November 2013
Doelstelling, Verleden (2004-2012) en Meerjarig Beleidsplan (2013-2016) Stichting Het Nieuwe Zuiden Korte doelstelling: Bevordering van cultuurhistorische bewustwording met een grote sociale component. Uitgebreide doelstelling: Stichting Het Nieuwe Zuiden stelt zich ten doel het ontwikkelen en realiseren van projecten, activiteiten en samenwerkingsverbanden op het gebied van kunst en cultuur met bijzondere aandacht voor de sociale component, ter verkrijging van een hernieuwde blik op historie, architectuur, religie, welzijn en lokale cultuur en gemeenschap waar ook ter wereld; het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. De stichting is op 6 juli 2004 opgericht met een donatie van € 1.000,Het bestuur bestaat uit Voorzitter Ben Kremer, Secretaris Juriaan Brouwer, Penningmeester Rieke Besjes, Algemeen bestuurslid Marianne Storm. Werkzaamheden en projecten periode 2004 - 2012: 2005/2006 Paleis voor de laatste Arbeiders, openlucht fototentoonstelling over de huidige bewoners van het rijksmonument sociale woningbouw van de 20ste eeuw, het PLTak-omplex, gebouwd in Amsterdamse School stijl. De foto's werden op lakens geprint en over de balkons gehangen, ter herinnering aan het verbod hiervan in 1923 door coöperatie De Dageraad die opvoeding en verheffing van de arbeiders ter harte nam. Van de tentoonstelling en de totstandkoming daarvan werden korte documentaires gemaakt, die werden uitgezonden door RTV-NH. Met deze tentoonstelling werd stil gestaan bij het geleidelijk loslaten van de sociale woningbouw bestemming van het complex. (zie documentatie van de foto’s en de tentoonstelling op www.hetnieuwezuiden.nl) Maatschappelijke relevantie: vastleggen historie arbeiderscomplex en zijn bewoners, de band die de bewoners met het complex hebben belichten, bijkomend: verbroedering bewoners, jong en oud van vele achtergronden. Geslaagde vorm van ‘community art’. Fondsen en participanten: Stadsdeel Oud-Zuid, Schipholfonds, woningcorporatie De Dageraad, Textielmuseum Tilburg, Etro vastgoed, De Nijs aannemer, Bonarius installateur, Wijkcentrum Ceintuur, Buurthuis de Pijp, Franjo Studio (artistiek) 2006 Zout Zoet, oral history dvd en uitgave boek met interviews naar aanleiding van de documentaire ‘Zout zoet’. Dit is een historische documentaire over de gevolgen van de inpoldering van de Noordoostpolder voor Urk, gezien vanuit de oudere inwoners van Urk, die zowel de ' zoute' als de ' zoete' tijd hebben meegemaakt. Hun verhaal is zo voor latere generaties bewaard en legt een verdwijnende unieke cultuur vast. Fondsen en particpanten: Stimuleringsfonds Culturele Omroepproducties via Omroep Flevoland, Prins Bernhard Cultuur Fonds, Provincie Flevoland, VSB-fonds.
De samenstellers van boek en dvd hebben geparticipeerd in de totstandkoming en hebben nog een vordering bij eventuele meeropbrengst bij verkoop. Tot nu toe is er nog niet kostendekkend gewerkt. Er is geen winstoogmerk. Bij meeropbrengst zal dit bedrag weer in nieuwe projecten worden gestoken. 2007 Rifsteen Een steen uit het Rifgebergte van Marokko brengen naar een plein in de Diamantbuurt. Idee was om in het Rifgebergte in Marokko een monumentale steen te gaan halen, per boot te verplaatsen en deze op een plein in de Diamantbuurt te plaatsen als speelsteen. Op letterlijke maar ook symbolische wijze wordt zo een tastbaar stuk steen uit het oude land in het nieuwe land geïntegreerd. Een proces waarbij een mix van Amsterdammers zijn betrokken. De rifsteen wordt aangepast zodat kinderen er veilig op en bij kunnen spelen. Vroeger leefden er vooral diamantwerkers van de Asscher Diamantfabriek in de buurt. Het verhaal van nu en van de bewoners toen worden zo met dit project verbonden. Naast het deelnemen aan en volgen van de (ver)plaatsing van deze grote rifsteen, kunnen bewoners met kleinere stenen kunstworkshops steenbewerking volgen, communiceren via de interactieve website, mee op reis naar Marokko. Gedurende het hele proces is in alle gelederen, van landschapsarchitect tot betonstorter, transporteur tot aannemer, organisator tot webdesigner, reisleider tot tolk, jeugdwerker tot filmmaker, op elke professional een jongere stagiaire werkzaam. Doel is om op aansprekende en onorthodoxe wijze sociale betrokkenheid in buurt en stad versterken en wederzijdse integratie te bevorderen met hulp van multidisciplinaire kunstvormen. Resultaat: Ondanks veel publiciteit (Parool, Elsevier) en inspanning en enthousiasme van velen was er toch koudwatervrees bij stadsdelen (Zuid, Oost) om dit project door te laten gaan. Er is besloten het project ‘Rifsteen’ niet onder de vlag van de Stichting Het Nieuwe Zuiden door te laten gaan. De financiering van het totaalproject was niet rond te krijgen. Wel is een gedeelte van het project, waarbij jongeren uit de Diamantbuurt waren betrokken, uitgevoerd door projectbureau ‘Stoer’. Het ging niet meer om de symbolisch geladen steen maar een welzijnsgericht armoede onderzoek door jongeren, dit in de vorm van een reis van ROC leerlingen naar het Rifgebergte gefinancierd door EXPLORE. 2008 Puur Grout Brokken Grout die vrijkomen n.a.v. de bouw van de NoordZuidlijn hernieuwd benutten als ruw ‘klei’ materiaal voor kunstprojecten met kunstenaars en scholieren. Grout is een mengsel van cement en klei, blauw van kleur in vochtige staat, roomwit in droge vorm. Het is een soort Amsterdamse rots, artificiële oersteen. De brokken Grout worden normaliter afgevoerd naar de steenvergruizer. Voor dit kunstproject was het idee de grote groutstenen te herbenutten in een kunstzinnige vorm die bruikbaar, nuttig en spannend is als de NoordZuidlijn gaat rijden. Welke waarde kan eraan worden toegevoegd? Resultaat: Helaas is dit project door juridische en logistieke bezwaren van overheidszijde niet doorgegaan ondanks gesprekken met en belangstelling van gemeente-ambtenaren en schoolleiders. 2008 ‘Schokland, verzonken verleden’ Voor een documentaire film over de ontruiming van het eiland Schokland in 1859 is uitvoerige research verricht en een scenario geschreven. Om het verhaal van Schokland te vertellen zou een historische documentaire gemaakt worden waarin naast het heden de rijkdom aan geschiedenis in al zijn dimensies speelt. Schokland staat in bepaalde zin voor Nederland: het leven met water, boeren en vissers, katholiek en protestant, natuur en milieu, alles vond/vindt hier plaats in verhevigde vorm op een klein oppervlak. De film vertrekt vanuit een hedendaagse invalshoek met personages die iets met Schokland ‘hebben’ zoals de nazaten in het ‘Schokker koor’. Onderwerp is het zware leven op Schokland in de aanloop naar de ontruiming, de lotgevallen van de verdreven Schokkers in Brunnepe bij Kampen en Vollenhove, de dubieuze redenen voor de ontruiming, de sterke (zeemans)verhalen die de ronde doen, de godsdienstige verschillen en hoe daarmee
omgegaan werd op het vasteland, de herinnering aan betere tijden toen het een welvarend boereneiland was met veel meer land. Resultaat: Voor de daadwerkelijke uitvoering zijn vooralsnog te weinig financiële middelen gevonden. Wel waren er veel potentieel geïnteresseerde partijen, donateurs en participanten: Omroep Flevoland, Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting Flevolandschap, Waterschap Zuiderzeegebied, en enkele particulieren, etc. 2009/2010 ‘Een gedichtje wordt geboren, niet gemaakt’ Korte documentaire over dorpsdichteres Mariap van Urk (1898- 1966). Het Museum het Oude Raadhuis te Urk heeft een twee jaarlijkse expositie over leven en werk van de lokaal beroemde Urkerin de dichteres Mariap van Urk ingericht. Zij verzocht (n.a.v. Zout zoet) om een audiovisuele productie te laten vervaardigen. Omroep Flevoland heeft dit initiatief ondersteund met uitzending van een documentair portret. Hierin vertellen nazaten en vrienden over de bijzondere betekenis van de getalenteerde Mariap voor de cultuurhistorie van Urk. Fondsen en participanten: Prins Bernhard Cultuur Fonds Flevoland, Museum het Oude Raadhuis Urk, Stichting Vrienden van Urk, Omroep Flevoland, Franjo Studio. De korte film draait nog dagelijks in Urk op de tentoonstelling tot eind 2011. 2012 ‘Postume premières’ concertserie late werken componist Margriet Hoenderdos (1952-2010) vier nieuwe composities plus werk van John Cage Ter ere van het zestigste geboortejaar van Margriet Hoenderdos werden in 2012 postuum vier composities van haar hand voor het eerst ten gehore gebracht. Op zondag 6 mei (haar geboortedag) vinden de premières plaats in het Bethaniënklooster te Amsterdam. Daaropvolgend waren in het najaar nog enkele uitvoeringen in Alkmaar, Venlo en Den Haag. Deze tot nog toe ‘ongehoorde werken’ bieden een representatief beeld van het oeuvre van Hoenderdos: geschreven voor clavecimbel-solo, harpduo, cello-solo en rietsextet, proberen deze werken de mogelijkheden van het instrumentarium uit te breiden en te vernieuwen. Behalve deze composities wordt ook werk uitgevoerd van haar docent Ton de Leeuw en van John Cage, belangrijke inspirator en geestverwant van Hoenderdos. Musici Esther Kooi, harp - Marianne Smit, harp - Larissa Groeneveld, cello - Goska Isphording, clavecimbel Rietsextet: Michel Marang, klarinet - Anna Duinker, hobo - Eduardo Olloqui, althobo Stefanie Liedtke, fagot – Fie Schouten, basklarinet - Annet Karsten, contrafagot Margriet Hoenderdos Margriet Hoenderdos (1952 – 2010) was componist van meer dan vijftig werken, geschreven voor zeer uiteenlopende bezettingen; ook componeerde zij muziek ter begeleiding van theater en film. Kenmerkend voor Hoenderdos is een doordachte toepassing van abstracte structuurprincipes, vaak uitgewerkt met behulp van getallenreeksen. Deze conceptuele invalshoek, gericht op het laten samenvallen van ‘structuur en klank’, maakt dat de muziek van Hoenderdos bij ingewijden sterk wordt gewaardeerd. Voorafgaand aan het concert in het Bethaniënklooster te Amsterdam zal door Bas Geerts een inleiding worden gehouden op het werk van Margriet Hoenderdos . Deze concertserie is georganiseerd door Stichting Het Nieuwe Zuiden met financiële bijdragen van het Prins Bernhard Cultuurfonds, de John Kasanderstichting, SNS Reaal Fonds en particuliere donateurs.
Beleidsplan 2013 - 2016 Het bestuur onderschrijft nog steeds de oorspronkelijke doelstelling en streeft naar het realiseren van (kunst)projecten om dit doel te bereiken. De afgelopen jaren zijn sommige beoogde projecten waar intensief voorbereidend werk in is gestoken niet doorgegaan, hetgeen de Stichting zo nu en dan een voor de buitenwacht ‘slapend aanzien’ heeft verschaft. Desalniettemin wil de Stichting met hernieuwd elan actuele projecten van verschillende schaal en in diverse uitingsvormen en media initiëren. De samenwerking en verbondenheid met Franjo Studio en haar filmprojecten wordt gecontinueerd. In geografische termen betekent het dat de band met Urk en Flevoland blijft bestaan en dat het potentieel van nieuwe geografische gebieden wordt onderzocht. Vanwege een lopend Franjo filmproject in de oostelijke mijnstreek te Brunssum wordt nu in Limburg gekeken wat de Stichting hier kan betekenen. Heerlen/Maastricht streeft naar het zijn van culturele hoofdstad in 2018. Er zijn goede contacten met het Huis van de Kunsten te Roermond met een fonds voor cultuurparticipatie hetgeen wellicht interessant kan zijn voor projecten van de Stichting. De positie in Amsterdam o.a. in en rond het Amsterdamse School gebouw de Dageraad wordt versterkt. Dit door kleinschalige culturele activiteiten te organiseren om het paviljoen in de binnentuin meer een ontmoetingsplek te laten zijn zoals het ooit begin 20 e eeuw bedoeld is. Te denken valt aan regelmatige samenkomsten met muziek-, film- en lezingen-avonden van hoge kwaliteit. We noemen dit plan vooralsnog ‘De wintersalon’ en het is de bedoeling om optimaal toegankelijk te zijn voor alle buurtbewoners. Het gaat er steeds om, om met kunstprojecten de samenhang en interculturele communicatie te bevorderen en op onorthodoxe wijze cultuurhistorische waarde te ontsluiten. Locatie is een belangrijk gegeven, alsook het betrekken van bewoners en belangstellenden bij de activiteiten; de mix van het sociale en de kunst. Het algemeen belang van deze projecten, soms lokaal bepaald, maar altijd bezien vanuit historisch, religieus en/of architectonisch perspectief, blijkt meestal van voldoende niveau voor landelijke of regionale verspreiding onder meerdere doelgroepen. Wijze van fondsenwerven, vermogensbesteding en beheer Het bestuur van HNZ beoordeelt nieuwe projectvoorstellen op haar doelstelling, artistiek inhoudelijk en op basis van een gedegen financiële onderbouwing, zowel aan de kostenkant als aan de zijde van financieringsbronnen. De Stichting HNZ streeft vooraf naar het verkrijgen van bijdragen van participanten die kunnen zorgdragen voor een brede verspreiding van het project onder diverse doelgroepen, zoals landelijke en regionale omroepen en provinciale en lokale verenigingen alsook individuele initiatiefnemers uit heel Nederland. Financiers & participanten worden geworven met uitgebreide en gedetailleerde projectplannen inclusief sluitende kostenbegrotingen. Hiertoe zullen alle voorkomende media worden ingezet zoals persoonlijke gesprekken, lezingen & presentaties, e-mailingen, de website en wervingsbrieven. De penningmeester van de Stichting HNZ coördineert vooraf de projectfinanciering. Met de aan projecten meewerkende externe partijen wordt regelmatig budgetoverleg gevoerd. Per project wordt na afronding een eindafrekening opgesteld. Uiteindelijk wordt de jaarrekening van HNZ opgemaakt door administratiekantoor Hans Kok te Amsterdam. De penningmeester wordt daarna decharge verleend door het bestuur.
Een financiele verantwoording betreffende kosten/baten verhouding 2009: Van de omzet van Stichting HNZ in 2009 van € 7.300,- is € 340,- besteed aan overhead en € 260,- aan administratiekosten. Het kostenpercentage bedroeg daarmee slechts 8 % Derhalve is 92 % van de verkregen financiering daadwerkelijk aan de projecten besteed. De financiele verantwoording betreffende kosten/baten verhouding 2012: Van de omzet van St HNZ in 2012 van € 27.000,- is € 470,- besteed aan overhead en € 560,- aan administratiekosten. Derhalve is 96 % van de verkregen financiering daadwerkelijk aan de projecten besteed. Het eigen vermogen van de Stichting bedraagt per 31-12-2012 € 2.394,64 DVD’s en boeken: er worden elk jaar enkele tientallen dvd’s en boeken verkocht aan lokale boekhandels te Flevoland en enkele particulieren. De minimale opbrengsten worden vooral benut voor een positief saldo van het stichtingskantoorbudget en om de boekhouder te betalen. Beloningsbeleid: Zowel het bestuur als de directie van Stichting het Nieuwe Zuiden werken onbezoldigd en ontvangen geen vacatiegeld. Fondsenwerving: Algemeen Stichting HNZ streeft er naar om voor haar projecten een zo groot mogelijk aantal financieringsbronnen aan te kunnen boren. Dit in de wetenschap dat de uiteindelijke financiering van de projecten bijna letterlijk bij elkaar gesprokkeld is moeten worden om de eindjes aan elkaar te knopen. Voor de concertserie van Margriet Hoenderdos werd subsidie aangevraagd bij: - Fonds Podiumkunsten - Cultuurfonds BNG [Bank Nederlandse Gemeenten] - Kersjes Fonds - Turing Foundation - Prins Benard Cultuurfonds, fonds op naam Dit resulteerde in bijdragen van: het Prins Bernhard Cultuurfonds, de John Kasanderstichting, SNS Reaal Fonds en particuliere donateurs. Er zal een beperkte mate van ‘Crowd funding’ zijn: Particulieren om donaties vragen via internet. Het gaat om een geselecteerde groep welke redelijkerwijs van zins is een gift te verstrekken. Zeker in deze barre subsidietijden zal dit onderdeel aandacht behoeven en uitgebouwd worden. Sinds 2011 heeft Stichting het Nieuwe Zuiden de ANBI-status. Dit is voor de doelgroep particulieren die wel willen schenken, maar zich niet aangesproken voelen door Crowd Funding, of daartoe de juiste media niet weten te vinden, niet onbelangrijk. Medewerking om niet, sponsoring van bedrijven in natura wordt steevast ingezet bij projectfinanciering. Dit is succesvol gedaan bij ‘Paleis voor de laatste arbeiders’ en ‘Mariap’. Waar mogelijk streeft HNZ naar bijdragen in natura, het liefst van betrokken bedrijven in de regio. Perspectief Stichting HNZ heeft sinds haar oprichting gezorgd voor initiëring en uitvoering van diverse cultuur-historische projecten waarbij de sociale component de boventoon voerde. Alom zijn
de gerealiseerde projecten van HNZ goed ontvangen en zijn zij nog steeds van blijvende cultuur-historische waarde. Om deze projecten te kunnen blijven initiëren, realiseren en financieren zal de Stichting de juiste kansen voor projecten dienen te selecteren en alle middelen moeten kunnen inzetten om te komen tot verantwoorde projectfinanciering. Fondsen, bedrijven, overheden en last but not least particulieren zullen voor elk project opnieuw benaderd en uitgenodigd worden voor participatie in de projecten van HNZ. Al met al zal de komende tijd alle creativiteit ingezet moeten worden om nieuwe projecten van HNZ te kunnen blijven uitvoeren. Het Nieuwe Zuiden lonkt, maar zal zij ook gehoord worden, zich aantrekkelijk te weten als artistiek pelgrimsoord?
