijk te zien wanneer de vergrijzing op zijn hoogste niveau is per plaats, waarbij Rotterdam een begin van vergrijzing laat zien, dat Laren op dit moment zeer vergrijst is en dat Almere binnenkort aan de beurt is.

13

08/2011


Grijze druk om precies te zijn is de verhouding tussen werkende mensen en mensen die 65 jaar of ouder zijn. Hierdoor wordt de bevolking van 0-19 jaar niet meegenomen in de verhouding voor grijze druk. Andere feiten die ik tegenkwam was dat de grijze druk in 2009 25% bedroeg (4 werkende mensen per oudere persoon), maar de prognose voor 2040 is 49% (2 werkende mensen per oudere persoon). Hierdoor als men dit lineair doordenkt zal de werkende mensen later meer belast worden om voor hun ouderen te zorgen, financieel en de zorgcapaciteit zelf.

5.3 Ontgroening Naast de babyboom ervaart Nederland ook ontgroening. Ontgroening is de relatieve afname van de leeftijdsgroep 0-19 jaar. Onderstaand een grafiek (afb. 5.2.4) die het aantal levend geborenen laat zien per jaar in Nederland: (Afb. 5.2.3 Provinciale vergrijzing 2025)

( Afb. 5.3.1 Aantal levendgeborenen (x1000) in Nederland) Men moet bedenken dat na de jaren 70 volgens de grafiek het vrij stabiel is gebleven, maar je moet erbij wel bedenken dat de bevolking wel is gegroeid. Hierdoor is de verhouding tussen levend geborenen en bevolkingsgrootte steeds meer afgenomen. Een reden hiervoor is de daling van

14

08/2011


vruchtbaarheid. Vrouwen proberen steeds op een latere leeftijd een kind te krijgen (rond de 30), terwijl vrouwen het meest vruchtbaar zijn als ze 23 jaar oud zijn.

5.4 Toekomst Vergrijzing en ontgroening oefent een grote druk uit op de maatschappij naar de toekomst toe. Doordat de verhouding tussen werkende burgers en gepensioneerde burgers steeds hoger komt te liggen zal men steeds meer belasting moeten betalen en een lager pensioen ontvangen. Dit wordt noodzakelijk voor de overheid om de huidige zorgstandaard te kunnen behouden. Maar het zijn niet alleen de financiën die onder druk staan, ook de zorgcapaciteit en het aantal zorgpersoneel dat nodig is zal ook groter worden. Als voorbeeld, op dit moment is er in Friesland 16% van de bevolking 65 jaar en ouder, maar dit zal toenemen in 2030 tot 28%. Dit betekent dat er bijna een verdubbeling nodig is in zorgpersoneel en capaciteit. Terwijl het nu al moeilijk of bijna onmogelijk is voor zorginstellingen om het voor elkaar te krijgen zonder hun vele vrijwilligers.

5.5 Ouderenzorg Zorg voor ouderen kun je basaal in 3 verschillende doelgroepen onderverdelen. Namelijk de gezonde ouder wordende burger, de oudere burger met afnemende zelfredzaamheid en de zorgafhankelijke burger. Hierbij kan de gezond ouder wordende burger zelfstandig wonen en leven, maar de oudere burger met afnemende zelfredzaamheid moet zich beroepen op mantelzorg .Mantelzorg is de zorg voor chronisch zieken, gehandicapten en hulpbehoevenden door naasten: familieleden, vrienden, kennissen en buren. Kenmerkend is de reeds bestaande persoonlijke band tussen de mantelverzorger en zijn of haar naaste. Daarnaast gaat het om langdurige zorg die onbetaald is of extramurale zorg (Extramurale ouderenzorg is thuiszorg voor mensen met een verzorgingshuisindicatie die niet zijn opgenomen in een instelling). Het doel is om zelfstandig wonende ouderen met een verzorgingshuisindicatie zodanig zorg te bieden zodat verhuizing naar een intramurale omgeving kan worden uitgesteld of worden voorkomen. Waarnaast de zorgafhankelijke oudere burger voornamelijk intramuraal moet wonen, oftewel een bejaardentehuis. Intramurale ouderenzorg is thuiszorg voor mensen met een verzorgingshuisindicatie die wel zijn opgenomen in een instelling.

5.6 Ontzorgen Met al deze feiten is duidelijk dat de komende decennia naar nieuwe innovatieve oplossingen gezocht moet worden om deze toekomstige maatschappelijke zorg te ontzorgen. Één van deze oplossingen is om oudere mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen met behulp van domotica. Hoe langer de maatschappij of omgeving de ouder wordende burger uit de zorg kan houden, des te minder de stress op de overheid en de maatschappij.

15

08/2011


6. Domotica 6.1 Wat is domotica Domotica (ook wel huisautomatisering) is het domein van huiselijke elektronica. Het woord "domotica" is een samentrekking van het Latijnse woord domus (huis) en tica wat afkomstig is van informatica, telematica en robotica. De officiële definitie van domotica is: De integratie van technologie en diensten, ten behoeve van een betere kwaliteit van wonen en leven. Bij domotica draait het dus niet alleen om integratie van techniek en bediening in de woning, maar ook om de dienstverlening van buitenaf naar de woning.

6.2 Het ontstaan van domotica De eerste domotica toepassingen waren vaak systemen die reeds in de geautomatiseerde industrie of kantooromgeving bestonden, en in woningen werden ingepast voor personen met een functiebeperking. Zodoende konden zij zich een grotere autonomie verwerven en bijvoorbeeld "vanuit een rolstoel" de belangrijkste huiselijke taken (laten) uitvoeren. Veralgemeende toepassing van domotica begon echter pas eind 20e eeuw echt door te breken in de bouw en architectuur, omdat er dan ook een standaard werd opgesteld waarbinnen de verschillende systemen konden worden geïntegreerd en met elkaar kunnen communiceren.

6.3 Verschillende generaties domotica Eerste generatie domotica zijn producten die zonder communicatie met andere installaties hun functie uitvoeren, een deurdranger of een traplift bijvoorbeeld. De tweede generatie domotica is standaard voorzien van een zogenaamde ethernet aansluiting. Via deze aansluiting kunnen audio/video, verwarming-, airco-, alarmen andere systemen op een eenvoudige manier worden gekoppeld met het LAN, local area network of met het Wide area network. Hierdoor kan men thuis maar ook van op kantoor het domoticasysteem beheren via de pc of pocket-pc. Zo kan men bijvoorbeeld via internet de camerabeelden volgen en ingrijpen wanneer iemand het licht heeft laten branden, of men kan de aanwezigheidssimulatie opstarten zodat het lijkt alsof er mensen aanwezig zijn.

16

08/2011


6.4 Domotica en de extramurale zorg Domotica is één van de oplossingen waardoor de ouder wordende burger langer zelfstandig kan blijven wonen en leven. Door domotica toe te passen kan een zorgbehoevende oudere burger wel zijn dagelijkse taken uitvoeren en daarnaast heeft deze burger hierdoor ook de mogelijkheid om mensen of instellingen te alarmeren als zij in nood verkeren. Domotica kan je in verschillende functies inzetten zoals: bewaking, alarmering, klimaatbeheer, toegangsystemen, monitorinstallaties, zorg op afstand, medisch, comfort en sociale communicatie. Maar omdat de zorgvraag zeer verschillend is per ouder wordende gepensioneerde burger is de geschikte domotica ook bepalend om de beperkingen op te vangen. Hierdoor is mij gevraagd om de basisbehoefte te bepalen en deze te formuleren in een domotica basispakketten met verschillende budgets. De verschillende budgets is omdat de persoon in kwestie op dit moment zelf de domotica installatie moet betalen en niet iedereen heeft daar genoeg geld voor (over).

6.5 Uiteenzetting basispakket domotica Mijn oorspronkelijke afstudeeropdracht was om één domotica basispakket samen te stellen, maar tijdens het uitvoeren van mijn domotica inventarisatie kwam een bepaalde vraag bij mij op. Namelijk: hoeveel mag dit basispakket deze ouder wordende gepensioneerde burger kosten? Ik realiseerde mij dat het basispakket voornamelijk de basisbehoefte zal moeten opvangen, maar daarentegen kan men voor deze functies wel kiezen tussen verschillende producten met verschillende prijzen. Hierdoor heb ik besloten dit basispakket in drie verschillende versies aan te bieden. Budget: alle domotica producten die functioneel aan de eisen voldoen aan het basispakket, maar zo laag mogelijk qua kosten. Basis: alle domotica producten die functioneel aan de eisen voldoen passend bij het budgetpakket, maar met producten erbij die flexibeler en uit te breiden zijn. Hierdoor zal de prijs ook hoger liggen dan het originele basispakket. Uitgebreid: alle domotica producten die functioneel aan hun eisen voldoen aan het basispakket, maar met alle mogelijke uitbreidingen en luxe uitvoeringen van de aanwezige domoticaproducten.

17

08/2011


6.6 Inventarisatie domotica Om een basispakket domotica te kunnen maken moet ik keuzes maken tussen domotica producten die hedendaags op de markt zijn. Hiervoor heb ik onderzoek gedaan via het internet, mensen gesproken, productpresentaties en lezingen bijgewoond. Deze producten heb ik onderverdeeld in specifieke groepen.

6.6.1 Veiligheid en bewaking

Bij veiligheid kan men denken aan het veilig stellen of behouden van materiaal of de veiligheid van een persoon. De domotica die hiervoor aanwezig is kan vaak na het afgeven van het alarm deze doorgeven aan instellingen die hierop kunnen reageren. Dit kan de brandweer zijn, politie, verpleging en ambulance of de eigenaar zelf. •

Parlofonie. Hierbij heeft de bewoner via een beeldscherm en camera zicht op de persoon die voor de deur staat en kan optioneel de mogelijkheid hebben om de deur vanaf afstand te openen.

•

Inbraakalarmering. Deze bewegingsmelders, raamsensoren en druksensoren kunnen met of zonder licht en geluid werken en kunnen de optie hebben om dit alarm door te sturen naar een GSM of de politie.

•

Brand, rook en CO2 alarmen die doorgeschakeld kunnen worden naar een bewakingscentrale.

•

Toegangsverschaffing en registratie van sloten die alleen met een gepaste sleutel openen met bijvoorbeeld een RFID-tag (druppelsysteem), biometriesensor (bijv. een vingerafdruk) of via een masterkey.

•

Persoonlijke alarmering. Alarmcentrales voor zorgdoeleinden, waarbij de gebruiker de zorg kan waarschuwen dat hij of zij dringende hulp nodig heeft. Dit kan bijvoorbeeld een draagbare zender zijn die de gebruiker kan activeren als deze in nood verkeerd.

•

Valalarmering. Een sensor die de gebruiker bij zich meedraagt, waarbij deze alarm slaat als de sensor een valbeweging detecteert.

•

Ruimtegebonden alarmering. Een trekkoord of schakelaar die als vaste installatie in een ruimte gebruikt dient te worden. Bijvoorbeeld een alarm trekkoord op het toilet die een zuster of wijkverpleegster kan waarschuwen via een meldcentrale.

•

Cameratoezicht. Bewakingcamera's die open gebieden, materiaal of leefruimtes staat gericht waarbij men van afstand de beelden kan bekijken en/of opslaan. Deze kan ook gebruikt worden voor intensievere toezicht in de zorg vanaf afstand. Daarnaast kunnen ze de optie hebben op pas actief te filmen nadat er beweging is waargenomen.

18

08/2011


6.6.2 Klimaatregeling

Bij klimaatregeling denkt men snel alleen aan de thermostaat. De thermostaat is op zichzelf een goed voorbeeld maar er zijn ook andere systemen die het klimaat kunnen regelen, zoals airconditioning en ventilatie. Dit wordt ook wel de HVAC genoemd (Heating, Ventilation and Air-Conditioning). •

Temperatuursschakelaars die de verwarming en airconditioning per plaats en tijd kan bedienen naar instelling. Ze hebben ook de optie om personen te detecteren en lichtinval en hiermee wordt er nog zuiniger met energie omgesprongen.

•

De voorgaande sensoren kunnen ook doorgeschakeld worden naar systemen die zonneschermen en rolluiken kunnen neerlaten of optrekken.

•

Ramen die zich individueel of collectief (per compartiment) kunnen openen en sluiten. Deze kunnen bestuurd worden door tijd of sensoren die CO2 en temperatuur kunnen waarnemen. Daarnaast kunnen deze ook geopend worden door middel van een afstandsbediening.

•

Klimaatregulators die vanaf afstand ingesteld kunnen worden (GSM of webapplicatie).

•

Het doorschakelen van klimaatbesturing naar een domotica-paneel.

•

De klimaatregeling automatisch instellen naar nachtstand als men het huis heeft verlaten.

6.6.3 Comfort

Bij comfort heeft domotica een breed scala van toepassingen. Hierbij zijn sommige bedoeld voor mensen met een handicap, terwijl anderen puur voor mensen zijn die een behoefte naar luxe hebben. •

Automatische klimaatregeling met sensoren voor temperatuur en aanwezigheid van personen.

•

Instellen van bepaalde sferen in de woning. Hierbij kan je denken aan lichtinstellingen, afspelen van bepaalde muziek etc.

•

Toegangssystemen via GSM. Hierbij kun je bijvoorbeeld je achterdeur openen via je GSM als je geen sleutel bij je hebt.

•

Automatische rolgordijnen. Gordijnen die met een klein motortje open en dicht gaan.

•

Automatische deuropeners. Voor mensen met zwakke spieren.

•

Domotica die dagelijkse handelingen aangeeft. Zodat mensen met een mentale handicap niet hun (juiste) medicijnen vergeten of bepaalde dagelijkse taken uitvoeren.

19

08/2011


6.6.4 Verlichting

Tegenwoordig kunnen vele domotica producten de gehele verlichting bedienen in een huis. Hiermee kunnen instellingen bewaard blijven en de verlichting bediend worden via een RF, IP signaal of bussysteem. •

Verlichting die aangaat op bewegingsdetectie. Hierbij kan je denken aan halverlichting en buitenverlichting.

•

Dimmers om licht qua sterkte aan te passen naar behoefte.

•

Als men het huis heeft verlaten dat alle lichten uitgaan.

•

Instellen van verschillende sferen (werk, lezen, romantisch, koken, schoonmaken).

•

Een alles uit schakelaar als men gaat slapen.

•

Nachtverlichting, verlichting met een lichtsterktesensor die pas aangaat als het te donker wordt.

6.6.5 Efficiënt energieverbruik

Bij efficiënt energieverbruik kijken we naar domotica installaties die zodra ze eenmaal zijn geïnstalleerd de energieverbruik regelen naar tijd en situatie. •

Een tijdschakelaar die bepaalde apparaten op de juiste tijd starten (wasautomaat, koffiezetter, sauna).

•

Bepaalde stopcontacten deactiveren als u de woning verlaat.

•

Onderhoudssystemen starten op tijd en datum, zoals een zwembadstofzuiger.

•

Een thuis of niet thuis schakelaar die alle gewenste apparaten kan uitzetten als men het huis verlaat.

20

08/2011


6.6.6 Telecommunicatie en informatie

Bij telecommunicatie en informatie kan men denken aan domotica producten die geschakeld kunnen worden in een netwerk (bijv. LAN, VPN of internet) en/of producten die televisie, audio, dvd, of computer kunnen laten zien of horen. Je kan via deze producten vaak ook het domotica systeem koppelen aan het internet. •

Aanraakschermen met domotica applicaties en regelsystemen (en internet).

•

Afleesstations voor verschillende domotica producten (alarmen, lichtinstellingen)

•

GPS systeem en alarm die verbonden is aan een persoon met een mentale handicap.

•

Vanaf afstand inloggen op domoticatoepassingen via het internet of GSM.

•

Het doorsturen van telemetrie naar de behoevende (hartbewaking bijv.)

•

Waarschuwingslichten voor doven (voor telefoon, voordeur etc.).

•

Beeldtelefoon. Hiermee kan men bellen via een beeldtelefoon naar een zorginstelling of andere mensen die een soortgelijk systeem bezitten.

•

Telefoon met sneltoetsen voor oudere mensen.

•

Intercomsysteem. Zodat men makkelijk naar andere locaties hun bericht via audio (en visueel) kunnen doorgeven waar dezelfde intercomtoestel is geïnstalleerd.

6.6.7 Locatiegebonden domotica

Keuken

In de keuken zijn voornamelijk management en huishoudelijke apparaten de aandachtsgebieden. •

Voorraadbeheer koelkast. Hiermee word de koelkast beheerd en kunnen bestellingen gemaakt worden via het internet bij de supermarkt.

•

Voorprogrammeren van verschillende keukenapparaten zoals de koffiezetapparaat en oven.

•

Werkblad van keuken op hoogste kunnen instellen. Hierdoor kunnen mensen in een rolstoel of andere verticale handicap nog steeds zelfstandig koken.

21

08/2011


Sanitair

Op het gebied van sanitair wordt er voornamelijk gekeken naar de kranen en toiletten. •

Thermosstatische mengkraan voor bad of douche, zodat men de temperatuur vast kan instellen zonder per ongeluk heet water over zich heen te krijgen.

•

Waterkranen die openen en sluiten op nabijheid van de handen. Dit bevorderd hygiëne en voorkomt waterverspilling.

•

Het automatisch doortrekken van het toilet of urinoir en eventueel reiniging van toiletbril als de gebruiker is opgestaan.

•

Het voorkomen van legionellabesmetting door het automatisch spoelen van kranen.

22

08/2011


7. Open domotica 7.1 Inleiding open domotica Open domotica systemen kunnen samenwerken met andere systemen. Zie het als een computer; alle aangesloten systemen; printers, routers, modems, software, beeldschermen etc. zijn uitwisselbaar en kunnen samenwerken. Zo kunnen bij toepassing van open systemen binnen domotica alle systemen met elkaar samenwerken. De beperking van 1 systeem kan worden opgeheven door de mogelijkheden van een ander systeem. De mate van "openheid" van systemen varieert sterk. Op IP en KNX ontwikkelen verschillende fabrikanten hun componenten, waardoor die eenvoudig met elkaar kunnen communiceren. Fabrikanten zoals Creston ontwikkelen naast de componenten ook hun eigen software, waardoor deze via een zogenaamde gateway (koppeling) met andere systemen kunnen communiceren. Belangrijkste voordeel van open systemen zijn de onbeperkte mogelijkheden. Daartegenover staat dat er meer kennis en ervaring nodig is om te adviseren, te bouwen en onbezorgd gebruik te waarborgen. Om een open domotica platform of systeem tot stand te laten komen moet deze werken met een zogenaamde open standaard. Een open standaard is een norm (of standaard) die publiek beschikbaar is. De norm bestaat uit specificaties van een bepaald type product of dienst, zodat deze door veel partijen kan worden gehanteerd. De term wordt vooral gebruikt bij hard- en software, omdat daar ook veel niet-open standaarden worden gebruikt. (bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Open_standaard)

7.2 Huidige open domotica Op dit moment zijn er meer dan 6000 communicatie standaarden voor domotica. Maar bedrijven zien er op dit moment geen winst in om een communicatie standaard te ontwikkelen die voor alle (oude) en nieuwe domotica producten de hoofdstandaard kan worden. De behoefte voor dit product van de consument en installateur is er echter wel. (bron: lezing Smart Homes)

7.3 Toekomstige open domotica Mij was verteld dat als er een open domotica platform bestond met een 'open' communicatie standaard, dat deze niet ontwikkeld zal worden door bedrijven die uit zijn op winstbejag. Maar dat juist de scholen en overheid zouden dit eerder ontwikkelen dan de bedrijvensector zelf. Persoonlijk denk ik dat als deze ontwikkeling doorzet en er een communicatiestandaard wordt ontwikkeld die open genoeg is, dat deze markt dan extreem zal toenemen vanwege de internet applicaties die dan mogelijk worden. De touchscreen voor ouderen is al aanwezig evenals iPads en

23

08/2011


deze kunnen beiden dienen als medium (open platform) voor elke domotica die aangesloten kunnen worden.

8. Plan van eisen (en wensen) Door het onderzoeken van domotica bekijk ik domotica tot nu toe vanuit de techniek zelf naar de mens toe. Hierbij zijn functionaliteit, kosten en baten de hoofdfactoren. Maar als ik domotica vanuit de mens wil bekijken vanuit een objectief perspectief dan heb ik terugkoppeling nodig van de personen die ermee werken. De mensen die ermee werken zijn de installateurs, zorgpersoneel, mantelzorg en de cliënt zelf. Hierdoor heb ik enquêtes uitgestuurd naar kennisinstellingen en installateurs en interviews gehouden met cliënten en zorgpersoneel van de Zorggroep Noorderbreedte. Als je domotica bekijkt vanuit het perspectief van de gebruiker, dan zijn de niet-kwantitatieve kwaliteiten juist belangrijk, veiligheid, geborgenheid, hanteerbaarheid etc. De gebruiker moet gemotiveerd, geënthousiasmeerd en het zich eigen willen maken van een stuk technologie die hem/haar en hun omgeving helpt om hen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. Als voorbeeld, men kan een persoonlijke alarm kopen die in een armband zit, maar deze is groot, log en zeer in het zicht en hierdoor schamen vele mensen zich om hiermee rond te lopen. Met andere woorden, het schaamtegevoel is groter dan de wens voor het gevoel van veiligheid en geborgenheid.

(Afb 8.0.1 Ouderwetse polszender)

(Afb. 8.0.2 Moderne polszender)

Maar tegenwoordig kan men deze ook aanschaffen terwijl deze gecamoufleerd zijn als een polshorloge en worden deze meer 'toegankelijk' voor de oudere mensen, zoals hierboven afgebeeld.

24

08/2011


8.1 Interviews Zorggroep Noorderbreedte De interviews die ik heb gehouden zijn de volgende: tijdens een lange werkpauze heb ik 5 wijkverpleegsters gesproken en drie cliënten die zij dagelijks bezoeken. Bij elke interview probeerde ik de knelpunten te vinden van de gezonde oudere cliënt die dan toch naar de intramurale zorg moest gaan. Maar aangezien ik de kans had om de gebruikers van beide kanten te kunnen interviewen heb ik ook de knelpunten van de verzorgers meegenomen.

8.1.1 Het gesprek met de wijkverpleegsters

Nadat ik mijzelf had voorgesteld en mijn afstudeeropdracht had uitgelegd begonnen zij enthousiast te vertellen over de 'problemen' die zij ervaren tijdens hun bezoeken aan deze cliënten. Maar voordat ze begonnen te vertellen wilde ik eerst weten waarom in hun ogen hun cliënten meestal vanuit de extramurale zorg de intramurale zorg ingingen. De meest voorkomende problemen bij hun cliënten is ziekte, ongevallen, gebrek aan mobiliteit, eenzaamheid en mentale problemen (dementie, Alzheimer) de meest voorkomende problemen waardoor hun cliënten de intramurale zorg in gaan. Maar de problemen zijn er ook aan de kant van de verzorgers. Het grootste probleem is tijd, de tijd die het neemt om naar de cliënten te gaan en weer terug te komen. Een bezoek bijvoorbeeld om er zeker van te zijn dan Mr. Vitaaloud wel zijn medicatie inneemt duurt 30 minuten of langer. Tien minuten heenreis, vijf minuten taak uitvoeren, vijf minuten sociaal gesprek en weer tien minuten terug reizen. Andere problemen zijn toegang tot voordeur en alarmering. Om de hele tijd met een grote sleutelbos rond te lopen is lastig en kost tijd om de juiste sleutel te vinden. Daarnaast het probleem alarmering. Of hun cliënten dragen hun persoonlijke alarmering niet of te weinig of ze gebruiken het (te vaak) voor diensten waar de wijkzuster of extramurale verpleging niet voor dient (zoals de post halen). Er was een interessante opmerking van één van de verpleegsters die ik sprak en dat was namelijk dat als zij een cliënt bezoeken, het eerste wat zij doen is het controleren van het gasfornuis. Oudere mensen laten deze wel eens open staan terwijl het vuur uit is of vergeten gewoon het vuur aan te steken nadat zij de gastoevoer hebben open gedraaid. Een brandmelder is dan een systeem die te laat waarschuwing geeft en ze zouden graag willen zien dat er altijd een CO2 alarmmelder aanwezig zou zijn in de keuken. Nadat dit allemaal was verteld begon ik te vertellen over mogelijke domotica systemen die er nu zijn en wat in de toekomst mogelijk werd met de intentie om te zien waar deze verpleegsters interesse voor hadden. Na lang praten waren voornamelijk de beeldtelefoon en geavanceerde alarmering het meest in de smaak gevallen. De beeldtelefoon zodat men ook vanaf afstand kon controleren of men hun (juiste) medicijnen innamen en hiermee veel tijd zouden besparen. En qua alarmering dat ouderen juist met roepen of valalarmering toch een alarm laten afgaan zonder fysiek een alarmknop in te drukken en daarmee een spreek luister of beeldtelefoon verbinding tot stand word gebracht met de meldcentrale en dat automatisch hun voordeur wordt ontgrendeld.

25

08/2011


8.1.2 De gesprekken met de cliënten

Ik heb met drie verschillende cliënten een interview gehouden. Tijdens deze interviews ben ik begonnen met het uiteenzetten van mijn afstudeeropdracht. Daarna vroeg ik hen naar de mogelijke knelpunten die zij wisten te benoemen waardoor een gezonde oudere persoon toch naar de intramurale zorg zou moeten gaan. En als afsluiter een open gesprek over domotica en waar deze mensen interesse voor toonden. Dhr. A. Visser

Dhr. A. Visser is een man van 62 jaar oud die geniet van mantelzorg en extramurale zorg, want hij mist namelijk zijn beide benen. Aangezien hij leefde in zijn stoel wist hij mij goed duidelijk te maken hoe afhankelijk je kan zijn van de mensen om je heen, maar ook de techniek. Hij krijgt zorg van zijn vrouw en de extramurale zorg. Volgens Dhr. Visser zijn afgezien van ziektes en ongevallen het gebrek aan mobiliteit en mentale problemen de grootste boosdoeners. Nadat wij een tijdje over domotica hadden gepraat vroeg ik Dhr. Visser welke domotica in zijn ogen (afgezien van alarmering) het meeste invloed zou hebben voor een gezonde bejaarde en dat was de beeldtelefoon/intercom waarmee je de voordeur kunt openen. Volgens Dhr. Visser was dit niet alleen om mobiliteitsredenen, maar ook de veiligheid. Want Dhr. Visser kan bijvoorbeeld wel de deur vanaf afstand openen, maar hij weet niet wie er voor staat.

Mevr. Koopal

Mevr. Koopal is een vrouw van rond de 40 jaar oud die door ziekte en een coma last had van een behoorlijke verslapping van de spieren en heeft een rollator en een traplift nodig om zichzelf te kunnen verplaatsen in haar eigen huis. Naast mantelzorg (kinderen, vrienden en vriendinnen) krijgt ze ook extramurale zorg indien dat nodig is om de mantelzorg op te vangen. Na een lang en onstuimig gesprek (ze had een vol huis met mensen die een verjaardag aan het voorbereiden waren), begreep ze waar ik mee bezig was en gaf mij dezelfde antwoorden als Dhr. Visser. Volgens haar waren gebrek aan mobiliteit en mentale problemen de grootste obstakels waar gezonde oudere mensen toch tegenaan zullen lopen. Nadat ik een tijdje had gepraat over mogelijkheden over domotica gaf ze aan dat een beeldtelefoon haar het meeste zou uitkomen. Hierdoor kunnen controles sneller verlopen, is ze hier weinig tijd aan kwijt en voelt ze zich minder aangetast in haar privacy. Ze opperde zelfs of er geen meldsysteem was waarmee je kon aangeven dat alles o.k. is elke dag, zodat de hulp niet onnodig hoeft langs te komen.

26

08/2011


Dhr. Hoogendoorn

Dhr. Hoogendoorn is een man van 85 jaar oud die in een aanleunwoning woont en daarvoor ook in een extramurale inrichting heeft gewoond vanwege zijn vrouw. Nadat zijn vrouw was overleden was hij nog fit genoeg (en nog steeds) om weer zelfstandig te gaan wonen met extramurale zorg (hulp met steunkousen aantrekken etc.). Dhr. Hoogendoorn was zeer behulpzaam en stelde kritische vragen, maar mijn verhaal beviel hem goed. Hij heeft lang met mij gediscussieerd over de stand van het hedendaagse zorgstelsel voor ouderen en waar het naar toe gaat en daarnaast deed hij mee in een pilot project waarbij ouderen zelf zorg moeten inkopen. Hierdoor begreep hij snel wat domotica betekende en wat dit voor hem kon doen. De knelpunten die Dhr. Hoogendoorn aangaf was dat hij zelf bang was om zijn zelfstandigheid te verliezen door kwaaltjes. Hij heeft een beperkte longinhoud doordat hij een longemfyseem heeft gehad en heeft daarbij hulp nodig als hij in bad moet. Daarnaast gaf hij de standaard antwoorden zoals mentale problemen, ziekte en ongevallen. Maar tijdens mijn gesprek wees hij mij op een alarmeringsysteem op de muur met bijbehorende hanger met alarmknop. Dhr. Hoogendoorn was wel blij met het systeem, maar vergat telkens om die hanger te dragen. Nadat ik hem vertelde dat er andere systemen waren, maar waarbij de hanger is vervangen door een trendy horloge had hij er meteen oren naar. Daarnaast vond hij het een prettige gedachte om te weten wie er voor zijn deur stond als hij die opende en hij verwelkomde het idee om een beeldtelefoon te hebben met de zorg. Hij was alleen bang voor de aanschafkosten. Om deze interviews samen te vatten op eisen en wensen waar domotica kan helpen: Knelpunten: •

Ziekte

•

Ongevallen

•

Mobiliteit

•

Eenzaamheid

•

Mentale problemen

Eisen: •

Persoonlijke Alarmering

•

Meer toegangsdeur veiligheid

27

08/2011


Wensen: •

Geavanceerde alarmering

•

Meer privacy

•

Beeldtelefoon naar zorginstelling

•

CO2 melder

8.2 Enquêtes installateurs en fabrikanten Tijdens mijn periode van afstuderen heb ik een enquête rondgestuurd naar installatiebedrijven en andere domotica kennispunten. In deze enquête had ik voornamelijk de bedoeling welke merken en infrastructuur hun voorkeur had, zodat ik ook een overzicht kreeg van de huidige communicatiestandaard voorkeuren. Daarnaast vroeg ik hen ook of zij iets vergelijkbaar gebruikten als centraal systeem wat misschien een aanleiding kon geven waar ik een open domotica platform kon vinden (desnoods zelfontwikkeld). Ik probeerde er ook achter te komen of er verborgen kosten waren voor onderhoud of software qua abonnement. En als laatste wilde ik van hen weten welke domotica volgens hen het meest er toe zou doen voor een oudere persoon die zo lang mogelijk zelfstandig wil blijven leven.

8.2.1 De enquêtevragen 1) Zou u mij kunnen vertellen met welke standaard u werkt en of u meerdere standaarden gebruikt? 2) Welke standaard uw voorkeur heeft? 3) Welke merken/producten u bij voorkeur hanteert voor installaties? 4) Welke merken/producten u bij voorkeur hanteert voor het verbinden van de installaties? (interface, centraal beheersysteem) 5) Of er extra kosten zijn bij het installeren van een dergelijk centraal beheersysteem? (licentiekosten software, abonnementskosten, servicekosten etc.) 6) Welk domotica product u mij het meest zou aanraden voor ouderen die langer zelfstandig willen blijven leven? Ik heb in bijlage 14.3 verscheidende resultaten weergegeven van de installateurs en fabrikanten die mij op een positieve manier hebben beantwoord.

8.2.2 Conclusie Er is een groot verschil tussen fabrikant en installateur op te merken en dat is namelijk dat de installateur zijn voorkeuren geeft aan welke technieken volgens hem het beste zijn te hanteren en denkt na voor zijn cliënt over gebruiksvriendelijkheid. De fabrikant geeft alleen zijn producten weer en waarom deze zo goed zijn en heeft hiermee de objectiviteit verloren van de klant en installateur. De standaard die op dit moment de meeste voorkeur heeft is Konnex (KNX). Daarnaast worden door de installateurs ook geadviseerd om fabrikant onafhankelijke producten aan te schaffen. Dit is omdat als je wel fabrikant afhankelijke producten neemt kans loopt dat de fabrikant failliet gaat of besluit om het product niet verder te ontwikkelen. 28

08/2011


8.3 Plan van eisen (en wensen) Dankzij de interviews en de enquêtes heb ik een plan van eisen en wensen kunnen opstellen. In de eisen neem ik voornamelijk de functies die de domotica moet kunnen uitvoeren. In dit plan van eisen en wensen zijn de eisen en wensen van de gebruiker en eigenaar belangrijker dan de eisen en wensen van de verzorger. Het is namelijk dat de mogelijkheid tot langer zelfstandig wonen meer weegt dan het gebruiksgemak van de verzorger vanwege de afname van maatschappelijke belasting. Eisen gebruiker: •

Persoonlijke alarmeringssysteem (veiligheid, geborgenheid)

•

Camera systeem voordeur (veiligheid, mobiliteit)

•

Simpele bediening (gebruiksvriendelijkheid)

Eisen verzorger: •

Simpele bediening (gebruiksvriendelijkheid)

Wensen gebruiker: •

Uitbreidbaarheid

•

Alarmering door zelf om hulp te roepen (alarm die afgaat of hulpgeroep)

•

Meer privacy

•

Lage kosten

•

Beeldtelefoonverbinding (veiligheid, mobiliteit, efficiency)

Wensen verzorger: •

Alarmering door om hulp te roepen

•

Gebruiksvriendelijke toegangssystemen

•

CO2 alarmering indien er gekookt wordt met gas (persoonlijke veiligheid zorgverleners)

•

Beeldtelefoon (veiligheid, efficiency)

Wenselijk volgens installateurs: •

Fabrikant onafhankelijke producten

•

KNX communicatiestandaard producten (IP netwerk), omdat deze de voornaamste communicatie protocol is voor domotica op dit moment.

29

08/2011


9. Domotica basispakketten Tijdens de uiteenzetting van mijn basispakketten geef ik bij elk product drie verschillende scores. Deze scores kunnen maximaal 3 plussen behalen in mijn onderzoek. Bij elk pakket staat de aanschafprijs aangegeven (zonder de installatiekosten). •

Rode score houdt in hoeverre dit product geschikt is voor het basispakket budget.

•

Groene score houdt in hoeverre dit product geschikt is voor het basispakket basis.

•

Paarse score houdt in hoeverre dit product geschikt is voor het basispakket uitgebreid.

9.1 Basispakket budget 9.1.1 Inleiding Het basispakket budget moet geschikt zijn voor mensen die krap bij kas zitten en slechts het noodzakelijke kunnen aanschaffen om toch van een bepaalde mate van veiligheid te kunnen genieten. Bij dit pakket ga ik uit van een maximaal bedrag van 500 Euro. De basisbehoeften zijn veiligheid, geborgenheid en mobiliteit. Daarnaast kijk ik ook naar goedkope oplossingen om risicogebieden te verkleinen.

9.1.2 Producten Veiligheid en bewaking Deurtelefoon • • • • • • • • •

Productnaam: Doorguard 300 Fabrikant: Marmitek Prijs: 129,95 Euro (+31,95) Communicatiestandaard: Wifi Weblink:http://www.elekhomica.nl/product_info.php?cPath=38&prod ucts_id=740 Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Dit is alleen de deurtelefoon, als je een elektronisch slot erbij wilt moet je deze apart aanschaffen, maar is wel aan te sluiten zodat je vanuit de woonkamer de voordeur kan openen.

30

08/2011


Inbraakalarm • • • • • • • • •

Productnaam: Konig draadloos alarmsysteem Fabrikant: Konig Prijs: 54 Euro Communicatiestandaard: Wireless (RF) Weblink: http://www.digitalplanet.nl/K-NIG-DRAADLOOSALARMSYSTEEM.html Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Slechts met 6 deur/raam alarmen, maar is uitbreidbaar met meerdere Konig alarmproducten.

Brand, rook en co2 alarm

Co2 alarm • • • • • • • • •

Productnaam: Koolmonoxidemelder Fabrikant: 24homecare Prijs: 16,00 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.24homecare.nl/diversen Score: +++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Aangezien dat koolmonoxide geurloos is, is dit een welkome voorziening voor verzorgers die bij de bewoner langs komen.

Rookalarm • • • • • • • • •

Productnaam: SEC-SA301RF HQ Optische RF Rookmelder Fabrikant: HQ Prijs: 23,00 Euro Communicatiestandaard: RF Weblink: http://www.digitalplanet.nl/HQ-OPTISCHE-RF-ROOKMELDERSEC-SA301RF.html?js=n Score: +++ Score: + Score: + Extra opmerkingen: Goedkope melder die via radiogolfverbinding met dezelfde units tegelijk het alarm kan laten luiden. Vooral geschikt in appartementen die dezelfde apparaat gebruiken om elkaar te alarmeren bij brand.

31

08/2011


Toegangsverschaffing • • • • • • • • •

Productnaam: RF Remote Controlled Keyless Entry Deadbolt, Brass Fabrikant: Morning Industry Prijs: 79,39 Dollar Communicatiestandaard: Wireless (RF) Weblink: http://www.smarthome.com/51890/RF-RemoteControlled-Keyless-Entry-Deadbolt-Brass-RF-01P/p.aspx Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Een losstaande deuropener die door RFkeys geopend kan worden. Door de lage prijs is deze zeer geschikt voor lagere budgets.

Persoonlijke alarmering • • • • • • • • •

Productnaam: Care SecurePlus Fabrikant: Doro Prijs: 169,00 Euro Communicatiestandaard: Wireless (RF), DSL Weblink: http://www.zorgvoorsenioren.nl/valalarm.htm#oproep Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Een ouderen telefoon waaraan draadloze druksensoren (halsketting en polszender) zijn verbonden voor alarmering. Op dit toestel staan ook vier snelkeuze toetsen. Het alarm gaat niet naar een meldkamer, maar belt 3 verschillende vooraf door de bewoner geprogrammeerde telefoonnummers waarbij hij een ingesproken alarmbericht afspeelt als er wordt opgenomen.

Verlichting Verlichting op bewegingsdetectie • • • • • • • • •

Productnaam: MB530 Fabrikant: Mr Beams Prijs: 19,95 Dollar Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.smarthome.com/251SL/Mr-Beams-MotionSensor-LED-Stair-Light/p.aspx Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Goedkoop en gebruiksvriendelijk. Werkt op batterijen en kan op elk gewenste locatie bevestigd worden.

Totale kosten basispakket budget: 446,81 Euro. 32

08/2011


9.1.3 Voor en nadelen

Voordelen: • Goedkoop pakket. •

Onderdelen zijn niet afhankelijk van elkaar.

•

Geen maandelijkse kosten.

Nadelen: • Je moet wel naar de voordeur lopen om deze te openen. •

Batterijen moeten vervangen worden van de verlichting op bewegingsdetectie.

•

Persoonlijke alarmzenders die erg in het zicht lopen.

9.1.4 Advies

Dit basispakket domotica voor mensen met een krap budget is zeer bestendig tegen veroudering van techniek. Er zijn geen softwarepakketten die updates vereisen, geen maandelijkse kosten aan licenties en onderhoud. Daarnaast is dit pakket zeer gebruiksvriendelijk. Er zijn geen meerdere functies voor luxe te vinden, elk apparaat doet wat hij hoort te doen, zoals vele ouderen het graag zien.

33

08/2011


9.2 Basispakket basis 9.2.1 Inleiding Het basispakket basis is geschikt voor mensen die een pakket willen aanschaffen dat later uitbreidbaar is als hun zorgbehoefte toeneemt. Hierbij wordt gekeken naar tweede generatie domotica met een centraal beheersysteem, ofwel een aanraakscherm die de mogelijkheid heeft om verbinding te leggen met andere domotica. Bij dit pakket ga ik uit van een maximaal bedrag van 1500 Euro. De basisbehoeften zijn veiligheid, geborgenheid en mobiliteit. Daarnaast kijk ik ook naar goedkope oplossingen om risicogebieden te verkleinen.


Productnaam: Doorguard 300 Fabrikant: Marmitek Prijs: 129,95 Euro (+31,95) Communicatiestandaard: Wifi Weblink:http://www.elekhomica.nl/product_info.php?cPath=38&prod ucts_id=740 Score: ++ Score: + Score: + Extra opmerkingen: Dit is alleen de deurtelefoon, als je een elektronisch slot erbij wilt moet je deze apart aanschaffen, maar is wel aan te sluiten zodat je vanuit de woonkamer de voordeur kan openen.

Inbraakalarm • • • • •

• • • •

Productnaam: Smarthome SecureLinc 2 Fabrikant: Smarthome Prijs: 343,97 Dollar Communicatiestandaard: x10, wireless (RF) Weblink: http://www.smarthome.com/73903PG/SmarthomeSecureLinc-2-Wireless-Home-Security-System-with-InternalGSM/p.aspx Score: ++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Dit is een basispakket die via x10 en wireless (RF) werkt. Deze heeft ook de optie om het alarm door te schakelen naar een gsm telefoonnummer. Bestaat uit bewegingsmelders, contactalarmen en een toegangssysteem voor elektronische sloten.

34

08/2011


Brand, rook en co2 alarm Co2 alarm • • • • • • • • •

Productnaam: Koolmonoxidemelder Fabrikant: 24homecare Prijs: 16,00 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.24homecare.nl/diversen Score: +++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Aangezien dat koolmonoxide geurloos is, is dit een welkome voorziening voor verzorgers die bij de bewoner langs komen.

Rookalarm • • • • • • • • •

Productnaam: SEC-SA301RF HQ Optische RF Rookmelder Fabrikant: HQ Prijs: 23,00 Euro Communicatiestandaard: RF Weblink: http://www.digitalplanet.nl/HQ-OPTISCHE-RF-ROOKMELDERSEC-SA301RF.html?js=n Score: +++ Score: + Score: + Extra opmerkingen: Goedkope melder die via radiogolfverbinding met dezelfde units tegelijk het alarm kan laten luiden. Vooral geschikt in appartementen die dezelfde apparaat gebruiken om elkaar te alarmeren bij brand.


Productnaam: HAI, Access Control Key Fob (pack of 10) Fabrikant: Home Automation, Inc Prijs: Minimaal 370 Dollar(+300 per extra slot) Communicatiestandaard: Wireless (RF-ID) Weblink: http://www.homecontrols.com/HAIAccess-Control-Key-Fob-Pack-of-10-HA78A002 Score: + Score: ++ Score: +++ Extra opmerkingen: Dit is een druppelsysteem die elektronische sloten van hetzelfde merk kan openen. Je moet wel deze sloten en druppellezer apart aanschaffen.

35

08/2011



Productnaam: Personenalarmtoestel 62 Fabrikant: Bosch Prijs: 429,00 Euro Communicatiestandaard: Wireless (RF), DSL Weblink: http://www.zorgvoorsenioren.nl/valalarm.htm#val52 Score: +++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Dit is een basismodule voor persoonlijke alarmering. Hier kunnen verschillende zenders (halszender, polszender) op aangesloten worden, maar kan ook uitgebreid worden met rookmelders, inbraakdetectie, valdetectie en draadloze alarm trekkoorden voor o.a. de slaapkamer en badkamer.


Productnaam: MB530 Fabrikant: Mr Beams Prijs: 19,95 Dollar Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.smarthome.com/251SL/Mr-Beams-MotionSensor-LED-Stair-Light/p.aspx Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Goedkoop en gebruiksvriendelijk. Werkt op batterijen en kan op elk gewenste locatie bevestigd worden.

Telecommunicatie en informatie • • • • • • • • •

Productnaam: VIEPLUS Fabrikant: Vieplus Prijs: 420 Euro + 15 Euro p/m (abonnement software en onderhoud van deze software) Communicatiestandaard: KNX Weblink: http://www.vieplus.nl/ Score: + Score: +++ Score: + Extra opmerkingen: Dit is de ViePlus aanraakscherm. Deze werkt met het KNX communicatiestandaard. Hierdoor kan men vele verschillende KNX domotica producten aansluiten en bedienen. Daarnaast beschikt dit aanraakscherm over een ingebouwde webcam, waardoor het zeer geschikt is om als beeldtelefoon te functioneren. De prijs is zeer geschikt voor het basispakket basis.

Totale kosten basispakket basis: 1525 Euro (+15 Euro per maand) 36

08/2011



Voordelen: • Uitbreidbaar pakket via KNX aanraakscherm. •

Vele onderdelen zijn niet afhankelijk van elkaar.

•

Mogelijkheid tot zorg via beeldtelefoon.

•

Meer toegangsleutels die verdeelt kunnen worden.

•

Mogelijkheid om persoonlijke alarmen aan te schaffen die via wireless verbonden zijn aan het KNX aanraakscherm.

•

Vieplus is constant in ontwikkeling.

•

Alarm via een meldkamer.

Nadelen: • Batterijen moeten vervangen worden van de verlichting op bewegingsdetectie. •

Afhankelijk van KNX technologie.

9.2.4 Advies Bij dit pakket wordt gekeken naar één bepaald communicatieprotocol, zodat alle andere domotica applicaties met hetzelfde communicatieprotocol met elkaar kunnen communiceren. Maar als deze later verandert (universeel communicatie protocol of een ander bedrijf laat deze producten ver achter qua techniek), dan adviseer ik om mee te veranderen. Dit is vanwege het feit dat alle toekomstige uitbreidingen installatietechnische problemen kunnen krijgen.

37

08/2011


9.3 Basispakket uitgebreid 9.3.1 Inleiding Het basispakket uitgebreid is geschikt voor mensen die een pakket willen aanschaffen dat later uitbreidbaar is als hun zorgbehoefte toeneemt. Hierbij wordt gekeken naar tweede generatie domotica met een centraal beheersysteem, ofwel een aanraakscherm die de mogelijkheid heeft om verbinding te leggen met andere domotica. Bij dit pakket ga ik niet uit van een maximaal bedrag.


Productnaam: Doorgaurd 300 Fabrikant: Marmitek Prijs: 129,95 Euro (+31,95) Communicatiestandaard: Wifi Weblink:http://www.elekhomica.nl/product_info.php?cPath=38&products _id=740 Score: ++ Score: + Score: + Extra opmerkingen: Dit is alleen de deurtelefoon, als je een elektronisch slot erbij wilt moet je deze apart aanschaffen, maar is wel aan te sluiten zodat je vanuit de woonkamer de voordeur kan openen.

Inbraakalarm • • • • • • • • •

Productnaam: Central alarm system Fabrikant: JUNG Prijs: 1148,72 Engelse Pond Communicatiestandaard: KNX Weblink: http://www.knxnetwork.com/knx-alarm-central-p-388.html Score: Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Dit alarm is de basismodule voor KNX alarmsensoren. Deze alarmen kunnen via het KNX communicatiestandaard worden doorgevoerd naar andere KNX producten zoals interfaces en aanraakschermen.

38

08/2011


Brand, rook en co2 alarm • • • • • • • • •

• • • • • • • • •

Productnaam: SEC-SA301RF HQ Optische RF Rookmelder Fabrikant: HQ Prijs: 23 Euro Communicatiestandaard: RF Weblink: http://www.digitalplanet.nl/HQ-OPTISCHE-RF-ROOKMELDERSEC-SA301RF.html?js=n Score: +++ Score: + Score: + Extra opmerkingen: Goedkope melder die via radiogolfverbinding met dezelfde units tegelijk het alarm laat luiden. Vooral geschikt in appartementen die dezelfde apparaat gebruiken om elkaar te alarmeren bij brand. Productnaam: Koolmonoxidemelder Fabrikant: 24homecare Prijs: 16,00 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.24homecare.nl/diversen Score: +++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Aangezien dat koolmonoxide geurloos is, is dit een welkome voorziening voor verzorgers die bij de bewoner langs komen.


Productnaam: Tychi Systems 100RHAB BioLever, Pearl Chrome Fabrikant: Tychi Systems Prijs: 399,00 Dollar Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.smarthome.com/5176LPC/Tychi-Systems100RHAB-BioLever-Pearl-Chrome-Left-Handed/p.aspx Score: Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Extra beveiliging d.m.v. de vingerafdruk van de bewoner of elk ander persoon die zich ermee heeft geregistreerd. Deze ontsluit de hendel en heeft hiermee geen apart elektronisch slot nodig.

39

08/2011




Valalarmering • • • • • • • • •

Productnaam: V.O.S. Veilig Op Stap Fabrikant: V.O.S. Prijs: 499,00 Euro (+19,95 per maand) Communicatiestandaard: GSM verbinding Weblink: http://www.veiligopstap.nl/uitleg.php Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Duur stukje techniek die ook buitenhuis te gebruiken is. Deze geeft een bericht (SMS) als deze een valbeweging detecteert. Aangezien de kosten is deze alleen geschikt voor ouderen met een ruim budget.

Cameratoezicht • • • • • • • • •

Productnaam: IP RoboCam21 Fabrikant: Marmitek Prijs: 247,00 Euro Communicatiestandaard: IP Weblink: http://www.marmitek.nl/nl/pdf/9833.pdf Score: + Score: +++ Score: +++ Extra opmerkingen: Duur maar beschikt ook over infrarood LED's bij gebruik in totale duisternis en is vanaf afstand bestuurbaar.

40

08/2011


Comfort Automatische rolgordijn • • • • • • • • •

Productnaam: Harrison Rolgordijn Fabrikant: Harrison Prijs: 568,00 Euro Communicatiestandaard: x10, xanura Weblink: http://www.elekhomica.nl/pdf/Harrison_folder.pdf Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Maatwerk, prijs kan variëren.

Automatische deuropeners • • • • •

• • • •

Productnaam: DWS102SCDT Fabrikant: Loxx Prijs: 1051,00 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink:http://www.beveiligingsoutlet.com/producten.html?page =shop.product_details&flypage=flypage_vertical.tpl&product_id= 85&category_id=23 Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Een standaard deuropener. Kan bedient worden via afstandbediening of andere sensoren (beweging, infrarood etc.)


Productnaam: MB530 Fabrikant: Mr Beams Prijs: 19,95 Dollar Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.smarthome.com/251SL/Mr-Beams-MotionSensor-LED-Stair-Light/p.aspx Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Goedkoop en gebruiksvriendelijk. Kan op elke gewenste locatie bevestigd worden.

41

08/2011


•

Productnaam:

• • • •

Fabrikant: Prijs: Communicatiestandaard: Weblink: http://www1.conrad.nl/scripts/wgate/zcop_nl3/?~tem plate=pcat_product_details_document&object_guid=0AABED48AA9C8172E10000000A0102 28&master_guid=&master_typ=&no_brotkrumennavi=&ownrow=13&p_load_area=0801050 &p_artikelbilder_mode=Ein&p_sortopt=object_description&page=1&p_catalog_max_results =20&cachedetail= Score: ++ Score: +++ Score: ++ Extra opmerkingen: Inbouw bewegingsmelder. Deze kan uitstekend worden geïnstalleerd in het plafond in een hal, zodat ouderen automatisch licht hebben als zij naar het toilet gaan.

• • • •

Bewegingsmelder 360 inbouw Conrad 35,99 Euro n.v.t.

Telecommunicatie en informatie • • • • •

• • • •

Productnaam: Gira Control 19 Client KNX/EIB Fabrikant: GIRA Prijs: 3750 Euro (excl. Btw) Communicatiestandaard: KNX/EIB Weblink: http://www.knxshop.co.uk/catalog/Catalog.aspx?NavID=000001-1001-GIR208800&Part=GIRA-GIRA-Control-19-ClientKNXEIB-Now-shipping Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Zeer duur, maar heeft alle extras die een aanraakscherm kan leveren via KNX standaard. Komt inclusief kleuren camera voor toekomstige toepassingen.

42

08/2011


Aanraakschermen of afleesstation • • • • •

• • • •

Productnaam: Gira - systeem55 / e22 Fabrikant: Gira Prijs: 43 Euro Communicatiestandaard: KNX/EIB Weblink: http://www.domoticashop.com/Webshop/57496/62031/136096/girasysteem55-e22-tastsensor-2-met-tekstkader.aspx Score: +++ Score: +++ Score: + Extra opmerkingen: Zeer goedkoop en zeer flexibel programmeerbaar functiepaneel voor domotica die met de KNX/EIB standaard werken.

Waarschuwingslichten • • • • • • • • •

Productnaam: HearPlus 322wra Fabrikant: Doro Prijs: 42,00 Euro Communicatiestandaard: Wireless (RF) Weblink:http://www.tiptel.nl/docs/downloads/Fact_Sheet_doro_HearPlus _322wra_en.pdf Score: +++ Score: +++ Score: ++ Extra opmerkingen: Flitsapparaat die afgaat zodra de telefoon, voordeurbel of een andere sensor afgaat.

Ouderentelefoon • • • • • • • • •

Productnaam: Bigtel42 Plus Fabrikant: Audioline Prijs: 42,00 Euro Communicatiestandaard: DSL Weblink:http://www.telefoonsvoorsenioren.nl/manual/audio/BigTel42_ man_en.pdf Score: +++ Score: +++ Score: +++ Extra opmerkingen: Grote toetsen voor ouder wordende mensen met verminderd zicht. Daarnaast heeft dit toestel ook de mogelijkheid om de geluidssterkte aan te passen.

43

08/2011 • • • • • • • • •


Productnaam: PM-505NL Fabrikant: Profoon Prijs: 82,00 Euro Communicatiestandaard: GSM Weblink: http://www.profoon.nl/Images/Documents/PM-505NL.pdf Score: ++ Score: +++ Score: ++ Extra opmerkingen: Een GSM met grote toetsen en een waarschuwingslicht. Deze heeft ook drie snelkeuze toetsen.

Keuken en sanitair Instelbaar werkblad • • • • • • • • •

Productnaam: Geen, publiek kostenadvies Fabrikant: n.v.t. Prijs: 1450-3500 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.advys.be/docs/140.pdf Score: + Score: ++ Score: +++ Extra opmerkingen: Dit systeem is voornamelijk voor mensen met een beperking bedoelt, maar met dit systeem kunnen mensen in een rolstoel nog wel blijven koken en hierdoor ook langer zelfstandig leven. Persoonlijk zie ik dit ook wel gebruikt worden door oudere mensen die niet lang kunnen blijven staan en desnoods hun rollator of krukje/stoel erbij pakken.

Thermoskraan badkamer • • • • • • • • •

Productnaam:

Grohe Grohtherm 3000 Cosmopolitan CoolTouch Fabrikant: Grohe Prijs: 278,95 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.topkranenshop.nl/topkranen/Grohe-Grohtherm-3000-CosmopolitanCoolTouch--thermostatische-badmengkraan-/1911001930/2011725222528.htm Score: + Score: ++ Score: +++ Extra opmerkingen: Safestop, voorkomt water te leveren boven de 38 graden.

Totale minimale - maximale kosten: 12.376,42 – 16.000,00 Euro (+19,95 per maand)

44

08/2011



Voordelen: • Uitbreidbaar pakket via KNX aanraakscherm. •

Vele onderdelen zijn niet afhankelijk van elkaar.

•

Mogelijkheid tot zorg via beeldtelefoon.

•

Toegang verschaffen aan een onbeperkt aantal mensen.

•

Mogelijkheid om persoonlijke alarmen aan te schaffen die via wireless verbonden zijn aan het KNX aanraakscherm.

•

Keukenwerkblad altijd kunnen aanpassen.

•

Altijd bereikbaar met alarmtoestellen (ook buiten het huis).

•

Alarm via een meldkamer.

Nadelen: • Afhankelijk van software en updates. •

Altijd hulp nodig van installateur zodra er een nieuwe additie of verandering is aan het systeem.

•

Als KNX een verouderde standaard wordt, dan is de overstap naar een nieuw systeem zeer duur.

•

Het gebruik van dit basispakket is niet geschikt voor mensen die niet makkelijk met vele functies van apparatuur kunnen omgaan.

9.3.4 Advies Mijn advies is om altijd met dit pakket bij de tijd te blijven qua software updates en toekomstige uitbreidingen altijd proberen aan te sluiten aan het KNX aanraakscherm. Dit pakket is ook alleen geschikt voor oudere mensen die affiniteit hebben met techniek en een ruime beurs. Dit is vanwege het feit dat deze producten vele functies en aanpassingsmogelijkheden hebben.

45

08/2011

10.


Conclusie

Door middel van domoticatoepassingen kunnen oudere gepensioneerde mensen langer zelfstandig blijven wonen en zelfs de kwaliteit van leven verbeteren. Daarnaast kan de ouderenzorg ontzorgd worden, omdat de mantelzorg en extramurale zorg minder tijd hoeven te besteden per cliënt en hiermee meetal behoorlijk veel tijd kunnen besparen. Maar domotica in de zorg is op dit moment een fragiel en onduidelijk onderwerp. Termen als ‘home automation’ en ‘gebouwbeheer systemen’ zijn veel duidelijker bij de klant en ontwerper, omdat je hierbij een duidelijker beeld kan scheppen. Hierdoor is de domotica markt een onduidelijke markt gebleven. Want wanneer is een thermostaat regeltechniek en wanneer wordt een thermostaat domotica? Als de thermostaat behalve de CV ook automatisch ramen kan openen, een ventilatiesysteem in werking kan stellen en de lichtinval kan meten, dan is deze techniek getransformeerd tot domotica. Deze transformatie gaat om het feit dat de techniek met andere technieken kan communiceren ten behoeve van de menselijke gebruiker. Als je deze denkwijze toepast op de producten van regeltechniek, dan is het begrijpelijk dat de communicatietechniek is meegegroeid aan de techniek zelf van elke huidige domotica producent. Hierdoor zijn er (te)veel communicatie standaarden ontwikkeld en producenten proberen elk een marktaandeel te krijgen met hun eigen ontwikkelde communicatie software. Ik neem aan dat de grotere producenten dachten dat de kleine producten wel aan hun zou aanpassen, maar dit was niet het geval. Er werden zogenaamde allianties gemaakt, zodat de kleinere producten niet hoeven aan te passen en hun marktaandeel konden behouden (Z-Wave alliance bijv.). Hierdoor is er sprake van een grote stammenoorlog in de domotica communicatiestandaard territorium en wordt vaak het wiel opnieuw uitgevonden maar elke keer met een andere kleur maar met vaak dezelfde problemen (huidige domotica). Tijdens mijn onderzoek heb ik ook gezocht naar open communicatie standaarden voor domotica en hoopte daarbij een passend domotica platform te vinden. Helaas was er geen dergelijk standaard of product aanwezig die werkelijk open is. Het werd mij daarnaast wel duidelijk dat als er een universele communicatie standaard aanwezig was, dat de domotica markt veel beter zijn weg kan vinden richting de klant. Dit geldt ook voor de zorg, want ik heb persoonlijk vernomen dat de meeste zorginstellingen wachten tot andere zorginstellingen de juiste domoticaproducten hebben gevonden. Hierdoor is de domoticamarkt in mijn perspectief een aanbodgestuurde markt in plaats van een vraaggestuurde markt gebleven. Mijn voorgestelde domotica basispakketten zijn in theorie succesvol in het verlengen van zelfstandig wonen voor oudere mensen, maar er is een andere grens die ook een rol speelt en dat is namelijk regie. Domotica kan voor mensen een uitkomst zijn en hun meer regie geven over hun dagelijkse activiteiten. Anderzijds kan het ook een vloek zijn, omdat het lijkt dat de machines de regie voeren voor de bewoner en dat de bewoner zich een slaaf voelt van het huis. Als deze psychologische grens wordt overschreden dan zijn deze bewoners er in mijn ogen echt aan toe om de regie over te laten aan de medemens en niet de techniek en zouden ze naar intramurale zorg moeten verhuizen.

46

08/2011

11.


Literatuurlijst

11.1 Publicaties In eigen omgeving oud worden http://www.ineigenomgevingoudworden.nl/publicaties/programmapublicaties/index.php.html Van fixaties naar domotica? http://www.nivel.nl/pdf/Boek-domotica.pdf E-Health en domotica in de zorg: Kans of risico? http://www.google.nl/url?sa=t&source=web&cd=3&ved=0CGQQFjAC&url=http%3A%2F%2Fwww.igz. nl%2Fzoeken%2Fdownload.aspx%3Fdownload%3DEhealth_en_domotica_in_de_zorg%3A_kans_of_risico%3F.pdf&rct=j&q=literatuur%20domotica&ei=O NlaToXdHc-eOqjw0IsM&usg=AFQjCNFlpdX_rYvoGQPEIFk48RR1rXLy_w&cad=rja Domotica doos van pandora of heilige graal? http://www.bouwcollege.nl/Kennisplein/pdf/Microsoft%20Word%20%20TNO%20Domotica%20doos%20van%20pandora%20of%20heilige%20graal.pdf Domotica voor senioren http://www.toolkitforyou.nl/toolkitzorg/html/Topic_148_275.htm Verkenning Digital Life http://www.digitallifecentre.nl/jos/index.php?option=com_docman&task=doc_view&gid=11 Technologie voor thuiswonende mensen met dementie http://www.zorgprogrammadementie.nl/Site_Zorgprogrammadementie/docs/pdf/PVEdomoticathui swonend_%20nr20.pdf Personenalarmering en Domotica voor Ouderen December 2003, NHL-docent ir. B.W.Kuiper

11.2 Weblinks www.dev.dynamit.be/BouwBlog/page/Domotica-EIBKNX.aspx www.domotica.nl www.domotica.adviesplaats.nl/Psychisch/Doelgroep-Domotica www.domotica-entron.nl/ www.domozine.nl/?c=10&r=&p=1&n=220 www.knx.org/knx-members/knx-certified-products/ www.iwz.nl www.nl.wikipedia.org/ www.rvz.net/uploads/docs/Advies_-_Gezondheid_20.pdf www.sev.nl/programma/Wonen-en-Zorg www.smart-homes.nl www.zorgwelzijn.nl/ www.cebus.org www.havi.org www.smarthomeforum.com 47

08/2011


www.osgi.org www.salutation.org www.upnp.org www.bacnet.org www.big-eu.org www.batibus.com www.eib-home.de www.konnex-knx.com www.infranet-partners.com www.standards.ieee.org www.apple.com www.homepna.org www.usb.org www.marrickltd.com www.bluetooth.com www.nl.wikipedia.org/wiki/DECT www.uwb.org www.wi-fi.org www.z-wave.com/modules/ZwaveStart/ www.en.wikipedia.org/wiki/Z-Wave www.nl.wikipedia.org/wiki/ZigBee www.zigbee.org/ Domotica leveranciers: ABB AMX Europe Ascom Nederland Basalte BEG Luxomat BeNext Berker Bosch Security Systems Brainport Development CER International CLB Companionable Creston Control System D2 Domotica De Heer Medicom De Hooghendyck Groep Dome 160 Dometechnology Dopro D-Touch Duotecno Eaton Electric Eaton Holec Easy Safe Security Systems B.V. Elbo Technology Domotica Entron Genesis Technologies

www.abb.com www.amx.com www.ascom.nl www.basalte.be www.luxomat.com www.benext.nl www.berker.com www.boschsecurity.nl www.brainportdevelopment.nl www.cer.nl www.clb.nl www.companionable.net www.creston.com www.d2domotica.net www.deheermedicom.net www.dhgict.nl www.dome160.nl www.domotechnology.be www.doprodomotica.nl www.d-touch.nl www.duotecno.nl www.eaton.com www.xanura.nl www.easysafe.nl www.elbotechnology.nl www.domotica-entron.nl www.genesis-technologies.be

48

08/2011


GEZE Benelux Gira Hager Hertek Hevac Controls Home Gateway Initiative Honeywell Intelligentes Haus Duisburg Isolectra Insteon Jung Konnex Leertouwer Lonworks Merten My Domotica Nijfinster Niko OSGi Alliance PEHA QuoVadis Nederland IRS Robotics Spark Custom Electronnics SPEGA Theben Tunstall Vahlkamp Van Maanen Domotica Solutions Vercoma Communicatie Systemen Verkerk Service Systemen Villa Domotica Voltec

www.geze.nl www.gira.com www.hager.nl www.hertek.eu www.hevac.nl www.homegatewayinitiative.org www.hometronic.nl www.wohnseiten.de www.realive.nl www.insteon.net www.jung.de www.konnex.org www.leertouwer.nl www.echelon.com www.merten.nl www.mydomotica.nl www.nijfinster.nl www.niko.nl www.osgi.org www.peha.de www.qvn.nl www.irsrobotics.comSomflywww.somfly.nl www.sparksite.nl www.spega.de www.theben.de www.tunstall.nl www.vahlkamp.nl www.vanmaanendomotica.nl www.vercoma.nl www.verkerkgroep.nl www.villadomotica.com www.voltec.nl

49

08/2011

12.


Overige taken en werkzaamheden

12.1 Huis van het Heden Naast mijn afstudeeropdracht heb ik voor Platform GEEF de vergaderingen bijgewoond als adviseur voor de verhuizing van het Huis van het Heden. Deze zal van een nabij gelegen locatie naar de NHL Hogeschool verhuizen. Mijn focus als adviseur was voornamelijk het meedenken van het inrichten en plaatsen van aansluitingen voor de domotica die Platform GEEF op dit moment bezit. Daarnaast werd er rekening gehouden met toekomstige uitbreidingen. Deze vergaderingen hebben twee maanden geduurd, namelijk in mei en juni. Daarna samen door ziekte van de vergaderingvoorzitster en de zomervakantie heb ik niks meer van hen vernomen. Ik heb circa 5 vergaderingen bijgewoond. Dankzij dat ik deze vergaderingen mocht bijwonen heb ik de aanleiding gekregen om mijzelf te verdiepen in de domotica infrastructuur. Hierdoor heb ik een domotica infrastructuur bijlage aangemaakt, waardoor ik een beter beeld kreeg hoe deze domotica aangelegd kan worden.

50

08/2011

13.


Evaluatie

13.1 Evaluatie van het resultaat ten opzichte van de oorspronkelijke probleemstelling In mijn oorspronkelijke probleemstelling ging ik uit van één basispakket domotica. Tijdens mijn onderzoek kwam ik er achter dat deze producten niet of weinig worden gesubsidieerd. Het resultaat zelf is naar verwachting, namelijk domotica producten uit verschillende categorieën die ten gunste zijn van het langer zelfstandig kunnen blijven leven van een gezond ouder persoon.

13.2 Evaluatie van de planning 13.2.1 Originele planning Planning afstudeeropdracht Activiteit\Week Start/Onderzoek Projectanalyse en planning inleveren Inventarisatie Domotica onderwerpen Onderzoek open domotica systemen PvE doelgroep bepalen Bepalen basispakket Onderzoek subsidies Prijsbepaling pakket Tussenrapport en presentatie Concepteindverslag inleveren Eindverslag inleveren en eindpresentatie Nevenactiviteiten*

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

Dit was mijn originele planning van mijn afstudeeropdracht. Het geheel zou een logische werkwijze zijn door eerst mijn projectanalyse af te ronden, daarna informatie vergaren en deze als laatste te verwerken in een eindproduct.

51

08/2011


13.2.2 Gerealiseerde planning Planning afstudeeropdracht Activiteit\Week

1 4

1 5

1 6

1 7

1 8

1 9

2 0

2 1

2 2

2 3

2 4

2 5

2 6

2 7

2 8

2 9

3 0

3 1

3 2

3 3

3 4

Start/Onderzoek Projectanalyse en planning inleveren Inventarisatie Domotica onderwerpen Onderzoek open domotica systemen PvE doelgroep bepalen Bepalen basispakket Onderzoek subsidies Prijsbepaling pakket Tussenrapport en presentatie Concepteindversla g inleveren Eindverslag inleveren en eindpresentatie Nevenactiviteiten *

13.2.3 Bespreking verschillen Mijn planning verliep in de eerste helft vrij goed, maar ik liep wel achter met mijn inventarisatie domotica. Dit was puur vanwege de omvang van het aantal domotica producten en mijn gebrek aan domotica infrastructuur kennis. Hierdoor bleef dit onderwerp steeds weer naar de voorgrond te komen tijdens mijn hele afstudeerperiode. Mijn grootste probleem was toen ik contact zocht (via Boudewijn Dijkstra) met de Zorggroep Noorderbreedte om interviews met cliënten en zorgverleners af te nemen in de tweede helft van mijn tijdsbestek. Berichten werden laat op gereageerd, mensen waren afwezig, ik kreeg oude emailadressen die niet meer werkten en werd verwezen naar een verkeerde afdeling. Toen ik eindelijk contact had met de juiste persoon, kon ik pas de week daarop een afspraak met haar maken.

52

08/2011


13.3 Evaluatie van de opleiding met betrekking tot deze afstudeeropdracht 13.3.1 Onderdelen van opleiding die van belang waren tot deze afstudeeropdracht Mijn opleiding in mijn ogen heeft altijd een grote wens gehad om domotica mee te nemen in de lesstof, maar ik denk door gebrek aan interne kennis is hierdoor altijd oppervlakkig en voorzichtig mee omgegaan. Human Engineering als opleiding zelf past perfect bij dit onderwerp, omdat het zich werkelijk bezig houdt met techniek aan mensen aan en toe te passen.

13.3.2 Welke onderdelen waren nieuw De onderwerpen die vrij nieuw voor mij waren, waren de domotica standaarden en infrastructuur. Dit gaf uiteindelijk aan waarom deze markt zo stroef verloopt en omdat dit zo breed was heb ik veel tijd besteed om deze informatie te vergaren en te verwerken.

13.3.3 Welke onderdelen zouden meer aandacht moeten krijgen als lesstof Hiermee moet ik toch aangeven dat er meer aandacht mag gegeven worden aan de communicatietechniek, hoe deze is opgebouwd (infrastructuren en standaarden), welke standaarden op dat moment hoogtij vieren en hoe deze tot stand zijn gekomen.

13.4 Evaluatie eigen functioneren en de in eigen, in het eerste tussenverslag genoemde doelstellingen 13.4.1 Welke eigenschappen vergde deze afstudeerstage Tijdens mijn afstudeerstage had ik discipline nodig om mezelf aan het werk te zetten. Daarnaast moest ik mezelf communicatief opstellen om informatie te vergaren van bedrijven, personen en instellingen. Een luisterend oor was volgens mij het meest belangrijk, omdat ik de product gebruikers en ontwerpers (fabrikanten) moest aanhoren om erachter te komen of zij nieuwe informatie konden geven. Een ander eigenschap was om mensen door te hebben of zij werkelijk een objectieve mening gaven of juist alleen hun eigen product probeerden te verheerlijken. Daarnaast ook het kunnen afwegen welk product qua prijs/kwaliteit en gebruiksgemak het beste zou passen in het eindproduct.

13.4.2 Sterke kanten van het eigen functioneren Mijn sterke kant van functioneren is dat ik makkelijk een afweging kan maken tussen producten en het luisteren naar verhalen.

13.4.3 Zwakke kanten van het eigen functioneren Mijn discipline laat soms wat te wensen over en het niet kunnen voorzien van toekomstige problemen in mijn planning.

53

08/2011


13.4.4 Conclusies Ik dacht dat ik met een mooie tijdschema zat, maar ik kwam er toch achter dat de praktijk compleet anders uitpakt. Mijn grootste leermoment was toen ik de interviews probeerde te regelen. Het is namelijk beter om direct te bellen als je binnen 48h niks geen reactie krijgt op je e-mails dan een week te wachten op antwoord.

54

08/2011

14.


Bijlages

14.1 Infrastructuur domotica 14.1.1 Domotica standaarden Zowel internationaal als nationaal zijn veel standaarden ontwikkeld om verschillende apparaten met elkaar te laten communiceren. Deze domoticastandaarden zijn in verschillende categorieën in te delen aan de hand van het uit de informatie en communicatie technologie afkomstige Open System Interconnection Model (OSI-model). Het OSI-model kent een aantal lagen, waarvan de belangrijkste zijn: Application Supporting Standards, COmmunication Service Standards en Network Infrastructure Standards. Hier geef ik per categorie de verschillende standaarden aan met een beknopte samenvatting.

14.1.2 Application Supporting Standards Onder Application Supporting Standards vallen initiatieven die zich op de wat hogere OSI-lagen focussen, met name op het gebied van systeem- en applicatiebeheer. Dat neemt niet weg dat bijvoorbeeld ook Communication Services Standards vaak oplossingen voor besturing en beheer implementeren. De hierna genoemde initiatieven hebben echter als belangrijkste doel het definiëren van een zogenaamd netwerk onafhankelijk besturings-API (Application Programming Interface). Standaard: •

CEBus / CAl

•

Home Audio Video Interoperability (HAVi)

•

Home Systems standards (EHS)

•

OSGI / Residential gateways

•

Salutation

•

Universal Plug and Play (UPnP)

55

08/2011


CEBus / CAL

Geschiedenis CEBus (Consumer Electronics BUS) is het resultaat van een initiatief uit 1984 van twaalf bedrijven die aangesloten zijn bij de EIA (Electronics Industries Association) om een soort gemeenschappelijke communicatiestandaard voor consumentenelektronica producten te formuleren. Meer dan 400 mensen hebben gewerkt aan de ontwikkeling van de specificaties, die in 1992 afgerond werd. De CEBus-standaard is gepubliceerd als een open officiële standaard IS-60 door EIA. In 1996 werd de standaard geaccepteerd door ANSI (American National Standards Institute) en gepubliceerd als de EIA-600 serie. De CEBus Industry Conucil (CIC) werd geformeerd voor de promotie en de handhaving van de CEBus-standaard. De CIC breidde haar activiteiten uit om de applicatie interoperabiliteit specificaties te definiëren. De activiteiten van de CIC zijn primair gericht op de Noord-Amerikaanse industrie. Doel Het doel is een oplossing die merkonafhankelijk, zelfconfigurerend (plug and play), modulair, flexibel en 'toekomstbestendig' is. Het is een open, platformonafhankelijke specificatie voor gedeelde applicaties in de huizen- en consumentenmarkt. CEBus ondersteunt verschillende fysieke media. Functionaliteit CEBus is een protocol dat vooral in Amerika toegepast wordt om verschillende in huis aanwezige apparaten (televisie, video, audio, huishoudelijke apparatuur) te beheren en aan te sturen. De CEBus-applicaties omvatten bijna het hele domoticaveld, maar bieden weinig ondersteuning aan het ICT-domein. De architectuur van de CEBus-standaard is in de uitgebreide versie (PDF) aan de hand van de domotrix van CEBus beschreven. Bekabelingeisen Het netwerk kan gebouwd worden uit verschillende media zoals powerline (2400 bps), twistedpair 1 (TP) (9600 bps), infrarood (IR) (1100 bps) of coaxkabel (9600 bps voor de controle van meerdere FDM breedband informatiekanalen). Elk medium is in staat tegelijk een beheerssignaal en datasignaal te transporteren die gebruikmaken van dezelfde codering. Tevens kunnen er één of meerdere informatiesignalen verstuurd worden. Interoperabiliteit Bij het ontwerp van de CEBus standaard is er veel aandacht aan applicatie interoperabiliteit besteed. De CIC heeft een aantal werkgroepen in het leven geroepen om de interoperabiliteit van applicatiestandaarden te waarborgen door de context en de objecten en applicatiescenario's te definiëren. Met het standaard applicatiemodel en de objectgeoriënteerde methodologie en CAL (Computer Assisted Learning) heeft CEBus de basis voor een krachtig domoticasysteem dat met plug and play functies, modulair uitbreidbaar, interoperabel en merkonafhankelijk is. HomePNP heeft de applicatielaag van CEBus en het contextmodel aangenomen. Veelbelovendheid CEBus wordt weinig toegepast in Europa. Hierdoor kan CEBus in Europa niet als veelbelovend beschouwd worden. Website domoticastandaard www.cebus.org

56

08/2011


Home Audio Video Interoperability (HAVi) Geschiedenis HAVi is een wereldwijde standaard die door producenten van consumentenelektronica wordt ontwikkeld. Het doel is het bewerkstelligen van merk-onafhankelijke interoperabiliteit tussen alle audio, video en multi-media apparaten in huis. De HAVi-standaard specificeert de architectuur- en netwerkprotocollen voor een interoperabel multimediasysteem, dat zelfconfigurerend, modulair en toekomstgericht is. Het initiatief voor deze ontwikkeling kwam van de acht grootste producenten van consumentenelektronica ter wereld. Op dit moment wordt de HAVistandaard ondersteund door meer dan vijftien bedrijven in ondermeer de consumenten-elektronica-, semi-conductoren- en IT-sector. Hiermee is de HAVi-standaard een consortiumstandaard. Doel Het belangrijkste doel is het garanderen van interoperabiliteit. Functionaliteit HAVi definieert een gedistribueerde middleware laag om audio-/video-apparaten met elkaar te verbinden. Het concept ondersteunt monitoring/controle en het schakelen van audio/videokanalen tussen verschillende apparaten. In de figuur hieronder is weergegeven hoe de netwerkstructuur van een HAVi-systeem er in de residentiële omgeving uit zou kunnen zien. De architectuur van de HAVi-standaard is in de uitgebreide versie (PDF) aan de hand van de Domotrix van HAVi beschreven.

Figuur Netwerkstructuur HAVi (havi.org, 2004) Bekabelingeisen Op dit moment is er gekozen voor IEEE 1394 (FireWire) vanwege het prestatieniveau op het gebied van onder andere datatransport. Interoperabiliteit Interoperabiliteit wordt gewaarborgd door de gemeenschappelijk afgesproken specificaties voor de applicaties. Elk HAVi-product dat de standaard applicatie-objecten ondersteunt, zendt en ontvangt berichten die door DCM (Device Control Module), FCM (Functional Component Modules) en de HAVi-applicatie gelezen kunnen worden. Dit maakt het HAVi-thuisnetwerk merkonafhankelijk, modulair en interoperabel. De HAVi-specificaties dragen mede zorg voor de groei van consumentenelektronica producenten die overstappen van de productie van niet met HAVi interoperabele producten, naar wel met HAVi interoperabele producten. Hierdoor maken de 57

08/2011


consumentenelektronica producenten een geleidelijke overgang naar een integraal domoticasysteem mogelijk. Veelbelovendheid De HAVi-standaard is veelbelovend voor het multimediasegment, omdat het systeem anticipeert op het gebruik van de veelbelovende FireWire (IEEE 1394) standaard. Website domoticastandaard www.havi.org

European Home System Standard (EHS) Geschiedenis EHS is het resultaat van Europese ontwikkelingsprojecten in de periode van 1985 tot en met 1991 tussen grote Europese witgoed, bruingoed en telecommunicatie industrieën. EHS kan hierdoor als een consortiumstandaard getypeerd worden. De participerende organisaties richtten de 'European Home Systems Association' op voor promotie en onderhoud van de standaard. De leden van deze associatie stammen van de consumentenelektronica producenten af. De Home System standaard, vaak ook met de naam European Home Systems aangeduid, specificeert de architectuur en netwerkprotocollen voor een thuisnetwerk en een thuismanagementsysteem. Doel Het doel van EHS is het ontwerpen van een oplossing die merkonafhankelijk, zelfconfigurerend (plug and play), modulair en tekomstbestendig is. EHS is een open, platformonafhankelijke specificatie voor gedeelde applicaties in de huizen- en consumentenmarkt. EHS ondersteunt verschillende fysieke media. Functionaliteit EHS maakt het mogelijk om alle processen en (bijbehorende) apparaten aan te sturen en te beheren. Het maakt de interconnectie tussen de verschillende functies in het huisnetwerk mogelijk door communicatie over het netwerk tot stand te brengen. De architectuur van de EHSstandaard is in uitgebreide versie (PDF) aan de hand van de Domotrix van EHS beschreven. Bekabelingeisen Het netwerk kan gebouwd worden van verschillende media zoals powerline (2400 bps) en twistedpair 1 (TP)(9600 bps). Het controlekanaal is transparant over het hele netwerk. De structuur van EHS maakt het mogelijk om gebruik te maken van andere media. Interoperabiliteit Interoperabiliteit wordt gerealiseerd door afgesproken specificaties voor applicatie-objecten. Elk EHS-product dat aan de specificaties van de standaard applicatie-objecten voldoet zal het zenden en ontvangen van berichten begrijpbaar maken voor alle controle- en hulpbronfuncties in EHS-applicaties. Door het standaard applicatiemodel, de objectgeoriënteerde methodologie en de gestandaardiseerde applicatietaal is EHS een krachtige domotica-oplossing met plug en play functie en daarnaast modulair uitbreidbaar. Veelbelovendheid De specificatie versie 1.3, opgesteld in samenwerking met het Konnex genootschap, is opgevolgd door de EHS versie 1.3a als een kleine domotica-oplossing, die gebruik maakt van powerline-communicatie. Verder heeft het Konnex genootschap een gemeenschappelijke technische standaard ontwikkeld. In deze standaard wordt de KNXA(uto-configuratie) mode gezien als opvolger van de EHS-standaard. Dit maakt EHS vooral voor Europa veelbelovend. Website domoticastandaard

58

08/2011


www.smarthomeforum.com OSGi / Residential Gateways Geschiedenis OSGi staat voor Open Service Gateway initiative. Het is de naam van een industrieel consortium van vooral Amerikaanse en Europese bedrijven uit de telecom- en gebouwautomatisering-sector. OSGi bestaat sinds 1999 en de belangrijkste trekkers zijn onder andere Ericsson, IBM, Sun, Deutsche Telecom, Telia en Gatespace. De internetmarkt was inmiddels verschoven van een domein van technische academici naar een massamarkt. Huizen met verschillende PC’s en andere computerrandapparatuur waren meer regel dan uitzondering, en de ´non PC Internet acces´ markt begon zich te ontwikkelen. Het werd tijd om een standaard gateway te ontwikkelen. Voor de Residential Gateway (RG) is een officiële standaard in ontwikkeling door ISO onder de noemer ‘Homegate’. Deze standaard wordt dé internationale standaard voor domotica en zal onder de noemer ISO/IEC 15045-1 gepubliceerd worden. Het concept voor deze standaard is inmiddels gereed. Doel Deze API (Application Program Interface) is speciaal ontwikkeld voor RG naar het huis, de auto, de mobiele telefoon en andere omgevingen. Een RG is het apparaat (of de verzameling van apparaten) dat het aansluitnet van de operator termineert en een centrale rol speelt in het functioneren van het in-huis netwerk. OSGi biedt een op JAVA gebaseerde API en extra beheersoftware, waarmee het dienstenplatform van de RG toegankelijk kan worden gemaakt voor andere dienstleveranciers dan de leverancier van de RG. Het concept voor de Homegate-standaard is een gestandaardiseerd, modulair, flexibel en uitbreidbaar platform voor het ontsluiten van elk LAN of HAN (Home Area Network) met onder andere breedband internet. Het doel van Homegate is het creëren van een open standaard voor de volgende generatie informatieplatformen voor de residentiële omgeving. Functionaliteit De term RG wordt gebruikt voor het apparaat of geheel aan apparaten dat de toevoernetwerken termineert en de communicatie binnenshuis verzorgt. Het is dus een verzameling van functionaliteiten die: - het in-huis netwerk met het aansluitnet verbindt, waarbij op elke communicatielaag per dienst de vereiste transparantie of protectie is gerealiseerd; - altijd ‘aan’ staat, maar toch laagvermogend is. Daardoor kunnen alle gebruikersapparaten in huis (dus ook PC’s) ‘uit’ na gebruik, maar blijft het in-huis netwerk ‘always on-line’, wat een noodzaak zal zijn voor sommige diensten (bijvoorbeeld peer-to-peer entertainment); - de ‘master’ is van het in-huis netwerk, waardoor deze functie niet meer een nevenfunctie hoeft te zijn van een gebruikersapparaat (nu bijvoorbeeld vaak de PC, videorecorder of ‘gaming device’) met de vele nadelen van dien; - de benodigde ‘local storage’ functionaliteiten bezit, zodat tv-beelden en andere multimediainformatie opgeslagen kunnen worden. Dit kan eventueel de server van het in-huis netwerk zijn; - een platform is dat op afstand kan worden beheerd. De architectuur van de OSGi-standaard is in de uitgebreide versie (PDF) aan de hand van de Domotrix van OSGi/RG beschreven. Daarnaast is een voorbeeld van een transparante RG en een niettransparante RG en het verschil daartussen in de uitgebreide versie (PDF) verklaard. Bekabelingeisen Vanaf de netwerkprovider komt het signaal via CAI, telefoonkabel of, op dit moment nog sporadisch, via glasvezelkabel binnen in de RG. Vanuit de RG kan het signaal zowel 59

08/2011


draadloos middels radio frequent (RF) als bedraad middels twistedpair-bekabeling over het huisnetwerk verspreid worden. Interoperabiliteit Om de RG beheersbaar voor derden te maken moet aan de volgende eisen worden voldaan: de diensten moeten door elke betreffende dienstleverancier afzonderlijk te beheren zijn; de afhankelijkheden tussen de diensten moeten beheersbaar zijn; de diensten moeten operation system (OS) onafhankelijk zijn en diensten moeten op eenzelfde wijze geïnstalleerd, gestart en gestopt kunnen worden. Door OSGi wordt aan deze eisen voldaan. OSGi is een API voor JAVA. Doordat JAVA-diensten middels een JAVA Virtual Machine op vrijwel elke Operating System (OS) kunnen draaien, zijn OSGi-diensten in principe platform-onafhankelijk. OSGi biedt in feite twee dingen: een set regels waaraan JAVAdiensten moeten voldoen om met elkaar te kunnen ‘interfacen’ en om op een uniforme wijze gestart, gestopt, et cetera te kunnen worden en een aantal standaard bij te leveren ‘OSGi-compliant’ diensten. Onder die OSGi-compliant diensten bevinden zich ook tools waarmee het platform beheerd kan worden. Versie 1.0 van de OSGi-specificaties is in mei 2000 vrijgegeven. In oktober 2001 is versie 2.0 gepubliceerd, waarin ten opzichte van versie 1.0 de beheertools aanzienlijk zijn uitgebreid. Inmiddels zijn er drie werkgroepen in het leven geroepen, die zich bezighouden met de onderwerpen: ‘architecture’, ‘Core platform’ en ‘Vehicle’. Inmiddels is versie 3.0 vrijgegeven. Homegate specificeert een RG op basis van een minimaal functioneel geheugen, door inhoud van de berichten en applicaties te scheiden van transport en levering. Hiermee wordt een minimale architectuur opgebouwd, die ‘future proof’ is door een interne bus toe te passen in combinatie met gelaagde protocollen (OSI-model). Veelbelovendheid OSGi is niet geschikt voor de zogenaamde real time diensten (software waar snelheid van processing van groot belang is, bijvoorbeeld multimediadecodering), omdat het op het relatief langzame JAVA draait. OSGi leent zich daarom vooral voor de klassieke domoticadiensten. Gezien de indrukwekkende eigenschappen op het gebied van applicatie interoperabiliteit en openheid van de specificaties lijkt OSGi het juiste platform om goedkoop en voor massaconsumptie energiebesparende diensten op te ontwikkelen. Daarbij zijn er inmiddels meer dan 50 bedrijven en organisaties die het OSGi steunen. Homegate kan een aantrekkelijke standaard voor de Nederlandse domoticamarkt vormen, doordat trends als een tweede computer en de opkomst van breedband internet deze domoticastandaard ondersteunen. Daarnaast is Motorola bezig met de ontwikkeling van een ‘eigen’ RG die op korte termijn op de markt zal komen. Er zijn afspraken tussen Motorola en Shell, dat Shell de ‘service provider’ van deze RG zal worden. Website domoticastandaard www.osgi.org

60

08/2011


Salutation Geschiedenis Een groep ICT-fabrikanten is in 1995 bijeengekomen om over verscheidene platformen te discussiëren. Er is onder andere gesproken over de manier waarop het mogelijk gemaakt kan worden om gebruikers zich te laten aanmelden. Het probleem hierbij is hoe vanaf flexibele werkplekken met elk systeem, onafhankelijk van het type platform, contact gemaakt kan worden. Deze actie is ontwikkeld in het Salutation-genootschap en de promotie van de Salutationarchitectuur. De Salutationstandaard is een consortiumstandaard. Doel Salutation richt zich op de definitie en uitwisseling van gedetailleerde informatie over de mogelijkheden van in het netwerk aanwezige apparatuur, applicaties en diensten, om zo diensten voor een brede selectie van verschillende in het netwerk aanwezige apparaten bruikbaar te maken. Functionaliteit Het Salutation-concept is ontworpen om mobiele apparaten via zogenaamde 'personal area networks' (PAN’s) met knooppunten in onder andere winkelcentra, vliegvelden en hotels contact te laten maken om op die manier gebruik te maken van de beschikbare functionaliteiten op dat netwerk. De gebruikte platformen en protocollen zouden verschillende kunnen zijn. Een proces 'Service Discovery' genaamd, is voorgesteld om de ‘clients’ en ‘servers’ te laten samenwerken. In de figuur hieronder is weergegeven hoe de netwerkstructuur van een Salutation-systeem er in de residentiële omgeving uit zou kunnen zien. De architectuur van de Salutation-standaard is in uitgebreide versie (PDF)

beschreven. Figuur Netwerkstructuur Salutation (salutation.org, 2004) Bekabelingeisen Salutation kan zowel op Ethernet, infrarood (IR) als Bluetooth opereren. Dit betekent dat Salutation gebruik kan maken van twistedpair voor de bedrade oplossingen als medium. Interoperabiliteit Uit het voorgaande blijkt dat Salutation in grote mate interoperabiliteit tussen domoticaproducten van verschillende producenten waarborgt. Zo is bewezen dat Salutation bovenop elk netwerk dat gebruikmaakt van het TCP/IP protocol kan werken. De Salutation-architectuur zorgt voor een open ‘service discovery’ oplossing, die onafhankelijk is van processor, besturingssysteem en communicatieprotocol. Tevens heeft de 'Bluetooth Special Interest Group' Salutation-mechanismen opgenomen om interoperabiliteit met Bluethooth te kunnen garanderen. Veelbelovendheid Tot op heden past het Salutation-concept, als ‘high-end’ oplossing, in de ICTomgeving waar de prijzen relatief hoog en de communicatiekosten minimaal zijn. Tevens dient er voldoende hardwarecapaciteit beschikbaar te zijn om de applicaties te kunnen draaien. Dit is de reden waarom Salutation tot op heden gebruik maakt van een platform of een zogenaamd ‘hyperplatform’ die interoperabiliteit mogelijk maakt met alle andere platformen. Website domoticastandaard

61

08/2011


www.salutation.org Universal Plug ’n Play (UPnP) Geschiedenis UPnP (Universal Plug ’n Play) is een set van protocollen dat voor zogenaamde ‘plug & play’ moet zorgen voor apparaten die worden aangesloten op IP-gebaseerde in-huis netwerken. Het initiatief voor UPnP werd door Microsoft, Intel en Compaq genomen en is nu de kernarchitectuur voor Microsoft’s huisnetwerkstrategie. De architectuur definieert een stel standaard interfaces die toestaan een apparaat rechtstreeks in het huisnetwerk aan te sluiten. De gebruiker hoeft zich geen zorgen te maken over de instellingen en drivers. UPnP is onafhankelijk van het type intern netwerk. UPnP is evenzeer toepasbaar in gebouwbeheerssystemen. Ondernemingen die het UPnP-standaardformaat ondersteunen, hebben het UPnP-forum opgericht. Het forum heeft 620 bedrijven aangetrokken. De stuurcommissie van het UPnP-forum heeft 15 deelnemers en het management over de activiteiten van het forum, zoals werkgroepen op netwerken, applicaties en interoperabiliteit. Doel Het hoofddoel is het ontwerpen van een netwerkspecificatie die gebruikmaakt van bestaande standaarden en de ontwikkeling van nieuwe standaarden minimaliseert. Functionaliteit UPnP betreft hoofdzakelijk het zelf installeren, zelf configureren en verbinden van apparaatfuncties om de gebruikersproblemen met de technische installatieprocedures te verlichten. Veel van de onderliggende technologieën gebruiken ICT-functies met windows grafische gebruikersinterfaces, internet kenmerken en webgebaseerde processen. Hoewel het niet wezenlijk vereist is, zal het gebruik van een PC met browser zorgen voor een beter presterend systeem. Vermoedelijk als gevolg van het ontstaan van UPnP is er een sterkere oriëntatie op het ICT-domein dan op andere domoticaclusters. De keuzes die gemaakt zijn tijdens het ontwerp van UPnP vereisen microcontrollers met geheugen van 200 tot 1000 Kb. Dit lijkt echter een knelpunt te gaan vormen ten aanzien van de kosten van de domotica-applicaties. TCP/IP is een wezenlijk deel van de infrastructuur. TCP is een universeel transmissieplan dat onafhankelijk is van de platformen die voor hogere functies gebruikt worden. De ondersteuning van het IP-protocol en in het bijzonder de uitbreiding van de adresseringsopties, maken het bijna onbeperkt mogelijk elk apparaat van een uniek netwerkadres te voorzien. De AutoIP-adressering is ontworpen om apparaten een IP-adres te laten verwerven: hetzij een lokaal netwerkadres, als het thuisnetwerk niet met internet verbonden is, hetzij een globaal netwerkadres, indien wel verbonden met internet. Een conflict oplossingsplan is ontworpen voor het geval dat twee apparaten hetzelfde netwerkadres verworven hebben. Een pseudo-DNS (Domain Name Server) server wordt verzorgd om het gebruik van een leesbare naam mogelijk te maken in plaats van (lange) getaldomeinen. Een service die verzorgd wordt door apparaten of door internetservers wordt geadresseerd door zijn URL (Universal Resource Locator). Aan de hand van de relevante URL's zijn HTML/XML gestructureerde documenten gevonden die details over de dienst verzorgen. XML verzorgt functionele gegevens door relevante etiketten als webpagina voor de gebruiker of andere apparaten beschikbaar te maken, om controle over de diensten te krijgen. Het protocol dat de URL moet vinden is bekend als het 'Simple Service Discovery Protocol'. De UPnP-standaard is gebaseerd op een netwerk met ondersteuning voor het TCP/IP-protocol. Elk middelmatig protocol dat TCP/IP ondersteunt, kan gebruikt worden. De architectuur van de UPnP-standaard is in de uitgebreide versie (PDF) aan de hand van de Domotrix van UPnP beschreven. Daarnaast is gebruik gemaakt van figuren die de verschillende stadia toelichten, die de UPnP-standaard gebruikt om apparaten te detecteren.

62

08/2011


Bekabelingeisen Fabrikanten die gebruik maken van het UPnP-protocol moeten beslissen of zij gebruik maken van Ethernet, USB, FireWire of een ander medium c.q. protocol. Interoperabiliteit UPnP bevordert de interoperabiliteit omdat het protocol de technische installatie van apparaten in een huisnetwerk gemakkelijker maakt, zodat de consument de installatie zelf uit kan voeren. Daarbij is UPnP merkonafhankelijk, wat interoperabiliteit verder waarborgt. Veelbelovendheid Inmiddels heeft UPnP zich breed bewezen. De laatste generaties windowsbesturingssystemen zijn ermee uitgerust. In hoeverre UPnP zich in het domoticadomein zal manifesteren is onduidelijk. Naast het benodigde geheugen dat een apparaat dient te hebben, willen domotica-aanbieders over het algemeen geen zelfinstallatie door de consument ten einde de kwaliteit van het domoticasysteem te kunnen garanderen. Tevens is het ICT-domein nog steeds de drijfveer. Dit is gedeeltelijk tengevolge van de grotere marktinteresse voor ICT, maar ook de kosten/prestatieverhouding van (TCP/IP-)netwerken in verhouding tot huishoudelijke apparaten is gunstiger. Website domoticastandaard www.upnp.org

63

08/2011


14.1.3 Communication Service Standards De domoticasystemen die hier beschreven worden hebben met elkaar gemeen dat het communicatiesystemen zijn, die connectieloze datapakketten tussen een aantal aan een netwerk verbonden machines (terminals) transporteren. Het concept richt zich op communicatie interoperabiliteit door een inhoudsneutraal pakkettransmissie-schema. De meeste concepten worden begeleid door een systeem afhankelijk netwerkmanagementschema (in veel gevallen voor eigen tools), die de netwerkadressering en functionele verbinding van applicatie-elementen ondersteunt. Ondanks dat de systemen ‘open’ zijn en de protocollen door iedereen gebruikt kunnen worden, wordt het systeem na installatie en configuratie ‘gesloten’ door de specifieke configuratie. •

BACnet

•

BatiBUS

•

European Installation Bus (EIB, EIBA)

•

Konnex (KNX)

•

LonWorks

64

08/2011


Building Automation and Control Networks (BACnet) Geschiedenis BACnet (Building Automation and Control Networks) is ontwikkeld door ASHRAE (American Society of Heating, Refrigerating and Air-conditioning Engineers). BACnet verzorgt mechanismen waardoor intelligente apparaten, onafhankelijk van hun functie, informatie kunnen uitwisselen. BACnet is een vooralsnog Amerikaanse standaard voor datacommunicatie voor gebouwenautomatisering en controlesignalen. BACnet is goedgekeurd als officiële standaard in de CEN TC247 norm voor ‘Controls for Mechanical Building Systems’ voor het management en automatisering van vooral professionele elektrotechnische installaties. Daarnaast is BACnet een volledig erkende ISO-standaard, namelijk ISO 16484-5. Dit is op 18 januari 2003 bekend gemaakt door het ISO-instituut. Doel De motivatie voor de ontwikkeling van BACnet was het definiëren van interoperabiliteit en het integreren van gebouwbeheersystemen, met verschillende fabrikanten, in een samenhangend automatisering- en controlesysteem. Door gebruik te maken van verschillende fabrikanten kan de flexibiliteit van het gebouwbeheersysteem worden gewaarborgd. Functionaliteit De BACnet-standaard biedt een zeer veelzijdige oplossing, die toepasbaar is voor zowel eenvoudige als de meest complexe gebouwen-automatisering- en controlesystemen. Behalve de basiseisen zoals communicatie-mogelijkheden, steunt het ook de complexere eisen aan een hoger automatiseringsniveau. Doordat de architectuur is opgebouwd volgens het OSI-model kan BACnet berichten over verschillende netwerkstructuren en fysieke media versturen. BACnet kan voor een reeks van snelheden en verwerkings-capaciteiten eisen ontworpen worden. De architectuur van de BACnet-standaard is in de uitgebreide versie (PDF) aan de hand van de Domotrix van BACnet beschreven. Bekabelingeisen Aangezien BACnet van verschillende netwerken gebruik kan maken om te communiceren zijn er geen letterlijke eisen aan de fysieke infrastructuur gesteld. Aangezien BACnet onder andere van Ethernet gebruik kan maken is twistedpair mogelijk als fysiek medium waarover BACnet kan communiceren. Interoperabiliteit Interoperabiliteit is één van de belangrijkste doelen van BACnet. Er zijn verschillende werkgroepen op verschillende deelgebieden actief om onder andere interoperabiliteit met andere (domotica-)standaarden in de toekomst te kunnen garanderen. Een voorbeeld is de in juli 2003 verschenen toevoeging aan de BACnet-standaard voor wat betreft de interconnectie met European Installation Bus (EIB) c.q. Konnex-protocol. EIB/KNX is een prominent communicatieprotocol dat wereldwijd gebruikt wordt voor domotica- en immoticasystemen voor het beheer van onder andere verlichting, energie en veiligheid. De voorgestelde toevoeging aan Annex H, welke BACnet-netwerken met niet-BACnet-netwerken combineert, standaardiseert de interface tussen BACnet en EIB/KNX-systemen. Daarbij is het met BACnet mogelijk om op standaard IP gebaseerde netwerken te werken, zoals in het onderstaande figuur gevisualiseerd is.

65

08/2011


Figuur BACnet geïntegreerd in een IP-netwerk (bacnet.org, 2004) Veelbelovendheid BACnet wordt gezien als een professionele gebouw-automatiseringsstandaard en wordt (bijna) niet toegepast in de residentiële omgeving c.q. residentiële markt. Voor domotica is BACnet geen veelbelovende standaard, de subcomponenten zijn te complex en daardoor financieel niet aantrekkelijk voor de residentiële omgeving. Daarbij is BACnet een totaaloplossing waardoor het later niet modulair naar wens uitgebreid kan worden. Dit betekent dat de consument vooraf precies moet kunnen inschatten welke functionaliteit hij in huis wil installeren. Dat is niet wenselijk, omdat de consumenten in de loop der tijd tijdens het gebruik van het domoticasysteem functionaliteiten wil kunnen toevoegen. Website domoticastandaard www.bacnet.org www.big-eu.org

66

08/2011


BatiBUS Geschiedenis BatiBUS werd eind tachtiger jaren door Merlin Gerin voorgesteld. Nu is BatiBUS lid van de Schneider Elektrische groep. BatiBUS Club Inter-nationale werd in 1989 opgericht voor de algemene activiteiten als promotie, marketing en technische ondersteuning. De meerderheid van de leden komt uit Frankrijk. Daarnaast komen enkele leden uit het Verenigde Koninkrijk, Zwitserland en Nederland. Verwarming en verlichting zijn hoofdzakelijk de toepassingen die door middel van BatiBUS uitgevoerd kunnen worden. Doel Het doel dat met de BatiBUS-standaard getracht wordt te bereiken is een relatief simpele oplossing voor gebouwbeheervoorzieningen om aan de vraag van kleinere commerciële gebouwen te voldoen. Functionaliteit De BatiBUS-standaard specificeert de architectuur- en netwerk-protocollen voor een eenvoudig gebouwbeheersysteem. Hiermee kunnen verschillende apparaten c.q. applicaties aangestuurd en beheerd worden. Hieronder wordt bijvoorbeeld het aansturen van de componenten licht, klimaat, energie en veiligheid en de facilitatie van communicatie verstaan. BatiBUS is een relatief goedkope technologie. Het controlekanaal maakt gebruik van signalering gebaseerd op het simpele ‘open/short circuit’ elektriciteit toevoerkanaal met een snelheid van 4800 bps, dat effectief ongeveer 1500 bps inhoudt. De architectuur van de BatiBUS-standaard is in de uitgebreide versie aan de hand van de Domotrix van BatiBUS beschreven. Bekabelingeisen Voor de BatiBUS-standaard is een enkele bus voldoende. De bekabeling waar de BatiBUS-standaard gebruik van kan maken zijn een enkele twistedpair-, telefoon- of elektriciteitskabel. Interoperabiliteit Communicatie interoperabiliteit is verzekerd, maar applicatie interoperabiliteit kan gerealiseerd worden door tussenkomst van de installateur. Mede doordat BatiBUS in de Konnexstandaard opgenomen wordt, zal interoperabiliteit voor de toekomst gegarandeerd worden. Veelbelovendheid De Konnex Associatie heeft een technologiestandaard voor domotica ontwikkeld. In deze standaard wordt de KNX-E(asy-configuratie) en de ´sub mode´ in het bijzonder gezien als afstammeling van de BatiBUS-standaard. De KNX-E(LT) mode heeft configuratiemechanismen en een netwerkinfrastructuur die gelijk zijn aan die van BatiBUS. De Konnex-standaard breidt de BatiBUSstandaard uit met toegang tot andere media, meer beschikbare karakters voor de netwerkadressen en een uitgebreidere netwerkboomstructuur. Website domoticastandaard www.batibus.com

67

08/2011


European Installation Bus (EIB) Geschiedenis Geschiedenis European Installation Bus (EIB) werd eind jaren 80 ontworpen als een communicatienetwerk voor gebouwbeheersystemen door een consortium dat bestond uit Siemens, Insta en Merten. EIB is een consortiumstandaard. De verscheidenheid in toepassingen en grootte van gebouwen vereist een betrouwbaar communicatieconcept en een veelzijdige oplossing om in het veld de standaard componenten (zoals sensoren en aandrijvingmechanismen) te kunnen programmeren en configureren. Doel Een communicatienetwerk ontwikkelen dat recht doet aan de diversiteit van de verschillende commerciële gebouwen in bijvoorbeeld grootte, indeling, etcetera. Functionaliteit EIB is een communicatiesysteem dat ontwikkeld is op basis van de benodigdheden voor gebouwautomatiseringsystemen en in het bijzonder licht-management. Het concept is uitgebreid om aan de meeste eisen van een professioneel gebouwautomatiseringsysteem te kunnen voldoen. De noodzaak voor configuratie en programmeermogelijkheden in het veld maakt deze oplossing alleen bruikbaar in niches in de domoticamarkt, omdat getrainde engineers noodzakelijk zijn om deze werkzaamheden uit te voeren. In de figuur hieronder wordt een overzicht van de netwerkstructuur gegeven indien van het medium powerline gebruik wordt gemaakt. Verschillende apparaten waarmee de EIB-protcollen getransporteerd kunnen worden naar de overige apparaten in het netwerk, worden aan de powerline gekoppeld. Om vervuiling van het openbare elektriciteitsnetwerk te voorkomen, is een filter tussen het openbare elektriciteits-netwerk en het elektriciteitsnetwerk in huis geplaatst.

Figuur Layout van EIB over powerline (eib-home.de, 2004) De architectuur van de EIB-standaard is in de uitgebreide versie (PDF) aan de hand van de Domotrix van EIB beschreven. Bekabelingeisen De fysieke communicatie die gebruikmaakt van twistedpair-bekabeling (TP) is uitgebreid met het powerline-medium ontwikkeld door Busch Jaeger, dat werkt tussen de 90 en 105 kHz band (EN 60090). Elke lijn die gebruik maakt van de powerline is geïsoleerd van de andere lijn door het gebruik van systeem indentificeerders. Door Bosch is een radio frequent (RF) systeem ontwikkeld waarmee de EIB-standaard draadloos getransporteerd kan worden. Daarbij is het systeem compatible met zowel EIB-communicatie via twistedpair als via de powerline. Het radio frequente-systeem opereert op de Europese Unie nieuw toegewezen standaard voor radio frequente-apparaten met gelimiteerde transmissiekracht, namelijk 868 - 870 Hz. Bosch heeft een 68

08/2011


snelheid van 38,4 Kbs gerealiseerd. Tenslotte is er een aantal infrarood/EIB-converters op de markt die het IR-signaal kunnen omzetten naar de EIB-standaard. Interoperabiliteit Het EIB Tools System is een op de computer gebaseerde configuratiemanager. ETS bevat een database van alle beschikbare producten. Een systeemintegrator c.q. systeemontwikkelaar ontwerpt de applicatie in de context van de beoogde omgeving. De tool maakt de adressen voor elk station aan op basis van de gegeven input. Afhankelijk van het product mag het ook de code samenstellen die in de stations geladen moet worden. De ETS-communicatie met de stations is gebaseerd op een betrouwbaar en beveiligd toegangsprotocol. ETS bevat alle configuratiegegevens van het systeem en kan dit gebruiken voor onderhoud en een eventuele nieuwe configuratie. Applicatiespecificaties definiëren de structuur en representatie van de datapunten die gebruikt worden door de functies en applicaties. Deze standaard typen maken het mogelijk om een bepaald niveau van interoperabiliteit in het applicatiespecifieke proces te realiseren. Veelbelovendheid De Konnex Associatie heeft een technologiestandaard voor domotica ontwikkeld. In deze standaard wordt de KNX-S(ystem-configuratie) mode gezien als afstammeling van de EIBstandaard. De KNX-S mode is compatible met de EIB versie 3. In het Konnex-concept zal ETS een significante rol spelen als het gaat om de integratie van stations en het wisselen tussen modes. Website domoticastandaard www.eib-home.de

69

08/2011


Konnex Association (KNX) Geschiedenis In 1995 hebben de associaties EHSA (Home Systems), BCI (BatiBUS) en EIBA (EIB) het convergentieproces gestart om één Europese standaard voor huis- en gebouwautomatisering te ontwikkelen door gebruik te maken van algemene technologieën. De drie originele systemen waren gericht op de individuele marktsegmenten, namelijk de residentiële omgeving en de omgeving van commerciële gebouwen. De bijbehorende gebouwbeheersystemen variëerden van kleine en simpele systemen tot gemiddelde en zeer complexe gebouwbeheersystemen. De Konnex Association is geformeerd in 1999 door EHSA, EIBA en BCI na de realisatie van een technisch harmonisatieconcept, Konnex genaamd. Hierin zijn de eigenschappen van de drie systemen opgenomen, ook met betrekking tot de specifieke oriëntatie van de drie marktsegmenten. De volledige Konnex specificatie is beschikbaar. Doel Het doel is om met de Konnex-standaard is een Europese standaard te ontwikkelen om totale interoperabiliteit tussen de verschillende domotica- en immoticasystemen te kunnen generen en te kunnen garanderen en daarmee een open standaard te promoten, waarbij leden van de associatie aangemoedigd worden om naar een wereldwijde standaard toe te werken. Functionaliteit 22 bedrijven, waaronder Siemens, hebben EIB ontwikkeld. Een aantal jaren geleden is dat overgegaan in Konnex, om een open structuur te generen waar de producenten verschillende producten op aan kunnen aanpassen. Om interoperabiliteit te kunnen garanderen is er voor een keuring gekozen, die door een KEMA-achtige organisatie uitgevoerd kan worden. Indien deze het domoticaproduct goedkeurt, wordt het domoticaproduct naar Konnex Brussel opgestuurd en indien aan de eisen wordt voldaan, wordt het fiat gegeven dat het nieuwe domoticaproduct het Konnexlogo mag dragen (zie figuur hieronder). Hiermee wordt voor de installateurs en de consument gegarandeerd dat bepaalde producten samen kunnen werken. Naast de keuring, worden in Brussel ook de opleidingen en de verdere ontwikkeling van de software (ETS) verzorgd. Door de coördinatie tussen de CEN en CENELEC zal op korte termijn de CENELEC/TC 205-standaard gerealiseerd worden, CEN/TC247 zal hier ook aan refereren. De architectuur van de Konnex-standaard is in de uitgebreide versie (PDF) aan de hand van de Domotrix van Konnex beschreven. Bekabelingeisen De Konnex-standaard ondersteunt twee versies van twistedpair-bekabeling, namelijk één met een signalering van 4800 bps (volgens de BatiBUS-standaard) en één met de signalering van 9600 bps (volgens de EIB-standaard). Verder zijn er twee powerline-media gedefinieerd, namelijk één in het bereik van 125 tot 140 kHz (volgens de EHS-standaard, met een specifiek toegangsprotocol) en één in het bereik van 90 tot 125 kHz. Een radio frequent mediumspecificatie, dat gebruikmaakt van de ISM-band 868 tot 870 MHz is ontwikkeld en maaktgebruik van de EIB-standaard. Tenslotte is er een aantal infrarood/EIB-converters op de markt die het infrarood-signaal kunnen omzetten naar de EIB- c.q. Konnex-standaard.

70

08/2011


Figuur Konnex-productcertificatie (konnex-knx.com, 2004) Interoperabiliteit De Konnex Tools is een op de computer gebaseerde configuratiemanager. ETS bevat een database van alle beschikbare producten. Een systeemintegrator c.q. systeemontwikkelaar ontwerpt de applicatie in de context van de beoogde omgeving. De tool maakt de adressen voor elk station aan op basis van de gegeven input. Afhankelijk van het product mag het ook de code samenstellen welke in de stations geladen moet worden. De ETS-communicatie met de stations is gebaseerd op een betrouwbaar en beveiligd toegangsprotocol. Applicatiespecificaties definiëren de structuur en representatie van de datapunten, die gebruikt worden door de functies en applicaties. Voor de A-modes zullen de applicatieobjecten deze definities volgen in hun functionele omschrijving. Deze standaard typen maken het mogelijk om een hoog niveau van interoperabiliteit in het applicatiespecifieke proces te realiseren. Veelbelovendheid Konnex is één van de meest veelbelovende protocollen als het gaat om de Europese markt. Inmiddels zijn al meer dan 200 bedrijven en organisaties aangesloten bij de Konnex Association, die gebruik maken van Konnex-producten. Door het grote aantal aangesloten bedrijven en organisaties is de Konnex-standaard gegarandeerd voor de toekomst, doordat er altijd partijen zijn die de standaard voortzetten. Dit in tegenstelling tot de organisaties die een eigen gesloten standaard voeren. Deze stopt op het moment dat het bedrijf c.q. organisatie stopt, waardoor de consument met een niet ondersteund, niet uitbreidbaar, eigenlijk waardeloos product blijft zitten. Naast de duurzaamheid van de Konnex-standaard is de interoperabiliteit van een zeer hoog niveau. Door de open standaard kunnen interfaces gemaakt worden met andere standaarden. Daarnaast zijn er in de loop der tijd voor de drie originele standaarden, Home Systems, BatiBUS en EIB, reeds vele apparaten en oplossingen ontwikkeld. Deze kunnen samenwerken met Konnex. Website domoticastandaard www.konnex-knx.com

71

08/2011


LonWorks Geschiedenis Echelon introduceerde de Local Operating Network (LON) technologie voor de controle en management van systemen. De technologie zorgt voor communicatieve ondersteuning tussen intelligente apparaten zoals sensoren en aandrijvingsmechanismen door middel van een standaardprotocol en een assortiment aan communicatieve media. De kern van het systeem is het LonTalk-protocol, de communicatiestandaard in de LON-technologie. LonTalk is goedgekeurd als een officiële open standaard, gepubliceerd als ANSI/EIA 709.1 ‘Control Networking Standard’. Toshiba heeft het LonTalk-protocol geïntegreerd in de Neuron-chip. De Neuron chip is een drie CPU-chip met eigen geheugen. De Neuron-chip maakt gebruik van twee CPU´s met LonTalk-programmatuur voor het communicatieprotocol en één CPU voor de applicatie. Doel Het doel van LonWorks is het realiseren van betrouwbare en beveiligde communicatie tussen apparaten, korte berichten voor de informatie die verstuurd wordt, peer to peer functionaliteit (open netwerkstructuur) voor elk apparaat en lage kosten door gebruik te maken van kostenefficiënte technologie. Functionaliteit LonWorks maakt gebruik van een open netwerkstructuur (peer tot peer) in plaats van de hiërarchisch gesloten netwerkstructuur (master/slave). Door gebruik te maken van een centraal master controlesysteem kan het aantal fouten verminderd worden. De apparaten hebben allemaal een eigen processor met voldoende intelligentie om het protocol te implementeren en met elkaar te kunnen communiceren. Het LonWorks-protocol LonTalk is geregistreerd als ANSI/EIA 709.1 ‘Control Networking Standard’. Hieronder in de figuur is een standaard open netwerkstructuur zoals die door LonWorks geïmplementeerd wordt weergegeven. De verdere architectuur van de LonWorkstandaard is in de uitgebreide versie (PDF) aan de hand van de Domotrix van LonWork beschreven. Bekabelingeisen Elk knooppunt in een LON-systeem ondersteunt het LonTalk-protocol. Het protocol is onafhankelijk van het netwerkmedium en kan daardoor op nagenoeg elk type netwerkmedium werken. Zo zijn er mogelijkheden om gebruik te maken van twistedpair, powerline, radio frequent (RF), infrarood (IR), coaxiale kabels en optische glasvezelkabels.

Figuur Open netwerkstructuur van LonWorks (echelon.com, 2004) Interoperabiliteit Fabrikanten met interesse in LON hebben de LonMarks Interoperability Association opgericht. De LonMarks Association heeft een specificatie op applicatieniveau om 72

08/2011


merkonafhankelijke applicatie interoperabiliteit te realiseren. Producten die gecertificeerd zijn conform de LonMarks applicatie specificaties mogen het LonMarks-logo dragen. Voor een open netwerkstructuur is interoperabiliteit noodzakelijk, omdat voor het slagen van een open netwerkstructuur verschillende fabrikanten producten voor hetzelfde netwerk moeten kunnen maken. Op deze manier kan er concurrentie tussen producenten binnen het netwerk, in plaats van tussen de netwerken plaatsvinden. Veelbelovendheid LonWorks-technologie wordt wereldwijd door meer dan 4000 bedrijven gebruikt. Er zijn meer dan zes miljoen op LonWorks gebaseerde applicaties geïnstalleerd. In Italië is ENEL alle 27 miljoen elektriciteitsmeters aan het vervangen door moderne elektronische meters, die gebruikmaken van het LonTalk-protocol om te kunnen communiceren over het publieke distributienetwerk. De noodzakelijkheid voor configuratie en programmering in het veld maakt deze oplossing alleen toepasbaar in de niches van het domoticadomein, omdat getrainde engineers nodig zijn om deze werkzaamheden uit te voeren. Er zijn ontwikkelingen gaande om standaardprocessen van plug and play oplossingen te voorzien. Met zulke eigenschappen zal het de residentiële markt binnendringen. Website domoticastandaard www.infranet-partners.com

73

08/2011


14.1.4 Network Infrastructure Standards

In de categorie Network Infrastructure Standards worden de standaarden beschreven die zich richten op het realiseren van fysieke interoperabiliteit (connectiviteit). In de meeste gevallen definiëren deze standaarden alleen de eerste paar lagen in het OSI-model. Vaak kan een netwerk alleen bereikt worden door toepassing van een netwerkprotocol. Vooral de ondersteuning van het IP-protocol is tegenwoordig een belangrijk aspect van de Network Infrastructure Standards, omdat veel services ontwikkeld zijn voor communicatie via het internet. Hieronder worden de verschillende technologieën op het gebied van standaard netwerkinfrastructuren en -protocollen behandeld. Er is onderscheid gemaakt tussen bedrade en draadloze oplossingen. Bedrade netwerkstandaarden •

Ethernet (IEEE 802.3)

•

FireWire (IEEE 1394)

•

HomePNA

•

USB

•

X10

Draadloze netwerkstandaarden •

Bluetooth (IEEE 802.15)

•

DECT

•

UWB

•

WIFI (IEEE 802.11)

•

Z-Wave

•

Zigbee

74

08/2011


Ethernet (IEEE 802.3) Geschiedenis IEEE 802.3 wordt meestal Ethernet genoemd en is momenteel verreweg de meestgebruikte technologie om computers met elkaar te verbinden en randapparatuur toegankelijk te maken voor alle computers in het netwerk. Het principe werd uitgevonden in 1976 door Xerox (zie figuur hieronder). In 1985 werd het als IEEE 802.3 gestandaardiseerd en is daarmee royalty-free.

Figuur Het originele ontwerp van Ethernet uit 1976 (10 Gigabit Ethernet Alliance, 2002) Doel Het doel was het ontwikkelen van een manier om verschillende computers met elkaar te kunnen laten communiceren. Sinds de standaardisatie in 1985 is 10baseT (10 Mbps op UTP kabel) uitgegroeid tot een echte de facto-standaard met name doordat zoveel verschillende (kantoor)toepassingen ondersteund worden, maar vooral ook het feit dat het protocol ideaal is als basis voor IP. Functionaliteit Voor Ethernet kan gebruikgemaakt worden van coax, UTP of glasvezelkabel. Aangezien de draadloze versie van Ethernet, Wireless LAN IEEE 802.11, een eigen protocol en structuur heeft, wordt deze hier apart behandeld. Bekabelingeisen Met de huidige ontwikkelingen op het gebied van datasnelheid en beheer van bandbreedte worden naast computertoepassingen ook multi-mediatoepassingen mogelijk. De drijvende krachten zijn bedrijven als HP, 3Com, Intel, Netgear, Xircom, enzovoort. De snelheden op basis waarvan Ethernet data kan produceren varieert tussen 10 Mbps tot 1000 Mbps afhankelijk van het medium en de te overbruggen afstand. Inmiddels is het mogelijk om via de powerline op basis van Ethernet tot 14 Mbps aan data te transporteren. In de uitgebreide versie (PDF) is aan de hand van de Domotrix de architectuur van het Ethernet-protocol uiteengezet. Interoperabiliteit De interoperabiliteit van Ethernet is groot omdat het gebruikmaakt van het IP. Wereldwijd is Ethernet de leidende standaard als het gaat om het creëren van netwerken tussen computers, zowel voor commerciële doeleinden (commerciële gebouwen) als voor consumenten doeleinden (woningbouw). Veelbelovendheid Ethernet is feite een broadcastmedium: de pakketjes hebben in hun header het MAC-adres (een soort serienummer) van de ethernetpoort waar ze naar toe moeten, waarna ze aan alle aangesloten computers worden aangeboden en door de computer met het juiste adres worden geaccepteerd. Dit houdt in dat het medium nogal inefficiënt en oncontroleerbaar wordt gebruikt, zeker ook naarmate er meer apparaten gebruik van maken; het is een zogenaamd ‘shared medium’. Dit maakt Ethernet dus in feite ongeschikt voor klassieke domoticadiensten: het is niet gegarandeerd dat beheerinformatie op tijd en in de goede volgorde aankomt op de bestemming, met name als het medium tegelijkertijd gebruikt wordt voor bulk datatransport. Met zogenaamde ethernetswitchen kan dit gedeeltelijk verholpen worden, maar ook op IP-niveau (met routers) kan efficiënter

75

08/2011


datatransport worden bereikt. Boven laag 2 is Ethernet volledig transparant voor gebruik van protocollen op de hogere lagen. Website domoticastandaard standards.ieee.org

Firewire (IEEE 1394) Geschiedenis IEEE 1394 is in het midden van de jaren negentig ontstaan uit FireWireTM van Apple computers. Het is een standaard voor het transport van digitale audio-/videostromen. Net als USB heeft IEEE 1394 een eigen kabel en plug. IEEE 1394 ondersteunt asynchrone datatransmissie, maar is geoptimaliseerd voor isochrone datastromen met zeer hoge snelheid, oftewel ‘streaming’ data als bijvoorbeeld video. Apple was op zoek naar goedkope en gebruikersvriendelijke connectiviteit tussen digitale videorecorders en PC’s. Apple noemde het resultaat ‘FireWire’, een naam die nog steeds wordt gebruikt en volledig uitwisselbaar is met IEEE 1394. Ook de naam i-Link (van Sony) is synoniem voor IEEE 1394, maar wordt nog maar zelden gesignaleerd in de vakliteratuur. Officieel heet de standaard overigens IEEE 1394A, die minimale aanpassingen bevat op voorganger IEEE 1394-1995. Inmiddels zijn de ontwikkelingen verder gegaan en wordt de opvolger van FireWire toegepast in de computer van Apple, bekend onder de naam FireWire 800 of IEEE 1394B. Deze nieuwe variant is ontstaan uit een iniatief van de Video Electronics Standards Association (VESA) groep, een consortium van ruim 200 bedrijven. Doel Het doel van Apple computers met FireWire is het ontwikkelen van een snelle interface waardoor randapparatuur met hoge eisen aan datatransmissie met de computer verbonden kan worden. Inmiddels is de eerst generatie FireWire breed toegepast als standaard in apparaten als digitale camcorders en camera´s, om deze met PC of notebook te kunnen verbinden. Functionaliteit Net als bij USB gaat het bij IEEE 1394 in eerste instantie om een standaard interface/plug en connectoren. Verder kent IEEE 1394 een prioritiseringmechanisme om voor verschillende gelijktijdige informatiestromen voldoende bandbreedte te garanderen. De nieuwe variant van FireWire, FireWire 800, kan enorme snelheden over relatief lange afstanden aan (zie figuur hieronder).

76

08/2011


Figuur Datatransmissie en overbrugbare afstand per media met IEEE 1394B (apple.com, 2004) Dit is de toekomst voor applicaties die gebruikmaken van veel datatransport, zoals video en grafische media, die vaak honderden of soms zelfs duizende megabytes data per bestand gebruiken. In de uitgebreide versie (PDF) is aan de hand van de Domotrix de architectuur van de IEEE 1394-standaard beschreven. Bekabelingeisen Om de apparaten met elkaar te verbinden wordt een speciale kabel gebruikt, die twee aderparen bevat plus twee stroomdraden. De kabel wordt zowel voor de contentstroom als de controle-informatie gebruikt en het netwerk vormt een logische bus. Met IEEE 1394A kunnen snelheden tot 400 Mbps gehaald worden bij afstanden tot 5 meter en met IEEE 1394B kunnen snelheden tot 3200 Mbps gehaald worden bij afstanden tot 5 meter. Interoperabiliteit Door de openheid van de IEEE 1394-standaard is de interoperabiliteit gewaarborgd. Het bewijs hiervoor is reeds geleverd door het feit dat IEEE 1394 de standaard is geworden voor de communicatie tussen digitale apparaten en PC of notebooks. Daarnaast is de opvolger IEEE 1394B backwards compatible met FireWire 1394. Veelbelovendheid IEEE 1394 wordt veel toegepast voor de interconnectie van PC met (data intensieve) randapparatuur naast USB. De verwachting is dat de opvolger IEEE 1394B dit voort zal zetten. De FireWire 800-standaard is zeer veel belovend voor de toekomst, ook omdat IEEE 1394 door HAVi wordt toegepast als standaard. Website domoticastandaard www.apple.com

HomePNA Geschiedenis HomePNA staat voor Home Phoneline Network Alliance en is de naam van een industrieel consortium met ongeveer 200 leden. Belangrijkste trekkers zijn 3Com, Intel, HP, AMD, Motorola, Broadcom en AT&T. In 1998 zijn de specificaties van HomePNA 1.0 bevroren en in 2000 die van HomePNA 2.0. Ondertussen zijn er in de VS ruim 10 miljoen apparaten met HomePNA verkocht en is daarmee goed op weg om aldaar ook de facto-standaard te worden. Het standaardisatie-instituut “The International Telecommunication Union (ITU)” heeft een specificatie op het gebied van telefoonlijnnetwerkstandaarden opgesteld, gebaseerd op HomePNA 2.0, namelijk : “G.989.1, G989.2 en G989.3”. Voor de nieuwe HomePNA 3.0 specificatie van de HomePNAstandaard, wordt de specificatie opgesteld. Doel Het op de markt brengen van een protocol voor huisautomatisering dat vooral van bestaande fysieke media, zoals de telefoonlijn, gebruik kan maken. Zo wordt het mogelijk zonder renovatiewerkzaamheden computernetwerken te installeren. Functionaliteit HomePNA is in feite een variant op Ethernet: het maakt ethernetverkeer mogelijk op de platte 2-aderige telefoonkabel, in plaats van op het tot dan toe gangbare twistedpair of coax. Dit heeft als groot voordeel dat in huizen met voldoende telefoonkabels (bijvoorbeeld in huishoudens met meer dan één vaste telefoon) geen nieuwe bekabeling hoeft te worden aangelegd, waarbij nog komt dat de prijs van de HomePNA-netwerkadapters niet veel hoger is dan die van ethernetkaarten. HomePNA richt zich grofweg dus op dezelfde toepassingen als Ethernet (zie figuur hieronder). 77

08/2011


HomePNA-kaarten verbruiken ook ongeveer evenveel energie als ethernet-adapters. Inmiddels kan de laatste versie van HomePNA een transmissiesnelheid van 128 Mbps tot maximaal 240 Mbps halen over de conventionele telefoonlijn als medium. In de uitgebreide versie (PDF) is aan de hand van de Domotrix de architectuur van HomePNA uiteengezet.

Figuur Mogelijke netwerkstructuur van HomePNA (homepna.org, 2004) Bekabelingeisen HomePNA is ontwikkeld om op bestaande media te kunnen opereren. Er wordt gebruikgemaakt van een 2-aderige telefoondraad. Uit onderzoek is gebleken dat tevens van twistedpair gebruikgemaakt kan worden. Interoperabiliteit Er zijn nog wel enige gevallen bekend uit de literatuur van gebrekkige interoperabiliteit. Sommige (vaak slecht aangelegde) telefoonnetwerken thuis en ook telefoontoestellen veroorzaken storingen in de 5-10 MHz band. Verder kan HomePNA op het publieke telefoonnet, mits het in-huis telefoonnetwerk daar direct op is aangesloten, voor verstoringen zorgen van de VDSL technologie. VDSL, een opvolger van ADSL, is echter nog vrijwel nergens door telecom operators geïmplementeerd en geoperationaliseerd. Veelbelovendheid In Amerika lijkt HomePNA de facto-standaard c.q. consortiumstandaard te worden. In Europa gaat het wat minder hard. Dat komt voornamelijk doordat de HomePNA-industrie zich allereerst richt op de Amerikaanse markt, maar ook doordat het gemiddelde aantal telefoonwandcontactdozen per huishouden in Europa (ongeveer 2) ruim onder dat van de VS ligt (ruim 5) en de Europese markt dus kleiner is dan de Amerikaanse. Ondanks de hoge snelheden die gehaald kunnen worden voor het in-huis netwerk lijkt de veelbelovendheid van de HomePNAstandaard voor Europa niet erg hoog. Website domoticastandaard www.homepna.org

Universal Serial Bus (USB) Geschiedenis De eerste versie van USB (Universal Serial Bus) is gespecificeerd in 1995 door met name de computerindustrie (onder andere Compaq, Hewlett-Packard, Intel, Lucent, Microsoft, NEC, Philips). In deze fase werd de eerste USB-standaard versie 1.1. gecreëerd. In 1999 werd gestart met het formeren van een nieuwe USB-standaard die de prestaties van de eerste standaard zou moeten 78

08/2011


verbeteren. Deze nieuwe USB versie 2.0. kan tot veertig keer meer datasnelheid halen. Inmiddels is deze standaard op de markt en wordt deze in veel PC´s en randapparatuur toegepast in plaats van de USB versie 1.1. Doel USB (Universal Serial Bus) is ontwikkeld om alle soorten randapparatuur via één type poort op een PC te kunnen aansluiten, zonder dat dit ten koste gaat van de functionaliteit. Nieuwe randapparatuur wordt automatisch door USB herkend, wat de installatie aanzienlijk vereenvoudigt. Functionaliteit USB is vooral bedoeld als standaard interface/plug om PC-randapparatuur en audio/videoapparratuur gemakkelijk met de PC te kunnen verbinden, zoals printers, scanners, digitale fotocamera’s, externe modems, CD-ROM-spelers, etc. Voorheen werden daarvoor altijd zeer specifieke interfaces gebruikt (seriële poort, parallelle poort, muis- en toetsenbordpoorten, etc.). De datasneheid van 12 Mbps van USB versie 1.1. is voldoende voor de normale PC-randapparatuur zoals telefoons, toetsenborden, muizen en dergelijke. Zowel oude als nieuwe randapparatuur zal gebruik kunnen maken van de USB 2.0-standaard, doordat deze backwards compatibel is. Deze randapparatuur zal gebruik blijven maken van de oude USB-standaard versie 1.1. De hogere bandbreedte van HI-speed USB 2.0. zal PC-randapparatuur toestaan met meer apparaten zoals hoge resolutie videoconferentiecamera´s, nieuwe generatie scanners en printers, snelle opslag media en snellere breedband internet connecties, te communiceren.

Figuur De uiteinden van een USB-kabel (usb.org, 2004) Hierboven is in de figuur de beide uiteinden van de USB-kabel weergegeven. In de uitgebreide versie (PDF) is de architectuur van het USB-protocol en de bijbehorende bekabeling weergegeven. Daarnaast zijn de voordelen van de USB-standaard ten opzichte van voorgaande interfaces weergegeven. Bekabelingeisen De kabel bestaat uit één twistedpair en twee stroomdraden en wordt voor zowel de contentstroom als de controle-informatie gebruikt. Tevens kan veel randapparatuur via de USBverbinding vanuit de PC gevoed worden. Zoals de naam al zegt volgt de bekabeling een bustopologie. Interoperabiliteit USB is een typisch voorbeeld van een de facto-industriestandaard. Vanuit het ‘Easy PC initiative’ consortium zijn de specificaties opgesteld en sinds 1998 worden PC’s en randapparatuur standaard met USB 1.1 uitgerust. Naast USB worden er door de industrie geen andere benamingen voor deze interface gebruikt. Consumentenprijzen voor USB 1.1 liggen nu op enkele tientallen Euro’s voor kabels en PC-kaarten. Gezien het huidige productievolume ligt verdere prijserosie niet in de verwachting. USB-hubs zijn iets duurder. Ook een IP-netwerk kan op USB worden gerealiseerd. In die

79

08/2011


zin biedt USB dus een heel open interface richting netwerklaag en is interoperabiliteit tussen fabrikanten van PC’s en randapparatuur gegarandeerd Veelbelovendheid Microsoft, Compaq, Intel en anderen hebben inmiddels een geavanceerde opvolger van USB: USB 2.0. De datacapaciteit van USB 2.0-netwerken is ongeveer 480 Mbps. Met name het branden van CD-Roms en dergelijke wordt daardoor serieus versneld. Inmiddels worden de meeste PC en randapparatuur met de USB 2.0-standaard uitgerust. USB 2.0 is compatible met de oude USB-versie. Voor de implementatie van USB worden geen royalty’s gevraagd, wat dit systeem veelbelovend maakt. Website domoticastandaard www.usb.org

X10 Geschiedenis In 1970 richtte een groep engineers een bedrijf op dat Pico Electronics genoemd werd en dat gevestigd was in Glenrothes in Schotland. In het midden van de jaren '70 kwam de doorbraak in huisautomatisering doordat het mogelijk werd apparaten op afstand aan te sturen. Op basis van een Integrated Ciruit (IC) werd het mogelijk om apparaten aan de sturen. X10 werd op de retailmarkt gebracht. Inmiddels is X10 uitgegroeid tot een de facto-standaard op het gebied van huisautomatisering en wordt onder andere gebruikt door IBM, RCA, GE, Mircrosoft en anderen. Het X10-protocol en aanverwante producten kunnen in meer dan 10 miljoen Amerikaanse huizen teruggevonden worden. Doel X10 is ontstaan in de evolutie van wat uiteindelijk de PC is geworden. De eerste IC’s die voor het X10-protocol gebruikt zijn, kwamen voort uit de eerste rekenmachine. Op dit moment is X10 een relatief goedkope oplossing voor huisautomatisering, ondanks dat de betrouwbaarheid niet 100% is gebleken. Het doel van X10 is een lowbudget oplossing generen voor de aansturing van systemen over de powerline. Functionaliteit X10 is een communicatietaal die het mogelijk maakt om producten, die compatible met X10 zijn met elkaar te laten communiceren via het bestaande elektriciteitsnetwerk in huis. De installatie is simpel, een verzender op één locatie in het huis verzendt zijn controlesignaal (aan, uit, dimmen, verlichten, enz.) naar een ontvanger die op een andere locatie in het huis aangesloten is. Door gebruik te maken van een simpele Graphic User Interface (GUI) kunnen tot 256 adressen geprogrammeerd worden. Om twee producten aan en uit te laten gaan op hetzelfde signaal is het mogelijk om beide producten hetzelfde adres toe te kennen. In de uitgebreide versie (PDF) is de architectuur van de X10-standaard beschreven aan de hand van een aantal figuren. Bekabelingeisen Wanneer in huis de voorgeschreven elektrische installatie aanwezig is, kan in principe X10 toegepast worden. Om door het gehele huis de signalen van X10 te kunnen verzenden en ontvangen dient er echter wel een fasekoppelaar geplaatst te worden en een filter om de X10signalen niet het openbare elektriciteitsnetwerk op te laten gaan. Interoperabiliteit De interoperabiliteit met X10 is goed georganiseerd, elk product dat het X10-logo draagt, kan communiceren met andere X10-producten van andere fabrikanten. Omdat X10 gebruikmaakt van de bestaande powerline kan het last hebben van ‘ruis’ waardoor er storingen kunnen optreden, bijvoorbeeld door een droger, wasmachine of stofzuiger. Dit probleem is echter op 80

08/2011


te lossen door een filter te plaatsen. Daarnaast dienen de verschillende fases bij een meerfaseinstallatie met elkaar verbonden te worden om het X10 signaal door te sturen, dit wordt ook wel een fasekopelaar genoemd. Veelbelovendheid De meeste X10-producten zijn betaalbaar en het feit dat deze producten over de bestaande infrastructuur kunnen communiceren, zorgt ervoor dat er geen kostbare nieuwe bedrading noodzakelijk is. Hoewel X10 niet de betrouwbaarste manier van communiceren is gebleken, is het wel de goedkoopste. Daarom is en blijft de veelbelovendheid van X10 groot voor de klassieke domoticadiensten, omdat het van bestaande infrastructuur gebruik maakt. Daarnaast kan van deze powerline ook gebruikgemaakt worden om een LAN te creëren door gebruik te maken van HomePLUG. Website domoticastandaard www.marrickltd.com Bluetooth (IEEE 802.15) Geschiedenis In 1994 begon Ericsson een studie naar toepassingsmogelijkheden voor kabelvervanging waarbij gebruik werd gemaakt van radio interfaces die goedkoop waren in vergelijking met bijvoorbeeld DECT en WLAN en die een laag vermogensverbruik hadden. In 1998 benaderde Ericsson andere fabrikanten van mobiele apparatuur met het doel een strategisch samenwerkingsverband aan te gaan: de zogenaamde Bluetooth Special Interest Group (SIG). Het doel van dit industriële consortium is om gezamenlijk specificaties op te stellen voor Bluetooth. De trekkers zijn 3Com, Ericsson, IBM, Intel, Lucent, Microsoft, Motorola, Nokia en Toshiba. Voor andere bedrijven bestaat de mogelijkheid zich als zogenaamde adopter van de Bluetooth-specificatie aan te sluiten, wat betekent dat het bedrijf zich inzet voor het ontwikkelen van toepassingen van Bluetooth. Ruim 2000 bedrijven hebben dat inmiddels gedaan, wat tot een enorme investeringsimpuls en media-aandacht heeft geleid. Dat is ook de belangrijkste reden waarom Bluetooth in dit rapport is opgenomen: hoewel Bluetooth nog lang geen de facto-standaard is, is een dergelijke grootschalige eensgezindheid tussen bedrijven nog nauwelijks eerder vertoond en daarom zal Bluetooth in de komende jaren ongetwijfeld toegepast worden. Tevens is recentelijk een aanvraag gedaan tot erkenning van de Bluetooth 1.1 specificatie als IEEE 802.15-standaard voor zogenaamde Personal Area Networks (PAN). Inmiddels is deze standaard door Bluetooth verkregen. De producten (Bluetooth PCMCIA kaarten, wireless headset, organizers, camera’s) zijn nu op de markt. De massamarkt ontbreekt echter nog en de prijzen zijn nog vrij hoog, enkele tientallen Euro’s per interface. Daarnaast lijkt Bluetooth de slag tegen WLAN te gaan verliezen. Doel Kabelvervanging door gebruik te maken van goedkope radio interfaces (2,4 Ghz) met laag vermogensverbuik. Functionaliteit Over toepassingen van Bluetooth is veel gezegd en geschreven. In feite beslaan ze alle vier de categorieën: computernetwerken, entertainment, telefonie en automatisering. Bij computernetwerken wordt voornamelijk gedacht aan vervanging van alle kabels waarmee randapparatuur en computers met elkaar zijn verbonden (printers, muis, toetsenbord, scanner, organizer, modem, etc.). Bij entertainment wordt gedacht aan simpel webbrowsen en dergelijke. Voor multimedia lijkt Bluetooth minder geschikt, vanwege de maximale bandbreedte van 720 kbps. Toepassingen op het gebied van telefonie liggen bij vast/mobiel integratie (mobiele telefoon thuis gebruiken als draadloos toestel voor het vaste net), draadloze headset voor de mobiele telefoon, etc. In de categorie van automatisering vallen eigenlijk alle klassieke domoticadiensten en vervanging van alle huidige infrarood toepassingen. Welke toepassingen uiteindelijk ingang zullen vinden bij de 81

08/2011


consument zal nog moeten blijken. Op elk van de toepassingsgebieden kan het benodigde netwerk ook gerealiseerd worden met andere (draadloze) technologieën, zoals WLAN en DECT. In de meeste gevallen zijn de prestaties van Bluetooth ook minder goed dan van WLAN en DECT. Of de consument dat accepteert moet nog blijken. Bluetooth biedt echter ten opzichte van de andere standaarden het voordeel toepasbaar te zijn op alle genoemde toepassingsgebieden. Daardoor is de potentie om daadwerkelijk een massamarkt te bereiken groter. In de uitgebreide versie (PDF) is de architectuur van Bluetooth aan de hand van een Domotrix beschreven. Interoperabiliteit Omdat het gaat om het vervangen van de kabel naar de randapparatuur, dienen alleen zender en ontvanger aan het Bluetooth-signaal te voldoen. Bluetooth is dan ook niet interoperabel met andere standaarden. Veelbelovendheid Gezien het lage energieverbruik en de potentieel lage hardwarekosten lijkt Bluetooth van de in dit hoofdstuk besproken draadloze technologieën de meeste mogelijkheden te bieden voor het realiseren van klassieke domoticadiensten in met name bestaande bouw. Website domoticastandaard www.bluetooth.com

DECT ( ETS EN 301 175) Geschiedenis DECT is een verzameling van Europese standaarden (ETSI) voor draadloze communicatie binnenshuis met als basis ETS 300 175 uit 1992 voor draadloze digitale telefonie. Belangrijke spelers in de markt zijn onder andere Siemens, Ascom, Ericsson, Lucent en Philips. Doel Het doel van de DECT-standaard is het creëren van een veiliger en kwalitatief betere verbinding voor de draadloze huistelefoon. Functionaliteit DECT biedt ten opzichte van analoge draadloze telefonie onder andere de voordelen van hogere spraakkwaliteit en bescherming tegen afluisteren. Tevens ondersteunt een DECTbasisstation allerlei ISDN-specifieke functionaliteiten en werkt het als een huis- of bedrijfscentrale. Sinds 1993 zijn er tientallen miljoenen DECT-toestellen wereldwijd verkocht. Daarmee is DECT de facto-standaard voor digitale draadloze telefonie binnenshuis. Naast telefonie binnenshuis wordt DECT, met name in de ontwikkelende landen, ook veel toegepast in het aansluitnet als implementatie van Wireless Local Loop. Hiermee kunnen snel en goedkoop enigszins afgelegen bewoonde gebieden van telefonie worden voorzien. In de uitgebreide versie (PDF) is de architectuur van DECT aan de hand van een Domotrix beschreven. Interoperabiliteit In latere ETSI-standaarden worden zogenaamde profielen gedefinieerd (set van protocollen) waarmee DECT-systemen kunnen worden aangesloten op bijvoorbeeld ISDN- en GSMnetwerken. Met het Generic Access Profile (GAP) is interoperabiliteit tussen DECT-toestellen van verschillende fabrikanten gegarandeerd. Daarnaast zijn er ook profielen gedefinieerd voor datatoepassingen, zowel voor controletoepassingen (Messaging Services) als meer breedbandig datatransport (DPRS, DECT Packet Radio Switching). Met name producten die DECT hebben geïmplementeerd als vervanger van de seriële computerkabel beginnen sinds twee jaar, weliswaar mondjesmaat, op de markt te komen. Er zijn echter vrijwel geen producten die op DECT een volwaardig LAN weten te realiseren, dat wil zeggen producten waarmee apparaten, files en de internetaansluiting met meerdere computers in huis draadloos gedeeld kunnen worden, zoals 82

08/2011


bijvoorbeeld op een vast Ethernet. In principe maakt DPRS dat wel mogelijk (tot 800 kbps), maar de meeste fabrikanten hebben in hun producten DPRS maar gedeeltelijk geïmplementeerd. Deze producten zijn ook nog niet interoperabel. Veelbelovendheid Vanwege de ongestoorde frequentieband, de ‘messaging’ profielen, de prioritiseringsprotocollen en natuurlijk de afwezigheid van bekabeling lijkt DECT zeer geschikt voor domoticadiensten. Toch zijn er nauwelijks implementaties bekend gebaseerd op DECT. Dat ligt met name aan de hoge hardwarekosten en het hoge energieverbruik. DECT-interfacekaarten zijn nog niet verkrijgbaar onder de 100 Euro. Dat heeft gedeeltelijk te maken met het feit dat DECT een relatief ingewikkeld protocol is in vergelijking tot andere populaire draadloze technologieën. Verder kan met DECT geen wereldmarkt bereikt worden vanwege de ongeschiktheid in de VS en is de DECT-industrie te verdeeld om gezamenlijk een Europese massamarkt te kunnen creëren. Tenslotte is voor veel domoticadiensten een laag energieverbruik cruciaal. DECT kent echter geen ‘power save’ mode en alleen al het zendvermogen bedraagt 250 mW, tegenover bijvoorbeeld 1 mW voor sommige implementaties van Bluetooth. Gebruik van een DECT PC-kaart in een laptop kan tot een levensduurreductie van de batterij leiden van zo’n 50% ten opzichte van een Ethernet PC-kaart. Website domoticastandaard http://nl.wikipedia.org/wiki/DECT

Ultra Wide-Band (UWB) Geschiedenis Ultra Wideband is ontstaan als uitkomst van een onderzoek naar elektromagnetisme in 1962. Er werd aan gerefereerd als ‘baseband’, ‘carrier-free’ of ‘impulse’.

Figuur UWB spectrum mask voor indoor communicatiesystemen (Discrete Time Communications, 2004)

83

08/2011


Het eerste apparaat dat gebruikmaakte van UWB was de hoge resolutie radar. Vanaf 1962 tot 1994 zijn alle onderzoeksprogramma’s naar UWB geheim geweest voor militaire doeleinden. Vanaf 1994 zijn de mogelijkheden van UWB voor de commerciële markt onderzocht. UWB wordt gedefinieerd als elk signaal dat meer dan 500 MHz aan bandbreedte in het bereik van 3.1 GHz tot 10.6 GHz bestrijkt en voldoet aan het spectrum dat in het figuur hierboven weergegeven wordt. De recente verdeling van het licentieloze spectrum en de nieuwe definitie van UWB, gedefinieerd door de FCC (Federal Communications Commision,) hebben de UWB-fabrikanten aangezet om een nieuwe methode te ontwikkelen om het UWB-spectrum te gebruiken. Het is niet gebaseerd op impulsradio, maar op een nieuw concept dat gebruikmaakt van verschillende banden. Deze techniek heeft verschillende voordelen, doordat de draadloze verzendapparatuur die gebruikmaken van deze techniek beter uitbreidbaar, adaptief en makkelijker kunnen samenwerken met andere systemen zoals IEEE 802.11. De studiegroep (IEEE 802.153a) werkt de afgelopen jaren nauw samen met de UWB-fabrikanten. Uit discussies en presentaties is gebleken dat de UWB-technologie de beste basis voor de nieuwe standaard zal zijn. De nieuwe standaard zal onder de naam van IEEE 802.15.3a gaan vallen. Doel Het doel van IEEE 802.15.3a, dat gebruikmaakt van de UWB-technologie, is het verzorgen van een specificatie voor een lage complexiteit, lage kosten, laag energieverbruik en hoge draadloze datatransmissie tussen apparaten in de persoonlijke werkomgeving. De datatransmissie moet hoog genoeg zijn (hoger dan 110 Mbps) om aan de consumenteneisen van WPAN (Wireless Personal Area Networks) te voldoen. Functionaliteit WPAN wordt hier gedefinieerd als apparaten die gedragen worden, of gelokaliseerd zijn bij het lichaam. Specifieke voorbeelden van apparaten die aan deze definitie voldoen zijn computers, personal digital assistants (PDA’s) en printers. Het doel van de werkgroep is een WPAN ontwikkelen die tussen de 110Mbps en 480Mbps aan datatransmissiesnelheid kan generen. Unieke eigenschappen van UWB zijn: - Extreem moeilijk te onderscheppen. - Hoge datatransmissiecapaciteiten voor communicatie. - Fijne resolutie voor capaciteiten voor radar. - ‘Multipath’ immuun. - Gangbare architectuur voor communicatie, radar en positionering. - Lage kosten voor bijna geheel digitale architecturen. In in de uitgebreide versie (PDF) is een uitgebreide toelichting van de UWB-technologie weergegeven aan de hand van een aantal figuren. Interoperabiliteit Standaarden definiëren de regels waar systeemcomponenten gebruik van moeten maken om met andere apparaten (eventueel van andere producenten) te kunnen communiceren, waardoor interoperabiliteit ontstaat. Er moeten nog veel knelpunten overwonnen worden voordat UWB als wereldwijde standaard wordt aangenomen. Zoals met elke draadloos product bedoeld voor consumentengebruik moeten er grote volumes geproduceerd worden om kostenreductie en interoperabiliteit voor het gebruik van open standaarden te realiseren. Veelbelovendheid De veelbelovendheid van UWB is afhankelijk van het feit of UWB wereldwijd toegestaan zal worden voor commercieel gebruik. De Verenigde Staten is op dit moment het enige land waar UWB voor commerciële doeleinden legaal is. Producenten van UWB-technologie lobbyen bij lokale overheden om UWB te introduceren en toe te staan als nieuw draadloos communicatiemedium.

84

08/2011


Website domoticastandaard www.uwb.org

Wifi (IEEE 802.11) Geschiedenis IEEE 802.11 is sterk verwant aan IEEE 802.3 (Ethernet). Het belangrijkste verschil is dat IEEE 802.11 draadloos is. Het wordt daarom ook wel Wireless LAN of WLAN of ook wel Wireless Ethernet of Wireless fidelity (Wifi) genoemd. Helaas voldoen niet alle draadloze netwerken die zich Wireless LAN noemen aan IEEE 802.11, maar de meeste doen dat wel. Daarom hebben de belangrijkste fabrikanten in 2000 het Wireless Ethernet Compatibility Alliance (WECA) opgericht. Deze deelt het zogenaamde WiFi-logo uit aan alle interoperabele IEEE 802.11b WLAN’s. Naast het bestaande IEEE 802.11b is inmiddels de snellere opvolger IEEE 802.11g op de markt gebracht en wordt gecertificeerd door WECA met het WiFi-logo (zie figuur).

Figuur Wifi-logo (wi-fi.org, 2003) Doel Het doel van IEEE 802.11 (WLAN) is een draadloze toevoeging voor de vaste Ethernetverbinding te creëren ten einde uitbreidingen van een LAN gemakkelijker en zonder extra bekabeling mogelijk te maken. Functionaliteit WLAN wordt net als Ethernet voornamelijk toegepast bij kantoortoepassingen op computernetwerken. Meestal wordt het ingezet als draadloze verlenging en uitbreiding van een al bestaand, vast ethernetnetwerk. Voor de netwerkbeheerder biedt WLAN het voordeel om uitbreiding te realiseren zonder nieuwe kabels te hoeven trekken. De gebruiker heeft het voordeel van verhoogde mobiliteit: toegang hebben tot het bedrijfsnetwerk onafhankelijk van waar men zich in het gebouw bevindt. De nadelen van WLAN zijn: verhoogd risico op inbraak op het netwerk en mindere prestaties dan vast Ethernet. Door de technische evolutie van de laatste jaren en de hogere productie omvang vindt WLAN steeds meer toepassing in de woonomgeving. Er kunnen nu snelheden tussen de 11Mbps en 108Mbps gehaald worden met WLAN. In bijlage de uitgebreide versie (PDF) wordt de architectuur van WLAN aan de hand van een Domotrix beschreven.

85

08/2011


Interoperabiliteit Fabrikanten hebben de neiging om hun IEEE 802.11 compatibele producten in plaats van WLAN te noemen, een fabrikanteigen naam te geven, zoals WaveLAN (Lucent), Orinoco (ook Lucent), I-gate (Siemens), RangeLAN (Proxim), enzovoorts. En om de verwarring compleet te maken, bestaan er binnen IEEE 802.11 een aantal verschillende implementatievormen (IR, FHSS, DSSS, IEEE 802.11b, IEEE 802.11a, IEEE 802.11e, etc.) die soms wel en soms niet interoperabel zijn. In deze paragraaf wordt de nu meest gebruikte vorm besproken, IEEE 802.11b, maar ook de raakvlakken met de andere IEEE 802.11-standaarden worden aangegeven. Onder andere de nu verkrijgbare producten van Lucent, Cisco, Symbol, Proxim, Nokia en Siemens voldoen aan IEEE 802.11b. Deze producten zijn sinds 1997 op de markt. Inmiddels zijn bijna alle IEEE 802.11b producten interoperabel. De nieuwe IEEE 802.11g-standaard is interoperabel met IEEE 802.11b. Veelbelovendheid als Ethernet is WLAN in feite ongeschikt voor klassieke domoticadiensten: het is niet gegarandeerd dat beheerinformatie op tijd en in de goede volgorde aankomt op bestemming, met name als het medium tegelijkertijd gebruikt wordt voor bulk datatransport. Met de nieuwe IEEE 802.11e (grouper.ieee.org, 2003) lijkt daar overigens verandering in te komen. IEEE 802.11e producten prioriseren verkeerstypen en zijn compatibel met IEEE 802.11b producten. Inmiddels lijkt WLAN echter voor klassieke domotica haalbaar te worden (consumentenprijzen liggen nu rond de 50 Euro voor een interface en rond de 100 Euro voor een basisstation), er dient echter wel met de beveiligingsrisico’s rekening gehouden te worden. Wel biedt WLAN een ethernet-transparante interface naar hogere lagen en is daarmee dus geschikt voor een grote hoeveelheid al bestaande diensten. Het zendvermogen is voor de meeste kaartjes maximaal 30 mW en daarmee significant lager dan bij DECT. In de IEEE 802.11-standaard wordt tevens adaptief zendvermogen gedefinieerd: zenders passen hun vermogen aan op de afstand tot de ontvanger. Bron: www.wi-fi.org

86

08/2011


Z-Wave

Z-Wave is een gepatenteerde draadloze communicatieprotocol ontworpen voor domotica , met name om de afstandsbediening toepassingen in woon-en lichte commerciële omgevingen. De technologie maakt gebruik van een low-power RF radio ingebed of inbouw in het huis van elektronische apparaten en systemen, zoals verlichting, thuis toegangscontrole, entertainment systemen en huishoudelijke apparaten. De Z-Wave Alliance is een internationaal consortium van fabrikanten die interoperabele Z-Wave apparaten produceren. De Z-Wave Alliance is een samenwerkingsverband van meer dan 160 onafhankelijke producenten die ermee hebben ingestemd om draadloze home control producten op basis van de Z-Wave standaard op te bouwen. Belangrijkste leden zijn onder andere Cooper schakelaars , Danfoss , FAKRO , IngersollRand , Intermatic , Leviton , Universal Electronics , Wayne-Dalton , Z-Wave en Zensys . Producten en toepassingen van de Z-Wave Alliance vallen in alle belangrijke sectoren van de markt voor residentiële en licht commerciële controle toepassingen. Deze omvatten verlichting, HVAC -en veiligheidscontrole, evenals home theaters, geautomatiseerde venster behandelingen, zwembad en spa controles, garage en toegangscontrole en nog veel meer.

Z-Wave communiceert met behulp van een low-power draadloze technologie, speciaal ontworpen voor de afstandsbediening toepassingen. De Z-Wave draadloos protocol is geoptimaliseerd voor een betrouwbare, low-latency communicatie van kleine datapakketjes, in tegenstelling tot de wifi en andere IEEE 802.11 gebaseerde draadloze LAN- systemen die zijn ontworpen in de eerste plaats voor high-bandwidth datastroom. Z-Wave is actief in de sub-gigahertz frequentiebereik rond 900 MHz . Deze band concurreert met een aantal draadloze telefoons en andere elektronische consumenten apparaten, maar vermijdt interferentie met wifi en andere systemen die werken op de drukke 2,4 GHz- band. Z-Wave is ontworpen 87

08/2011


om gemakkelijk te worden ingebed in de consumenten elektronica-producten, inclusief batterij aangedreven apparaten, zoals afstandsbedieningen, rookmelders en beveiliging sensoren. Z-Wave wordt momenteel ondersteund door meer dan 200 fabrikanten wereldwijd en verschijnt in een breed scala van consumentenproducten in de VS en Europa. De standaard zelf is niet geopend en is alleen beschikbaar voor Zensys klanten onder non-disclosure agreement . Enkele Z-Wave product leveranciers maken gebruik van open source standaarden in samenwerking met hobbyisten. Radio specificaties: •

Bandbreedte: 9600 bit / s of 40 kbit / s, volledig interoperabel

•

Modulatie : GFSK

•

Bereik: Ongeveer 100 meter (of 30 meter) uitgaande van "open air" omstandigheden, met een kleiner bereik binnenshuis afhankelijk van de bouwmaterialen, etc.

•

Frequentie band: De Z-Wave Radio maakt gebruik van het 900 MHz ISM-band: 908.42 MHz (Verenigde Staten); 868,42 MHz (Europa), 919,82 MHz (Hong Kong), 921,42 MHz (Australië / NieuwZeeland).

Bronnen: •

http://www.z-wave.com/modules/ZwaveStart/

•

http://en.wikipedia.org/wiki/Z-Wave

88

08/2011


Zigbee

ZigBee is een open standaard voor draadloze verbindingen tussen apparaten op korte afstand. Het is bedoeld als aanvulling op Bluetooth en wifi, het wordt gebruikt voor het doorsturen van sensorgegevens en voor (proces)besturing (monitoring & control), zoals de gezondheid van een patiënt of de veiligheid in uw huis controleren met behulp van sensoren. ZigBee is de naam voor een standaard voor draadloze communicatie die ontworpen is vooral voor toepassingen in de industrie. ZigBee gaat bijvoorbeeld van afstandsbedieningen tot de communicatie tussen machines in een fabriek. Praktisch voorbeeld van een thuissituatie met ZigBee: •

ZigBee Lamp controller: het licht bedienen op afstand

•

Draagbare Panic button: mensen met een slechte gezondheid kunnen met een simpele druk op de knop de hulpdiensten verwittigen via de telefoonlijn

•

Deur en raam beveiliging

•

ZigBee Mailbox detector: detecteert of er post is geleverd in de brievenbus, handig tegen diefstal

•

Computer met ZigBee Human Interface devices: toestellen met software waarmee je het huis kunt automatiseren

•

Het huis is geautomatiseerd: Het licht kan op afstand aangestoken worden, er is inbraakbeveiliging (bij inbraak wordt de politie ingelicht en gaat het licht aan), een panic button voor noodgevallen met de gezondheid en detectie van post. Alles wordt gelokaliseerd en geconfigureerd door de PAN coördinator. Dus de coördinator alarmeert de politie en de hulpdiensten.

ZigBee vindt zijn oorsprong in de IEEE-norm 802.15.4. De IEEE 802.15.4 voorziet 3 frequentiebanden waarin ZigBee kan werken: 868,3 MHz (europa), 902-928 MHz (Amerika) en 2405-2480 MHz (wereldwijd). De transmissiesnelheid bedraagt maximaal 250 kbps met een bereik van 100 meter en ondersteunt een netwerk tot 65.000 apparaten. ZigBee is een product van de ZigBee Alliance. De ZigBee alliantie is een associatie van bedrijven die samenwerken om (monitoring & control) producten aan te bieden gebaseerd op ZigBee. Deze producten hebben bepaalde eigenschappen: betrouwbaar, laag stroomverbruik, draadloos netwerk, goede prijs/kwaliteit. De alliantie heeft een aantal bekende promotors zoals Motorola, Philips, Samsung, Siemens… Protocollen: ZigBee is gebaseerd op de IEEE 802.15.4 standaard (defineert de fysieke en MAC laag van het OSImodel). De lagen boven de specificatie van de 802.15.4 noemt men de ZigBee standaard, dus het is een uitbreiding op de 802.15.4 specificatie. 89

08/2011


De fysieke laag is de laagste laag en bestaat uit 2 fysische lagen die werken op 2 aparte frequenties nl. 869/915 MHz en 2.4 GHz. Het gebruikt Direct Sequence Spread Spectrum (DSSS) om de verschillende frequentiebanden te verdelen in verschillende kanalen: 2.402-2.480 GHz in 16 kanalen, 915 MHz in 10 kanalen en 868 MHz in 1 kanaal. De fysieke laag voorziet 2 diensten: PHY data service en PHY management service. De PHY data service laat het zenden en ontvangen van PHY protocol data units (PPDU) toe over het radio kanaal. De eigenschappen van de fysieke laag zijn activatie en deactivatie van de radio tranceiver, energie detectie, kanaal selectie, link quality indication (LQI), verzenden en ontvangen van pakketten. De MAC laag voorziet toegang tot het radio kanaal door gebruik te maken van Carrier Sense Multiple Access met Collision Avoidance mechanisme (CSMA/CA). De MAC laag voorziet ondersteuning voor het verzenden van beacon frames, netwerk synchronisatie en betrouwbare transmissie. De MAC laag voorziet 2 diensten: MAC data service en MAC management. De MAC data service laat het zenden en ontvangen toe van MAC protocol data units (MPDU) over de PHY data service. De eigenschappen van de MAC laag zijn beacon management, kanaal toegang, GTS management, acknowledged frame delivery, association en disassociation. De netwerklaag zorgt voor het zenden en ontvangen van data naar en van de applicatie laag. De netwerklaag is verantwoordelijk voor: opstarten van een netwerk, membership geven en ontnemen, configureren van een nieuw toestel, adressen toekennen aan toestellen die in het netwerk komen, synchronisatie, veiligheid toevoegen aan uitgaande frames en weghalen bij ontvangst en routing. Men kan met ZigBee 3 soorten netwerken opbouwen: cluster, ster en boomstructuur. De applicatielaag bestaat uit 3 delen: Application Support Sublaag (APS), ZigBee Device Object (ZDO) en Application Framework (AF). De APS sub-laag is verantwoordelijk voor het bijhouden van tabellen voor ‘binding’, dit is nodig om 2 apparaten op elkaar af te stellen gebaseerd op hun diensten en behoeften, en het doorsturen van berichten tussen deze apparaten. Een andere taak van APS is discovery, dus het zoeken van andere apparaten in de nabijheid van een apparaat. ZDO is verantwoordelijk voor het definiëren van de rol van een apparaat in het netwerk en het opstellen van een veilige relatie tussen de netwerkapparaten. Zigbee versus Bluetooth versus wifi: De transmissiesnelheid van Zigbee is stukken lager dan wifi en Bluetooth omdat het ontwikkeld is met als doel een laag stroomverbruik te hebben. ZigBee, Bluetooth en wifi zijn werkzaam in de industriële, wetenschappelijke en medische (ISM-)radiobanden. Een ZigBee netwerk kan uit veel apparaten bestaan, hierdoor wordt het bereik van het netwerk ook vergroot omdat de apparaten informatie aan elkaar doorgeven tot aan de coördinator. Bronnen: •

http://nl.wikipedia.org/wiki/ZigBee

•

http://www.zigbee.org/

90

08/2011


14.2 Domotica geschikt voor de extramurale zorg Ik geef hieronder aan welke domotica geschikt zou kunnen zijn in de extramurale zorg waardoor oudere mensen langer zelfstandig kunnen blijven leven. Daarnaast geef ik maximaal vijf voorbeelden van domotica toepassingen per onderwerp die zich kunnen plaatsen in mijn basispakket met commentaar en score.

14.2.1 Veiligheid en bewaking

Parlofonie (deurtelefoon). Hierbij heeft de bewoner via een beeldscherm en camera zicht op de persoon die voor de deur staat en kan optioneel de mogelijkheid hebben om de deur vanaf afstand te openen. Vaak worden deze producten verkocht zonder de elektrische dooropener, maar hebben wel de mogelijkheid om deze aan te sluiten. • • • • • • • • •

• • • • • • • • •

Productnaam: Doorgaurd 300 Fabrikant: Marmitek Prijs: 129,95 Euro (+31,95) Communicatiestandaard: Wifi Weblink:http://www.elekhomica.nl/product_info.php?cPath=38&produ cts_id=740 Score: +++ Score: + Score: + Extra opmerkingen: Dit is alleen de deurtelefoon, als je een elektronisch slot erbij wilt moet je deze apart aanschaffen. Productnaam: Videx Videofoon Series 4000 Fabrikant: Videx Prijs: 695,00 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.novodome.nl/videofoon-serie-4000-6draadsopbouw-p-2496.html?osCsid=5u9pugrdqpl92db9l9valj06u4 Score: + Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Een bekabelde deurtelefoon met een redelijk hoge prijs en zwart-wit beeld.

91

08/2011 • • • • •

• • • •

• • • • • • • • •

• • • • • • • • •


Productnaam: Peephole Viewer Fabrikant: br'nno Prijs: 99,00 Euro Communicatiestandaard: wifi Weblink: http://www.novodome.nl/digitale-deurspionpeephole-viewer-p2666.html?osCsid=5u9pugrdqpl92db9l9valj06u4 Score: ++ Score: + Score: + Extra opmerkingen: Deze vervangt de huidige deurspion, maar vanwege de niet extreme prijs kan deze wel ingezet worden voor oudere mensen die graag willen weten wie voor hun deur staat zonder open te doen.

Productnaam: Optex iVision Wireless 2 Fabrikant: Optex Prijs: 289 Dollar Communicatiestandaard: wifi Weblink: http://www.smarthome.com/76408/Optex-iVisionWireless-2-Way-Video-Door-Intercom/p.aspx Score: + Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Een standaard draadloze deurtelefoon zonder de optie om de deur elektronisch te openen. Heeft de optie om deze ook via vaste bedrading aan te sluiten voor live-feeds.

Productnaam: DoorBell-Fon-DP-28IT ACNC Fabrikant: Prijs: 134,59 Dollar Communicatiestandaard: IP & DSL Weblink: http://www.smarthome.com/5070C/DoorBell-Fon-DP28IT-Door-Answering-System-Ivory/p.aspx Score: ++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Deze deurintercom kan aangesloten worden op de telefoons die aanwezig zijn in huis d.m.v. een gateway. Op deze intercom kan ook een elektronische deuropener aangesloten worden.

92

08/2011


Inbraakalarmering. Deze bewegingsmelders, raamsensoren en druksensoren kunnen met of zonder licht en geluid werken en kunnen de optie hebben om dit alarm door te sturen naar een GSM of de politie.

• • • • • • • • •

• • • • • • • • •

• • • • • • • • •

Productnaam: Konig draadloos alarmsysteem Fabrikant: Konig Prijs: 54 Euro Communicatiestandaard: Wireless (RF) Weblink: http://www.digitalplanet.nl/K-NIG-DRAADLOOSALARMSYSTEEM.html Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Slechts met 6 deur/raam alarmen, maar is uitbreidbaar met meerdere Konig alarmproducten Productnaam: Verisure Home Box Fabrikant: Verisure Prijs: 449 Euro (pakket) Communicatiestandaard: Verisure Weblink: https://mypages.securitasdirect.com/nl/webshopitem.html?itemId=191045 Score: + Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Dit systeem werkt alleen voor het Verisure alarm pakket.

Productnaam: JABLOTRON Draadloos alarmsysteem Fabrikant: Jablotron Prijs: 331 Euro Communicatiestandaard: Wireless (RF) Weblink: http://www.digitalplanet.nl/JABLOTRON-DRAADLOOSALARMSYSTEEM.html Score: ++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Uitbreidbaar met andere alarmproducten van Jablotron.

93

08/2011 • • • • •

• • • •

• • • • • • • • •


Productnaam: Smarthome SecureLinc 2 Fabrikant: Smarthome Prijs: 343,97 Dollar Communicatiestandaard: x10, wireless (RF) Weblink: http://www.smarthome.com/73903PG/SmarthomeSecureLinc-2-Wireless-Home-Security-System-with-InternalGSM/p.aspx Score: ++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Dit is een basispakket die via x10 en wireless (RF) werkt. Deze heeft ook de optie om het alarm door te schakelen naar een gsm telefoonnummer. Bestaat uit bewegingsmelders, contactalarmen en een toegangssysteem voor elektronische sloten. Productnaam: Central alarm system Fabrikant: JUNG Prijs: 1148,72 Engelse Pond Communicatiestandaard: KNX Weblink: http://www.knxnetwork.com/knx-alarm-central-p-388.html Score: Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Dit alarm is de basismodule voor KNX alarmsensoren. Deze alarmen kunnen via het KNX communicatiestandaard worden doorgevoerd naar andere KNX producten zoals interfaces en aanraakschermen.

14.2.2 Brand, rook en CO2 alarmen die doorgeschakeld kunnen worden naar een bewakingscentrale. • • • • • • • • •

Productnaam: Verisure rookmelder Fabrikant: Verisure Prijs: 449 Euro (pakket) Communicatiestandaard: IQ Weblink: http://www.verisure.nl/verisure-technology/homecontrol/brandbeveiliging.html Score: + Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Dit systeem werkt alleen voor het Verisure alarm pakket.

94

08/2011 • • • • • • • • •

• • • • •

• • • •

• • • • •

• • • •


Productnaam: EM6590 e-Domotica rookmelder Fabrikant: Eminent Prijs: Euro Communicatiestandaard: Eminent & Z-wave Weblink: http://www.e-domotica.com/shop/producten/em6590-edomotica-rookmelder Score: + Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Eminent heeft domotica producten die alleen kan communiceren met andere e-domotica producten van eminent. Hierdoor ben je afhankelijk van één merk en daardoor kreeg deze geen maximale score.

Productnaam: Merten ARGUS Smoke detector Fabrikant: Merten Prijs: 58 Euro Communicatiestandaard: Wifi Weblink:http://www.knxshop.co.uk/catalog/Catalog.aspx?NavID= 000-011-1050-MER547519&Part=MERTEN-MERTEN-ARGUS-smoke-detector-230-V-polarwhite Score: + Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Er schijnt dat deze volgens een richtlijn niet aangesloten mag worden op een draad infrastructuur.

Productnaam: Merten flush-mounted system relay Fabrikant: Merten Prijs: 64 Euro Communicatiestandaard: KNX Weblink: http://www.knxshop.co.uk/catalog/Catalog.aspx?NavID=000-0111050-MER548001&Part=MERTEN-MERTEN-Flush-mounted-system-relay-forARGUS-Connect-smoke-detector Score: + Score: +++ Score: + Extra opmerkingen: Deze module kan domotica aanluiten die met KNX standaard werken op externe alarm toestellen (domotica). Deze werkt volgens de x10 bussysteem en wireless.

95

08/2011 • • • • • • • • •

• • • • • • • • •


Productnaam: SEC-SA301RF HQ Optische RF Rookmelder Fabrikant: HQ Prijs: 23 Euro Communicatiestandaard: RF Weblink: http://www.digitalplanet.nl/HQ-OPTISCHE-RF-ROOKMELDERSEC-SA301RF.html?js=n Score: +++ Score: + Score: + Extra opmerkingen: Goedkope melder die via radiogolfverbinding met dezelfde units tegelijk het alarm laat luiden. Productnaam: Koolmonoxidemelder Fabrikant: 24homecare Prijs: 16,00 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.24homecare.nl/diversen Score: +++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Goedkoop op zich zelf staand alarm.

Toegangsverschaffing en registratie van sloten die alleen met een gepaste sleutel openen met bijvoorbeeld een RFID-tag (druppelsysteem), biometriesensor (bijv. een vingerafdruk) of via een masterkey.

• • • • • • • • •

Productnaam: HAI, Access Control Key Fob (pack of 10) Fabrikant: Home Automation, Inc Prijs: Minimaal 370 Dollar(+300 per extra slot) Communicatiestandaard: Wireless (RF-ID) Weblink: http://www.homecontrols.com/HAI-Access-Control-Key-FobPack-of-10-HA78A002 Score: + Score: ++ Score: +++ Extra opmerkingen: Dit is een druppelsysteem die elektronische sloten van hetzelfde merk kan openen. Je moet wel deze sloten en druppellezer apart aanschaffen.

96

08/2011 • • • • • • • • •

• • • • •

• • • •

• • • • • • • • •


Productnaam: HAI, Access Control Keypad Fabrikant: Home Automation, Inc Prijs: Minimaal 400 dollar Communicatiestandaard: Direct connection Weblink: http://www.homecontrols.com/HAI-Access-Control-KeypadHA54A001 Score: + Score: ++ Score: +++ Extra opmerkingen: Dit is een nummercode slot die elektronische sloten van hetzelfde merk kan openen.

Productnaam: Kwikset 910 TRL ZW 15 SMT CP Fabrikant: Smarthome Prijs: 249,00 Dollar Communicatiestandaard: Weblink: http://www.smarthome.com/51046SN/Kwikset-910TRL-ZW-15-SMT-CP-SmartCode-Wireless-Z-Wave-DeadBoltSatin-Nickel/p.aspx Score: + Score: +++ Score: +++ Extra opmerkingen: Een nummerslot die met draadloze communicatie gestuurd kan worden d.m.v. Z-Wave. Kan aan het huissysteem doorgeven dat je thuis komt en je kan zelf het slot instellen wanneer deze op slot gaat.

Productnaam:

RF Remote Controlled Keyless Entry Deadbolt, Brass Fabrikant: Morning Industry Prijs: 79,39 Dollar Communicatiestandaard: Wireless (RF) Weblink: http://www.smarthome.com/51890/RF-RemoteControlled-Keyless-Entry-Deadbolt-Brass-RF-01P/p.aspx Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Een losstaande deuropener die door RF-keys geopend kan worden. Door de lage prijs is deze zeer geschikt voor lagere budgets.

97

08/2011 • • • • • • • • •


Productnaam: Tychi Systems 100RHAB BioLever, Pearl Chrome Fabrikant: Tychi Systems Prijs: 399,00 Dollar Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.smarthome.com/5176LPC/Tychi-Systems100RHAB-BioLever-Pearl-Chrome-Left-Handed/p.aspx Score: Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Extra beveiliging d.m.v. de vingerafdruk van de bewoner of elk ander persoon die zich ermee heeft geregistreerd. Deze ontsluit de hendel en heeft hiermee geen apart elektronisch slot nodig.

Persoonlijke alarmering. Alarmmelders voor zorgdoeleinden, waarbij de gebruiker de zorg kan waarschuwen dat hij of zij dringende hulp nodig heeft. Dit kan bijvoorbeeld een draagbare zender zijn die de gebruiker kan activeren als deze in nood verkeerd. • • • • • • • • •

• • • • • • • • •

Productnaam: sec-aed10 Fabrikant: Vego Prijs: 44,35 Euro Communicatiestandaard: Telefoonlijn Weblink: http://www.vego.nl/nedis-alarm/sec-aed10/secaed10.htm Score: +++ Score: + Score: + Extra opmerkingen: Dit is een zeer goedkope maar ook zeer beperkte persoonlijk alarm meldsysteem. Dit alarm zal alleen een ingesproken bericht afspelen bij 3 geprogrammeerde telefoonnummers die hij op volgorde belt. Als degene die het bericht hoort een nummer intoets krijgt deze een spreek-luisterverbinding met het toestel en dus ook de persoon in nood. Hier komt dus geen gebruik van een meldcentrale voor.


98

08/2011 • • • • • • • • •

• • • • • • • • •

• • • • • • • • •


Productnaam: Care SecurePlus Fabrikant: Doro Prijs: 169,00 Euro Communicatiestandaard: Wireless (RF), DSL Weblink:http://www.zorgvoorsenioren.nl/valalarm.htm#opro ep Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Een ouderen telefoon waaraan draadloze druksensoren (halsketting en polszender) zijn verbonden voor alarmering.

Productnaam:

FU8000 Abus Secvest 2way draadloze alarmcentrale Fabrikant: Secvest 2way Prijs: 472,00 Euro Communicatiestandaard: Wireless (RF) Weblink: http://www.prodech-electronics.be/90-fu8000-abus-secvest2way-draadloze-alarmcentrale-d-nl-f-868-mhz.html Score: + Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Dit is een basismodule voor persoonlijke alarmering. Hier kunnen verschillende zenders (halszender, polszender) op aangesloten worden, maar kan ook uitgebreid worden met rookmelders, inbraakdetectie, valdetectie en draadloze alarm trekkoorden voor o.a. de slaapkamer en badkamer. Daarnaast is er ook de mogelijk om een buitenalarm met zwaailicht en geluid aan te brengen en aan te sluiten.

Productnaam: Powertell 680 Fabrikant: Amplicon Prijs: 169,00 Euro Communicatiestandaard: DECT, DSL Weblink:http://www.zorgvoorsenioren.nl/manual/ampli/powe rtel_680_pi_nl.pdf Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: De vervanging van een normaal telefoonsetje, maar hiermee heeft de bewoner ook een polszender waarmee de telefoon automatisch 3 geprogrammeerde telefoonnummers afgaat met een ingesproken bericht. Daarnaast kan deze telefoon 35 decibel hoger afgesteld worden voor ouderen met slecht gehoor.

99

08/2011


Valalarmering. Een sensor die de gebruiker bij zich meedraagt, waarbij deze alarm slaat als de sensor een valbeweging detecteert. Ik heb van dit onderwerp de 3 best bekende valalarmen beschreven.

• • • • • • • • •

• • • • • • • • •

• • • • • • • • •

Productnaam: Realive ValAlarm Fabrikant: Isolectric Prijs: 399,00 Euro Communicatiestandaard: DSL Weblink:https://www.ouderenwinkel.nl/naardewebwinkelvano uderenwinkelnl/communicatie/0429b09d210e51902/realivevalalarm.php Score: + Score: ++ Score: +++ Extra opmerkingen: Deze slaat alarm bij 3 voor in geprogrammeerde telefoonnummers en degene die dit bericht hoort kan een spreek-luister verbinding tot stand brengen.

Productnaam: Valdetector Daza 1085 Fabrikant: Daza Prijs: 150,00 Euro Communicatiestandaard: Weblink: http://daza-optiscanvalpreventie.webs.com/valdetectoren.htm Score: ++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Geen.

Productnaam: V.O.S. Veilig Op Stap Fabrikant: V.O.S. Prijs: 499,00 Euro (+19,95 per maand) Communicatiestandaard: GSM verbinding Weblink: http://www.veiligopstap.nl/uitleg.php Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Duur stukje techniek die ook buitenhuis te gebruiken is. Deze geeft een bericht (SMS) als deze een valbeweging detecteert, maar voor elke SMS zal de gebruiker of zorginstelling moeten betalen.

100

08/2011


Cameratoezicht. Bewakingcamera's die open gebieden, materiaal of leefruimtes staat gericht waarbij men van afstand de beelden kan bekijken en/of opslaan. Deze kan ook gebruikt worden voor intensievere toezicht in de zorg vanaf afstand. Daarnaast kunnen ze de optie hebben op pas actief te filmen nadat er beweging is waargenomen. Aangezien dat deze producten of over IP zijn (webcams en vanaf afstand bestuurbare camera's) of draadloze verbinding hebben en daardoor een kort bereik, heb ik een paar voorname producten hieronder getoond.

• • • • • • • • •

Productnaam: IP RoboCam21 Fabrikant: Marmitek Prijs: 247,00 Euro Communicatiestandaard: IP Weblink: http://www.marmitek.nl/nl/pdf/9833.pdf Score: + Score: +++ Score: +++ Extra opmerkingen: Duur maar beschikt ook over infrarood LED's bij gebruik in totale duisternis.

• • • • •

Productnaam: DVM-60 Fabrikant: Alecto Prijs: 147,00 Euro Communicatiestandaard: Wireless (RF) Weblink: http://www.alecto.nl/Images/Documents/DVM60NL.pdf Score: ++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Draadloos monitoren op korte afstand (50m binnenshuis).

• • • • • • • • • • • • •

Productnaam: Minidome 420 TVL Fabrikant: ABUS Prijs: 70 Euro Communicatiestandaard: IP Weblink: http://www.24homecare.nl/camera Score: +++ Score: +++ Score: +++ Extra opmerkingen: Een standaard bestuurbare camera die je aan het plafond kan hangen. vanwege de prijs is deze geschikt voor elk budget.

101

08/2011


14.2.3 Klimaatregeling

Voor mentaal gezonde oudere mensen die in bestaande situaties extramurale zorg krijgen, hebben vaak genoeg aan hun eigen thermostaat en de aanschaf van een nieuwe domotica uitvoering thermostaat zal hun mate van zelfstandigheid niet beïnvloeden.

14.2.4 Comfort

Automatische rolgordijnen. Gordijnen die met een klein motortje open en dicht gaan. • • • • • • • • •

Productnaam: Harrison Rolgordijn Fabrikant: Harrison Prijs: 568,00 Euro Communicatiestandaard: x10, xanura Weblink: http://www.elekhomica.nl/pdf/Harrison_folder.pdf Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Maatwerk, prijs kan variëren. Qua prijs alleen geschikt als luxe product voor dit rapport.

• • • •

Productnaam: G-Rail 6300 Fabrikant: Goelst Prijs: 589,00 Euro Communicatiestandaard: Voorbereid op domotica aansluitingen(?) Weblink: http://shop.haleurope.com/pdf_datasheet.php?products_id=91 Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Maatwerk, prijs kan variëren. Qua prijs alleen geschikt als luxe product voor dit rapport.

• • • • •

• • • • • • • • •

Productnaam: Somfy , Concept 25 Buismotor Fabrikant: Somfy Prijs: 261,90 Euro Communicatiestandaard: Geen Weblink:http://www.domoticahouse.com/product_info.php?product s_id=1386 Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Je moet buismotor en schakelaar apart van elkaar bestellen.

102

08/2011 • • • • • • • • •


Productnaam: Harrison Eureka Fabrikant: Harrison Prijs: 800,00 Euro Communicatiestandaard: x10, xanura Weblink:http://www.domoticahouse.com/product_info.php?produc ts_id=14978 Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Maatwerk (lente tot 6m), prijs kan variëren. Qua prijs alleen geschikt als luxe product voor dit rapport. Automatische deuropeners. Voor mensen met zwakke spieren.

• • • • • • • • •

• • • • •

• • • •

Productnaam: DB009A-ES-11 Fabrikant: Maaslandgroep Prijs: 1734,00 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.maaslandgroup.nl/serie/204deurautomaten Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Een standaard deuropener. Kan bedient worden via afstandbediening of andere sensoren (beweging, infrarood etc.) Productnaam: DWS102SCDT Fabrikant: Loxx Prijs: 1051,00 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink:http://www.beveiligingsoutlet.com/producten.html?page =shop.product_details&flypage=flypage_vertical.tpl&product_id= 85&category_id=23 Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Een standaard deuropener. Kan bedient worden via afstandbediening of andere sensoren (beweging, infrarood etc.)

103

08/2011


14.2.5 Verlichting

Verlichting die aangaat op bewegingsdetectie. Hierbij kan je denken aan halverlichting en buitenverlichting. • • • • • • • • • • • • • • • • • •

• • • • • • • • •

Productnaam: MB530 Fabrikant: Mr Beams Prijs: 19,95 Dollar Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.smarthome.com/251SL/Mr-Beams-MotionSensor-LED-Stair-Light/p.aspx Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Goedkoop en gebruiksvriendelijk. Productnaam: Xnite Lite Fabrikant: Greenliteusa Prijs: 3,96 Dollar Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.smarthome.com/903201/Xnite-LiteDiamond-Blue-Nite-Light/p.aspx Score: ++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Nog goedkoper dan de vorige, maar moet direct in een stopcontact worden gestoken en hiermee is deze niet erg flexibel. Productnaam:

Sentina PM-315B uMAX motionactivated light Fabrikant: Sentina Prijs: 23,02 Dollar Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.smarthome.com/46647/Sentina-PM-315B-uMAXMotion-Activated-Light/p.aspx Score: ++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Moet direct in een stopcontact worden gestoken en hiermee is deze niet erg flexibel.

104

08/2011


•

Productnaam:

• • • •

Fabrikant: Prijs: Communicatiestandaard: Weblink: http://www1.conrad.nl/scripts/wgate/zcop_nl3/?~tem plate=pcat_product_details_document&object_guid=0AABED48AA9C8172E10000000A0102 28&master_guid=&master_typ=&no_brotkrumennavi=&ownrow=13&p_load_area=0801050 &p_artikelbilder_mode=Ein&p_sortopt=object_description&page=1&p_catalog_max_results =20&cachedetail= Score: ++ Score: +++ Score: ++ Extra opmerkingen: Inbouw bewegingsmelder. Deze kan uitstekend worden geïnstalleerd in het plafond in een hal, zodat ouderen automatisch licht hebben als zij naar het toilet gaan.

• • • •

• • • • •

• • • •

Bewegingsmelder 360 inbouw Conrad 35,99 Euro n.v.t.

Productnaam: Bewegingsmelder inbouw wit Fabrikant: Conrad Prijs: 15,99 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www1.conrad.nl/scripts/wgate/zcop_nl3/?~template=pcat_prod uct_details_document&object_guid=E4FF6E3BABD18552E10000000A010220&master_guid= &master_typ=&no_brotkrumennavi=&ownrow=14&p_load_area=0801050&p_artikelbilder_ mode=Ein&p_sortopt=object_description&page=1&p_catalog_max_results=20&cachedetail= Score: ++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Deze bewegingsmelder kan men over bestaande lichtschakelaars heen monteren en zal automatisch activeren zodra deze beweging waarneemt.

Nachtverlichting, verlichting met een lichtsterktesensor die pas aangaat als het te donker wordt. • • • • •

• • • •

Productnaam: Design nachtlamp NL 1022 Fabrikant: Conrad Prijs: 5,99 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink:http://www1.conrad.nl/scripts/wgate/zcop_nl3/?~template=pca t_product_details_document&object_guid=E8CD7F3E950C1909E100000 00A01022B&master_guid=&master_typ=&no_brotkrumennavi=&ownro w=20&p_load_area=1900090&p_artikelbilder_mode=Ein&p_sortopt=object_description&pa ge=1&p_catalog_max_results=20&cachedetail= Score: ++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Standaard goedkoop nachtlampje die altijd aan is.

105

08/2011 • • • • •

• • • •

• • • • •

• • • •

• • • • •

• • • •


Productnaam: Automatische nachtlamp, draaibaar Fabrikant: Conrad Prijs: 9,99 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink:http://www1.conrad.nl/scripts/wgate/zcop_nl3/?~template=pcat_ product_details_document&object_guid=43BEC249634DA380E10000000A 010221&master_guid=&master_typ=&no_brotkrumennavi=&ownrow=4&p _load_area=1900090&p_artikelbilder_mode=Ein&p_sortopt=object_description&page=1&p _catalog_max_results=20&cachedetail Score: +++ Score: +++ Score: ++ Extra opmerkingen: Standaard goedkoop nachtlampje die de ruimte verlicht zodra het lichtinval minder wordt. Deze kan ook in de wenselijke richting gedraaid worden.

Productnaam: Nachtlicht met wandspel Fabrikant: Conrad Prijs: 8,99 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink:http://www1.conrad.nl/scripts/wgate/zcop_nl3/?~template= pcat_product_details_document&object_guid=884D264BA72F591CE1 0000000A0103A0&master_guid=&master_typ=&no_brotkrumennavi=&ownrow=5&p_load_ area=1900090&p_artikelbilder_mode=Ein&p_sortopt=object_description&page=1&p_catalo g_max_results=20&cachedetail= Score: +++ Score: +++ Score: +++ Extra opmerkingen: Een lux nachtlichtje die de ruimte verlicht zodra het lichtinval minder wordt. Dit lampje wisselt continu van kleur.

Productnaam: Fabrikant: Conrad Prijs: 5,99 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink:http://www1.conrad.nl/scripts/wgate/zcop_nl3/?~template=pcat_p roduct_details_document&object_guid=9900664B73FF5C4DE10000000A010 2E2&master_guid=&master_typ=&no_brotkrumennavi=&ownrow=9&p_load _area=1900090&p_artikelbilder_mode=Ein&p_sortopt=object_description&page=1&p_catal og_max_results=20&cachedetail= Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Standaard goedkoop nachtlampje die altijd aan is. Je kan deze uitzetten door de lamp te draaien zonder hem uit het stopcontact te verwijderen.

106

08/2011 • • • • •

• • • •


Productnaam: LED Orientatielicht Lunetta, wit Fabrikant: OSRAM Prijs: 9,29 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink:http://www1.conrad.nl/scripts/wgate/zcop_nl3/?~template=pca t_product_details_document&object_guid=9FEACD4B6248DA46E100000 00A0102E2&master_guid=&master_typ=&no_brotkrumennavi=&ownrow =17&p_load_area=1900090&p_artikelbilder_mode=Ein&p_sortopt=object_description&pag e=1&p_catalog_max_results=20&cachedetail= Score: +++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Standaard goedkoop nachtlampje die de ruimte verlicht zodra het lichtinval minder wordt. Deze kan ook in de wenselijke richting gedraaid worden.

14.2.6 Efficiënt energieverbruik

Hierbij zijn geen domoticatoepassingen geschikt die dankzij hun functie oudere mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Afgezien misschien van het feit dat de maandelijkse kosten worden teruggedrongen. Maar als het daar om ging dan is de aanschaf van een dergelijk systeem ook kostbaar voor deze mensen terwijl de besparing vaak miniem is vanwege de meestal kleine leefomgeving.

14.2.7 Telecommunicatie en informatie

Aanraakschermen met domotica applicaties en regelsystemen (en internet).

• • • • • • • • •

Productnaam: GIRA Instabus KNX-EIB Infoterminal Touch Fabrikant: GIRA Prijs: 1300 Euro Communicatiestandaard: KNX/EIB Weblink:http://www.domoticashop.com/Webshop/57496/62031/12 7599/gira-instabus-knx-eib-infoterminal-touch.aspx Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Flexibel en programmeerbaar via KNX/EIB standaard. Prijs in de hogere regio.

107

08/2011


• • • • • • • • •

Productnaam: VIEPLUS Fabrikant: Vieplus Prijs: 420 Euro + 15 Euro p/m Communicatiestandaard: KNX Weblink: http://www.vieplus.nl/ Score: + Score: +++ Score: + Extra opmerkingen: De prijs is zeer geschikt voor de basispakket. Maar ik vraag me af hoeveel deze te maken heeft met een gelijknamig product VieDome.

• • • • •

Productnaam: Gira Control 19 Client KNX/EIB Fabrikant: GIRA Prijs: 3750 Euro Communicatiestandaard: KNX/EIB Weblink:http://www.knxshop.co.uk/catalog/Catalog.aspx?NavI D=000-001-1001-GIR208800&Part=GIRA-GIRA-Control-19Client-KNXEIB-Now-shipping Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Zeer duur, maar heeft alle extras die een aanraakscherm kan leveren via KNX standaard.

• • • •

• • • • •

• • • •

• • • • • • • • •

Productnaam: EELECTRON MITHOS Console Fabrikant: EELECTRON Prijs: 2400 Euro Communicatiestandaard: KNX Weblink:http://www.knxshop.co.uk/catalog/Catalog.aspx?Nav ID=000-001-1001-EELVS00A08KNX&Part=EELECTRONEELECTRON-MITHOS-Console Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Gemiddeld duur, maar heeft vele alle extras die een aanraakscherm kan leveren via KNX standaard. Productnaam:

Touchlink - INSTEON wireless touchscreen control kit. Fabrikant: Smarthome Prijs: 249,99 Dollar Communicatiestandaard: x10, Z-Wave, IP (INSTEON) Weblink: http://www.smarthome.com/2490C7/TouchLincINSTEON-Wireless-Touchscreen-Controller-Kit/p.aspx Score: ++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Dit aanraakscherm is jammer genoeg niet voorzien om met KNX standaard te communiceren, maar wel met x10, Z-Wave, IP en Zigbee. Hierdoor is deze zeer geschikt in een selectie van domotica producten die van goedkopere makelaardij zijn. 108

08/2011

• • • • • • • • •


Productnaam: EasyTouch Panel 10 Fabrikant: Marmitek Prijs: 162,00 Euro Communicatiestandaard: x10, Wireless (IP) Weblink: http://www.marmitek.com/nl/manual/9832.pdf Score: +++ Score: +++ Score: + Extra opmerkingen: Zeer goedkoop, maar werkt voornamelijk allen met de x10 standaard. Aangezien dat meerdere goedkope producten op deze standaard werkt is deze zeer geschikt voor de minder ruime budgets.

Afleesstations voor verschillende domotica producten (alarmen, lichtinstellingen etc.)

• • • • •

• • • •

• • • • •

• • • • •

Productnaam: MERTEN LCD mini-panel MT 701 V2.0 Fabrikant: Merten Prijs: 1000 Euro Communicatiestandaard: KNX/EIB Weblink: http://mertenshop.co.uk/catalog/Catalog.aspx?NavID=000-5355225-MER682590&Part=MERTEN-MERTEN-LCD-mini-panel-MT-701-V20MT-701-module Score: + Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Een interface die vele programmeerbare functies heeft en kan hebben. Deze is niet geschikt voor leken om zelf te programmeren.

Productnaam: Promoveo Server + Software Fabrikant: Promoveo Prijs: 2300 + 115 Euro Communicatiestandaard: KNX Weblink: http://www.knxshop.co.uk/catalog/Catalog.aspx?NavID=000001-1001-PRMPTSREN&Part=PROMOVEO-Promoveo-Server---KNXEnergy-Management-and-Home- Automation-Controller http://www.knxshop.co.uk/catalog/Catalog.aspx?NavID=000-001-1001PRMPCLEN&Part=PROMOVEO-Promoveo-External-Client-License-PTCL Score: + Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Deze server is geschikt voor mensen die goed met pc's kunnen omgaan. Hiermee kun je de domotica aansluiten op de server en met de bijgekochte software kun je deze aansturen via elke pc of laptop van de gebruiker. Maar deze werkt alleen via de KNX communicatiestandaard en heeft daarom slechts twee plussen.

109

08/2011 • • • • • • • • •

• • • • •

• • • •

• • • • • • • • •


Productnaam: EM6505 e-CENTRE 2 Control Panel Fabrikant: EMINENT Prijs: 799 Euro Communicatiestandaard: Eminent Weblink: http://www.e-domotica.com/shop/producten/em6505-ecentre-2-control-panel-voor-e-domotica Score: + Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Eminent heeft domotica producten die alleen kan communiceren met andere e-domotica producten van eminent. Hierdoor ben je afhankelijk van één merk en daardoor kreeg deze geen maximale score.

Productnaam: Gira - systeem55 / e22 Fabrikant: Gira Prijs: 43 Euro Communicatiestandaard: KNX/EIB Weblink: http://www.domoticashop.com/Webshop/57496/62031/136096/girasysteem55-e22-tastsensor-2-met-tekstkader.aspx Score: +++ Score: +++ Score: + Extra opmerkingen: Zeer goedkoop en zeer flexibel programmeerbaar functiepaneel voor domotica die met de KNX/EIB standaard werken.

Productnaam: GIRA 0529 00 - Homeserver 3 Fabrikant: GIRA Prijs: 2095 Euro Communicatiestandaard: KNX/EIB Weblink:http://www.domoticashop.com/Webshop/57496/1164 08/116394/gira-0529-00-homeserver-3.aspx Score: + Score: + Score: +++ Extra opmerkingen: Deze homeserver kan alle KNX/EIB producten verbinden via ethernet en bussystemen. Maar door de hoge prijs, slechts geschikt voor de mensen die er veel geld voor over hebben en veel functies en domotica wil verbinden.

110

08/2011


Waarschuwingslichten voor doven (voor telefoon, voordeur etc.).

• • • • •

• • • •

Productnaam: FD-100 Fabrikant: Fysic Prijs: 24,95 Euro Communicatiestandaard: Wireless (RF) Weblink:https://www.ouderenwinkel.nl/naardewebwinkelvan ouderenwinkelnl/slechthoren/draadlozebelwaarschuwingslam pje.php Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Hiermee wordt een doof persoon gewaarschuwd als iemand op zijn voordeurbel drukt d.m.v. een lichtsignaal.

• • • • • • • • •

Productnaam: tiptel ergoVoice 12 flash Fabrikant: Tiptel Prijs: 29,75 Euro Communicatiestandaard: DSL Weblink: http://www.tiptel.nl/item/1121120/tiptel+ergoVoice+12+Flash Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Flitsapparaat die afgaat zodra de telefoon afgaat. Deze wordt tussen telefoon en wandaansluiting geplaatst.

• • • • •

Productnaam: RingPlus Fabrikant: Doro Prijs: 42,00 Euro Communicatiestandaard: DSL Weblink:http://www.tiptel.nl/docs/downloads/Fact_sheet_RingPlus_en g.pdf Score: ++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Flitsapparaat die afgaat zodra de telefoon afgaat. Deze wordt tussen telefoon en wandaansluiting geplaatst.

• • • •

• • • • • • • • •

Productnaam: HearPlus 322wra Fabrikant: Doro Prijs: 42,00 Euro Communicatiestandaard: Wireless (RF) Weblink:http://www.tiptel.nl/docs/downloads/Fact_Sheet_doro_HearPlus _322wra_en.pdf Score: +++ Score: +++ Score: ++ Extra opmerkingen: Flitsapparaat die afgaat zodra de telefoon, voordeurbel of een andere sensor afgaat. 111

08/2011


Telefoon met sneltoetsen voor oudere mensen

• • • • • • • • •

• • • • • • • • •

• • • • • • • • •

Productnaam: Powertel 68 Plus Fabrikant: Amplicom Prijs: 37,00 Euro Communicatiestandaard: Weblink:http://www.telefoonsvoorsenioren.nl/manual/amplicom/ powertel_68_info_en.pdf Score: +++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Drie snelkeuzes met foto. Grote toetsen voor ouder wordende mensen met verminderd zicht.

Productnaam: Big 30 Fabrikant: Hagenuk Prijs: 37,00 Euro Communicatiestandaard: DSL Weblink:http://www.telefoonsvoorsenioren.nl/manual/hagun/big_ 30_man_nl.pdf Score: +++ Score: +++ Score: ++ Extra opmerkingen: Grote toetsen voor ouder wordende mensen met verminderd zicht. Daarnaast heeft deze ook een waarschuwingslicht als de telefoon overgaat.

Productnaam: Bigtel42 Plus Fabrikant: Audioline Prijs: 42,00 Euro Communicatiestandaard: DSL Weblink:http://www.telefoonsvoorsenioren.nl/manual/audio/BigTel 42_man_en.pdf Score: +++ Score: +++ Score: +++ Extra opmerkingen: Grote toetsen voor ouder wordende mensen met verminderd zicht. Daarnaast heeft dit toestel ook de mogelijkheid om de geluidssterkte aan te passen.

112

08/2011 • • • • • • • • •

• • • • • • • • •


Productnaam: Super grote toetsen telefoon Fabrikant: Niet bekend. Prijs: 15,00 Euro Communicatiestandaard: DSL Weblink:http://www.telefoonsvoorslechthorenden.nl/slechtziende.htm# menu Score: +++ Score: ++ Score: ++ Extra opmerkingen: Grote toetsen voor ouder wordende mensen met verminderd zicht. Op de bovenkant van de hoorn zijn 5 snelkeuze nummers. Één hiervan is voor noodsituaties. Productnaam: PM-505NL Fabrikant: Profoon Prijs: 82,00 Euro Communicatiestandaard: GSM Weblink: http://www.profoon.nl/Images/Documents/PM-505NL.pdf Score: ++ Score: +++ Score: ++ Extra opmerkingen: Een GSM met grote toetsen en een waarschuwingslicht. Deze heeft ook drie snelkeuze toetsen.

14.2.8 Locatiegebonden domotica

Keuken: werkblad op hoogte kunnen instellen. Hierdoor kunnen mensen in een rolstoel of andere verticale handicap nog steeds zelfstandig koken. De oplossing hieronder geeft weer hoeveel een soortgelijk systeem ongeveer kan kosten naar gelang van grootte. • • • • • • • • •

Productnaam: Geen, publiek kostenadvies Fabrikant: n.v.t. Prijs: 1450-3500 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.advys.be/docs/140.pdf Score: + Score: ++ Score: +++ Extra opmerkingen: Dit systeem is voornamelijk voor mensen met een beperking bedoelt, maar met dit systeem kunnen mensen in een rolstoel nog wel blijven koken en hierdoor ook langer zelfstandig leven. Persoonlijk zie ik dit ook wel gebruikt worden door oudere mensen die niet lang kunnen blijven staan en desnoods hun rollator of krukje/stoel erbij pakken.

113

08/2011


Sanitair: Thermosstatische mengkraan voor bad of douche, zodat men de temperatuur vast kan instellen zonder per ongeluk heet water over zich heen te krijgen. • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Productnaam: GROHE CoolTouch® Fabrikant: Grohe Prijs: 263,00 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.sanidirect.nl/spotlight/grohe-grohtherm2000-badthermostaat.html Score: + Score: ++ Score: +++ Extra opmerkingen: Safestop, voorkomt water te leveren boven de 38 graden. Productnaam: Grohe Grohtherm 1000 douche thermostaat mengkraan Fabrikant: Grohe Prijs: 124,95 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.douchethermostaatkranen.nl/topkranen/Grohe-Grohtherm-1000-douche-thermostaat-mengkraan/1911001886/2011828211019.htm Score: + Score: +++ Score: +++ Extra opmerkingen: Safestop, voorkomt water te leveren boven de 38 graden. Productnaam: Douchethermostaat Kelkoo Fabrikant: Kelkoo Prijs: 39,99 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink:http://www.otto.nl/product/5514236?cmp=Kelkoo_ datafeed&utm_source=kelkoo Score: +++ Score: ++ Score: + Extra opmerkingen: Safestop, voorkomt water te leveren boven de 38 graden. Productnaam: Badkraan met thermosstaat Fabrikant: Kelkoo Prijs: 59,99 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink:http://www.otto.nl/product/5956215?cmp=Kelkoo_datafe ed&utm_source=kelkoo Score: ++ Score: ++ Score: +++ Extra opmerkingen: Safestop, voorkomt water te leveren boven de 38 graden.

114

08/2011 • • • • • • • • •


Productnaam: Grohe Grohtherm 3000 Cosmopolitan CoolTouch Fabrikant: Grohe Prijs: 278,95 Euro Communicatiestandaard: n.v.t. Weblink: http://www.topkranenshop.nl/topkranen/Grohe-Grohtherm-3000-CosmopolitanCoolTouch--thermostatische-badmengkraan-/1911001930/2011725222528.htm Score: + Score: ++ Score: +++ Extra opmerkingen: Safestop, voorkomt water te leveren boven de 38 graden.

115

08/2011


14.2.9 Bedrijven Domotica leveranciers: ABB AMX Europe Ascom Nederland Basalte BEG Luxomat BeNext Berker Bosch Security Systems Brainport Development CER International CLB Companionable Creston Control System D2 Domotica De Heer Medicom De Hooghendyck Groep Dome 160 Dometechnology Dopro D-Touch Duotecno Eaton Electric Eaton Holec Easy Safe Security Systems B.V. Elbo Technology Domotica Entron Genesis Technologies GEZE Benelux Gira Hager Hertek Hevac Controls Home Gateway Initiative Honeywell Intelligentes Haus Duisburg Isolectra Insteon Jung Konnex Leertouwer Lonworks Merten My Domotica Nijfinster Niko OSGi Alliance PEHA QuoVadis Nederland

www.abb.com www.amx.com www.ascom.nl www.basalte.be www.luxomat.com www.benext.nl www.berker.com www.boschsecurity.nl www.brainportdevelopment.nl www.cer.nl www.clb.nl www.companionable.net www.creston.com www.d2domotica.net www.deheermedicom.net www.dhgict.nl www.dome160.nl www.domotechnology.be www.doprodomotica.nl www.d-touch.nl www.duotecno.nl www.eaton.com www.xanura.nl www.easysafe.nl www.elbotechnology.nl www.domotica-entron.nl www.genesis-technologies.be www.geze.nl www.gira.com www.hager.nl www.hertek.eu www.hevac.nl www.homegatewayinitiative.org www.hometronic.nl www.wohnseiten.de www.realive.nl www.insteon.net www.jung.de www.konnex.org www.leertouwer.nl www.echelon.com www.merten.nl www.mydomotica.nl www.nijfinster.nl www.niko.nl www.osgi.org www.peha.de www.qvn.nl 116

08/2011


IRS Robotics Spark Custom Electronnics SPEGA Theben Tunstall Vahlkamp Van Maanen Domotica Solutions Vercoma Communicatie Systemen Verkerk Service Systemen Villa Domotica Voltec

www.irsrobotics.comSomflywww.somfly.nl www.sparksite.nl www.spega.de www.theben.de www.tunstall.nl www.vahlkamp.nl www.vanmaanendomotica.nl www.vercoma.nl www.verkerkgroep.nl www.villadomotica.com www.voltec.nl

117

08/2011


14.3 Enquêtes installateurs en fabrikanten Tijdens mijn periode van afstuderen heb ik een enquête rondgestuurd naar installatiebedrijven en andere domotica kennispunten. In deze enquête had ik voornamelijk de bedoeling welke merken en infrastructuur hun voorkeur had, zodat ik ook een overzicht kreeg van de huidige communicatiestandaard voorkeuren. Daarnaast vroeg ik hen ook of zij iets vergelijkbaar gebruikten als centraal systeem wat misschien een aanleiding kon geven waar ik een open domotica platform kon vinden (desnoods zelfontwikkeld). Ik probeerde er ook achter te komen of er verborgen kosten waren voor onderhoud of software qua abonnement. En als laatste wilde ik van hen weten welke domotica volgens hen het meest er toe zou doen voor een oudere persoon die zo lang mogelijk zelfstandig wil blijven leven. De vragen waren: 1) Zou u mij kunnen vertellen met welke standaard u werkt en of u meerdere standaarden gebruikt? 2) Welke standaard uw voorkeur heeft? 3) Welke merken/producten u bij voorkeur hanteert voor installaties? 4) Welke merken/producten u bij voorkeur hanteert voor het verbinden van de installaties? (interface, centraal beheersysteem) 5) Of er extra kosten zijn bij het installeren van een dergelijk centraal beheersysteem? (licentiekosten software, abonnementskosten, servicekosten etc.) 6) Welk domotica product u mij het meest zou aanraden voor ouderen die langer zelfstandig willen blijven leven? Ik heb hieronder verscheidende resultaten weergegeven van de installateurs en fabrikanten die mij op een positieve manier hebben beantwoord.

14.3.1 Energiek-domotica http://www.energiek-domotica.nl/

1) CAN-bus (fabrikaat Flexicontrol) daarnaast KNX en Z-wave 2) Hangt van de toepassing af: CAN-bus qua betrouwbaarheid en programmeermogelijkheden KNX omdat hier veel kwalitatief hoogwaardige componenten voor verkrijgbaar zijn Z-wave is draadloos, en de componenten zijn relatief goedkoop 3) Flexicontrol, Merten, Gira, ABB, Duwi 4) CAN-bus van Flexicontrol, in woonhuizen en bedrijven zijn de installaties stand-alone, ik pas soms GSM modems toe voor het doorgeven van alarmmeldingen 5) Kosten van een SIM-kaart met abonnement voor GSM melders 6) Daar heb ik nog geen ervaring mee. Ik heb voor een aanleunwoning een camera-systeem geleverd, dat is misschien wel het eerste waar je aan moet denken.

118

08/2011


14.3.2 DomoticaXL http://www.domoticaxl.nl/ 1) KNX 2) KNX, bewezen, betrouwbaar, wereldwijd bij veel fabrikanten 3) Geen merkgebondenheid 4) Centraal systeem indien het een complex betreft, decentraal als het slechts 1 woning betreft 5) Neen 6) Product is niet belangrijk. Het gaat om de eenvoud in de bediening. Het probleem is dat je eigenlijk niet moet nadenken tijdens gebruik. Ga uit van een traditioneel huis, maar dan met extra functies (en dus niet met extra knoppen!) DomoticaXL gaf mij hiernaast ook een zeer openhartig repliek op mijn vragen en wou deze graag weergeven in dit verslag. Beste Menno, Ik kan je vertellen dat je een heel project op je genomen hebt. Zo'n 15 jaar geleden heb ik met TNO en Humanitas aan de wieg gestaan van de levensloopbestendige woning. ....het verhaal is te lang om te vertellen. Heel belangrijk is te weten dat ontwikkelingen te snel gaan. Hierdoor is een echte domotica standaard niet mogelijk. Wat wel mogelijk en belangrijk is is dit: - gebruik zoveel mogelijk bewezen technieken en kies niet voor mooie fancy producten die nieuw of relatief nieuw zijn. - kies ook niet voor fabrikant gebonden systemen. Een fabrikant kan failliet gaan of het product niet doorontwikkelen. - kies voor een wereldstandaard. Wij kiezen voor KNX (EIB is hetzelfde, echter KNX is nu de wereldwijde standaard. De “E” in EIB staat voor Europese) X10 raadt ik af. Regelmatig hoor ik over problemen. - Een openprotocol is vaak gewenst, maar werkt rommelen in de hand. Er is altijd wel iemand die "Henkje of Jantje" heet, die wat in zo'n systeem kan veranderen Je schrijft je verhaal natuurlijk over domotica, maar langer zelfstandig wonen zonder bouwkundige aanpassingen is een hele opgave. Verder moet ik je zeggen dat ik hele volksstammen opnieuw het wiel zie uitvinden en altijd maar weer dezelfde fouten zie maken die mij 15 jaar geleden al bekend waren. Jammer, maar blijkbaar heeft het dit lang proces nodig om geaccepteerd te raken. Weet jij toevallig nog een ander woord voor domotica voor me? Domotica omvat zoveel dat het voor mensen bijna onbegrijpelijk geworden is. (ook voor beroeps, bv architecten!)

119

08/2011


14.3.3 Eminent Support (fabrikant) http://www.eminent-online.com/ 1) We werken met Zwave. Volledige Zwave gecertificeerde software is beschikbaar in september van dit jaar. 2) Zwave, omdat dit een mash-netwerk van apparaten mogelijk maakt en de lage 866mhz frequentie voor thuisgebruik uitermate geschikt is. We werken inmiddels samen met de Zwave Alliance, zodat we in september volledige Zwave certificering hebben. Zwave biedt de meeste mogelijkheden om een betaalbaar draadloos domotica systeem eenvoudig te kunnen installeren. 3) Onze controlunit is het eCentre2. We hebben daarnaast diverse accessoires en zullen in de toekomst ook diverse nieuwe accessoires toevoegen om een complete line-up aan te kunnen bieden. Daarnaast zal het eCentre2 met de Zwave gecertificeerde software vanaf september ook kunnen samenwerken met bijvoorbeeld een Velux dakraam en Somfy gordijnsystemen. 4) Het centrale beheersysteem leveren we zelf, dat is het eCentre2. Dit apparaat is het bedieningspaneel waarmee het alarm in- en uitgeschakeld kan worden, waarmee bijvoorbeeld lampen in- en uitgeschakeld kunnen worden. Het eCentre2 heeft een geintegreerde Zwave module en Wifi module. Hierdoor kan het met zowel Zwave apparaten als IP-camera's in het (draadloze) netwerk verbonden worden. Dit maakt ons systeem ook uniek, omdat het niet alleen een bedieningspaneel voor een stukje gemak is maar ook gelijk een beveiligingssysteem met camera's wordt. 5) De apparatuur wordt geleverd met een handleiding en eenvoudige installatie wizard waardoor de meeste mensen het zelf kunnen installeren. Wat dat betreft zijn er geen extra installatiekosten of servicekosten aan verbonden. Indien de gebruiker graag SMS-berichten wil ontvangen of gebeld wil worden bij een alarmmelding (bijvoorbeeld) kan een abonnement afgesloten worden via de online portal. Daarnaast beschikt Eminent over een toegankelijke internationale helpdesk met uitgebreide ondersteuning via telefoon, e-mail en ons forum. In het land zijn ook diverse projecten met installateurs die de apparatuur op maat leveren en installeren. In dat geval betaalt de klant ook voor de installatie bij de desbetreffende installateur. Dit wordt namelijk vanuit de installateur zelf georganiseerd en aangeboden. 6) Het Eminent e-Domotica systeem is daarvoor zeer geschikt. In het midden van Nederland is op dit moment een project gaande met diverse oudere mensen die middels het e-Domotica systeem van Eminent langer thuis kunnen blijven wonen en zo via een zorginstelling contact blijven houden en op afstand worden gemonitord. 120

08/2011


Wat dat betreft gaan we met e-Domotica niet alleen voor comfort, veiligheid en energiebesparing, maar ook voor zorg. Later dit jaar/begin volgend jaar zal hierover ook meer bekend worden, bijvoorbeeld in de vorm van accessoires specifiek voor de zorgsector.

14.3.4 Doek Domotica-install http://www.passiefhuismarkt.nl/diensten/installateurs/doek-domotica-install/ 1) Busch & Jaeger of Jung en Gira 2) Geen voorkeur 3) Aktoren van ABB 4) Antwoord vraag 1 5) Je moet licentiehouder zijn, deze licentie kun je kopen bij de EIBA in Brussel kosten ik denk nu p/m 1500 tot 1800 euro. 6) Wel een KNX installatie.

14.3.5 Domoticapassie http://www.domoticapassie.nl/ 1) Ik werk met verschillende protocollen, eib heet nu knx, x10 komt uit. Amerika maar word niet meer ontwikkeld, zo zijn er nog een aantal protocollen die hun eigen plussen en minnen hebben. Zo is bv. het Niko bussysteem een simpel en eenvoudig systeem. Het protocol of standaard wat u noemt, hang bij mij af van de eisen en het budget van de klant. 2) Mijn voorkeur gaat uit naar knx protocol, vooral omdat er steeds meer fabrikanten komen die hier apparatuur voor maken. De knx organisatie werkt er hard aan om de wereld standaard te worden. 3) Ik werk zelf graag met Busch-Jaeger. 4) Dit is uiteraard ook Busch-Jaeger. 5) Voor centraal beheersysteem heb je geen licenties nodig, je bouwt je knx installatie gewoon verder uit, dit kan ook in verschillende gebouwen de signalen lopen dan over het IP netwerk. 6) Er is meer te koop dan ik 4 dagen kan vertellen, als je voor oudere werkt met een wat kleiner budget zou je voor Niko bus systemen kunnen kiezen.

121

08/2011


14.3.6 Willem Bos Electro Techniek http://www.willembos.nl 1) Wij gebruiken voor de domotica installaties meestal het KNX-systeem. Soms maken we een domotica systeem gebaseerd op de zorgtelefoon bv Tunstall en CLB. 2) KNX-systeem 3) ABB, Merten, Hager, Siemens 4) IP voor koppeling naar iPhone, iPad en voor extern programmeren 5) De licentiekosten zijn eenmalig ongeveer €900,00. De installatiekosten met een bussysteem zijn veel lager dan bij een conventionele installatie en je bent veel flexibeler. Niet speciaal een product maar een flexibele infrastructuur, zodat je later alles op domotica kan zetten indien de gebruiker het wenst.

122

Domotica in de extramurale zorg

Recommend Documents