Doelbewust. Jo Smet brengt leven in. De Klaproos Gezocht: technisch vernuft Van Icarus tot Robofly De ballenbakreactor

Doelbewust

▶ Jo Smet brengt leven in

De Klaproos

▶ Gezocht: technisch vernuft ▶ Van Icarus tot Robofly ▶ De ballenbakreactor

Drie

ma

rma s info elijk and

tiemag

63 maart 2008 17e jaargang

E l e ct r a b e l K e r n c e n tr a l e D o e l v o o r h a z i n e va n aar om gev

ing

Stoomturbine – Centrale van Kallo

EDITO

Uw kopje koffie ‘s ochtends. Da‘s mijn job. Produceren, aanleveren en u adviseren. Uw energie kan altijd rekenen op die van onze mensen. En dat doen ze met flink wat passie en kennis van zaken. Electrabel zet zich vandaag dan ook meer dan ooit in voor uw comfort. En dat zit hem in de meest alledaagse dingen ... met of zonder suiker, bijvoorbeeld.

Dagboek van onze directeur op de site zelf, maar wel in ons opleidingscentrum Scaldis te Kallo waar men de nieuwe werfsimulator komt bekijken. Dit is meteen een goede gelegenheid om een aantal van onze projecten en investeringen toe te lichten. Mijn voorgangers werkten aan een open dialoog met de lokale besturen en ik zet dit graag verder.

Door Jan Trangez, directeur Electrabel Kerncentrale Doel

11 januari 2008 Daarnet was er een ontbijtvergadering met de nieuwe medewerkers. Ik wilde graag weten of ze zich hier goed voelen. En de beste manier om dat doen, is het natuurlijk gewoon vragen. En wat blijkt? Collegialiteit is in ons bedrijf nog steeds een sterke waarde. Een aantal nieuwe collega’s gaven ook praktische tips inzake onthaal en opleiding, zaken waar we in de toekomt zeker rekening mee zullen houden. 30 januari 2008 We krijgen bezoek van het gemeentebestuur van Beveren. Niet

11 februari 2008 Vandaag is er de periodieke overlegvergadering met de collega’s van de kerncentrale van Tihange. We zullen gedurende een halve dag de grote werken en projecten van beide centrales bekijken. Daarbij trachten we zoveel mogelijk gebruik te maken van elkaars ervaring en goede praktijken. Samen staan we overduidelijk heel wat sterker! 23 februari 2008 Een speciale dag ... Mijn allereerste jobdag op de kerncentrale van Doel! Dit initiatief loopt nu een tweetal jaren en samen met enkele collega’s probeer ik vooral technici en ingenieurs warm te maken voor een job in ons bedrijf. Hopelijk vinden we in 2008 de extra 140 gemotiveerde collega’s, die we de komende twee jaar nodig hebben!

www.electrabel.be Doelbewust maart 2008

03

KCD-WEETJES

gebeurtenissen van 2007. Maar er was meer. We keken vooruit naar 2009, met de vervanging van de stoomgeneratoren van Doel 1 en de vernieuwing van de turbinerotoren van Doel 4. En ook het Energeia-project dat ons op wereldvlak de gele leiderstrui qua performantie en veiligheid dient op te leveren, kwam ter sprake. Vast staat: de komende jaren worden heel belangrijk en iedereen is bereid dezelfde weg te nemen, namelijk die vooruit!

Wist u dat ... en medewerkers van de kerncentrale rond diverse thema’s die verband houden met (kern)energie. Op 31 januari 2008 kwam de Klankbordraad terug bijeen. Naast het tienjarig jubileum werd die avond ook het ronde cijfer van dertig bijeenkomsten afgeklopt. De raad vond plaats in Scaldis, het opleidingscentrum van Electrabel in Kallo. Na een korte toelichting door directeur Jan Trangez, werd de werking van de opleidingssimulatoren uit de doeken gedaan. De avond eindigde met een rondleiding doorheen ons opleidingscentrum. De firma Stork MEC, winnaar van de ‘Veiligheidsaward 2007’.

Er eentje jarig was? De Klankbordraad blaast in 2008 tien kaarsjes uit. Al sinds 1998 verenigt deze omwonendenraad mensen uit de omgeving

Er eentje in het nieuws kwam? Op 29 februari was er de jaarlijkse persbijeenkomst. Uiteraard gaven we toelichting bij de belangrijkste

Doelbewust Werken 2008 Infosessie voor werkpostverantwoordelijken en preventieadviseurs

7 OF 10 MAART 2008

afgelopen jaar op de meest veilige en performante manier haar taken op de site uitvoerde, werd naar goede gewoonte in de bloemetjes gezet met een ‘Veiligheidsaward’. Voor 2007 ging de prijs naar de firma Stork MEC. Proficiat! Er eentje een toontje anders zingt? Sinds 7 februari klinken alle noodsignalen op Electrabel-centrales

Interne noodsIgnalen WaarsCHUWIng Werk verder. Luister naar de gesproken mededeling

eVaCUatIe Begeef u naar de verzamelplaats buiten

VerZaMelIng Begeef u naar de verzamelplaats binnen

eInde alarM Hervatten werkzaamheden

Er eentje in de prijzen viel? Voor sommige specifieke taken op de kerncentrale huurt Electrabel gespecialiseerde firma’s in. Deze mensen noemen wij contractanten. Op 7 en 10 maart lokten onze jaarlijkse infosessies voor contractanten heel wat geïnteresseerden. Een duidelijke communicatie over onze verwachtingen is nodig voor een goede, veilige en betrouwbare samenwerking. Daarom hechten wij ook zoveel belang aan deze infodagen. De firma die het

uniform. Deze gelijkmaking moet de herkenbaarheid en duidelijkheid van de noodsignalen nog vergroten. De nieuwe signalen (waarschuwing, evacuatie, verzameling en einde alarm) krijgen elk een duidelijk te onderscheiden klank. Hiermee wordt ook voldaan aan een aantal wettelijke bepalingen. Let wel: voor u als omwonende verandert er niets! Het betreft immers alleen de interne noodsignalen die bedoeld zijn voor onze werknemers. De signalen van de overheid voor de bevolking blijven dezelfde. Doelbewust maart 2008

22-01-2008 14:12:10

05

VERVOLGREPORTAGE

willen zien, de echte zomer en het verlof zijn nog mijlenver af. Er moet nog gewerkt worden. Studenten moeten hun examens nog afleggen en de zon zou het toch ietsje langer moeten kunnen rekken dan half zeven. Minuutje per minuutje geraken we er wel. Met de zekerheid van één plus één is twee. Dat is elk jaar zo.

meer zeggen,” vertelt Stijn, “onze eerste datum voor de verhuis was februari 2007. We hebben het huis gekocht van iemand die al een deel gerenoveerd had.” Maar niet volgens de normen van Stijn blijkbaar, want hij heeft het grootste deel al terug afgebroken. “De elektriciteitsbedrading in het huis jaagde me de stuipen op het lijf,” zegt hij, “ik ben gewoon van nul af herbegonnen. En dat zijn toch onverwachte tegenslagen. Maar gelukkig helpt Tanja me heel goed. Alleen bij de echt zware werken assisteert ze liever. En een opmerkelijk verschil met het begin van de verbouwingen is ook dat ze zekerder geworden is van zichzelf. Ze komt niet meer constant vragen of wat ze doet wel goed is. Ik hoef niet meer voor elke steen mijn zegen te geven. Wat ze wel nog steeds doet is achter me aan lopen om mijn rommel op te ruimen. Volgens haar houd ik niets proper … Misschien heeft ze wel gelijk ook.”

Aards paradijs Met het mooie weer van de afgelopen dagen heeft hij zich helemaal gestort op de aanleg van zijn tuin. Stijn: “Ik ben volop bezig met het opkweken van zaadjes. Die zaadjes komen niet traditioneel uit een tuincentrum, maar uit de tuin van mijn ouders. In de herfst ben ik daar zoveel mogelijk materiaal gaan verzamelen om binnenkort in mijn eigen tuin te planten. Dicht bij de keuken komt er een kruidentuintje. Niets lekkerder in gerechten dan vers geplukte kruiden.” Stijn en zijn vriendin hopen om eind maart in het nieuwe huis in Blaasveld te kunnen intrekken. “Echt zeker durf ik het niet

Meester Van Den Bosch Wie herinnert zich niet Dirk, de teddybeer van de centrale, die zich al enkele maanden hult in stilzwijgen? Dirk? Natuurlijk wel. Hoe is het met Dirk? “Goed, goed,” zegt hij, “sinds mijn vrouw en ik beslist hebben om weer vaker te gaan fietsen, voel ik me eigenlijk kiplekker. We hebben in enkele maanden tijd al zo’n goede 1 500 kilometer afgelegd. Maar niet in één keer hé!” Hij straalt. En dat is zeker niet alleen van gezondheid. Neen, Dirk is trots. Yves, de oudste zoon ten huize Van Den Bosch mag zichzelf nu stagiair-advocaat aan de Antwerpse balie noemen. “Hij werkt

Het leven zoals het is: «de kerncentrale [9]»

Het leven zoals het is, met in februari al een flauwe aankondiging van de lente in de lucht. Het is nog wat vroeg om over echte kriebels, vlinders of de grote schoonmaak te spreken, maar veel mensen halen hun hart op aan de eerste zachte dagen. Sommigen beginnen al met plantjes te kweken, anderen dromen over hun reis tijdens de zomervakantie. Maar hoe we het ook draaien of keren en hoe graag we het ook anders zouden Doelbewust maart 2008

06

bij een gerenommeerd kantoor in Antwerpen,” zegt papa Dirk. “Tijdens zijn laatste jaar aan de universiteit liep hij in dat kantoor stage. Blijkbaar waren ze daar zo tevreden over Yves dat ze hem graag in het kantoor wilden houden. Daarmee zijn alle keren dat hij mijn vaderhart danig op de proef heeft gesteld tijdens de examenperiodes goedgemaakt,” vertelt hij er lachend bij. “Ik vergeet van mijn leven niet meer dat hij er tijdens het laatste jaar

van zijn kandidatuur de brui wou aan geven … Onze tweede zoon Nick heeft ondertussen werk gevonden bij BASF en de jongste start in september aan zijn laatste jaar bakkersopleiding.” Goed nieuws dus voor Dirk en zijn vrouw. “Maar, en er is natuurlijk altijd een maar, het is niet alleen maar positief nieuws,” vervolgt hij. “Onze buldog Lotje, die dertien jaar onze trouwe vriend en metgezel is geweest, heeft ons gezin verlaten. Vocht in haar longen en hartfalen hebben de dierenarts doen beslissen dat het beter was om haar te laten inslapen. En ja, Doelbewust maart 2008

07

HET LEVEN ZOALS HET IS

het is natuurlijk maar een hondje, maar niemand in ons gezin vond het leuk om afscheid van haar te nemen. Zo een diertje gaat na verloop van tijd echt bij de familie horen. Vervangbaar is Lotje niet. We troosten ons met de gedachte dat ze een mooi, lang en onbekommerd leven heeft gehad.” Bijna afgestudeerd Het Studiecentrum voor Kernenergie in Mol is een vaste waarde sinds

1952. Het doet onderzoek om bij te dragen tot nucleaire veiligheid en stralingsbescherming, medische en industriële toepassingen van de stralingen en het einde van de splijtstofcyclus. Hier ook is het dat Nathalie eind januari met succes haar thesis verdedigde. “Je moet je dat niet voorstellen als een uiteenzetting voor een overvolle zaal,” zegt ze, “maar er zaten toch een aantal professoren, collega’s en medestudenten te luisteren. Gelukkig is alles goed verlopen en kan ik nu, een dik jaar na de start van deze opleiding, ook hier Doelbewust maart 20 2008

08

definitief een punt achter zetten. Om dit te vieren, ben ik na mijn verdediging een week naar Frankrijk getrokken met twee vriendinnen. We zijn er gaan snowboarden. Er lag kraakverse sneeuw en de zon scheen zalig. Het leuke aan zo’n vakantie is dat je een combinatie maakt van inspanning/sport en ontspanning/plezier. Ja, zelfs tijdens mijn verlof ben ik graag bezig.” Goed en wel terug thuis, staat Nathalie een nieuwe opdracht te wachten: slagen voor haar licentieopleiding. “Het einde komt ook alweer akelig dichtbij,” lacht ze. “Op de simulator zijn we al aan ‘module 3’, wat zoveel betekent als accidenten leren opvangen. De komende maanden gaat mijn volledige inzet naar het tot een goed einde brengen van deze opleiding. Als ik alles begrijp en ook kan onthouden en reproduceren, zal ik mij ten volle kunnen storten op mijn functie bij Care Nucleaire Veiligheid. En reken maar dat ik dat zie zitten!” Zonder einde Het meest bewonderenswaardig aan Pol is misschien wel zijn vermogen om, hoe de dingen ook komen, altijd de goede kant van de zaak te blijven zien. Hij is zo’n zeldzaam iemand die temidden een hoop uitzichtloze ellende zegt: kijk eens daar, hoe mooi … Hij is zo iemand die je zonder reden zou gaan opzoeken, gewoon om eens te horen hoe het gaat. Maar Pol is bezig aan zijn laatste jaar in de centrale. Of tenminste Pol was tot voor enkele weken bezig aan zijn laatste jaar in de centrale. “Pensioen …, ach ja,” gromt hij wat binnensmonds, “mijn vrouw zei ook al dat ik geen mens ben om

thuis te zitten. Ik heb er nachten van wakker gelegen, van hoe ik mijn leven zou invullen zonder studenten. Neen, echt, ik ben geen mens om alleen te zijn. Dus daarom: ik heb beslist om nog enkele jaren door te werken. Ook Electrabel vindt mijn inbreng duidelijk nog steeds waardevol, want ze hebben me gevraagd om nu ook les te geven in Belgoprocess te Dessel.” Of hoe ‘fin de carrière’ kan uitmonden in een nieuwe uitdaging. Zijn kleindochtertje Hanneke

blozen opkeek en heel beslist zei: “Ik zal later met vake trouwen.” Meer heeft een man van bijna zestig niet nodig om gelukkig te zijn.”

Wie is wie? ▶ Dirk: 47 jaar, onderchef WAB, gehuwd, vader van Yves (23), Nick (21) en Jens (17). Hobby’s: zeilen, fietsen, wandelen en lezen. Favoriete auteurs: Pieter Aspe en Jef Geeraerts. Droomt ervan om met zijn vrouw een stukje van de wereld te ontdekken.

zal dus nog even geduld moeten oefenen voor ze vake fulltime voor zichzelf heeft. Maar zijn hart? Dat heeft ze nu al voor de volle honderd procent. “Mijn dochter Lina trouwt in mei,” zegt Pol, “en sinds Hanneke daarvan op de hoogte is, krijgen trouwfeesten haar grenzeloze belangstelling. Ze begrijpt natuurlijk niet wat zo’n verbintenis precies inhoudt, maar ze snapt dat het over liefde gaat. Op haar manier is ze een ware expert als het dat thema betreft. Alles is nog zo ongekunsteld, zo oprecht. En daarom kreeg ik bijna tranen in mijn ogen toen ze zonder

▶ Pol: 59 jaar verantwoordelijke opleiding Stralingsbescherming en Dosimetrie, gehuwd met Annie, vader van Sabine (35), Lina (33) en Alex (28), vake van Hanneke (5). Hobby’s: fietsen en toneel. Is vastbesloten om verder te studeren na zijn pensioen. Droomt om ooit te acteren in ‘Den Beer’ van Tsjechov. ▶ Stijn: 27 jaar, vriend van Tanja Steemans, eerste paswerker. Hobby’s: vissen, barbecueën en sinds kort ook verbouwen. Droomt ervan om zijn eigen huis neer te poten, zonder hulp van anderen. ▶ Nathalie: 25 jaar, ongehuwd, Care Nucleaire veiligheid. Hobby’s: muziek, skiën, reizen en zeilen. Droomt ervan om een onvergetelijke wereldreis te kunnen maken.

Doelbewust maart 2008

09

VRAAG HET AAN HET ...

de lezers van EOS

We kregen bezoek van de winnaars van een lezerswedstrijd van Eos-magazine. Wie zich interesseert voor wetenschap en techniek, zal vast één en ander kunnen vertellen over het CO2-probleem, dachten wij. Hoe beperk je je persoonlijk uitstoot? Is het iets waar je rekening mee houdt in je dagelijkse leven?

Tom Vandermeersch, Menen Eigenlijk sta ik bijna nooit stil bij mijn CO 2-uitstoot. Er zijn wat dat betreft nogal wat pilaarbijters in de wereld, vind ik. Het is positief dat de discussie wordt gevoerd, maar mirakeloplossingen? Neen, daar geloof ik niet in. Hernieuwbaar betekent niet altijd 100 % goed, niet-hernieuwbaar is niet per definitie volledig slecht. Het openbaar vervoer zou wel meer mogen gestimuleerd worden. Willy Vandermeersch, Menen Windmolens zijn een goed idee, maar

Doelbewust maart 2008

10

we mogen niet vergeten dat de productie, de plaatsing en het onderhoud van de molens ook CO2 met zich meebrengt. En monstertrucks kunnen toch ook onmogelijk dé oplossing zijn voor het goederentransport? Tja, misschien even, maar binnen enkele jaren krijgen we opnieuw hetzelfde probleem voorgeschoteld. Transport over spoor en water, daarin moet men investeren. Senne Starckx, Antwerpen Eigenlijk ben ik er niet zo mee bezig, met de ganse CO2-problematiek. Misschien zal ik er later anders over denken. Waarschijnlijk is het zo dat, als je kinderen hebt, je er automatisch meer bij stilstaat. Zouden niet vooral de industrie en de overheid een grote verantwoordelijkheid dragen als het over CO2 gaat? De overheid moet verder fiscale maatregelen nemen zodat mensen milieubewuste keuzes maken. Els Verweire, Zwijnaarde Het is zeker geen probleem waar ik constant aan denk. Wanneer ik iets koop, is het ook niet het belangrijkste criterium. Maar waar mogelijk probeer ik er wel rekening mee te houden. En dat is niet altijd even evident. Zonnepanelen of hybride wagens zoals de Toyota Prius, het blijven toch allemaal vrij dure aangelegenheden.

Doel Infocenter

✆ + 32 (0)3 202 20 50 [email protected] ▶ Ons bezoekerscentrum is geopend: van oktober tot en met maart weekdagen van 9u tot 17u weekends gesloten van april tot en met september weekdagen van 9u tot 17u weekends van 9u tot 18u

Leden klankbordraad 2007

De Klankbordraad werkt mee aan een goede verstandhouding tussen de kerncentrale en haar buurtbewoners. Mensen uit verschillende maatschappelijke sectoren vertegenwoordigen de buurt in deze raad. Op de bijeenkomsten komen problemen en vragen over de activiteiten van de kerncentrale aan bod. Contacteer hen gerust met uw vragen of opmerkingen. ▶ Dhr. P.A.M. Meeuwisse Hoogerheide, Nederland - ✆ + 31 (0)164 611 111 ▶ Dhr. Frank Buyssens Haasdonk - ✆ + 32 (0)3 755 27 12 ▶ Dhr. Toon De Backer Burcht - ✆ + 32 (0) 484 18 69 63 ▶ Dhr. Michel De Spiegeleer Doel - ✆ + 32 (0)3 575 82 84 ▶ Dhr. Frans Devos Sint-Niklaas - ✆ +32 (0)477 47 47 26 ▶ Dhr. Rob Hagemeijer Hoogerheide, Nederland - ✆ + 31 (0)164 61 31 64 ▶ Dhr. Renaat Michielsen Zwijndrecht - ✆ + 32 (0)3 252 62 50 ▶ Dhr. Terje Moe Stabroek - ✆ + 32 (0)485 083 599 ▶ Dhr. Guus Scherbeijn Rilland, Nederland - ✆ + 31 (0)113 55 10 75 ▶ Dhr. Rudi Sempels Berendrecht - ✆ + 32 (0)3 569 01 28 ▶ Dhr. Paul Van Craenenbroeck Beveren - ✆ + 32 (0)3 775 42 32 ▶ Dhr. Sven Van den Berghe Verrebroek - ✆ + 32 (0) 475 40 17 27 ▶ Dhr. Marc Van Hecke Stabroek - ✆ + 32 (0)3 664 21 11 ▶ Dhr. André Verté Vrasene - ✆ + 32 (0)3 775 05 01 ▶ Dhr. Luc Vigoureux Beveren - ✆ + 32 (0)3 755 06 11 Doelbewust maart 2008

05

GEZOCHT: TECHNISCH VERNUFT M/V

Op zoek naar 140 nieuwe medewerkers

Wie onlangs in onze kerncentrale op bezoek was, kon er niet naast kijken. Er lopen heel wat jonge mensen rond. En dat hoeft ook niet te verbazen. De laatste 3 jaar hebben 277 nieuwe mensen onze rangen vervoegd. Op een personeelsbestand van om en bij de 800 personen kan dit tellen. En hier stopt het niet. Voor eind volgend jaar willen we graag nog 140 extra mensen aanwerven. Mensen die we willen inschakelen ter vervanging van onze pensioensgerechtigde generatie technici én mensen die zullen meewerken aan de toekomstige wereldwijde nucleaire ambities van de SUEZ-groep. Mensen met een technisch vernuft. Wij gingen ze zoeken op de I-days. Doelbewust maart 2008

12

VOKA Kamer van koophandel regio Antwerpen-Vlaanderen, organiseerde op 15 en 16 februari de I-days. Niemand die in die periode in het havengebied kwam, kon er omheen. De strakke zwarte ‘Al een I-day over je toekomst’affiches waren echte blikvangers. Heel wat bedrijven uit de AntwerpsWase regio verenigden zich voor de gelegenheid onder één dak. Het meest uniek aan deze beurs was allicht dat het initiatief van de personeelzoekende bedrijven zelf kwam. Het prachtige Schelde-decor, de Waagnatie, vormde het toneel voor de vele bedrijfsfilmpjes. Iedereen toonde aan iedereen hoe het er in zijn/haar bedrijf aan toegaat en probeerde de kandidaten te overtuigen om de stap te zetten. Ondanks alle pogingen van de industrie slaan nog steeds onvoldoende studenten de technische richting in. Dat maakt de weinige technisch geschoolde jongeren zeer gegeerd. Zelfs wie nog enkele studiejaren voor de boeg heeft, wordt vaak al aangesproken. Techniek heeft zonder twijfel een toekomst! Honderden openstaande vacatures, waaronder een groot aantal bij Electrabel, illustreren dit. Electrabel moest bijgevolg zichtbaar aanwezig zijn op de beurs. Een aantal afgevaardigden van de kerncentrale van Doel, medewerkers uit de ‘Klassieke Zone Oost’ (Kallo, Vilvoorde, Langerlo,…) en een team van ‘HR Recruitment’ deden hun uiterste best om passanten te overtuigen. In de drie zones - de ‘experience zone’, de ‘expo zone’ en de ‘chill zone’ - werden de bezoekers ondergedompeld in de toekomst. In de ‘experience zone’ trok een maquette

heel wat nieuwsgierigen. Met een woordje uitleg van enkele recent aangeworven mensen werd de interesse al snel gewekt. In de ‘expo zone’ kon de bezoeker dan weer terecht met vragen over loopbaanmogelijkheden, competentieprofielen of openstaande vacatures. In de ‘chill zone’ ten slotte probeerden we een echt Electrabel-gevoel te creëren. Getooid in een Electrabelplunje kreeg de geïnteresseerde, na één druk op de knop een leuke Electabel-

foto in de handen gestopt. Elke bezoeker kon zich zo heel even technicus aan een reuzeturbine wanen. Resultaten? Voor echte meetbare resultaten is het te vroeg. Onze eerste doelstelling was om Electrabel in de regio meer kenbaar te maken als potentiële werkgever. We hopen uiteraard dat heel wat mensen nu sneller de stap zullen zetten om effectief te solliciteren bij Electrabel. Ze zijn ieder geval van harte welkom! Meer info? www.electrabel.be/career Doelbewust maart 2008

13

DE NATUUR WAS ONS VOOR

Van Icarus tot Robofly

Als kerncentrales iets gemeen hebben met vliegtuigen dan is het wel dat ze hightech zijn. Ze zijn het resultaat van het doorzettingsvermogen en de vindingrijkheid van talloze generaties wetenschappers. Mensen die de loop van de geschiedenis telkens weer een nieuwe wending gaven. Mensen die de stuwende kracht waren achter de vooruitgang. Mensen ook met een droom. En toch ... zijn hun uitvindingen echt wel zo nieuw? Of zijn het eerder pogingen om met menselijk verstand de natuur te evenaren?

Doelbewust maart 2008

14

Veel technologieën vinden al miljoenen jaren een toepassing in een of andere diersoort, plant, schimmel of bacterie. Ze zijn het werk van het leven zelf, van 3,5 miljard jaar evolutie. In deze nieuwe rubriek zoeken we naar de link tussen de bestaande of nog uit te vinden technologie en het evenbeeld in de natuur. Welkom in ‘De natuur was ons voor.’ Wat vooraf ging Wat heeft ons sinds mensenheugenis aan het dromen gezet? Waar hebben de knapste geleerden hun hoofd over

gebroken? Wat heeft avonturiers ertoe aangezet om steeds opnieuw te proberen? En wat heeft zoveel waaghalzen het leven gekost? Vliegen. Albatrossen doen het soms jaren aan één stuk, libellen kunnen het achteruit. Bloempluizen zweven de halve wereld rond en miljoenen babyspinnen doen het hangend aan één dun draadje. Icarus probeerde het ooit met een houten raamwerk, wat veren en was. Zo slaagde hij erin te ontkomen aan zijn gevangenschap op het eiland Kreta. Maar zelfs in hun mythologie hadden de oude Grieken weinig vertrouwen in de vliegkunsten van de mens; Icarus vloog te dicht bij de zon, de was smolt en hij stortte neer in de Egeïsche Zee. Pas veel later zou de geniale Italiaan Leonardo Da Vinci de eerste pogingen doen om de mens te laten vliegen. Er zijn tekeningen en schetsen van hem bekend waarin hij een parachute ontwerpt, een vliegmachine en zelfs een helikopter. Op 3 januari 1496 voerde Da Vinci een mislukte proef uit met een vliegtuig dat hij had gebouwd. De machine werd aangedreven door spierkracht en overgebracht via pedalen en een ketting naar op- en neerslaande vleugels. Maar ... zijn constructie woog meer dan tweehonderd kilo. Nu weten we dat dit te zwaar is om de hoogte te kunnen in gaan. Anders is het met zijn linnen parachute van tien bij tien meter die recent werd nagebouwd en getest. Wat bleek? Ze werkt! Een Zuid-Afrikaan deed de proef van op drie kilometer hoogte en kwam veilig beneden. Of de parachute ooit vloog ten tijde van Da Vinci blijft zeer twijfelachtig. Uiteindelijk zou het dus wachten zijn tot 1783 en de gebroeders Montgolfier die

door middel van een heteluchtballon de eerste bemande vlucht uitvoerden. Meer dan een eeuw later waren andere broers aan zet. De fietsenmakers Wilbur en Orvill Wright slaagden er in 1903 voor het eerst in een bemand vliegtuig te laten vliegen. Vanaf toen volgden innovaties elkaar in razend tempo op. Het resultaat ervan kennen we. Maar de ontwikkelingen zijn nog steeds in volle gang. Het begin van een nieuwe evolutie Ook al kan de mens nu vliegen op enorme hoogtes en aan duizeling– wekkende snelheden, in heel wat vliegtechnieken is de natuur nog steeds stukken beter. Een vogel die sneller wil vliegen kan bijvoorbeeld zijn snelheid opdrijven zonder sneller met z’n vleugels te slaan. Een zwaluw, vliegend aan 60 kilometer per uur, kan binnen een seconde tot stilstand komen zonder hoogte te verliezen. Een valk verdraagt met gemak krachten die een F16 piloot wit doen

DE NATUUR WAS ONS VOOR

Doelbewust maart 2008

16

wegtrekken in z’n schietstoel. Dit zijn maar enkele raadsels die na een eeuw onderzoek naar vogelvlucht onopgelost blijven. Conclusie is dat we pas aan het begin van een mogelijk heel nieuwe evolutie staan. Zo bestaat er, vooral vanuit militaire hoek, een grote interesse om de wendbaarheid van vliegtuigen te verhogen. De vliegtuigen die wij vandaag gebruiken hebben relatief grote afstanden nodig om een bocht

verzamelen en zelfs slapen. ’s Avonds stijgen ze in groepen naar een hoogte van één tot drie kilometer om daar vliegend met een trage vleugelslag de nacht door te brengen. Ze leven ten zuiden van de Sahara maar komen drie maanden per jaar naar het noordelijke halfrond om te paren en hun jongen groot te brengen. Misschien wel in een holte, een spleet of onder een dakpan van uw huis. Niet verwonderlijk dan dat gierzwaluwen voor de Nederlandse

te maken. Vogels daarentegen doen dit met één vleugellengte. En één van de absolute meesters in wendbaarheid en energiezuinig vliegen is de gierzwaluw, overigens niet verwant aan huis- of boerenzwaluw, maar verre familie van de kolibries. Gierzwaluwen leggen in hun leven een afstand af gelijk aan vele keren de afstand heen en terug naar de maan; ruim 4,5 miljoen kilometer ofwel honderd keer de aardbol rond. Tijdens hun leven in de lucht leven zij van insecten, ongeveer 20 000 diertjes per dag. Alles gebeurt in de lucht: eten, drinken, spelen, paren, nestmateriaal

universiteiten van Delft en Wageningen een ideaal onderzoeksobject zijn voor het verbeteren van vliegprestaties van vliegmachines. Die instituten ontwikkelden een microvliegtuigje (de RoboSwift) met beweegbare vleugels en ‘pluimen’. Ze lieten zich daarvoor inspireren door de gierzwaluw. Het microvliegtuigje beschikt over vleugeleigenschappen die uniek zijn en nooit eerder gebruikt. De continu verstelbare vleugels maken de RoboSwift zeer wendbaar en zeer efficiënt in energiegebruik. Hij krijgt drie microcamera’s om onopvallend

voertuigen en mensen maar ook gierzwaluwen in de lucht te observeren voor nieuw biologisch onderzoek. De RoboSwift doet dit jaar mee aan een demonstratie van splinternieuwe onbemande microvliegtuigjes in India. Vliegen tegen de regels Kijken we vol verwondering naar de vliegkunsten van vogels, die van insecten vinden we maar bizar. Zelfs de wetenschap begrijpt er nog maar heel weinig van. Tot voor kort werd het bijvoorbeeld wetenschappelijk voor onmogelijk gehouden dat een vlieg met zulke kleine vleugeltjes in de lucht kon blijven. Vliegen blijken de straaljagers van de natuur te zijn. Maar zelfs die omschrijving doet hen nog oneer aan. Hun vliegkunsten overtreffen die van ieder vliegtuig: in een flits nemen ze haarspeldbochten en landen ze ondersteboven op een plafond. Ze zijn piepklein maar vliegen aan een snelheid van tientallen kilometers per uur. Toch hangen ze evengoed kalm in de lucht. Volgens de normale regels van de aërodynamica zou dit helemaal niet mogen kunnen. Pas recent weten we hoe vliegen echt vliegen. Hun vleugels zijn anders dan die van vogels. Dat is ook nodig, want ze moeten maar liefst honderdvijftig keer per seconde klapperen om in de lucht te blijven. Een korte vleugelpauze of wat rondzweven, zit er voor een vlieg dus niet in. De beweging van een klapperende vliegenvleugel is er niet zozeer één op en neer maar vooral heen en weer. Insecten roeien dus als het ware door de lucht. Daarbij creëren ze luchtstroompjes die hun vleugels omhoog tillen. Om hun evenwicht niet te verliezen bij al die luchtwervelingen

hebben vliegen een soort gyroscoop aan hun achterlijf. (Een gyroscoop is een tol, een draaiwiel, gebruikt voor stabilisatie.) Die is haast onzichtbaar, maar onmisbaar. Zonder deze gyroscoop stort het beestje onverbiddelijk neer. Hoe meer we weten over de vliegtechniek van insecten, hoe beter wetenschappers deze vliegtechniek kunnen nabootsen. Voor de aanmaak van vliegende microrobotjes bijvoorbeeld, die dan alleen of in zwermen worden ingezet voor het opsporen van allerhande wetenschappelijke informatie. Of voor spionage natuurlijk. Daarom ook spendeert het Amerikaanse Ministerie van Defensie miljoenen aan de ontwikkeling van deze microrobotjes. En niet zonder resultaat. Zo slaagde de Californische robotbouwer Ronald Fearing er al in een zeer eenvoudige variant van een bromvlieg te maken. Een robotvliegje dat op eigen kracht in de lucht blijft en erg beweeglijk is. De vlieg weegt ongeveer een tiende van een gram wat minder is dan een paperclip. Veel groter dan een paperclip is het apparaatje ook niet. Het meest complexe deel van de robotvlieg is de vleugelmechaniek. Want net als bij een echte vlieg moeten de robotvleugels slaan én wentelen tegelijkertijd. Het grootste struikelblok echter blijkt de energiebron. Een vlieg moet voldoende energie op een voldoende compacte manier kunnen bevatten of de nodige elektriciteit zelf kunnen produceren uit zonlicht. Dat is niet evident. Zullen er ooit robotvliegjes brommen door de huiskamer? Misschien. In ieder geval zal hun bestaan te danken zijn aan de ontembare droom van mensen doorheen de hele geschiedenis: vliegen. Doelbewust maart 2008

17

UIT DE OUDE DOOS

De kerncentrale anno 1970 In deze nieuwe rubriek gaan we terug in de tijd. Deze eerste keer vertellen we u nog over onszelf. De volgende edities zijn voor u. We draaien de rollen om en laten u aan het woord. Komt u mee naar het begin van kernenergie in België?

De redenen die aan de basis lagen om in België met kernenergie te starten klinken anno 2008 actueler dan ooit. We schrijven eind jaren veertig en toen al vreesde men het nakende gebrek aan fossiele brandstofreserves. Het elektriciteitsverbruik van zowel industrie als particulier klom gestaag en elektrische apparaten deden hun intrede in vele gezinnen. Ook in die jaren werd men zich meer en meer bewust van nieuwe milieuproblemen. De elektriciteitscentrales van toen waren echte vervuilers. De eerste stappen werden gezet in het Studiecentrum voor Kernenergie in Mol. BR1 en BR2 waren de eerste geïnstalleerde reactoren. Ze dienden voornamelijk voor onderzoek. BR3 was zowaar een primeur als eerste watergekoelde reactor in West-Europa. Men had zelfs al een bijzonder plaatsje voor hem in gedachten: de Heizel in Brussel. Daar zou hij de wereldtentoonstelling van elektriciteit voorzien. Maar de reactor raakte niet op tijd af en zodoende kwam hij toch in Mol te staan. De reactor werd niet in de eerste plaats gebouwd om elektriciteit te produceren. Hij diende vooral als onderzoeksobject voor studiebureaus en

Doelbewust maart 2008

18

constructeurs. Ook vele medewerkers van de kerncentrales van Doel en van Tihange hebben daar ‘de stiel’ geleerd. De grote stap op gebied van kernenergie in België kwam eind ‘68 met de bestelling van twee reactoren. De zoektocht naar een geschikt bouwterrein was allerminst een sinecure. Om een kerncentrale te laten functioneren is immers zeer veel koelwater nodig. De keuze viel op Doel. In ‘66 begonnen de opspuitingswerken. Men verhoogde daartoe de dijken tot negen meter boven de zeespiegel. Pas in ‘69 startten de eigenlijke bouwwerken. De geboorte van de kerncentrale zou nu niet lang meer op zich laten wachten. Begin ‘72 arriveerde de eerste reactor in Doel.

Vanaf april dat jaar werkten de operatoren in shift om ‘Doel 1’ gebruiksklaar te krijgen. Stoomgeneratoren, nooddiesels, alternatoren en turbines werden aangevoerd en in stelling gebracht. Ook de bouw van de tweede reactor ging in ijl tempo vooruit. 18 juli 1974 is een datum die niet snel vergeten zal worden in de geschiedenis van de kerncentrale. In de vroege ochtend werd de reactor van Doel 1 voor de eerste maal in gebruik genomen. In de late zomer leverde Doel 1 zijn eerste stroom aan het net. De andere centrales volgden vrij snel. Doel 2, die dezelfde machinezaal deelt, kwam een jaar later in gebruik. Voor Doel 3 was het wachten tot ‘82. Nog drie jaar later was het de beurt aan Doel 4.

U KRIJGT HET WooRD Voor onze volgende afleveringen zijn we op zoek naar verhalen uit de streek. Hebt u een foto uit lang vervlogen tijden? Hangt er een mooi verhaal aan vast? Vertel het ons! Indien u de foto niet kan inscannen dan doen wij dit graag voor u. Wij bezorgen die zeker veilig terug. Wordt een inzending geschikt bevonden voor publicatie, dan ontvangt u van ons een origineel verrassingspakket. Doen dus! Stuur een briefje naar Doel Infocenter, Electrabel Kerncentrale Doel Scheldemolenstraat, Haven 1800, 9130 Doel. Mailen kan ook naar [email protected].

Doelbewust maart 2008

19

AGENDA

Streekagenda Poldermuseum Stabroek Het Poldermuseum werd in ‘59 door de Heemkundige Kring van de Antwerpse Polder opgericht. In meer dan dertig zalen wordt een beeld opgehangen van de geschiedenis en het dagelijkse leven in de Antwerpse polder. Open van paaszaterdag tot 31 oktober in het weekend en op feestdagen en dit telkens van 13u00 tot 18u00. Je vindt het Poldermuseum in de Tolhuisstraat 14 te Zandvliet. Meer info? www.poldermuseum-lillo-fort.be of +32 (0)3 664 14 81. Dit is slechts een klein deel van de activiteiten uit onze streek. Voor een volledig overzicht kunt u terecht bij: -

Doelbewust maart 2008

20

de Dienst Toerisme van Beveren, Grote Markt 2, + 32 (0)3 750 15 80 of op www.beveren.be;

-

CC Ter Vesten, Zwarte Dreef 2, Beveren, + 32 (0)3 750 10 00, [email protected];

-

www.cultuurweb.be.

Natuurbeleving met je kleinkinderen Nogal wat grootouders houden van een natuurwandeling met de kleinkinderen. Met enkele interessante weetjes en eenvoudige materialen kun je een natuurwandeling voor je kleinkinderen extra boeiend en leuk maken. Op woensdag 9 april kunnen enthousiaste grootvaders en -moeders van 14u00 tot 16u30 allerhande tips opdoen om de natuur te beleven

met hun kleinkinderen. Deelname is gratis maar inschrijven voor 2 april is noodzakelijk bij NEC De Vroente op [email protected] of +32 (0)3 620 18 30. Blazers in de Corneliuskerk Door weersinvloeden en verzakkingen was de Heilige Corneliuskerk te Lamswaarde aan restauratie toe. Op zondag 20 april wordt om 15u00 de voltooiing van de restauratie gevierd met een optreden van het Vlaams blaasensemble Ovidius. De inkom bedraagt 12 euro. Wie 16 jaar of jonger is betaalt slechts 8 euro. Meer info? www.hulstcultureel.nl of +31 (0) 114 314 351 Robert Schumann in kasteel Cortewalle Jan van der Crabben heeft naam gemaakt in de vocale wereld als solist bij bekende ensembles zoals Musica Antiqua Köln, Capella B r u g e n s i s, La Petite Bande, etc. Samen met pianiste Inge Spinette nam hij de laatste jaren prachtige liederen op die zowel in het buitenland als bij ons erg gewaardeerd worden. Op zondag 27 april om 20u00 brengt dit duo in kasteel Cortewalle muziek van Wolf, Brahms en Schumann. De inkom bedraagt 13 euro (12 of 10 euro reductietarief). Meer info bij CC Ter Vesten.

Boekenmarkt aan het Saleghem Krekenpad Op 24 en 25 mei vind je aan het aan het Saleghem Krekenpad niet alleen een ruime keuze aan oude boeken in goede staat, je kunt er met het gezin ook rustig wandelen. Een wandelkaartje is gratis verkijgbaar. Het lusvormige pad is ook toegankelijk voor kinderwagens en rolstoelpatiënten. Je kunt er bovendien de bioboomgaard bezoeken en bij mooi weer is er

AGENDA

terras onder de perenboom. De boekenverkoop gaat door op zaterdag van 13u00 tot 18u00 en zondag van 10u00 tot 18u00. Verzamelpunt is het Natuurhuis Panneweel, Krekeldijk 2 te Meerdonk. Oproep! Heb je oude boeken, tijdschriften of cd’s die nog in goede staat zijn, maar die je niet wenst te behouden? Schenk ze aan Natuurpunt, de opbrengst gaat integraal naar de natuur. Meer info op www.panneweel.be of op +32 (0)3 777 04 02 Doelbewust maart 2008

21

INTERVIEW

garanderen. Maar ook dat vond eigenlijk niemand haalbaar. En toen kwam de enige echte oplossing uit de bus: zelf een gespecialiseerde opvang starten.”

Leven in De Klaproos Een centrum voor mensen met een zware handicap. Het is voor velen onder ons een ‘ver-van-mijn-bed-gebeuren’. Gelukkig maar? Ja, natuurlijk. Maar ergens ook weer niet. Want is het niet vaak zo dat we heel gemakkelijk voorbijgaan aan wat niet echt zichtbaar is? Het is pas wanneer je zo’n instelling binnenstapt dat je ten volle beseft dat mensen met een zware handicap er wel degelijk zijn. En dat ze, hoezeer de medische wetenschap er ook op vooruitgaat, niet in staat zijn om voor zichzelf te zorgen. Ze hebben mensen rond zich nodig die hen aangepaste en deskundige hulp bieden. En dat is precies wat de vele vrijwilligers en medewerkers van vzw De Klaproos doen.

Doelbewust maart 2008

22

Jo Smet: “Het verhaal van de Klaproos begint bij mijn eigen zoon. Hij is nu 26 en meervoudig gehandicapt waardoor hij blijft functioneren op het niveau van een kind van anderhalf jaar. Al snel botsten mijn vrouw en ik op de grenzen van de opvangmogelijkheden voor mensen met een dergelijke zware handicap. Hier in Beveren was er enkel De Bron, met een dagcentrum en een home. Het dagcentrum vangt mensen alleen overdag op, het home doet dat ook ’s nachts. Maar om daar toegelaten te worden was onze Bart te zwak. En niet alleen onze zoon trouwens, ook de kinderen van een aantal ouders die wij toen kenden. Toen de kinderen ongeveer achttien jaar oud waren, werd ons duidelijk dat er voor hen, eens ze van school af zouden zijn, in de regio geen opvangmogelijkheden bestonden. Zelfs niet in een gespecialiseerde instelling als De Bron. Toen beslisten we met enkele ouders om samen oplossingen te zoeken. We kwamen uit bij twee mogelijkheden: ofwel moesten de kinderen naar een internaat - daar was eigenlijk geen enkele ouder voorstander van. Ofwel moest één van de ouders stoppen met werken om zo de opvang voor zijn/haar kind thuis te

Zo werd in 1995 De Klaproos opgericht als autonome vzw. Dat wil zeggen dat de instelling niet afhankelijk is van een congregatie van religieuzen of van een openbaar bestuur. Op beleidsmatig vlak kan De Klaproos bijgevolg haar eigen weg uitstippelen. En dat doet ze. Jo Smet: “We kozen voor de naam De Klaproos omwille van de symboliek van die bloem. Een klaproos verwelkt zeer snel nadat hij geplukt is. Klaprozen kan je dus het beste laten waar ze groeien. Dat is de plaats waar ze zich goed voelen, waar ze gedijen. En zo zien wij dit ook met mensen met een handicap: laat ze zo veel mogelijk en zo dicht mogelijk bij de plaats waar ze thuishoren. Beschut ze, bescherm ze en geef ze een thuis. En deze aanpak werkt. Bij ons bijvoorbeeld woont een mentaal gehandicapte jonge vrouw. Haar moeder woont op anderhalve kilometer hier vandaan en komt na al die jaren nog bijna iedere avond haar dochter in bed stoppen. Dat zijn belangrijke dingen. Onze filosofie maakt dat mogelijk. We willen ons als centrum ook zo goed mogelijk integreren in de gemeenschap. Een voorwaarde daarvoor is kleinschaligheid. Maar er is meer. Onze betrachting is om opvang te geven aan mensen die elders uit de boot vallen omwille van welke reden dan ook en hen die opvang bovendien op maat aan te bieden. We proberen daarin zo flexibel mogelijk te zijn.” De Klaproos was in Vlaanderen één van de pioniers in het aanbieden van

kortverblijf. Kortverblijf beperkt zich niet tot mensen met één specifieke soort handicap. Iedereen die daarvoor toelating krijgt van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap kan gebruik maken van de opvangmogelijkheden van een dergelijke instelling. Het is een oplossing voor wie tijdelijk, door welke omstandigheden dan ook, niet kan opgevangen worden in de vertrouwde omgeving. Jo Smet: “Wanneer De Klaproos in 2000

startte met het aanbieden van kortverblijf, bestonden er in Vlaanderen slechts drie andere centra met dat type van opvang. Mechelen was er één van, Zoersel ook en het bestond ook in Brugge. Wij waren dus het vierde centrum in Vlaanderen dat kortverblijf aan kon bieden. Mensen kunnen hier in principe 92 dagen per jaar logeren. De dagen mogen gespreid worden of na elkaar opgenomen, het kan tijdens de week of enkel in het weekend. Het is in feite een opvang voor bijvoorbeeld kinderen die de rest van het jaar thuis verblijven en wiens ouders de zorg even willen overlaten aan anderen. Maar Doelbewust maart 2008

23

INTERVIEW

kortverblijf kan ook gebruikt worden voor mensen die normaal in een dagcentrum verblijven en van wie de ouders eens een weekje op reis willen gaan. Zij kunnen dan overnachten in het kortverblijf. Een belangrijk kenmerk van kortverblijf is dat er geen leeftijdsbeperking op staat. Een dagcentrum en een home zijn steeds voor meerderjarigen. Maar bij ons kunnen dus ook kinderen met een ernstige vorm van handicap terecht wanneer hun ouders er eventjes niet kunnen voor zorgen.

een volledig aangepaste badkamer. In de Kruisdijklaan 33 te Kallo bevindt zich het huis voor mensen met een lagere zorgbehoevendheid. Gerard Trips: “Sinds 2003 hebben wij drie opvangvormen: enerzijds het kortverblijf voor acht mensen, ten tweede het ‘tehuis voor niet-werkenden’, of home met tien ‘bedden’, en als laatste het dagcentrum voor twee mensen. Let wel, de plaatsen voor kortverblijf wisselen, in totaal komen

een handicap bijvoorbeeld jonger. Ze werden ook vaker opgevangen binnen de familiekring. Dat gebeurt vandaag steeds minder. Die meer dan zevenhonderd mensen die vandaag op de wachtlijst staan worden nu ofwel thuis of bij familie opgevangen, maar het gebeurt ook dat zwaar hulpbehoevenden terechtkomen in psychiatrische instellingen of rusthuizen. Sommigen verblijven door omstandigheden zelfs in gevangenissen.”

palingfeesten, een evenement waar vorig jaar maar liefst 1 500 mensen aan deelnamen en waarvoor we konden rekenen op de belangeloze inzet van tientallen vrijwilligers. Maar om financieel volledig rond te komen hebben we ook de steun nodig van sponsors. Electrabel heeft ons alvast flink geholpen. Dankzij hun giften konden we al heel wat kosten vergoeden die gemaakt moesten worden in de aanloopfase van de nieuwbouw. Een hele steun. Andere bedrijven met, net als

De Klaproos wil iets meer en nog beter. Daarom is er beslist om, zonder afbreuk te doen aan het streven naar kleinschaligheid en integratie in de gemeenschap, uit te breiden. Eind dit jaar starten de werken aan een nieuw gebouw dat de twee bestaande huizen moet verenigen en zelfs nog extra mensen moet kunnen opvangen.

V.l.n.r.: Jo Smet, voorzitter van vzw De Klaproos en Gerard Trips, directeur.

Zo verbleef hier enige tijd geleden een zwaar zorgbehoevende baby van negen maanden. Het kindje kreeg sondevoeding en was zo hulpbehoevend dat één van onze personeelsleden, die nachtdienst had, het bedje van de baby naast haar bed zette. Zo was ze zeker dat ze er altijd zou zijn wanneer dat nodig was.” De Klaproos biedt haar diensten aan vanuit twee huurhuizen. Peperkoren nummer 20 is het vaste verblijf voor zwaar hulpbehoevende mensen. Het huis is uitgerust met alle nodige accommodatie voor rolstoelgebruikers, zoals een lift en

Doelbewust maart 2008

24

hier jaarlijks tachtig à negentig mensen langs. Op zo’n manier dragen wij bij tot een oplossing voor soms heel acute probleemsituaties. In Oost-Vlaanderen alleen al staan op dit ogenblik maar liefst meer dan zevenhonderd mensen op de wachtlijst voor een opname. 478 daarvan staan op de ‘urgentie 1’-lijst, wat wil zeggen dat een oplossing gevraagd wordt binnen één maand. De oudste ingeschrevene op de lijst staat er al op van 1995 ... Deze lange wachtlijsten zijn enerzijds het gevolg van onvoldoende aanbod. Maar anderzijds neemt de vraag ook toe. Vroeger stierven mensen met

Jo Smet: “Om alle activiteiten te financieren, krijgen we natuurlijk de nodige subsidies van het ‘Vlaams Fonds’. Maar die volstaan niet. Zeker niet omdat wij de mensen ook graag iets meer bieden dan alleen de strikte wettelijke minima. We zouden hen bijvoorbeeld iets meer privacy willen geven. Eén kamertje per persoon is daarvoor ideaal. Helaas kunnen wij dat op dit moment nog niet. Daarvoor hebben we onvoldoende ruimte. Het nieuwe gebouw moet voor dit euvel soelaas brengen. Keerzijde van de medaille is wel dat dit alles geld kost natuurlijk. Veel geld. De kostprijs voor de nieuwbouw wordt geraamd op iets meer dan drie miljoen euro. De gemeente Beveren heeft ons altijd al gesteund op moeilijke momenten en ook deze keer is dat weer zo. Maar ook de Nationale Loterij en de provincie Oost-Vlaanderen geven subsidies. Niet te onderschatten is ook de opbrengst van onze jaarlijkse

Electrabel een hart voor De Klaproos, zijn natuurlijk heel erg welkom.” Actie ‘Geef me de vijf!’ Ook u kunt De Klaproos helpen anderen te helpen. Met de actie ‘Geef me de vijf’ stort u met een doorlopende opdracht 5 euro op de rekening van vzw De Klaproos, Peperkoren 20, 9120 Beveren (8508122994-18). U krijgt hiervoor elk jaar een fiscaal attest om bij uw belastingsaangifte te voegen. In de praktijk komt het er dan op neer dat u - door het fiscale voordeel - ongeveer 2,5 euro per maand geeft. Op jaarbasis dus 30 euro. Doelbewust maart 2008

25

ALLES WAT U ALTIJD AL WILDE WETEN OVER …

Derde en vierde generatie kerncentrales In de aanloop naar de federale verkiezingen van 2007 ontstond bij momenten een hevige polemiek over het al dan niet vervroegd sluiten van de Belgische kerncentrales. Eén partij nam een verrassend standpunt in en pleitte voor de modernisering van de kerncentrales. Premier Verhofstadt wilde de huidige centrales open houden in afwachting van kerncentrales van de vierde generatie ... Maar wat is zo’n kerncentrale van de vierde generatie? Wat maakt ze zo modern? En wat is dat Myrrha-project waar de politici het over hadden?

De eerste drie generaties Om de technologie te demonstreren werden in de jaren ’50 en ’60 prototypen van kerncentrales gebouwd. Dit waren centrales van de eerste generatie en het grootste deel ervan is ondertussen uit bedrijf genomen en ontmanteld. Deze prototypes werden in de jaren ’70 en ’80 opgevolgd door centrales van de tweede generatie. De kerncentrales van Doel en Tihange zijn hiervan een voorbeeld. Maar na het ongeval in Tsjernobyl viel de nieuwbouw van kerncentrales in het Westen zo goed als stil. Nu, meer dan twintig jaar later, komt de bouw geleidelijk terug op gang. Deze nieuwe centrales behoren tot de derde generatie. Twee zijn in aanbouw in Europa (Olkiluoto in Finland en Flamanville in Frankrijk) en twee zijn besteld door China. Ze onderscheiden zich van de tweede generatie door hun nog betere actieve veiligheidssystemen, hun hogere efficiëntie en hun groot productievermogen per eenheid. Voor de rest hebben ze veel overeenkomsten met de tweede generatie. De ‘ballenbakreactor’ Hoewel de zogenaamde ballenbakreactor

Doelbewust maart 2008

26

ook tot de reactoren van de derde generatie behoort, lijkt hij voor een buitenstaander zeer revolutionair. Een Zuid-Afrikaans elektriciteitsbedrijf hoopt om binnen enkele jaren zijn eerste ballenbakreactor in bedrijf te hebben. Voordeel van zo’n type zou zijn dat, zelfs al laat de besturing het compleet afweten en zelfs al valt het koelsysteem volledig uit, de reactor toch niet smelt. Meer nog, volgens de ontwerpers koelt de reactor na korte tijd vanzelf af. Bij een ballenbakreactor

heliumgas dat tussen de ballen waait. Buiten de reactorkern drijft dat hete gas een turbine aan, die op haar beurt elektriciteit opwekt. De ballenbakreactor zou dus heel wat voordelen hebben. Maar er zijn ook problemen. Zo is er bijvoorbeeld geen beschermingsgebouw voorzien rond een dergelijke reactor, wat zo’n centrale kwetsbaarder maakt voor aanslagen. Ook produceert een ballenbakreactor nogal grote volumes aan kernafval. Redenen genoeg dus om de ballenbakreactor niet

bevindt de brandstof zich in kleine stukjes van een halve millimeter groot. Die stukjes worden door verschillende beschermende lagen omhuld tot een bol grafiet, die ongeveer zo groot is als een biljartbal. Een werkende ballenbakreactor zou zo’n driehonderdduizend van die grafietballen bevatten. Bovenaan de reactor wordt er om de minuut een ‘verse’ bal toegevoegd. Die bal wordt na ongeveer een half jaar onderaan de reactor weer weggenomen. Het ontwerp van een ballenbakreactor is relatief eenvoudig. De warmte voert men niet af door middel van water dat door buizen wordt gepompt, maar door

te beschouwen als een kerncentrale van de vierde generatie.

Olkiluoto-kerncentrale van de derde generatie (simulatie).

Een duurzame kerncentrale De vierde generatie van kerncentrales moet een duurzame generatie worden. Dit wil zeggen dat ze zeer efficiënt moet omgaan met natuurlijke grondstoffen - in dit geval uranium. Daarenboven moet het volume aan hoogactief afval dat voor lange tijd geborgen dient te worden, drastisch naar beneden. De kostprijs per kilowattuur moet verlaagd en het financiële risico beperkt. Ten slotte mogen nergens in de splijtstofcyclus Doelbewust maart 2008

27

ALLES WAT U ALTIJD AL WILDE WETEN OVER …

grondstoffen voor atoomwapens ontstaan en moet de kans op smelting onbestaande zijn waardoor externe evacuatieplannen overbodig worden. Momenteel voldoet nog geen enkel reactortype tezelfdertijd aan alle van deze duurzaamheidcriteria. Maar door een combinatie van reactoren die in goede samenwerking een evenwichtige energiemix vormen, kan alvast voldaan worden aan de efficiënte benutting van de natuurlijke grondstoffen. Snelle reactoren of kweekreactoren lijken

hierbij een onmisbare schakel. Dergelijke reactoren verbruiken niet alleen uranium, ze produceren ook nieuwe splijtstof. Vandaag wordt slechts één procent van de energie die in het uranium zit, benut. In snelle reactoren ligt dat percentage veel hoger. Het gebruik van snelle reactoren zou er alvast voor zorgen dat de wereldwijde voorraad aan uranium veel langer zou meegaan dan tot op vandaag werd voorspeld. Langlevend afval omzetten in kortlevend België stond met het Studiecentrum Doelbewust maart 2008

28

voor Kernenergie in Mol ooit mee aan de wieg van het gebruik van kernenergie wereldwijd. En wie weet, misschien wordt Mol weer toonaangevend. Het SCK.CEN kan en wil bijdragen tot de ontwikkeling van de duurzame vierde generatie kerncentrales. Want het is de bedoeling dat Myrrha het eerste demonstratieproject zal zijn dat aantoont hoe hoog radioactief afval kan versplijt of ‘verbrand’ worden tot kortlevende elementen. Dit proces noemt men transmuteren. Transmutatie was ooit de droom van alchemisten die bijvoorbeeld lood probeerden te veranderen in goud. Vandaag beschikt men over de kennis om langlevend radioactief afval te transmuteren tot kort(er)levend of meer stabiel afval. Een voorbeeld? Technetium-99 heeft een halveringstijd van tweehonderdduizend jaar. Dit is de tijd die nodig is vooraleer de stof de helft minder radioactief is. Door de zeer lange halveringstijd moet dit materiaal langdurig in gecontroleerde omstandigheden worden geborgen. Bestralen we het technetium99 echter met neutronen, dan daalt de halveringstijd spectaculair tot slechts enkele seconden. Finaal is technetium-99 omgezet in een nieuwe stof: ruthenium. Maar ook bij stoffen die meer voorkomen in hoogactief afval (zoals plutonium) ontstaat een kortere halveringstijd na bestraling met neutronen. Voldoende kort om ervoor te zorgen dat hoogactief afval niet gedurende enkele honderdduizenden jaren moet geboren worden, maar slechts gedurende een paar honderd jaar. In 2014 zouden de bouwwerken moeten starten van Myrrha. De start van de exploitatie is voorzien voor 2020. Meer info? www.sckcen.be/myrrha

KRUISWOORDRAADSEL

Kruiswoordraadsel 1

2

3

4

5

6

7 Horizontaal

1

12

2

1

1. Familienaam directeur Electrabel Kerncentrale Doel

8

2. Institute of Emergency Management – Voorwaartse stoot

11

3

3. Hogeschool Utrecht 4. Oostenrijk (Eng.)

4 5 6

5. Nuclear Energy Agency – Voornaam lid van de Clijsters-clan

3 2

6. Namelijk – Neon

10

7. Op de toets onder ‘Backspace’ duwen 4

9

5 Verticaal

7

7

6

1. Plaats waar Belgische kerncentrale is gevestigd 2. Theatershow 3. Vermakelijk 4. Bepaald lidwoord (Fr.) 5. Gadolinium – Rijksuniversiteit Limburg 6. Europese Unie - miene mutte 7. Wuiven

oplossing: plossing: Vul hier de oplossing van de lezerspuzzel in. Tip: meetinstrument

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Doelbewust maart 2008

29

Vragen? Meer informatie?

www.electrabel.be/career

De werking van de kerncentrale, veiligheid, straling, radioactief afval, … Wilt u er meer over weten? Electrabel Kerncentrale Doel biedt u een gratis documentatiepakket aan. Het enige wat u daarvoor hoeft te doen is dit kaartje terugsturen.

□ □ □

Ja, ik wil gratis de Milieuverklaring 2007 ontvangen (beschikbaar vanaf juni). Ja, ik wil het gratis algemeen documentatiepakket ontvangen. Ja, ik wil het verslag van het Klankbordraad van 31 januari 2008 ontvangen.

Antwoordkaart Vul hier de oplossing van de lezerspuzzel in

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Stuur ons deze antwoordkaart terug vóór 15 mei 2008.

12

Oplossing lezerspuzzel DB62: K E R N F Y S I C A 1

2

3

4

5

6

7

8

1

D

O

G

G

Y

B

A

G

2

O

N

G

E

V

A

L

3

K

S

S

E

A

T

4

T

L

S

I

5

E

T

N

A

6

R

E

A

C

7

E

A

8

S

M

T

H E

T

S

O O

Z

A

K

O

R

U

N

O

T

O

F

Ben jij gepassioneerd door techniek? Dan heet Electrabel je van harte welkom. Wij hebben leerrijk, hoogtechnologisch werk met competitieve loonvoorwaarden in jouw buurt. Als dochter van SUEZ beschikken we over de slagkracht en de stabiliteit om je de mogelijkheden en werkzekerheid te bieden die je verdient.

15 Procesoperatoren (Doel & Kallo) Als Process Operator bestuur je de productiesite vanuit de

Peggy Synowiec uit Beveren had deze oplossing juist en ontving hiervoor een cadeaubon van 125 euro.

controlekamers. Je houdt de installaties nauwkeurig in de gaten en zorgt ervoor dat de site veilig is voor het uitvoeren van onderhoudstaken.

7 Mechanische Technici (Doel) Als mechanisch onderhoudstechnieker sta je samen met je

collega’s in voor de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden aan de installaties (pompen, afsluiters, turbines, ventilatoren, dieselmotoren ...) Je werkt mee aan de uitvoering van onderhoudsprojecten: geplande, dringende, curatieve werken, revisiewerken, ...

1 Mechanisch Tekenaar (Doel) Je staat mee in voor het opvolgen van het documentenbeheer, voornamelijk wat betreft tekenwerk; daarbij heb je bijzondere aandacht voor de afgesproken normen en treed je corrigerend op bij problemen. Je staat in voor dringende en/of gespecialiseerde updates van plannen en schema’s in Autocad omgeving.

Voornaam Naam

1 Quality Auditor (Doel) Je bent verantwoordelijk voor het uitvoeren van geprogrammeerde en

Straat

Nr

Postnummer

Gemeente

Bus Telefoon

Graag in een gefrankeerde omslag naar: Electrabel Kerncentrale Doel, t.a.v. Doel Infocenter, Haven 1800, Scheldemolenstraat, 9130 Beveren-Doel. Mailen kan ook: [email protected]. Vergeet dan niet uw contactgegevens te vermelden. Doelbewust maart 2008

Voor gepassioneerde technici is een geknipte job nooit veraf.

30

‘just-in-time’audits: Je licht processen door die de dagdagelijkse activiteiten van de eenhedenvan Doel ondersteunen; het systematisch onderzoek van de eigen incidenten, gebeurtenissen en praktijken. Stuur je cv naar [email protected] Meer info over bovenstaande en andere vacatures vind je op www.electrabel.be/career Je kan ons ook bellen op 03 241 54 12.

Colofon Redactie: Els De Clercq, Ivan De Clercq, O2 Eindredactie, opmaak: O2 Werkten verder mee aan dit nummer: Brigitte Dierckx, Dirk Van den Bosch, Gerard Trips, Jan Trangez, Jo Smet, Leopold Claessens, Nathalie Borremans, Stijn Dehert, de medewerkers en bewoners van De Klaproos. Fotografie: Electrabel (blz. 12, 19), O2 (blz. 1-10, 13-17, 20-28). In samenwerking met de kerncentrale van Tihange. Bron info blz. 32 brochure ‘Hoe beschermt u zich bij een nucleair ongeval?’, Ministerie van Binnenlandse Zaken (1999) Oplage: 58 500 Gedrukt op milieuvriendelijk FSC-papier.

Wat te doen bij een nucleair ongeval? BegIn alarM Binnen een straal van 15 km rond de centrale kondigt een sirene het alarm aan.

ga of BlIjf BInnen Bent u buiten, ga dan een gebouw binnen. Blijf binnen tot het alarm officieel wordt opgeheven.

slUIt raMen en deUren Sluit ramen en deuren. Zet de ventilatie af, ook in de wagen.

WaCHt Met telefoneren Maak geen onnodig gebruik van vaste telefoon of gsm. Overbelasting van de lijnen kan de werking van de hulpdiensten ernstig verstoren.

lUIster naar radIo en tV

Verspreidingsgebied: (B) Beveren, Melsele, Haasdonk, Vrasene, Kallo, Kieldrecht, Verrebroek, Doel, Zwijndrecht, Burcht, Stabroek, Hoevenen, Berendrecht, Zandvliet, De Klinge, Meerdonk, (Nl) Hulst, Nieuw-Namen, Clinge, Emmadorp, Ter Hole, Zandberg, Ossendrecht, Putte

Luister naar de nieuwsuitzendingen op radio en TV. Volg de aanbevelingen van de overheid nauwkeurig op.

Verantwoordelijke uitgever: Els De Clercq, Electrabel Kerncentrale Doel, Haven 1800, Scheldemolenstraat, 9130 Beveren-Doel

Een sirene kondigt het einde van het alarm aan.

laat de kInderen op sCHool Zijn de kinderen op school, haal ze dan niet af. Ze zijn er even veilig als thuis en de leerkrachten weten wat ze moeten doen.

eInde alarM