DISCRIMINATIE ALGEMEEN: materialenlijst. Kinderboeken fictie Elmer D. McKee Van Holkema & Warendorf (1999)

DISCRIMINATIE ALGEMEEN: materialenlijst Selectie van educatief materiaal voor het basisonderwijs over discriminatie, vooroordelen en het recht op gelijke behandeling, samengesteld door Art.1. Een groot gedeelte van de materialen is te leen in de bibliotheek van Art.1. Zie voor uitleenvoorwaarden: www.art1.nl/bibliotheek.

Kinderboeken fictie Elmer D. McKee Van Holkema & Warendorf (1999) Vorm: prentenboek Doelgroep: onderbouw Prentenboek over de olifant Elmer. Elmer is een hele bijzondere olifant. Terwijl alle olifanten grijs zijn, is Elmer zo kleurrijk als een lappendeken. Maar hij is niet gelukkig met zijn kleuren. Hij wil niet meer anders zijn. Te leen bij Art.1 onder code 632.MCK.2 Hebben jullie horens? Gcina Mhlophe Maope (2008) Vorm: prentenboek Doelgroep: onderbouw Het is groot feest in het oerwoud, maar alleen de dieren met horens mogen komen. Aap en Zebra bedenken een plan om toch naar het feest te mogen, maar ze worden ontdekt en weggejaagd door de dieren met horens. Het feest is echter lang niet zo leuk zonder Aap en Zebra, dus besluiten de dieren dat ze wél mogen komen, samen met alle andere dieren zonder horens. Het wordt een fantastisch feest! Een universeel verhaal dat het belang vertelt van het accepteren van anderen en hun verschillende gewoontes, uiterlijk en afkomst. Maope Books is een uitgeverij die een aantal prentenboeken uitgeeft waarin de hoofdpersonen een getinte huid hebben, zonder dat hier expliciet de aandacht op wordt gevestigd. Te bestellen bij de (online) boekhandel of via www.maope.nl En ik, en ik, en ik: Allemaal kinderen E. Damon Sjaloom (2001) Vorm: prentenboek Doelgroep: onderbouw Een flap-uit boek bestemd voor kinderen in de leeftijd van drie tot zeven jaar. In dit boek kunnen kinderen door de flapjes te openen, zien hoe verschillend kinderen zijn. Kinderen met bruin haar, blond haar, krullend of steil haar, met diverse huidskleuren, lang en kort en ga zo maar door. Doel is kinderen de verschillen tussen medemensen juist te doen waarderen. Te leen bij Art.1 onder code 761.01.02.

DISCRIMINATIE: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari 2010

1

Mensen, mensen wat een mensen! P. Spier Uitgeverij Lemniscaat (1994) Vorm: prentenboek Doelgroep: onderbouw, middenbouw Ieder mens is weer anders, allemaal verschillen we van elkaar. Peter Spier geeft in dit prentenboek een indruk van de verschillen én overeenkomsten. Aan de hand van o.a. lengte, huidskleur, ogen van mensen en gewoonten, spelletjes, taal, godsdienst e.d. van diverse landen, wordt uiteengezet hoe anders iedereen is. Tevens worden uitwassen van die verscheidenheid als macht en rassenhaat aan de orde gesteld. Tot slot laat Spier uitstekend zien hoe saai de wereld er uit ziet, als iedereen en alles hetzelfde zou zijn. Een erg speels, overzichtelijk prentenboek met gedetailleerde pastelkleurige tekeningen, waarop veel te zien is. Te leen bij Art.1 onder code 632.SPI.01 Lottes nieuwe juf E. Damon en A. Irvine Sjaloom (2000) Vorm: prentenboek Doelgroep: onderbouw Een flap-uit boek bestemd voor kinderen in de leeftijd van drie tot zeven jaar. In dit boek krijgt Lotte een nieuwe juf. Ze is heel benieuwd hoe die eruit zal zien. Heeft ze een malle bril op of heeft ze haar haren geverfd? Lotte en haar klasgenootjes fantaseren er lustig op los totdat de juf binnenkomt. Lotte begrijpt dat de buitenkant van mensen niet het allerbelangrijkste is, maar dat het erom gaat hoe ze van binnen zijn. Te leen bij Art.1 onder code 761.00.03. De stem van de bever H. Goudzand Nahar De Vier Windstreken (2007) Vorm: prentenboek Doelgroep: onderbouw Olifant en Varken wonen al jaren op een mooie plek bij de rivier als ze op een dag een vreemd dier tegenkomen, Bever. Bever bouwt een mooi huis en wil graag vriend worden van Olifant en Varken. Maar die zijn bang voor de vreemdeling en willen niets met hem te maken hebben Te leen bij Art.1 onder code 632.VES.01 Vrij. De rechten van de mens voor alle kinderen Lemniscaat (2008) Vorm: boek Doelgroep: middenbouw, bovenbouw Alle mensen op deze wereld hebben dezelfde rechten. Die zijn vastgelegd in de


2

Universele Verklaring voor de Rechten van de mens. Het boek ‘Vrij’ is uitgebracht ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van deze verklaring. De inleiding is geschreven door Jan Jaap van der Wal, onder meer cabaretier en stand-upcomedian. 28 internationale kinderboekillustratoren verzorgden de kleurrijke illustraties. Achterin staan de artikelen nogmaals genoemd in voor kinderen begrijpelijke taal. Te leen bij Art.1 onder code 754.08.03 De club van lelijke kinderen K. Meinderts Ploegsma (2004) Vorm: jeugdboek Doelgroep: middenbouw, bovenbouw Op een kwade dag gaf generaal Isimo het bevel om alle lelijke kinderen op te pakken. Iedereen praatte erover, maar er gebeurde niets. Het gewone leven ging verder en de mensen begonnen het bevel te vergeten. Tot op een kwade dag Paul met een vreemd verhaal thuiskwam. Een fotograaf had van het dak van de school een foto van alle leerlingen genomen. Zijn zus wist te vertellen dat een aantal kinderen op de foto met stift waren omcirkeld. Een paar dagen later reed er een bus het schoolplein op en alleen de omcirkelde kinderen mochten mee om een uitstapje te maken. De schrijver protesteert middels dit boek tegen discriminerende dictaturen. Te bestellen via de (online) boekhandel

Kinderboeken non-fictie Dossier discriminatie: Feiten, meningen, ervaringen M. van Ooijen Kwintessens (2006) Vorm: boek Doelgroep: bovenbouw Informatief boek over discriminatie en wat daartegen te doen is. Aan de orde komen: de geschiedenis van discriminatie, een gesprek met een deskundige, ooggetuigen van discriminatie, en alle wetten en regels aangaande discriminatie. Te leen bij Art.1 onder code 763.06.02, zie ook recensie van het onderwijspanel Niets is zwart wit... iedereen is anders Uitgeverij Celesta (2008) Vorm: werkboekje Doelgroep: onderbouw en middenbouw Een interactief boekje. Kinderen leren spelenderwijs dat iedereen anders is en daarom juíst gelijk. Zo worden de kinderen zelfverzekerder, vriendelijker en socialer. Op iedere bladzijde staat een gezichtje getekend met een bepaald kenmerk (oorbel, schele ogen, brilletje, grote neus, etcetera). Steeds wordt aan het kind gevraagd hoe dat bij hem of haar zelfs zit en om dat verschil - of juist deze overeenkomst - te tekenen. ‘Niets is Zwart Wit... iedereen is anders’ is dus geen (voor)leesboekje maar een werkboek. Te leen bij Art.1 onder code 762.08.01


3

Lesmateriaal Een brug naar morgen: Een onderwijsproject voor 4- tot 8-jarigen J. D. Tuinier en G. Visser St. Vredeseducatie (2000) Vorm: lespakket Doelgroep: onderbouw Brochure die hoort bij een onderwijsproject in 6 fasen over vrede en vrijheid, voor groep 1 t/m 4. Centraal staat het verhaal van Roodland en Geelland. Kinderen in deze landen kennen elkaar niet omdat ze door een rivier gescheiden zijn. Op een dag lukt het om bij elkaar te komen. Dan blijken ze meer met elkaar gemeen te hebben dan ze dachten. Vooroordelen blijken niet waar te zijn, vijanden worden vrienden. Dit projectboek bevat een handleiding, gevarieerde werkvormen, een themalied en de tekst van het verhaal met kopieerbare werkbladen. Te leen bij Art.1 onder code 763.00.05. Een wereld gaat open: Gewoon en anders Kwintessens (2007) Vorm: werkmap Doelgroep: middenbouw Bij dit thema kunnen de kinderen ontdekken dat wat heel gewoon is voor henzelf, heel anders kan zijn voor anderen. Maar ook dat wat vroeger heel gewoon was, nu anders is. Dat wat anders is heel bijzonder kan zijn, heel erg leuk en soms gewoon heel erg nodig. Ringband met 30 creatieve en praktische ideeën om klassikaal, in groepjes en individueel aan de slag te gaan. De opdrachten en werkvormen passen bij uiteenlopende vakken, ook bijvoorbeeld bij lichamelijke opvoeding, tekenen, handvaardigheid of muziek. In elk deel staan bovendien routes voor de behandeling van een thema in een projectweek of een projectmaand. De ringband maakt deel uit van de serie ‘Een wereld gaat open’ voor de groepen 4 tot en met 6. Informeer bij Art.1 naar beschikbaarheid. Te bestellen via www.kwintessens.nl Bekijk de proefles: www.eenwereldgaatopen.nl/images/dynamic/foldermateriaal/proeflessen.gewoonenanders.pdf. Laat je niet gek maken! Kwintessens / Centrum nascholing Amsterdam (2008) Vorm: lesbrief Doelgroep: bovenbouw De lesbrief ‘Laat je niet gek maken!’ gaat over vrijheid van meningsuiting, geloof, politiek, praten en emoties. Onderwerpen die veel met elkaar te maken hebben... én waar vrijwel iedereen mee te maken heeft. In de lesbrief staan de volgende hoofdstukken: Verschillend zijn mág, Praten, praten, praten..., Gevoelens uiten, Geloven in Nederland, Heilige boeken en Mag je alles zeggen wat je vindt? De lesbrief en docentenhandleiding zijn gratis als pdf aan te vragen via www.kwintessens.nl.


4

Kleine mensen, grote vrienden / Fijne mensen, dikke vrienden Schoolsupport (2009) Vorm: kopieermap en liedjes-cd Doelgroep: verschillende versies voor onder-/middenbouw en bovenbouw Lespakket waarin op creatieve en muzikale manier aandacht wordt besteed aan tien thema’s op het gebied van mensenrechten. De thema’s zijn gekoppeld aan de mensenrechtenkalender: onder meer de internationale dag van de vrede (21 september), de internationale dag van de ouderen (1 oktober), de dag van de diversiteit en tolerantie (16 november), de dag van de mensenrechten (10 december), de dag van het geweldloos verzet (20 februari) en de internationale antiracismedag (21 maart). Bij elk thema zit een speciaal voor dit pakket geschreven en gecomponeerd lied. De kopieermap bevat ook de partituren met akkoorden en gitaartabs. De liedjes-cd bevat ook alle instrumentale versies. Te bestellen via www.schoolsupport.nl Kinderen voor vrede St. Vredeseducatie (2001) Vorm: lespakket (DVD, doeboekje, werkmap, poster) Doelgroep: bovenbouw Lespakket dat kinderen aanmoedigt om na te denken over vooroordelen, pesten en verdraagzaamheid. Tevens wordt de link gelegd met het verleden en wordt er aandacht besteed aan de verregaande onverdraagzaamheid tijdens de twee Wereldoorlogen. In deze film worden kinderen aan het werk gezet. Ze moeten op een (inter)actieve manier hun mening te kennen geven. Wat is een feit, een mening, een vooroordeel? Het ingesloten werkblad is voor de kinderen de leidraad bij de dvd en kan door hen tijdens het kijken ingevuld worden. Te bestellen via www.jeugdenvrede.be/winkel Ik ben ik en jij bent jij: Methodiek en praktijkboek voor de kinderopvang over opvoeden zonder vooroordelen A. van Keulen NIZW (2000) Vorm: werkboek Doelgroep: kinderopvang en buitenschoolse opvang De auteur beschrijft het programma ‘Opvoeden zonder vooroordelen’, dat bestemd is voor beroepskrachten in de kinderopvang en buitenschoolse opvang. Het programma is geschikt zowel voor kinderen van 0-4 jaar als voor kinderen van 4-12 jaar binnen de buitenschoolse opvang. Kern van het project is dat kinderen diversiteit in afkomst, sekse, handicap, leefvormen en opvoedingsstijlen leren waarderen, waardoor ze kunnen omgaan met vooroordelen, discriminatie en pesten. De publicatie bevat oefeningen voor beroepskrachten en activiteiten voor kinderen. Te leen bij Art.1 onder code 761.00.01 Verzet je! St. Comité Herdenking Februaristaking 1941 (2000) Vorm: lespakket Doelgroep: bovenbouw


5

Onderwijspakket over de Febrauaristaking voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs en het vak geschiedenis in de basisvorming van het voortgezet onderwijs. Het is bedoeld om leerlingen aan het denken te zetten over het actief stelling nemen tegen onrecht, intolerantie en discriminatie. Bestaat uit: - Een video met twee verhalen over verzet tegen onrecht - het verhaal van een deelnemer aan de Februaristaking en het verhaal van leerlingen die in verzet zijn gekomen tegen pesten op school - Het spiegelspel - 6 sets van 10 kaarten met voorbeelden: leerlingen beslissen of en waarom ze in verzet komen - 60 doekranten voor de leerlingen - Een docentenhandleiding Te leen bij Art.1 onder code 766.00.04

Spellen Vooroordelenkoffer G. Visser en J.D. Tuinier St. Vredeseducatie (1997) Vorm: spel Doelgroep: bovenbouw Deze vooroordelenkoffer bevat kleurrijke displays, die samen een complete tafeltentoonstelling vormen met 10 thema's. Met behulp van een ticket volgen deelnemers in tweetallen een route. Onderweg worden opdrachten uitgevoerd en keuzes gemaakt. Doel is dat kinderen inzicht verwerven in vooroordelen, het zondebokmechanisme en de achtergronden van discriminatie. Deze koffer kan gebruikt worden in groep 7 en 8 van de basisschool, de brugklassen voor basisvorming en het jongerenwerk. De koffer bevat 45 opvouwbare kartonnen displays, 45 driehoekige tickets en een handleiding met achtergrondinformatie en verwerkingstips. Te leen bij Art.1 onder code 761.97.02. Wereldstad J.D. Tuinier, G. Visser en R. Elsas St. Vredeseducatie (2001) Vorm: cd-rom Doelgroep: bovenbouw CD-Rom met het spel Wereldstad. Dit spel kent beweringen over de wereldwijde, multiculturele samenleving. De vragen gaan over de thema's: waar - niet waar, feit - mening, vooroordeel - geen vooroordeel. Het spel is bestemd voor kinderen vanaf 10 jaar. Het is zelfcorrigerend en kan meerdere keren worden gespeeld. De speelduur is minimaal 15 minuten. Voor gebruik van het spel is nodig : Windows 95 of hoger, Pentium met minimaal 32 Mb intern geheugen, beeldscherm 24 bits 800x600, en 16 bits geluidskaart. Te leen bij Art.1 onder code 761.01.01. Iedereen is anders Kwartet IJsselgroep (2007) Vorm: kwartetspel en lesbrief Doelgroep: middenbouw, bovenbouw Het ‘Iedereen is anders’ kwartet laat verschillen en diversiteit tussen mensen zien. Op een speelse manier komen kinderen met deze onderwerpen in aanraking. Categorieën zijn o.a.


6

verschillende gezinssituaties, uiterlijk, handicap, hobby’s, talenten en godsdienst. Het spel en de lesbrief over gelijkwaardigheid bieden een goede ingang om verder over deze onderwerpen te praten. Te downloaden via www.iselinge.nl/scholenplein/kwartet WMO-kwartetspel Doe je mee? Initiatiefgroep GGZ-WMO Drenthe (2009) Vorm: kwartetspel Doelgroep: bovenbouw (groep 8) Kinderen al jong leren dat iedereen erbij hoort, en dat iedereen een kans moet krijgen om mee te praten over gemeentelijke regels en voorzieningen, dat is het doel van de makers van dit kwartetspel. Dat geldt dus ook voor bijvoorbeeld mensen in een rolstoel, voor blinden, doven en slechthorenden, ouderen, jongeren, allochtonen, verstandelijk gehandicapten of andere groepen uit de maatschappij. Bij het spel zit een eenvoudige uitleg over de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Te bestellen via www.initiatiefgroep-ggzwmodrenthe.nl/kwartetspel/kwartetspeljeugd.htm

Verdieping Verschillen in de klas Els Schellekens Uitgeverij Nelissen (2007) Vorm: werkboek Doelgroep: leerkrachten Het onderwijs moet leerlingen uitrusten met een houding en vaardigheden die hen in staat stellen om culturele verschillen te accepteren en te benutten. Dit boek maakt soms als 'lastig' ervaren verschillen tot een bron van rijkdom en helpt leerkrachten om recht te doen aan leerlingen, ongeacht hun achtergrond. Door de doe-opdrachten in elk hoofdstuk en de inspirerende lessuggesties sluit het boek aan bij de dagelijkse praktijk van (aankomende) leerkrachten. Te leen bij Art.1 onder code 732.07.07. Samen leren, samen leven: Inclusief onderwijs - één school voor elk kind T. Grooff CPS (2004) Vorm: boek Doelgroep: volwassenen Beknopte uiteenzetting van het waarom en het hoe van inclusief onderwijs. Dit is onderwijs waarbij elk kind, ongeacht IQ of handicap, ras of religie, sekse of sociale klasse, in de klas zit met leeftijdsgenoten, waarbij de leerkracht elke ondersteuning krijgt die nodig is om elk kind in haar klas goed onderwijs te kunnen geven. Achtereenvolgens worden de factoren beschreven die een belangrijke rol spelen in de organisatie van effectief inclusief onderwijs: het pedagogisch klimaat, didactische methodieken, aanpassing van het curriculum, samenwerking en ondersteuning, teamvorming, omgaan met lastig gedrag, de huidige wetgeving. Te leen bij Art.1 onder code 711.04.03.


7

Jonge kinderen discrimineren niet?! Omgaan met diversiteit in kindercentra en op school A. van Keulen SWP (2004) Deze publicatie bundelt inzichten en methodes op het gebied van de diversiteits- en gelijkwaardigheidsbenadering voor jonge kinderen uit diverse Europese landen, de Verenigde Staten en Australië. Bevat onder meer bijdrages over het ontstaan van vooroordelen en racistisch gedrag bij jonge kinderen, en over de methode ‘opvoeden zonder vooroordelen’. Te leen bij Art.1 onder code 733.04.02. De ongelijke basisschool: Etniciteit, sociaal milieu, sekse, verborgen differentiatie, segregatie, onderwijskansen en schooleffectiviteit P. Jungbluth ITS – SARDES (2003) Vorm: boek Doelgroep: volwassenen Onderzoek naar de samenhangen tussen schoolautonomie en kansenongelijkheid in het Nederlandse basisonderwijs. Hierbij wordt de onderwijskundige autonomie bezien in haar relatie tot kansenongelijkheid en tot het onderwijsachterstandenbeleid. De auteur concludeert onder meer dat docenten hun eisen minder aan de talenten van de leerlingen aanpassen dan aan hun herkomst. En de verwachtingen van de leraar zijn meer bepalend voor de prestaties van de leerlingen dan de kleur van de school. Segregatie speelt nauwelijks een rol voor prestatieverschillen: ook op scholen met veel kinderen uit een sterk sociaaleconomisch milieu maken kansarme kinderen niet veel meer kans op hogere prestaties. Schoolinterne differentiatiepraktijken blijken van wezenlijker belang dan verschillen tussen scholen. Te leen bij Art.1 onder code 742.03.02 of online beschikbaar via www.its-nijmegen.nl/pdf/view.asp?id=176

Gastlessen Antidiscriminatiebureaus Overal in het land worden door regionale antidiscriminatiebureaus (ADB’s) voorlichtingslessen over discriminatie gegeven, gratis of tegen een vergoeding. Door middel van aansprekend beeldmateriaal, concrete voorbeelden en spellen worden thema’s als vooroordelen en discriminatie herkenbaar en bespreekbaar gemaakt. Ook bespreken voorlichters met de leerlingen hoe je kunt reageren op discriminatie, en hoe je om kunt gaan met pesterijen in de klas. Kijk voor een overzicht van contactadressen op www.art1.nl/adressen


8

Over Art.1 Art.1 is de landelijke vereniging ter voorkoming en bestrijding van discriminatie (sekse, huidskleur, leeftijd, handicap etc.). Het landelijk expertisecentrum van Art.1 onderzoekt discriminatie en adviseert overheden, organisaties en individuen over het voorkomen en bestrijden van discriminatie door middel van beleidsadvies, publieksvoorlichting, trainingen en een helpdesk. De bij Art.1 aangesloten regionale antidiscriminatiebureaus (ADB’s) behandelen klachten en geven voorlichting en advies in de regio. Met haar werk draagt Art.1 er aan bij dat iedereen in Nederland gelijk behandeld wordt. Een overzicht van de adressen van door Art.1 gedreven antidiscriminatiebureaus is te vinden op www.art1.nl/adressen. Het landelijk expertisebureau en de aangesloten antidiscriminatiebureaus bieden onder meer: een bibliotheek en een shop met aansprekend les- en projectmateriaal, tentoonstellingen, posters, T-shirts, spellen, etc. een onderwijshelpdesk waar u terecht kunt voor informatie en advies cursussen, workshops en gastlessen advies bij het maken van beleid lokale en landelijke scholieren- en jongerenprojecten het schoolbrede project [ÉÉN] Gelijke behandeling voor iedereen

Schaatsbaan 51 3013 AR Rotterdam Postbus 19192 BD Rotterdam Tel 010-201 02 01 Fax 010-201 02 22 [email protected] www.art1.nl


9


10

DISCRIMINATIE ALGEMEEN: materialenlijst. Kinderboeken fictie Elmer D. McKee Van Holkema & Warendorf (1999)

Recommend Documents