dixit Behandeling complexe kankers Meer ervaring, hogere overlevingskans krant over samenleving gezondheid werk

dixit

se

Regio Vlaamse Ardennen (Oudenaarde) Vrijdag 3 oktober 2014

18

krant over

samenleving gezondheid werk

Op lokaal niveau bestaan veel goede projecten die mensen niet alleen bewustmaken van het klimaat- en milieuprobleem maar er ook echt iets aan proberen te doen. Fredrik Snoeck uit Destelbergen haalt zijn groenten en fruit bij een zelfoogstboerderij

Lees meer op pagina 15

www.beweging.net www.cm.be www.acv-online.be

Behandeling complexe kankers

Meer ervaring, hogere overlevingskans In ziekenhuizen met veel ervaring is de overlevingskans bij chirurgie voor slokdarm- en pancreaskanker hoger. Toch komt maar een op de drie patiënten er terecht. Het Intermutualistisch Agentschap (IMA) en de ziekenfondsen publiceren daarom het aantal patiënten per ziekenhuis.

Ken je de Z’app?

E

Een mogelijke stroomonderbreking heeft gevolgen voor bedrijven en gezinnen, maar wat als de stroom uitvalt op het werk?

12

Stress op het werk Nooit eerder waren voor patiënten en artsen zoveel gegevens beschikbaar.

gaat het om UZ Leuven, UZ Gent, UZA Edegem, AZ Groeninge Kortrijk, Ziekenhuisnetwerk Antwerpen, UZ Erasmus Anderlecht en UZ/UCL Saint-Luc in SintLambrechts-Woluwe. Ziekenhuizen die nu tussen de 6 en 19 ingrepen doen, zouden ook het minimum van twintig ingrepen halen als de ziekenhuizen die nu minder dan zes ingrepen doen, patiënten zouden doorverwijzen. Zo halen meer ziekenhuizen de norm van 20 ingrepen en is kwaliteitsvolle verzorging in de nabijheid van elke patiënt mogelijk.

Informeren Ondervond jij moeilijkheden om goede zorg te krijgen? Laat het ons weten: [email protected] of Persdienst CM, PB 40, 1031 Brussel

6

Stroomonderbreking, werkonderbreking?

Overleven

Voor slokdarmkanker zijn er drie ziekenhuizen die in 2012 minstens 20 ingrepen deden: UZ Leuven, UZ Gent en UZ Erasmus Anderlecht. Voor pancreaskanker zijn dat er 9. In Vlaanderen en Brussel

Bij de verbranding van oude gsm’s komen schadelijke stoffen vrij. De ontginning grondstoffen voor nieuwe gsm’s zorgt voor milieuschade. Kwb en Recupel nemen de handschoen op. ‘We willen mensen bewustmaken en meer grondstoffen uit gsm’s recycleren.’

3

lk jaar krijgen in ons land meer dan 1 500 mensen te horen dat ze pancreaskanker hebben. Voor slokdarmkanker zijn er dat ongeveer 1 000. Ongeveer een op de drie patiënten ondergaat een chirurgische ingreep. Beide kankers zijn moeilijk te behandelen. De overlevingskans op vijf jaar is beperkt.

Maar de overlevingskans op vijf jaar voor slokdarmkanker- en pancreaskankerchirurgie is beduidend hoger als de patiënt behandeld wordt in een ziekenhuis dat veel ervaring heeft. Volgens het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) hebben patiënten een duidelijk grotere overlevingskans in ziekenhuizen die jaarlijks minstens 20 operaties doen. Het IMA, dat de gegevens van de ziekenfondsen analyseert, publiceert nu de cijfers van het aantal ingrepen per ziekenhuis.

GSM-inzamelactie

Voor IMA-voorzitter Marc Justaert is de publicatie van deze lijst een belangrijk signaal. ‘We willen in de eerste plaats de patiënten en de verwijzende artsen informeren. Nooit eerder waren dergelijke gegevens voor heel België voor hen

beschikbaar. Wij willen een signaal geven aan alle spelers in de gezondheidszorg: als we patiënten kwaliteit willen leveren, moeten we ons zorgaanbod beter organiseren en niet langer in elk ziekenhuis elk type van gespecialiseerde zorg blijven aanbieden.’ Al voegt het IMA er wel aan toe dat er vandaag al meerdere ziekenhuizen patiënten doorverwijzen voor complexe operaties van zeldzame aandoeningen. Marc Justaert: ‘Goede afspraken rond verwijzing en terugverwijzing zullen ervoor zorgen dat elk ziekenhuis een rol heeft in de zorg voor de patienten.’

✔ Lees meer op pagina 5:

‘Hoe goed is mijn ziekenhuis?’.

1 op de 3 werknemers gaat gebukt onder stress, 1 op de 7 heeft last van klachten die wijzen op een burn-out. Een analyse en tips om je stresspeil te doen zakken.

14

Surf naar www.cm.be/zorgkwaliteit

jaargang 70 ¬ visie nummer 18 ¬ afgiftekantoor brussel x ¬ p806000 ¬ volgend nummer op 17 oktober 2014

Regionieuws

16

2

¬ onze samenleving

WOORDING

VER

137 EURO Gewroet in nauwe pashokjes, haren die rechtop komen van de statische elektriciteit, teleurstelling bij het laatste tegenpruttelende knopje. Als je buiten de traditionele maten valt, is kleren shoppen geen uitstapje.

Visie ¬ vrijdag 3 oktober 2014

Fair Fashion App leidt je naar schone kleren

‘Ook Belgische bedrijven schieten te kort’ En bij ons? Hoe zit het met de Belgische bedrijven? ‘Die doen ook niet genoeg moeite om een waardig loon te garanderen aan de kledingarbeiders’, zegt Sara. ‘Mayerline is de grote uitzondering. Ook Bel&Bo heeft belangrijke stappen gezet en JBC spant zich in voor veiligere fabrieken in Bangladesh. Helaas hebben heel wat bedrijven geen informatie vrijgegeven aan de Schone Kleren Campagne.’ Momenteel krijgt een kledingarbeider slechts 20 cent voor een T-shirt waar je in België 20 euro voor neertelt. ‘Een verdubbeling van het loon merken we hier dus nauwelijks aan de prijs’, rekent Sara voor. (JDO)

Werkdagen van 14 uur, flauwvallen door amper iets te eten, met honderden tegelijk aan de slag met lawaaierige naaimachines in een veel te kleine ruimte. Onderbetaald worden maar je mond houden uit vrees voor je job. De Cambodjaanse kledingarbeidsters leveren al maandenlang een strijd voor een eerlijk loon. Ze vragen nu een minimumloon van 137 euro per maand. Begin dit jaar werden hun protestacties brutaal onderdrukt. Er vielen vier doden. Voor 137 euro per maand. Dit soort verhalen doet relativeren en zet de dingen in perspectief. Ik denk eraan als ik de volgende keer in een pashok gekneld sta. Jij ook?

WAT KUN JE ZELF DOEN OM SCHONERE KLEREN TE DRAGEN? ✔ Download de gratis app

Amélie Janssens

‘Fair Fashion’

✔ Surf naar www.schonekleren.be en onderteken de petitie voor een leefbaar loon.

www.twitter.com/BewegingNet

Het etiket van een kledingstuk vertelt je meestal enkel waar het kledingstuk gemaakt is. Hoe weet je als consument waar je schone kleren koopt? Wat verdienen de kledingarbeiders in de productiefabriek eraan? De Fair Fashion app van de Schone Kleren Campagne geeft daarover meer informatie. ‘De app (een toepassing op je smartphone of tabletcomputer, red.) biedt informatie over de moeite die kledingmerken doen om een deftig loon te garanderen aan de kledingarbeiders’, zegt Sara Ceustermans van de Schone Kleren Campagne. ‘De app leert shoppers dat er nog veel werk aan de

winkel is. Op dit moment garandeert geen enkel merk een waardig loon aan zijn arbeiders. Al zijn er wel bedrijven die stappen in de juiste richting hebben gezet, zoals het bedrijf Inditex met merken Zara en Bershka, Marks &Spencer en het kleine Zwitserse merk Switcher.

✔ Wees kritisch in winkels en stel

vragen over de omstandigheden waarin de kledingarbeiders moeten werken. Eis als consument het recht op informatie op!

✔ Doe samen met ACV en

Wereldsolidariteit mee aan de wereldwijde Facebook-actie om een minimumloon van 137 euro te eisen voor Cambodjaanse kledingarbeiders. (lees meer op pagina 13).

BEELD ING

Johan Boonefaes – Vlaamse Ouderenraad vzw

VER

EERSTE PRIJS FOTOWEDSTRIJD Deze foto van een zwemmer op leeftijd is de winnaar van de fotowedstrijd ‘Oud in the picture’. Via die wedstrijd ging de Vlaamse Ouderenraad op zoek naar ‘echte’ beelden van ouderen. Ouderen worden vaak heel stereotiep afgebeeld: ofwel eenzijdig negatief, ofwel net heel positief. Daarom ging de Vlaamse Ouderenraad op zoek naar realistische beelden, die de diversiteit van ouderen tonen. Meer dan 400 amateurfotografen, organisaties en andere geïnteresseerden stuurden samen 2 600 foto’s in. Meer dan 1 000 beelden daarvan zijn opgenomen in een nieuwe gratis fotodatabank. Wie foto’s van ouderen nodig heeft om een publicatie of website op te fleuren, kan er foto’s uitzoeken en downloaden. (LG)

✔ www.vlaamse-ouderenraad.be/ fotodatabank

¬ onze samenleving


3

kwb en Recupel organiseren grootste gsm-inzameling ooit

Verbranding en ontginning gsmKNIPSELS grondstoffen erg schadelijk voor milieu Manifestatie ‘Laagste inkomens omhoog’

Geven we een versleten gsm mee met de vuilnisophaling, dan komen bij de verbranding ervan schadelijke stoffen in ons leefmilieu terecht. De ontginning van grondstoffen voor onze nieuwe gsm zorgt op haar beurt voor onherroepelijke milieuschade.

Alle inkomens en uitkeringen boven de armoedegrens. Dat vragen de organisatoren van de nationale manifestatie ‘Laagste inkomens omhoog’ op 12 oktober in Brussel.

m uiterst zeldzame en kostbare grondstoffen zoals kobalt, goud, palladium en platina te ontginnen, werken veel mijnarbeiders, onder hen kinderen, in slechte arbeidsomstandigheden. Reden genoeg voor kwb om in samenwerking met vzw Recupel meteen de grootste gsm-inzamelactie ooit te organiseren.

Enkele dagen voor de Werelddag van Verzet tegen Armoede (op 17 oktober) willen de organisatoren de politieke partijen alvast herinneren aan hun beloftes tijdens de verkiezingen. Toen erkende zo goed als elke partij dat inkomens onder de Europese armoedegrens onaanvaardbaar zijn. Vandaag moeten in België nog heel wat mensen zien rond te komen met een inkomen onder die Europese armoedegrens (1 089 euro per maand voor een gezin en 817 euro per maand voor een alleenstaande).

✔ De betoging vertrekt om 14

uur aan Brussel-Noord en eindigt op het Sint-Katelijneplein, waar mensen in armoede vanaf 15 uur op het podium hun verhaal doen.

Sportief en recreatief fietsen in Spanje? Govaka en Pasar stellen tijdens twee infoavonden hun uitgebreide aanbod fietsreizen naar Spanje voor. Je kan zowel naar de Costa Brava als naar het Spaanse eiland Mallorca (waar ook veel profwielrenners zich voorbereiden). De vakanties richten zich zowel op de recreatieve als de sportieve fietser.

✔ Infoavonden op 22 oktober in Mol (Hof Van ‘t Rauw, Kiezelweg 181) en op 23 oktober in Lokeren (Zaal Het Volk, Poststraat 4). Telkens om 19.30 uur, gratis en vrijblijvend.

✔ Meer informatie via govaka.be of 02 246 52 46

O

TIP VOOR DE GOUDZOEKER 1 ton opgedolven gouderts bevat 3 gram goud 1 ton gerecycleerde gsm’s bevat 300 gram goud

‘Amper 3 procent van de in België gebruikte gsm’s wordt gerecycleerd’, zegt kwbvoorzitter Koenraad Coppens. ‘Met onze inzamelactie willen we dat percentage omhoog krijgen, mensen bewustmaken van de gevaren en uiteraard vermijden dat bij verbranding schadelijke stoffen in ons milieu terechtkomen. De grondstoffen die uit de gsm’s gehaald worden, kunnen hergebruikt worden in nieuwe gsm’s.’ Recupel is een vzw die in België afgedankte elektro-apparaten inzamelt en verwerkt. ‘Wij gebruiken de meest geëvolueerde recyclagetechnieken’, licht Claude Detremmerie van Recupel toe. ‘In 2013 slaagden we erin om uit de ingezamelde gsm’s 100 procent van alle aanwezige metalen en 94 procent van de aanwezige kunststoffen te recupereren.’

WIST JE DAT ... ... aan één gsm 200 producenten meewerken met in totaal 75 kilo grondstoffen? ... een moderne smartphone 40 verschillende soorten metalen bevat? ... je met het goud van 200 oude gsm’s een gouden ring kan maken?

Waar kun je met jouw gebruikte gsm terecht? Overal in Vlaanderen en Brussel verzamelen kwb-afdelingen tussen 24 november en 7 december oude gsm’s en gsm-laders. Op de site www.kwb.be/gsmactie kun je zien waar er bij jou in de buurt kwb-inzamelboxen te vinden zijn. (JDO)

GEBOEID? VOLG EEN INFOSESSIES BIJ KWB Hoe verloopt het ontginnen en recycleren van grondstoffen? Waarom is de ontginning zo schadelijk voor het milieu en waarom zijn er slechte arbeidsomstandigheden in de mijnen? Je komt het te weten op de infomomenten die kwb in oktober organiseert.

✔ Gratis inschrijven en meer info in het ledenblad Raak, via www.kwb.be/gsmactie en [email protected]

13 oktober: Edegem 14 oktober: Heusden-Zolder 15 oktober: Kalken 16 oktober: Asse 16 oktober: Heule

20 oktober: Rotselaar 21 oktober: Rijkevorsel 22 oktober: Torhout 23 oktober: Westerlo 23 oktober: Lovendegem

Eerlijke handel

Week van de Fair Trade Tot 11 oktober vindt in heel België de Week van de Fair Trade plaats. Met affiches, radiospots en acties wordt eerlijke handel in de kijker gezet. Elke producent een eerlijke prijs voor zijn product. Dat is het belangrijkste principe waar de fair trade-organisaties voor ijveren, al gaat het verder dan dat. Eerlijke handel garandeert ook goede handelsvoorwaarden, zoals afspraken op lange termijn met afnemers, respect voor de rechten van de werknemer en het milieu. Via eerlijke handel moeten benadeelde producenten de kans krijgen om een menswaardig bestaan op te bouwen voor

zichzelf en hun familie. Met de Week van de Fair Trade willen de organisatoren eerlijke handel in de aandacht brengen en mensen bewustmaken van oneerlijke spelregels in de wereldhandel .

✔ Tijdens de Week van de Fair

Trade valt er heel wat te beleven: bierpralines proeven met fair tradechocolade, chocoladeworkshops, filmvoorstellingen, lezingen, zeepkistenrace. Meer info en een overzicht van activiteiten vind je op www.weekvandefairtrade.be.

✔ Zaterdag 11 oktober viert

Oxfam de Wereldwinkeldag. Wie die dag een lege fruitsapverpakking van eender welk merk meebrengt naar de Wereldwinkel, krijgt gratis een fles Oxfam-fruitsap van 1 liter.

4

¬ post


VACATURE M/V CM

UW

GEDACHT

Geestelijke gezondheidszorg

Middleware (weblogic) engineer

Onlangs wilde ik me laten opnemen in een psychiatrisch ziekenhuis. Maar ik kan dat niet betalen. Zelfs met een afbetalingsplan lukt dat niet. Een dagopname kost minder maar is door mijn fysieke beperking niet haalbaar. Daarom heb ik afgehaakt. Ook de begeleiding van een psycholoog is duur want de overheid betaalt dit niet terug. De geestelijke gezondheidszorg wordt nog altijd veel te weinig ondersteund. ••• Naam en adres bekend bij de redactie

Coördinator zorgmakelaar Onbepaalde duur – voltijds – Brussel

CM-Hospitaalplan

✔ ‘CM is verkozen tot zilveren Employer of the year.

Ik ben aangesloten bij het CM-Hospitaalplan. Na een opname in het ziekenhuis moet ik de factuur eerst zelf betalen. Nadien bezorg ik ze aan het ziekenfonds voor terugbetaling. Vaak gaat het om een grote som geld die ik eerst moet voorschieten. Waarom niet het systeem van derde betaler toepassen waarbij het CM-Hospitaalplan de rekening rechtstreeks vereffent met het ziekenhuis? Dan moet ik het volledige bedrag niet eerst zelf voorzien, maar alleen mijn opleg betalen. ••• Marcel Roels, Aalter

Meer info over deze en andere vacatures op www.cmjobs.be.

Het CM-Hospitaalplan vindt het belangrijk dat je als patiënt zelf de factuur kunt bekijken. Zo krijg je zicht op aangerekende honoraria en supplementen en kun je al eventuele fouten zien. Als de rekening via derde betaler wordt vereffend, wordt die controle moeilijk. Ook al lijkt alles correct, toch laat je de ziekenhuisfactuur het best nakijken door de CM-consulent vooraleer ze te betalen. Hij gaat na of alle bedragen juist werden aangerekend. Is dat niet het geval, kan de factuur worden aangepast. Correcte betalingen helpen het CM-Hospitaalplan mee betaalbaar te houden.

Besparen door misbruik tegen te gaan Zoals wellicht vele andere mensen stel ik vast dat er in de gezondheidszorg geld wordt verkwist. Jarenlang moest ik om de drie maanden bloed laten trekken. Tot op een dag een

dokter in opleiding opmerkte dat dat echt niet nodig was. Het kon om de zes maanden gebeuren en eventueel met nog grotere tussenpauzes. Conclusie: hoeveel kan er in de gezondheidszorg niet bespaard worden bij een beter controle? Waar zit de overheid die toch de misbruiken zou moeten tegengaan? ••• Naam en adres bekend bij de redactie

Koffie duur betaald Als vrijwillig chauffeur voor het Minder Mobielen Vervoer van CM kom ik in nogal wat ziekenhuizen terecht. En bij wat langere wachttijden beland ik ook al eens in een cafetaria. Een drietal weken geleden werd mij in een ziekenhuis 2,40 euro aangerekend voor een koffie in een plastic bekertje met een speculaasje. Omdat het zelfbediening was, moest ik nadien mijn dienblad zelf opruimen. Iedereen mag van mij zijn boterham verdienen, maar dit ruikt naar uitbuiting van de zieke mensen en hun bezoekers. ••• Freddy Annaert, Lede

Oplossingen voor de crisis Iedereen heeft de mond vol van crisis, maar niemand wil er echt iets aan doen. Enerzijds is het enige wat politici kunnen bedenken besparen, voordelen afschaffen en hogere belastingen opleggen. Anderzijds schreeuwen de politici van de daken dat er dringend iets moet gebeuren aan de koopkracht en de werkgelegenheid. Iedereen is er zich echter van bewust dat de ‘enerzijdse’ maatregelen en de ‘anderzijdse’ politieke slogans tegenstrijdig en onrealiseerbaar zijn. Diegenen die niet louter willen filosoferen over de oplossing van de crisis, maar er daadwerkelijk iets aan willen doen, vindt de oplossing in de volgende website: www.finalcrisiskiller.eu. Volgens mijn bescheiden mening komen in de media veel minder belangrijke thema’s uitgebreid aan bod. De boodschap in deze website is de enige oplossing om de crisis structureel aan te vallen en de toekomst te waarborgen. ••• Karel Claes

Stuur je lezersbrief naar Redactie Visie, Postbus 20, 1031 Brussel of naar [email protected]. Vermeld je woonplaats. De redactie kan de teksten inkorten of niet opnemen bij plaatsgebrek. Onder elke brief publiceren wij de volledige naam en woonplaats van de auteur. Als je je reactie liever zonder deze gegevens ziet verschijnen, vermeld dit dan uitdrukkelijk.

GECITEERD Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving. De resterende letters vormen van boven naar beneden en van links naar rechts eenPagina citaat. citaat-187&_citaat-187&.qxd 08-04-14 10:52 1 1. Voedsel; 2. kerkelijk feest; 3. tint; 4. stuk vuurwerk; 5. zijkant; 6. ijzeroxide; 7. dikwijls; 8. soepel; 9. verlies; 10. kwestie; 11. naamkaartje; 12. treffen; 13. gebladerte; 14. luchtvaartmaatschappij. Citaat-187

1 G B R E O L O D 2

P U A K

I

3

S K W L

A E U R

4 R T O J 5

S E N

T E

J

E

E F R L O A N K

6 R P O E E S E T 7 N V B A E A K P 8

L

A E A N L

I

G

9 D S M T O R O P

STOCKVERKOOP elektrische fietsen

Op vrijdag 3 en zaterdag 4 oktober 2014. Kom zeker eens langs! Kortingen op al onze eindereeks elektrische fietsen. Wees er snel bij want op is op. Het aanbod verschilt per locatie. • Meise, Wilgenlaan 1: 3 oktober 9u tot 12u30/ 13u30 tot 17u, 4 oktober 9u tot 12u

• Antwerpen, Park Spoor Noord-Ellermanstraat 74: 3 oktober 9u tot 13u/ 13u30 tot 17u30, 4 oktober 9u tot 13u

• Sint-Joris-Winge, Leuvensesteenweg 204: 3 oktober 9u tot 12u30/ 13u15 tot 17u30, 4 oktober 9u tot 12u30

10 G M E E V A N L 11 T

L O A N B E

L

12 R D A E K R E N 13 V

L

14 K S

• Hasselt, Gouv. Roppesingel 75: 3 oktober 9u15 tot 12u30/ 13u tot 17u, 4 oktober 9u15 tot 13u

• Roeselare, Brugsesteenweg 371: 3 oktober 9u tot 12u30/ 13u30 tot 17u30, 4 oktober 9u30 tot 12u15

• Zwijnaarde, Industriepark 1: 3 oktober 9u tot 18u, 4 oktober 9u tot 12u

tot - 500 euro op = op

De adressen van de Thuiszorgwinkels vind je terug op onze website of via 015 28 61 36.

E O V E R R L

T A M A T

Oplossing:“Geluk is wat je er op een bepaald moment onder verstaat.”.

Citaat - 187

Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving. De resterende letters vormen van

www.thuiszorgwinkel.be 14 10 03 Visie stockverkoop el fietsen.indd 1

30-09-2014 10:36:49

¬ hoe gaat het met u?


5

Op zoek naar kwaliteitsinformatie

Hoe goed is mijn ziekenhuis? Peter De Schryver

Moet je een zware ingreep ondergaan, dan weet je graag in welk ziekenhuis je het best terechtkunt. Vroeger was dat nattevingerwerk. Nu kun je steeds vaker informatie terugvinden over waar ziekenhuizen goed – en minder goed – in zijn.

E

Is het dan nodig dat elk ziekenhuis alles wil doen? ‘Neen. Als we de beste kwaliteit willen bieden, dan moeten ziekenhuizen specialiseren en vooral meer samenwerken. Voor bepaalde zware ingrepen zal je dan vanuit het netwerkziekenhuis verwezen worden naar dat ziekenhuis waar die specifieke expertise aantoonbaar aanwezig is. Ofwel zullen die ervaren artsen zich verplaatsen naar de patiënt in een ander ziekenhuis. Het heeft geen zin dat elk ziekenhuis in Vlaanderen investeert in dure robotchirurgie bijvoorbeeld. Steeds meer ziekenhuizen beginnen dat te begrijpen en sluiten samenwerkingsakkoorden af. Zij sturen nu al patiënten door als zij vinden dat een andere instelling beter geschikt is om hen te behandelen. Een uitstekende evolutie.’

Welke informatie bestaat er zoal?

Waar kunnen we die informatie vinden? ‘Zowel het Vlaams Indicatorenproject als Zorginspectie hebben een website met veel nuttige informatie en rapporten. Steeds meer ziekenhuizen publiceren op hun eigen website kwaliteitsindicatoren, maar ook andere nuttige info over hun kwaliteitsaanpak. De bedoeling is om te komen tot een centrale toegang voor al die informatie. Alle deelnemers aan VIP2 zijn daar nu hard voor aan het werken.

Wat willen jullie met de kwaliteitsindicatoren bereiken? ‘Openheid naar de patiënt is één zaak, maar wij hopen vooral dat de ziekenhuizen ermee aan de slag gaan. Als zij ernaar streven om bij een volgende feedback een hoger cijfer te halen, dan zijn we geslaagd in ons opzet. In een ideale wereld moet je als patiënt niet zitten vergelijken, maar kun je ervan uitgaan dat je overal zorg van goede kwaliteit krijgt.’

n dat kunnen we alleen maar toejuichen’, zegt Dirk Ramaekers. Hij is directeur Gezondheidsbeleid bij CM en voorzitter van het Vlaams Indicatorenproject VIP2. Dat project meet de kwaliteit van de zorg in de Vlaamse ziekenhuizen.

Om te beginnen heb je het Vlaams Indicatorenproject. Dat meet de kwaliteit van de zorg in Vlaamse ziekenhuizen. We hebben een hele reeks indicatoren ontwikkeld over bijvoorbeeld de behandeling van borstkanker, handhygiëne en bevallingen. Daarnaast heb je Zorginspectie van de Vlaamse overheid. Die voert nu meer gerichte controles uit. Het voorbije jaar deden ze dat voor de kwaliteit bij chirurgische ingrepen. Steeds meer ziekenhuizen laten zich ook doorlichten door onafhankelijke auditeurs. Op die manier willen ze een internationale ziekenhuisaccreditering halen. Drie ziekenhuizen zijn daar al in geslaagd: Jessa Ziekenhuis in Hasselt, UZ Leuven en AZ Groeninge in Kortrijk. Ook de mutualiteiten maken meer en meer cijfers bekend, bijvoorbeeld over het aantal ingrepen in ziekenhuizen, zoals nu voor ingrepen bij zeldzame aandoeningen zoals pancreas- en slokdarmkanker.’

om de gegevens te interpreteren en kan jou een deskundig advies geven. Je arts is onmisbaar in dit verhaal.’

Dirk Ramaekers: ‘We hopen dat de ziekenhuizen met de kwaliteitsindicatoren aan de slag gaan.’

Wat moet er dan gebeuren met de kleine regionale ziekenhuizen?

Ziekenhuizen zijn niet verplicht om die informatie te publiceren. Voor het Vlaams Indicatorenproject mogen de ziekenhuizen bijvoorbeeld zelf kiezen of ze deelnemen en of ze hun resultaten vrijgeven. Die manier van werken heeft geleid tot een breed draagvlak en resultaten. We zijn bijzonder tevreden dat steeds meer ziekenhuizen dat doen. Ook de mindere scores komen aan bod. Ziekenhuizen krijgen dan meteen de kans om te tonen hoe ze daar op inspelen.’

‘Die zullen nog altijd broodnodig zijn. Vergeet niet dat die zware ingrepen maar slaan op een minderheid van de patiënten. Elk Vlaams ziekenhuis is perfect in staat om courante behandelingen kwaliteitsvol aan te bieden. Bovendien zullen die ziekenhuizen een belangrijke rol spelen in de diagnose en de nazorg van patiënten die een zware ingreep ondergaan. Met VIP2 gaan we ook meer transparantie krijgen over de patiëntervaring in onze Vlaamse ziekenhuizen.’

Zijn de gegevens makkelijk te begrijpen? ‘Toegegeven, het is niet altijd eenvoudig. We maken geen top honderd van de beste ziekenhuizen voor die of die aandoening.

Je kunt de cijfers niet altijd zomaar naast elkaar leggen. Sommige ziekenhuizen krijgen meer oudere patiënten over de vloer. Of ze behandelen vooral mensen die zwaarder ziek zijn. Dat zorgt voor andere cijfers. Het belangrijkste is dat er openheid bestaat en dat ziekenhuizen bezig zijn met kwaliteit en patiëntveiligheid. Daar moet je als patiënt toch de nodige garantie toe krijgen.’ Hoe moet je als patiënt met die gegevens omgaan? ‘Bekijk ze, gebruik de informatie, maar verbind er zelf geen conclusies aan. Om knopen door te hakken is het uiterst belangrijk om eerst met je huisarts of je behandelende arts te overleggen. Hij is het best geplaatst

Van veel geneesmiddelen worden de dure versies nog te vaak voorgeschreven. Dat is bijvoorbeeld het geval voor cholesterolverlagers. Het dure Crestor, dat nog onder patent is, heeft een zeer groot marktaandeel. Vooral bij patiënten die starten met cholesterolverlagers. Door dit dure geneesmiddel te vervangen door het goedkopere simvastatine, besparen de ziekteverzekering 77 miljoen euro en de patiënten zelf 11 miljoen euro. Volgens CM lukt dit door voor zulke geneesmiddelen speciale aanbestedingsformules in te voeren, waarna alleen de goedkoopste versies nog worden terugbetaald. De meeste cholesterolverlagende pillen zijn wel al spectaculair in prijs gedaald, op Crestor en enkele andere na.

Langdurig zieke mensen zijn vaak eenzaam. Naar aanleiding van de Dag van de Chronisch Zieke Mensen op 12 oktober roept Ziekenzorg CM op om hun isolement mee te doorbreken. 34 procent van de mensen die langdurig ziek zijn, heeft weinig sociale contacten. Bij Belgen zonder gezondheidsklachten gaat het om 25 procent. De Dag van de Chronisch zieke mensen is voor Ziekenzorg CM het moment om haar campagne rond eenzaamheid weer onder de aandacht te brengen. De vereniging moedigt iedereen aan om (opnieuw) contact te leggen met een zieke buur, vriend of collega. Om je een duwtje in de rug te geven, reikt Ziekenzorg CM materiaal en tips aan.

✔ www.doorbreekeenzaamheid.be

MEDISCHE ONDERZOEKEN SOMS NUTTELOOS Heel wat medische screenings en routineonderzoeken zijn nutteloos. Vaak geven ze zelfs aanleiding tot vals alarm. Test Gezond, het gezondheidsmagazine van Test-Aankoop, wil hier de aandacht op vestigen. Medische screening is het uitvoeren van onderzoeken en tests om een bepaalde ziekte op te sporen bij personen die geen symptomen vertonen en geen familiale aanleg hebben. Volgens de consumentenorganisatie is een beperkt aantal screenings vanaf een bepaalde leeftijd aanbevolen. De overheid heeft daar overigens bevolkingsonderzoeken voor opgezet, zoals de dikkedarmkankerscreening vanaf 56 jaar. Test Gezond herinnert eraan dat in de eerste plaats een gezonde levensstijl belangrijk is om gezond te blijven.

‘T KORT

MAAK TIJD VOOR ZIEKE MENSEN

✔ www.cm.be/zorgkwaliteit

GEZOND IN

DURE CHOLESTEROLVERLAGERS

Dieter Herregodts

6


WIN

Speur je in Visie mee naar het antwoord? Tip Herstelwerkplaats Oplossing

N

I

K O K E N met TRAPPISTENBIER

Stuur je antwoord voor 12 oktober op een gele briefkaart naar Persdienst CM, Postbus 40, 1031 Brussel. Of mail het naar [email protected]. Vermeld welke prijs je wenst: het boek ‘Koken met trappistenbier’ (originele recepten en info over de abdijen en smaken van de trappistenbieren), uitg. Davidsfonds of het jeugdboek ‘OttoJan zegt ja tegen slijmen’ van Tommy Greenwald (Om extra punten te scoren, gaat Otto-Jan slijmen bij de leerkracht), uitg. Abimo. Uit de juiste inzendingen worden vijf winnaars geloot. Oplossing Visie nr. 16 Houvast Winnaars Rik Brackez (Staden) Eddy Cauwenberghs (Hoboken) Bénédicte Davidts (Deinze) Sven Posse (Berlare) Karen Robrechts (Meerhout) Neem ook deel aan de CM-webquiz op www.cm.be.

Blijf in contact met de Z’app van CM

Wie komt wanneer op be Via een tablet vragen stellen aan een CM-medewerker, afspreken wie wanneer op bezoek komt of gezellig keuvelen met vrienden en familie die ver weg wonen? Met de nieuwe ZorgApp van CM kan het allemaal. Debbie Verhelst begeleidde vanuit CM een aantal gebruikers en vertelt over hun ervaringen. ‘Ik had eigenlijk niet verwacht dat mensen zo enthousiast zouden zijn over de ZorgApp’, zegt Debbie. De ZorgApp of kortweg Z’app is een eenvoudig programma voor tablets en computers dat speciaal ontwikkeld werd voor mensen in een zorgsituatie: senioren, mantelzorgers, chronisch zieken en andere mensen die in een isolement dreigen terecht te komen. Via het programma kun je allerlei zaken regelen, zoals praktische informatie opzoeken over de CM-diensten en -voordelen of rechtstreeks contact opnemen met een CMmedewerker. Debbie Verhelst begeleidde een testproject bij een aantal senioren: ‘Het project slaat natuurlijk niet bij iedereen aan. Sommige mensen zijn gewoon niet geïnteresseerd. Maar de meeste senioren zijn er graag mee bezig en vinden het echt boeiend.’

Bellen met vrienden van vroeger Het programma bevat naast de CM-diensten nog heel wat andere mogelijkheden.

Lieven Van Assche

ZOEK EN


Debbie Verhelst: ‘De Z’app is een eenvoudig programma voor tablets en computers dat speciaal ontwikkeld werd voor mensen in een zorgsituatie.’

Debbie haalt een paar voorbeelden aan: ‘De agenda, bijvoorbeeld, is erg handig voor het contact tussen mantelzorgers. Wie komt wanneer op bezoek, wanneer komt de dokter, op de Z’app kun je die zaken makkelijk bijhouden. Omdat iedereen via het internet de agenda kan aanvullen en bekijken, is deze functie ook erg inte-

ressant voor familieleden en vrienden.’ Ook het beeldbellen, waarbij je via een camera mensen niet alleen hoort maar ook ziet, heeft veel succes. ‘Of je nu belt met een CM-medewerker of een familielid, het praat altijd makkelijker als je een gezicht voor je hebt.’ Beeldbellen blijkt een goede manier te zijn om mensen uit hun isole-

HUIS DOKTER Chronisch zieke mensen bevraagd Chronisch zieke mensen die van hun behandelende arts vitamines of voedingssupplementen krijgen voorgeschreven, kunnen deelnemen aan een enquête. Het Observatorium voor de chronische ziekten brengt de problemen en behoeften van chronisch zieke mensen in kaart. Daarvoor doet het gerichte onderzoeken. Chronisch zieke mensen krijgen voor hun aandoening vaak vitamines en voedingssupplementen voorgeschreven, die niet worden terugbetaald. Zij moeten deze producten dus volledig uit eigen zak betalen. Het Observatorium wil dit onderzoeken en organiseert daarvoor een enquête. Ook Ziekenzorg CM en CM werken eraan mee. Geïnteresseerden kunnen online een vragenlijst invullen tot 31 oktober. De antwoorden worden vertrouwelijk en anoniem behandeld.

✔ www.cm.be/

onderzoek-chronische-ziekte

Fluisteren als je hees bent, is dat een goed idee? Liever niet, zo blijkt. Er zijn betere manieren om van je heesheid af te geraken, van uitzieken tot stoppen met roken, minder luid praten en een glas water naast je bed zetten.

Wat zijn de oorzaken? Een paar dagen hees zijn komt vaak voor en heeft dikwijls te maken met een verkoudheid, een keelontsteking of een overbelasting van de stem, bijvoorbeeld tijdens een feestje of een voetbalmatch. Sommige mensen zijn permanent hees omdat ze veel of luid praten in combinatie met een verkeerde stemtechniek. Verder kan reflux heesheid veroorzaken, soms zelfs zonder dat je er iets van merkt. Het maagzuur komt immers niet altijd tot in de mond of treedt enkel ’s nachts op. Chronisch hoesten is ook slecht voor de stem, net zoals roken of vaak in sigarettenrook zitten.

niet roepen en niet fluisteren. In ernstige gevallen kan het nuttig zijn om een tijdje helemaal te zwijgen. Hou je slijmvliezen vochtig door regelmatig water te drinken. Zet eventueel ook ’s nachts een glaasje water naast je bed. Overdag kun je op een snoepje zuigen. Spoel je neus met zoutwater als je verkouden bent, zodat je niet voortdurend door je mond ademt. Vermijd sigarettenrook en pas op met pikante voeding en sterke dranken.

Wanneer moet je naar de dokter?

zoveel mogelijk, zeker als je een verkoudheid of keelontsteking hebt. Heb je je stem intensief nodig, bijvoorbeeld omdat je lesgeeft, dan kun je de stem trainen via specifieke oefeningen.

Elise Rummens, preventie-arts CM

Tekst: Nele Verheye

Ga langs bij een arts als je regelmatig hees bent, als de heesheid na enkele weken niet spontaan verbetert, als je moeilijk kunt slikken of als je bloed ophoest. Je huisarts kan je eventueel doorverwijzen naar een neus-keel-oorspecialist om het probleem verder te onderzoeken of naar een logopedist om je stem anders te leren gebruiken.

Wat kun je er zelf aan doen?

Hoe kun je het voorkomen?

Heesheid verdwijnt meestal vanzelf. Toch is het belangrijk om je stem als ze hees is de nodige rust te gunnen. De tips: niet te veel en niet te luid praten,

Praat zo rustig mogelijk en probeer je natuurlijke stem te gebruiken. Als je haastig of luid spreekt, forceer je veel sneller je stembanden. Vermijd dat

www.cm.be/ dehuisdokter

Stefan Dewickere

KNIPSELS

MAG JE FLUISTEREN ALS JE HEES BENT?



DE

bezoek? De eerste tests tonen aan dat senioren vrij vlot met het programma overweg kunnen. ‘Mensen die al ervaring hebben met de computer, hebben een streepje voor, maar eigenlijk kan bijna iedereen het leren. Je moet niet met een muis of klavier kunnen werken, je kunt de knoppen gewoon aanwijzen op het scherm. Bovendien maken de kleinkinderen oma of opa maar al

ZORG VOOR KWALITEIT IS KWALITEIT VOOR ZORG

te graag wegwijs in de mogelijkheden van zo’n tablet.’ Er zit toekomst in dit project, zoveel is duidelijk. ‘Dit is nog maar het begin van een evolutie’, zegt Debbie. ‘In de toekomst zullen we wellicht nog veel meer met tablets en apps werken. Toch zullen beeldschermen het persoonlijk contact nooit helemaal vervangen. Het blijft altijd een aanvulling op de bestaande diensten.’ Nele Verheye

Ziekenfondsen streven twee doelstellingen na: de betaalbaarheid en de kwaliteit van zorg. Voor de betaalbaarheid en dus toegankelijkheid scoort onze gezondheidszorg vrij goed, maar dat is minder het geval voor de kwaliteit. Het is te zeggen: ik ben ervan overtuigd dat ze goed is, maar we meten ze te weinig.

✔ De Z’app is sinds 1 oktober gratis

te downloaden via de App Store en de Google Play Store.

Kwaliteit aanmoedigen is de reden dat we samen met de andere ziekenfondsen zijn nagegaan hoeveel ope-

www.cm.be/zapp

raties alle ziekenhuizen uitvoeren voor pancreas- en slokdarmkanker. We baseren ons op een studie van het Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE), dat zegt dat een ziekenhuis minstens 20 van die ingrepen moet uitvoeren, om voldoende ervaring te hebben. Onze studie toont aan dat er meer samenwerking moet komen en dat ziekenhuizen met een te laag aantal operaties beter doorverwijzen dan de ingreep zelf uit te voeren. De huisarts speelt hierbij een belangrijke rol. We hopen dat door de bekendmaking van deze cijfers alle actoren in de gezondheidszorg mee aan de kar zullen trekken om een betere kwaliteit van zorg te realiseren.

Stefaan Dewickere

Lieven Van Assche

Marc Justaert CM-voorzitter

www.facebook.com/CMziekenfonds

Project met toekomst

VOORZET

www.twitter.com/CMziekenfonds

ment te halen. ‘Sommige mensen bellen met kinderen of kleinkinderen die ver weg wonen, andere met vrienden van vroeger. Via Skype kan iedereen met een webcam zonder probleem de woonkamer binnenkomen. Als je niet meer zo mobiel bent, is dat een belangrijke troef.’

7

Charter van de patiënt

Voldoende inkomen nodig om normaal leven te leiden Een voldoende inkomen om zelf de regie over je leven in handen te kunnen nemen. Dat staat bovenaan het vijfpuntencharter dat zaterdag werd voorgesteld op het Forum van de patiënt.

hebben ze nood aan psychosociale ondersteuning die bovendien betaalbaar is. Ze vragen ook meer ondersteuning voor hun mantelzorgers.

Winterpret3) R ('04-'0 11-12 JAA

Belangenverdediging is een belangrijk aspect van de werking van Ziekenzorg CM. ‘Het vijfpuntencharter geeft de richting aan waarin Ziekenzorg CM de komende jaren wil werken en waarvoor we ook de aandacht van beleidsmensen vragen’, zegt nationaal secretaris Johan Tourné.

SNOWTIME

Wat geeft je kracht als chronisch zieke persoon? Op deze vraag die Ziekenzorg CM in de aanloop van het Forum van de patiënt stelde via zijn tijdschrift Maczima, kwamen honderden antwoorden, zo Nieuwe voorzitter verscheiden als de deelnemers. Maar de rode draad was Ziekenzorg CM heeft een duidelijk en leidde tot vijf nieuwe voorzitter. Het is de krachtlijnen om chronisch 59-jarige Patrick Van Colen zieke mensen in staat te stel- Patrick van Colen uit Rumbeke (Roeselare). ‘Al len om zelf een kwaliteitsvol sinds 1980 ben ik actief als zieleven uit te bouwen. kenbezoeker, maar voor belangenverdediging had ik ook al snel belangstelling’, zegt Naast een voldoende inkomen en de uit- Colen die op pensioen is na een loopbaan drukkelijke wens om zelf beslissingen in het onderwijs. Patrick Van Colen was al te kunnen nemen op basis van goede en ondervoorzitter en lid van de raad van beduidelijke informatie, vragen chronisch stuur van Ziekenzorg CM. (CVH) zieke mensen om volwaardig aan de samenleving te kunnen deelnemen. Daarbij ✔ www.ziekenzorg.be Çois Van Roosendael

13-14 JAAR ('02-'01)

Snow s Rider

15-16 JAAR ('00-'99)

17-18 JAAR ('98-'97)

15-30 JAAR ('00-'85

ad_visie.indd 1

)

14/07/14 21:59

8



Gert Janssens krabbelt recht na zware depressie

KNIPSELS

‘Mijn mooie leven verand Een kaderfunctie in de telecomsector, aandelenopties, bonussen, bedrijfswagens en een eigen zaak. Het leven van Gert Janssens loopt als een trein. Tot hij in een zware depressie belandt. Drie keer probeert Gert uit het leven te stappen. ‘Als je zo diep zit, zie je de afrit niet meer.’

Gezond op kot Uit onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel blijkt dat 7 op de 10 studenten tijdens het eerste semester van het eerste jaar gemiddeld 1 kilogram bijkomen. Als jongeren op kot gaan, kunnen ze in een paar jaar tijd wel zes kilogram bijkomen omdat ze amper nog groenten eten, meer alcohol drinken en weinig sporten. Deze ongezonde levensstijl heeft een slechte invloed op de schoolresultaten. Met het Kok op Kot-project stimuleert CM jongeren om gezond te eten. Ze krijgen een hele reeks recepten aangeboden, die snel en met weinig geld zijn klaar te maken. Ook eenvoudige tips om gezond te koken zijn toegevoegd.

‘Hoor je die mensen lachen?’ Gert Janssens (48) uit Tielt-Winge stopt even met babbelen. ‘Dat zou je niet verwachten he, in een psychiatrische instelling. Toen ik hier binnenkwam, dacht ik het ook hoor: wat is er nu van mij geworden? Moet ik hier tussen een bende gekken zitten? Nu weet ik beter.’ Acht weken verbleef Gert Janssens in het psychiatrisch ziekenhuis Sint-Annendael in Diest. Het was voor hem de start van een nieuw leven.

✔ www.facebook.com/kokopkot

Langer leven

Je zat heel diep, toen je hier arriveerde.

De levensverwachting bij geboorte gaat opnieuw omhoog na de lichte terugval in 2012. Een Belg die in 2013 het levenslicht zag, wordt gemiddeld 80,47 jaar oud. Dat is maar liefst 80 dagen meer dan in 2012. De nieuwe stijging is aanzienlijk hoger voor mannen dan voor vrouwen. Bij mannen bedraagt de levensverwachting bij de geboorte nu 77,94 jaar (+119 dagen). Bij vrouwen is dat 82,93 jaar (+36 dagen). Daardoor verkleint de kloof tussen de geslachten opnieuw en wordt het verschil voor het eerst sinds lang kleiner dan 5 jaar, nog steeds in het voordeel van vrouwen.

Ouders van een overleden kind ontmoeten elkaar Op zaterdag 18 oktober organiseert vzw OVOK (Ouders van een Overleden Kind) een ontmoetingsdag voor lotgenoten op campus Gasthuisberg in Leuven. Ook familie, vrienden en hulpverleners zijn welkom. Deelnemen kost 5 euro. Voor kinderen tot zes jaar is opvang voorzien. Oudere kinderen en jongeren kunnen een aangepast programma volgen. De kinderen jongerenwerking is gratis. Vooraf inschrijven.

‘Hoe zeer ik er ook tegen opzag, een psychiatrisch ziekenhuis was mijn laatste kans. Zowel voor mezelf als voor mijn echtgenote was het leven in een hel veranderd. Drie zelfdodingspogingen had ik achter de rug. Niet dat ik echt dood wilde, maar ik was op een punt gekomen dat ik geen uitweg meer zag. Mijn echtgenote heeft mij elke keer gered. Toen heeft ze mij met de neus op de feiten gedrukt. Ik moest mij laten opnemen.’

De kranten ronddragen, broodjes bakken en om 6 uur de winkel opendoen.’

aanslaan, tot de trampoline van haar kinderen toe. Dan ben ik ingestort.’

Hoe is het zo ver kunnen komen?

Dat is toch niet vol te houden?

Hoe uitte zich dat?

‘Aanvankelijk voel je dat niet aankomen. Ik oefende lang een kaderfunctie uit in de telecomsector. Daar moet ik geen tekening bij maken: keihard werken, een jachtig leven en veel druk om te presteren. Met mijn toenmalige partner besloot ik in 2006 een eigen zaak op te starten: een krantenwinkel waar we ook broodjes verkochten. Vier jaar lang stond ik elke dag om 3.30 uur op.

‘Dat was waanzin. We hadden ook te zwaar geïnvesteerd. De zaak ging failliet. Mijn toenmalige partner en ik gingen uit elkaar. Ik ben terug beginnen werken in de privésector, opnieuw als kaderlid. Een groot deel van mijn loon moest ik echter afstaan, aan schuldeisers en als alimentatie. Op een dag stond er een deurwaarder aan het huis van mijn nieuwe partner. Hij wilde alles

‘Je komt in een negatieve spiraal terecht waar je niet uit geraakt. Het is een soort van gitzwarte gloed die je mee de dieperik insleurt. Je beseft niet meer wat genieten is. Ik had op alle vlakken gefaald, als partner, als vader en als ondernemer. Mijn brein liet mij ook in de steek. Op een dag moest ik in Antwerpen zijn, maar stond ik zonder het te beseffen in Gent. Heel snel

SMAKELIJK KALKOENROLLETJES MET PESTO Voor 4 personen: 1 courgette ¬ 2 eetlepels groene pesto ¬ 1 eetlepel pijnboompitten ¬ 4 kalkoenlapjes van 100 g ¬ 20 g vetstof ¬ 2 eetlepels olijfolie ¬ 100 g gemalen Parmezaanse kaas ¬ peper ¬ zout Voor de saus: 3 sjalotjes ¬ 1 teentje knoflook ¬ 1/2 l tomatenblokjes uit blik ¬ 1 kruidenblokje ¬ 2 eetlepels (light) room ¬ 2 eetlepels gehakte basilicum ¬ peper ¬ zout

✔ www.ovok.be CM-Skoebidoeweekend 31 oktober - 2 november in Massembre

was de courgette en schaaf er in de lengte dunne sneetjes van met een dunschiller ¬ gaar ze 1 minuut in de microgolfoven ¬ meng de pesto met de pijnboompitten en bestrijk er de kalkoenlapjes mee ¬ leg op ieder kalkoenlapje vervolgens 2 sneetjes courgette ¬ rol het geheel op en steek vast met een cocktailprikker ¬ verhit vetstof en olijfolie in een pan ¬ bak het vlees rondom bruin en kruid het bereid de saus ¬ verwarm vetstof in een pan en stoof er de gehakte sjalotjes en knoflook in ¬ voeg de tomaten en het kruidenblokje toe en laat 5 minuten sudderen ¬ giet de room erbij en breng op smaak met basilicum, peper en zout ¬ breng op smaak ¬ strooi er net voor het opdienen de gemalen parmezaan over ¬ lekker met pasta

Speeltijd!

jes Op bezoek bij de ezelt

van kids TIS A GR Meer

6 0 tot ?

info

oe ebid /sko m.be .c w ww

ad Visie SKOE Massembre_sept2014_Visie.indd 1

Jahon

Michel De Meyer

Pret met goochelaar

Gert Janssens: ‘Hoe zwart je gedachten ook zijn, het is ontzettend belangrijk om erover te pra

9/09/14 10:01

Recept uit het boek ‘Koken in 30 minuten’, een uitgave van De Praktische School, partner van Femma. Het boek kun je bestellen via www.femma.be.



nderde in een hel’ Compagnie Gagarine

staan had. Zo tekende ik een zonsondergang met wasco’s. Het resultaat was geslaagd. Het was maar een tekening, maar voor mij betekende het: ik kan toch nog iets.’ Hoe gaat het vandaag met jou? ‘Acht weken ben ik in Sint-Annendael gebleven. Sinds half mei woon ik terug thuis bij mijn echtgenote. Helemaal genezen ben ik nog niet. Ik ga nog regelmatig langs bij mijn psycholoog. Maar ik ben vooral opgelucht dat ik een nieuwe kans krijg. Ik denk nu helemaal anders. Ik zie opnieuw mogelijkheden. Mijn leven krijgt ook een heel andere wending. In het ziekenhuis heb ik gezien hoe belangrijk het is dat er mensen zijn die voor jou zorgen. Ik ben daarom met een opleiding tot zorgkundige gestart. Dat wordt mijn nieuwe doel.’ Het is niet makkelijk om over een zware depressie te getuigen. Waarom doe je het toch? ‘Ik heb dat vroeger altijd weggelachen. Een depressie? Dat is een ziekte voor mensen die zwak zijn. Nu weet ik beter. Elke dag stappen er in België drie mensen uit het leven. Dat zijn vreselijke cijfers. Een depressie kan iedereen overkomen. Maar hoe zwart je gedachten ook zijn, het is ontzettend belangrijk om erover te praten. En durf hulp te zoeken. Ik zie het als mijn plicht om mensen daarvan te overtuigen.’

r te praten.’

begint dan het idee te rijpen. Ik wil weg, weg uit dit leven.’ Hoe hebben ze er je in Sint-Annendael weer bovenop gebracht? ‘Ze leren je om weer structuur in je leven te brengen. En je vindt medestrijders. Geen gekken in een dwangbuis, zoals mijn vooroordeel was, maar normale mensen zoals ik. De mensen in mijn groep hadden ook een gezin en een job. In Sint-Annendael kreeg ik de kans om tot rust te komen. Ik ontdekte dingen waar ik nooit bij stilge-

?!

Gert Janssens nam deel aan de Te Gek!? Tour de France, een fietstocht die dit jaar aandacht vroeg voor de preventie van zelfdoding. Canvas zendt op zaterdag 11 oktober om 19.05 uur een documentaire uit over de tocht door de Pyreneeën.

HELPENDE

9

HANDEN

BERNICE VERBURGH (76) SORTEERT KLEDIJ VOOR KRINGLOOPWINKEL De winterspullen hangen zorgvuldig gepresenteerd in de ‘boetiek’ van ontmoetingshuis ‘t Gezelletje in Oostkamp. Bernice Verburgh was erbij vanaf de start achttien jaar geleden. ‘We kunnen hier veel mensen helpen.’

‘Mensen brengen hier volle zakken kledij binnen die ze niet meer gebruiken. Dat moeten we allemaal sorteren. Wat niet meer netjes of te veel versleten is, gaat eruit. Soms is een kledingstuk te redden met een kleine herstelling. Een naaister ziet dat vlug! Een ploeg vrijwilligers prijst de kledingstukken, nog een andere ploeg hangt ze in de rekken. Alles is mooi gepresenteerd. We houden van verzorgd werk. Elke vrijdagnamiddag ben ik hier en ook op andere dagen loop ik vaak binnen. Ik kan het niet laten.’

Klein budget ‘In ’t Gezelletje kun je mooi en bruikbaar gerief kopen tegen een kleine prijs. Een jas voor 7 euro, een bloes voor 2 euro, babyspulletjes voor een euro het stuk. Lingerie, schoenen, we hebben het allemaal. Veel gerief krijgt hier een tweede leven. Mensen die moeten rondkomen met een klein budget, vinden het fijn dat ze voor weinig geld winterjassen voor de kinderen vinden. Alleenstaande mannen bijvoorbeeld hebben graag wat hulp bij het uitzoeken van de juis-

te maat. Dat kan hier allemaal. Maar ’t Gezelletje is open voor iedereen en iedereen wordt even respectvol behandeld.’

Nooit alleen ‘We hebben hier niet alleen de kringloopwinkel maar ook een gezellige cafetaria waar je tegen een democratische prijs iets kunt drinken. Met een kopje koffie van een euro kun je desnoods een hele namiddag blijven zitten. We serveren lekkere producten, allemaal van de Wereldwinkel. Die is trouwens in hetzelfde huis gevestigd. De mensen komen om een kaartje te leggen, de krant te lezen of wat te praten. Zo hoeven ze niet alleen thuis te zitten. ’t Gezelletje organiseert ook uitstappen voor mensen die anders nergens kunnen gaan. En vrijwilligers geven computercursus voor wie geen hoog inschrijvingsgeld kan betalen of voor wie de les niet te snel mag gaan. Voor het najaar zijn ze alweer volgeboekt.’ Chris Van Hauwaert

www.tgezelletje.be - ’t Gezelletje is een van de vier projecten van Welzijnsschakel Oostkamp - www.welzijnsschakels.be

Dieter Herregodts

✔ www.tegek.be. Wie vragen heeft rond zelfdoding, kan terecht op de zelfmoordlijn via het gratis nummer 1813 of op www.zelfmoord1813.be

Hoe kunnen we je helpen? CM geeft raad.

Wie krijgt sociaal tarief voor vaste telefoon, gsm of internet? Er bestaat één sociale korting voor de vaste telefoon, gsm of het internet. Ze bedraagt maximaal 11,50 euro en slechts één persoon per huishouden kan deze krijgen. Je hebt maandelijks recht op een vermindering van 3,10 euro op gesprekskosten (telefoon of gsm) en van 8,40 euro op het internetabonnement als je het leefloon krijgt. Als je ouder bent dan 65 jaar, of als je ouder bent dan 18 jaar en een handicap (66 procent) hebt, dan krijg je 50 procent korting op de eventuele installatiekosten. Je krijgt maandelijks ook 8,40 euro korting op je internettarief of op je abonnementstarief van telefoon of gsm en 3,10 euro op de gesprekskosten. Maar je moet ook voldoen

aan bijkomende voorwaarden qua inkomen en gezinssamenstelling. Laryngectomiepatiënten en mensen met een gehoorverlies van minstens 70 dB aan het beste oor krijgen het sociaal tarief zonder bijkomende voorwaarden. Heb je verschillende operatoren, dan verleent alleen de operator die de gesprekken levert daarop een korting van maximaal 11,50 euro. De aanvraag gebeurt bij je telecomoperator of internetprovider. Enkel de grote operatoren zoals Telenet, Belgacom, Mobistar en Base zijn verplicht het sociaal tarief toe te passen.

Intersoc-hotels in de sneeuw Kijk jij ook al zo uit naar het nieuwe wintersportseizoen? Onze skimonitoren frissen alvast hun techniek op om binnenkort iedereen met plezier op de latten te zetten. Onze skibegeleiders staan klaar voor elk type skiër en dat al voor kinderen vanaf 3 jaar. In de Intersoc-hotels kun je in je eigen taal terecht. De Belgische chef-koks bereiden er de lekkerste maaltijden en volgen hiervoor jaarlijks een opleiding ‘gezond koken’. Je merkt het, we laten niets aan het toeval over om je een geslaagde vakantie te laten beleven. Wil jij met Intersoc op de latten? Ontdek dan onze bestemmingen op www.intersoc.be of contacteer ons via 070 233 119. Buiten de schoolvakanties zijn er nog vrije plaatsen maar ook tijdens de schoolvakanties kun je nog met ons naar de sneeuw. Meer informatie via www.intersoc.be en 070 233 119.

Word vrijwilliger bij Intersoc en bouw mee aan echte vakantieliefde! Bedankt aan de meer dan 2 000 vrijwilligers die deze zomer het beste van zichzelf hebben gegeven. Jullie waren weer geweldig. Wil jij de komende winter ook met ons meewerken? Stel je dan kandidaat via www.intersoc.be, of bel 02 246 47 35 (hotelfuncties) of 02 246 47 36 (animatie). Op zaterdag 18 oktober nodigen we alle vrijwilligers, met hun familie en vrienden, van harte uit op onze personeelshappening in Mechelen. Meer informatie en inschrijven via www.65jaarintersoc.be.

Visie_3-10_Sneeuw.indd 1

25/09/2014 14:20:25

10 BEROEP KNELPUNT ¬ uw job, ons werk


Koeltechnicus

‘Technische richtingen worden te weinig gepromoot’ Vlaanderen telt ongeveer 245 000 werkzoekenden. Tegelijk geraken sommige vacatures niet ingevuld, de zogenoemde knelpuntberoepen. Visie brengt in deze reeks enkele van die beroepen in beeld. In dit nummer vertelt Wilfried Buys over zijn job als koeltechnicus.

W

Thomas Legrève

ilfried Buys is monteur koeltechniek bij Cofely Axima in Antwerpen en installeert vooral airconditioning-systemen in grote bedrijven. Hij denkt dat veel mensen afgeschrikt worden door de werkuren. ‘We beginnen om zeven uur ’s ochtends, maar we weten nooit wanneer onze werkdag zal eindigen’, vertelt Wilfried. ‘Als je bijvoorbeeld om zeven uur moet starten op een werf in Oostende, wil dat zeggen dat je al om 5 uur moet vertrekken. Soms is het ook vuil werk, en niet iedereen vindt dat leuk.’

Ieder jaar publiceert de VDAB (Vlaamse Dienst voor A rbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding) een lijst met knelpuntberoepen. Dat zijn beroepen waarvan de vacatures moeilijk ingevuld geraken. De lijst van 2014 geeft een overzicht van de knelpuntvacatures van 2013 en geeft ook mee waarom voor deze jobs moeilijk personeel gevonden wordt.

Maar voor jou is dat geen probleem? ‘Ik doe mijn job graag, al 24 jaar. Ik heb tussendoor twee jaar bij Van Hool gewerkt. Maar ik kon het niet gewoon worden in een fabriek. Als monteur heb ik een zekere Soms is het vrijheid: ik vertrek met de camionette, vuil werk, en niet pik de collega’s op en iedereen vindt ga naar de werf. Daar dat leuk. doe ik mijn job en ’s avonds keer ik terug. Wilfried Buys, Mijn werkplek vermonteur koeltechniek andert ook regelmatig, die afwisseling is goed voor mij.’

Drie oorzaken 1. Kwantitatief tekort aan arbeidskrachten Het beroep wordt bijvoorbeeld niet meer aangeleerd of er is te weinig uitstroom uit bepaalde studierichtingen. 2. Kwalitatief tekort aan arbeidskrachten Er zijn wel voldoende werkzoekenden maar er is een tekort aan vakbekwame mensen. Of er is een tekort aan mensen met ervaring of bijkomende specifieke kennis.

Kun je nog redenen bedenken waarom het in jullie sector moeilijk is om personeel te vinden? ‘Er zijn volgens mij te weinig scholen die een opleiding voor koeltechnicus aanbieden. De technische richtingen worden ook te weinig gepromoot. Vorige week lazen we overal dat de studenten van de hogescholen en universiteiten aan de lessen begonnen. We kregen analyses over de populairste studierichtingen in het hoger onderwijs. Maar begin september zijn ook duizenden leerlingen in het technisch onderwijs opnieuw gestart. En daar hebben we niets van gezien.’ Kan het ook liggen aan de arbeidsvoorwaarden? Het loon bijvoorbeeld?

3. Arbeidsomstandigheden Er zijn voldoende werkzoekenden, maar een laag loon, ongezond of zwaar werk, veel stress of een ongunstige tijdsregeling schrikt af om zich kandidaat te stellen voor een job. ‘Ik kan me niet uitspreken over de lonen in andere bedrijven, maar ik denk niet dat wij onderbetaald worden’, zegt Wilfried Buys, monteur koeltechniek bij Cofely Axima.

kan altijd klagen over je loon. Ik kan me niet uitspreken over de lonen in andere bedrijven, maar ik denk niet dat wij onderbetaald worden.’

Wat vind je zelf het belangrijkste voordeel aan je werk?

KNELPUNTBEROEPEN KWANTITATIEVE REDENEN

KNELPUNTBEROEPEN KWALITATIEVE REDENEN

KNELPUNTBEROEPEN ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN

‘Dat het veelzijdig is. Als je een airco installeert, moet je bijvoorbeeld ook soms een stuk muur uitkappen en die daarna opnieuw metselen. Of je moet na de installatie het dak op om een stuk roofing te vervangen. Je bent dus niet enkel met koeltechnieken bezig.’

1 Technici (bouw, elektromechanica, verwarming en koeltechnieken)

1 Commercieel bedienden

1 Medewerkers call center

Het is dan toch ook zwaar werk?

2 Technisch leidinggevenden

2 Gespecialiseerde administratief medewerkers

2 Schoonmakers

3 Gespecialiseerde ICT-medewerkers

3 Keukenpersoneel

3 Kelners

4 Onderhoudsmechaniciens

4 Metselaars

4 Vertegenwoordigers

5 Verpleegkundigen en zorgkundigen

5 Bewakingsagenten

5 Dakdekkers

‘Tja, maar wanneer verdien je genoeg? Je

Wat zijn knelpuntberoepen?

Top-5 van knelpuntberoepen

‘Ja, dat wel. Maar we krijgen van onze werkgever wel alle nodige middelen om bijvoorbeeld zo weinig mogelijk te heffen. En via de ondernemingsraad en het Preventiecomité hebben we alle persoonlijke beschermingsmiddelen gekregen om onze job op

✔ Meer over

knelpuntberoepen op www.vdab.be/jobs/ knelpuntberoepen.shtml.

een veilige manier te kunnen doen.’ Als ik het goed begrijp, ben je dus wel tevreden met je job? ‘Ja. Ik heb een zekere vrijheid en veel afwisseling. En ik heb werkzekerheid. Tot ongeveer maart volgend jaar staat onze planning al vol. Ik hoef me dus geen zorgen te maken.’ Amélie Janssens

¬ uw job, ons werk


11

Vakbondsmeeting geeft sterk signaal Vorige week dinsdag verzamelden ACV en de andere vakbonden op het Muntplein in Brussel. Samen met 7 000 militanten gaven zij een sterk signaal aan de federale regeringsonderhandelaars. Tegelijk kreeg ook de Vlaamse regering een waarschuwing. De maatregelen die op tafel liggen, zijn onevenwichtig en onrechtvaardig en treffen vooral de werknemers en de gezinnen.

‘Binnenkort serveren de Zweedse koks een oneetbaar hongermaal aan werknemers en aan wie met een sociale uitkering moet rondkomen. Terwijl rijken en vermogenden een feestbanket krijgen. Werknemers krijgen in elke fase van de loopbaan de rekening gepresenteerd.’ Toespraak Marc Leemans

‘De hardwerkende Vlaming krijgt het nog harder te verduren: duurdere kinderopvang, minder kinderbijslag en hoger inschrijvingsgeld. Dit is geen project van vooruitgaan. Maar van achteruitgaan. Waarbij ondernemers en vermogens een autostrade krijgen om volle gas te geven. Met minder belastingcontroleurs. Minder bijdragen aan solidariteit. Minder rechten voor werknemers. Minder aandacht voor milieu en klimaat. Minder overleg met sociale partners.’ Toespraak Marc Leemans

DE

FOCUS

www.twitter.com/Acvonline

www.facebook.com/het.acv

INDEXSPRONG = BENJISPRONG MET TE LANGE ELASTIEK In de voorbije weken kregen we al veel te lezen over de regering in wording. Wie wordt er eurocommissaris? Wie wil nog premier worden? De kranten smullen van de hele soap. Ook over de plannen van de nieuwe regering lekte al heel wat uit. De indexsprong is helemaal terug van blijkbaar nooit weggeweest. En dat net op een moment dat het deflatiespook opduikt. Deflatie betekent dat de meeste prijzen dalen, omdat de vraag vermindert. Dat klinkt op het eerste gehoor wel goed, dalende prijzen. Maar merkwaardig genoeg is het een economische nachtmerrie als veel prijzen dalen. Want het heeft tot gevolg dat we minder spullen gaan kopen. Morgen zijn ze goedkoper, dus waarom vandaag kopen? En als de consumptie de dieperik in gaat, volgt de hele economie. En de bijhorende tewerkstelling. In zo’n periode, als de index dan ten lange leste toch overschreden wordt, een indexsprong doen is je reinste waanzin. Die ingreep versterkt het deflatieproces alleen maar. Het is dus

als een benjisprong met een veel te lange elastiek. Dit nog los van de grove onrechtvaardigheid. De index zorgt ervoor dat je loon, pensioen of uitkering de stijgende levensduurte voor een deel volgt. Een indexsprong verarmt dus alle mensen met een loon, pensioen of uitkering. Het is een rechtsreeks belastingverhoging van 2 procent op de groep in de samenleving die al het zwaarst wordt belast. En die doorwerkt heel je loopbaan lang, tot in je pensioen. De onderhandelaars zouden ook een nieuwe pensioenhervorming plannen. Dat is de derde op tien jaar tijd (na het generatiepact en de ingreep van Van Quickenborne). Of de vierde op een kleine twintig jaar tijd als je de verhoging van de pensioenleeftijd voor vrouwen in 1996 meetelt. Volgens een onderhandelaar gaat het over een zeer diepgaande hervorming. Zelfs zonder overgangsmaatregelen klonk het bij een andere, prompt tegengesproken door weer een andere. Uit enquêtes

voor de verkiezingen blijkt dat mensen hun pensioen heel belangrijk vinden. En nu zou men dus voor de zoveelste keer de spelregels zonder omzien alweer veranderen. Rechtenzekerheid lijkt voor werknemers niet weggelegd. En daarmee zijn we aanbeland bij de kern van het probleem. Wat deze Zweedse koks bereiden voor werknemers en hun gezinnen is een echt hongermaal. Met een indexsprong, pensioenher vorming, afvoeren van tijdkrediet en SWT, verder hakken in ziekteverzekering en werkloosheidsverzekering. Werknemers worden zeer zwaar aangepakt. Alsof zij boven hun stand leven. Terwijl dit niet zo is. Het zijn de andere inkomensgroepen die niet volgens hun stand bijdragen. Vermogenden en bedrijven worden gepamperd. Zij kunnen rekenen op een feestmaal. Dat zoekgeraakte evenwicht, die onevenwichtige maaltijd, is onverteerbaar voor de economie en voor de hele samenleving. Marc Leemans, voorzitter ACV

Wat deze Zweedse en Vlaamse koks bereiden voor werknemers en hun gezinnen is onverteerbaar.

12

¬ uw job, ons werk

BONDIG

VAK

Personeel Delhaize zoekt alternatief voor sluiting winkels Vorige vrijdag, 26 september, bleven verschillende winkels van Delhaize dicht door een vakbondsactie en vonden er personeelsvergaderingen plaats. Het personeel protesteerde tegen de dreigende sluiting van 14 winkels, het ontslag van 2 500 werknemers en de loodzware besparingen op rug van de werknemers. Op de ondernemingsraad van maandag 29 september kregen de vakbonden te horen dat Delhaize jaarlijks nog 80 miljoen euro extra zal moeten besparen via loonsinleveringen en verhoging van de productiviteit. De komende dagen informeren de vakbonden het personeel en zoeken ze naar alternatieven voor de sluitingen en besparingen. Op 8 oktober zitten vakbonden en directie weer rond de tafel.

Geen klacht tegen ‘antimisbruikwet’ De Europese Commissie wil een klacht indienen bij het Europese Hof van Justitie tegen de Belgische ‘antimisbruikwet’. Deze wet is sinds begin 2013 van kracht en geeft inspectiediensten en rechters meer bevoegdheden als ze inbreuken vaststellen bij de tewerkstelling van buitenlandse werknemers. Het is daarmee een belangrijk middel in de strijd tegen de oneerlijke concurrentie tussen binnen- en buitenlandse werknemers in de bouwsector. ACV bouw - industrie & energie vraagt de Europese Commissie dan ook om geen klacht in te dienen.

Sita Izegem geeft sociaal overleg nieuwe kans De arbeiders van Sita Izegem (bedrijf voor afvalophaling en –verwerking) legden op vrijdag 19 september het werk neer. De directie had plannen om de ophaalrondes van rolcontainers te hervormen. De arbeiders vreesden voor hun inkomen en jobs. Na de actie besliste Sita om eerst over de hervormingsplannen te overleggen.


Wat als de stroom deze winter uitvalt? Als er deze winter een stroomtekort is, zullen bepaalde regio’s in België enkele uren zonder stroom gezet worden. Het zogenoemde ‘afschakelplan’ heeft gevolgen voor gezinnen én bedrijven en dus ook voor werknemers.

D

oordat enkele kerncentrales onverwacht uitgevallen zijn en er onvoldoende andere productiecapaciteit is, dreigt er een stroomtekort in ons land op momenten van piekverbruik. Een typisch voorbeeld is een zeer koude winteravond waarop het niet waait en er dus weinig hernieuwbare energie is. Wanneer zo’n moment verwacht wordt, treedt het ‘afschakelplan’ in werking. Zo vermijdt men een volledige en ongecontroleerde black-out of uitval van het elektriciteitsnet.

Welke zones kunnen zonder stroom vallen? Het afschakelplan verdeelt België in zes zones of schijven, die zonder stroom kunnen gezet worden. Elke schijf is verspreid over de verschillende provincies en regio’s (zie kaart). Op de website van de Federale Overheidsdienst Economie, www.economie.fgov.be, kun je nakijken of jouw gemeente deel uitmaakt van zo’n schijf. Welke straten er precies afgeschakeld kunnen worden, kan je navragen bij je distributienetbeheerder (bijvoorbeeld: Infrax, Eandis).

Hoelang duurt de stroomonderbreking? Elke schijf kan twee tot drie uur zonder stroom gezet worden. Als er een stroomte-

Afschakelplan Het afschakelplan verdeelt België in zes zones/schijven die twee à drie uur zonder stroom kunnen gezet worden. Er is een rotatiesysteem, zodat niet altijd dezelfde mensen zonder elektriciteit vallen.

• • • • •

niet geïmpacteerd zone 1 zone 2 zone 3 zone 4

• zone 5 • zone 6 ♦ Maakt geen deel uit van het afschakelplan Plan: FOD Economie

kort is en de maatregelen om de consumptie te verminderen onvoldoende blijken, wordt een eerste schijf afgeschakeld. Wanneer blijk dat dit onvoldoende is, kan een tweede schijf ook afgeschakeld worden. Als er op een later tijdstip opnieuw afgeschakeld moet worden, zullen eerst de andere schijven aan de beurt zijn. Er is dus een rotatiesysteem voorzien, zodat niet altijd dezelfde mensen zonder elektriciteit vallen.

Wie kan er zonder stroom vallen? Sowieso worden belangrijke voorzienin-

gen zoals ziekenhuizen en nooddiensten gespaard. Ook het openbaar vervoer verzekert normaal gezien zijn gewone aanbod. Het zijn dus hoofdzakelijk de gezinnen die ’s avonds voor enkele uren afgekoppeld kunnen worden. Iedereen die afgeschakeld wordt, krijgt één week op voorhand een waarschuwing en één dag vooraf een bevestiging.

Wat als de stroom uitvalt op het werk? Ook in bedrijven kan een aangekondigde stroomonderbreking voorvallen. De werkgever moet zich hierop voorbereiden en de

Vlaamse overheid promoot producten van eigen bodem

Sociale bescherming voor alle huishoudpersoneel Sinds 1 oktober 2014 moeten deeltijdse dienstbodes ook aangegeven worden bij de sociale zekerheid. Dat was voordien niet het geval. ‘Deze groep werknemers bouwden ondanks hun legale tewerkstelling dan ook geen rechten op voor de ziekteverzekering, hun pensioen en werkloosheidsuitkering’, zegt Pia Stalpaert van ACV Voeding en Diensten. ‘Dat onrecht is nu geschiedenis. Deze situatie was een van de flagrantste vormen van onderwaardering van huishoudpersoneel.’

‘Groenten en fruit zoveel mogelijk ter plaatse verbruiken’ Vorige week lazen we in de kranten dat de Belgische fruittelers nog maar de helft van hun normale prijzen voor appels en peren ontvangen. Het overaanbod op de Europese markt als gevolg van het Russische importverbod heeft dus ook gevolgen in ons land. Het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) spoort iedereen aan om zeker nu producten van eigen bodem te kiezen. ACV Voeding en Diensten steunt deze oproep. ‘De groente- en fruitsector is zwaar getroffen’, zegt Frans Dirix van ACV Voeding en Diensten. ‘Net nu ze een goed jaar achter de rug hebben en een grote oogst konden realiseren, geraken ze een groot deel van hun producten niet kwijt. Dat zorgt voor een overaanbod en prijsdalingen. Ook de zuivel- en vleesexport naar

Rusland is aan banden gelegd. Dat zal ook in die sectoren gevolgen hebben voor de prijzen.’ Mensen aanzetten om meer producten van eigen bodem te consumeren is dan ook een goed idee, vindt hij. ‘Zoveel mogelijk voeding ter plaatse verbruiken is goed

voor het milieu en voor de plaatselijke tewerkstelling.’ VLAM zette alvast enkele tips op een rij: Kies voor een gezond tussendoortje met appel of peer. Verwerk vers fruit en verse groenten in een smoothie of vitaminedrank. Denk ook eens aan verse groentjes voor bij het aperitief. (AJ)

✔ Op zoek naar recepten

met lokale producten? Surf naar www.lekkervanbijons.be.

¬ uw job, ons werk


13

Minimumloon voor kledingarbeiders in Cambodja

Vakbonden eisen 137 euro per maand nodige maatregelen nemen. Denk aan een generator voorzien, werknemers tijdelijk thuis of in een andere vestiging laten werken of het werkrooster veranderen. Kun je als werknemer geen volledige dag werken door een stroomonderbreking in je bedrijf, dan heb je toch recht op je volledige loon. Om te vermijden dat het afschakelplan in werking moet

treden, zijn er ook ondernemingen die zich vrijwillig en tegen een vergoeding laten afkoppelen of hun verbruik verminderen. Enkel in dit geval zou de werkgever niet verplicht zijn om werk te verschaffen, uiteraard voor zover er voldaan wordt aan de voorwaarden van (geplande) tijdelijke economische werkloosheid. (PVDB, BDW, LG)

Hoe kun je minder elektriciteit verbruiken? Verlichting • Doof de lichten wanneer je een kamer of gang verlaat. • Beperk het aantal lichten in de ruimte waar je bent. Bepaal de hoeveelheid licht in functie van wat je doet (koken, lezen of andere activiteiten). • Maak gebruik van lampen met een laag verbruik: een spaarlamp verbruikt minder elektriciteit dan een gloeilamp en zorgt voor een lichtsterkte die minstens vier keer hoger is. • Vermijd het gebruik van ‘energievreters’ zoals halogeenlampen. Verwarming • Als je thuis bent, verwarm dan de leefruimtes (zoals keuken en woonkamer) tot maximaal 19 à 20 °C. • Verlaag ‘s nachts de temperatuur tot maximaal 15 à 16 °C. • Sluit de gordijnen, blinden en luiken. Elektrische toestellen • Stel het gebruik van het strijkijzer, de wasmachine, de droogkast en de vaatwasmachine uit tot na 20 uur of tot in de daluren (vaak tussen 22 uur en 6 uur). • Was op lagere temperaturen, bijvoorbeeld op 30 °C. • Gebruik je laptop in plaats van een vaste computer. • Zet elektrische toestellen volledig uit (computer, televisie, decoder…) en laat ze niet in sluimerstand staan. • Trek de oplader van je gsm uit het stopcontact zodra je gsm opgeladen is.

?!

Cambodjaanse kledingarbeidsters strijden voor een hoger minimumloon.

In Cambodja bedraagt het minimumloon voor kledingarbeiders vandaag 77 euro. Daarvan moeten ze meer dan 60 procent uitgeven aan voedsel om voldoende eten binnen te krijgen. Maar de afgelopen twee jaar vielen meer dan 4 000 arbeidsters flauw door ondervoeding en te veel overwerk. De coalitie van Cambodjaanse vakbonden eist nu een minimumloon van 137 euro per maand. Dat bedrag werd geadviseerd in een studie, uitgevoerd in opdracht van de Cambodjaanse overheid. Toch houdt zij zelf geen rekening met dat advies. De onderhandelingen over het minimumloon zitten nu in een belangrijke fase. Op 10 oktober wordt het minimumloon vastgelegd voor 2015. De Cambodjaanse vakbonden richten hun eis ook aan de kledingbedrijven die kleding inkopen in Cambodja. ‘De internationale merken zetten de kleine winstmarges van productiebedrijven onder druk. Het is hoog tijd dat de merken hun verantwoordelijkheid nemen’, zegt Ath Thorn, voorzitter van de Cambodjaanse vakbond C.CAWDU. ACV en Wereldsolidariteit steunen de Cambodjaanse vakbonden in hun eisen: • Een minimumloon van 137 euro voor alle werknemers in de toeleveringsketen in Cambodja.

Hoe kunnen we je helpen? ACV geeft raad.

Wat moet er in mijn arbeidsovereenkomst staan? Als je met een werkgever afspraken maakt over de taken die je moet doen en wat je zal verdienen, is er sprake van een arbeidsovereenkomst of -contract. Zorg ervoor dat je zoveel mogelijk afspraken op papier zet.

de verschillen verdwijnen. Daarnaast heb je nog andere types van arbeidscontracten die afwijken van de algemene regeling voor arbeiders en bedienden: contracten voor handelsvertegenwoordigers, dienstboden, thuiswerkers, uitzendkrachten, studenten en zeelieden.

Het contract moet ondertekend worden door jezelf en je werkgever. Eén exemplaar van deze arbeidsovereenkomst is voor jou. Wordt er geen contract getekend en is er enkel een mondelinge afspraak? Dan werk je automatisch met een overeenkomst van onbepaalde duur.

Wat moet er minstens in mijn arbeidsovereenkomst staan?

Types arbeidsovereenkomsten Momenteel zijn de twee belangrijkste arbeidscontracten die voor arbeiders en bedienden. Door het eenheidsstatuut zullen

• • • • • •

naam en adres van je werkgever jouw naam en adres (als werknemer) datum van indiensttreding plaats van tewerkstelling omschrijving van het werk en/of functie loon en eventuele premies waarop je recht hebt • uurrooster • aard van het contract (onbepaalde duur, vervangingscontract,...)

• Kledingbedrijven moeten de fabrieken een prijs betalen die dit minimumloon mogelijk maakt. • Kledingbedrijven moeten zich engageren om op lange termijn te blijven investeren in Cambodja. • Er moeten onderhandelingen opgestart worden tussen de kledingbedrijven en de Cambodjaanse vakbonden om te komen tot wettelijk bindende cao’s (collectieve arbeidsovereenkomsten). (AJ)

✔ In België lanceerde de Schone

Kleren Campagne een actie op sociale media om H&M, C&A en Levi’s op hun verantwoordelijkheid te wijzen. Er werd een standaardbericht opgemaakt dat je op je facebookpagina kunt plaatsen. Alle informatie vind je op www.schonekleren.be.

14

¬ uw job, ons werk


Dossier: Stress op het werk

‘In het bedrijfsleven is geen tijd meer voor perfectionisme’ 33 procent van de werknemers gaat gebukt onder stress. 15 procent heeft last van klachten die wijzen op een burn-out. Wat kun je tegen stress doen? En welke verantwoordelijkheid heeft je baas? Stress-arts Luc Swinnen geeft antwoord.

A

ls arts coacht Luc Swinnen al meer dan twintig jaar mensen rond stress en geeft hij advies aan bedrijven. Hij is ook auteur van de boeken ‘Stress is geen probleem’, ‘Burn-out’ en ‘Te vriendelijk!’. Volgens hem moeten we stress zeker niet eenzijdig negatief bekijken. ‘Vroeger beschermde het stresssysteem de mens in levensbedreigende situaties, als we bijvoorbeeld op de vlucht moesten voor een gevaarlijk dier. Vandaag zijn de levensomstandigheden van de mens volledig anders: we gaan uit werken en dat bedreigt ons leven niet. Toch werkt ons stresssysteem nog identiek als in de prehistorie. Bij tegenslag op het werk bijvoorbeeld ervaren we dan negatieve stress. Acute stress kan nuttig zijn: het helpt om efficiënt te werken en beter te presteren. Maar als de stress lang aanhoudt, is dat heel ongezond voor ons. Chronische stress kan uitmonden in een burn-out.’

‘Stress helpt om efficiënt te werken en beter te presteren. Maar als de stress lang aanhoudt, is dat heel ongezond voor ons’, zegt stressarts Luc Swinnen.

Welke signalen wijzen op stress? ‘Het begint met lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn, nekpijn, rugklachten, een hoge bloeddruk enzovoort. Dan volgen emotionele klachten: je bent bijvoorbeeld erg prikkelbaar of net heel angstig. Ook zijn er mentale klachten: je bent vergeetachtig, je kunt je niet concentreren, je maakt fouten… Ten slotte verandert je gedrag: je verlies je motivatie om naar het werk te gaan, je wordt cynisch… Dan moet je echt oppassen dat je probleem niet uitgroeit tot chronische stress of een burnout.’

‘Een tip die ik vaak geef aan werkgevers: vermijd onhaalbare deadlines.’ Luc Swinnen, stress-arts

Welke mensen ondervinden meer last van stress dan gemiddeld? ‘Bij twee soorten beroepen komt duidelijk meer stress naar voor. Enerzijds beroepen waarbij werknemers moeten omgaan met strikte deadlines, zoals journalisten. Anderzijds beroepen waarbij teamwerk nodig is en het contact met collega’s en leidinggevenden niet goed verloopt. Ook het karakter van een werknemer speelt een rol. Perfectionisten zijn mensen die alles heel nauwgezet willen doen. Maar daar is in het bedrijfsleven geen tijd

meer voor. Gevoelsmensen hebben meer last van stress, omdat zij erg vatbaar zijn voor externe prikkels. En ook introverte mensen lopen een risico, omdat zij hun gevoelens niet kunnen uiten.’ Wat kan een bedrijf doen aan werkstress? ‘Sinds 1 september bepaalt een nieuwe wet dat werkgevers stress en burn-out preventief moeten aanpakken. Het risico op burnout kan je immers in kaart brengen. Een bedrijf dat zo’n meting laat uitvoeren, kan dan met een actieplan aan de slag. Advies dat ik vaak geef, is bijvoorbeeld het vermijden van onhaalbare deadlines. En als werknemers een nipte deadline halen, hen waarderen. Ook de sociale contacten verbeteren onder collega’s is erg belangrijk. Arbeidsomstandigheden spelen eveneens een rol bij stress. Zo is niet iedereen gebaat bij een landschapskantoor. Sommige mensen werken graag alleen, in alle rust. Hen een hoofdtelefoon geven die achtergrondlawaai weg filtert kan dan een oplossing zijn.’ Hoe kun je zelf je stresspeil onder controle houden? ‘Wees op het werk niet té vriendelijk, maar wees assertief. Het is vaak omdat je te braaf bent, dat je daardoor het meeste werk op je bord krijgt. Stel een strikte grens tussen het werk en thuis. Als je thuis bent, dan moet je ontspannen. Dus kruip niet meer achter die computer om je werkmails te lezen en laat de sociale media voor wat ze

Lezers geven tips om je stresspeil te doen zakken Visie vroeg jou in het vorige nummer hoe jij omgaat met stress. Een greep uit de reacties.

Minder moeten Wij denken te veel dat we alles ‘moeten’: veel en hard werken, boodschappen doen, koken, poetsen, wassen, strijken, op alle mogelijke tijdstippen bereikbaar zijn om zeker niets te missen... Maar we kunnen zelf kiezen of we ons leven door stress laten beheersen of niet. Als we dat MOETEN vervangen door KIEZEN, kunnen we het leven al een beetje draaglijker maken. ••• Naam en adres bekend bij de redactie

Mindfulness Negen jaar geleden kreeg ik een burn-out. Een jaar later de tweede, toen ik tegen alle adviezen in weer ging werken. Een individuele cursus mindfulness volgen, werkte super voor mij. Het komt er onder andere op neer dat je alles wat je doet, mindful of bewust doet. Neem de tijd voor alles. Sta iets eerder op en maak een zorgvuldige planning van je dag. Sta stil bij de kleine dingen en geniet ervan. Gebruik elke dag de helft van je lunchpauze om even tot jezelf te komen, als het kan zijn. Eet gezond en slaap voldoende. Laat het perfectionisme los, want dat is verspilde energie. En hou je energiebalans in de gaten. Leer wat jouw energierovers en energiespaarders zijn.’ Leen Grevendonck

alleen te zijn. Een kleine meditatie geeft je weer energie en een frisse kijk op de zaken. ••• Hans Stultjens

Innerlijke rust of carrière? De wereld laat ons geloven dat een hoog inkomen en veel bezittingen gelukkig maken. Maar is dat werkelijk zo? Hou je leven eenvoudig en ga voor innerlijke rust. Bekijk of je kunt snoeien in je uitgaven en minder kunt gaan werken. Bespreek met je werkgever de werkdruk. Mogelijk kan hij je agenda verlichten of andere problemen oplossen. Zoek een job dichter bij huis of een andere job. Maak tijd voor jezelf, familie en vrienden. ••• Viviane Biesmans, Lummen

Agenda Ik maak bewust keuzes door op zondag mijn agenda voor de volgende week samen met mijn echtgenoot te bespreken. Mijn standpunt is dat ik baas ben van mijn agenda en plan in functie van mijn gezondheid. Ik doe dat in overleg met alle betrokken partijen. ••• Annie D’heer

✔ Zowel ACV als CM organiseren

workshops waarin je leert over stress en burn-out. Kijk voor een activiteit bij jou in de buurt op www.jeloopbaan.be (ACV) of www.plukjegeluk.be (CM).

gewikt en gewogen ¬


ZEGT

15

FREDRIK SNOECK, OOGST ZELF GROENTEN EN FRUIT

‘Appels uit Chili en bonen uit Kenia? Waarom halen we ons eten niet dichter bij huis?’

De laatste jaren zijn steeds meer mensen bewust bezig met milieu en klimaat. Fredrik Snoeck uit Destelbergen is een van hen. ‘Ik geloof dat initiatieven op lokaal niveau ook een verschil kunnen maken’, zegt hij. Fredrik oogst iedere week zelf zijn groenten en fruit bij de zelfoogstboerderij ‘Wijveld’ in zijn gemeente.

W

Wouter Van Vooren

e betalen een vast bedrag per jaar en mogen iedere week oogsten’, vertelt Fredrik. ‘We krijgen een mailtje met een overzicht van wat er die week beschikbaar is en dan zijn we vrij om naar de boerderij te gaan en onze groenten en fruit rechtstreeks van het veld te halen.’ Hoe ben je bij dit initiatief terechtgekomen?

‘We zijn een viertal jaar geleden verhuisd en kwamen voorbij het Wijveld toen we de buurt verkenden. We kozen sowieso al zoveel mogelijk voor seizoensgebonden en biologisch Mijn zoontjes zelf de prei en gekweekte groenten. Toen we dit wortelen uit de grond zien initiatief zagen op 300 meter van trekken, da’s de max. ons huis, tekenden we meteen in. Fredrik Snoeck, Ik ben intussen ook lid geworoogst zelf groenten en fruit den van De Landgenoten. Die coöperatieve met sociaal oogmerk koopt landbouwgrond aan en verleent dan de gebruikersrechten aan biologische landbouwbedrijven. De landbouwgrond van het Wijveld wordt gehuurd. Het is de bedoeling om via dit project de grond aan te kopen en de toekomst van onze zelfoogstboerderij te verzekeren.’ Waarom is dit soort projecten volgens jou belangrijk? ‘Ik denk dat de bescherming van het klimaat en ons leefmilieu een van de belangrijkste uitdagingen is van onze tijd. Wereldwijd gezien gaan de zaken zeer traag vooruit, denk maar aan de aanslepende klimaatonderhandelingen. Maar op lokaal niveau zijn er zeer veel goede, weliswaar kleinschaligere projecten die de mensen bewustmaken van het probleem en er ook echt iets proberen aan te doen. Door dichter bij huis eten te halen, verminderen we bijvoorbeeld het aantal voedselkilometers. Waarom zouden we appels uit Chili kopen en boontjes uit Kenia, als ze ook in de buurt gekweekt en gekocht kunnen worden?’

Haal je er ook iets uit voor jou persoonlijk? ‘Zeker. Eerst en vooral hebben we altijd lekkere, verse groenten en fruit op het bord. Er is een enorm ruime keuze en je kan zogenaamde vergeten groenten ontdekken zoals pastinaak, koolrabi en warmoes. Voor mij is het ook ontspannend om met mijn twee zoontjes naar het veld te gaan. De oudste is vijf jaar en helpt graag mee bij het oogsten. De jongste van twee jaar loopt rond en kijkt wat we doen. Ik vind het belangrijk dat ze zien waar hun eten vandaan komt. Ze zelf de prei en de wortelen uit de grond zien trekken, da’s de max.’

Wat tweet er in het struikgewas? Visie plukt enkele rake commentaren van de sociale netwerksite.

Rudi Vranckx 8 per dag. Zo veel migranten sterven er, helft op weg naar Europa. (cijfers Internationale Organisatie voor Migratie)

Eric Corijn Ecologische voetafdruk van België gestegen tot vijfde ter wereld. Wanneer wordt dat eens ernstig genomen?

Leen Van Zele Bevestiging van de cijfers in #gezondheidsenquete. 1/3 Belgen kampt met emotionele problemen

Ben je op nog andere manieren bezig met milieu en klimaat? ‘Naast de keuze voor een leverancier van 100 procent groene stroom, proberen we thuis ons energieverbruik te verminderen. We hebben stap voor stap ons huis beter geïsoleerd en sinds kort ligt er een zonneboiler op ons dak die voor gratis warm water zorgt. We drinken kraantjeswater in plaats van water uit flessen. We laten de auto staan en verplaatsen ons meer met de fiets of het openbaar vervoer. Zorg dragen voor het milieu en het klimaat zit vaak ook in kleine dingen.’ Amélie Janssens

BEELDING

UIT

20

uw vrije tijd


DOCUMENTAIRE

VOL HUMOR EN MEDEDOGEN

‘Het leven houdt niet op bij dementie’

Sarah Bruyninckx

Griet Teck: ‘Johan heeft me een andere kijk gegeven op de dingen. Ik ben hem gisteren gaan ophalen met de auto. Dan zit zo’n man van bijna 1m90 naast jou dolgelukkig te wezen over een simpele autorit. De radio kon niet luid genoeg staan. Je kunt je daar ongemakkelijk bij voelen, of je kunt meegaan in zijn Griet Teck: ‘We moeten blijven vijftien personen met dementie samenwereld en samen met hem vrolijk doen. proberen om door te dringen leven. Ze delen lief en leed met elkaar Bovendien is het niet omdat hij mentaal tot de wereld van mensen met en leven samen in een grote huiskamer beperkt is, dat hij niet veel begrijpt. We dementie.’ die uitgeeft op een open keuken en een mogen dat niet onderschatten. Hij kan tuin. Wie wil, kan meehelpen bij de afwas of aardappelen zo gelukkig zijn als ik hem vertel dat ik hem graag zie. schillen voor het middageten. Dat er soms meer schil dan Ik denk dat we ook bij mensen met dementie moeten blijaardappel is, geeft niet. Er wordt gewerkt met heel veel resven proberen om tot hun wereld door te dringen en er gepect voor het individu en met de nadruk op wat ze wel nog woon te zijn, eenvoudigweg.’ kunnen, niet op wat ze kwijt zijn.’ Hoe toon je zoiets in een documentaire? Was het niet vreemd om daar binnen te dringen? ‘Net zoals mijn broer leven mensen met dementie heel erg in het hier en nu. Je moet niet vragen wat er gisteren is ‘Een jaar lang ben ik er één à twee dagen per week langsgebeurd of wat de plannen voor morgen zijn. Verleden en gegaan, in het begin vaak zonder camera. Ik wou eerst toekomst verliezen hun betekenis. Daarom heb ik de do- het vertrouwen winnen, pas daarna kon ik beginnen filcumentaire bewust erg fragmentarisch gehouden. Je valt men. Ik wou momenten op beeld krijgen die je als buitenvan het ene moment in het andere. Leven in het hier en staander moeilijker te zien krijgt. Dat er gelachen wordt, nu betekent ook: aandacht voor het moment. Iemand die bijvoorbeeld. Conversaties die nergens heen gaan, en net even tijd voor je maakt, die je haren kamt of je instopt voor daarom ontzettend komisch zijn. Op een bepaald moment in de film voeren twee vrouwen een gesprek over de vraag: het slapengaan. Dat zijn momenten om te koesteren.’ hebben wij al gegeten vandaag? Zulke authentieke moJe filmde in Huis Perrekes, een bijzondere plaats? menten vatten, daar is veel tijd en geduld voor nodig. Je ‘Huis Perrekes overkoepelt enkele huizen waarin telkens kunt niet vragen om het even opnieuw te doen.’

WIN

EEN DUOTICKET VOOR ‘FEEL MY LOVE’

Visie mag 20 duotickets weggeven voor de film ‘Feel my love’. De lijst met voorstellingen vind je op www.feelmylovefilm.com. Antwoord voor 9 oktober op volgende vraag: Hoe heet het verblijf voor mensen met dementie waar Griet Teck haar film maakte? a. Huis Perrekes b. Huis Serrekes c. Huis Sterrekes Doe mee op www.beweging.net (klik op de banner Visie-wedstrijd) of stuur een kaartje naar Visie, wedstrijd ‘Feel my love’, Postbus 20, 1031 Brussel.

COLOFON

Week van het Bos

Toch is het geen feelgoodfilm? ‘Ik toon alles zoals het is, de humor, maar ook de kwetsbaarheid en de pijn. Een vrouw die haar schoen niet meer herkent als schoen. Een dame die heel angstig is en om haar moeder vraagt. Een hondje dat rouwt bij het sterfbed van zijn baasje. Het hoort er allemaal bij, het leven is geen sprookje.’ Hoe kijk je zelf terug op je periode daar? ‘Met een heel warm gevoel. Ik ben blij dat ik even deel heb mogen uitmaken van die wereld. De verbondenheid in zo’n huis is echt bijzonder. Alles gebeurt samen: koken, afwassen, muziek maken, lachen en babbelen, maar ook rouwen. Steeds met respect voor het individu. Het is een grote ondersteuning, zowel voor de mensen die er verblijven, als voor hun familie. Niemand blijft alleen achter. Als ik zelf ooit dement word, dan hoop ik in een even fijne omgeving terecht te komen.’ Nele Verheye

✔ De film ‘Feel my love’ loopt vanaf 15 oktober in de bioscoop.

TODO

De natuur getuigt over de Groote Oorlog

Dit jaar staat de Week van het Bos in het teken van De Groote Oorlog. De Eerste Wereldoorlog heeft een grote impact gehad op de natuur en de natuur heeft op haar beurt het verloop van de oorlog beïnvloed. Bomkraters zijn poelen vol leven geworden en in verlaten bunkers vinden vleermuizen een thuis. Tussen 12 en 19 oktober kun je in heel Vlaanderen op zoek gaan naar 1 914 natuurverhalen onder het motto ‘Onze oud-strijders zijn springlevend’. Er worden boswandelingen, belevingstochten en kinderspeurtochten georganiseerd op zoek naar fauna en flora die getuigen over Wereldoorlog I.

1.914 ONTDEK HALEN NDE WOI-VER SCHILLEENS OP VER S TIJD BOS. HET LOCATIE K VAN DE WEE SNEL OP .BE KIJK HETBOS EEKVAN A EN ALLE RAMM T. HET PROG JOUW BUUR VOOR UIT VERHALEN

WWW.W

WEEK VAN HET BOS 12-19 OKTOBER 2014

V.U.: Marie-Laure Vanweenseele, Koning Albert II-laan 20 bus 8, 1000 Brussel

Wat heeft je broer te maken met dementie?

Wild Heart Productions

H

oe een documentairemaakster van amper dertig bij het thema dementie terechtkomt? ‘Ik maakte eerder al een korte documentaire over mijn broer Johan. Hij is drieëntwintig en heeft autisme, hij heeft een mentale leeftijd van ongeveer twee jaar.’ Door een radio-interview over die eerste documentaire kwam ze in contact met Huis Perrekes, een project waarbij mensen met dementie kleinschalig wonen in een huiselijke sfeer. ‘Het onderwerp voor een nieuwe film werd mij als het ware in de schoot geworpen.’

Wild Heart Productions

Drie jaar lang dompelde ze zich onder in de wereld van mensen met dementie, om er uiteindelijk een documentaire van nog geen anderhalf uur van te maken. ‘Ik wilde er de juiste beelden uitpuren’, zegt Griet Teck, ‘om te tonen dat ook mensen met dementie nog genieten van het leven.’

WWW.FACEBOOK.COM/WEEKVANHETBOS

is natuur

P2399_week van het bos 2014_grote oorlog_affiche_A3_14.indd 1

In samenwerking met:

9/09/14 14:43

✔ Week van het Bos. Van 12 tot 19 oktober 2014. Ontdek alle activiteiten op www.weekvanhetbos.be.

Visie is een uitgave van beweging.net • Verantw. Uitg. nat. pag.: Gilbert Pex • Hoofdredacteur: Jurgen D’Ours • Redactie beweging.net en ACV: Leen Grevendonck, Amélie Janssens, Patrick Wirix, David Vanbellinghen, Karen Zelderloo, Jef Kerremans, Kris Six, Isabelle Maesfranckx • Redactie CM: Bram Swaerts (coördinatie), Martine Creve, Eric De Maegd, Dieter Herregodts, Chris Van Hauwaert, Nele Verheye • Vormgeving: Bart Gevaert • Redactie Visie: PB 20, 1031 Brussel, tel. 02 246 31 11 • [email protected] • Druk: Corelio Printing, Keerstraat 10, 9420 Erpe-Mere • Artikels op de regionale bladzijden (16-19) vallen onder de resp. verantw. uitgevers

dixit Behandeling complexe kankers Meer ervaring, hogere overlevingskans krant over samenleving gezondheid werk

Recommend Documents