Doe mee met NME Natuur en Milieu Educatie in Overijssel Voor basisonderwijs en BSO. Samen voor een mooi en duurzaam Overijssel

WT_omslag_NMO_2016

21-04-2016

10:30

Page 1

Doe mee met NME

2016-2017

Doe mee met NME Natuur en Milieu Educatie in Overijssel Voor basisonderwijs en BSO Samen voor een mooi en duurzaam Overijssel

**Opmaak_lesmaterialen2016-17

21-04-2016

10:14

Page 1

2016-2017 Doe mee met NME Natuur en Milieu Educatie in Overijssel


2

21-04-2016

10:14

Page 2

Inhoud

Inhoud 4 5 5 6 6

LEREN VOOR DUURZAAMHEID Voorlezen op de Dag van de Duurzaamheid Jongleren Waterbeheren Champignonkweek Bloemen voor bijen

7 7 8 8 9 9

ENERGIE / DUURZAAMHEID Pieter de Pier Papier maken Hoeveel energie? Zoveel! Waarom duurzaam? Daarom duurzaam! Energiesafari

10 10 11 11 12 12

NATUURBELEVING NoNiksie kijkt in de spiegel Kabouterpad Samen naar buiten Het kleurenspel Natuursurprises

13 13 14 14 15 15

LEREN OVER DE NATUUR Bingo Op Vogelreis Vogels op school Bodemdierenonderzoek Arbio, de bomenpuzzel

16 16 17 17 18 18

WATER Advertentie: Waterschap Vechtstromen Watersafari Geheim van de piramide Droge voeten en schoon water! Hoe zit dat? Water in de natuur

19 19 20 20

VOEDSEL Eet smakelijk Smaaklessen Wat eten we? Dat eten we!

21 21 22 22 23

SPECIAAL VOOR ZWOLLE Duurzaamheidseducatie Uurtje bomen Op struintocht in de Vechterweerd Expeditie Uiterwaard

24 24 25 25 26 26

OP BEZOEK BIJ Natura Docet Wonderryck Twente Natuurmonumenten Bezoekerscentrum De Wieden Natuuractiviteitencentrum De Koppel in Hardenberg EcoNexishuis De Höfte- Oldenzaal


21-04-2016

10:14

Page 3

3

Deze catalogus staat boordevol educatieve lesmaterialen, excursies, gastlessen en expedities over natuur, milieu en duurzaamheid waar u als basisschool gratis gebruik van kunt maken. Hiermee kunt u op een originele en laagdrempelige manier een biologie-, techniek- of aardrijkskundeles invullen, een thematische projectdag organiseren of juist een verassende impuls geven aan een verloren uurtje.

catalogus, nog meer te bieden. Kijk voor het volledige NMEaanbod op de website: www.natuurenmilieuoverijssel.nl. Mocht u vragen hebben of meer informatie willen, neem dan contact op met Natuur en Milieu Overijssel, [email protected], 038-4250960. Vriendelijke groeten,

Deze catalogus bevat een bundeling van het aanbod van zowel Natuur en Milieu Overijssel als andere partners, zoals de waterschappen en de nationale parken. De basisscholen en BSO’s in de gemeenten Dinkelland, Hardenberg, Oldenzaal, Rijssen-Holten, Steenwijkerland, Wierden, Zwartewaterland en Zwolle kunnen kosteloos gebruik maken van het aanbod van Natuur en Milieu Overijssel dankzij een bijdrage van de gemeente. Zij vinden het belangrijk dat scholen en BSO’s aandacht besteden aan natuur, milieu en duurzaamheid. Ook het aanbod van de andere partners is vaak kosteloos, in sommige gevallen vragen zij een kleine bijdrage. Op pagina 27 staat uitgelegd hoe u het materiaal kunt bestellen. Natuur en Milieu Overijssel heeft naast het aanbod in deze

Annelies van der Blij Medewerker Educatie voor Duurzame Ontwikkeling Natuur en Milieu Overijssel

MEE DOEN MET: MEE

DOEN MET:

Doe mee met NME 2016-2017

Doe mee met NME 2016-2017


21-04-2016

Leren voor duurzaamheid: de specials

10:14

Page 4


21-04-2016

10:14

Page 5

5

Op veel basisscholen start de Dag van de Duurzaamheid met voorlezen. Dit jaar is het thema Plastic. De verhalenbundel, geschreven door pabo-studenten met schrijftalent, is geschikt voor groep 1 tot en met 8. Het gesprek legt de nadruk op de positieve kant van duurzaamheid. Bij deelname ontvangt u kosteloos het voorleesboek. Natuurlijk kunt u als leerkracht zelf voorlezen, maar u kunt als school eventueel ook een speciale gast uitnodigen om voor te lezen, zoals een burgemeester of wethouder. Natuur en Milieu Overijssel helpt u graag een boeiende voorlezer te vinden. Heeft u belangstelling voor dit project? Neem dan contact op met Annelies van der Blij, Natuur en Milieu Overijssel, [email protected] of 038 4250960.

Jongleren Waterbeheren

Dit schoolbrede project over waterkwaliteit biedt een compleet middagprogramma voor groep 1 t/m 8. Als voorbereiding op dit project organiseert Natuur en Milieu Overijssel in uw gemeente voor de verschillende basisscholen een docententraining van twee uur. Tijdens deze training frissen we op een inspirerende manier uw water- en natuurkennis op. Daarnaast maakt u kennis met de uitgebreide toolbox die bij het project hoort. Na de training bent u helemaal klaar voor de start. Met instructiekaarten kan iedere groep zelfstandig uitdagende wateropdrachten uitvoeren langs het belevingspad. Voor groep 7 & 8 is het mogelijk als PLUS op het project een visles te krijgen van een echte vismeester. Heeft u belangstelling voor dit project? Neem dan contact op met Anne-Floor Zuurbier, Natuur en Milieu Overijssel, [email protected] of 038-4250960.

Leren voor duurzaamheid: De specials

Voorlezen op de Dag van de Duurzaamheid


6

GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

10:14

7

Page 6

8

Leren voor duurzaamheid: De specials

Champignonkweek

Altijd al willen weten hoe champignons groeien? De champignonemmer bevat alles wat u nodig heeft om in uw klas uw eigen verse champignons te kweken. U hoeft enkel met regelmaat de emmer water te geven en u kunt 3 tot 6 weken lang champignons oogsten. De emmer wordt direct na de herfstvakantie bij u op school gebracht. Ook ontvangt u een lesbrief die u bij dit project kunt gebruiken. De eerste 30 scholen die een emmer reserveren ontvangen 1 emmer gratis.

Materiaalzending

¡

Leren over de natuur Uren naar keuze

5

Herfst

GROEP

1

2

3

4

5

6

7

8

Bloemen voor bijen

Mocht u op uw schoolterrein een hoekje overhebben, dan is het leuk dit in te zaaien met een speciaal bloemenmengsel. De bijen zullen u dankbaar zijn, en uw leerlingen kunnen de vliegende bezoekers eens goed bekijken. U ontvangt een bijen-bloem-mengel en een bijenhuis voor wilde bijen. Het materiaal wordt in het voorjaar bij u op school gebracht. Ook ontvangt u een lesbrief die u bij dit project kunt gebruiken. De eerste 30 scholen die het bijenpakket reserveren ontvangen dit gratis.

Materiaalzending

¡

Leren over de natuur Uren naar keuze

5

Voorjaar


21-04-2016

10:14

GROEP

1

2

3

4

5

6

7

8

Pieter de Pier

De regenworm Pieter de Pier levert door het eten van Groente Fruit en Tuin (GFT)-afval een bijdrage aan de voedselkringloop. Spelenderwijs leren kinderen de verschillende soorten afval scheiden. Het accent ligt daarbij op het onderscheid tussen composteerbaar en nietcomposteerbaar afval. Na het poppenspel met Pieter de Pier is er aandacht voor afval in de natuur. De kinderen bekijken buiten bodemdiertjes. Tenslotte komt het afval van mensen aan bod.

Leskist

¡

Duurzaam handelen 1 uur per onderdeel

7 Energie en duurzaamheid

Energie en duurzaamheid

Page 7


8

GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

10:14

7

Page 8

8

Energie en duurzaamheid

Papier maken

¡

Duurzaam handelen 2 uur

1

2

3

4

5

6

7

8

Hoeveel Energie? Zoveel!

Kringlooppapier is tegenwoordig alom bekend, maar weten de leerlingen dat je ook zelf papier kunt maken? Met behulp van de materialen in deze kist maken de leerlingen van oud papier nieuw papier. In de kist zit een schepraam, een persje en vloeivelletjes.

Aanvullend materiaal

GROEP

-

BSO

Na een inleidende PowerPointpresentatie gaan de leerlingen zelf aan de slag. Aan de hand van denk- of doe-vragen inventariseren ze het energiegebruik op school. Ook maken zij een energierapport voor de school. Is de school energiezuinig of een energievreter? Daarnaast kunnen de leerlingen met hulp van de vier bijgeleverde energiemeters het energieverbruik van een aantal apparaten op school meten en maken ze kennis met het begrip “sluipverbruik”. Misschien daalt de energierekening van de school wel na afloop van deze lessen! Eventueel kunnen de leerlingen ook thuis hun energieverbruik in kaart brengen.

Leskist

¡



GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

10:14

7

Page 9

8

1

2

3

4

5

6

7

8

Energiesafari

Leerlingen in de bovenbouw horen al vrij veel over duurzaamheidskwesties. Maar hebben ze er zelf al een mening over? Komt er een windmolen in de buurt? Gaan ze met de bus of op de fiets naar school? Wat kun je doen aan de opwarming van de aarde? En hoelang staan ze onder de douche? Maar ook de aanschaf van een spijkerbroek kan centraal staan. Waar let je op? En wat doen leerlingen met alles waar ze op uitgekeken zijn. Stapje voor stapje worden de leerlingen meegenomen om op onderzoek uit te gaan op een beveiligde internetomgeving. Hier lezen ze over het onderwerp en gaan daarna met elkaar in discussie. Er zijn de volgende duurzaamheids-thema’s: Windenergie, Vervoer, Opwarming, Drinkwater, Tweedehands, Spijkerbroek.

Dit schoolbrede project over energie biedt een compleet middagprogramma voor groep 1 t/m 8. In alle leerlagen wordt aandacht besteed aan de zon, wind en water. De jongste kinderen luisteren naar een verhaal over koning Lollie. De middenbouw en bovenbouw kunnen zelf aan de slag aan de hand van duidelijk instructiekaarten op het gebied van warmte, stroom & licht, zon, wind en water. Zij voeren in circuitvorm een aantal proefjes per thema uit. Er staat duidelijk aangegeven welke materialen er in de kisten zitten en voor welke materialen u zelf nog dient te zorgen.

Project

3 Leskisten

¡

Keuzevaardigheid 5 uur

¡


9 Energie en duurzaamheid

Waarom duurzaam? Daarom duurzaam!

GROEP


21-04-2016

10:14

Natuurbeleving

Page 10

GROEP

1

2

3

4

5

6

7

8

NoNiksie kijkt in de spiegel

MEE

DOEN MET:

NoNiksie is een vormeloos beestje dat in een holletje leeft. Hij lijkt eigenlijk op niks, daarom heet hij ook NoNiksie. Telkens wanneer NoNiksie in de spiegel kijkt, fantaseert hij over welk dier hij eigenlijk graag zou willen zijn... De leerlingen maken kennis met acht verschillende soorten dieren: vos; haas; egel; mol; ree; wesp; kikker en vlinder. Van welk dier wil NoNiksie bijvoorbeeld de poten, de oren of het velletje graag hebben? Door het uitvoeren van speelse opdrachten ontstaat langzamerhand een mooie NoNiksie die de leerlingen zelf hebben ‘gemaakt’. Dit programma vindt plaats bij zowel het bezoekerscentrum De Wieden te St. Jansklooster als bij Buitencentrum De Weerribben te Ossenzijl. Contact: Nel van der Laan; [email protected]

MEE DOEN MET:

Excursie

¡

Keuzevaardigheid 1 dagdeel op school

¡

1 dagdeel bezoek NP


GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

10:14

7

Page 11

8

¡

Onderzoeken en waarnemen 1 uur

2

3

4

5

6

7

8

Samen naar buiten

In de leskist zitten tien steekkabouters met een bordje waarin je (bijgeleverde) opdrachtkaartjes kunt steken. Aan de hand van vijf kralenkabouters gaan de leerlingen langs de tien steekkabouters. Voor elk seizoen is er een andere serie opdrachten. De groepjes gebruiken de kralenkabouter om de volgorde van de opdrachten te bepalen. De benodigde materialen zoals stempels, loepjes, potjes, schepjes en een laken zitten in de kist.

Leskist

1

-

BSO

Centraal in deze kisten staat het beleven van de natuur. Door actief buiten in de natuur bezig te zijn, leren de leerlingen de natuur in hun eigen omgeving kennen en waarderen. De boeken: “Ga buiten spelen” en “Rupsen horen poepen” vormen voor beide kisten het uitgangspunt. Uit de vele activiteiten is zowel een selectieschema gemaakt voor leerlingen uit de groepen 1, 2, 3, 4 als voor de leerlingen uit groep 5, 6, 7, 8. De jongere leerlingen kunnen een schat voelen of een kleurenmozaïek maken. De oudere kinderen lopen geblinddoekt langs een koord of maken bootjes van bladeren. Alle kinderen kunnen met een boodschappenlijstje op scharreljacht. Met de bijgeleverde materialen en het activiteitenschema kunt u eenvoudig een buitenmiddag plannen. Er zijn twee leskisten: We gaan naar buiten en Buitenwerk.

Leskist

¡

Waardering Uren naar keuze

-

BSO

11 Natuurbeleving

Kabouterpad

GROEP


12

GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

Natuurbeleving

Het kleurenspel

10:14

7

Page 12

8

GROEP

MEE

1

2

3

4

5

6

7

8

Natuursurprises

DOEN MET:

Bij het kleurenspel onderzoeken de leerlingen de natuur. Door het gooien met een dobbelsteen komen de zes hoofdkleuren van de natuur aan de orde. Deze kleuren corresponderen met een thema: bijvoorbeeld blauw voor lucht en groen voor bomen. Alle zintuigen komen aan bod bij het uitvoeren van de opdrachten. Dit programma vindt plaats bij zowel het bezoekerscentrum De Wieden te St. Jansklooster als bij Buitencentrum De Weerribben te Ossenzijl. Contact: Nel van der Laan; [email protected]

Excursie

¡

Keuzevaardigheid 1 Dagdeel op school

¡

MEE DOEN MET: 1 dagdeel bezoek NP

Centraal in deze leskist staat het beleven van de natuur. Door middel van acht verschillende opdrachten ervaren kinderen de natuur steeds vanuit een andere invalshoek. Alle zintuigen en de verbeelding worden aangesproken. De opdrachten lokken elke deelnemer uit om iets te zoeken of te maken. Zo gaan de kinderen met iets uit een schatkistje op pad, bekijken ze het bovenbos en schilderen ze met natuurverf. De ervaringen worden naderhand in een klassengesprek met elkaar gedeeld.

Leskist

¡

Waardering Uren naar keuze

-

BSO


21-04-2016

10:14

Page 13

GROEP

1

2

3

4

5

6

7

8

Bingo

Heeft u een uurtje over in de groep? Dan kunt u met de leerlingen BINGO spelen. Voor de onderbouw en middenbouw is er natuurbingo dat uit 48 verschillende Nederlandse planten, dieren of vruchten bestaat. In twee bijgeleverde verhaaltjes komen ze allemaal een keertje langs. Voor de bovenbouw zijn er 48 verschillende afbeelding van onderwerpen die met natuur en milieu te maken hebben. Op elk bingokaartje staat een foto en een korte omschrijving. Beide spelen bevatten 50 verschillende bingokaarten.


¡

Besef 1 uur

13 Leren over de natuur

Leren over de natuur

-

BSO


14

GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

10:14

7

Page 14

8

Leren over de natuur

Op Vogelreis

GROEP

MEE DOEN MET:

Bij dit project ontdekken de kinderen de natuur door in de huid van een vogel te kruipen. In kleine groepjes gaan ze met een opdrachtenboekje en een koffertje op pad. Er zijn vijf verschillende koffers: aalscholver, buizerd, gans, fuut en rietzanger. Elk groepje leert zo over de leefwijze van z’n eigen vogel. Bij een aantal opdrachten wordt een verband gelegd met de leefwereld van de kinderen zelf. Dit programma vindt plaats bij zowel Bezoekerscentrum De Wieden te St. Jansklooster als bij Buitencentrum De Weerribben te Ossenzijl.

MEE DOEN MET:

Contact: Nel van der Laan; [email protected]

Excursie

¡

Keuzevaardigheid 1 dagdeel op school

¡

1 dagdeel bezoek NP

1

2

3

4

5

6

7

8

Vogels op school

Met deze leskist kunt u in de winter en het voorjaar aandacht besteden aan vogels in de eigen omgeving. Het winterseizoen en broedseizoen staan centraal omdat de vogels dan het meest zichtbaar zijn. De leerlingen leren alles over vogelzang, nesten, broedgedrag, eieren en jonge vogels. De twaalf opdrachten zijn onafhankelijk van elkaar te gebruiken. Op de website www.wildzoekers.nl/vogelsopschool vind u veel extra informatie en downloads. In de leskist zit ook de cd-rom “Vogels in onze tuin”. Hiermee kunnen leerlingen verschillende soorten vogels determineren en luisteren naar hun zang.

Leskist

5

Winter en voorjaar Besef

¡ -

Uren naar keuze BSO


GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

10:14

7

Page 15

8

Met de materialen uit deze leskist gaan de leerlingen op zoek naar de kleine diertjes in de bodem, in rottend hout of op dode bomen. Deze diertjes spelen een belangrijke rol als echte ‘opruimers’ in de kringloop. De leerlingen peuteren met behulp van pincetten en mesjes in dood hout. Ze bekijken de verschillen in vorm, kleur, aanpassingen en voortbeweging van de diertjes. Vervolgens kunnen ze op de zoekkaart de namen bij de gevonden diertjes zoeken.

Leskist

¡

Besef 2 uren

-

BSO

1

2

3

4

5

6

7

8

Arbio

Arbio is een pittige “puzzel”, waarmee de leerlingen twaalf inheemse bomen leren kennen. Ze leren de boomvormen, het blad en de vruchten kennen. Er is een controlekaart bijgevoegd, waarop duidelijk te zien is welke bomen, bladeren en vruchten bij elkaar horen. De leerlingen kunnen de puzzel zelfstandig uitvoeren. De puzzel is goed te gebruiken voor leerlingen die extra taken naast de gewone lesstof kunnen uitvoeren.


¡

Besef 1 uur

15 Leren over de natuur

Bodemdierenonderzoek

GROEP

-

BSO


21-04-2016

10:14

Page 16

Water

Waterles en rondleiding ‘Juf, waar gaat het water van het toilet heen?’ ‘Meester, waarom zitten er putdeksels in de straat?’ Vragen waar u misschien als leerkracht niet gelijk een antwoord op heeft. Voor alle basisscholen in ons werkgebied heeft waterschap Vechtstromen een geheel verzorgde waterles ontwikkeld, gevolgd door een rondleiding op de rioolwaterzuiveringsinstallatie (zuivering). Aan de hand van filmpjes, proefjes en theorie in de waterles komen leerlingen alles te weten over (afval)water en de taken van een waterschap. De waterles/ rondleiding is geschikt voor groep 7 en 8 en er zijn geen kosten aan verbonden. De afwisseling van luisteren, zien en doen maakt deze les/rondleiding zo leuk!

Meer weten of aanmelden? Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ilse Fransbergen. Zij is op werkdagen (behalve op woensdag) bereikbaar op telefoonnummer 06-20014177 of per e-mail [email protected]. Uw klas gelijk aanmelden? Dat kan via www.vechtstromen.nl/waterles.


GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

10:14

7

Page 17

8

MEE

DOEN MET:

1

2

3

4

5

6

7

17

8

Het geheim van de piramide

Water

De watersafari

GROEP

MEE

DOEN MET:

Waterbeestjes vangen staat hoog op de lijst van ‘50 dingen die je gedaan moet hebben voor je 12de’. Tijdens de watersafari ontdekken de leerlingen de rijke natuur boven en onder water van het nationaal park. Met een schepnetje kunnen ze waterdiertjes vangen en bewonderen. Aan boord van de excursieboot komen ook de planten en dieren die boven water leven aan bod. Dit programma vindt plaats bij zowel het bezoekerscentrum De Wieden te St. Jansklooster als bij Buitencentrum De Weerribben te Ossenzijl.

De piramidetocht van Weerribben/Wieden gaat over de voedselpiramides in de natuur. Tijdens de wandeltocht door het moerasgebied ontdekken de leerlingen het belang van schoon water voor mens en natuur. Otter en snoek zijn afhankelijk van een goede waterkwaliteit. Door een eenvoudig proefje ontdekken de leerlingen dat de zuiverende werking van de natuur z’n grenzen heeft. Dit programma vindt plaats bij zowel het bezoekerscentrum De Wieden te St. Jansklooster als bij Buitencentrum De Weerribben te Ossenzijl.

Contact: Nel van der Laan; [email protected];

Contact: Nel van der Laan; [email protected];

MEE DOEN MET:

Excursie

¡

Besef 1 dagdeel op school

¡

1 dagdeel bezoek NP

MEE DOEN MET:

Excursie

¡


¡

1 dagdeel bezoek NP


18

GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

10:14

7

Page 18

8

Water

Droge voeten en schoon MEE DOEN water! Hoe zit dat? MET:

GROEP

1

2

3

4

5

6

7

8

Water in de natuur

Hoe voorkomen we dat Nederland overstroomt? Wist je dat zonder dijken of duinen ons land voor de helft onder water staat? Blijven jouw voeten droog bij een overstroming? Hoe wordt het vieze water uit onze wc’s en douche, maar ook het water van het (af)wassen weer schoongemaakt? Van drol naar warme douchebeurt….. Onze waterles laat de kinderen zien wat voor een waterland Nederland is en helpt ze bewuster omgaan met water en natuur. Elke gastles is maatwerk. Afhankelijk van de leeftijd en wensen bespreken we graag met u de mogelijkheden. Voor meer informatie en aanvragen kijk op www.wdodelta.nl • [email protected] • 088-2331200

Centraal in deze leskist staat de vraag: welke dieren en planten leven in en om het water? De leerlingen gaan zelf op onderzoek uit. In de klas worden de gevonden soorten nader bekeken. Waarom kunnen sommige planten en dieren wel in het water leven en ander niet? Met behulp van proefjes wordt geprobeerd hier een antwoord op te vinden. Het project bevat vier buitenopdrachten en vier binnenopdrachten. In het aquarium kunnen de gevangen waterdieren in de klas gehouden worden. Bij deze leskist horen 5 visnetjes en 1 planktonnet.

Gastles

Leskist

MEE DOEN MET:

¡

Onderzoeken en waarnemen 1 dagdeel

Uitsluitend voor scholen in het werkgebied van waterschap Drents Overijsselse Delta

5

Niet in de winter Onderzoeken en waarnemen

¡ -

1 uur per onderdeel BSO


Voedsel

21-04-2016

10:14

Page 19

GROEP

1

2

3

4

5

6

7

8

De leskisten De Boerderij en Groente & Fruit hebben beiden voedsel als thema. In de eerste kist komen natuurlijk alle boerderijdieren aanbod. Ook onderwerpen als het traditionele leven op de boerderij en de moderne akkerbouw en veeteelt komen ter sprake. Hiervoor bevat deze leskisten handreikingen voor gesprekken, spellen en onderzoeken. In de leskist Groente en Fruit kunnen de kinderen kennis maken met de vele soorten en smaken hiervan. Beide kisten bevatten oefeningen voor rekenen, lezen en schrijven. Een bezoek aan een boerderij of fruitteler maken het onderwerp extra leuk.

Leskist

¡

Besef Uren naar keuze

Voedsel

Eet smakelijk

19


20

GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

10:14

7

Page 20

8

Voedsel

Smaaklessen

GROEP

1

2

3

4

5

6

7

8

Wat eten we? Dat eten we!

Smaaklessen is het lespakket over eten voor de basisschool, waarbij de leerkracht vooral vragen stelt. De leerlingen komen op het antwoord door zelf te proeven en te ervaren. Zo leren zij spelenderwijs over de herkomst van eten en gezondheid. Voor elke groep zijn er vijf smaaklessen ontwikkeld. Er zit een opbouw in de lessen per groep. Het is daarom wenselijk ze allemaal te geven. Met de vernieuwde handleiding kunnen de leerkrachten zelf aan de slag. De kopieerbladen zijn ook beschikbaar voor het digibord. Maar er zijn ook digitale extra’s zoals filmpjes en spelletjes. Smaaklessen heeft ook raakvlakken met andere vakken. Aan het eind van elke les vindt u een combinatietip.

Leerlingen in de bovenbouw hebben vaak al een mening over wat lekker is en wat niet. Maar waarvoor kunnen ze nog meer kiezen bij een maaltijd? Voor eieren met een biologisch keurmerk of is dat te duur? Voor groente uit het seizoen uit Nederland of is dat niet lekker? Of voor duurzaam gevangen vis? Bij het boodschappen doen voor iedere warme maaltijd wordt er gekozen! Stapje voor stapje worden de leerlingen meegenomen om op onderzoek uit te gaan op een beveiligde internetomgeving. Hier lezen ze over het onderwerp en gaan daarna met elkaar in discussie. Er zijn verschillende duurzaamheids-thema’s: Prijzenslag, Paprika en Haring.

Leskist

Project

¡


¡

Keuzevaardigheid 5 uren


21-04-2016

10:14

Page 21

GROEP

1

2

3

4

5

6

7

8

Duurzaamheidseducatie in Zwolle Basisscholen in de gemeente Zwolle kunnen gratis gebruik maken van een aantal educatieve materialen over verschillende onderwerpen. Zo gaan de jonge leerlingen met de Kabouters op weg. De middenbouw leerlingen gaan van alles Boven water halen in een sloot in de schoolomgeving en werken dus aan thema biodiversiteit. Ook kunnen zij kijken naar Stadsvogels in de buurt van de school. De bovenbouwleerlingen onderzoeken Weer en Wind door te kijken naar bewolking, wind en neerslag. Tenslotte kunnen vrijwel alle leerlingen aan de slag met Natuurlijk papier en karton, waarbij ze zelf papier gaan scheppen.

Leskist

¡


Uitsluitend voor scholen in Zwolle

21 Speciaal voor Zwolle

Speciaal voor Zwolle


22

GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

Speciaal voor Zwolle

Uurtje bomen

10:14

7

Page 22

8

GROEP

MEE

DOEN MET:

Alles leren over bomen in een park of bos in de omgeving van de school. Voor het Uurtje bomen krijgt de leerkracht een lesbrief als voorbereiding op de buitenles. Ga met de groep op stap met een IVN gids, dan zie en beleef je meer! Het IVN Zwolle geeft in het voor- en najaar veldlessen aan groep 7 en 8 van scholen in Zwolle. Heerlijk buiten in de natuur samen met klasgenoten de natuur beleven met alle zintuigen. Daar kan geen theorieles tegenop! IVN Zwolle e.o Ine Reinders [email protected]

Excursie

¡


MEE DOEN MET:

¡

1 dagdeel excursie Uitsluitend voor scholen in Zwolle

1

2

3

4

5

6

7

8

Op struintocht in de Vechterweerd

MEE

DOEN MET:

Struinen in de Vechterweerd is een veldles aan de Vecht bij Dalfsen Er is een lesbrief beschikbaar en een natuurgids geeft een introductie op school . Ga met de groep op stap met een IVN gids, dan zie en beleef je meer! Het IVN Zwolle geeft in het voor- en najaar veldlessen aan groep 7 en 8 van scholen in Zwolle en Dalfsen. Heerlijk buiten samen met klasgenoten de natuur beleven met alle zintuigen . Daar kan geen theorieles tegenop! IVN Zwolle Heike Tack [email protected]

Excursie

¡

MEE DOEN MET:


¡

1 dagdeel excursie Uitsluitend voor scholen in Zwolle en Dalfsen


GROEP

1

2

3

21-04-2016

4

5

6

10:14

7

Page 23

8

Expeditie Uiterwaard

Expeditie Uiterwaard is een avontuurlijke struintocht voor leerlingen van groep 7 en 8. Na een voorbereidende les op school bezoeken de leerlingen de uiterwaarden van de IJssel. Tijdens de twee uur durende expeditie gaan de leerlingen in groepjes met een hulpouder onder leiding van twee expeditiegidsen het gebied in. Zij leren waarom er ruimte voor de rivier wordt gemaakt en ontdekken de uiterwaard. Natuur en Milieu Overijssel en Waterschap Groot Salland werken samen in dit project. De expeditie is gratis voor basisscholen en BSO’s in Zwolle en directe omgeving. Aanmelden kan via de website van Natuur en Milieu Overijssel, www.natuurenmilieuoverijssel.nl


21-04-2016

Op bezoek bij...

10:14

Page 24

Natura Docet Wonderryck Twente Natura Docet betekent de natuur onderwijst. Een bezoek aan het museum is dan ook niet zomaar een bezoek, maar een educatieve belevenis vol verwondering. Voor iedere schoolgroep is een speciaal lesprogramma ontwikkeld dat aansluit bij de ontwikkelingen en belevingswereld van de leerlingen. Alle programma’s bestaan uit een combinatie van opdrachten in de verschillende thema-zalen in het museum. Een uniek onderdeel van het bezoek is de 3D-film waarin je met Meester Bernink, de grondlegger van het museum, Noordoost Twente bekijkt. Ook het interactieve Funky Forest, de Wonderkamers, het rariteitenkabinet en de landschapstuin kunnen worden bezocht. Programma o.a.: Pratende Stenen / Ik zie, ik zie wat jij niet ziet / Sporen in het bos / Wonderryck der Bijen / Fossielenvinder / Overleven in weer en wind / Prooi of roofdier / Weet wat ik eet, braakballen pluizen/ Tot op het bot / Waterdieren Contact: Anetta Dullaert, [email protected], 0541-351325, Oldenzaalsestraat 39 Denekamp www.wonderryck.nl


21-04-2016

10:14

Page 25

Voor elke leeftijdsgroep is een programma beschikbaar. U kunt er terecht voor een educatief programma ter ondersteuning van het natuuronderwijs, maar ook voor natuurbeleving of voor een schoolreisje. Vooral het vangen van waterbeestjes met een schepnetje is een geslaagd programma. Daarnaast kan een activiteit gecombineerd worden met een vaartocht van een uur. Het lopen van het laarzenpad, met onderweg een paar trekpontjes, is voor veel kinderen een onvergetelijke ervaring. Schoolbezoek is mogelijk van 1 april tot 1 november op dinsdag t/m vrijdag. Om een afspraak te maken bel je met Bezoekerscentrum De Wieden. Bij elke activiteit zorgt een medewerker van Natuurmonumenten voor de ontvangst, inleiding en afsluiting. De uitvoering van de opdrachten gebeurt onder leiding van leerkracht(en) en ouders. Contact: Bezoekerscentrum De Wieden Beulakerpad 1 8326 AH St. Jansklooster 0527-246644 [email protected]

Scholen kunnen op afspraak een expositie met bijpassend lesprogramma bezoeken. Medewerkers van De Koppel begeleiden de leerlingen samen met begeleiders vanuit school. De exacte invulling van het programma wisselt. Er zijn drie exposities per jaar. Kijk voor de actuele expositie op www.dekoppel.com. Scholen in de gemeente Hardenberg en Ommen ontvangen automatisch een uitnodiging, andere scholen op verzoek. Daarnaast is het mogelijk om met de klas een bezoek te brengen aan De Koppel met een thema naar keuze. Als onderdeel van de biologie- of aardrijkskundelessen, maar ook bijvoorbeeld als onderdeel van een schoolreis of schoolkamp. Het programma wordt dan in overleg samengesteld. Zowel binnen- als buitenlessen zijn mogelijk.

Natuuractiviteitencentrum De Koppel, Vechtstraat 8, 7772 AX Hardenberg Tel. 0523-273388 [email protected] Maandag gesloten Kosten: €15,- per groep

25 Op bezoek bij...

Natuurmonumenten Natuuractiviteitencentrum Bezoekerscentrum De Wieden De Koppel in Hardenberg


21-04-2016

10:14

Page 26

26 Op bezoek bij...

EcoNexishuis

De Höfte- Oldenzaal

Speciaal voor leerlingen van groep 7 en 8 organiseert Enexis, kosteloos, educatieve bezoeken aan het EcoNexishuis. Leerlingen gaan tijdens hun bezoek onder begeleiding van een voorlichter aan de slag met het thema duurzame energie. Bijvoorbeeld door zelf stroom op te wekken met huis-, tuin- en keukenmaterialen. Ook kun je in het huis antwoorden zoeken op vragen over duurzame energie. Enexis heeft voor deze excursie een speciale leerlingenbrochure samengesteld. Deze kunt u gebruiken als voorbereiding van de excursie.

Ons motto is kinderen met Hoofd, Hand, Hart betrekken bij alles wat er te zien en te beleven is in de natuur en bij de Höfte. • Kabouter Hummeltje helpen, • Lammetjes aaien, • Leo Lieveheerbeest zoeken, • Leren over Huid en Haar • Op bezoek bij het bijenverblijf • De imker bij je in de klas Dit is allemaal mogelijk bij NME-de Höfte in Oldenzaal. Voor elke leeftijdscategorie is er een passend programma. Zie hiervoor www.dehofte.nl Voor informatie of om een afspraak te maken kan een bericht worden gestuurd naar [email protected]

Meer informatie, openingstijden en een routebeschrijving op www.econexis.nl Opgeven: Dat kan op afspraak, geef u op via www.econexis.nl Contactinformatie: [email protected] / 06-50266665 Duur van de excursie: ca. 2 uur

Contact: NME de Höfte, Operalaan 152, 7577 JA Oldenzaal 0541 510925 [email protected]


21-04-2016

10:14

Page 27

Hoe werkt Doe mee met NME Thema's Energie en duurzaamheid Natuurbeleving Leren over natuur Water Voedsel

Het materiaal heeft als kenmerk:

5

¡ -

• Leskist: een docentenhandleiding met losse werkbladen en bijbehorende materialen. • Project: materiaal (handleiding, werkbladen en materialen) voor een samenhangende serie lessen. • Aanvullend materiaal: om tijdens een reguliere les iets extra’s in te zetten. • Excursie: met de groep naar een locatie voor een activiteit onder begeleiding. Het materiaal is seizoensgebonden. Het materiaal valt onder een van de volgende ontwikkelingsgebieden: • Besef • Duurzaam handelen • Keuzevaardigheid • Waardering • Onderzoeken en waarnemen • Zorg en verantwoordelijkheid Tijdsinvestering per uur Bij uitstek geschikt voor Buitenschoolse opvang Deze activiteit is lokaal of regionaal gebonden.

Hoe reserveert u Doe mee met NME Materialen van Natuur en Milieu Overijssel kunt u reserveren door gebruik te maken van het digitale reserveringssysteem op onze website www.natuurenmilieuoverijssel.nl. Hier staat onder het kopje “Wat wij bieden” in het uitrolmenu het aanbod voor het onderwijs. Nu ziet u in de linkerkolom het kopje “lesmateriaal bestellen”. In dit scherm staat ons hele aanbod. Met uw inlogcode en wachtwoord kunt u direct uw (gewijzigde) schoolgegevens invoeren en materialen reserveren. Wanneer uw school nog geen inlogcode heeft of u bent deze vergeten, dan kunt u die aanvragen bij [email protected] Excursies en gastlessen bij de overige provinciale NME-aanbieders kunt u rechtstreeks bij de aanbieder reserveren. Contactgegevens staan vermeld bij het aanbod.

27


28

21-04-2016

10:14

Page 28

Colofon

Colofon Doe mee met NME 2016-2017 Is een uitgave van Natuur en Milieu Overijssel Annelies van der Blij, Alma Streefkerk Assendorperdijk 3 8012 EG Zwolle 038 4250960 www.natuurenmilieuoverijssel.nl [email protected] © 2016 Natuur en Milieu Overijssel is dé organisatie die zich inzet voor een gezond leefmilieu, een rijke natuur en een mooi landschap. Wij nemen het initiatief voor een duurzame samenleving, waar mensen in balans zijn met hun leefomgeving hier en nu, maar met dezelfde kansen voor daar en later. Wij stimuleren overheden, bedrijven en burgers om hieraan een bijdrage te leveren. Wij doen dit samen met vrijwilligers en organisaties die dezelfde (deel)doelen na streven. Ontwerp en opmaak: Frank de Wit, Zwolle

Doe mee met NME Natuur en Milieu Educatie in Overijssel Voor basisonderwijs en BSO. Samen voor een mooi en duurzaam Overijssel

Recommend Documents