BiG DOCTOR ‘S WATCHJNG YOU in de zoektocht naar een zo gezond mogelijk bestaan, bieden smartphone en tablet uitkomst. Met tal van gezondheidsapps kun je zelf diagnoses stellen en controles uitvoeren. eHealth is een grote industrie aan het worden. is het een zegen of een bedreiging? door Ricci Scheidwacht
mee ze het pijnverloop op de minuut kunnen volgen. Of wat te denken van de Mood Meter? Daarmee kunnen gebruikers hun emoties monitoren om zo gevoels patronen te ontdekken die hun leven be heersen. Door het aanleren van bepaalde technieken die de app voorschrijft, kun je bewuster met je gevoelens omgaan. Het zijn maar enkele voorbeelden van de ruim tienduizend gezondheidsapps die te vinden zijn op de website Digitale Zorggids. Ook vooi chronische aandoe ningen zoals COPD, hart- en vaatziekten of diabetes is er een app op de markt. De meeste daarvan zijn te downloaden via de App Store op je iPhone of via internet. Zelf heeft Apple standaard een tool op zijn i Phones geïnstalleerd, die wordt gesymbo liseerd door een rood hartje: de health kit. \‘eel mensen met een iPlione hebben er geen idee van dat een stappenteller auto matisch bijhoudt hoeveel kilometer ze per dag lopen. Wie het hartje weleens heeft aangeklikt, weet dat het ook mogelijk is om zelf allerlei gegevens in te voeren. Bij voorbeeld hoeveel calorieën en welke voe dingsstoffen je op een dag binnenkrijgt, je ademfrequentie, bloeddruk, hartslag, temperatuur, het aantal uren slaap, je bloedsuikerspiegel, alcoholpromillage of het aantal keren dat je bent gevallen. De resultaten worden op de iPhone opgesla gen in een persoonlijk gezondheidsdossier en wie dat wil kan ze met een druk op de knop met anderen delen.
ast van hyperventilatie? Vroeger was er altijd wel ie mand die dan met een zakje kwam aanzetten en je de raad gaf om daarin rustig in en uit te ademen. Vandaag de dag is de kans groter dat iemand zijn smartphone pakt en in Balanz opstart, de app voor hulp bij hyperventilatie, angst en stress. De zogeheten paniekhendel bij acute ademnood is gratis van het internet te downloaden; het hele pakket, waarin je in 70 dagen goed leert ademen, kost 5,49 euro. Want het is natuurlijk beter om hy perventilatie te voorkomen. Mensen met chronische pijnklachten kunnen op hun telefoon of tablet een pijndagboek bijhouden, via een app waar-
Gezond leven is voor steeds meer mensen een lifestyle geworden. Ze letten goed op hun voeding, zorgen ervoor dat ze genoeg slapen, gaan naar de sportschool voor voldoende beweging en proberen daar een juiste balans in te vinden. Ze proberen bewuster te leven door het volgen van cur sussen yoga, stressmanagement en mmd fulness, een vorm van meditatie, waarbij je leert omgaan met de situatie van het mo ment. Ze willen het idee hebben dat ze in control zijn over hun eigen gezondheid en gezondheidsapps spelen daar slim op in. Artsen merken al langer dat hun patiënten mondiger zijn geworden en zelfde regie over hun gezondheid willen houden. De tijd dat dokters voor hun patiënten be paalden wat er moest gebeuren is voorbij. Patiënten gaan zich meer en meer als consumenten gedragen. De snelle ontwik
53
E H EALTH
de professionele zorgwereld staat eHealth informatieen communicatietechnologie ter ondersteuning of verbete ring van de gezondheid en de zorg nog in de kinderschoe nen, maar patiënten hebben het gebruik ervan omarrnd.
keling op het gebied van gezondheidsapps bespoedigt dat proces nog eens. Daarmee kunnen patiënten zelf over hun gezond heid waken. Dankzij de informatie die op internet beschikbaar is, zijn ze goed op de hoogte van wat er medisch mogelijk is en ze aarzelen niet hun arts daaraan te her inneren. En mocht die daar geen gehoor aan willen geven, dan dokteren ze zelf wel verder met behulp van een van de vele apps die de ge bruiker een gezonder leven voorspiegelen. Het aantal doe-het-zelvers dat gezondheidsapps ge bruikt groeit hard. Daarbij kan het gaan om het gebruik van preventieve apps, die
or ‘ o 7 professionals staat eHealth nog in de kinderschoenen, patiënten hebben het gebruik ervan omarmd.
bijvoorbeeld iemands eetedrag bijhouden om zo diabetes of obesitas te voorkomen, apps voor zeifdiagnose, die de gebruiker ervoor waarschuwen dat hij iets onder de leden heeft en apps die hulp bieden bij de behandeling, doordat ze onder andere aan geven wanneer iemand zijn medicijnen moet innemen. 1-let enorme aanbod van gezondheidsapps zet de gezondheidszorg onder druk, In
—
—
L
i
De ontwikkelingen op het gebied van consumenten eHealth, waarbij de zorg wordt verleend zonder tus senkomst van professionele zorgverleners, gaan razend snel en hebben ingrijpende gevolgen voor de zorgwereld, zo waarschuwde de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RV&S) onlangs aan minister Edith Schippers. “De zorgwereld is nog onvoldoende voorbereid op de enorme impact die consumenten-eHealth op ons heeft,” zegt Theo Hooghiemstra, directeur van de RV&S. “Er moet in de eerste plaats goed gekeken worden naar de kwaliteit van al die apps. Bij veel ervan is het nog maar de vraag hoe betrouwbaar ze zijn en of de gedane metingen ook werkelijk medisch nut hebben. Bovendien kunnen mensen die een verkeerde applicatie gebruiken zich ten onrechte zorgen gaan maken over hun gezondheid. Een probleem bij veel consumenten-apps is de betrouwbaarheid van de informatie. Wie zegt dat de waar den juist zijn?” Afgezien van de vraag of gezondheidsapps altijd wel doen wat ze beloven zijn er meer bezwaren. Op internet is er een discussie losgebrarid tussen voor- en tegenstanders over de risico’s van het gebruik ervan. Ver keerde conclusies bij verkeerde metingen kunnen leiden tot gevaarlijke situaties of medische fouten. Ook staan mensen nog te weinig stil bij de gevolgen van het delen van hun medische gegevens met bedrijven die ze nauwelijks kennen. De zorgwereld kan niet lan ger afwachten en moet een aantal maatregelen nemen, aldus Hooghiemstra. Zo ad viseert de raad verder dat het gebruik van eHealth meer wordt ingebed in de profes sionele zorg. Hooghiemstra: “Als professi
onele zorgverleners commer ciële apps ook daadwerkelijk gaan gebruiken, moet de kwaliteit goed zijn. De dokter is immers aansprakelijk. Voor een verdere vervlechting van eHealth met de professionele zorg moet het gebruik ervan veiliger worden gemaakt. We moeten betrouwbare manieren vinden om medische gegevens te versturen en te bewaren. Vergelijk het met de maatregelen die de banken hebben genomen om inter netbankieren veiliger te maken.” Het advies van de raad is koren op de molen van minister Schippers. Die had eerder al laten weten dat de zorgsector
ç
Allergieradar
De allergie-app van het Leids Universitair Medisch Centrum en de Wageningen University geeft een actueel overzicht van de hooikoortsklach ten door heel Nederland. De pollenplan ner meldt welke grassen, planten en bomen actief zijn en voor irritatie zorgen. Voor Android of iPhone.
CalorieTeller van FatSecret De CalorieTeller houdt het aantal ingenomen en verbruikte calorieën bij aan de hand van het eet- en bewe gingspatroon. Voor Android, iPad of iPhone.
Constamed Online een vraag stellen aan een erkende huisarts bij niet-spoedeisende klachten. Ook is het mogelijk om foto’s toe te voegen. Wel eerst registreren en BSN (Burgerservice nummer) invullen. Voor Android, iPad of iPhone.
Diapp App voor diabetespatiënten. De app berekent de hoeveel heid koolhydraten in maaltijden en de benodigde insuline die moet worden ‘
de technologische mogelijkheden van eHealth nog te weinig benut. In een brief aan de Tweede Kamer kondigde ze vorig jaar aan dat het kabinet met maatregelen komt om het gebruik van eHealth in de zorg te bevorderen. Zo spreekt zij in de brief drie ambities uit die het kabinet wil realiseren op het gebied van eHealth. Met name voor chronisch zieken en ouderen kan het gebruik van mobiele apps en internetapplicaties een belangrijke rol spelen bij het monitoren en behan delen van ziektes, aldus de minister. Het is vooral voor die groepen belangrijk dat ze toegang kunnen krijgen tot eHealth.
Hoe dat nu al in zijn werk gaat is te zien thuis metingen te doen van hun bloed bij de thuismeetprogramma’s die het druk, zuurstofsaturatie of hun bewegings medische technologiebedrijf FocusCura frequentie. Deze metingen worden gedaan ontwikkelde. Het bedrijf dat is gevestigd met meetapparatuur die aan een smart in Driebergen werkt nauw samen met phone of tablet is gekoppeld of handmatig 150 zorgorganisaties, huisartsenposten door de patiënt in de app ingevuld en over en ziekenhuizen, waaronder het UMC een beveiligde verbinding via de applicatie Utrecht. Het bedrijf maakt thuismeetapps doorgestuurd naar het verzorgings- of voor mensen met chronische ziekten zoals ziekenhuis, waar een verpleegkundige de hartfalen, COPD, diabetes, gegevens controleert en via een beveiligde huidkanker, obesitas en Par beeldverbinding patiëntencontact onder kinson. houdt. De dokter schrijft de app op recept ‘oor aan de patiënt. 1 Mocht er sprake zijn van een verhoogd Die krijgt eerst een instructie risico bij de patiënt, dan kan een thuis over het gebruik van de app. zorgverpleegkundige naar het huis van de Patiënten houden zelf hun gestuurd worden of wordt de dokter via de gezondheidstoestand bij door beeldverbinding ingeschakeld. De patiënt
De meest relevante gezondheidsapps toegediend. Gemaakt door de vader van een diabetespatiëntje. Voor iPad of iPhone.
EHBO-app
en eten. Ook voor het bijhouden van het medicijngebruik. Vorderingen kunnen met anderen worden gedeeld via e-mail en Facebook. Voor iPad of iPhone.
+
Altijd de juiste instructies bij de hand met deze EHBO app van het Rode Kruis. Winnaar van de Health Award 2014. Voor Android, iPad of iPhone.
ln-Balanz App met ademhalingsoefenin gen die hulp bieden tijdens een ontregelde ademhaling zoals bij hyperventilatie en een angst- of panie kaanval. Voor iPad of iPhone.
Lage Rugpijn App Oefenprogramma tegen rugpijn. Het programma duurt 10 weken. De oefeningen zijn opgebouwd van mobiliserend naar stabiliserend naar spierversterkend. Voor Android, iPad of iPhone.
Longpas Eerste Nederlandse app voor patiënten met astma of COPD. Houdt in een logboek een aantal doelen bij op het gebied van bewegen
-
Menthal
De Menthal-app analyseert hoe vaak je je smartphone gebruikt en welke apps je gebruikt. Gebruikers wer ken anoniem mee aan een onderzoek van de Universiteit van Bonn. Engelstalig.
MemoMedic Deze app waarschuwt wanneer medicijnen moeten worden ingenomen, registreert de medicijninname, beheert de medicijnvoorraad en zorgt voor automatische aanvraag herhaalre cept. In de app kunnen ook gegevens worden opgeslagen over de medicatie geschiedenis van de patiënt en eventuele allergische reacties. -
Parkinson Oefeningen Bevat informatie en instructievideo’s voor Parkinsonpatiën ten over lopen, balans, houding, opstaan en gaan zitten, conditie en ontspanning. Via de app kunnen patiënten oefeningen doen voor bewegingen die in het dage lijks leven voor problemen zorgen. Voor Android, Pad of Phone.
RheumaTrack RA Duitse app voor mensen met reuma. De app verzamelt data over pijn, stijfheid, beweging en medica tie. Ook in het Engels, Frans, Spaans en Turks.
• rR•
My Stress Coach Virtuele trainer die helpt om met stress om te gaan. Dit gebeurt aan de hand van verschillende oefeningen. De eerste proefles is gratis. Daarna betaalt u een bedrag voor iedere volgende les. Voor iPad.
ThuisArts.nl
App van het Nederlands i_! J Huisartsen Genootschap. De app ondersteunt je voor, tijdens en na het huisartsenbezoek. Voor Android, iPad of iPhone.
Apple Watch Op 9 september 2014 werd de Apple Watch officieel ge presenteerd, sinds 17juli 2015 is hij ook in Nederland te koop. Prijzen variëren van 419 euro tot 1269 euro. De 18-karaats gouden versie van de Apple Watch kost 11.200 tot 13.200 euro. g —_
-.
4 55
EH EALTI-I
hoeft niet meer naar het ziekenhuis toe. De behandelend arts houdt de patiënt op afstand in de gaten. “in Nederland gebruiken al meer dan 120.000 ouderen en chronisch zieken dagelijks onze ap plicaties,” zegt oprichter Daari Dohnien van FocusCura, dat in 2004 van start ging. inmiddels werken er 150 mensen bij het bedrijf, dat ook actief is in België, Enge land en Zweden. Vooral in het buitenland, waar patiënten soms enorme afstanden moeten afleggen om naar het ziekenhuis te komen, wordt het toezicht op afstand en het gebruik van een beeldverbinding in het contact met de arts als een enorm voordeel ervaren. Maar ook in Nederland waar deren patiënten die de apps gebruiken deze nieuwe vorm van zorg. Dohmen: “Onderzoek onder gebruikers van onze apps heeft uitgewezen dat ze het prettig vinden om niet meer steeds voor controle naar het ziekenhuis te hoeven. Bovendien voelt een groot aantal mensen zich ook zelfs veiliger, omdat ze weten dat ze continu goed in de gaten worden gehouden.” De thuisprogramma’s voor ouderen van FocusCura zijn erop gericht om mensen zelfredzaam te houden en ze zo lang mo gelijk thuis te laten wonen. Ook dat past binnen het streven van het kabinet om de kosten van de zorg terug te dringen. De laatste jaren zijn de zorgkosten in Neder land fors gestegen. Dat komt onder meer door de vergrijzing. Door het groeiende aantal ouderen is ook het aantal chronisch zieken toegenomen. eHealth kan enorme besparingen in de zorg bewerkstelligen terwijl de kwaliteit zelfs kan toenemen, zegt Dohmen. Onlangs becijferden ana listen van zakenbank Goldman Sachs dat eHealth in de Verenigde Staten kan leiden tot een bezuiniging van 300 miljard dol lar per jaar. “Het is een goede zaak dat het kabinet het belang van eHealth onderschrijft. Er zijn financieringsmogelijkheden voor eHealth, dokters kun nen ervoor betaald krijgen om zorg op afstand te leveren en zorgverzekeraars vergoe den het steeds vaker. ln Ne derland hebben we heel goed
toegang tot snel internet. Dat zijn allemaal randvoor waarden die belangrijk zijn om eHealth goed van de grond te krijgen.” internationaal zijn de pres taties van FocusCura niet onopgemerkt gebleven. Ap ple noemt het bedrijf als voorbeeld in het boek lOS in Healthcare, dat gratis in de iBookstore is te downloaden. Ook in Neder land geldt Dohmen als een van de pioniers van eHealth. Eigenlijk had hij arts wil len worden, maar hij werd uitgeloot. Na zijn studie Technische Bedrijfskunde,
Professionals en overheid moeten het voortouw nemen. Stilzitten is geen optie. Geneeskunde en Management aan de Universiteit Twente promoveerde hij in 2012 cum laude op zijn proefschrift De ‘e’ van eHealth. Dohmen voorspelt dat de zorg er in de toekomst heel anders uit gaat zien: “in de zorg werken er straks twee soorten men sen: doeners en coaches. Een belangrijk deel van de coaching wordt niet meer alleen gedaan door mensen in de gezond heidszorg, maar ook door commerciële bedrijven als pil Apple en Google. Het ge bruik van eHealth staat nog aan het begin, maar in mijn ogen moeten we niet te veel
r L4 1
aan de commercie overlaten. Uiteindelijk zullen we ook in de zorg zelf onze eigen toe komst moeten creëren.” Volgens Theo Hooghiemstra van de Raad voor Volksge zondheid en Samenleving is het zaak voor zowel de zorgwereld zelf als de over heid om nu al het speelveld en de spelre gels te bepalen. “Een heleboel zaken zijn nog niet geregeld. Neem het medisch beroepsgeheim dat voor artsen geldt. Artsen zijn verantwoordelijk voor de medische gegevens van hun patiënten. Maar een patiënt die zijn eigen per soonlijk dossier op zijn app bijhoudt en dat doorstuurt naar een commercieel bedrijf in het buitenland weet niet altijd wat daarmee gebeurt. De patiënt wordt nu nog wel beschermd door de Wet op bescherming van persoonsgegevens en de Europese privacywetgeving, maar dat moet wereldwijd echt nog beter geregeld worden.” De zorgwereld en de overheid moeten daarbij het voortouw nemen, zegt Hoog hiemstra. “Stilzitten is geen optie. Kijk maar naar wat er in andere sectoren is gebeurd sinds de komst van Airbnb, Uber en Booking.com.” Kan eHealth een zegen zijn? Zeker. Maar het brengt ook risico’s met zich mee. Omdat we onze smartphones altijd bij de hand hebben, kunnen we elk moment onze gezondheid controleren. Wie een Apple Watch draagt wordt de hele dag doorgemeten. Net zoals mensen in be slag worden genomen door Facebook of WhatsApp, kan de eigen gezondheid ook een obsessie worden. Voor wie daaraan ten prooi is gevallen ontwikkelden on derzoekers van de Universiteit van Bonn de Menthal-app. Deze Engelstalige app registreert ons mobiele telefoongebruik, met als waarschuwing: Are you in control ofyoursmartphone or isyoursmartphone controlling you? Wie de app downloadt en zijn gegevens over zijn smartphonege bruik invult, doet automatisch mee aan het onderzoek. Een klein nadeel is wel dat de app alleen geschikt is voor het ge bruik van smartphones die werken op het besturingssysteem Android. in de App Store van Apple is de Menthal in geen velden of wegen te bekennen./
