DEEL 4 EUROPA: EEN LAPPENDEKEN VAN TALEN EN CULTUREN
DEEL 4 EUROPA: EEN LAPPENDEKEN VAN TALEN EN CULTUREN
DOEL - De leerlingen/cursisten kennen het motto van de Europese Unie: “Eenheid in verscheidenheid”. - Ze zien in dat er ondanks de vele verschillen toch ook vele gelijkenissen zijn tussen de EU-burgers van de verschillende landen. - Ze weten dat er een gemeenschappelijk Europees cultureel erfgoed is en kunnen hiervan voorbeelden geven.
A. ACHTERGRONDINFORMATIE 1. Basistekst voor de docent De Europese Unie heeft een aantal symbolen zoals een eigen hymne, een feestdag, een vlag maar ook een motto. Het Europese motto luidt als volgt: “Eenheid in verscheidenheid”. Dat de Europese Unie verscheiden is, is duidelijk. Op vlak van talen is Europa een unicum: nergens ter wereld worden zoveel talen gesproken op zo’n kleine oppervlakte. Die verscheidenheid dreigt echter deels verloren te gaan door de druk van het alomtegenwoordige Engels. De Europese Unie ontwikkelt daarom programma’s om de minst gesproken talen te beschermen. De Europese Unie zelf hanteert 23 officiële talen. Ze heeft de officiële talen van de lidstaten overgenomen. Daarmee geeft ze aan dat elke taal evenwaardig is. Alle documenten worden dan ook in de 23 officiële talen vertaald. De burgers hebben het recht om in hun eigen taal te worden aangesproken als ze contact hebben met de Europese overheid. Ook in het Europees Parlement kunnen de europarlementariërs elk in hun eigen taal spreken en wordt alles onmiddellijk vertaald. De verscheidenheid wordt dus als positief aanvaard. Ook op cultureel vlak zien we grote verschillen tussen bijvoorbeeld de Slavische cultuur en de Romaanse. Als we cultuur in brede zin bekijken, zeg maar gewoontes en gebruiken, is er een hemelsbreed verschil tussen bijvoorbeeld de inwoners van Lapland in het noorden van Finland en de inwoners van Faro uit het zuiden van Portugal. De veelheid aan culturen is dé rijkdom van de Europese Unie. Als de Europese Unie initiatieven neemt om de Europese identiteit te bevorderen is het bijgevolg niet de bedoeling om van Europa een culturele eenheidsworst te maken.
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
98
Er is niet alleen verscheidenheid in Europa, ook eenheid. Er zijn vele gelijkenissen tussen de verschillende culturen in Europa die ervoor zorgen dat een Europese identiteit wel degelijk bestaat. Maar wat is die Europese identiteit precies? Wat zorgt ervoor dat we ons Europeaan voelen? Voelen we ons überhaupt Europeaan? Hoe kunnen we dat Europees gevoel versterken? Op deze vragen zoeken we een antwoord in dit deel.
2. Toetsen van de kennis • Kan je enkele talen opsommen die in Europa gesproken worden? • Welke taal is de meest gesproken taal in Europa? • Welke talen worden in de wereld het meest gesproken? • Spreek je zelf een andere taal dan het Nederlands? • Welke taal wordt volgens jou gesproken in het Europees Parlement? • Heb je ooit al informatiebrochures van de Europese Unie gezien? In welke taal waren die opgesteld? • Ken je iemand die als vertaler of tolk voor de Europese Unie werkt? • Hoeveel officiële talen worden er in de EU gehanteerd? • Welke kunstvormen ken je? • Welke Europese kunstenaars ken je? Ken je ook hun nationaliteit? • Zijn er verschillen tussen Europese kunst en kunst uit bijvoorbeeld Amerika, Azië of Afrika? Welke? • Wat is cultuur volgens jou? (Van het begrip ‘cultuur’ kan je wel honderd definities vinden. In brede zin kun je zeggen dat cultuur de manier van leven is. Hoe je woont, wat je eet en drinkt, de kranten die je leest… het hoort allemaal tot je cultuur. Meestal spreekt men echter over cultuur in enge zin. Dan bedoelt men alles van kunst, literatuur, muziek, dans, enz.)
• Ken je vooroordelen of moppen over inwoners uit de andere Europese landen? • Ken je vooroordelen over Belgen? • Wat hebben Europeanen gemeenschappelijk? Wat maakt ons anders dan Amerikanen of Aziaten?
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
99
B. OPDRACHTEN 1. Basisopdrachten Opdracht 4.1: Rooster met de officiële EU-talen. In de Europese Unie hanteert men 23 officiële talen. Alle EU-documenten worden in die 23 talen vertaald. Zo kunnen alle Europeanen in hun eigen taal volgen wat er in de EU gebeurt. In onderstaand rooster zijn de 23 talen verborgen. Zoek ze allemaal op en schrijf ze daarna op een afzonderlijk blad. G R A S
K
A
A
V O
R
E D F W R
U
I
P O R
T
U
E
H N E
S
K
C V
S
S
D
I
L
S M D S D
R
M Q A
L
F
U U S
O
G
E
E
S
H
V
I
E
L
O
V
E
E
N
S
T K A M
I
M V
P
T
R
E
I
G S E A
E
T
S
E
G
L
E
I
T
C
K
F P
I
E
H
L
N
E
D
E
R
L
A
N D S
L
N
E
H O N G
A
A
R
S
A
E
P
E R A
S
E
C R
F E T
G
E N
L
L
N W P
V M O
T
W E O T
E
A
A
O
F
R
A
N S N
I
F
Z
J
O N
D
T
L
O B
U
L
G A A R
S
K
S N A
A
P
S
L
E G N
E
D R E W
I
T
H
I
T
S
N
D
I
J
E
E
E
E R
S
Opdracht 4.2: Schrap de taal die geen officiële EU-taal is. In de Europese Unie zijn er 23 officiële talen. Je vindt hieronder enkele rijtjes met talen. Schrap telkens die taal uit het rijtje die geen officiële taal van de Europese Unie is. 1
Grieks
Spaans
Portugees
Albanees
Italiaans
2
Fries
Zweeds
Deens
Frans
Nederlands
3
Ests
Fins
Lets
Noors
Litouws
4
Pools
Slovaaks
Russische
Sloveens
Tsjechisch
5
Duits
Engels
Hongaars
IJslands
Maltees
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
100
Opdracht 4.3: Gemeenschappelijke Europese kenmerken. 1. De Europese volkeren zijn heel verschillend, maar toch zijn er ook heel wat gelijkenissen tussen de Europeanen. Wat hebben de Europeanen met elkaar gemeen? Geef enkele voorbeelden. Wat maakt Europeanen anders dan mensen uit Afrika, Azië of Amerika? 2. Hieronder staan een aantal uitspraken over de gemiddelde Europeaan. Duid telkens de juiste mogelijkheid aan. De gemiddelde Europeaan woont in
De gemiddelde Europeaan eet met
De gemiddelde Europeaan slaapt
De gemiddelde Europese stad is
De gemiddelde Europese man kijkt het liefst naar
een bakstenen huis een houten huis een huis uit leem een iglo stokjes zijn handen mes en vork in een bed in een hangmat op de grond
opgebouwd zoals een dambord met rechte lanen gebouwd rond een historische stadskern. opgebouwd uit huizen en gebouwen die heel ver van elkaar staan met heel veel groen ertussen. voetbal
De gemiddelde Europese vrouw draagt liever een Veel Europeanen spreken
rugby cricket kimono boerka rokje enkel hun moedertaal
hun moedertaal plus één vreemde taal hun moedertaal plus twee andere talen
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
101
Opdracht 4.4: Europees burgerschap of niet? 1. Maak een keuze en verklaar waarom: Ik voel mij op de eerste plaats: - een inwoner van mijn gemeente of stad - een inwoner van mijn provincie - een Vlaming - een Belg - een Europeaan - een wereldburger. 2. - Kan je je tegelijkertijd een burger van je eigen land en een Europees burger voelen? - Hoe stel je jezelf voor aan anderen als je op reis gaat naar het buitenland? Zeg je dan dat je uit Europa komt, uit België, uit Vlaanderen of zeg je de naam van je stad of gemeente? - Voel je je meer verwant met de Nederlanders of met de Walen? Heb je daar een verklaring voor? - Kijk je naar het Eurovisiesongfestival of naar het WK voetbal ook als België niet meedoet? Indien ja, voor wie supporter je dan? Waarom?
2. Extra opdrachten Opdracht 4.5: Meest gesproken talen in Europa en de wereld. Deze vijf talen zijn de meest gesproken talen in Europa (als moedertaal). Zet ze in de juiste volgorde waarbij je begint met de meest gesproken taal: Engels, Frans, Duits, Spaans, Italiaans. 1
2
3
4
5
………………..
………………..
………………..
………………..
………………..
Deze vijf talen zijn de meest gesproken talen in de wereld (als moedertaal). Zet ze in de juiste volgorde waarbij je begint met de meest gesproken taal: Chinees, Arabisch, Hindi, Spaans, Engels. 1
2
3
4
5
………………..
………………..
………………..
………………..
………………..
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
102
Opdracht 4.6: “Goedendag” in de verschillende Europese talen. Wat betekent “goedendag” in de verschillende Europese talen? Verbind de taal met de juiste vertaling. Dobry den!
Zweeds
Buongiorno!
Duits
¡Buenas dias!
Fins
Bonjour!
Italiaans
Dzien dobry!
Tsjechisch
Gutentag!
Grieks
Kalimera!
Hongaars
Hyvää päivää!
Spaans
Jo napot kivanok!
Frans
Goddag!
Pools
Opdracht 4.7: Esperanto. In Europa zijn er heel wat talen, wat de communicatie tussen Europeanen soms nogal moeilijk maakt. De Pool, doctor Ludwig Zamenhof (1859-1917) heeft hier iets op gevonden. Hij vond een nieuwe taal uit, “Esperanto”. Deze taal is opgebouwd uit elementen van bestaande talen. 60% van de woordenschat komt uit Romaanse talen, 25% uit Germaanse talen en 10% uit Slavische talen. Omdat de taal geen eigendom is van een bepaald land of volk, wordt niemand bevoordeeld. Wat zouden de volgende woorden in het Esperanto betekenen? Kies uit: Het leven, vriend, de wang, roken, ik, vreemd, wijn, bloem, huis, mooi. la floro fremda bela la vivo fumi amikoj domo la vango mi la vino
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
103
Opdracht 4.8: Esperanto. Hieronder vind je twee reeksen van vier zinnetjes in het Esperanto. Zoek de juiste Nederlandse vertaling. Cis morgau
Hoe maak je het?
Kiel vi fartas?
Dank je, heel goed.
Dankon, tre bone.
Smakelijk eten.
Bonan apetiton.
Tot morgen.
Opdracht 4.9: Vooroordelen onder Europeanen. In Europa leven heel wat verschillende volkeren. Zij spreken niet alleen een andere taal maar hebben ook andere gewoontes: ze eten anders, wonen anders, enz. In de loop der tijden hebben we gepoogd om een reeks van die gewoontes toe te wijzen aan een bepaald volk. Ze gingen na een tijdje een eigen leven leiden. We noemen ze vooroordelen of stereotypen. Voor deze opdracht krijg je vijf uitspraken van Europeanen. Welke nationaliteiten zijn hier aan het woord? Je kan kiezen uit een Brit, een Italiaan, een Zweed, een Nederlander en een Fransman. Ken je nog andere vooroordelen over Europeanen? Zijn die vooroordelen altijd terecht? Ik eet altijd pindakaas en broodjes kroket. Ik loop op klompen en fiets het hele land door. Als ik ga winkelen let ik op de prijs; hoe goedkoper, hoe beter! Ik eet graag kikkerbillen en slakken. De taal die ik spreek, is de taal van de liefde. In mijn land leeft onder elke brug een clochard. Ik kan absoluut niet koken. Ik hou van voetbal en bij wedstrijden sla ik liefst zo veel mogelijk kapot. In mijn land regent het altijd. Ik draag ook binnen een zonnebril. De maffia regeert mijn land en we eten enkel pasta. In mijn land is iedereen blond en depressief. Daar komt nog eens bij dat alcohol onbetaalbaar is en het altijd koud is.
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
104
Opdracht 4.10: Culturele hoofdsteden. Elk jaar worden één of meerdere steden in Europa uitgeroepen tot “culturele hoofdstad van Europa”. Vele steden hadden al de eer om culturele hoofdstad van Europa te zijn. Zoek aan de hand van de tips welke steden in deze jaren die eer te beurt viel. 1987 hoofdstad
Nederland
Grachten
1989 Frankrijk
Eiffeltoren
Louvre
1991 Ierland
Guinness
Ryanair
1993 België
Modestad
Sportpaleis
1998 Zweden
Hoofdstad
Nobelprijs
2002 de reien
Minnewaterpark
België
2004 Noord-Franse stad
Lille
Frankrijk
2007 Europees Hof van Justitie
klein land
banken
Opdracht 4.11: Europese kunstenaars. In Europa hebben we een gemeenschappelijk cultureel erfgoed. Toch zijn we ons hier niet steeds van bewust. a. Enkele grote kunstenaars uit het verleden zijn ook nu nog bekend in heel Europa. Zij behoren tot het gemeenschappelijk cultureel erfgoed. Zelf reisden ze tijdens hun leven ook veel door Europa. Plaats de uitspraken van de kunstenaars hieronder in het juiste vakje. Schrijf ook op met welke kunstvorm(en) de persoon zich bezig hield. Leonardo Da Vinci
Hans Christian Andersen
Wolfgang Amadeus Mozart
Victor Horta
Vincent Van Gogh
Nr. citaat Kunstvorm Citaat 1: “Ik ben geboren in Firenze, maar tijdens mijn leven ben ik verschillende malen verhuisd. Mijn beeldhouwwerken staan nu verspreid in de vele Europese musea. Mijn bekendste werk “de Mona Lisa” hangt in het Louvre in Parijs. In die stad heb ik tijdens mijn leven heel wat tijd doorgebracht.” Citaat 2: “Ik ben geboren in Nederland maar kon als jonge man al snel aan de slag in een kunsthandel in Londen. Later verhuisde ik naar Parijs om ook daar in een kunsthandel te werken. Ik ben ook zelf beginnen te schilderen. Tijdens mijn leven
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
105
raakten mijn schilderijen echter niet verkocht dus heb ik zelfs een tijdje in de Belgische mijnen gewerkt.” Citaat 3: “Tijdens mijn leven maakte ik 29 reizen door Europa. Overal waar ik kwam kon ik mijn verhalen publiceren. Een van de figuren uit mijn verhalen “de kleine zeemeermin” heeft nu een standbeeldje in de haven van Kopenhagen, de hoofdstad van mijn geboorteland.” Citaat 4: “Al van kindsaf nam mijn vader mij en mijn zussen mee op tournees door heel Europa. Toen ik wat ouder werd verhuisde ik van Salzburg naar Wenen en van Wenen naar Italië om daar opera te studeren. Mijn werken worden nog vaak gespeeld.” Citaat 5: “Men noemt mij de uitvinder van de art nouveau, een stroming die in heel Europa populair is geworden. Ik werd geboren in Gent maar kwam tijdens mijn leven in Parijs, Brussel, Frankfurt, Turijn,… Overal staan musea, stations, warenhuizen en woonhuizen die door mij ontworpen zijn. “ b. Niet alleen in het verleden waren kunstenaars bekend in heel Europa. Kan je voorbeelden geven van hedendaagse artiesten uit andere Europese landen die bij ons bekend zijn?
3. Geef je mening • Vind je het goed dat er in de Europese instellingen zoveel talen gesproken worden? Zou het niet gemakkelijker en goedkoper zijn als de EU-documenten enkel in het Engels worden uitgegeven? • Moeten alle Europeanen op school Esperanto leren? Waarom? • Kan het dat sommige vakken aan de universiteit in het Engels worden gegeven? • Zou men op secundaire scholen bepaalde vakken in het Engels moeten/ mogen geven? • Moet iedereen op het Eurosongfestival in zijn eigen taal zingen? • Wordt het Nederlands te veel beïnvloed door het Engels? • Is taal belangrijk voor je identiteit? • Wat moet men doen om ons meer Europeaan te voelen? • Zou iedereen op school het Europese volkslied moeten leren? • Moet men op school een vak “Europese geschiedenis” geven? • Weet je genoeg van Europese kunst en cultuur? • Vind je dat de EU subsidies moet geven aan de Europese film om hen de kans te geven te concurreren met de Hollywoodfilms? • Wat vind je van het idee van de culturele hoofdsteden? Zorgt dit ervoor dat we ons meer Europeaan voelen?
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
106
• Moet er een Europese ploeg meespelen op het WK voetbal? • Heeft cultuur met godsdienst te maken?
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
107
4. ICT-opdrachten • Op de website van de EU vind je hoe de EU heet in de verschillende officiële talen. Ga eens een kijkje nemen. Http://europa.eu.int • Zoek op het internet welke Europese stad het volgende jaar culturele hoofdstad is. • Zoek op www.cinebel.be of er in de bioscoop bij jou in de buurt films uit Europese landen geprogrammeerd zijn. • Zoek de tekst van het Europese volkslied op de website van de Europese Unie.
C. OPLOSSINGEN Opdracht 4.1: Rooster met de officiële EU-talen. I t a l i a a n s
R o e m e e n s
S M D S D
R
M a G r i e k s
l t e e s Slovaaks
Litouws
K
O
L
D u i t s
G
R A
S
A
A
V
R
E D
F W R
U
M Q A
L
F
U U S
O
Portugees
I
P O R
T
U
G
E
E
S
H
V
I
E N
E
Sloveens
E
H N E
S
L
O
V
E
E
N
S
T
K A M
K
C V
I
M
V
P
T
R
E
I
G S E A
E
Ests
S
S
T
S
E
G
L
E
I
T
C
K
P
I
E
Nederlands
D
I
H
L
N
E
D
E
R
L
A
N D S
L
N
Hongaars
E
H O N
G
A
A
R
S
A
E
P
E R A
S
E
C R
L
L
N W P
V M O
T
F
E
T
G
W E O T
E
A
A
O
F
R
A
N
S N
I
F
Z
J O N
D
T
L
O B
U
L
G A A R
S
K
S N A
A
P
S
L
E
G N
E
D R E W
I
T
H
I
T
S
N
E
D
I
Z w e e d s
T s j e c h i s c h
J
E Lets
P o Spaans o l s
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
E
F
E R
S
Fins Frans Bulgaars
Iers
Deens Engels
108
Opdracht 4.2: Schrap de taal die geen officiële EU-taal is. 1. 2. 3. 4. 5.
Albanees Fries Noors Russisch IJslands
Opdracht 4.5: Meest gesproken talen in Europa en de wereld. Meest gesproken talen in Europa: 1. Duits, 2. Frans, 3. Engels, 4. Italiaans, 5. Spaans. Meest gesproken talen in de wereld: 1. Chinees, 2. Spaans, 3. Engels, 4. Hindi, 5. Arabisch Opdracht 4.6: “Goedendag” in de verschillende Europese talen. Dobry den! Buongiorno! ¡Buenas dias! Bonjour! Dzien dobry! Gutentag! Kalimera! Hyvää päivää! Jo napot kivanok! Goddag!
Tsjechisch Italiaans Spaans Frans Pools Duits Grieks Fins Hongaars Zweeds
Opdracht 4.7: Esperanto. la floro fremda bela la vivo fumi amikoj domo la vango mi la vino
bloem vreemd mooi het leven roken vriend huis wang ik wijn
Opdracht 4.8: Esperanto. Cis morgau Kiel vi fartas? Dankon, tre bone. Bonan apetiton.
Tot morgen. Hoe maak je het? Dank je, heel goed. Smakelijk eten.
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
109
Opdracht 4.10: Culturele hoofdsteden. 1987 1989 1991 1993 1998 2002 2004 2007
Amsterdam Parijs Dublin Antwerpen Stockholm Brugge Rijsel Luxemburg
Opdracht 4.11: Europese kunstenaars.
Nr. citaat Kunstvorm
Leonardo Da Vinci
Hans Christian Andersen
Wolfgang Amadeus Mozart
Victor Horta
Vincent Van Gogh
1
3
4
5
2
Schilderkunst, beeldhouwen, etsen,…
Literatuur
Muziek
Architectuur Schilderkunst
D. DOE-MOGELIJKHEDEN • Ga in je eigen stad of gemeente op zoek naar Europese elementen: straatnamen, kunstwerken, musea,... • Ga in groepjes op zoek naar mensen van andere EU-lidstaten die in je stad of gemeente wonen. • Interview mensen uit andere EU-landen die in jouw buurt wonen.
Deel 4. Europa: een lappendeken van talen en culturen
110
