! t s e t e d Doe A 13 N I G A P P O >
van b u l c e t s n De schoo a7 in g a p > d Nederlan val f a t e m n e Knutsel > pagina 11
tips t r u e b k e e r Sp > pagina 12 aten r a p p a l e e Hoev ina 14 g a p > ? s i u heb jij th
bewaara ! r a l p m e x e
WAT IS RECYCLEN?
Afval wordt nieuwe fiets Iedereen in Nederland veroorzaakt zo’n tien kilo afval per week per persoon. Een groot deel daarvan kan opnieuw gebruikt worden, zoals verpakkingen, apparaten en oude kranten. Maar je moet het dan wel apart inzamelen. Nederland doet dat al voor ruim de helft van die tien kilo, maar dat kan nog veel beter. Wat je allemaal kunt inzamelen, hoe je dat makkelijk doet én hoe er nieuwe producten van gemaakt worden, lees je hier.
PAPIER HIER! Weet jij waar papier van gemaakt is? Omgekapte bomen? Welnee! In Nederland maken we papier van water, hout en… vooral oud papier! De tijdschriften die je vandaag in de brievenbus vindt, zijn de folders van morgen.
Wist je dat… … het bos in Europa maar liefst met 30% is gegroeid in de afgelopen zestig jaar? …d at komt omdat er veel bomen geplant worden voor de papierfabrieken? … 82% van ons papier bestaat uit oud papier en karton? …w e in Nederland 85% van het papier hergebruiken? … dat we daarmee een van de beste recyclers van Europa zijn? …w e zonder papierrecycling een enorme afvalberg zouden hebben? … er dan ook heel veel extra bomen gekapt zouden moeten worden? …w e dus vooral moeten doorgaan met papier recyclen? Wil je meer weten over de route die papier aflegt als het hergebruikt wordt? Kijk snel op pagina 4 en 5!
2
GLAS LEEFT HEEL LANG Glas is bijzonder, want glas kun je eindeloos hergebruiken. Dat gaat zo: je brengt je pindakaaspotje naar de glasbak. De deksel en het etiket mag je laten zitten en een klein restje pindakaas erin is ook niet erg. Het pindakaaspotje gaat samen met al het andere glas uit de glasbak naar een glasrecyclingbedrijf. Daar worden de deksels, papiertjes en andere restjes tussen het glas uitgehaald. Daarna blijven de glasscherven drie tot tien weken op een groot terrein liggen, zodat alle etensrestjes vanzelf verdwijnen. Dan is het glas klaar om omgesmolten te worden tot nieuwe potjes.
VAN COLABLIKJE TOT AUTO Is je blikje drinken op? Dan mag het gewoon in de prullenbak, bij het restafval. Want blik is metaal en dat wordt met magneten tussen de afvalresten uit gehaald. Al dat metaal wordt omgesmolten en zo kan het eindeloos opnieuw worden gebruikt. Misschien wordt jouw blikje wel een deel van een nieuwe fiets.
KETCHUPFLES WORDT TAS Een groot deel van ons afval is van plastic. Dat is niet voor niks, want plastic kan veel verschillende vormen hebben én je kunt het goed recyclen. Plastic wordt bijvoorbeeld gebruikt bij snoepverpakkingen, ketchupflessen, tandpastatubes en plastic tasjes. Van de meeste verpakkingen kunnen weer nieuwe dingen gemaakt worden en dat is goed voor het milieu. Ongeveer de helft van de mensen in Nederland zamelt zijn plastic
In Nederland zamelen we iedere week zeven miljoen kilo glas in!
WELKE KLEUR HEEFT GLAS?
verpakkingen gescheiden in. Soms kun je je plastic naar een container brengen en soms haalt je gemeente het thuis bij je op in een speciale Plastic Hero-zak. Maar het kan ook dat jouw gemeente het plastic later uit het restafval haalt. Dit heet nascheiding. Wat je in ieder geval niet moet doen,
Glas kan doorzichtig of wit zijn, maar ook groen of bruin. Het is belangrijk om glazen verpakkingen bij de juiste kleur in de glasbak te gooien. Want als er gekleurd glas tussen het witte glas komt, kan er geen wit glas van worden gemaakt.
www.glasscheiden.nl
is plastic laten rondslingeren. Als plastic in het milieu terechtkomt, is dat namelijk echt niet goed.
Tip! Ga je naar de winkel? Neem je eigen boodschappentas mee, dan heb je niet dat extra plastic tasje nodig.
APPARATEN Is de broodrooster stuk? Of doet je zaklamp het niet meer? Gooi je kapotte apparaten niet weg, maar lever ze in bij een Wecycleinleverpunt. Dat zijn bijvoorbeeld
WEL OF NIET APART INZAMELEN?
kinderboerderijen, winkels of de milieustraat van je gemeente. Alles met een stekker of
Niet alle plastic verpakkingen kun je
batterij kun je daar naartoe brengen. Zo’n
recyclen. Weet jij wat je wel en wat je niet
inleverpunt geeft de spullen af aan Wecycle.
in de Plastic Heroes-zak of –bak kunt doen?
Die zorgt ervoor dat alle grondstoffen weer
Zet een kruisje bij wel of niet.
worden hergebruikt en schadelijke stoffen
WEL
NIET
deksel van de chocoladepastapot chipszak kauwgompotje geltube broodzak plastic speelgoed mayonaisefles volle tandpastatube
niet in het milieu terechtkomen.
Hoe ze dat doen? Dat zie je op pagina 6.
KEN JE JEKKO AL?
WEL: deksel van de chocoladepastapot, kauwgompotje, mayonaisefles, geltube, broodzak. NIET: plastic speelgoed, chipszak, volle tandpastatube.
Wil je meer testjes doen? Kijk snel op pagina 13 en test je recyclekennis!
HOUT Vooral bedrijven maken veel gebruik van houten pallets. Die zijn bedoeld om heel lang te gebruiken. Als ze kapot zijn,
Jekko is een handige verzamelbox waarin je batterijen,
wordt het hout vermalen en opnieuw
lampen en kleine apparaten kunt verzamelen. En alle
geperst, bijvoorbeeld tot een spaanplaat.
ongebruikte opladers die nog in een kastje slingeren.
Maar van een pallet kun je ook hele
Als Jekko vol is, breng je hem naar een Wecycle-inleverpunt.
hippe meubels maken. Kijk maar!
Wil je ook een Jekko? Je kunt ‘m gratis afhalen bij een winkel bij jou in de buurt. Wil je weten waar? Kijk dan op de JekkoZoeker via www.wecycle.nl/jekko
HOEVEEL AFVAL MAAK JIJ?
Testje!
Verzamel een dag lang alles wat je normaal in de prullenbak gooit. Een leeg pakje drinken, een stift, een kapotte bal, een mislukte tekening, het zakje van je pauzehap, álles! Weeg aan het eind van de dag je verzameling. Valt het mee of valt het tegen?
3
REPORTAGE
Van oud naar nieuw papier Wat gebeurt er met het papier dat je naar de papierbak brengt? Daar wordt nieuw papier van gemaakt! In Renkum bijvoorbeeld. Daar staat de papierfabriek Parenco. Gewapend met veiligheidsschoenen, helm en oordoppen volgde de Recyclekrant de weg van oud naar nieuw papier.
1
2
3
rvelend noeg ve e g t. g o er n uit moe r dat er Toch zit ie p a d p n do e sen het eens ee l e spul tus w n ’n e vinde ie in zo Siebe: ‘W anten, d r k aan e g d en lub is kat tuss oetbalc v n e e la st st er bij het mee r contain a a M . rijen. Zielig m batte iu liggen. th li n we va d van.’ hebben we bran n n e g ij r n op ee Daar k r worde ie p n a e p te en uwd me De hop nd ged a b t de e in d g n lope zo be n e l e v sho riek. enorme r de fab o o d is re
ter t wa d r o t w mel word . trom pier et a e h p g i cht zelt Het e a . s v n r u a ve wd, n re eda dan gedu en t n In ee papier g d e r o pap et stukk ef w een bij h eze n ze t i e v o die t e e r oo echt dd alen r d n e m t a p e l b g en . pu ende zakk f passen ijl de n lop en chips e e Terw e e t z i p es u llen n de en o nietj s va kom nisba e e ijn j n t d h e a c t t De papierpulp al ga ns a tic, e h e s e d t is nu ontdaan a g l p raa en oor ven van de a k e d l er p a gste vervuiling, k t p e m a e t ni s t r a m e o l aa l r d s g no g n ni et schoon. a en en Aan het water Een on. T and worden chem nog yclo lp. Z t c icaliën u e p to e e egevoegd om d n de de pap te blek mag ns in . l n a e a k en e . ‘Maar he a t ontinkten ge t van aan beurt vooral m n me e k k et ze u epbellen,’ schreeuwt Sieb st e boven het la waai van de machines uit. ‘Inkt hecht na melijk aan die zegt hij terwijl bellen,’ hij een handvo l uit de machi schept. Inderd ne aad, zwart so p. Zelfs dat vi spul wordt no ez e g gerecycled. In een oven w het verbrand or dt en wat overbl ijft is as. Dat wordt ook wee r gebruikt, bijv oorbeeld voor het maken van cement.
4
4
‘Vijftig vrachtw agens ladinge per dag n oud komen papier Siebe h brenge ein Bro n ,’ legt uwer va ‘Dat is n Paren 1 miljoe co uit. n kilo p In een apier p enorme er dag.’ loods w folders o rden de gestort . bergen K arton e dan al n rotzo uitgeha o i zijn er ald, wa ze voor nt dat het ma kunnen ken van wit pap niet ge ier bruiken .
5 ierpulp de pap t m o k d r nog zeepba on, waa lo c y c Na het een ordt. haald w recht in e te g r it e u e r w door se tochtje d en gla n n e a e z g r o e me resten je n ige lijm et goed k h k e t n h c d r a . Tot t ha Dan w aar ech rdwijnen w e v n e n v e e ft e rz ka de roto chine, d boeken rme ma rbeeld o o . n o e v a ij n b a e geh ld in e van e wordt de pulp tj t u r ig p d te t s in he eer slot e ater uit t in de waar w gebruik r, r in w e k u ik p ie d n a in d p ie t op elde ou ter word m a a w z g e t o g a n D dt het in ulp wor l waar eeste p m tromme tinkt, e D o t en n komt. k t e h le c b e r e te ikt, g wordt. r inged ogelijk m een kee it w o et z zodat h
7
t met dje gaa e o g e alsen dund grote w r Het ver e v o o p p voor end tem r het sta o o d r een raz a e wa walsen machin zuigen t e s d r e r E o do rdt. ardoor ogd wo üm, wa o u r c d a e v g r ie rsen stap het pap arna pe n a te D s t. a k rd wo en zuig it. ‘Het ezogen ater eru r er uitg w te t a e h w t t il he ponsen et v droge s t alsen m e w m te je o r g of ’ legt eetje als andrukt, b a n r e ie e p t ter werk stuk pa veel wa en nat r extra e s je tegen e e s r e cilind r . ‘Dan p r vijftig e n ij Paul uit z e om ten slott hete sto t bloed uit.’ En e m r ie pap en. die het verwarm
9 ier te zend pap Om glan apier oet het p krijgen, m en soort lander. E a k e d r o do de boel bout die k ij tr s e chtig! enorm is het pra u N t. jk ri gladst en erg wel op e Maar nog . gewikkeld grote rol
6
De pulp is nu kla naar de ar voor volgend de reis e hal v waar h an de fa et goed briek je nieuw Paul Ve rhoef, d papier ie alles wordt. maken, weet va laat zie n het p n hoe d water w apier e pulp ordt ve weer m rdund e et n dan tus doeken sen twe wordt g ‘Hoe m e espoten eer wate . r e r h hoe mo ier bij d oier he e pulp t papie gaat, schreeu r wordt wend u ,’ legt h it. De p ij apierpr nu voo ut besta r 99% u it water at en voo 1 % uit r papierv ezels.
8 komt e hal d n a n de dv uct va et ein d h o r n p a A et al om llema elijk h a d t in e e h iganar dan een g ld wa o p r O e . g r n apier pie perse kilo p wit pa 0 i, 0 o .0 o 5 :m chtig n3 make draait l zit ta o e r ‘W ’n . o pt rol . Op z r!’ roe tische inuten papie m r e t ig ie e t n t om in vijf er nog tig kil n k r e e g e w m tot n ruw o zit zijn Toch nog te is e t r Paul. rs op papie efolde op. Dit m la c e r en. mooie drukk
10 Met een grote halkraan wordt de giga rol in het laatste ap paraat gehesen: de snijmachine . Even later rollen er kleinere stukke n uit. Nog niet echt rolletjes om m ee naar huis te nemen , want de stuk ken zijn nog meer dan drie meter bree d. Maar met een inpakpapiertje er omheen, zijn deze rollen kl aar om naar de dr ukker gebracht te w orden.
En klaar is het nieuwe papier. Helemaal gemaakt van jouw oude papier! Het mooie is: dat nieuwe papier is na gebruik weer te gebruiken. Wel zeven keer. Blijven inzamelen dus dat papier!
Klik op www.papierenkarton.nl rechts op de button ‘Lespakket Papier en Karton’ en volg samen met jouw klas het door KlasseTV ontwikkelde lespakket.
5
KAPOTTE APPARATEN
Televisies vermalen Kapotte televisies, computers, broodroosters of spelcomputers. In de vermaler ermee. Zonde? Welnee! Juist niet! Alle vermalen apparaten kunnen we weer opnieuw gebruiken. Hoe gaat dat?
NIEUWE PRODUCTEN Elk apparaat dat je koopt, wordt gemaakt van verschillende materialen.
trommel met hamertjes. Deze hamertjes slaan de apparaten
IJzer, aluminium, plastic, koper, noem maar op. Het zou zonde zijn om
in kleine stukjes. De kleine in stukjes geslagen apparaten gaan
telkens nieuwe grondstoffen te gebruiken of uit de natuur te halen om
onder een grote magneet door. Die trekt de ijzeren deeltjes eruit.
aan die materialen te komen. Daarom is het maar goed dat we een
Dan gaat het afvalmateriaal door een zeef. Deze haalt alles wat
groot deel van de kapotte apparaten opnieuw kunnen gebruiken.
niet van ijzer is uit het materiaal, zoals de grotere stukjes plastic en karton.
Wat er van die gerecyclede apparaten wordt gemaakt?
De RVS-scheider scheidt de RoestVrij Stalen
Nieuwe apparaten bijvoorbeeld. Of pennen en bushokjes.
deeltjes van de rest van het materiaal.
MOEILIJK
Het roestvrijstaal en de ijzerhoudende
In de fabriek zijn heel veel verschillende
stofdeeltjes worden ook weer van elkaar
machines aan het werk om alle
gescheiden op de ketsrol. De allerlaatste
oude apparaten te recyclen. Allemaal
restjes papier en plastic worden gescheiden
doen ze wat anders. Een ding hebben ze
van de rest van het materiaal.
gemeen: een moeilijke naam. Let maar op!
De luchttafel trilt, terwijl een blazer er lucht
Bij het recyclebedrijf worden de apparaten
overheen blaast. De lichtere deeltjes worden
eerst gewogen op de weegbrug. Zo kun je
naar beneden geblazen en eruit gehaald. Nu zijn alle
precies zien hoeveel gewicht er binnenkomt en hoeveel
materialen die opnieuw zijn te gebruiken gescheiden en kunnen ze
gewicht er na het recyclen overblijft. De hamermolen is een ronde
als grondstoffen gebruikt worden!
Recyclingproces kleine elektrische apparaten
1
2
Eerste keer uitzoeken met de hand De kleine elektrische apparaten komen op een lopende band. Met de hand worden er materialen verwijderd zoals kabels, batterijen en condensatoren.
3
Eerste shredder De apparaten gaan door een versnipperaar die de apparaten in grote stukken breekt.
6
5
Tweede keer uitzoeken met de hand en machine
Tweede shredder
Uitzoeken op grondstof
Nu de apparaten gebroken zijn, worden materialen die eerst lastig te bereiken waren alsnog verwijderd.
De grove stukken gaan door een versnipperaar die alles tot kleine stukjes van enkele centimeters versnippert.
De kleine stukjes worden in verschillende grondstoffen verdeeld. Zo komt plastic bij plastic, koper bij koper en ijzer bij ijzer. Al deze gescheiden materialen worden verwerkt tot grondstoffen voor nieuwe producten.
Weetjes! Spaarlampen en tl-buizen moet je ook altijd apart inleveren. Deze worden voor 90% gerecycled en het kwik wordt eruit gehaald.
4
Het kost jaarlijks zo’n 25 miljoen euro om elektrische apparaten in te zamelen en te recyclen.
ZELF OOK GRONDSTOFFEN FILTEREN?
DOE DE TEST OP PAGINA 15!
IS DAT JOUW CLUB? Nergens troep, nergens rondslingerend afval? De wc citroentjesfris? Kun je door de ramen van de kantine kijken? Nergens snoeppapiertjes? Genoeg afvalbakken bij het veld, de kleedkamers en in de kantine? Kijk nog eens goed. Alles schoon, ja? Echt? Dan is jouw club misschien wel de schoonste club van Nederland. En die zoeken we!
FC VOLENDAM DAAGT JOUW SPORTCLUB UIT
NEEM DE UITDAGING AAN!
Op dit moment is FC Volendam de schoonste
Nederland schoner is dan zij. Daarom daagt ze
club van Nederland. Volendam doet zijn uiterste
alle sportclubs in Nederland uit. Is FC Volendam ook
best; het dorp zelf wordt blinkend schoon gehouden.
in 2015 de schoonste van allemaal, of laat jij zien dat
Elk snippertje wordt van straat gepakt. De stoepjes
jouw club de schoonste is?
FC Volendam is er heel zeker van dat geen club in
geschrobd, de ramen gelapt. Ook de kantine en alle kleedkamers bij FC Volendam zijn superschoon. De spelers trekken zelfs hun voetbalschoenen uit voordat ze naar binnen gaan. En al het afval gaat natuurlijk in de juiste bakken.
GROTE PRIJS, MOOIE BELONING! Wat wint de schoonste club van Nederland? Niet alleen eeuwige roem, maar jij en al je schoonmakende clubgenoten worden dan HOOFDSPONSOR VAN FC VOLENDAM!
DAT BETEKENT:
► ►
Jouw club in koeienletters op de FC Volendam-shirts.
►
Jouw Superschoon-Team wordt opgehaald met de luxe spelersbus van FC Volendam om een wedstrijd te bekijken vanuit een eigen skybox in het stadion.
► ►
e namen van jouw Superschoon-Team op de borden D langs het veld. En dat betekent dus ook op televisie!
Plastic in de Plastic Heroes-bak, de rest in de Supporter-van-Schoon-afvalbak
VOTOWN EREGAST Maar dat is nog niet alles. Er ligt nog een mooie prijs te wachten voor het Superschoon-Team van de schoonste club van Nederland. Zij mogen naar het Votown concert op 23 augustus 2015, als eregast. Dat wordt meezingen en dansen met de bekende Volendam-sterren zoals Jan Smit!
et z’n allen op de foto met M de sterren van FC Volendam. En de wedstrijdshirts met jouw club erop krijgen jullie mee naar huis.
AANMELDEN
Kijk voor de prijzen op www.schoonsteclubvannederland.nl
HOE DOE JE MEE MET DEZE GROTE UITDAGING? MELD JOUW CLUB AAN OP WWW.SCHOONSTECLUBVANNEDERLAND.NL
7
NU AANMELDEN
INSPECTIE! Aanmelden is pas het begin, opruimen is het echte werk. Jouw club
Ga jij met jouw club de strijd aan
moet schoner worden dan FC Volendam, dus je hele Superschoon-
met FC Volendam? Meld je
Team moet flink zijn best doen! En let op dat het niet bij een
Superschoon-Team nu aan op
schoonmaakbeurt blijft. Want van eind januari tot begin april 2015
www.schoonsteclubvannederland.nl.
kan je club bezocht worden door de Supporter-van-Schoon-Rangers.
Hang deze poster ook op in de kantine
Zij gaan inspecteren hoe schoon jouw club is. Hoe eerder je club
van jouw club. Hoe meer posters, hoe beter.
is aangemeld, hoe groter is de kans op een bezoekje. En dus ook
Zo weet iedereen dat hij mee kan helpen!
meer kans op de superprijzen!
RESPECT! Een schone club is heel belangrijk. ‘Schoon’ betekent ‘Respect’. Houd je je club schoon, dan toon je respect naar je teamleden, vriendjes en tegenstanders. Logisch dat voetballer Klaas Jan Huntelaar zich hier sterk voor maakt. Wil je zien hoe? Kijk dan op www.klaasjanhuntelaarfoundation.nl. Een schone club is een voorbeeld voor de buurt, je hele dorp of stad.
EEN SCHONE CLUB: HOE PAK JE HET AAN?
• Hoe ruim je zwerfafval handig op? • Hoe zorg je dat niemand zijn
snoeppapiertjes op de grond gooit?
• Moet je zwerfafval ook scheiden? Antwoord op deze vragen vind je op
www.schoonsteclubvannederland.nl. Je leest er ook handige tips en slimme oplossingen. En je kunt er posters, stickers en vlaggen aanvragen.
WEES ZUINIG OP DE CLUB! Steeds meer clubs en sportverenigingen zijn druk bezig om ervoor te zorgen dat ze over 10 of 20 jaar (nog) sterker zijn dan nu. Dit doen ze bijvoorbeeld door goed te kijken waar je geld op kunt besparen en hoe alles netjes blijft. Goed voor de club en goed voor het milieu. Een zuinige club denkt bijvoorbeeld aan zonnepanelen om zelf energie op te wekken, en aan het scheiden van afval. Met vrijwilligers die dit soort klusjes kunnen doen wordt je club nog gezelliger en mooier. Op www.duurzaamverenigen.nl kun je nog meer voorbeelden vinden.
Knutselen met afval
MAAK-HET-ZELF STAP 1
STAP 4
Beplak het blikje, plastic potje, de koker en wc-rollen met mooi papier. Versier extra met gekleurde tapejes. De lange koker kun je in tweeën knippen in een groot en klein stuk.
Smeer met een schuurspons je plank in met een restje verf. Laat weer drogen.
Met afval kun je prima knutselen. Spaar kokers, blikjes, oud hout en potjes bij elkaar en maak er een pennenbak van. Aan de slag!
SPAAR
• 2 wc-rollen • Kartonnen koker • Schoon blikje • Schoon glazen potje • Plastic bakje • Elastiek • Blokje oud hout • Restje verf • Oud schuursponsje • Plankje oud hout of
STAP 5
STAP 2
houten wijnkistje Maak een vrolijke tekening op het schone glazen potje. Mislukt? Krijtstift veeg je er zo weer af. Tip: print een plaatje uit en doe dat aan de binnenkant van het potje. Even overtrekken met een speciale stift en je potje is prachtig!
VERDER NODIG
• Mooie papiertjes • Houtlijm • Papierlijm • Schaar • Gekleurd tape • Boormachine • Gekleurd lint • Krijtstiften
In het houtblok boor je gaatjes, groot genoeg voor een potlood. Vraag een volwassene om hulp. Tip: teken eerst stipjes op het blok zodat je weet waar je moet boren.
STAP 6
STAP 3
LADDER VAN LANSINK Afval, dat maken we nu eenmaal. Maar hoe gaan we ermee om? Meneer Lansink, vroeger Tweede Kamerlid, bedacht een vijf stappenplan. Met deze traptreden zorgen we dat Nederland geen vuilnisbelt wordt! MINDER IS BETER Verpakkingen worden steeds slimmer gemaakt. Bijvoorbeeld door minder materiaal te gebruiken. Dat scheelt grondstoffen en zorgt voor minder afval. HERGEBRUIK SPULLEN Gooi niks weg, maar geef
oude dingen een tweede leven. Geef speelgoed weg of breng spullen naar de kringloop. Je kunt met afval ook iets knutselen zoals je hier ziet.
RECYCLE Lever papier, glas, plastic en apparaten
apart in, zodat het gerecycled kan worden. Blik wordt uit het restafval gevist. Na recycling kunnen er weer nieuwe producten van worden gemaakt.
Vraag een volwassene of ze het plankje en blokje resthout in dezelfde breedte willen zagen. Haal een schuurpapiertje langs de scherpe randjes. Plak met houtlijm het blokje op de plank. Laat goed drogen.
STAP 7 Zet de potjes op de plank en vul ze met al je knutselspullen!
Doe een elastiek om al je versierde potjes en blikjes, zodat ze bij elkaar gehouden worden. Zet ze in een mooie vorm bij elkaar, zodat ze op je plank passen. Vind je het elastiek niet mooi? Bind er dan een lint omheen, daarna kun je het elastiek er weer afhalen.
Gebruik je de pennen bak nie t meer? B ren alle ond g dan erdelen alsnog naar de recycleb ak!
RESTAFVAL WORDT ENERGIE Als je alle treden hebt gevolgd, heb je maar een klein afvalbergje over. Dit restafval kan je nuttig gebruiken of het wordt verbrand. Dan komt er energie bij vrij. STORTEN Vroeger werd al het afval op een
grote hoop gegooid in Nederland. Nu wordt alles gerecycled of verbrand in vuilverbrandingscentrales. Gelukkig, want een vuilnisbelt is slecht voor het milieu.
11
SPREEKBEURTTIPS
Vertel het je klas Na het lezen van deze krant weet jij alles van recyclen. Toch? Jij gooit plastic, glas, papier en oude apparaten nooit meer gewoon in de afvalbak. Maar zijn jouw klasgenoten ook zo goed bezig? Help hen én het milieu een handje en houd je spreekbeurt over recyclen!
IN VIJF STAPPEN EEN SPREEKBEURT
RAAAARR WAAR M
PAPIER OP JE HOOFD
Het bestaat echt: een helm van gerecycled karton. Handig voor fietsers, want deze helm voelt heel licht en geeft ook nog eens goede bescherming als je valt. Over het karton zit een plastic laagje tegen regen en zweet. Want als karton nat wordt, is het niet zo sterk meer.
KLAS VAN KARTON De Japanse architect Shigeru Ban bouwt huizen van karton. Geen poppenhuizen, maar echte grote gebouwen, kerken en zelfs een basisschool. Hij zegt dat papier en karton perfect zijn om gebouwen mee te maken, omdat het goedkoop en duurzaam is. Je kunt een papieren gebouw ook gemakkelijk verplaatsen en natuurlijk recyclen.
1. ZOEK!
4. QUIZMASTER!
Wat ga je vertellen? Gaat je spreekbeurt
Weten jouw klasgenoten na jouw spreek-
over wat recyclen is? Of vertel je liever
beurt alles over afval scheiden? Doe dan
alleen over glas? Of blik, papier, plastic of
de quiz. Jij roept als quizmaster een feitje
apparaten? Schrijf eerst op wat je al weet.
over een verpakking, waarop je klasgenoten
Daarna wat je nog meer wil weten. En dan
moeten aangeven of het waar of niet waar
ga je op zoek naar informatie. In de bieb of
is. Je kunt ook de test op pagina 13 met ze
op de sites hieronder kun je van alles vinden.
doen.
2. SCHRIJF OP!
5. EXTRA!
Schrijf op wat je wilt vertellen. Verdeel de
Laat aan het einde van je spreekbeurt
informatie in hoofdstukken en schrijf per
een filmpje zien over hoe afval gerecycled
hoofdstuk steekwoorden op een spiekbriefje.
wordt. Op deze link vind je er eentje over
Oefen je spreekbeurt een keer thuis.
plastic: http://vimeo.com/50300823.
3. DOE-HET-ZELF! Spaar de week voor je spreekbeurt alles op
Spreekbeurtvragen
wat je kunt recyclen. Neem je afvalbergje
■ Wat is recyclen?
mee naar school. Zo kun je gemakkelijk
■ Welk afval kun je apart inzamelen?
laten zien aan de klas wát en hoevéel
■ Hoe worden er nieuwe dingen
afval er gerecycled kan worden.
gemaakt van afval? ■ Waarom is recyclen belangrijk? ■ Hoe recycle je zelf?
BOMVOL INFORMATIE
Lesboekjes en lespakketten vind je ook op deze sites: • • • • • •
kids.wecycle.nl/spreekbeurt kids.glasscheiden.nl/spreekbeurt zwerfafvalmooiniet.nl plasticheroes.nl blikindeklas.nl papierenkarton.nl
Wist je dat… ... er van plastic flessen voetbalshirts worden gemaakt? … Will.i.am, de zanger van de Black Eyed Peas, recycling ook belangrijk vindt? Kijk op www.ekocycle.com … 8 van de 10 vellen papier die in Nederland gemaakt worden, gerecycled is? … e en stuk papier wel zeven keer opnieuw gerecycled kan worden?
12
... 80-90% van de elektrische apparaten gerecycled kunnen worden?
DOE DE TEST
‘Mijn klanten zijn heel aardig’
Geld dankzij de glasbak Roy (13) uit Spijkenisse wilde graag een Xbox360, maar daar wilden zijn ouders niet voor betalen. Dus dacht hij na over een manier om zelf geld te verdienen. Hij kwam op het idee om glas op te halen in zijn buurt en dat naar de glasbak te brengen. Iedere dinsdag fietst Roy door de buurt.
Inmiddels heeft Roy een Xbox360 kunnen
‘Ik maak een ronde langs mijn 21 klanten
kopen en zelfs al een nieuwer model.
en haal lege flessen en ander glaswerk bij
‘Ik heb ook een tv en
ze op. Daar vraag ik 1,50 per maand voor’,
een Playstation van
vertelt hij. Lang hoeft hij niet te fietsen.
de opbrengst van
‘Al mijn klanten wonen bij me in de buurt
het glas gekocht.’
en de glasbak is ook bij mij om de hoek.’
Toch vindt hij geld
Zijn klanten zouden het zelf kunnen
niet het
wegbrengen, maar hebben volgens Roy
belangrijkste. ‘Mijn
weinig tijd. Omdat het glas zo zwaar is,
klanten zijn heel aar-
dacht hij na over een handige manier om
dig. En ze zijn altijd blij
het te vervoeren. ‘Ik stuurde een mail naar
dat ik glas bij ze ophaal.
een fietsenzaak met de vraag of ze me
Als ik langskom, maak ik altijd
willen sponsoren. Nu rijd ik rond met een
een praatje. Ik heb mijn buurt
fietskar waarin ik alle lege flessen vervoer.’
beter leren kennen.’
Op www.roywevers.nl vind je meer informatie over wat Roy allemaal doet.
Test: Wel of Niet? Overal in deze krant kun je lezen hoe je afval kunt scheiden. Dan weet jij nu vast welk potje, stukje plastic of apparaat in de recyclebak mag. Doe de test en zet de letters van de goede antwoorden onderaan in de hokjes. Welk woord verschijnt er?
1.
Wat mag WEL in de glasbak worden gegooid?
A
2.
I
Wat gooi je NIET bij het oud papier?
K
3.
4.
F
A
5.
N
Wat mag WEL in de Plastic Hero-zak?
7.
U
Wat breng je WEL naar een Wecycle-inleverpunt?
G
6.
Z
Wat hoort NIET thuis in de glasbak?
E
D
8.
M
Wat hoort NIET thuis in de glasbak?
L
Wat doe je NIET in een Plastic Hero-zak?
E
9.
I
Wat mag WEL in de papierbak?
O
Wat breng je NIET naar een Wecycle-inleverpunt?
M
N
VUL HIER DE LETTERS IN
13
tosti ijzer ventilator
dvd-speler
DOE-HET-ZELF
waterkoker fietslicht
Vul in!
broodrooster
kruimeldief
elektrische trein
Je gebruikt heel wat meer apparaten dan je denkt.
Tip!
Alles met een stekker of een batterij is een apparaat.
Vul ze hier in en je zult zien dat je lijstje best lang is.
Een apparaat kan kapotgaan. Balen natuurlijk. Wat nu? In de vuilnisbak? Nee! Superzonde, want in een apparaat zitten heel veel verschillende materialen zoals ijzer, glas, staal, hout, plastic en aluminium, die we nog een keer kunnen gebruiken. Met een beetje slim slopen heb je zo genoeg grondstoffen bij elkaar voor een nieuw apparaat. Dus onthoud: apparaat kapot, lever het in!
Thuis
Op school
Onderweg
afstandsbediening
…
…
…
…
…
…
…
…
Testje! BLIJFT HET PLAKKEN? Als je de onderdelen van een apparaat nog een keer wilt gebruiken, moet je het ding helemaal uit elkaar halen. Daarna worden de materialen gescheiden: plastic bij plastic, ijzer bij ijzer en aluminium bij aluminium. In de fabriek gebeurt dat sorteren met handige apparaten. Alle ijzeren stukjes worden door enorme magneten eruit gehengeld. Alle andere materialen niet. Een handige manier om snel ijzer te filteren.
HOE WERKT ZOIETS? Probeer het zelf! Neem een magneet en test of de
Feiten! • In ieder huis zijn meer dan 90 apparaten aanwezig. • Elektrische apparaten kunnen voor 80-90% worden gerecycled. • Je kunt bij 2.300 winkels en 150 kinderboerderijen kleine apparaten inleveren. • 33 miljoen kilo aan apparaten belandt elk jaar in de vuilnisbak in plaats van in de recyclefabriek.
Weetje Recyclen = het opnieuw gebruiken van afval of oude materialen door er iets nieuws van te maken.
14
staafmixer
weegschaal
WELKE APPARATEN GEBRUIK JIJ?
Slim slopen
telefoon
onderstaande spullen blijven hangen. Voordat je gaat testen, kun je eerst raden wat er zal gebeuren. VOORSPELLING: wel/niet magnetisch
TEST: wel/niet magnetisch
aluminiumfolie 5 centmunt 1 euromunt 2 euromunt pen paperclips speelgoedauto potlood spijkers knikkers
WIJ + RECYCLEN = WECYCLE
HOE ZIT DAT?
WEET JIJ HET?
Eén- en twee-euromunten reageren een
Weet jij welke apparaten hier bedoeld worden? Los de puzzel op en vorm
klein beetje op de magneet. In de munten
met de letters uit de gekleurde vakjes een woord. De oplossing lees je onderin.
zit namelijk koper met een laagje nikkel
1
Puzzel
erom. Koper is niet magnetisch, maar nikkel wel. Daarom blijven ze een beetje plakken. Een 5 eurocentmunt lijkt gemaakt te zijn van alleen koper en daarom verwacht je waarschijnlijk niet dat hij blijft plakken. Waarom dat toch zo is? Onder het laagje koper zit
2
3
een munt van magnetisch staal. 4
Testje!
5
6
7
BOUW JE EIGEN RECYCLEFABRIEK
8
Hoe werkt een recyclefabriek? Bouw er zelf een na! Neem een bak en doe daar de volgende materialen in: ✪ paperclips ✪ stukjes plastic rietjes ✪ papierpropjes ✪ knikkers ✪ lucifers, doormidden gebroken ✪ stukjes karton ✪ zand
Verder heb je nodig: een magneet, een kruimeldief en een zeef.
1
9
10
Horizontaal
Verticaal
2. Hierop kijk je series en films 5. Apparaatje waarmee je kunt zappen op televisie 8. Dit geeft licht 10. Als er stof op de grond ligt, gebruik je deze
1. Hiermee kun je bellen 3. Apparaat om je kleren glad mee te maken 4. Machine om mee af te wassen 6. Hierop speel je games 7. Hier boor je gaatjes mee in een muur 9. Elektrische piano
In de recyclefabriek worden metaal en ijzer uit het afval gehaald door een magneet. Ga langzaam met een magneet over jouw ‘afvalbak’ heen en filter de stukjes.
Plastic en papier worden in de recyclefabriek opgezogen. Hang met een kruimeldief boven je afvalbak en zet ‘m aan. Je moet zorgen dat je de kruimeldief op de juiste hoogte houdt. Hoe hoog dat is, moet je zelf testen.
3
Grote stukken afval worden van de kleinere stukjes gescheiden door een enorme zeef. Doe de inhoud van jouw ‘afvalbak’ in een vergiet, schud zachtjes heen en weer en kijk wat er over blijft. Doe daarna hetzelfde met een zeef.
STREEP WEG Je ziet hier allemaal onderdelen die in een recyclefabriek apparaten slopen en de grondstoffen scheiden. Maar één onderdeel hoort er niet thuis.
Puzze
l
Wat vind je niet in de fabriek? Je mag spieken op pagina 6.
HAMERMOLEN HANDEN RVS
WATERKOKER
ZEEF
SUPERMAGNETEN LUCHTTAFEL
WEEGBRUG
KETSROL
SCHEIDER
ANTWOORDEN: Puzzel Weet Jij Het: Wecycle - Puzzel Streep weg: Waterkoker
2
15
INTERVIEW
SLIMME VERPAKKINGEN VERZINNEN Hoe zorg je dat verpakkingen zo goed, mooi en stevig mogelijk zijn, maar dat ze ook voor zo min mogelijk afval zorgen? Dat weet Karen van de Stadt. Ze is namelijk verpakkingskundige!
HOE KUN JE MET SLIMME VERPAKKINGEN AFVAL BESPAREN?
VERSPIL NIKS, DOE ER EEN VERPAKKING OMHEEN. ZOIETS?
‘Verpakkingskundigen denken eerst goed
zit een plastic hoesje omheen. Daardoor is
na over de inhoud, het product. Wasmiddel
hij langer houdbaar, dus gooi je minder snel
kun je bijvoorbeeld sterker geconcentreerd
een stuk weg. Het plastic kunnen we herge-
maken. Dan past het in een kleinere fles.
bruiken. We recyclen veel verpakkingen.’
‘Soms is dat zo. Neem de komkommer. Daar
Daarna kijken we naar de verpakking.
teveel gebruikt. Zo doe je langer met een
IN UTRECHT KOMT EEN VERPAKKINGSVRIJE WINKEL. GOED IDEE?
fles en is er minder afval.’
‘Ik vind het een interessant idee en ben
Er is pas een slim doseerdopje uitgevonden zodat je echt niet kunt uitschieten en niet
WAAROM IS HET BELANGRIJK DAT ER MINDER AFVAL KOMT?
benieuwd wat voor verpakkingsoplossingen daaruit komen. Hoe blijft koffie vers? En hoe krijg je wijn zonder fles thuis? Het is in ieder
Omdat we met z’n allen op één aarde
geval goed om bewust en zuinig met
wonen en daar is maar een bepaalde
grondstoffen om te gaan, want het is
hoeveelheid grondstoffen en oppervlakte
belangrijk dat voedsel niet verloren gaat.’
te vinden. De grondstoffen raken op. In Nederland gooien we per jaar 2.749.000.000 kilo aan verpakkingen weg, ongeveer vijf procent van alles wat we weggooien. Hiervan recyclen
5
we al 1.903.000.000 kilo. Als we nog meer
materiaal besparen, is dat goed voor het milieu. Nog beter is het als we zo min mogelijk producten verspillen. Daarom moet er een goede verpakking omheen.’
BESPAARTIPS VAN KAREN: 1 Neem altijd je eigen tas mee als je gaat winkelen. 2 Koop niet te veel. 3 Scheid altijd je afval. 4 Doe zo lang mogelijk met spullen of maak het helemaal op. 5 Gooi oud speelgoed niet weg. Geef het weg, verkoop het op de rommelmarkt of lever het in voor recycling.
WEL OF NIET? Je hebt het al begrepen uit de krant: niet ál het plastic, glas of papier kun je inzamelen zodat het gerecycled kan worden. Om je wegwijs te maken in wat wel en wat niet, zijn er mooie lijstjes gemaakt. Je kunt ze printen via de volgende sites: • glasscheiden.nl • plasticheroes.nl • prn.nl Of gebruik de Recyclemanager!
COLOFON De Recyclekrant is tot stand gekomen in opdracht van Nedvang, Wecycle en stichting Papier en Karton in samenwerking met Uitgeverij Young & Connected BV, uitgever van Kidsweek en 7Days. Redactie Marrit Schuddebeurs Liesbeth Vijfvinkel Vormgeving KICK Vormgeving & Media Fotografie Shody Careman Drukkerij Rodi Rotatiedruk Nedvang Sandy Stevens Young & Connected Budi Goudsmit Angela Kokshoorn
RECYCLEMANAGER
Wat mag bij het oud papier? Waar is de dichtstbijzijnde glasbak? Op deze vragen geeft de Recyclemanager app antwoord. Handig voor op je ouders’ telefoon!
Handig!
Druk- en zetfouten voorbehouden. De inhoud van deze krant is auteursrechtelijk beschermd.
