Directie Mw. drs. G.H.M. de Veen

Steunpunt Mantelzorg / Jaarverslag 2010

www.voormantelzorgers.nl

Directie Mw. drs. G.H.M. de Veen

Voorwoord Missie 9 Visie 10 Werkgebied 11 Strategische doelstelling 12 Organigram 13 Verslag bestuur 18 Speerpunten 2010 18 Speerpunt 1 Zicht krijgen op de behoeften van cliënten en zorgvrijwilligers 21 Speerpunt 2 Ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van individuele en groepsgerichte ondersteuning 36 Speerpunt 3 Coördinatie intensieve vrijwilligerszorg 42 Speerpunt 4 Coördinatie intensieve vrijwilligerszorg voor mensen in de terminale fase van hun leven en hun mantelzorgers. 43 Speerpunt 5 Samenwerking met partners uit de sectoren welzijn, wonen, zorg en arbeid 48 Speerpunt 6 Kennisoverdracht over en positief labellen van mantelzorg en intensieve vrijwilligerszorg 52 Speerpunt 7 Kwaliteitszorg 5Z Speerpunt 8 Verwerven van alternatieve financieringsbronnen 55 Speerpunt 9 Realiseren van goede arbeidsomstandigheden voor de werknemers 57 Speerpunten 2011 5

8

Leden van bestuur Mw. A.M.G.H. Bos-van Bun Mw. drs. G.H.G. Leers-Poelmans Dhr. R.P.H. Klinkers RA Mw. mr. M.H.W. Clijsen Mw. drs. A.M.H. Heuvelmans Dhr. A.E. Kleijnen Dhr. drs. A.J.F. Knols Dhr. G.J. Stijnen Leden van de cliëntenraad (CR) Mw. L. Bemer Mw. G. van Hooren Mw. B. Kaetzke Mw. T. Koot Mw. T. Oldenkamp Dhr. H. Moonen Dhr. J. Schöpping Dhr. J. Vroemen Mw. T. van Winsen [email protected] Leden van de vrijwilligersadviesraad (VAR) Dhr. N. Duprez Dhr. A. Van Leth Dhr. W. Otten Mw. J. Pot Mw. A. van der Laan Dhr. S. Vleugels Mw. J. Weekers [email protected]

2

Jaarverslag 2010

60

3

Jaarverslag 2010

Colofon

Na analyse van de kengetallen, de speer punten en aanvullende management gegevens, maar vooral ook terugkijkend op mijn persoonlijke ervaringen in de ‘praktijk’ doen mij het jaar 2010 bestempelen als een ‘kwaliteitsjaar’. Niet dat we in de afgelopen jaren geen kwaliteit hebben geleverd (integendeel!), maar dit jaar was het ‘anders’.

4

Jaarverslag 2010

5

Jaarverslag 2010 / Voorwoord

evreden mantelzorgers T en zorgvrijwilligers Ruim 2 jaar nadat we zijn gestart met de invoering van een kwaliteitsmanagementsysteem bij Steunpunt Mantelzorg is een stevige basis gelegd voor het beheersen en verbeteren van de kwaliteit van de mantelzorgondersteuning en de ondersteuning van de intensieve vrijwilligerszorg. Bestuur, medewerkers, de cliëntenraad, vrijwilligersadviesraad en niet te vergeten onze cliënten en zorgvrijwilligers hebben allen op een positieve en stimulerende wijze bijgedragen aan de ontwikkeling en verbetering van de kwaliteitszorg. Einddoel van deze waardevolle samenwerking zijn tevreden cliënten en zorgvrijwilligers. Door het in gebruik nemen van diverse kwaliteitsinstrumenten heeft Steunpunt Mantelzorg structureel zicht op de tevredenheid van cliënten en zorgvrijwilligers. We zetten de ondersteuning voort waar de tevredenheid voldoende is en pakken gesignaleerde tekortkomingen actief aan. ‘Meten, analyseren en verbeteren’; het geeft de medewerkers van Steunpunt Mantelzorg de benodigde handvatten om te (blijven) werken aan kwalitatief goede en verantwoorde ondersteuning voor onze mantelzorgers, hulpvragers en zorgvrijwilligers. In augustus 2010 is het zover. Het Keurmerkinstituut voert voor het eerst een onafhankelijk onderzoek uit naar de stand van zaken rondom de kwaliteitszorg van Steunpunt Mantelzorg. We zijn zo trots als een pauw wanneer we horen dat we als eerste zelfstandige organisatie in de informele zorg in Nederland het HKZ-kwaliteitscertificaat mogen ontvangen. Reden om samen met de burgemeester van Maastricht, Onno Hoes, op 25 november 2010 het glas te heffen.

mantelzorgers en hun behoefte aan ondersteuning onmisbaar. Gelukkig wordt het belang van dit onderzoek steeds vaker onderkend en gefinancierd. Ook het Steunpunt verleent regelmatig haar medewerking aan onderzoek op het terrein van mantelzorg en/of mantelzorgondersteuning. Zo is onlangs door het Sociaal Cultureel Planbureau een onderzoek uitgevoerd naar de redenen waarom partners van een hulpbehoevende persoon geen hulp aanvragen. Door dit kwalitatieve onderzoek hebben we meer inzicht gekregen in de denk- en handelswijze van mantelzorgers. De onderzoeksgegevens tonen aan dat veel mantelzorgers van mening zijn dat zij zelf de beste zorg aan hun partner kunnen bieden. En dat deze hulpbehoevende partner vaak ook geen vreemde in huis wil. Het hebben en vasthouden van de eigen regie is voor beiden zeer belangrijk. Vrienden, bekenden en buren willen ze verder niet belasten met hun vragen om hulp. Hulp vragen staat voor veel mantelzorgers gevoelsmatig gelijk aan toegeven dat je de situatie niet aankunt. In de praktijk van de mantelzorgondersteuning worden onze consulenten en mantelzorgmakelaar regelmatig geconfronteerd met de gevolgen van deze denkwijze. Veel mantelzorgers bereiken we pas in een laat stadium, meestal op het moment dat er al duidelijke signalen van overbelasting waarneembaar zijn. Terwijl uit voorafgaand wetenschappelijk onderzoek blijkt dat je met vroegtijdige mantelzorgondersteuning de beste resultaten bereikt. Met deze wetenschap in gedachte besteedt Steunpunt Mantelzorg, naast het direct ondersteunen van de mantelzorger zelf, steeds meer tijd en aandacht aan de samenwerking met organisaties waar de mantelzorger in een vroeg stadium in beeld is.

Mantelzorgers vragen geen hulp Steunpunt Mantelzorg kan dus sinds 2010 haar werk betrouwbaar, transparant en inzichtelijk maken voor mantelzorgers, hulpvragers, zorgvrijwilligers en subsidiënten. De door het Steunpunt geboden directe ondersteuning stelt mantelzorgers en zorgvrijwilligers in staat hun zorgtaken te vervullen en zonder belemmeringen deel te nemen aan de samenleving. Maar hoe bereik je nu de mantelzorger met deze kwalitatief goede en verantwoorde ondersteuning? Voor de beantwoording van deze vraag is wetenschappelijk onderzoek naar de kenmerken van

Gezamenlijke verantwoordelijkheid Bewustwording en scholing van zorgen welzijnsorganisaties en –professionals waarmee mantelzorgers (en hulpvragers) in aanraking komen is een taak van Steunpunt Mantelzorg die in 2010 zichtbaar is gegroeid. We geven in het contact met deze professionals onze kennis en ervaring in het werken met mantelzorgers door. Op deze manier krijgen meer professionals oog voor het welzijn van de mantelzorger en draagt iedereen bij aan het vroegtijdig signaleren van (over)belasting bij mantelzorgers en het tijdig bieden van ondersteuning.

6


7

Ook landelijk is deze verschuiving te zien in de taakopvatting van steunpunten mantelzorg. Naast directe ondersteuning van individuele mantelzorgers komt er meer aandacht voor kennisoverdracht aan intermediairen. De ondersteuning van mantelzorgers wordt niet meer alleen als taak van een steunpunt gezien, de gezamenlijke verantwoordelijkheid krijgt vorm binnen nieuwe netwerkstructuren, projecten en samenwerkingsafspraken.

Nieuw kantoorpand Een kwaliteitsjaar is het ook omdat Steunpunt Mantelzorg vanaf januari haar nieuwe kantoorpand aan de Sphinxlunet 3 in Maastricht kon betrekken. Nabij station, bushalte en uitvalswegen naar het Heuvelland gelegen, zijn we veel beter bereikbaar voor de mantelzorgers en zorgvrijwilligers. Het is een locatie die goed aansluit bij de boodschap die het Steunpunt wil uitdragen naar haar cliënten: professioneel en laagdrempelig.

Samenwerking Steunpunt Mantelzorg en haar samenwerkingspartners hebben in het verslagjaar tal van nieuwe initiatieven op dit terrein ontwikkeld. Voorbeelden van waardevolle samenwerking in de zorg voor mantelzorgers en hulpvragers zijn; de ontwikkeling van het Netwerk Zorg en Welzijn Wijkgericht in de 4 krachtwijken van Maastricht, het organiseren van Mantelzorgsalons in diverse zorgcentra in Maastricht en de Heuvellandgemeenten, het versterken van werkgroepen gericht op mantelzorgbeleid in zorgcentra, het verzorgen van presentaties over mantelzorg en mantelzorgondersteuning voor praktijkondersteuners, zorgcoördinatoren en docenten, het samenwerken met familievertrouwenspersonen in de GGZ en het uitvoeren van spreekuren over het mantelzorgcompliment in samenwerking met de buurtloketten. En er liggen nog veel meer uitdagingen op dit terrein. Door een goed samenspel van professionals op het terrein van de zorg, welzijn, wonen, arbeid en onderwijs creëren we gezamenlijk een vangnet voor mantelzorgers die even dat steuntje in de rug nodig hebben. En meer oog en begrip voor mantelzorgers vergroot op termijn ook de kwaliteit van de samenwerking tussen de formele en de informele zorg. Dankzij een adequate en plezierige samenwerking met mantelzorgers kunnen hulpbehoevende mensen langer in de thuissituatie blijven wonen. Kennisoverdracht en het initiëren en onderhouden van netwerkcontacten is binnen de ondersteuning van mantelzorgers gegroeid tot een belangrijke kerntaak. Steunpunt Mantelzorg zal in 2011 onderzoeken op welke wijze deze kerntaak verder inhoud en vorm gegeven kan worden.

Speerpunten 2010 De rode draad in het jaarverslag 2010 wordt gevormd door de speerpunten uit het jaarplan 2010 van Steunpunt Mantelzorg. De speerpunten uit het jaarplan worden verder uitgewerkt in doelstellingen, kengetallen, projecten en activiteiten. Mede dankzij onze inspanningen op het terrein van de kwaliteitszorg zijn we nu in staat u een nog completer overzicht van onze ondersteuning aan te bieden. Ik reken erop, dat dit jaarverslag bijdraagt aan het begrip en de waardering voor het werk van mantelzorgers en zorgvrijwilligers. Dat dit werk soms zwaar is, leert het jaarverslag 2010, maar het leert ons ook dat zorgen voor iemand veel voldoening geeft!


Wij zijn blij met de resultaten en met de medewerking die wij van velen ontvangen bij ons werk. In het bijzonder onze bestuursleden, zorgvrijwilligers, samenwerkingspartners, subsidiënten en sponsoren danken wij hartelijk. Gertie de Veen directeur

Mantelzorg is een vanzelfsprekend onderdeel van het leven. Iedereen die zorg biedt aan een ander of zorg nodig heeft, kan een beroep doen op de ondersteuning van Steunpunt Mantelzorg. De inzet van zorgvrijwilligers is daarbij essentieel.

Steunpunt Mantelzorg is een organisatie die mantelzorgers, hulpvragers en zorgvrijwilligers verantwoorde ondersteuning biedt. Het Steunpunt levert met haar ondersteuningsaanbod een bijdrage aan de kwaliteit van leven van mensen die zorg vragen en van mensen die zorg bieden.

8

Jaarverslag 2010 / Missie

9

Jaarverslag 2010 / Visie

Het bieden van verantwoorde ondersteuning aan mantelzorgers, hulpvragers en zorgvrijwilligers om hen in staat te stellen zo goed en zo zelfstandig mogelijk te kunnen blijven deelnemen aan het maatschappelijke leven en/of hun zorgtaken te kunnen blijven uitvoeren. De ondersteuning wordt zowel locaal als regionaal gerealiseerd.

Steunpunt Mantelzorg biedt ondersteuning aan mantelzorgers en hulpvragers in de gemeenten Maastricht, Meerssen, EijsdenMargraten, Valkenburg aan de Geul, Gulpen-Wittem en Vaals en aan de vrijwilligers die werkzaam zijn in de vrijwillige thuiszorg en het Hospice Martinus in Mechelen.

10

Jaarverslag 2010 / Werkgebied

11

Jaarverslag 2010 / Strategische doelstelling

Bestuur

Cliëntenraad (CR)

Vrijwilligersadviesraad (VAR)

Directie

Het bestuur van Steunpunt Mantelzorg voert haar bestuurstaken uit conform de in de statuten beschreven afspraken en in overeenstemming met de Zorgbrede Governancecode. De financiële positie vormt in relatie tot de toename van de hulpvragen en het aantal cliënten voor Steunpunt Mantelzorg een belangrijk risico. Het aantal hulpvragen en cliënten neemt steeds verder toe, maar de financiële middelen blijven achter. Op (korte) termijn is te verwachten dat niet meer aan alle hulpvragen tegemoet gekomen kan worden.

Staf

Administratieve en facilitaire zaken

Ondersteuning mantelzorg

12

Jaarverslag 2010 / Organigram

Financiën

Ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg

13

Jaarverslag 2010 / Verslag bestuur Steunpunt Mantelzorg

14 Jaarverslag 2010 / Verslag bestuur Steunpunt Mantelzorg

15 Jaarverslag 2010 / Verslag bestuur Steunpunt Mantelzorg

Langdurige zorg / AWBZ Personele zaken

Belangen mantelzorgers bij de uitvoering van de Wmo Dementie en Palliatieve zorg

Vrijwilligers/ Ouderen

Dhr. A.E. Kleijnen

Dhr. drs. A.J.F. Knols

Dhr. G.J. Stijnen

Juridische en personele zaken

Mw. drs. A.M.H. Heuvelmans

Mw. mr. H.H.W. Clijsen

Financiën

Secretaris

Mw. drs. G.H.G. Leers-Poelmans

Dhr. R.P.H. Klinkers RA

Voorzitter

Aandachtsgebied

Mw. A.M.G.H. Bos van Bun

Naam

• • • • •

ice voorzitter Wmo-raad Maastricht V Bestuurslid Rode Kruis Redactie adviesraad Zorgbelang Vz Platform uitgeprocedeerde asielzoekers VZ Golfclub

• V oorzitter afdeling Heuvelland Alzheimer Nederland. • Voorzitter netwerk palliatieve zorg Westelijke mijnstreek • Arts met speciale aandacht palliatieve zorg, werkzaam in Hospice Daniken

Lid Wmo-raden Eijsden-Margraten en Gulpen-Wittem

• L id van de Raad van Advies van de bacheloropleiding Management in Zorg en Welzijn van het NCOI gevestigd te Hilversum • Toegevoegd aan het bestuur van de Stichting Kwaliteitskring Limburg (aandachtsgebied leiderschap) gevestigd te Roermond. • Free-lance arbeids- en organisatie-psycholoog, • Adviseur en interim-manager c.q. bestuurder verbonden aan Heuvelmans & Heuvelmans

• V oorzitter Klachtencommissie voor cliënten van Stichting Xonar

• Lid Provinciale Staten van Limburg • Lid Raad van toezicht GroenekruisDomicura • Lid comité van aanbeveling Eetcafé Doe Gewoon van Radar • Lid comité van aanbeveling Borstkankervereniging afdeling Maastricht - Heuvelland • Adviseur CDA afdeling Maastricht (gekoppeld aan Statenlidmaatschap) • Lid Nationaal Comité van aanbeveling van het Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk

Lid Wmo-platform Meerssen

(Neven)functies

1e benoeming: 01 - 04 - 2002 herbenoeming: 01 - 09 - 2006 en 01 - 09 - 2010 aftreden: 01 - 09 - 2014 Zetel op voordracht van het Rode Kruis.

1e benoeming: 26 - 10 - 2006 herbenoeming: 01 - 10 - 2010 aftreden: 01 - 10 - 2014

1e benoeming: 01 - 04 - 2005 herbenoeming: 01 - 10 - 2009 aftreden: 01 - 04 - 2013 Zetel op voordracht van de cliëntenraad.


1e benoeming 14 - 01 - 2007 herbenoeming: 01 - 01 - 2011 aftreden: 01 - 01 - 2015




Eerste benoeming/ moment aftreden

6/6

6/6

5/6

5/6

3/6

3/6

6/6

6/6

Bijgewoonde vergaderingen

Agendapunt

Resultaat

Statutenwijziging

De wijziging van de statuten is in 2010 doorgevoerd. Een belangrijke wijziging vormt de overgang naar het besturingsmodel ‘bestuur met titulaire directie’. Tegelijkertijd is de tenaamstelling van de stichting veranderd in Stichting Steunpunt Mantelzorg Rode Kruis Zuidelijk Zuid-Limburg

Financiële zaken waaronder begroting, subsidie en jaarrekening

Opvallend is de stijging van de personele kosten. Deze kostenstijging is vooral toe te schrijven aan de uitvoering van de van toepassing zijnde CAO Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening en de arbeidsongeschiktheidsverzekering. Het negatieve resultaat van 2010 is gecompenseerd door de inzet van financiële reservemiddelen met als gevolg dat deze fors zijn gedaald.

Managementgegevens

Per 1 januari 2010 beschikt Steunpunt Mantelzorg over 13 professionele medewerkers. Met ingang van 1 juni 2010 bedraagt dit aantal nog 12 personen (8.7 fte). De aansturing geschiedt door een directeur die handelt op basis van een managementstatuut met mandatering door het bestuur.

Managementstatuut

Het managementstatuut, dat al eerder door het bestuur werd vastgesteld, is formeel in werking getreden op 1 mei 2010 na de wijziging van de statuten.

Verzekering bestuurs- aansprakelijkheid

Voor de leden van het bestuur is een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afgesloten.

HKZkwaliteitscertificering

Met trots melden wij dat Steunpunt Mantelzorg als eerste zelfstandige organisatie op het gebied van de informele zorg in Nederland het HKZ-kwaliteitscertificaat heeft behaald. De kwaliteit van de door het Steunpunt geboden ondersteuning wordt systematisch bewaakt en verbeterd.

Huisvesting

Steunpunt Mantelzorg heeft vanaf januari 2010 een nieuw kantoorpand betrokken. De beschikbare faciliteiten, de toegankelijkheid, bereikbaarheid en herkenbaarheid van het kantoorpand maken dat het Steunpunt een optimale ondersteuning aan mantelzorgers, alleenstaande hulpvragers en zorgvrijwilligers kan bieden.

Jaarplan 2011

In het Jaarplan 2011 zijn de speerpunten van de Strategische Visie 2010-2014 uitgewerkt. Het jaarplan op haar beurt is vertaald in een Activiteitenplan Mantelzorgondersteuning 2011 en een Activiteitenplan Ondersteuning Intensieve Vrijwilligerszorg 2011.

Functiebeschrijving directeur

Voor de directeur is een functiebeschrijving vastgesteld.

Waarneming directeursfunctie

De waarneming van de directeur is geregeld in de notitie ‘Waarneming directeursfunctie’, welke door het bestuur is vastgesteld.

16

Jaarverslag 2010 / Agendapunten 2010

17

Jaarverslag 2010

In onderstaande tabel staat een overzicht van de leden van de cliëntenraad (CR). In dit jaar heeft mw. Ellen van Hezik afscheid genomen als vertegenwoordiger voor de gemeente Maastricht. Dhr. Joof Schöpping heeft haar

Zicht krijgen op de behoeften en wensen van mantelzorgers, hulpvragers en zorgvrijwilligers zodat een vraaggericht aanbod gerealiseerd kan worden. Vanaf mei 2010 zijn de consulenten, de mantelzorgmakelaar en de coördinatoren gestart met de invoering van structurele evaluaties binnen de primaire processen mantelzorgondersteuning en ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg. Het is voor alle betrokkenen even wennen. Het inplannen van de (extra) evaluatiegesprekken, het stilstaan bij de ondersteuning en het aangeven van verbeteringen. Maar na enige aanpassing van afspraken en formulieren worden de evaluatiemomenten door de meeste betrokkenen als waardevol gezien. De mening van mantelzorgers, hulpvragers en zorgvrijwilligers over de ontvangen ondersteuning staat nu op papier.

18

Jaarverslag 2010 / Speerpunt 1

gemeente

lid CR

vertegenwoordiger in de Wmo-raad

Maastricht

dhr. J. Schöpping mw. G. van Hooren mw. B. Kaetzke

dhr. J. Schöpping

Eijsden-Margraten

dhr. H. Moonen

dhr. A. Kleijnen (bestuurslid)

Gulpen-Wittem

Vacature

dhr. A. Kleijnen (bestuurlid)

Meerssen

mw. T. Koot

mw. T. Koot

Valkenburg aan de Geul

mw. L. Bemer

mw. L. Bemer

Vaals

Vacature

Vacature

Verslag van de cliëntenraad (met dank aan Tiny Koot en Ellen van Hezik, leden CR)

De verzamelde evaluatiegegevens worden halfjaarlijks geanalyseerd en indien nodig als actiepunt toegevoegd aan het jaarplan. De resultaten uit de eerste analyse van de evaluatiegegevens bevestigen gelukkig onze verwachting dat de meeste mantelzorgers en zorgvrijwilligers zeer tevreden zijn over de ontvangen ondersteuning. De volgende 2 aandachtspunten zijn meegenomen in het jaarplan van 2011:

De cliëntenraad vertegenwoordigt de mantelzorgers in Maastricht en de Heuvellandgemeenten: Meerssen, Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul. De cliëntenraad is het afgelopen jaar vier keer bijeen geweest. Onderwerpen van bespreking zijn geweest: de HKZ-kwaliteitscertificering van Steunpunt Mantelzorg. Met zorg is gekeken naar en geadviseerd over onder andere de leveringsvoorwaarden, de gedragscode en de klachtenregeling voor cliënten. Als eerste zelfstandige Steunpunt in Nederland heeft Steunpunt Mantelzorg Rode Kruis ZZL op 14 september de HKZ certificering gekregen. We mogen oprecht gelukkig zijn met deze erkenning. Als cliëntenraad dragen wij dit ook uit naar de aangesloten gemeenten. Een aantal leden van de cliëntenraad is ook vertegenwoordigd in de Wmo-raad van de

• Beperkte telefonische bereikbaarheid van het Steunpunt • Steunpunt Mantelzorg is nog bij veel mantelzorgers onbekend

19

taken in de cliëntenraad en de vertegenwoordiging in de Wmo-raad overgenomen. De inspanningen voor de werving van vertegenwoordigers voor de gemeenten Gulpen-Wittem en Vaals hebben helaas (nog) geen resultaat opgeleverd.


betreffende gemeente. Op deze wijze behartigen zij de belangen van de mantelzorgers in de gemeenten en vragen steeds weer aandacht voor mantelzorg en mantelzorgondersteuning die onder andere door Steunpunt Mantelzorg wordt geboden. Er wordt dan ook steeds meer een beroep gedaan op de mantelzorgondersteuning zoals educatieve activiteiten, informatie en advies, praktische ondersteuning en mantelzorgcontact waaronder de mantelzorgsalons. Als cliëntenraadsleden hebben we de opening van het nieuwe kantoor in Maastricht en de uitreiking van het HKZ kwaliteits-certificaat aan Steunpunt Mantelzorg door burgemeester Onno Hoes als bijzondere gebeurtenissen ervaren. De cliëntenraad (met een afgevaardigde in het bestuur van het Steunpunt Mantelzorg) heeft in 2010 op haar wijze een bijdrage geleverd aan het goed functioneren van het Steunpunt.

De vrijwilligersadviesraad (VAR) bestaat uit minimaal 11 en maximaal 13 stemgerechtigde leden, die bij voorkeur actief zijn als vrijwilliger bij Steunpunt Mantelzorg. Daarbij wordt uitgegaan van een deelname in de VAR van

Het ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van verantwoorde, laagdrempelige, individuele en groepsgerichte mantel zorgondersteuning en ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg.

maximaal 3 personen uit de gemeente Maastricht en per Heuvellandgemeente 1 persoon en 2 vrijwilligers die werkzaam zijn in het Hospice Martinus.

gemeente

lid vrijwillige (terminale) thuiszorg

lid zorgvrijwilligers Hospice Martinus

Maastricht

Dhr. A. Van Leth Dhr. S. Vleugels Mw. J. Weekers Mw. J. Pot

Dhr. N. Duprez

Eijsden-Margraten

Dhr. W. Otten

Mw. A. van der Laan

Gulpen-Wittem / Meerssen / Valkenburg / Vaals

Vacature

Vacature

Verslag van de vrijwilligersadviesraad (met dank aan Alard van Leth en Niek Duprez)

Een greep uit de besproken onderwerpen tijdens de vier vergaderingen van de VAR in 2010.

De VAR behartigt de gemeenschappelijke belangen van de vrijwilligers. Zij vertegenwoordigt de vrijwilligers van de organisatie in het besluit-/ beleidsvormingsproces van de organisatie, daar waar het gaat om vrijwilligerswerk. Dat de VAR als belangrijk voor het Steunpunt wordt ervaren is af te leiden uit het feit dat de raad om advies wordt gevraagd bij diverse aangelegenheden die de vrijwilligers betreffen en hun werkzaamheden voor Steunpunt Mantelzorg.

• Vrijwillige coach • Klachtenregeling • HKZ-certifiëring • Vrijwilligersbeleid • Zorgvrijwilligers competenties • Gedragscode • Ondersteuningsovereenkomst Steunpunt Mantelzorg - cliënt • Werving nieuwe zorgvrijwilligers

Mantelzorgondersteuning is de verzamelterm voor alle voorzieningen en diensten die de draagkracht van mantelzorgers vergroten en/of de draaglast verlichten. Mantelzorgondersteuning is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de lokale overheid, zorgaanbieder, eerstelijns hulpverlener, welzijnsinstelling, vrijwilligersorganisatie, verzekeraar, werkgever en natuurlijk Steunpunt Mantelzorg. Steunpunt Mantelzorg biedt, naast de hulp aan mantelzorgers en hun naasten, ook ondersteuning aan individuele hulpvragers die geen of (te) weinig gebruik kunnen maken van mantelzorg. Deze ondersteuning noemen we vervangende mantelzorg en omvat de diensten ziekenhuisbegeleiding en vrijwillige thuiszorg. Binnen mantelzorgondersteuning kan een onderscheid worden gemaakt tussen directeen indirecte ondersteuning. Directe ondersteuning wordt direct aan de mantelzorger geboden, dit kan zowel individueel als groepsgewijs gebeuren. Bij het bieden van adequate steun staat de eigen regie en keuzevrijheid van de mantelzorger centraal. Iedere mantelzorgsituatie is uniek en de geboden ondersteuning dient een antwoord te zijn op de hulpvraag van de betreffende mantelzorger waardoor draaglast en draagkracht weer (meer) in balans komen. In dit kader biedt Steunpunt

Ofschoon de VAR geen beslissingsbevoegdheid heeft ervaar ik de samenwerking tussen VAR en directie als waardevol voor de organisatie omdat er met aandacht gekeken wordt naar beleid dat de intensieve vrijwilligerszorg betreft.

20


21


Mantelzorg de volgende basisfuncties: informatie en advies, praktische hulp, educatie, respijtzorg en emotionele steun. Indirecte ondersteuning omvat alle activiteiten die niet direct aan mantelzorgers en hulpvragers worden geboden, maar wel van invloed zijn op hun situatie. Elders in dit jaarverslag leest u meer over de nieuwe initiatieven gericht op deze kennisoverdracht en netwerkontwikkeling.

Met cliënten van Steunpunt Mantelzorg worden mantelzorgers en hulpvragers bedoeld uit de gemeenten Maastricht, Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Meerssen, Vaals en Valkenburg aan de Geul die ingeschreven staan bij Steunpunt Mantelzorg. Wanneer in onderstaande tabellen gesproken wordt over mantelzorgers dan betreffen de gegevens mensen die een naaste verzorgen en ondersteuning van het Steunpunt ontvangen. Hulpvragers zijn cliënten van het Steunpunt die gebruik maken van de vrijwillige (terminale) thuiszorg. Eind 2009 staan 2.467 cliënten ingeschreven bij het Steunpunt. Eind 2010 is dit aantal gestegen naar 3.043 cliënten; 2.222 mantelzorgers en 821 hulpvragers. Dit is een stijging van 19 %.

Tabel 1: cliënten per gemeente

Tabel 4: mantelzorgers naar leeftijd

gemeente

2009

2010

Maastricht

1.606

1.988

Eijsden-Margraten

219

Gulpen-Wittem

leeftijdscategorie

2010

382

jonge mantelzorgers (0 – 24 jaar)

59

262

43

ouder dan 65 jaar

459

142

201

59

1.114

Meerssen

186

230

44

onbekend (het grote aantal heeft met de overgang naar het nieuwe cliënt- registratiesysteem te maken)

Vaals

81

111

30

totaal

2.222


154

198

44

buiten werkgebied

79

53

- 26

totaal

2.467

3.043

576

Tabel 5: nieuw ingeschreven mantelzorgers

(cliënten = mantelzorgers en hulpvragers die geregistreerd staan bij het Steunpunt)

Tabel 2: mantelzorgers per gemeente

gemeente

2009

2010

Maastricht

407

277

Eijsden-Margraten

50

53

Gulpen-Wittem

43

53

Meerssen

57

38

gemeente

2009

2010

Maastricht

1.155

1.377

222

Vaals

23

28

Eijsden-Margraten

176

215

39


54

39

Gulpen-Wittem

121

170

49

Buiten werkgebied

20

14

Meerssen

142

168

26

totaal

654

502

Vaals

67

90

23


122

155

33

buiten werkgebied

48

47

-1

gemeente

2009

2010

totaal

1.831

2.222

391

Maastricht

49

70

(mantelzorgers = cliënten die een naaste verzorgen en ondersteuning van het Steunpunt ontvangen)

Eijsden-Margraten

15

7

Tabel 3: mantelzorgers naar geslacht

Gulpen-Wittem

6

8

Tabel 6: uitgeschreven mantelzorgers

geslacht

2010

Meerssen

10

12

vrouw

1.518

Vaals

4

2

man

649

Valkenburg a/d Geul

3

7

onbekend

55

buiten werkgebied

6

1

totaal

2.222

totaal

93

107

22


23


24

Jaarverslag 2010

25

Jaarverslag 2010

Tabel 7: hulpvragers vrijwillige (terminale) thuiszorg gemeente

2009

2010

Maastricht

451

611

Eijsden-Margraten

43

Gulpen-Wittem

Tabel 10: nieuw ingeschreven hulpvragers gemeente

2009

2010

160

Maastricht

163

200

47

4

Eijsden-Margraten

15

15

21

31

10

Gulpen-Wittem

12

16

Meerssen

44

62

18

Meerssen

27

22

Vaals

14

21

7

Vaals

4

7

Valkenburg a/d Geul

32

43

11


15

15

Buiten werkgebied

31

6

- 25

Buiten werkgebied

22

2

totaal

636

821

185

totaal

258

277

(hulpvragers = cliënten die gebruik maken van de vrijwillige (terminale) thuiszorg)

Tabel 11: uitgeschreven hulpvragers

Tabel 8: hulpvragers naar geslacht geslacht

2010

vrouw

532

man

195

onbekend

94

totaal

821

Tabel 9: hulpvragers naar leeftijd leeftijdscategorie

2010

25 – 65 jaar

98

Ouder dan 65 jaar

470

Onbekend

253

totaal

821

26


27

gemeente

2009

2010

Maastricht

59

103

Eijsden-Margraten

11

8

Gulpen-Wittem

6

4

Meerssen

4

17

Vaals

1

3


6

8

Buiten werkgebied

5

2

totaal

92

145


Tabel 12: gerealiseerde individuele mantelzorgondersteuning gemeente

informatie en advies

praktische hulp

emotionele steun

totaal 2010

Maastricht

1.237

1.150

445

2.832

Eijsden-Margraten

228

146

66

440

Gulpen-Wittem

209

197

79

485

Meerssen

197

110

51

358

Vaals

96

102

22

220


203

98

39

340

totaal

2.170

1.803

702

4.675

Uit ervaring blijkt dat het bereiken van jonge mantelzorgers moeizaam verloopt. Steunpunt Mantelzorg bereikt bepaalde groepen jonge mantelzorgers niet of onvoldoende met haar ondersteuningsaanbod. Daarom heeft Steunpunt Mantelzorg in 2010 het projectvoorstel ‘Uitbreiding en versterking van de ondersteuning van jonge mantelzorgers van 12 tot 18 jaar ‘ ingediend bij de Provincie Limburg. Het project

Tabel 13: gerealiseerde individuele ondersteuning zorgvrijwilligers

(gerealiseerde individuele mantelzorgondersteuning = aantal inzetten van mantelzorgconsulent en mantelzorgmakelaar ten behoeve van bovenstaande basisfuncties mantelzorgondersteuning)

Het Mantelzorgcompliment is een jaarlijkse vergoeding voor mantelzorgers. De overheid spreekt met het uitreiken hiervan haar waardering uit voor het werk dat mantelzorgers verrichten. Hulpvragers die (mantel)zorg ontvangen van een familielid, vriend of buur, kunnen het Mantelzorgcompliment, dat bestaat uit een geldbedrag van € 250,-, schenken aan de naaste die voor hen zorgt. Mantelzorgers en hun naasten, die willen weten of ze in aanmerking komen voor deze vergoeding, hebben in de maanden oktober en november een afspraak gepland voor één van de spreekuren van Steunpunt Mantelzorg. Dankzij samenwerking met de Heuvellandgemeenten en welzijnsorganisatie Trajekt in Maastricht zijn de spreekuren dit jaar voor het eerst aangeboden in alle gemeenten en in 5 wijken in Maastricht, zodat mantelzorgers de mogelijkheid hebben om dicht bij huis een spreekuur te bezoeken. De spreekuren worden uitgevoerd door de mantelzorgmakelaar van Steunpunt Mantelzorg.

28


omvat de ontwikkeling van de ‘Wat een geluk dat jij er bent’- pakketten, een website voor jonge mantelzorgers en een documentaire over jonge mantelzorgers. Het bereik van specifieke groepen jonge mantelzorgers wordt verder vergroot door het initiëren en versterken van de samenwerking met partners uit het onderwijs, de thuiszorg, de GGZ en de jeugdgezondheidszorg.

Mantelzorgers zijn onmisbaar in de zorg voor kwetsbare en hulpbehoevende mensen en verdienen onze waardering en respect! Zij maken het mogelijk dat hun naasten die beperkt zijn door een ziekte of een handicap toch gewoon thuis kunnen blijven wonen en deel kunnen nemen aan het maatschappelijke leven. In de week van 10 november (Dag van de Mantelzorg) hebben de wethouders Breed Welzijn van Maastricht en de Heuvellandgemeenten de mantelzorgonderscheidingen van Steunpunt Mantelzorg uitgereikt aan de volgende personen;

basisfunctie

2010

informatie en advies

421

praktische hulp

2

emotionele steun

68

begeleiding

217

totaal

708

(gerealiseerde individuele ondersteuning zorgvrijwilligers = aantal inzetten van coördinatoren intensieve vrijwilligerszorg ten behoeve van bovenstaande basisfuncties ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg)

Tabel 14: deelnemers groepsgewijze ondersteuning

• Maastricht: Mw. A. van Geleen-Hendrikx • Meerssen: Mw. D. Boumans • Margraten: Mw. J. Coolen- Meex • Valkenburg aan de Geul: Mw. M. Hamacher • Eijsden: Mw. M. Liegeois • Gulpen–Wittem: Dhr. J. Lukkien • Vaals: Mw. M. Kleinevoss - Frösch

29

gemeente

2009

2010

Maastricht

970

1.491

521

Eijsden-Margraten

132

188

56

Gulpen-Wittem

167

217

50

Meerssen

95

163

68

Vaals

64

99

35


164

143

- 21

Onbekend

86

108

22

totaal

1.678

2.409

731


Tabel 15: groepsgewijze mantelzorgondersteuning

Tabel 15: groepsgewijze mantelzorgondersteuning (vervolg)

activiteit

soort activiteit

nieuw

activiteit

soort activiteit

nieuw

Anders leren omgaan met stress en piekergedrag

themabijeenkomst

X

Mantelzorgsalon Meerssen

mantelzorgcontact

X

Stilstaan bij zorgen

cursus

X

Bezoek glasblazerij

mantel-uit activiteit

X

Rondleiding in Gouvernement


X

Blijf fit, eet gezond

themabijeenkomst

X

Stadswandeling Maastricht


X

Bezoek Dahliatuin


Tiltechnieken

training

Even tijd voor mezelf

themabijeenkomst

X

Vakanties met zorg

themabijeenkomst

Goed voor jezelf zorgen

cursus

X

Veranderd gedrag na een CVA

themabijeenkomst

X

Workshop ‘Eens even lekker lachen’

themabijeenkomst

X

Wandeling in Valkenburg aan de Geul


X

Mindfullness; introductie

themabijeenkomst

X

Eenvoudig masseren voor mantelzorgers

training

X

PGB, iets voor mij?

themabijeenkomst

Ontdek je eigen kracht

themabijeenkomst

X

Samen zingen

mantel-uit activitieit

X

Workshop ‘Boetseren’


X

Viering Dag van de Mantelzorg: ‘Het geheim van optimisme en geluk’

mantel-uit activiteit en themabijeenkomst

X

mantelzorgcontact

X

Workshop ‘Vlaaien bakken’

Workshop voor jonge mantelzorgers: ‘Everybody can be a model’


Workshop ‘Schilderen’


Workshop ‘Percussie’


Eindejaarsviering 2010


Contactgroep dementie Maastricht

mantelzorgcontact

Contactgroep dementie Vilt

mantelzorgcontact

‘Omgaan met dementie’ door dr. Anneke van der Plaats

cursus

High Tea voor jonge mantelzorgers

mantelzorgcontact

HotSpot kookclub voor jonge mantelzorgers

mantelzorgcontact

‘Indoor-Karten’ voor jonge mantelzorgers

mantelzorgcontact

X

Eenvoudig leren ontspannen

training

X

Mantelzorgsalon Gulpen

mantelzorgcontact

X

Mantelzorgsalon Maastricht

mantelzorgcontact

X

30


X

31


Met veel plezier heeft Steunpunt Mantelzorg mantelzorgers in de maand september uitgenodigd voor deelname aan de nieuwe workshop ‘Eens even lekker lachen’. Als je veel zorgen hebt, schiet het lachen er soms bij in. Heel begrijpelijk, maar wel jammer. Een positieve of humoristische kijk op het leven helpt mantelzorgers de zorgtaken beter aan te kunnen. Humor helpt relativeren en is hoe dan ook een belangrijk communicatiemiddel. En: lachen is gezond! Het geeft een positief gevoel en leidt tot stemmingsverbetering en ontspanning. Tijdens de workshop werken mantelzorgers aan de eigen gezondheid, door de zorgen even te vergeten en weer eens even goed te lachen. Naast een gezellige en ontspannen avond ontvangen de mantelzorgers meer informatie over de positieve effecten van lachen. Met een drankje en wat lekkers wordt het een informatieve en gezellige avond.

Iedereen is er naar op zoek, velen vinden er stukken en brokken van, maar wat maakt ons precies gelukkig? De Belgische schrijver Leo Bormans vroeg het aan 100 geluksprofessoren uit 50 landen. Geen dromers en filosofen maar onderzoekers en wetenschappers, van Amerika tot China, van Australië tot IJsland en Japan. Hun kennis en wijsheid verzamelde hij in het unieke boek ‘Geluk: The World Book of Happiness’. Ter gelegenheid van de viering van de Dag van de Mantelzorg 2010 hebben ruim 160 mantelzorgers zijn lezing over geluk bijgewoond waarin hij hen meenam naar de kern van het geluk en een positieve levensstijl. De lezing werd afgesloten met honderd concrete tips die bijdragen aan een wereld van geluk, voor de mantelzorger zelf en zijn naaste.

Eind 2009 is Steunpunt Mantelzorg gestart met de ontwikkeling van een laagdrempelige vorm van mantelzorgcontact: de zogenaamde ‘Mantelzorgsalon’. Op een vast dagdeel per maand kunnen mantelzorgers de salon binnenlopen voor een kopje koffie en een praatje. Iedere salon start met een korte inleiding over een actueel mantelzorgthema. Bijvoorbeeld over aanpassingen in de AWBZindicatiestelling of over een nieuwe vorm van respijtzorg. Centraal staat echter de ontmoeting tussen mantelzorgers onderling en het contact met de mantelzorgconsulent van Steunpunt Mantelzorg bij wie ze terecht kunnen met al hun vragen. Eind 2010 is in de gemeenten Maastricht, Meerssen en Gulpen-Wittem een Mantelzorgsalon gerealiseerd. De opening van de salons in de gemeenten Valkenburg aan de Geul, Vaals en Eijsden-Margraten heeft plaats in de eerste helft van 2011.

32

Jaarverslag 2010

33


Tabel 16: groepsgewijze ondersteuning zorgvrijwilligers activiteit

soort activiteit

nieuw

Anders leren omgaan met stress en piekergedrag

themabijeenkomst

X

Introductiecursus zorgvrijwilligers

cursus

Verkorte introductiecursus zorgvrijwilligers

cursus

Blijf fit, eet gezond

themabijeenkomst

X

Omgaan met dementie

cursus

X

Dementie

themabijeenkomst

ECO-bijeenkomsten Hospice

intervisie

Intervisiebijeenkomst vrijwillige thuiszorg

intervisie

Social hour/ Vrijwilligersfoyer

ontmoeting/ontspanning

Rondleiding Gouvernement


Tiltechnieken

training

Communicatie vrijwilligers en beroepskrachten

themabijeenkomst

Herfstwandeling


Wereldreligies

themabijeenkomst

Viering Dag van de Vrijwilliger


Vrijwilligers verwendag van Fonds NutsOhra


Eindejaarsviering 2010


De Vrijwilligersfoyer is een sfeervolle ontmoetingsplek voor zorgvrijwilligers. Een plek waar vrijwilligers onder het genot van een kopje koffie elkaar kunnen ontmoeten, ervaringen kunnen uitwisselen en geïnformeerd worden over actuele thema’s die het zorgvrijwilligerswerk betreffen. Ook mensen die belangstelling hebben voor het zorgvrijwilligerswerk zijn van harte welkom tijdens de Vrijwilligersfoyer. Loop gewoon eens een keertje binnen! De Vrijwilligersfoyer vindt 1 keer per kwartaal plaats in het kantoor van Steunpunt Mantelzorg.

(met dank aan Jan Boom, zorgvrijwilliger) Om 11 uur kwamen we bij elkaar in de hal van het Kruisherenhotel in Maastricht waar we getrakteerd werden op een heerlijke kop koffie of thee met daarbij een lekker stuk Limburgse vlaai. Langzaamaan druppelden er steeds meer vrijwilligers binnen tot het aantal van ruim 60 bereikt was. In het Kruisherenhotel, dat gevestigd is in een Gotische kerk met klooster, kregen we een rondleiding. We verzamelden op de binnenplaats van het klooster, de pandhof, waar duidelijk te zien was hoe de moderne tijd en de Middeleeuwen gecombineerd werden. De gids vertelde ons dat het gebouw sinds de 16e eeuw vele bestemmingen heeft gehad. Zo nam in de 18e eeuw het Franse leger het gebouw in beslag en in de 20e eeuw werd een deel van het gebouw gebruikt door het Rijkslandbouwkundig proefstation. Het hotel, dat er nu in is gevestigd, is zo ingericht dat de oorspronkelijke architectuur onverlet is gelaten. Alles wat nieuw is, kan in 3 maanden weg worden gehaald, zonder het oorspronkelijke gebouw te beschadigen. Het Kruisherenhotel beschikt over zestig individueel gedecoreerde designkamers, waarvan we er enkele mochten bekijken.

X

X

X

Rond 12.15 uur gingen we te voet, per fiets of auto richting Maas, want het volgende onderdeel van het uitstapje was een boottocht. Onderweg

34


35


deelden de deelnemers hun talrijke en interessante ervaringen in het vrijwilligerswerk en zo voelden de nieuwelingen zich al snel thuis in de groep en leerden de anderen elkaar weer wat beter kennen, want de sfeer was uitstekend. Ook tijdens de korte boottocht naar Slavante gingen de gesprekken onverminderd voort. Tijdens de tocht vertelde de kapitein via de geluidsinstallatie uitvoerig over Maastricht, het Bonnefantenmuseum, het Gouvernement (en speciaal nog over verdrag van Maastricht) en de St-Pietersberg. Hieraan werd echter weinig aandacht besteed. De vrijwilligers hadden elkaar zelf teveel te vertellen. Na aankomst bij de steiger begon de klim naar Buitengoed Slavante op de St. Pietersberg. Onderweg genoten we al van de weidse blik over het prachtige Maasdal. In de salon van het uit 1846 daterende romantische gebouw werden we getrakteerd op een overheerlijke lunch met soep, koffie of thee en smakelijk belegde broodjes. Tijdens de lunch hield de snipverkouden Gertie nog een toespraak waarin ze alle vrijwilligers dankte voor hun onvermoeibare inzet gedurende het afgelopen jaar. Om 3 uur zetten we onze boottocht weer voort tot aan de Belgische grens en vervolgens weer terug naar Maastricht. We arriveerden daar rond 4 uur en bedankten Marlies en Fieke, die ook dit uitstapje weer tot in de puntjes hadden georganiseerd.

Tabel 19: uitgeschreven zorgvrijwilligers

Intensieve vrijwilligerszorg coördineren en aanbieden aan mantelzorgers en hulpvragers in de vorm van respijtzorg, ziekenhuisbegeleiding en vervangende mantelzorg. Tabel 17: zorgvrijwilligers per type inzet

gemeente

2010

Maastricht

7

Eijsden-Margraten

1

Gulpen-Wittem

2

Meerssen

1

Vaals

0

Valkenburg a/d Geul

2

buiten werkgebied

2

totaal

15

Tabel 20: wachtlijst vrijwillige thuiszorg

type inzet

2009

2010

Hospice

43

50

Vrijwillige thuiszorg

116

totaal

159

gemeente

2009

2010

7

Maastricht

49

71

22

144

28

Eijsden-Margraten

2

7

5

194

35

Gulpen-Wittem

0

4

4

Meerssen

8

15

7

Vaals

0

0

0

Valkenburg a/d Geul

1

6

5

buiten werkgebied

1

0

-1

totaal

61

104

42

Tabel 18: zorgvrijwilligers per gemeente gemeente

2009

2010

Maastricht

72

97

25

Eijsden-Margraten

16

20

4

Gulpen-Wittem

22

24

2

Meerssen

12

12

0

Vaals

5

13

8

Gezelschap


9

9

0

Samen erop uit

buiten werkgebied

23

19

-4

Oppas/aanwezigheid

totaal

159

194

35

Hulp bij vrijetijdsbesteding

Tabel 21: meest voorkomende hulpvragen vrijwilligerszorg

Terminale zorg

36


37


Eind 2010 heeft Steunpunt Mantelzorg de procedure ‘Wachtlijstbeheer respijtzorg en vervangende mantelzorg’ ingevoerd. Mantelzorgers c.q. hulpvragers die gebruik willen maken van respijtzorg of vervangende mantelzorg worden in eerste instantie op een wachtlijst geplaatst. Het verantwoord koppelen van een zorgvrijwilliger aan een hulpvraag kost namelijk de nodige tijd en de vraag naar respijtzorg en vervangende mantelzorg overtreft structureel het aanbod. De wachtlijst wordt door de coördinatoren intensieve vrijwilligerszorg beheerd in MezzoRegistratie, het cliëntregistratiesysteem van Steunpunt Mantelzorg. Het koppelen van een zorgvrijwilliger aan een hulpvrager die op de wachtlijst staat vindt plaats aan de hand van een aantal toewijzingscriteria zoals urgentie, wachttijd, prioriteit en matchingscriteria (wensen en behoeften van mantelzorgers, hulpvragers en zorgvrijwilligers). Er geldt geen wachtlijst voor vrijwillige thuiszorg bij terminale hulpvragers, bij ziekenhuisbegeleiding en bij vragen voor respijtzorg of

vervangende mantelzorg in situaties die door de mantelzorgconsulent, -makelaar en/of verwijzers als crisissituatie (ernstige signalen van overbelasting bij mantelzorger en/of vermoeden van verwaarlozing hulpvrager) worden aangewezen. Gedurende de periode dat mantelzorgers c.q. hulpvragers op de wachtlijst staan wordt volgens een vastgestelde frequentie telefonisch contact met hen opgenomen. Het doel van dit contact is meerledig, namelijk: • mantelzorgers c.q. hulpvragers laten merken dat we nog op zoek zijn naar een geschikte zorgvrijwilliger, • inventariseren of de wensen van de mantelzorgers c.q. hulpvragers veranderd zijn, • door te beschikken over recente informatie gaat het koppelen sneller en blijven langer wachtenden ook beter in beeld, • mantelzorgers op de hoogte brengen van andere ondersteuningsmogelijkheden die Steunpunt Mantelzorg biedt,

Tabel 22: koppelingen zorgvrijwilligers en hulpvragers gemeente

2009

2010

Maastricht

182

274

92

Eijsden-Margraten

4

20

16

Gulpen-Wittem

17

23

6

Meerssen

15

19

4

Vaals

2

6

2


16

14

-2

totaal

239

356

+ 118

(koppelingen = het aantal zorgvrijwilligers dat incidenteel of structureel wordt ingezet bij een hulpvrager)

38


39

Jaarverslag 2010

Tabel 23: beëindigde koppelingen gemeente

2009

2010

Maastricht

75

135

Eijsden-Margraten

1

9

Gulpen-Wittem

6

12

Meerssen

5

8

Vaals

2

2


6

3

totaal

95

169

Steunpunt Mantelzorg merkt de gevolgen van deze maatschappelijke ontwikkelingen in de praktijk van alle dag. Het aantal nieuwe hulpvragen van mantelzorgers en hulpvragers stijgt voortdurend. Het team zorgvrijwilligers groeit gestaag maar kan de stijging van de vraag naar intensieve vrijwilligerszorg niet bijhouden. Hierdoor ontstaat binnen de intensieve vrijwilligerszorg een wachtlijst. Eind 2010 bestaat deze wachtlijst uit 104 hulpvragers. Door deze maatschappelijke ontwikkelingen en de wijzigingen in het zorgstelsel is uitbreiding en vernieuwing van het brede veld van (de ondersteuning van) intensieve vrijwilligerszorg harder nodig dan ooit. Steunpunt Mantelzorg is daarom eind 2010 gestart met het werven van aanvullende financiële middelen voor de uitvoering van het project: ‘Innovatie binnen de intensieve vrijwilligerszorg’.

Tabel 24: uren inzet zorgvrijwilligers

Het project omvat de volgende deelprojecten:

type inzet

2009

2010

Vrijwillige (terminale) thuiszorg

21.924

34.563

12.639

Ziekenhuis begeleiding

1.521

1.530

9

Hospice Martinus

5.460

5.460

0

totaal

28.905

41.553

12.648

Steunpunt Mantelzorg ondersteunt in 2010 meer dan 3000 mantelzorgers/hulpvragers en 194 vrijwilligers in de intensieve vrijwilligerszorg. Mantelzorgers en zorgvrijwilligers geven samen ongeveer 80% van de zorg aan mensen thuis. Zonder deze inzet zou het Nederlandse zorgsysteem niet houdbaar zijn. De vraag naar informele zorg groeit (Mezzo, 2010). Diverse ontwikkelingen in de samenleving zijn daarvan de oorzaak:

40


1. Coördinatie en uitvoering campagne ‘Het Europese jaar van het Vrijwilligerswerk.’ Steunpunt Mantelzorg wil uitbreiding van het team zorgvrijwilligers bereiken door actieve deelname aan de landelijke campagne ter gelegenheid van het ‘Het Europese jaar van het Vrijwilligerswerk.’ (EJV). 2. ‘Vrijwillige Coaches’ Zorgvrijwilligers van Steunpunt Mantelzorg krijgen begeleiding van twee professionele coördinatoren intensieve vrijwilligerszorg . Uit de evaluatiegesprekken blijkt dat de zorgvrijwilligers deze persoonlijke begeleiding erg op prijs stellen. En extra begeleiding van zorgvrijwilligers komt diens werk ten goede. Daarom start Steunpunt Mantelzorg met het aanstellen van vrijwillige coaches. Dit zijn vrijwilligers die (meestal) zelf al jaren ervaring hebben opgedaan in het zorgvrijwilligerswerk en hun ervaring willen gebruiken in de begeleiding van collega-zorgvrijwilligers. Dankzij de inzet van deze vrijwillige coaches krijgt de (kandidaat-) zorgvrijwilliger de aandacht en begeleiding die hij of zij verdient. Verder kunnen ervaren zorgvrijwilligers, in hun rol als vrijwillige coach, hun talenten kwijt in uitdagend vrijwilligerswerk.

1. het aantal chronisch zieken neemt toe, 2. de indicatiestelling voor professionele zorg wordt strenger, 3. zorgvragers blijven langer zelfstandig wonen met bijpassende zorg, 4. de opnameduur in ziekenhuizen wordt steeds korter, 5. het aantal eenpersoons huishoudens neemt toe (individualisering), 6. het aantal ouderen neemt toe (vergrijzing), 7. en het aantal jongeren in de maatschappij neemt af (ontgroening).

41


3. Spreekuur informele zorg in de wijk Doel van het spreekuur informele zorg in de wijk is mantelzorgondersteuning en intensieve vrijwilligerszorg gecombineerd, dichtbij huis en het dagelijkse leven aan te bieden. Het spreekuur is bedoeld voor zowel mantelzorgers als (kandidaat-) zorgvrijwilligers in de wijk. Mantelzorgers kunnen er terecht voor informatie en advies, doorverwijzing en ondersteuning door zorgvrijwilligers. (Kandidaat-)zorgvrijwilligers kunnen tijdens het spreekuur terecht voor informatie en advies, ondersteuning en informatie over intensieve vrijwilligerszorg.

Intensieve vrijwilligerszorg coördineren en aanbieden ter ondersteuning van mensen in de palliatief terminale fase van hun leven en hun mantelzorgers, in de thuissituatie en het Hospice Martinus. In het kader van de terminale palliatieve zorg aan zieken in Hospice Martinus (Sevagram) in Mechelen, werken beroepskrachten en het team zorgvrijwilligers van Steunpunt Mantelzorg intensief samen. Het doel van de zorgvrijwilligers is een zo persoonlijk mogelijk afgestemd verzorgingsaanbod te bieden aan mensen in de laatste fase van hun leven. De geboden zorg van de vrijwilligers is niet alleen gericht op de bewoners maar ook op hun mantelzorgers. De meesten voelen zich door deze aandacht en zorg van beroepskrachten en zorgvrijwilligers in Hospice Martinus ‘thuis’. Sinds augustus 2010 worden alle mantelzorgers en gasten van Hospice Martinus structureel ingeschreven bij Steunpunt Mantelzorg zodat zij via de Nieuwsbrief regelmatig worden

42


Optimaliseren van de samenwerking met partners uit de sectoren welzijn, wonen, zorg en arbeid. Mantelzorgers vragen niet snel hulp, ondanks de vaak zware zorgtaak die zij vervullen. Dit feit blijkt uit steeds meer wetenschappelijk onderzoek. Het Sociaal Cultureel Planbureau heeft een recent onderzoek uitgevoerd bij mantelzorgende partners van mensen met dementie (Iemand moet het doen, 2010).

geïnformeerd over het ondersteuningsaanbod. Met betrekking tot deze registratie zijn samenwerkingsafspraken gemaakt met het team beroepskrachten van Sevagram en is een specifiek aanmeldformulier ontwikkeld. Volgend op deze schriftelijke informatie neemt een mantelzorgconsulent zo spoedig mogelijk telefonisch contact op met de mantelzorger en gaat na of de mantelzorger behoefte heeft aan aanvullende ondersteuning. De structurele registratie van mantelzorgers stelt Steunpunt Mantelzorg tevens in staat met regelmaat de geboden vrijwillige ondersteuning aan mantelzorgers en hulpvragers in Hospice Martinus te evalueren. In 2010 heeft het team zorgvrijwilligers in Hospice Martinus weer een vrijwillige inzet van maar liefst 5.460 uur geleverd.

Waarom vragen mantelzorgers niet snel om hulp? Op de eerste plaats vinden veel mantelzorgers dat ze zelf de beste zorg aan hun partner bieden. En deze hulpbehoevende partner wil vaak óók geen vreemde in huis. Verder willen beide partners familie en vrienden niet belasten met vragen om hulp. Tot slot staat voor veel mantelzorgers hulp vragen gevoelsmatig gelijk aan toegeven dat je de situatie niet aankunt. De dagelijkse praktijk leert echter dat het belangrijk is om in een vroeg stadium gebruik te maken van ondersteuningsmogelijkheden. Hierdoor vermindert de kans op overbelasting. Mantelzorgers herkennen zich echter niet in persberichten over een ondersteuningsaanbod. Ze zeggen regelmatig, nadat ze met het water aan de lippen het Steunpunt bereiken: “Had ik dit maar eerder geweten”.

43


Met de wetenschap dat mantelzorgers zelf niet met een hulpvraag komen investeert Steunpunt Mantelzorg veel tijd in het informeren van en samenwerken met organisaties die de mantelzorger in een vroeg stadium in beeld hebben. Steunpunt Mantelzorg vraagt hun medewerking in het vroeg signaleren van (dreigende) overbelasting bij mantelzorgers en de doorverwijzing naar het Steunpunt. Samenwerking vindt plaats rondom concrete casuïstiek tussen medewerkers van het Steunpunt en medewerkers van zorgorganisaties, welzijnsorganisaties, onderwijsinstellingen en werkgevers. In de volgende tabel ziet u een overzicht van de wegen via welke mantelzorgers het Steunpunt bereiken. Daarnaast neemt Steunpunt Mantelzorg deel aan projecten en overlegstructuren waarin samenwerking in de ondersteuning van mantelzorgers en zorgvrijwilligers centraal staat. Een aantal voorbeelden van deze projecten volgen na het overzicht.

Tabel 25: eerste contact mantelzorgers/hulpvragers 1e contact met Steunpunt Mantelzorg via (geordend naar frequentie) 1

Zorgorganisatie/beoefenaar

2

Spreekuur Mantelzorgcompliment 2010

3

Familie/vrienden/kennissen

4

Bijeenkomst

5

Bericht krant

6

Dag van de Mantelzorg 2010

7

Registratiekaart

8

Bericht website

9

Huisartsenpraktijk/praktijkondersteuner

10

Zorgloket

11

Nieuwsbrief

12

Welzijnsorganisatie/vrijwilligerscentrale

13

Folder

14

Patiënten-/ouderorganisatie

15

Hospice Martinus te Mechelen

16

Onderwijsinstelling

17

Mezzo/Mantelzorglijn

44


45

Jaarverslag 2010

Tabel 26: samenwerking welzijn, wonen, zorg en arbeid projecten en andere samenwerkingsvormen

doel

samenwerkingspartner(s)

Samen sterk na een beroerte. Steunpunt Mantelzorg verzorgt op verzoek van Maestro de scholing voor mantelzorgers.

Verbeteren van de zelfredzaamheid van oudere CVA-patiënten die na revalidatie naar huis mogen en het verminderen van de belasting van de mantelzorger

Universiteit Maastricht/ Vivre/ Trajekt/ GroenekruisDomicura (GKD)

Netwerk Palliatieve Zorg Heuvelland

De kwaliteit, kwantiteit en bereikbaarheid van palliatieve zorg in het Heuvelland optimaliseren voor mensen in de palliatieve fase en voor hun naasten.

Alle voorzieningen die betrokken zijn bij PZ (thuiszorg/huisartsen, ziekenhuis, verpleeg- en verzorgingshuizen, hospices, vrijwilligers- en mantelzorgorganisaties)

Goud en Netwerk Ouderenzorg Maastricht/ Heuvelland

Het behouden of verbeteren van de kwaliteit van leven van zelfstandig wonende 75-plussers.

Huisartsen en andere zorgverleners in de eerste lijn, de GGD Zuid Limburg, patiëntenorganisaties, GGZinstellingen, welzijnsinstellingen, ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen en gemeenten in Maastricht-Heuvelland

Netwerk Zorg en Welzijn Wijkgericht

Samenwerking en onderlinge afstemming in de wijk. Het komt erop neer dat: - professionals van verschillende organisaties werkzaam in dezelfde wijk/buurt of gemeente elkaar én elkaars werkwijze kennen en elkaar soepel kunnen inschakelen indien nodig; - er een goed gezamenlijk bereik is van doelgroepen; - er zicht is op de mogelijkheden bij mensen in hun eigen omgeving.

Ouderenadvies Trajekt, De Zichtbare Schakel (GKD), praktijkondersteuners, Wmo-loket Maastricht

Door het ontwikkelen van mantel zorgbeleid wil St. Gerlachus laten zien dat mantelzorgers belangrijk zijn in de ondersteuning van de cliënt. Het erkennen van mantelzorgers en waardering uiten voor het werk dat zij verrichten zijn basisvoorwaarden voor het verlenen van verantwoorde zorg en een goed samenspel met formele zorgverleners.

Zorgcentrum Sint Gerlachus

Project ‘Mantelzorgbeleid St. Gerlachus’

46


Tabel 26: samenwerking welzijn, wonen, zorg en arbeid (vervolg)

47

Alzheimercafé (mantelzorgconsulent levert structureel of op verzoek een bijdrage aan het café)

Het Alzheimercafé is een laagdrempelige ontmoetingsplaats voor mensen met dementie, hun partners, familie, vrienden, hulpverleners en andere belang stellenden. Onder begeleiding praten ze met elkaar over hun ervaringen en belevenissen in verband met het ziektebeeld. Bezoekers ervaren begrip en voelen zich minder alleen door de ontmoeting met anderen die hetzelfde meemaken.

Alzheimervereniging Maastricht/ Heuvelland

Informele zorgnetwerken Heuvelland

Deze samenwerkings-verbanden hebben als doel afspraken te maken over het verlenen van vrijwilligershulp in de zorg.

Bestuursvrijwilligers uit de informele zorg. Deze netwerken zijn per gemeente georganiseerd

ZorgSaam Maastricht

De deelnemende organisaties zijn van mening dat een goede onderlinge samenwerking een betere en meer efficiënte vrijwillige inzet bij cliënten mogelijk kan maken en zij willen elkaar hierin ondersteunen. Om dit te bereiken willen zij ervoor zorgen dat er voor een goede, onderlinge informatie-uitwisseling tot stand komt en, waar mogelijk, een betere afstemming van activiteiten.

Stichting Horizon, Trajekt, Humanitas afdeling Maastricht, MEE Maastricht, De Zonnebloem Maastricht, St. Algemene Hulpdiensten Scharn, Rode Kruis

Project ‘Tijd voor respijt’

De ontwikkeling van een brochure waarin mantelzorgers de weg wordt gewezen in de voorzieningen op het gebied van respijtzorg.

Expertisecentrum Maatschappelijke Ondersteuning Limburg (EMOL), Huis voor de Zorg, Platform Mantelzorg Limburg, Mezzo

Partner in ‘Binnenspel’

‘Binnenspel’ is een driejarige (2010-2012) campagne op initiatief van het Huis voor de Zorg, gericht op het versterken van de sociale cohesie in Limburg. Een speciaal accent wordt gelegd op wonen, welzijn en zorg.

Huis voor de Zorg


Tabel 26: samenwerking welzijn, wonen, zorg en arbeid (vervolg) Taskforce Mantelzorg Limburg

gerealiseerde activiteiten

2010

Gastlessen ‘Do you care’ Porta Mosana College (HAVO/VWO en sector VMBO)

12

Presentatie Regionaal Overleg Cliëntenraden Maastricht

1

Presentatie Arcus College

1

Presentatie GroenekruisDomicura vakgroep Oncologie

1

Presentatie Maatschappelijk werk AZM

1

Presentatie ViaIRO

1

Gemeenten, en zorgaanbieders Vivre, Cicero en Sevagram

Presentatie praktijkondersteuners (POH’ers) Medisch Centrum Caberg

1

Provincie Limburg

Presentatie Jubileumfeest Seniorenraad Valkenburg

1

Workshop Kenniscafé Leeuwenborgh College

2

Presentatie Herensociëteit Meerssen

1

Presentatie Project Community aanpak eenzaamheid

1

Presentatie Salon Vroenhof Valkenburg

1

Presentatie AltraCura Thuiszorg

1

Presentatie Buurtnetwerken Meerssen

1

Presentatie Contactgroep Ypsilon Maastricht

1

Presentatie RIAGG-ouderenzorg Maastricht

1

Presentatie Wmo-raad Meerssen

1

Presentatie Wmo-raad Maastricht

1

Presentatie Zonnebloem Meerssen

1

Presentatie Wmo-bijeenkomst Meerssen

1

totaal

32

Taskforce Mantelzorg in Limburg is een platform dat zich inzet voor mantelzorgers in Limburg, in het bijzonder voor het creëren van betere voorwaarden voor deze mensen en hun ondersteuning.

Provinciaal platform bestaande uit sleutelfiguren uit de overheid, het maatschappelijke veld en het bedrijfsleven

De Vrijwilligerscentrale helpt mensen bij het zoeken naar passend vrijwilligerswerk. Daarnaast ondersteunt zij organisaties op alle gebieden van vrijwilligerswerk.

Gemeente Vaals

Mantelzorgsalons

Het bieden van laagdrempelig mantelzorgcontact.

Project ‘Uitbreiding en versterking van de ondersteuning van jonge mantelzorgers van 12 tot 18 jaar’

Het realiseren, uitbreiden en versterken van het ondersteuningsaanbod voor jonge mantelzorgers van 12 tot 18 jaar.

Project ‘Innovatie in de intensieve vrijwilligerszorg’

Vernieuwing en uitbreiding van het brede veld van (de ondersteuning van) intensieve vrijwilligerszorg.

Vrijwilligerscentrale Vaals

Tabel 28: overdragen van informatie en kennis over mantelzorg

Provincie Limburg

Het overdragen van kennis over en het uitdragen, bekendmaken en positief labellen van mantelzorg en intensieve vrijwilligerszorg. Steunpunt Mantelzorg heeft naast de directe ondersteuning van mantelzorgers en zorgvrijwilligers in het afgelopen jaar veel tijd en aandacht besteed aan kennisoverdracht over mantelzorg en mantelzorgondersteuning aan intermediairen. Het onderhouden van netwerkcontacten en het overbrengen van kennis behoort steeds meer tot de kerntaken van Steunpunt Mantelzorg. Op

48

Jaarverslag 2010 / Speerpunt 5/6

basis van deze kennis zijn intermediairen zich meer bewust van de positie van mantelzorgers, nemen ze eerder signalen van (dreigende) overbelasting waar, bieden ze waar mogelijk zelf ondersteuning aan mantelzorgers, verloopt de samenwerking met mantelzorgers beter en verwijzen ze de mantelzorgers voor aanvullende ondersteuning door naar Steunpunt Mantelzorg.

49


‘Do you care?’ is de titel van het lespakket voor het voortgezet onderwijs over mantelzorg en de problematiek van jonge mantelzorgers. Steunpunt Mantelzorg is in het schooljaar 2009-2010 gestart met het geven van deze lessen binnen de sectoren VMBO en HAVO/VWO van het Porta Mosanacollege. Het Steunpunt wil met dit lesprogramma het onderwerp mantelzorg bespreekbaar maken binnen de groep jongeren maar ook tussen leerkrachten/mentoren en leerlingen. Leerkrachten en mentoren zijn hierdoor beter toegerust om (dreigende) overbelasting bij jonge mantelzorgers te signaleren. De jongeren die in hun directe omgeving te maken hebben met een zorgsituatie zijn zich na deelname meer bewust van de risico’s van overbelasting en weten de weg naar ondersteuning te vinden.

Steunpunt Mantelzorg informeert cliënten, zorgvrijwilligers en relaties over actuele ontwikkelingen onder andere via de Nieuwsbrief die 4 x per jaar verschijnt. De Nieuwsbrief wordt in een oplage van 5500 stuks verspreid binnen Maastricht en de Heuvellandgemeenten. Een deel van deze oplage zal in het jaar 2011 vervangen worden door een digitale Nieuwsbrief. Er wordt op dit moment hard gewerkt aan het actualiseren en uitbreiden van het e-mail bestand van mantelzorgers, zorgvrijwilligers en externe relaties. Via de website van het Steunpunt kunnen bezoekers zich aanmelden voor deze digitale versie.

De website van het Steunpunt wordt met regelmaat geactualiseerd en iedere maand voorzien van nieuwe berichten en verslagen. Deze website bevat ook het meest actuele overzicht van de mantelzorgactiviteiten en activiteiten voor zorgvrijwilligers. In het verslagjaar is de website in totaal 6470 keer bezocht waarvan 3995 keer door unieke bezoekers. Verder is de website aangevuld met kwaliteitsdocumenten zoals de leveringsvoorwaarden, de klachtenregeling en het privacyreglement en kan de bezoeker de actuele en oude versies van de Nieuwsbrief downloaden. Eind 2010 is gestart met de samenstelling van het onderwerp ‘Meest gestelde vragen’ en begin 2011 wordt, in samenwerking met jonge mantelzorgers, gestart met de ontwikkeling van een eigen website voor deze doelgroep. Parallel aan de samenstelling van deze website wordt een film/documentaire gemaakt over het leven van jonge mantelzorgers. Deze film wordt gemaakt in samenwerking met PJP-producties (Kresj-tv/L1).

In al haar PR-uitingen werkt Steunpunt Mantelzorg aan het bevorderen van een positieve beeld vorming over mantelzorg en zorgvrijwilligerswerk. De meeste mensen geven gewoon mantelzorg of doen gewoon zorgvrijwilligerswerk. Ze vinden dit vanzelfsprekend. Het is belangrijk dat de mantelzorgers en kandidaat-zorgvrijwilligers zich herkennen in de boodschap die het Steunpunt uitdraagt. Gebeurt dit niet of onvoldoende dan worden de mantelzorgers niet bereikt en potentiële zorgvrijwilligers gemist. In de beeldvorming wordt vooral ook de kracht en het positieve van de mantelzorg en zorgvrijwilligerswerk naar voren gebracht. Dat zorgen voor elkaar een verrijking kan zijn voor beiden. En dat je met een beetje ondersteuning de zorgtaken beter kunnen uitvoeren of beter kunt combineren met andere levenstaken.

50

Jaarverslag 2010

51


De verbeterpunten uit de klachtenregeling, FOBO-meldingen, interne en externe audit, tevredenheidmetingen en managementgegevens uit MezzoRegistratie worden gebruikt ter beoordeling van: • de kwaliteit van de ondersteuning van Steunpunt Mantelzorg; • de doeltreffendheid van het kwaliteitsmanagementsysteem. De beschikbare gegevens over het jaar 2010 zijn begin 2011 geanalyseerd en de verbeterpunten uit deze analyse zijn meegenomen in de directiebeoordeling 2011.

Het beheersen en verbeteren van de kwaliteit van mantelzorgondersteuning en ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg door de invoering van een kwaliteitsmanagementsysteem.

In 2009 is gestart met de invoering van kwaliteitszorg bij Steunpunt Mantelzorg. Het streven is om eind 2010 te werken volgens een kwaliteitsmanagementsysteem. Het doel van het kwaliteitsbeleid van Steunpunt Mantelzorg is verbetering van de kwaliteit van de ondersteuning door Steunpunt Mantelzorg en de beoordeling van de doeltreffendheid van het kwaliteitsmanagementsysteem op basis van weten regelgeving, landelijke afspraken én wensen en behoeften van de cliënten en zorgvrijwilligers. Door de primaire en ondersteunende processen van Steunpunt Mantelzorg te beheersen en te verbeteren wordt de kwaliteit van de ondersteuning van de mantelzorg en de ondersteuning van de intensieve vrijwilligerszorg verbeterd.

handboek kan het Steunpunt op systematische wijze invulling geven aan die beheersmaatregelen. Daarnaast geeft het kwaliteitshandboek derden inzicht in de wijze waarop Steunpunt Mantelzorg kwaliteit beheerst.

De centrale doelstelling van het kwaliteitsbeleid van Steunpunt Mantelzorg is het continue streven naar tevredenheid van de cliënten en zorgvrijwilligers.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Het kwaliteitsbeleid wordt uitgewerkt in een kwaliteitsmanagementsysteem. Dit systeem wordt beschreven in het kwaliteitshandboek van Steunpunt Mantelzorg. Het kwaliteitshandboek heeft de functie van ‘spoorboekje’ voor het kwaliteitssysteem. Op een overzichtelijke wijze wordt vastgesteld voor welke aspecten beheersmaatregelen getroffen moeten worden door de organisatie. Aan de hand van het kwaliteits-

52


Op basis van de geanalyseerde onderzoeksgegevens zoekt Steunpunt Mantelzorg continu naar mogelijkheden om de doeltreffendheid en doelmatigheid van de processen te verbeteren. In de directiebeoordeling beschrijft de directeur jaarlijks de verbeterpunten. De acties die voortkomen uit deze verbeterpunten worden opgenomen in het jaarplan 2011.

Het kwaliteitsmanagementsysteem is erop gericht de kwaliteit van de ondersteuning voortdurend te verhogen. Om de kwaliteit van de geleverde ondersteuning te meten en analyseren en- op basis van de wensen en behoeften van de cliënten en zorgvrijwilligers - te verbeteren, wordt gebruik gemaakt van de volgende instrumenten:

Steunpunt Mantelzorg heeft in het verslagjaar geen klachten ontvangen van cliënten en zorgvrijwilligers.

Fouten en bijna-ongelukken worden bij Steunpunt Mantelzorg gemeld door de medewerkers en hebben betrekking op cliënten, medewerkers, zorgvrijwilligers of andere relaties. Iedere FOBO-melding leidt tot een preventieve dan wel verbetermaatregel op lokaal of beleidsniveau. In 2010 zijn geen FOBO-meldingen ontvangen.

Klachtenregeling cliënten en zorgvrijwilligers FOBO (Fouten, Ongevallen en Bijna Ongevallen) meldingsprocedure Interne audit Externe audit Meting cliënttevredenheid Meting tevredenheid zorgvrijwilligers Meting tevredenheid medewerkers Meting tevredenheid ketenpartners Meting tevredenheid subsidiënten MezzoRegistratie (managementgegevens uit clientregistratiesysteem)

53


In augustus 2010 heeft het Keurmerkinstituut de handboekbeoordeling uitgevoerd en een externe audit afgenomen. Het resultaat van deze eerste externe audit kunt u lezen in onderstaand persbericht van Mezzo (Landelijke vereniging voor mantelzorgers en zorgvrijwilligerswerk). HKZ certificering voor eerste zelfstandige organisatie in de informele zorg Bunnik, 25 november 2010. Het is de eer aan Onno Hoes, kersverse burgemeester van Maastricht, om op donderdag 25 november het HKZ-kwaliteitscertificaat uit te reiken aan de eerste zelfstandige organisatie in de informele zorg. Het gaat hier om Steunpunt Mantelzorg Rode Kruis Zuidelijk Zuid-Limburg. Deze certificering maakt het werk van het steunpunt niet alleen betrouwbaar en transparant voor mantelzorgers, hulpvragers en zorgvrijwilligers, ook voor financiers wordt hiermee inzichtelijk wat het steunpunt doet. Een belangrijke toegevoegde waarde in tijden van bezuinigingen. Steeds meer organisaties in de informele zorg worden door hun financiers (gemeenten) bevraagd naar de behaalde resultaten. ‘Het is daarom van cruciaal belang om je te onderscheiden in de regio’, aldus Marja Veltman van Mezzo, de Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg. Mezzo streeft al jaren naar het inzichtelijk maken van kwaliteit in de informele zorg met de cliënt als uitgangspunt. Veltman: ‘Het gaat om keuzes maken in wat je wel en niet doet, op een systematische manier werken en meetbaar maken of de cliënt hiermee ook geholpen is. Deze eerste HKZ certificering voor een zelfstandige organisatie in de informele zorg is een mijlpaal en maakt de toegevoegde waarde van dit steunpunt voor de inwoners van Maastricht en omstreken inzichtelijk’.

Het bieden van mogelijkheden tot zelfontplooiing aan de medewerkers en het realiseren van goede arbeidsomstandigheden en een prettige en veilige werksfeer binnen Steunpunt Mantelzorg.

Het optimaal verwerven en inzetten van middelen. Naast Wmo- en VWS-gelden zoekt het Steunpunt naar alternatieve financieringsbronnen waardoor het realiseren van de speerpunten een grotere kans van slagen heeft en/of continuïteit gewaarborgd wordt.

In 2010 werken bij Steunpunt Mantelzorg 12 betaalde medewerkers ten behoeve van mantelzorgondersteuning en ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg. Van het totale aantal fte’s wordt 3.94 fte ingezet ten behoeve van mantelzorgondersteuning en 1.67 fte ten behoeve van de ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg. Eind 2010 is het team versterkt met een mantelzorgconsulent in opleiding.

Steunpunt Mantelzorg heeft in 2010 aanvullende financiering ontvangen voor de uitvoering van de onderstaande projecten en activiteiten: • Startsubsidie van de Provincie Limburg voor de uitvoering van de projecten ‘Innovatie binnen de intensieve vrijwilligerszorg’ en ‘Uitbreiding en versterking van de ondersteuning van jonge mantelzorgers van 12 – 18 jaar in Zuidelijk Zuid-Limburg’.

Met MaetisArdyn is aan het begin van het jaar een contract afgesloten voor een vertrouwenspersoon. In 2010 heeft deze vertrouwenspersoon geen meldingen van incidenten ontvangen. Het ziekteverzuim bedroeg 4,82%.

• Fonds Nuts/Ohra heeft een geweldige verwenactiviteit voor alle zorgvrijwilligers gefinancierd.

54


55


Een mantelzorgconsulent heeft in september de opleiding tot BHV-er met goed gevolg afgerond. De facilitair medewerkster heeft een training ‘ Klantgericht telefoneren’ gevolgd en de telefoniste een cursus notuleren. Tot slot heeft de directeur deelgenomen aan een tweedaagse cursus ‘Effectieve ketenzorg in de praktijk’.

Landelijk zal de druk op mantelzorgers verder toenemen door diverse veranderingen in de zorg. De begeleiding vanuit de AWBZ wordt verder begrensd en afgebouwd. Het beroep op mantelzorgers voor de uitvoering van minder zorggerelateerde taken door zorgorganisaties neemt toe door veranderingen in de financiering van de zorg, zoals de zorgzwaartepakketten. Verder verwacht men een personeelstekort in de zorg en een kortere ligduur in de ziekenhuizen. Preventie en vroegsignalering binnen de eerstelijn worden belangrijker naast de aandacht voor ketenzorg waarbij de mantelzorger vaak de meest constante factor in de zorgverlening is. Redenen genoeg om mantelzorgers in Nederland de komende tijd vanuit de sectoren welzijn, zorg, wonen, onderwijs en arbeid goed in beeld te houden en daar waar nodig zo snel en adequaat mogelijk te ondersteunen. De overheid benadrukt verder in haar beleidsnotitie ‘Zorg die werkt’ dat basiszorg betere bereikbaar moet zijn. De hulpvrager moet weer het vertrouwen krijgen dat de zorg beschikbaar is op het moment dat iemand de zorg nodig heeft. Het beleid van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is gebaseerd op (keuze) vrijheid, verantwoordelijkheid en vertrouwen. Het belang van efficiënte samenwerking tussen formele en informele zorgverleners en de zorg dichter bij de mensen zelf leveren staat centraal. Dit beleid, mits goed uitgewerkt in nieuwe initiatieven, zou voor mantelzorgers in de zorg voor hun naaste een lastenvermindering kunnen betekenen.

56

Jaarverslag 2010

57

Jaarverslag 2010 / Speerpunten 2011

Steunpunt Mantelzorg focust zich het komende jaar op de volgende speerpunten.

Terugkijkend op de afgelopen jaren zien we dat er een verandering plaatsvindt in de taakopvatting van Steunpunt Mantelzorg. Het belang van het bieden van kennisoverdracht aan en samenwerking met intermediairen in het vroegtijdig bereiken en laagdrempelig ondersteunen van mantelzorgers groeit. Steunpunt Mantelzorg gaat onderzoeken op welke wijze het Steunpunt zich het beste kan positioneren en via welke wegen we de mantelzorgers zo adequaat mogelijk kunnen versterken. Verder moet worden bepaald welke samenwerkingspartners belangrijk zijn, welke overlegvormen voor het Steunpunt zinvol zijn en hoe het aanbod naar zorgorganisaties en andere professionals eruit gaat zien.

Dankzij een startsubsidie van Provincie Limburg start Steunpunt Mantelzorg met het project ‘Innovatie binnen de informele zorg’. De volgende delen van het project worden in 2011 opgepakt: • Europees jaar voor het Vrijwilligerswerk • De vrijwillige coach • Spreekuur informele zorg in de wijk

In de tweede helft van het jaar voert Steunpunt Mantelzorg voor het eerst een tevredenheidsmeting uit bij haar totale cliëntenbestand. Via dit onderzoek krijgen we meer zicht op de wensen en behoeften van mantelzorgers die onze ondersteuning ontvangen. Op basis van de resultaten wordt opnieuw gekeken naar de invulling van het ondersteuningsaanbod.

Verbetering/uitbreiding telefonische bereikbaarheid staat bovenaan het wensenlijstje van Steunpunt Mantelzorg en haar cliënten, zorgvrijwilligers en samenwerkingspartners. Naast het inzetten van extra personeel via arbeidsreïntegratie-projecten wordt gekeken naar technische mogelijkheden om de bereikbaarheid te verbeteren.

In 2010 is het Steunpunt op verzoek van zorgaanbieder Sevagram gestart met het onderzoeken van de mogelijkheid het Geerlings Hospice te voorzien van een team zorgvrijwilligers en de coördinatie van deze vrijwilligersinzet onder te brengen bij het Steunpunt. In 2011 wordt naar de concrete invulling gekeken van de samenwerking en worden financiële middelen aangevraagd bij het ministerie van VWS.

Na het succes van de HotSpots in Maastricht start Steunpunt Mantelzorg in mei 2011 met de eerste HotSpot in de gemeente EijsdenMargraten. Een HotSpot is een kookclub voor jonge mantelzorgers van 12 tot 18 jaar waarbij mantelzorgcontact en ontspanning centraal staat. De HotSpot in Eijsden-Margraten wordt gesteund door locale en regionale restaurants.

58

Jaarverslag 2010 / Speerpunten 2011

Dankzij steun van het Ontwerpbureau B2B en Ivengi (Internet solutions en software) start Steunpunt Mantelzorg in 2011 met een website specifiek voor jonge mantelzorgers.

In samenwerking met PJP-producties (Kresj TV/ L1) en jonge mantelzorgers wordt het komende jaar een documentaire gemaakt over het leven van jonge mantelzorgers. Door de publicatie van deze documentaire hoopt het Steunpunt de problematiek van jonge mantelzorgers bij een breder publiek bekend en beter bespreekbaar te maken, de beeldvorming positief te beïnvloeden en de jonge mantelzorgers de weg te wijzen naar ondersteuning.

Het streven is om eind 2011 in elke gemeente binnen het werkgebied van Steunpunt Mantelzorg maandelijks een Mantelzorgsalon te organiseren.

• Controle-audit door Keurmerkinstituut in april 2011 • Overgang van HKZ-schema 2007 naar HKZ-schema 2009 • Beschrijving van Administratieve Organisatie en Interne Controle (AO/IC) • Uitvoering Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI & E) • Meting medewerkers tevredenheid

59

Jaarverslag 2010

Sphinxlunet 3 6221 JD Maastricht T 043 - 321 50 46 E [email protected] W www.voormantelzorgers.nl W www.voorzorgvrijwilligers.nl Samenstelling en redactie

Mw. drs. E.J.M. Schulinck Grafische vormgeving

Ontwerpbureau B2B, Maastricht Fotografie

mantelzorgers en zorgvrijwilligers Polaroid foto’s gesponsord door Ontwerpbureau B2B en The Impossible Project. Drukwerk

Drukkerij Gijsemberg Uitgave

Steunpunt Mantelzorg Rode Kruis ZZL Samenwerkingspartner van Het Nederlandse Rode Kruis

60

Jaarverslag 2010

Steunpunt Mantelzorg / Jaarverslag 2010

www.voormantelzorgers.nl

Directie Mw. drs. G.H.M. de Veen

Recommend Documents