Dikke darmoperatie U wordt binnenkort opgenomen voor een dikke-darmoperatie. De zorg voor, tijdens en na de operatie is gericht op een snel en veilig herstel. Deze folder geeft algemene informatie over het verloop van de opname. Het is goed u te realiseren dat de situatie en het herstel per persoon verschillend kan zijn.
Functie dikke darm Ons voedsel komt via de slokdarm, maag en dunne darm in de dikke darm terecht. De dikke darm is het laatste deel van ons spijsverteringskanaal. In de dikke darm worden vitaminen en vocht weer teruggegeven aan de bloedbaan. Daardoor dikt de inhoud van de dikke darm tot normale ontlasting in. In totaal is de dikke darm 150 cm lang.
Bezoekadressen: Meander Medisch Centrum Maatweg 3 3813 TZ Amersfoort Locatie Baarn Molenweg 2 3743 CM Baarn Locatie Barneveld (Medisch Centrum de Burgt) Nederwoudseweg 17 3772 TD Barneveld Locatie Nijkerk (De Nije Veste) Oranjelaan 104 3862 CX Nijkerk Postadres: Postbus 1502 3800 BM Amersfoort Telefoonnummers: Algemeen: 033 – 850 50 50 Afspraken: 033 – 850 60 70 KvK Gooi en Eemland: 32082917 www.meandermedischcentrum.nl
Het spijsverteringskanaal 5. dikke darm 1. slokdarm a. blindedarm 2. maag b. colon: 3. lever I opstijgend deel 4. dunne darm II dwarslopend deel III dalend deel IV sigmoïd c. endeldarm
Deze informatie is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie waaraan geen rechten kunnen worden ontleend.
Darmaandoeningen Diverticulitis Diverticulitis is een veel voorkomende afwijking in de dikke darm waarbij het slijmvlies door de darmwand uitpuilt door een verhoogde druk. Als deze uitstulpingen (divertikels) ontstoken zijn, dan spreken we van diverticulitis. Er kunnen aanvallen van pijn en koorts optreden en de darm kan vernauwd raken. Poliepen Grote goedaardige poliepen kunnen in alle delen van de darm voorkomen. Als poliepen nog klein zijn, kunnen ze doorgaans met een endoscoop verwijderd worden. Een operatie is dan niet nodig. Voor grote poliepen moet wel een operatie uitgevoerd worden, omdat deze kwaadaardig kunnen worden als ze langer blijven bestaan. Darmkanker Darmkanker kan voorkomen in alle delen van de darm. Het komt het meest voor in de endeldarm, het sigmoïd en het begin van de dikke darm (zie afbeelding). Soms is het nodig een klein deel van de dikke darm te verwijderen, soms zal het nodig zijn een groot deel van de dikke darm te verwijderen. Het kan zijn dat u dan (tijdelijk) een kunstmatige uitgang krijgt voor de ontlasting, een stoma. Als er geen andere oplossing is, is een blijvend stoma noodzakelijk. Colitis ulcerosa Colitis ulcerosa is een ontsteking van de hele dikke darm die meestal goed te behandelen is met medicijnen. Mocht behandeling met medicijnen onvoldoende resultaat bieden, dan zal een operatie noodzakelijk zijn. Ook in dit geval kan een (tijdelijk) stoma geplaatst worden. Ziekte van Crohn De ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van het maag-darmstelsel. Door de ontstekingen in de darmen kunnen deze vernauwd of zelfs afgesloten raken. In het ergste geval moet er geopereerd worden om bijvoorbeeld stukken ontstoken darm te verwijderen.
Herstel na de operatie In Meander Medisch Centrum wordt gebruik gemaakt van een programma waarin het optimale herstel van de patiënt na een dikke-darmoperatie centraal staat. Zo is uit onderzoek gebleken dat het herstel na de operatie versneld kan worden door: Goede voorlichting Een narcose die snel is uitgewerkt Optimale pijnbestrijding Optimale misselijkheidbestrijding Snel herstel darmfunctie Een zo kort mogelijke periode van bedrust, zodat verlies van spierkracht wordt beperkt en de ademhaling wordt gestimuleerd Zo snel mogelijk weer eten en drinken zodat conditie- en gewichtsverlies wordt tegengegaan. Uw eigen bijdrage is zeer belangrijk voor een goed herstel.
Optimale zorg vóór de operatie De chirurg heeft met u de diagnose, behandeling en de gang van zaken besproken. Afhankelijk van het soort operatie zult u een gesprek met de stomaverpleegkundige krijgen.
2 Deze informatie is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie waaraan geen rechten kunnen worden ontleend.
Voorbereiding Afhankelijk van de operatie schrijft de specialist een drankje voor om de darm schoon te spoelen. Bij de meeste darmoperaties krijgt u op de afdeling één tot twee uur voor de operatie een klysma. Indien nodig zal de stomaverpleegkundige bij u langs komen om de plaats te bepalen voor de stoma. Het is belangrijk om tot vlak voor uw opname aandacht voor uw eten en drinken te hebben, zie bijlage 2. Diëtiste Bent u in de laatste zes maanden onbedoeld zes kilo of meer afgevallen, of in de afgelopen maand drie kilo of meer? In dat geval is het noodzakelijk om u door te verwijzen naar de diëtiste. U heeft dan speciale bijvoeding nodig. De diëtiste zal met u bespreken hoe dit het beste kan. Na de operatie kan het zijn dat u zelf onvoldoende van de juiste voedingsstoffen binnen krijgt. Ook dan vragen we de diëtiste hier met u afspraken over te maken. Alcohol en roken Wij raden u aan om alcohol en roken voor de operatie zoveel mogelijk te beperken. Het is aangetoond dat vier weken voor de operatie niet drinken en roken een positief effect heeft op het herstel. Medicijnen Indien u medicatie gebruikt die u voor de operatie dient te stoppen, dan hoort u dat van de anesthesioloog. Slaap- en kalmeringstabletten worden niet meer standaard gegeven voor de operatie. U kunt hier wel naar vragen op de afdeling. Bent u thuis gewend dagelijks slaap- of kalmeringstabletten te gebruiken, dan mag u hiermee doorgaan. De stomaverpleegkundige U krijgt misschien een (tijdelijk) stoma. De stomaverpleegkundige komt bij u langs om samen met u te bekijken waar de stoma het best kan worden aangelegd. Zij geeft informatie en begeleiding aan u en uw naaste familieleden. Na de operatie ondersteunen de stomaverpleegkundige en de verpleegkundige van de afdeling u met de verzorging van de stoma.
Dag van de operatie De behandelend chirurg geeft aan hoelang u van te voren moet worden opgenomen. U meldt zich dan op de aan u doorgegeven afdeling. We ontvangen u daar en zorgen voor verdere begeleiding. Narcose en pijnbestrijding U bent bij de anesthesioloog langs geweest om narcose en pijnmedicatie te bespreken. Voor de operatie gaat u onder algehele narcose. Met het oog op optimale pijnbestrijding heeft u met de anesthesioloog besproken of u een ruggenprik met slangetje (epidurale katheter) krijgt of een pijnstillingspomp die u zelf kunt bedienen. Dit wordt op de operatiekamer ingebracht. U krijgt tijdens de operatie een blaaskatheter. Misselijkheid U krijgt meteen na de operatie op de uitslaapkamer en op de verpleegafdeling al preventief medicijnen toegediend. Deze zorgen ervoor dat u zich minder misselijk voelt. In de dagen na de operatie bouwen we deze medicatie af. Toch kunnen we misselijkheid niet altijd voorkomen. Vooral de grootte van de operatie en de reactie van het lichaam op de operatie en narcose bepalen of u misselijk wordt. Optimale zorg na de operatie Na de operatie zal de chirurg contact opnemen met uw eerste contactpersoon. U gaat na de operatie eerst naar de uitslaapkamer. U zult daar verblijven tot u stabiel genoeg bent (denk aan bloeddruk en dergelijke) om terug te gaan naar de verpleegafdeling. 3 Deze informatie is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie waaraan geen rechten kunnen worden ontleend.
Pijnbestrijding U heeft met de anesthesioloog besproken welke soort pijnbestrijding u na de operatie krijgt: een epidurale katheter of een pijnstillingspomp. Naast deze medicatie krijgt u ook nog viermaal daags pijnstillers in het infuus of in tabletvorm. Het is belangrijk dat u deze tabletten inneemt, ook als u geen pijn heeft. Het is belangrijk de pijn te onderdrukken nog voordat deze optreedt. Verwijderen katheters De epidurale katheter wordt bij een dikke-darmoperatie op de tweede dag verwijderd. U krijgt dan extra pijnstilling in tabletvorm. De epidurale katheter wordt bij een endeldarmoperatie op de derde dag verwijderd. U krijgt dan extra pijnstilling in tabletvorm. Wanneer de epidurale katheter is verwijderd, wordt ook de blaaskatheter verwijderd. Eten en drinken Zodra u terug bent op de afdeling en zich niet misselijk voelt, mag u vrijwel direct gaan drinken. Bent u voor 15:00 uur terug op de afdeling, probeer dan 800 ml (ongeveer zes glazen) heldere dranken te drinken. Bent u na 15.00 uur terug op de afdeling, probeer dan 400 ml (ongeveer drie glazen) heldere dranken te drinken. De avond na de operatie krijgt u een vloeibare maaltijd, u voelt zelf of u in staat bent deze te gebruiken. Vanaf dag 1, dat is de dag na de operatie, mag u ook vast voedsel gebruiken. U zult geen grote hoeveelheden kunnen verdragen. Eet niet meer dan u op kunt, vol is vol. Zie ook bijlage 2. Bewegen Bewegen is niet alleen belangrijk om trombose te voorkomen, maar ook om verlies van spierkracht tegen te gaan. Bovendien is uit onderzoek gebleken dat, wanneer u rechtop zit, de ademhaling beter is. Goed bewegen is dus belangrijk voor een goed herstel. Als de pijn u belemmert om uit bed te komen, geef dit dan aan bij de verpleegkundige, zij kan ervoor zorgen dat uw pijnmedicatie wordt aangepast. De dag van de operatie probeert u, onder begeleiding van de verpleegkundige, vijf minuten tot een uur in de stoel te zitten. De dagen erna komt u over de dag verdeeld, ongeveer zes uur uit bed en loopt u tweemaal daags over de gang. Laxantia Vanaf dag 1 na de operatie start u met een laxeermiddel om verstopping van de darmen te voorkomen. U krijgt dit tweemaal daags aangeboden. Voor een snel herstel is goed bewegen en zo goed mogelijk eten en drinken belangrijk.
Optimale zorg bij ontslag U mag vanaf dag 4 na de operatie naar huis, mits u aan de volgende voorwaarden voldoet: U heeft windjes en/of ontlasting gehad U kunt normale voeding verdragen De pijn is met de juiste pijnstilling onder controle U kunt zich grotendeels zelfstandig verzorgen Medicatie U krijgt instructies mee over het gebruik van de pijnmedicatie. Neem de medicijnen zorgvuldig in, het is belangrijk de pijn te onderdrukken voordat deze optreedt. 4 Deze informatie is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie waaraan geen rechten kunnen worden ontleend.
Complicaties Bij iedere operatie kunnen complicaties optreden. U kunt hierbij denken aan een longontsteking, blaasontsteking, wondinfectie of een lek in de darm. Deze complicaties kunnen, door een kort verblijf in het ziekenhuis, ook thuis optreden. Wij adviseren u daarom ook om thuis tweemaal daags de temperatuur te meten. Mocht deze boven de 38 graden komen, neem dan contact op met het ziekenhuis. Ook bij een van de volgende klachten raden wij u aan contact op te nemen: misselijkheid, braken aanhoudende buikpijn of hevige rugpijn Stoma Indien u een (tijdelijk) stoma heeft, ontvangt u uitgebreide instructie en adviezen voor thuis. Materialen en eventueel extra zorg door de wijkverpleegkundige zijn dan voor u geregeld. U ontvangt een afspraak voor controle op de polikliniek bij de stomaverpleegkundige.
Nazorg Nadat u met ontslag bent wordt u nog eenmaal gebeld door een verpleegkundige van de verpleegafdeling, om te informeren hoe het met u gaat. Mocht u voor die tijd zelf nog vragen hebben, dan mag u altijd zelf ook contact opnemen met het ziekenhuis. U belt dan naar het algemene nummer van Meander Medisch Centrum, 033 - 850 50 50. Tot aan uw eerste poliafspraak: vraagt u tijdens kantooruren naar de polikliniek Chirurgie, vraagt u buiten kantooruren naar de verpleegafdeling waar u opgenomen bent geweest U krijgt een poliafspraak mee bij uw behandelend chirurg. Ook krijgt u instructies voor thuis mee. Hierin staat welke handelingen u wel en niet mag uitvoeren. Zie ook de bijlage 1, tips voor thuis.
Vragen Heeft u voor, tijdens of achteraf vragen over uw operatie, stelt u deze dan aan uw specialist. Het is verstandig uw vragen van te voren op te schrijven. Dan weet u zeker dat u niets vergeet. 1. __________________________________________________________________________________? 2. __________________________________________________________________________________? 3. __________________________________________________________________________________? 4. __________________________________________________________________________________? 5. __________________________________________________________________________________? 6. __________________________________________________________________________________?
Tot slot Als u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met de polikliniek Chirurgie via het algemeen telefoonnummer van Meander Medisch Centrum, 033 - 850 50 50.
5 Deze informatie is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie waaraan geen rechten kunnen worden ontleend.
Bijlage 1 Tips voor thuis Een darmoperatie is een grote operatie. Het herstel verloopt in het begin snel, maar het kan drie tot zes maanden duren totdat u zich volledig hersteld voelt. De gouden regel is dat u geleidelijk aan weer alles mag gaan doen en uitproberen, zolang dit geen aanhoudende toename van klachten geeft. Wissel de eerste dagen rust en activiteiten af, waardoor u geleidelijk aan steeds actiever wordt en minder hoeft te rusten. In principe kunt u - tenzij er nog een vervolgbehandeling nodig is - drie weken na de operatie alle activiteiten weer doen die u voor de operatie ook kon. Wandelen Lopen is goed om uw conditie weer wat te verbeteren en u mag dit doen naar kunnen. Wissel de eerste dagen lopen en rusten goed af. En onthoud: (spier)pijn mag, mits dit na een nachtrust weer verminderd is. Tillen Beperk de eerste week zowel vaak als zwaar tillen. Bouw dit heel langzaam op. Na ongeveer drie weken kunt u normale huishoudelijke taken meestal weer uitvoeren. Fietsen Zodra u zich probleemloos kunt bewegen, mag u het fietsen weer uitproberen, mits u dat tevoren ook deed. Begin rustig en met kleine stukjes in een rustige omgeving. Autorijden Als u zich probleemloos kunt bewegen, kunt u ook weer gaan autorijden. Begin met kleine stukjes in een rustige omgeving. Vraag bij uw autoverzekeraar na of u de eerste tijd na de operatie verzekerd bent. Sporten Als u gewend was om te sporten, kunt u dit meestal na drie weken weer langzaam oppakken. Zorg dat u steeds volledig hersteld bent voordat u wéér gaat sporten. Seksuele activiteiten Vrijen hoeft geen probleem te zijn mits u hierbij de gouden regel in acht neemt. Dus dat u geleidelijk aan weer van alles mag gaan doen en uitproberen, zolang dit geen aanhoudende toename van klachten geeft. Werkhervatting Naast uw algehele conditie vóór de operatie, bepaalt ook de grootte en het verloop van de operatie de duur van uw herstel. Vraagt u zich af in hoeverre uw aandoening of behandeling gevolgen heeft voor het uitoefenen van uw werk, overleg dan met uw specialist of bedrijfsarts. De bedrijfsarts begeleidt de terugkeer naar uw werk. Afspraken over uw werk zullen vaak soepeler verlopen als u de bedrijfsarts al vóór de ingreep informeert of spoedig na de ingreep op de hoogte brengt.
6 Deze informatie is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie waaraan geen rechten kunnen worden ontleend.
Bijlage 2 Voedings- en verzorgingsrichtlijn Uw eigen actieve bijdrage is zeer belangrijk voor een goed herstel. Hieronder kunt u lezen, hoe de dagen rond de operatie eruit zullen zien. Het is daarom handig deze informatiebrochure mee naar het ziekenhuis te nemen. Toelichting Helder vloeibaar dieet: alle heldere dranken, bijvoorbeeld water, thee, limonade. Vloeibaar dieet: bijvoorbeeld vla, yoghurt, soep, pap. Licht verteerbaar dieet: u mag bijna alles weer eten. Vraag de voedingsassistente op de afdeling. Algemeen dieet: u mag alles eten en drinken. Bij diabetes: vraag de diëtiste voor meer informatie.
Dag voor de operatie: Normale voeding Minimaal 1,5 l drinken Vanaf 17.00 uur 800 ml koolhydraatrijk drinken (bijv. limonade, appelsap)
Dag van de operatie: Normale voeding, tot 6 uur voor de opnametijd Helder vloeibaar, tot 2 uur voor de opnametijd Tot 2 uur voor de opnametijd 400 ml koolhydraatrijk drinken (bijv. limonade, appelsap) Epidurale katheter/pijnpompje voor bijbestrijding Blaaskatheter Streven naar minimaal 800 ml drinken Vloeibaar dieet 4 uur na de operatie 5 minuten tot 1 uur in de stoel zitten, met begeleiding 1 pakje nutridrink
Dag 1 na de operatie: Streven naar 1,5 l drinken 2 pakjes nutridrink Vloeibaar dieet, en beschuit. Eventueel uitbreiden 3x daags 1 tot 2 uur uit bed en een wandeling over de gang Verzorging op de rand van het bed Ademhalingsoefeningen
Dag 2: Licht verteerbaar/algemeen dieet 2 pakjes nutridrink Streven naar 1,5 l drinken Infuus wordt afgekoppeld (dit betekent zelf goed drinken) Katheter wordt verwijderd 4 x daags 1 tot 2 uur uit bed en 2x daags een wandeling over de gang Verzorging aan de wastafel of in de badkamer 7 Deze informatie is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie waaraan geen rechten kunnen worden ontleend.
Dag 3: Algemeen dieet 2 pakjes nutridrink Streven naar 1,5 l drinken Mobiliseren verder uitbreiden Infuus wordt verwijderd
Ontslag: Windjes of ontlasting Pijn is met pijnstilling onder controle Normale voeding is te verdragen Zelfstandig in verzorging en mobiliteit
20129_chi_dikkedarmOK_jan14 8 Deze informatie is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie waaraan geen rechten kunnen worden ontleend.
