Digitale diensten in de NOFA-gemeentes

Digitale diensten in de NOFA-gemeentes

Dokkum, 03-06-2009

Door: Marijke de Jager 4e jaar Informatiedienstverlening en –management (IDM) 1e begeleider: 2e begeleider:

Wilco Uitslag Kees Westerkamp

Foto’s: noordoostfriesland.nl

Digitale diensten in de NOFA-gemeentes

Dokkum, 03-06-2009 Door: Marijke de Jager – 288890 4e jaar Informatiedienstverlening en –management (IDM) 1e begeleider: 2e begeleider:

Wilco Uitslag Kees Westerkamp

In opdracht van:

Kabel Noord Gijs van Hesteren

2

Digitale diensten NOFA Foto’s:innoordoostfriesland.nl

Managementsamenvatting De leefbaarheid op het platteland is al jaren een onderwerp waarover veel gesproken wordt. Niet alleen in de regionale media, maar vooral ook op nationaal en Europees niveau. Op Europees niveau worden er regelmatig subsidies verstrekt. Die subsidie moet zorgen dat de leefbaarheid op het (Europese) platteland wordt vergroot. Dit onderzoek richt zich op een deelgebied van het internationale traject Interreg IVb. waarvoor subsidie is gekregen van Europa. Binnen dit traject moet een onderzoek worden uitgevoerd naar welke rol ICT-diensten kunnen spelen op het platteland. Hiervoor is de volgende centrale vraag opgesteld: Welke bijdrage kunnen digitale diensten leveren aan het vergroten van de leefbaarheid in NOFA? De aanleiding van het onderzoek voor Kabel Noord is een bijeenkomst in 2007 waarbij een minisymposium werd gehouden door Doarpsbân met het idee van virtuele loketten. Kabel Noord wilde naar aanleiding daarvan starten met een pilotproject om in 4 tot 7 dorpen in het NOFA-gebied te starten met deze virtuele loketten. Door verschillende omstandigheden is dit niet doorgegaan. Nu er subsidie komt van de Europese subsidieregeling Interreg IV.b voor het project Vital Rural Areas, lijken digitale diensten in de dorpen toch een feit te worden. Om af te bakenen om welk gebied het gaat, wie de bewoners zijn en wat leefbaarheid in dit project inhoudt, is hier eerst desk research naar gedaan. Daarna is gekeken naar de mogelijkheden die er zijn op het gebied van ICT-diensten en wat voor initiatieven er al spelen. Dit is ook met behulp van desk research uitgevoerd. Verklaring begrippen Omdat er meerdere begrippen in omloop waren tijdens dit project (in het begin is gekozen voor wellbeing and services, later is overgeschakeld naar quality of life en in Nederlandse stukken is gekozen voor leefbaarheid) is er tijdens dit onderzoek een model ontstaan die het begrip quality of life met al zijn facetten moet verklaren. Daarbij is gekozen om de volgende facetten mee te nemen: Emotional well-being, interpersonal relations, material wellbeing, personal development, physical wellbeing, self-deremination, social inclusion, rights. In de officiële stukken wordt quality of life gebruikt met een verwijzing naar dat model. Demografisch gebied Het demografisch gebied zijn de gemeenten in NOFA. NOFA is een samenwerkingsverband tussen de 4 gemeenten Achtkarspelen, Dantumadeel, Dongeradeel en Kollumerland c.a. in NoordOost Friesland. NOFA betekent letterlijk de NoordOost Friese Aanpak. 3

Digitale diensten in NOFA

Geografisch gebied Er wonen ongeveer 85.000 mensen in het NOFA-gebied. De laatste jaren is het inwoneraantal in het NOFA-gebied gestaag gegroeid. Voor de komende jaren wordt een lichte daling voorspeld. Er zit verschil in het stijgen/dalen van het inwoneraantal in de verschillende segmenten. De volgende segmenten zijn onderzocht: Jongeren (12-17), jong volwassenen (18-24), singles, gezinnen zonder kinderen, gezinnen met kinderen, ouderen. De meest opmerkelijke veranderingen zijn: Explosieve stijging van ouderen Explosieve daling van jongeren en jong volwassenen Lichte stijging van singles Resultaten Om antwoord te krijgen op de deelvragen is gekeken naar wat de mogelijkheden zijn op het gebied van ICT en innovatie. Er is gekeken naar vergelijkbare projecten en ICTontwikkelingen. Ontwikkelingen op het gebied van ICT en innovatie Web 2.0 brengt allerlei nieuwe ontwikkelingen met zich mee. Deze ontwikkelingen zie je nu veel terug op het internet. Ontwikkelingen die nu vooral spelen op het gebied van ICT en innovatie zijn: sociale netwerken op internet, personalisatie, crowdsourching, digitale televisie en mobiel internet. Mogelijkheden ICT-diensten In Nederland zijn al enkele initiatieven op het gebied van ICT-diensten op het platteland gestart. De initiatieven die vooral in het nieuws zijn gekomen zijn virtuele loketten in de gemeente Aa en Hunze en een virtueel plein in de gemeente Eindhoven. Deze ontwikkelingen richten zich op nieuwe ICT-diensten en proberen daarbij faciliteiten die op het platteland verdwenen zijn op een andere manier terug te krijgen. Initiatieven in NOFA In NOFA zijn ook enkele initiatieven bezig die ervoor kunnen zorgen dat de leefbaarheid kan worden vergroot onder de bewoners. Sommige initiatieven zijn alleen ideeën andere initiatieven zijn reeds tot uitvoering gebracht. Door deze initiatieven te betrekken bij de verdere uitvoering van dit project, kan ervoor zorgen dat er niet meerdere initiatieven in hetzelfde gebied plaatsvinden. Daarnaast zijn er vaak al dingen onderzocht en/of uitgeprobeerd die tijdens dit project kunnen worden gebruikt. Initiatieven die op dit moment spelen en die in meer of mindere mate te maken hebben met ICT-ontwikkelingen zijn: Virtuele loketten, klasseglas, burgernet, krimplab, nijfinster, woon, zorg en welzijnsontwikkelingen, lokale televisie, medialab en Dokkum 3D.

4


Aanbevelingen Met de kennis van de desk research zijn een aantal aanbevelingen geformuleerd. Dit zijn: Virtuele ontmoetingsplek Een virtuele ontmoetingsplek is een plek op het internet voor de bewoners van de dorpen. Zij kunnen thuis inloggen en veel informatie vinden en uitwisselen over onderwerpen die hen bezighouden. Naast deze ontmoetingsplek is er een loket bij een centrale plek in het dorp waar een computer en een televisiescherm staat. Daarmee kan contact worden gemaakt met de virtuele ontmoetingsplek waarbij ook face-to-face contact met bedrijven en diensten in de omgeving gemaakt kan worden. Zorg op afstand Bij zorg op afstand worden cliënten in contact gebracht met bijvoorbeeld de thuiszorgcentrale. De thuiszorg kan zo de cliënt in de gaten houden en de cliënt kan contact zoeken als dat nodig is. Belangrijk is hierbij beeldcontact. De cliënt ziet via de televisie een medewerker van de thuiszorg en de medewerker van de thuiszorg ziet de cliënt ook op de televisie. Naast de thuiszorgmedewerkers, kan ook virtueel contact met de familie plaatsvinden. Mobiel internet: bloggen voor en door jongeren Het idee is om jongeren te laten bloggen over hun leefomgeving voor andere jongeren (en geïnteresseerden) in hun omgeving. Hierbij is het de bedoeling dat ze vooral korte berichten bloggen over onderwerpen die hun bezig houden (zodat ze ook gemakkelijk met de mobiel te bekijken zijn) en daarbij op elkaar kunnen reageren. Centraal moet hierbij staan hoe de leefbaarheid op het platteland voor jongeren verhoogd kan worden. Hierdoor raken jongeren betrokken bij de problemen die er spelen op een manier die voor hun interessant is. Deze aanbevelingen zijn een eerste aanzet voor de op te starten pilots. Implementatie Voor de implementatie van de aanbevelingen naar pilots is een stappenplan opgesteld. Dit stappenplan ziet er als volgt uit: Stappenplan 1. Opstellen werkgroep 2. Oplossingsrichtingen verder uitwerken 3. Keuze voor dorpen 4. Bijeenkomst(en) met dorpsbelangen 5. Definitieve keuze pilots 6. Vinden van lokale partijen voor deelname aan de pilots 7. Detailuitwerking pilots 5


Voorwoord Dit adviesrapport is geschreven in het kader van het afstuderen van Marijke de Jager, 4e jaars student Informatiedienstverlening en –management (IDM) aan de Hanzehogeschool te Groningen. Een dankwoord wil ik uitspreken aan Gijs van Hesteren en Wilco Uitslag voor het geven van informatie en het begeleiden tijdens het tot stand komen van dit eindrapport.

Marijke de Jager 4e jaars student IDM aan de Hanzehogeschool in Groningen

6


Inhoudsopgave Inleiding ................................................................................................................................... 8 Begrippenlijst ........................................................................................................................... 9 H1. Achtergrond en aanleiding................................................................................................ 11 1.1 De opdrachtgever ....................................................................................................................11 1.2 Vital Rural Area .......................................................................................................................17 1.3 Samenwerkende partijen.........................................................................................................18 1.4 Aanleiding................................................................................................................................18 H2. Onderzoeksopzet.............................................................................................................. 19 H3. Theoretische onderbouwing ............................................................................................. 20 3.1 Leefbaarheid en quality of Life ................................................................................................20 3.2 Samenvatting desk research voor de opdrachtgever..............................................................22 3.2.1 Geografisch gebied...........................................................................................................22 3.2.2 Demografische gegevens .................................................................................................22 3.2.3 Faciliteiten ........................................................................................................................23 H4. Mogelijkheden digitale diensten en innovatie ................................................................... 25 4.1 Wat zijn digitale diensten........................................................................................................25 4.1.1 Voorbeelden digitale diensten.........................................................................................25 4.2 Ontwikkelingen op het gebied van ICT(-innovatie) .................................................................29 4.2.1 Ontwikkelingen in NOFA ..................................................................................................31 H5. Aanbevelingen.................................................................................................................. 34 H6. Implementatie/evaluatie .................................................................................................. 37 Literatuurlijst.......................................................................................................................... 38 Bijlagen .................................................................................................................................. 42 Bijlage 1: Desk research – opzet vanuit de opdrachtgever .................................................43 Bijlage 2: Conclusies uit onderzoek Partoer naar voorzieningen op het platteland...........45 Bijlage 3: Waar liggen de partnerregio’s? ...........................................................................48 Bijlage 4: Zoekstrategie .......................................................................................................50 Bijlage 5: Desk Research voor de opdrachtgever (engels) ..................................................51

7


Inleiding Voor u ligt een onderzoek naar hoe de leefbaarheid in NOFA (gemeentes Kollumerland, Achtkarspelen, Dantumadeel en Dongeradeel) met behulp van digitale diensten verhoogd kan worden. De centrale vraag die in het onderzoek beantwoord moet worden is: Welke bijdrage kunnen digitale diensten leveren aan het vergroten van de leefbaarheid in NOFA? De methode van onderzoek in dit rapport betreft desk research en wordt uitgevoerd in opdracht van Kabel Noord en de provincie Fryslân. Kabel Noord is een kabelmaatschappij, die naast televisie ook telefonie en internet levert. Deze diensten kunnen apart of samen afgenomen worden. De aandeelhouders zijn gemeentes en daarom heeft Kabel Noord ook een maatschappelijke functie. In hoofdstuk 1 wordt de aanleiding van het rapport beschreven, in hoofdstuk 2 volgt de theoretische onderbouwing. Daarna wordt in hoofdstuk 3 de onderzoeksopzet behandeld. In hoofdstuk 4 worden de resultaten weergegeven en na de oplossingen die in hoofdstuk 5 worden gegeven, wordt in hoofdstuk 6 ingegaan op de implementatie van de oplossingen. Ik wens u veel plezier bij het lezen van dit rapport!

8


Begrippenlijst De begrippenlijst geeft een korte verklaring van termen, begrippen en afkortingen met betrekking tot dit onderzoek naar de leefbaarheid op het platteland. Bloggen Het regelmatig schrijven van (nieuws)artikelen over de dagelijkse zaken op een eigen internetsite, een digitaal dagboek. Boleaanse operatoren Boleaanse operatoren zijn logische operatoren waardoor de computer kan zoeken. Ze komen uit de logica. Met de functie AND zoek je informatie waarbij meerdere woorden voorkomen. Met OR zoek je de informatie waarin één van de woorden voorkomt (maar het kan ook zijn dat ze er allemaal in staan). Met NOT sluit je een woord uit dat niet gevonden mag worden. Hieronder op het plaatje wordt dit verduidelijkt.

Figuur 1: Boleaanse operatoren

Desk Research Desk research is het verzamelen van informatie uit openbare bronnen, zoals jaarverslagen, databanken, krantenbanken e.d. Vaak heeft het als doel achtergrondinformatie te krijgen over een onderwerp, persoon of bedrijf. Doarpswurk Doarpswurk is een onafhankelijke organisatie die zich richt op het in stand houden en stimuleren van de sociale samenhang en de leefbaarheid van het Friese platteland. Interreg IV.b Interreg IV.b is een financieel instrument van de Europese Unie. Het financiert projecten ter ondersteuning van de internationale samenwerking. Het doel is het vinden van innovatieve manieren om gedeelde problemen in de lidstaten en regio’s aan te pakken.

9


Field Research Het verzamelen, analyseren en interpreteren van gegevens waarvoor men zelf onderzoek moet verrichten. Deze gegevens zijn niet door middel van desk research te achterhalen. Leefbaarheid Met leefbaarheid wordt aangegeven hoe aantrekkelijk een gebied is om er te wonen, werken en leven. NOFA Betekent letterlijk: De NoordOost Friese Aanpak. Er zijn vier gemeentes uit het noorden van Friesland die hieraan meedoen, namelijk Achtkarspelen, Dantumadeel, Dongeradeel en Kollumerland c.a. Partoer Partoer is een Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling in de provincie Fryslân. Ze ondersteunen organisaties en overheden bij maatschappelijke ontwikkelingen op het gebied van Welzijn en zorg. Pilot Pilot betekent letterlijk proef. Hier is het dus een proef om iets nieuws uit te proberen. Quality of life Betekent letterlijk kwaliteit van leven. In paragraaf 2.1 wordt dit begrip verder uitgewerkt. SME SME is een engels begrip en betekent letterlijk Small and Medium Enterprises. Het is vergelijkbaar met de Nederlandse MKB (midden en kleinbedrijf). Triple play Triple play is het aanbieden van digitale radio/televisie, internet en telefonie in één pakket door één aanbieder. Vital Rural Area Vital Rural Ares is een project in binnen Interreg IVb. Het gaat over het bevorderen van de leefbaarheid en het behoud van dienstverlening in plattelandsgebieden. In paragraaf 1.2 wordt dit verder uitgewerkt.

10


H1. Achtergrond en aanleiding In dit hoofdstuk zal in worden gegaan op de achtergrond en aanleiding van dit onderzoek. Als eerste wordt er stilgestaan bij de opdrachtgever. In paragraaf 1.2 wordt verder ingegaan op het project Vital Rural Area’s. In paragraaf 1.3 komen de samenwerkende partijen aan bod. Als laatste zal de aanleiding van het onderzoek worden beschreven. 1.1 De opdrachtgever Kabel Noord is een bedrijf gespecialiseerd in het aanbieden van internet, (digitale) televisie/radio en telefoon, al dan niet samen in een pakket. Kabel Noord is een publiek bedrijf met de gemeenten Ameland, Schiermonnikoog, Dantumadeel, Kollumerland c.a. en Dongeradeel als aandeelhouders. Daarom heeft Kabel Noord geen winstoogmerk. In 1979 is Kabel Noord opgericht als Gemeenschappelijke Regeling en ondertussen zijn er zo’n 25.000 huishoudens aangesloten bij Kabel Noord. Het doel van Kabel Noord is zoveel mogelijk burgers en bedrijven in de gemeenten Ameland, Dantumadeel, Dongeradeel, Kollumerland c.a. en Schiermonnikoog aan te sluiten op de kabel. In 1996 is de bestuurscultuur veranderd en werd Kabel Noord een NV-bedrijf met de gemeenten als aandeelhouders. Infrastructuur Er ligt zo’n 500 km glasvezelkabel in NoordOost Friesland. Dit is de hoofdstructuur. Ook zijn er verbindingen met de stadsring van Leeuwarden en zijn er netwerken met andere kabelbedrijven. Naar de huizen lopen vanaf centrale punten in de dorpen en wijken, coaxkabels. Partners Kabel Noord laat ook andere partijen op het netwerk toe die een meerwaarde voor de klanten betekenen. Eerst werd er samenwerking gezocht met Telekabel (het huidige UPC) en werd internet als product aan het pakket toegevoegd. Een aantal jaren later werd ook @Home (nu Ziggo) verkrijgbaar via het netwerk van Kabel Noord en in 2005 is er gestart met het eigen internetproduct KNID. In 2006 werd ook telefonie via de kabel aangeboden en in 2007 werd begonnen met een combinatieproduct van kabeltelevisie, internet en telefonie. Ook wordt digitale tv aangeboden. (Kabel Noord, 2008)

11


Cijfers Kabel Noord In 2007 had Kabel Noord het jaar afgesloten met een winst van 315.000 euro. Dit was het beste jaar voor Kabel Noord. In onderstaande tabel zijn meer financiële gegevens over Kabel Noord te vinden. De cijfers voor 2008 waren nog niet bekend, maar verwacht wordt dat ook in 2008 winst gemaakt is. (Prima jaar voor Kabel Noord, 2008) Aantal in 2007

eenheid

Omzet

6.556

€ x 1000

Winst

315

€ x 1000

Eigen vermogen

5.701

€ x 1000

Geïnvesteerd in 2007

1.581

€ x 1000

Aantal medewerkers

17,6

fte

Aantal kabelabonnees

23.480

Gewone abonnees

Aantal internetklanten via kabel

9.825

Klanten aangesloten via 3 providers

Tabel 1: Cijfer Kabel Noord

In onderstaande tabellen is te zien waar Kabel Noord de inkomsten vandaan haalt en waaraan het geld wordt uitgegeven:

Figuur 2: Verdeling inkomsten 2008

12


Figuur 3: Verdeling kosten 2008

Producten Kabel Noord levert naast analoge televisie/radio ook digitale televisie/radio, internet en telefonie. Deze producten kunnen gezamenlijk of los afgenomen worden. Radio/televisie In het radio/televisie basisabonnement krijgt de klant zowel analoge als digitale radio/televisie. In het basispakket zitten 46 digitale televisiezenders en 37 digitale radiozenders. Daarnaast zijn er 35 analoge televisiezenders en 38 analoge radiozenders. Andere pakketten die worden aangeboden zijn: - digitaal extra - film - sport - eredivisie live Deze pakketten kunnen als extra pakket tegen extra kosten aangeschaft worden. Internet Internet heeft naast hun eigen internet (KNID), twee andere providers waaruit de klant kan kiezen: UPC en Ziggo. Voor hun eigen internet worden 4 pakketten aangeboden: -KNID Basis -KNID Familie -KNID Comfort -KNID Lauwersland

13


Telefonie Het nieuwste product dat Kabel Noord aanbiedt is telefonie. Telefonie kan aangeschaft worden bij Kabel Noord als de klant al internet en/of televisie van Kabel Noord heeft of dit tegelijk wil aanschaffen. 3-1 pakket Al deze producten worden ook in 1 pakket aangeboden (het triple play principe). De klant heeft dan als voordeel al zijn diensten bij dezelfde aanbieder te hebben, wat voor de klant erg overzichtelijk is. Het voordeel voor het bedrijf is dat het meer verkoopt aan zijn bestaande klanten. Doordat klanten alle drie de diensten afnemen kan er een korting worden gegeven waardoor het ook aantrekkelijker wordt om alles bij dezelfde aanbieder onder te brengen. (Kabel Noord, 2008) In onderstaand schema is te vinden hoe de verdeling is tussen de afgenomen producten:

Figuur 4: Percentage klanten met digitaal product

Promotie Kabel Noord bestaat dit jaar 30 jaar en is daarom een campagne begonnen. Er worden 3 maal dit jaar 30 prijzen verloot onder alle abonnees. Er is geadverteerd in de plaatselijke kranten en op reclameborden langs de weg in Dokkum. Daarnaast wordt de actie (uitgebreid) omschreven op de website.

14


De markt Kabel Noord biedt 3 diensten aan, al dan niet in een pakket (triple play). Daarnaast was triple play voor het eerst het meest verkochte product (22%) op de communicatiemarkt (De doorbraak van triple play, 2009). Daarom is gekozen om de aanbieders te bekijken die ook alle drie deze diensten aanbieden (al dan niet in een pakket). KPN KPN heeft ruim 38 miljoen klanten in Nederland, Duitsland en België. De grootste groep heeft een mobiele telefoon via KPN (ruim 31 miljoen). Ruim 3,9 miljoen klanten hebben een vaste telefoon, 2,5 miljoen hebben breedband internet en ongeveer 800.000 klanten hebben tv via KPN. Het aantal fte’s binnen KPN is 25.000. De jaaromzet van 2008 was € 14,6 miljard en daarvan was € 2,6 miljard winst. (Dit is KPN, z.d.) KPN biedt 3 triple play pakketten aan: InternetPlusBellen Basis en Interactieve TV, InternetPlusBasis extra en interactieve tv en InternetPlusBellen Premium en Interactieve TV. (Internet + Bellen + TV van KPN, z.d.) HetNet, een onderdeel van KPN heeft ook eigen triple play pakketten: Instap Surfen&Bellen&TV kijken en Snel Surfen&Bellen&TV kijken (Surfen, bellen en tv kijken, z.d.) Ziggo Ziggo heeft ruim 3,3 klanten in Nederland. 1,4 miljoen mensen nemen internet af, 1 miljoen mensen (digitale) televisie en er zijn 750.000 internetabonnees. Het aantal fte’s binnen Ziggo is 2620. De jaaromzet was in 2008 1,239 miljard euro. Daarvan was 130,7 miljoen euro winst. (Over Ziggo, bedrijfsprofiel, z.d.) (Ziggo ziet winst, 2009) Ziggo biedt ook 3 pakketten aan: Alles-in-1 Basis, Alles-in-1 Plus en Alles-in-1 Extra. (Alles in 1 ,z.d.) UPC UPC is een internationaal bedrijf dat deel uitmaakt van Liberty global. Er werken zo’n 15.000 mensen bij UPC Europa. Er zijn bij UPC meer dan twee miljoen klanten die (digitale) televisie afnemen. Er zijn bijna 700.000 klanten met breedband internet en een kleine 600.000 mensen neemt telefonie af. (Over UPC, z.d.) (Liberty global, UPC broadband, 2009) Bij UPC kan de klant zelf zijn pakket samenstellen. In iedere categorie zijn 3 keuzes. Het goedkoopste product is gratis. (UPC totaalpakketten, 2009)

15


De bedrijven die hier zijn genoemd zijn vele malen groter dan Kabel Noord. Een vergelijking is daarom moeilijk te maken. Daarnaast zijn de andere bedrijven, bedrijven die zoveel mogelijk winst moeten maken, bij Kabel Noord staat de klant voorop en speelt ook het maatschappelijk belang. Het voordeel voor Kabel Noord is dat ze in een klein gebied veel klanten hebben. Prijsvergelijking De triple play diensten die door de concurrenten aangeboden worden zijn vergelijkbaar met de producten van Kabel Noord. De prijzen verschillen wel enkele euro’s, maar welk pakket het voordeligst is, hangt af van de wensen en eisen van de klant. Om echt iets te zeggen over de concurrenten op de markt is een diepere analyse nodig. In dit onderzoek is dit niet van belang en daarom is dit achterwege gelaten.

16


1.2 Vital Rural Area Naast het aanbieden van de drie diensten, wil Kabel Noord zich ook profileren als een organisatie waar het maatschappelijk belang groot is. Daarom is er binnen Kabel Noord een afdeling Innovatie die met behulp van bedrijven in de omgeving innovatieve internet-/ICTontwikkelingen wil toepassen. Hierbij maken ze deel uit van verschillende projecten in de omgeving en zijn ze soms de trekker binnen een project. Projecten die op dit moment spelen zijn: Klasseglas (glasvezel bij scholen) Nijfinster (beeldcommunicatie in de zorg) Medialab (virtuele versie van Ameland) Lokale televisie Virtuele loketten op het platteland Dokkum 3D (een 3D versie van Dokkum) Vital Rural Areas (bevorderen van leefbaarheid en behoud van dienstverlening in plattelandsgebieden) (Hesteren, 2009) Vital Rural Area is een internationaal project in de Noordzeeregio’s van Europa. Vital Rural Area maakt deel uit van Interreg IVb. (North Sea Region Programme), wat betekent dat er subsidie is gekregen van Europa. Achtergrond Sinds de hervorming van de gemeenschappelijke EU-landbouwbeleid in 2003/2004, speelt plattelandsontwikkeling een steeds belangrijkere rol om te voldoen aan de economische, sociale en milieu-uitdagingen van de 21ste eeuw. De EU-lidstaten worden aangemoedigd om te werken naar een meer duurzame plattelandsontwikkeling (in lijn met de strategie van Göteborg), het stimuleren van groei en werkgelegenheid te creëren in landelijke gebieden, in overeenstemming met de Lissabon-strategie. (Interreg IVB North See Region Programme 2007-2013) Doelstelling De belangrijkste doelstelling van dit internationale project is een waardevolle bijdrage te leveren aan de verbetering van het platteland op het sociaal-economische vlak en in het bijzonder het stimuleren en verrijken van de gemeenschap in de Noordzeeregio’s. Daarnaast hoopt men met behulp van dit programma een standaard werkmethode te ontwikkelen voor projecten op het platteland die ook in de andere EU-landen en regio’s gebruikt kunnen worden. Er zijn drie deelgebieden waarin het project is onderverdeeld. Empowerment of SME’s (WP1) Regional Branding (WP2) Wellbeing and services (WP3) (Interreg IVB North See Region Programme 2007-2013)

17


1.3 Samenwerkende partijen Dit project is een internationaal project en daarom zijn er meerdere samenwerkende internationale partijen. De leader van het project is de Provincie Fryslân. De partners in het project zijn: Nederland: NOFA (4 gemeentes in Noordoost Friesland), Gemeente Sluis, Friese Poort bedrijfsopleidingen België: Streekplatform & Meetjesland, Intercommunale Leiedal, Provincie West Vlaanderen United Kingdom: Norfolk County Council Germany: Stadt Langenhagen, Witschaftsakademie Schleswig Holstein GmbH Denmark: Vejen Kommune Norway: Rogaland Fylkeskommune, Finnoy Kommune Dit zijn allemaal gemeentes in diverse landen die meewerken in dit project. Voor WP3 zijn de partnerregio’s: NOFA Provincie Fryslân Intercommunale Leiedal Vejen Kommune Rogaland Fylkeskommune In bijlage 3 is een overzicht te vinden van deze gebieden.

1.4 Aanleiding Het idee om te starten met digitale diensten bestaat al langer. In het begin van 2008 wilde Kabel Noord starten met een pilotproject voor virtuele loketten in 4 tot 7 dorpen in de NOFA-gemeentes. De aanleiding om te starten met deze pilot was een minisymposium van Doarpsbân in juni 2007, waarbij Nederland Breedbandland(NBL), Stichting Doarpswurk, de NOFA-gemeentes, de provincie Fryslân en Kabel Noord betrokken waren. Door verschillende omstandigheden (vertrek betrokken wethouder, project in de la bij provincie Fryslân, de grootste geldschieter en het afhaken van NBL) is dit toen niet doorgegaan. Nu er subsidie komt van de Europese subsidieregeling Interreg IV.b voor het project Vital Rural Areas, lijken digitale diensten in de dorpen toch een feit te worden. (Actieplan Fryske Fiersichten, 2008)

18


H2.

Onderzoeksopzet

De leefbaarheid op het platteland is de laatste jaren een onderwerp dat veelvoudig terugkomt in het nieuws (Van der Laan vreest spookdorpen, 2009). De voorzieningen op het platteland lopen terug en de mensen trekken naar de grotere steden toe omdat daar meer banen en/of voorzieningen te vinden zijn. Daarnaast wordt de vergrijzing in Nederland groter en op het platteland stijgt de groep ouderen explosief. Ook in de NOFA-gemeenten is dit het geval. Om te kijken hoe dit veranderd kan worden, willen de NOFA-gemeenten weten welke digitale diensten een rol kunnen spelen. Er is een doelstelling en een probleemstelling geformuleerd en een aantal deelvragen zijn opgesteld. Doelstelling Het vergroten van de leefbaarheid in het NOFA-gebied met behulp van ICT-diensten. Probleemstelling Welke bijdrage kunnen digitale diensten leveren aan het vergroten van de leefbaarheid in het NOFA-gebied? Deelvragen: Wat valt er onder leefbaarheid op het platteland? Wat zijn de specifieke kenmerken van de inwoners van het NOFA-gebied? Wat zijn digitale diensten? Welke digitale diensten kunnen worden gebruikt om de leefbaarheid in het NOFAgebied te vergroten? Welke (innovatieve) ICT-ontwikkelingen zijn er? Welke (innovatieve) ICT-ontwikkelingen kunnen worden gebruikt om de leefbaarheid in het NOFA-gebied te vergroten? Onderzoeksmethode Er is voor deskresearch gekozen omdat de vragen die beantwoord moeten worden kwantitatieve vragen zijn. Kwantitatieve vragen kunnen worden beantwoord met desk research. Deze vragen zijn opgesteld omdat er een tekort aan informatie is. Zonder de antwoorden op deze vragen kan er geen verder onderzoek gedaan worden. Daarnaast is dit onderzoek beperkt in tijd. Er is een korte periode waarin de vragen beantwoord moeten worden. Zoekstrategie Voor het vinden van de juiste informatie is een zoekstrategie ontwikkeld. Deze zoekstrategie is te vinden in bijlage 4.

19


H3.

Theoretische onderbouwing

Om ervoor te zorgen dat de juiste informatie wordt onderzocht voor Work Package 3 van Vital Rural Area, is er eerst desk research gedaan naar een het begrip leefbaarheid. Wat bedoelen we met leefbaarheid? Wat valt er onder dit begrip en wat niet? Om een eenduidige definitie te krijgen die met alle partnerregio’s gedeeld kan worden, is dit uitgezocht voordat er verder onderzoek is gedaan. In paragraaf 3.1 komt dit aan bod. Daarnaast moet dit project dienen als voorbeeldproject voor andere Europese gebieden die ook de leefbaarheid op het platteland met behulp van digitale diensten willen verbeteren. Daarom is er vanuit de organisatie een plan voor desk research opgezet dat bij de volgende projecten in Europa op het gebied van leefbaarheid ook gebruikt kan worden. Een uitwerking van dat stuk desk research is te vinden in paragraaf 3.2. 3.1 Leefbaarheid en quality of Life De eerste stap tijdens dit onderzoek was het vinden van een eenduidige definitie voor het Engelse begrip: quality of life. In de Engelse stukken die in het project al zijn opgesteld wordt het begrip quality of life genoemd. Tijdens een eerdere bijeenkomst van de partnerregio’s is namelijk besloten om voor het begrip quality of life te kiezen omdat men wellbeing een ‘vernederlandst’ woord vond. In Nederlandse documenten van dit project wordt spreekt men over het begrip leefbaarheid. In het woordenboek wordt leefbaarheid vertaald als quality of life en als liveability. Maar wanneer je de betekenis van quality of life zoekt kom je op kwaliteit van leven. Om af te bakenen wat in dit project precies met quality of life wordt bedoeld is verder onderzoek gedaan naar het begrip. Tijdens het zoeken naar informatie over quality of life, kwam naar voren dat dit begrip zorggerelateerd is. Het begrip wordt veel gebruik in de zorg, wanneer mensen hulpbehoevend zijn. In dit project gaat het niet alleen om mensen die hulpbehoevend zijn, maar ook om de mensen die geen zorg nodig hebben, maar waarvan de kwaliteit van leven wel verbeterd kan worden. Daarnaast zijn er veel definities voor het begrip quality of life die allemaal net weer iets anders betekenen. Het vinden van een eenduidige definitie voor het begrip quality of life voor alle partnerregio’s was daarom ook onmogelijk, omdat quality of life door iedereen anders wordt ervaren. Tijdens de afgelopen partnerbijeenkomst is besloten om wel vast te houden aan het begrip quality of life, maar dit voor dit project anders te beschrijven om verwarringen in de toekomst te voorkomen. Daarvoor heb ik een cirkeldiagram gemaakt met de belangrijkste onderwerpen die te maken hebben met het begrip quality of life in dit project. Dit cirkeldiagram kan ook gebruikt worden bij verdere field research om te meten hoe de leefbaarheid is op het platteland.

20


In dit cirkeldiagram worden 8 punten genoemd die van invloed kunnen zijn op de leefbaarheid. Dit zijn: emotional wellbeing, interpersonal relations, material wellbeing, personal development, physical wellbeing, self-determination, social inclusion en rights.

Figuur 5: Cirkeldiagram ‘Quality of life’.

21


3.2 Samenvatting desk research voor de opdrachtgever Om een goede onderbouwing van een pilot te krijgen, zodat dit later mee kan worden genomen in een werkmethode voor toekomstige projecten, is deskresearch nodig naar het geografisch gebied, de bevolking en de faciliteiten die er op dit moment zijn. Dit plan komt vanuit de organisatie van dit project. Dit plan is opgenomen in bijlage 1. In dit hoofdstuk wordt een samenvatting gegeven van de belangrijkste punten uit de deskresearch. De deskresearch zelf is te vinden in bijlage 5. 3.2.1 Geografisch gebied Het geografisch gebied waarbij de deskresearch uitgevoerd is, zijn de NOFA gemeenten: Achtkarspelen, Dantumadeel, Dongeradeel and Kollumerland c.a. Deze 4 gemeenten liggen in het noordoosten van de provincie Fryslân. De provincie Fryslân is een van de 12 provincies in Nederland. Ze werken samen op verschillende gebieden, zoals economie, kwaliteit en veiligheid. NOFA betekent letterlijk: de NoordOost Friese Aanpak. Er leven 85.000 inwoners in dit gebied. De bevolking loopt ieder jaar een klein beetje terug. Het is een dunbevolkt gebied. De bevolkingsdichtheid is namelijk een stuk lager dan het Nederlandse gemiddelde.

Figuur 6: Een kaart van alle NOFAgemeentes.

3.2.2 Demografische gegevens In het NOFA-gebied wonen 85.000 inwoners. De laatste jaren is de bevolking een klein beetje gestegen. Voor de komende jaren wordt een lichte daling verwacht. Er is voor verschillende segmenten onderzocht wat de populatie in het verleden en in de toekomst zal gaan doen. De segmenten waarvoor dit onderzocht is, zijn: Jongeren (12-17) Jong volwassenen (18-24) Singles Gezinnen zonder kinderen Gezinnen met kinderen Ouderen (65+)

22


De belangrijkste conclusies voor deze segmenten zijn: Explosieve stijging van ouderen De mensen die in de dorpen wonen, worden steeds ouder. Zij willen graag op hun plek blijven en ook zo lang mogelijk in hun eigen huis blijven wonen. Explosieve daling van jong volwassenen Jong volwassenen willen wel in hun dorp blijven wonen, maar vaak is hun opleiding verder weg of is er weinig werk te vinden in het gebied waar ze wonen. Daardoor trekken ze weg naar grotere steden in centraal Nederland. Stijging van singles Het is relatief goedkoop om in NOFA te wonen. De huizenprijzen liggen onder het gemiddelde. Voor singles is hier dus sneller een huis te vinden. Daarnaast blijven mensen tegenwoordig langer alleen wonen. Lichte stijging gezinnen zonder kinderen, lichte daling gezinnen met kinderen Sommige mensen willen carrière maken en nemen bewust geen kinderen. Daardoor stijgt dus het aantal gezinnen zonder kinderen. Het aantal gezinnen daalt niet sterk en zit op het niveau van de daling van de hele beroepsbevolking. Meer informatie over het vinden van de conclusies is te vinden in bijlage 5. 3.2.3 Faciliteiten In 2006 is er door Partoer een onderzoek uitgevoerd in het NOFA-gebied (en de gemeente Ferwerderadeel) naar de voorzieningen in de NOFA-gemeenten. Dit onderzoek was een inventarisatie van de aanwezige (en afwezige) voorzieningen. Ook is gevraagd naar de dorpsvisie, welke voorzieningen men het meeste mist en of met de gemeente afspraken over het openbaar vervoer zijn gemaakt. Daaruit kwamen de volgende ontbrekende diensten het sterkst naar voren: winkel bank/pinautomaat senioren woningen Daarnaast zijn de volgende conclusies uit het onderzoek van Partoer belangrijk voor dit onderzoek: Een centrale ontmoetingsplek in ieder dorp is essentieel Combineer faciliteiten en maak ze flexibel (rijdend dokter, rijdende winkel etc.) Vrijwilligers zijn belangrijk in de sociale cohesie. Alle conclusie van dit onderzoek zijn opgenomen in bijlage 2.

23


Binnen het project ‘Vital Rural Area’s’ is gekozen om zich te richten op de groepen faciliteiten die hieronder worden genoemd. Dit omdat men denkt dat binnen deze groepen faciliteiten afgebakende projecten plaats kunnen vinden. Daarnaast vind men dat deze groepen faciliteiten aansluiten bij de leefbaarheid op het platteland. (Vital Rural Area). Social services Commercial services Services in the field of welfare and healthcare Mobility services Leisure opportunities Er is onderzocht welke faciliteiten er zijn per categorie. Dit is terug te vinden in bijlage 4.

24


H4.

Mogelijkheden digitale diensten en innovatie

Om een antwoord te krijgen op de vragen, gesteld in de onderzoeksopzet, is er gekeken naar wat digitale diensten zijn en welke digitale diensten er zijn om de leefbaarheid op het platteland te vergroten. De resultaten zijn te vinden in paragraaf 4.1. in paragraaf 4.2 komen (innovatieve) ICT-ontwikkelingen aan bod en is er gekeken naar welke (innovatieve) ICTontwikkelingen er zijn in het NOFA-gebied. 4.1 Wat zijn digitale diensten Digitale diensten zijn diensten die via de computer worden aangeboden. Er is een grote hoeveelheid aan digitale diensten. Een digitale dienst bij de overheid is het digitaal loket, waarbij diensten zoals het aanvragen van een paspoort via de computer kan worden gedaan. Het onderwijs ontwikkelt digitaal lesmateriaal, waarbij leerlingen via de computer opdrachten kunnen maken. Zo’n 15% van het lesmateriaal is op dit moment digitaal (Vier in Balans Monitor, 2008). Daarnaast verschuift het schoolbord van krijt naar een digitale pen. Ontwikkelingen genoeg dus, maar welke digitale diensten kunnen een bijdrage leveren aan het vergroten van de leefbaarheid in NOFA? In dit hoofdstuk volgt een overzicht van de mogelijkheden. 4.1.1 Voorbeelden digitale diensten In diverse (plattelands)gebieden in Nederland zijn (pilot)projecten gestart om de leefbaarheid op het platteland te vergroten door middel van ICT-diensten. Niet alle projecten zijn van de grond gekomen, maar enkele hadden wel succes. Deze projecten komen hier aan bod. Algemeen Virtuele loketten – Aa en Hunze De gemeente Aa en Hunze is dit jaar gestart met virtuele loketten. Deze virtuele loketten zijn ontwikkeld samen met Axtion. Axtion beschrijft virtuele loketten als volgt: “Een afgeschermde ruimte met twee beeldschermen (één voor het tonen van documenten en één voor de videoverbinding waarop de gebruiker met zijn gezicht in beeld is). Je ziet dus de persoon waar je mee spreekt. De videoverbinding werkt zo snel (zonder schokkende beeldjes) dat het na verloop van tijd lijkt alsof je gewoon bij iemand aan tafel zit. Via een printer en scanner worden de benodigde documenten uitgewisseld. Voorzieningen die tot voor kort slechts met lange reistijden bereikbaar waren, zijn nu met één knop binnen handbereik.” (Axtion, 2009) Volgens de gemeente Aa en Hunze en Axtion biedt een virtueel loket veel voordelen op het platteland. De diensten die anders niet af te handelen zijn in het dorp zelf, zijn dat nu wel. Voordelen die genoemd worden zijn verder:

25


- Flexibiliteit, een afspraak maken op elk willekeurig tijdstip. - Tijdwinst, geen lange reistijden meer naar instellingen maar gewoon bij u in de buurt. - Kostenbesparend. - Kwaliteitsverhoging, efficiënter de burger van dienst te kunnen zijn. - Gemakkelijk in gebruik. Om een virtueel loket tot een succes te maken, moet er wel voor gezorgd worden dat er meerdere aanbieders zijn die hun diensten aanbieden. Daarnaast mag een organisatie ook niet alleenheerser zijn. Iedereen kan dus worden toegelaten. De organisaties die nu bij het virtueel loket zijn aangesloten, zijn: Gemeente Aa en Hunze GGZ Noord Drenthe Interzorg Noord-Nederland Maatschappelijk Werk NoorderMaat Stichting Icare Stichting Welzijn Aa en Hunze Stichting Zorg en Dienstverlening ‘94 Woningstichting De Volmacht Woonborg Zorggroep Alliage (Virtuele Loketten, 2009)

Figuur 7: Voorbeeld virtueel loket

Virtueel plein – Regio Eindhoven De regio Eindhoven heeft een pilotproject waarbij men op internet een centrale ontmoetingsplaats had ontwikkeld: het virtueel plein. Burgers ervaren tekorten in producten en diensten in hun woonomgeving. Met een virtueel plein is getracht dit terug te brengen. Dit project was onderdeel van Interreg 3b. Dit project duurde van 2003 tot 2007. (Virtueel plein, z.d.)

26


Figuur 8: gebieden virtueel plein

Bovenstaande pilots zijn voorbeelden die ook in het echt uitgevoerd zijn en nu nog steeds lopen. Ook op andere vlakken zijn er ontwikkelingen aan de gang op het gebied van digitale diensten. Hieronder worden de volgende gebieden behandeld: E-health/E-care, E-overheid, E-learning en E-ICT. Er is voor deze gebieden gekozen, omdat deze aansluiten bij de categorieën faciliteiten waar Work Package 3 zich op richt. Deze categorieën staan vermeld in paragraaf 3.2.3. E-health/E-care Definitie volgens het Trimbos Instituut: “Het gebruik van ICT en met name internettechnologie om de gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren.” (Stichting Pandora, z.d.) Telezorg Waar nu op het gebied van e-health veel mee wordt geëxperimenteerd is telezorg: zorg op afstand. Dit wordt vooral veel toegepast in de thuiszorg. Hierbij komen de thuiszorgmedewerkers minder bij de mensen thuis. Daarvoor in plaats hebben de mensen thuis een televisie (o.i.d.) waarmee ze contact kunnen maken met de thuiszorgcentrale. EPD: elektronisch patiëntendossier Met het EPD kunnen (huis)artsen en andere medici gegevens van patiënten raadplegen die centraal zijn opgeslagen. Er is veel te doen geweest over de vraag of de privacy van patiënten wel gewaarborgd kon worden. Dit jaar is men begonnen met het aansluiten van alle medici. Voor 2010 gaat waarschijnlijk gelden dat alle medici wettelijk op het EPD moeten zijn aangesloten. Raadpleging mag alleen als de patiënt een behandeling nodig heeft. Volgens het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn er de volgende voordelen: Kans op medische fouten wordt verminderd De specialist, apotheker of (waarnemend) huisarts weet welke medicijnen de patiënt gebruikt of voor welke medicijnen de patiënt allergisch is. De patiënt hoeft niet steeds opnieuw te vertellen wat er in het medisch dossier staat. De waarnemend huisarts kan de eigen huisarts gemakkelijk informeren via het EPD over de behandeling. (Elektronisch patiëntendossier, 2009)

27


E-overheid Om de dienstverlening aan burgers en bedrijven te verbeteren wil het kabinet gebruik maken van de mogelijkheden die door de toepassing van ICT geboden worden. Het gebruik van informatie- en communicatietechnologie voor deze doeleinden wordt aangeduid met de term e-overheid of 'de elektronische overheid'. (Beleid, z.d.) Digitaal loket (diverse gemeentes) Bij diverse gemeentes is het digitaal loket in ontwikkeling. Met het digitaal loket kunnen de inwoners van de gemeente digitaal producten en diensten aanvragen zoals bijvoorbeeld een paspoort. Inloggen kan in de meeste gevallen met DigiD waarbij er ook transacties via de DigiD plaats kunnen vinden. E-learning E-learning is de verzamelnaam voor het vormgeven van leersituaties (formeel en informeel) met behulp van informatie- en communicatietechnologie (in het bijzonder internettechnologie). E-learning wordt gebruikt binnen bedrijfsopleidingen en binnen het onderwijs. (E-learning) Sommige cursussen worden helemaal via internet aangeboden. Deze cursussen zijn dus helemaal thuis te volgen. Hulp kan ook worden gevraagd via internet. Er zijn ook verschillende games op de markt voor (basisschool)leerlingen waarbij het element leren de belangrijkste rol speelt. Dit geeft voordelen omdat er zowel met beeld, als met geluid en tekst gewerkt kan worden. (Wat is E-learning, z.d.)

E-ICT E-ICT richt zich op maatschappelijke vraagstukken op het gebied van mobiliteit, onderwijs, veiligheid en zorg. Hierbij wordt gebruik gemaakt van ICT. Voor het onderwijs worden bijvoorbeeld 3D games ontwikkeld die een bijdrage moeten leveren aan het verbeteren van het onderwijs Voor de veiligheid is een project in Groningen opgestart dat met nieuwe technologie het mobiele werken van overheidsdiensten willen stimuleren. Voor de zorg zijn projecten aan de gang om internetbehandeling bij alcoholisten op te stellen. (Over M & ICT , 2007)

28


4.2 Ontwikkelingen op het gebied van ICT(-innovatie) Internet en ICT zijn de laatste tijd sterk in ontwikkeling. Nieuwe innovatieve mogelijkheden groeien explosief. In deze paragraaf komen de belangrijkste innovatieve internet/ICTontwikkelingen aan bod die een rol kunnen spelen bij het vergroten van de leefbaarheid. Web 2.0/3.0 Een van de trends op het gebied van ICT is Web 2.0. Was het internet in de beginjaren vooral voor het geven van informatie (de aanbieder geeft informatie, de ontvanger kan dit lezen, zender -> ontvanger), met web 2.0 is interactie tussen de aanbieder en ontvanger mogelijk (zender <-> ontvanger). Sociale netwerken ontstaan en zoeken naar informatie wordt gemakkelijker. (De online toekomst heet Web 2.0, 2005) Drie belangrijke onderwerpen binnen web 2.0 zijn: 1. Personaliseer je wereld 2. Vinden en gevonden worden 3. Massasamenwerking Sociale netwerken op internet Steeds meer bedrijven, (sport)verenigingen, hobbyclubs, vriendenclubs e.d. hebben op internet een netwerk waarin ze online hun ervaringen, meningen en/of informatie delen met anderen. Voorbeelden waar mensen elkaar zo kunnen ontmoeten zijn sites zoals hyves en linkedIn, maar ook fora over bijvoorbeeld vissen, communities van bijvoorbeeld tennis e.d. Er zijn een aantal categorieën waarin sociale netwerken kunnen worden onderscheiden, dit zijn: Datingsites Vriendensites Zakelijke sites Politieke sites Special interest sites Crowdsourching via internettechnologie Hierbij worden klanten, leveranciers en het brede publiek betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. Een voorbeeld is bijvoorbeeld een boek dat door een groot publiek wordt geschreven. Het boek Software takes Command van Lev Manovich is daar een voorbeeld van. Hij zette zijn manuscript online voor het publiek, zodat zij tips konden leveren om het manuscript te verbeteren. (Crowdsourching, z.d.) Mobiel internet Mobiel internet is internetten via de mobiel, maar ook via een PDA of laptop. Met mobiel internet kan men dus altijd en overal online zijn. Dit is al een tijdje mogelijk, maar in het begin was dit erg traag. Voor de snelheid van het internet op de mobiel zijn de laatste tijd veel ontwikkelingen geboekt. Was er eerst het internetten via GPRS, tegenwoordig is UMTS de standaard met de nieuwe versie HSDPA die nog vele malen sneller is. Daarnaast komen er

29


steeds meer websites die ook via de mobiel te raadplegen zijn. Vaak met een naam die begint of eindigt met mobiel (mobiel.nu.nl, telegraaf.nl/mobiel) of eindigt met .mobi(nokia.mobi). (Wat is mobiel internetten, 2009) Personalisatie Personalisatie betekent het op maat aanbieden van informatie aan de internetgebruikers. De informatie is dus voor de gebruiker uitgezocht. Dit kan op verschillende manieren. Rule-based personalization Gebaseerd op vaste regels Content-based personalization Gebaseerd op de informatie die wordt gezocht. Collaborative filtering Gebaseerd op interesses die worden gecombineerd zodat er misschien voor de gebruiker meer nuttige informatie uitkomt. (Personalisatie, z.d.) Digitale televisie Digitale televisie ontwikkelt zich snel. Jansen(2009) van UPC heeft 4 verschillende trends in digitale televisie onderscheiden: Broadcast on demand Mensen kunnen zelf bepalen wanneer ze wat kijken. TV-programma’s worden niet meer op een vast tijdstip uitgezonden. Fragmentatie Vroeger was er alleen 1 televisie en daar keek men naar, nu zijn er vaak meerdere televisies in een huishouden en wordt er ook televisie gekeken via internet of mobieltje. Kwaliteit is steeds belangrijker Mensen kiezen eerder voor kwaliteit dan kwantiteit. Mensen betalen liever wat meer als de kwaliteit beter is. Personalisatie Waar mensen op gezocht hebben, wordt gebruikt om gerichte informatie te geven.

30


4.2.1 Ontwikkelingen in NOFA In NOFA zijn al enkele ontwikkelingen aan de gang die zich richten op ICT en innovatie. Sommige projecten zijn gestart andere zijn nog volop in ontwikkeling. Sommige ontwikkelingen kunnen een rol spelen in Vital Rural Area. Daarom hier een overzicht van de ontwikkelingen die in NOFA spelen, zodat deze kunnen worden betrokken in dit project. Door deze ontwikkelingen te volgen en te betrekken bij het project, kan worden voorkomen dat er dingen dubbel in het NOFA-gebied worden gedaan. Daarnaast worden sommige projecten al uitgevoerd en door samenwerking te zoeken, kunnen de krachten worden gebundeld. Dit zorgt ervoor dat de kennis die er is in het NOFA-gebied, optimaal kan worden gebruikt. -

Social services

-

Virtuele loketten op het platteland (maar ook mobility, commercial en leisure) Over virtuele loketten in NOFA-verband wordt al sinds 2007 gesproken. Op dit moment ligt er een projectplan van Kabel Noord en DHV(een advies en ingenieursbureau) om een pilotproject op te starten in één of meerdere dorpen in NOFA. Er is geld van Achtkarspelen en ook DHV en Kabel Noord betalen mee. Het wachten is nog op subsidie van de provincie Fryslân die in een eerder stadium aan heeft gegeven ook wel mee te willen werken. Het is de bedoeling dat er meerdere diensten via een virtueel loket in een dorpshuis worden aangeboden. De aanbieders van de diensten kunnen bedrijven zijn zoals banken, welzijnsorganisaties, woningcorporaties, gemeenten, politie en Kamer van Koophandel. (Hesteren en Eijkelenboom, 2008)

-

Klasseglas (glasvezel bij scholen) Er is een projectplan voor het krijgen van klasseglas in scholen in de gemeente Achtkarspelen. Met klasseglas wordt bedoeld dat scholen worden aangesloten op glasvezel waardoor snelle digitale middelen ingezet kunnen worden om de horizon van kinderen te verbreden.

-

Commercial services

-

Burgernet Burgernet is een uniek samenwerkingsverband tussen burgers, gemeente en politie om de veiligheid in de woon- en werkomgeving te bevorderen. De gemeente Dantumadeel heeft dit project opgestart en er zijn al een aantal succesvolle acties geweest.

31


-

Krimplab Voor Holwerd en Lioessens is een plan gemaakt om deze dorpen weer op de kaart te zetten. In deze dorpen is de terugloop van de bevolking groot en daarom zijn, in overleg met de dorpsbelangen, een aantal scenario’s bedacht voor de toekomst van deze dorpen. Hierbij stond ‘Krimp is een kans’ voorop.

-

Services in the field of welfare and healthcare

-

Nijfinster (beeldcommunicatie in de zorg/zorg op afstand/connected nurse) Nijfinster is een dochterorganisatie van Kabel Noord en voert een aantal projecten op het gebied van zorg uit. Een daarvan zijn de eenvoudige beeldtelefoons.

Figuur 9: beeldtelefoons

Daarnaast zijn er projecten geweest waarbij huisartsen van Ameland via videoverbindingen in contact werden gebracht met internisten. uit het ziekenhuis in Dokkum. Er zijn ook zorgprojecten uitgevoerd buiten de NOFA-regio. Deze zijn te vinden op de website van Nijfinster: http://www.nijfinster.nl. -

Woon, zorg en welzijn ontwikkelingen Het idee is om meerdere multifunctionele eenheden, verschillend van omvang en met verschillende functies te realiseren in kleine(re) en grote(re) dorpen en gemeenten in Noordoost Fryslân. Diverse organisaties op het gebied van wonen, zorg en welzijn slaan de handen ineen om een dergelijk initiatief daadwerkelijk in de loop van 2009 en volgend jaar (of jaren) verder vorm te geven en te realiseren.

-

Mobility services

-

Geen relevante projecten

32


-

Leisure opportunities

-

Lokale televisie RTV NOF heeft plannen om te starten met lokale televisie, met ontwikkelingen in de regio. Of dit echt doorgaat is nog niet bekend.

-

Medialab (virtuele versie van Ameland) Medialab (Ameland) brengt kunst en internet samen.

-

Dokkum 3D (een 3D versie van Dokkum) Voor bezoekers van Dokkum wordt een 3D versie van Dokkum gemaakt waarbij ze door de Grote Breedstraat van Dokkum kunnen lopen. Er is subsidie van de provincie gekregen en er kan gestart worden met de realisatie van dit project. (Hesteren, 2009)

33


H5.

Aanbevelingen

Digitale diensten toepassen om de leefbaarheid op het platteland te vergroten is niet iets waarmee meteen succes wordt geboekt. (Innovatieve) digitale diensten zijn een mooie ontwikkeling, maar kunnen niet alle problemen op het platteland (in dit geval NOFA) oplossen. Vaak zijn er ook andere factoren die opgelost moeten worden. Het kan bijvoorbeeld zijn dat er niet genoeg seniorenwoningen zijn (Virtueel plein Eindhoven). Toch zijn er een aantal toepassingen die succes kunnen hebben. Hierbij volgt een overzicht van oplossingen die in NOFA uitgevoerd kunnen worden als pilotproject. Voordat deze pilotprojecten kunnen worden opgestart zal er nog wel field researchgedaan moeten worden. Want wat vinden de ondernemers en de bewoners er van? Daarbij kunnen deze voorbeelden worden gebruikt. Zonder het uitvoeren van field research weet men niet wat de bewoners missen in hun leefomgeving en als er ‘zomaar iets’ wordt geïmplementeerd, wordt er geen draagvlak gecreëerd, wat ervoor kan zorgen dat de pilots niet tot een succes leiden. Een eerste aanzet voor het uitvoeren van de field research is gegeven in hoofdstuk 6: implementatie. Hier gaan we verder met enkele aanbevelingen. Hierbij geef ik drie aanbevelingen die als pilot kunnen worden uitgevoerd in de NOFA-gemeenten. Centrale ontmoetingsplek Uit de desk research is gebleken dat een centrale ontmoetingsplek belangrijk is. Veel dorpen hebben wel een dorpshuis, maar hier vindt vooral onderling contact tussen de dorpsbewoners plaats. De sociale cohesie in de dorpen is over het algemeen dus goed, maar in die dorpshuizen zou ook contact kunnen worden gemaakt met anderen (gemeente, banken, woningcorporaties e.d.) Een virtuele ontmoetingsplek is hiervoor een oplossing. De bewoners hoeven het dorp niet meer uit en de bedrijven (in NOFA, maar ook buiten de regio) kunnen hun diensten snel en gemakkelijk aanbieden aan de inwoners. Wat is een virtuele ontmoetingsplek? Een virtuele ontmoetingsplek is een plek op internet voor de bewoners van de dorpen. Zij kunnen thuis inloggen en veel informatie vinden en uitwisselen over onderwerpen die hen bezighouden uit het dagelijks leven in hun omgeving. Bedrijven uit de omgeving kunnen worden aangesloten op deze virtuele ontmoetingsplek, zodat ze hun diensten digitaal aan kunnen bieden. Naast de virtuele ontmoetingsplek is er een loket bij een centrale plek in het dorp (bijvoorbeeld een dorpshuis of een café) waar een computer en een televisiescherm staat, waarmee ook contact kan worden gemaakt met de virtuele ontmoetingsplek (voor bewoners die dat thuis niet kunnen). Maar waarbij ook online met de medewerkers van de lokale organisaties kan worden gesproken voor vragen die niet via de virtuele ontmoetingsplek kunnen worden gevonden.

34


Welke faciliteiten en voorzieningen via de virtuele ontmoetingsplek aangeboden worden zal in de field research fase onderzocht moeten worden. Voorbeelden van die faciliteiten en diensten die aangeboden kunnen worden zijn: Online afspraak met de bank over bankzaken Bestellen en laten bezorgen van boodschappen uit de supermarkt Het reserveren en laten bezorgen van boeken uit de bibliotheek Online afspraak met de gemeente voor het regelen van bijvoorbeeld een bouwvergunning, het aanvragen van een paspoort e.d. Het bekijken van een activiteitenkalender voor activiteiten in de regio Een forum waar mantelzorgers elkaar kunnen ontmoeten Het regelen van vervoer met anderen naar bijvoorbeeld het werk, de supermarkt e.d. (carpoolen) Het aanmelden (van zoon/dochter/partner/zichzelf) bij een school en/of (sport)vereniging.

Voorzieningen om ouderen in het dorp te laten wonen Ouderen(65+) willen graag zo lang mogelijk in hun eigen dorp en in hun eigen huis blijven wonen, daarnaast nemen de tekorten van personeel in de zorg toe. Omdat ouderen steeds ouder worden en daardoor ook meer zorg nodig hebben, moet hier wat aan gedaan worden. Een oplossing is om zorg op afstand aan te bieden. Wat is zorg op afstand? Bij zorg op afstand worden cliënten in contact gebracht met bijvoorbeeld de thuiszorgcentrale. De thuiszorg kan zo de cliënt in de gaten houden en de cliënt kan contact zoeken als dat nodig is. Belangrijk is hierbij het beeldcontact. De cliënt ziet via de televisie (of via een beeldtelefoon) een medewerker van de thuiszorg en de medewerker van de thuiszorg ziet de cliënt ook via een televisie (of beeldtelefoon). Als de familie van de cliënt ook is verbonden, kunnen zij ook met de cliënt virtueel in contact komen. Dit is vooral handig voor mensen die verder van de familie af wonen. Zij kunnen de familie vaker zien en spreken, maar daarvoor hoeven ze niet meer te reizen.

35


Jongeren in het dorp houden Jongeren groeien op met internet. Zij zullen weinig moeite hebben met nieuwe ontwikkelingen, omdat ze daar al veel mee te maken hebben. Jongeren gaan vaak snel mee met trends. Op internet is dit ook het geval, kijk bijvoorbeeld naar hyves. Een ontwikkeling die nu steeds sneller opkomt, is mobiel internet. Dit biedt kansen om de jongeren te bereiken. Wat te doen met mobiel internet? Het idee is om jongeren te laten bloggen over hun leefomgeving voor andere jongeren (en geïnteresseerden) in hun omgeving. Hierbij is het de bedoeling dat ze vooral korte berichten bloggen over onderwerpen die hun bezig houden en daarbij op elkaar kunnen reageren. Centraal moet hierbij staan hoe de leefbaarheid op het platteland voor jongeren verhoogd kan worden. Hierdoor raken jongeren betrokken bij de problemen die er spelen op een manier die voor hun interessant is. Naast deze oplossingen, zijn ernog een aantal dingen waarop gelet moet worden. Een aantal dingen zijn namelijk van groot belang om draagvlak te krijgen bij de inwoners die de pilots moeten gaan gebruiken. Dit geldt voor alle aanbevelingen. gebruiksvriendelijkheid Wanneer iets niet werkt zoals de gebruikers willen, zullen ze het niet snel gaan gebruiken. De gebruiksvriendelijkheid van de oplossingen zal dus groot moeten zijn. Gebruikers willen graag dat iets gemakkelijk is. Hier moet rekening mee gehouden worden. burger centraal Het project is gericht op de burgers. Zij zullen dus betrokken moeten worden en blijven tijdens de uitwerking van de pilots. De ‘burger staat centraal’ moet in het oog gehouden worden. samenwerking Bij veel organisaties liggen wel enkele plannen klaar. Door de samenwerking te zoeken met andere partijen kan worden voorkomen dat dubbel werk wordt gedaan of dat er ongeveer dezelfde projecten worden opgestart. technische mogelijkheden Soms is een plan nog zo mooi, maar is het technisch niet haalbaar. Wanneer iets niet goed werkt, zullen de inwoners het niet gaan gebruiken. Er moet dus rekening mee worden gehouden of een pilot technisch haalbaar is.

36


H6 Implementatie/evaluatie Er is desk research uitgevoerd naar de mogelijkheden van digitale diensten. Er zijn een aantal mogelijkheden, maar om te waarborgen dat de oplossingen ook echt tot nut kunnen zijn voor de bewoners in de dorpen zelf, is field research nodig naar de wensen en behoeften van bewoners uit de dorpen. Vanwege het tijdselement (dit rapport heeft maar een beperkte tijd om opgesteld te worden) was het niet mogelijk om dit zelf uit te voeren. Wel geef ik hier een aanzet voor het implementeren van de pilots. Dit doe ik aan de hand van een stappenplan. Stappenplan 1. Opstellen werkgroep 2. Oplossingsrichtingen verder uitwerken 3. Keuze voor dorpen 4. Bijeenkomst(en) met dorpsbelangen 5. Definitieve keuze pilots 6. Vinden van lokale partijen voor deelname aan de pilots 7. Detailuitwerking pilots Uitleg stappenplan Dit onderzoek heeft een aantal mogelijkheden in kaart gebracht die ervoor kunnen zorgen dat de leefbaarheid wordt vergroot. Door de bewoners deze mogelijkheden voor te leggen tijdens een vergadering met de dorpsbelangen, kunnen zij hun mening uiten en zo meebeslissen over welke pilotprojecten opgestart kunnen worden. Zo kan draagvlak worden gecreëerd waardoor tijdens de pilotfase de functionaliteiten optimaal kunnen worden benut. Voordat deze mogelijkheden kunnen worden getoond aan de dorpsbelangen, zal er een werkgroep opgesteld moeten worden die de uitvoering van de field research fase tot een goed einde zullen brengen. In deze werkgroep zullen in ieder geval mensen van de gemeente moeten zitten, deze zijn immers partners in het project en hebben er belang bij dat de leefbaarheid op het platteland wordt vergroot. Daarnaast zullen zij een keuze moeten maken op welke dorpen zij zich willen gaan richten. Wanneer de bijeenkomst met de dorpsbelangen is geweest, kan er door de werkgroep een definitieve keuze gemaakt worden welke pilots gestart kunnen worden. Daarbij wordt ook duidelijk welke (lokale) partijen nodig zijn om de pilots uit te voeren. Voor deze partijen kan ook een bijeenkomst belegd worden. Nadat duidelijk is wie mee willen werken aan de pilots kan er een detailuitwerking gemaakt worden, waarbij de lokale partijen en de inwoners ook betrokken moeten worden.

37


Literatuurlijst Actieplan Fryske Fiersichten,dorpscafé nieuwe stijl (2008). Interne publicatie. Kabel Noord Dokkum. Alles in 1 (z.d.). Retrieved 22 maart 2009. http://www.ziggo.nl/producten/alles-in-1/ Alles over triple play(z.d.). Retrieved: 19 maart 2009. http://www.digitelevisie.nl/div/document.asp?id=10011&kleur=blauw Axtion (2009). Virtuele Loketten. Retrieved: 20 maart 2009. http://www.virtueelloket.nl/index.php?mod=chapter&subitem_id=107&item_id=13 Beleid(z.d.). Retrieved: 5 april 2009. http://www.e-overheid.nl/achtergrond/beleid/beleid.html Baarda, D.B. & Goede, M.P.M de (2006). Basisboek Methoden en Technieken. Houten/Groningen: Wolters Noordhoff. Blaauboer, R. (2008). Trends voor 2009: Mobile here, mobile there, mobile everywhere. Retrieved: 15 mei 2009. http://www.frankwatching.com/archive/2008/10/17/trends-voor-2009-mobile-here-mobile-theremobile-everywhere/ Blaauboer, R. (2008). Trends 2009: Sociale netwerkern. Retrieved: 15 mei 2009. http://www.frankwatching.com/archive/2008/11/24/trends-2009-sociale-netwerken/ Boekhorst, A. & Kwast (2004), I. &Wevers, D. Informatievaardigheden. Utrecht: Lemma B.V. Bucur, A.(2008). Profile Kabel Noord Projects. Interne publicatie. Kabel Noord Dokkum. Bureau PAU (2009). Krimp biedt ruimte. Retrieved: 15 mei 2009. http://www.bna.nl/binaries/bna-downloads/bouwen-voor-krimp/ontwerplab-krimp-dongeradeeleindresultaat.pdf Crowdsourcing (z.d.) Retrieved: 02 mei 2009. http://nl.wikipedia.org/wiki/Crowdsourcing. De doorbraak van triple play(2009). Retrieved: 27 mei 2009. http://www.opta.nl/nl/actueel/recentepublicaties/publicatie/?id=2927 De online toekomst heet Web 2.0(2005). Retrieved: 15 mei 2009. http://www.nrc.nl/media/article1545768.ece/De_online_toekomst_heet_Web_2.0 Dirkse, R. (2007). Meer persoonlijk contact. Retrieved: 18 april 2009. http://www.anderszorgen.nl/documenten/24-26-Meer%20persoonlijk%20contact.pdf Dit is KPN (z.d.). Retrieved: 28 mei 2009. http://www.kpn.com/corporate/Corporateinformatie/bedrijfsprofiel/Het-bedrijf-KPN/Dit-is-KPN.htm ICT Innovatie.nl(z.d.). Retrieved: 15 april 2009. http://www.ictinnovatie.nl Innovatienetwerk platteland(z.d.). Retrieved: 03 mei 2009. http://platteland.net/

38


Internet + Bellen + TV van KPN (z.d.). Retrieved 22 maart 2009. http://service.upc.nl/totaalpakketten/bundletool/ Internet, Bellen en TV van Tele2 (z.d.). Retrieved: 22 maart 2009. http://se.tele2.nl/tv/tv_plus.html Interreg IVB North Sea Region Programme 2007-2013. Retrieved: 03 mei 2009, http://www.northsearegion.eu/ivb/projects/details/&tid=93 Jansen, F. (2009). Televisie 2.0 gebeurt nu echt: internet, interactief, intelligent. Retrieved: 15 april 2009. http://www.frankwatching.com/archive/2009/03/18/digitale-tv-nieuwe-rondes-nieuwe-plannen/. Hesteren, G. van en Eijkelenboom, E. (2008). Virtuele loketten Doarpsbân. Interne publicatie. Kabel Noord Dokkum. Hesteren, G. van (2009) . Volkskrantblog – Fryske dagen. Retrieved: 14 april 2009. http://www.volkskrantblog.nl/blog/7030 Kabel Noord algemeen(2008). Retrieved 5 februari 2009. http://www.kabelnoord.nl//pages/pagina.aspx?pid=3967b102-6833-4413-8ae1-ec29597d58f Kennisnet. (2008). Vier in Balans Monitor 2008 (PDF). Retrieved. 17 april 2008. http://web.kennisnet2.nl/portal/onderzoek/onderzoeken/monitoring/4inbalans2008 Kerncijfers Fryslân 1998-2008 (2008). Retrieved: 20 maart 2009. http://www.ikpfryslan.nl/files/3109/kerncijfers_fryslan_1998___2008.pdf Koning, A. & Onna, M. van (2006). De kleine Prince 2. Den Haag: Educational Services. Liberty global, UPC broadband (2009). Retrieved: 28 mei 2009. http://www.lgi.com/europe_broadband.html Luiten, C. (z.d.). Visiedocument kulturhusen. Interne publicatie. Kulturhus Almelo. Madry, P. (2006). Kabel Noords Network Infrastructure. Interne publicatie. Kabel Noord Dokkum. Elektronisch patientendossier (2009). Retrieved: 15 mei 2009. http://www.minvws.nl/dossiers/elektronisch-patienten-dossier/ Over M & ICT (2007). Retrieved 5 april 2009. http://www.m-ict.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=171&Itemid=199 Over UPC (z.d.). Retrieved: 28 mei 2009. http://www.upc.nl/over_upc/ Over Ziggo, bedrijfsprofiel (z.d.). Retrieved 28 mei 2009. http://hetbedrijf.ziggo.nl/over-ziggo/bedrijfsprofiel/ Pitchford – Belder, J. (2008). Desk Research. Retrieved: 15 mei 2009. http://www.indexnthings.com/deskresearch.htm Personalisatie (z.d.) Retrieved: 12 mei 2009. http://nl.wikipedia.org/wiki/Personalisatie_(informatica) Prima jaar voor Kabel Noord(2008). Retrieved: 25 mei 2009. http://www.noordoostfriesland.nl/nieuws/a/251/prima_jaar_voor_kabel_noord

39


NoordOostFriese Aanpak (z.d.). Retrieved 14 april 2009. http://www.nofa.nl Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (2002). E-health in zicht. Retrieved: 03 mei 2009. http://www.rvz.net/data/download/Ehealth-advies.pdf Regionale kerncijfers (2009). Retrieved 20 maart 2009. http://www.statline.cbs.nl Stichting Pandora (z.d.) – E-mental Health & internettherapie. Retrieved: 02 mei 2009. http://www.stichtingpandora.nl/bymysite.v3/id/5248E9D3-7BC9-4839-A5BA-24D093147CF9 Surfen, bellen en tv kijken (z.d.). Retrieved 22 maart 2009. http://www.hetnet.nl/TVKijken/SurfenBellenTVKijken.htm?sc_5=home:SurfenBellenTVKijken Universiteitsbibliotheek (z.d.) Boleaanse operatoren. Retrieved: 15 april 2009. http://www.ublive.bibliotheek.leidenuniv.nl/index.php3-c=70.htm UPC totaalpakketten(2009). Retrieved: 22 maart 2009. http://service.upc.nl/totaalpakketten/bundletool/ Van der laan vreest spookdorpen (2009). Retrieved: 22 mei 2009. http://www.volkskrant.nl/binnenland/article1198702.ece/Van_der_Laan_vreest_spookdorpen_buiten_Randst ad Virtueel plein (z.d.). Retrieved: 15 april 2009. http://www.sre.nl/web/show/id=80960 Virtueel plein Eindhoven (z.d.). Retrieved 15 april 2009. http://www.virtueelplein.nl/id=fefefe Vitale dorpen (2006). Retrieved: 10 maart 2009. http://www.partoer.nl/files/6151/vitale_dorpen_nofr.pdf Vries, de D. (2006). Wat wil de klant. Interne publicatie. Kabel Noord Dokkum. Wat is E-learning (z.d.). Retrieved: 12 mei 2009. http://www.e-learning.nl/subpage.aspx?l1=4&l2=29 Wat is mobiel internetten (2009). Retrieved: 15 mei 2009. http://www.internetten.nl/div/document.asp?b=0&id=10119&kleur=groen&m=2 Wijkwebsites.nl (2008). Retrieved: 03 mei 2009. http://www.wijkwebsites.nl/ Ziel, van der T. (2008). Variya platteland in 2020. Retrieved: 02 mei 2009. http://www.kulturhus.nl/_gallery/file/Tjirk%20van%20der%20Ziel%20%20-%20Variya-plattelandin2020.doc Ziggo ziet winst flink stijgen (2009). Retrieved: 28 mei 2009. http://frontpage.fok.nl/nieuws/110924

40


Aangehaalde tabellen en figuren Beeldtelefoon. http://www.nijfinster.nl/body.asp?sub=11. Retrieved: 17 april 2009. Boleaanse operatoren. http://www.ublive.bibliotheek.leidenuniv.nl/content_images/booleans.jpg. Retrieved: 15 maart 2009. Cijfers Kabel Noord. http://www.kabelnoord.nl//pages/pagina.aspx?pid=86dfa531-1eaf-4536-b723cd7056b5bfb8. Retrieved: 15 maart 2009. Cirkeldiagram ‘Quality of life’. Gemaakt op 28 april 2009. Een kaart van alle NOFA-gemeentes. http://www.nofa.nl. Retrieved: 12 maart 2009. Gebieden virtueel plein. http://www.sre.nl/web/show/id=80960. Retrieved: 10 mei 2009. Percentage klanten met digitaal product. http://www.kabelnoord.nl//pages/pagina.aspx?pid=86dfa531-1eaf4536-b723-cd7056b5bfb8. Retrieved: 15 maart 2009. Voorbeeld virtueel loket. http://www.axtion.nl/index.php?mod=hybrid&submod=chapter&subitem_id=96&item_id=12&suparent=22. Retrieved: 15 maart 2009. Verdeling inkomsten 2008. http://www.kabelnoord.nl//pages/pagina.aspx?pid=86dfa531-1eaf-4536-b723cd7056b5bfb8. Retrieved: 15 maart 2009. Verdeling kosten 2008. http://www.kabelnoord.nl//pages/pagina.aspx?pid=86dfa531-1eaf-4536-b723cd7056b5bfb8. Retrieved: 15 maart 2009.

41


Bijlagen Bijlage 1

Desk research – opzet vanuit de opdrachtgever

Bijlage 2

Conclusies uit onderzoek Partoer naar voorzieningen op het platteland

Bijlage 3

Waar liggen de partnerregio’s?

Bijlage 4

Zoekstrategie

Bijlage 5

Desk research voor de opdrachtgever (engels)

42


Bijlage 1:

Desk research – opzet vanuit de opdrachtgever

Information to be gathered by each participating region, by means of desk research: a.

Definition of the term ‘Quality of Life’. 1. What is the corresponding term for ‘Quality of Life’ in the language of each participating region? 2. Which definitions can be found in local, regional, national or European studies or reports for ‘Quality of Life’? Please dress up an overview of the different definitions found and references of the documents where you found them (title of document, editor, date of issue, page).

b.

Definition of the geographic scope of each partner-region. 1. Description of the scope of each region, preferably illustrated with maps.

c.

Demographic information about each region. 1. The actual size of the total population in the respective partner-region (2008/2009) and its development in recent years as well as perspectives for the coming years (-2020). 2. Composition of the total population. Which categories of target groups the different studies and reports distinguish (for example: elderly people, young people in the age of 15-18 yr, families with children, two earners...) and what is the actual size of each of the identified target groups in the respective partner-region (2008/2009) and its development in recent years as well as perspectives for the coming years (-2020)? 3. Based on the aforementioned information: what are the most important target groups to aim at in your region within the framework of WP3 and give a detailed motivation why.

d.

Definition of the different categories of ‘basic services and facilities’ of WP3 (supply side). •

•

43

Social services o Dress up, based on desk-research, a total list in each region of specific services and facilities included in this category (for example: services of local authorities, employment services, public libraries etc.). Commercial services o Dress up, based on desk-research, a total list in each region of specific services and facilities included in this category (for example: financial services, retail etc.).


• • •

e.

Services in the field of welfare and healthcare (cure, care and prevention) o Dress up, based on desk-research, a total list in each region of specific services and facilities included in this category. Mobility services o Dress up, based on desk-research, a total list in each region of specific services and facilities included in this category. Leisure opportunities o Dress up, based on desk-research, a total list in each region of specific services and facilities included in this category.

The availability of broadband-infrastructure (fiber, cable or XDSL) and wireless broadband (Wifi, Wimax, Umts) in each participating region, preferably illu-strated by maps. • • • •

II.

Make an inventory of the public and private companies providing this infrastructure Are these broadband infrastructures open or closed for more than one service provider? What kind of broadband services are provided on the networks? Which bandwidth is available on the infrastructures?

Partner meeting/video-meeting to exchange the information gathered in each region in phase I and to make further practical arrangements regarding phase III. c3.

Based on the aforementioned information: what are the most important target groups to aim at in your region within the framework of WP3 and give a detailed motivation why. Based on this information we will have to select the target groups we are going to aim at (the same in each region) in WP3 and in the phase of field research.

d.

Definition of the different categories of ‘basic services and facilities’ of WP3 (supply side).

Based on this information we will have to dress up a common list of all these services, to be used in the next phase of field research in order to get an impression which services and facilities the different target groups chosen consider as ‘basic facilities and services for their quality of life’ and their specific needs and preferences regarding these services and facilities.

44


Bijlage 2:

Conclusies uit onderzoek Partoer naar voorzieningen op het platteland

In het onderzoek over vitale dorpen van partoer worden de volgende conclusies genoemd: Vitale dorpen(2006): “Vrijwilligerswerk en sociale cohesie Conclusies • Vrijwilligers houden voorzieningen in dorpen grotendeels in stand. • Vrijwilligers zijn een belangrijke factor in de sociale cohesie. • Vrijwilligers zijn nog steeds te vinden; vrijwel alle dorpen geven aan dat het moeilijker wordt. • Vrijwilligers laten zich moeilijker strikken voor langdurige bestuursfuncties. Voor kortere, meer projectmatige trajecten zijn nog voldoende vrijwilligers te vinden. • Het is moeilijk om jongeren bij vrijwilligerswerk te betrekken. • Er is behoefte aan deskundigheidsbevordering. • De sociale cohesie is groot, er is oog voor elkaar. De bereidheid iets voor een ander te doen is groot; er is een groot ‘dorpsgevoel’. • Bewoners ervaren de dorpen als rustige en veilige woongebieden. Aanbevelingen In de toekomst is het minder vanzelfsprekend dat mensen vrijwilligerswerk doen. Als gevolg van de ontkerkelijking neemt het vrijwilligerswerk vanuit de kerk af. Vrijwilligerswerk wordt korter en meer projectmatig. Een stevige impuls van het vrijwilligerswerk is nodig om de leefbaarheid op niveau te houden. De Wmo geeft juist vrijwilligers een belangrijke taak in de sociale netwerken. De wet geeft dan ook mogelijkheden om, op beleidsmatig niveau, de ondersteuning van vrijwilligerswerk op te krikken. • Maak gemeentelijk beleid op vrijwilligerswerk. Maak binnen de kaders van de Wmo ruimte voor: deskundigheidsbevordering, accommodatiebeleid, minder regelgeving. • Investeer in jeugd en jongeren, maak gebruik van de inzet op maatschappelijke stages. • Mantelzorg is weinig zichtbaar. Zorg dat het zichtbaar wordt, ondersteun de mantelzorger en ontwikkel er instrumenten voor. Neem mantelzorg op in het gemeentelijk vrijwilligersbeleid. • Creëer als gemeente een Platform vrijwilligerswerk en mantelzorg. Een platform geeft inzicht in de gemeentelijke behoefte. Bovendien ontstaat er op die manier afstemming tussen vraag en aanbod. Belangrijkste voorzieningen Conclusies • Een ontmoetingsplek is essentieel. • Ontmoetingsplekken met een combinatie van verschillende voorzieningen zijn belangrijk en kunnen er voor zorgen dat voorzieningen langer behouden blijven.

45


• • • • •

De basisschool en het dorpshuis zijn het hart van een dorp. Starterwoningen voor de eigen jongeren zijn belangrijk. Aangepaste woningen voor ouderen zorgen voor doorstroming. Een zorgpunt is, net als de aanwezigheid van aangepaste woningen, belangrijk om in het eigen dorp te kunnen blijven wonen. Openbaar vervoer is belangrijk. Momenteel ervaart men openbaar vervoer als schraal.

Aanbevelingen Voorzieningen zijn belangrijk. Maar er is niet direct een minimum aan voorzieningen aan te geven om een dorp leefbaar te houden. Een ontmoetingsplek is feitelijk het minimale waarover een buurt of dorp moet beschikken. Deze ontmoetingsplek kan vele vormen hebben. Natuurlijk blijven voorzieningen onontbeerlijk. Gezien de geringe afstanden in Noordoost Fryslân is het niet nodig dat deze in elk dorp aanwezig zijn. Bereikbaarheid van voorzieningen is wel belangrijk en daar is onder andere goed openbaar vervoer voor nodig. • Zorg voor een ontmoetingsplek in elk dorp. • Maak combinaties van voorzieningen. De voorzieningen hoeven niet onder één dak en ook niet continue aanwezig te zijn. • Laat dorpen, daar waar mogelijkheden zijn, zoveel mogelijk meedenken over de invulling van het wooncontingent. • Door woningen voor ouderen te koppelen aan zorgvoorzieningen, ontstaat doorstroming en kunnen ouderen langer in het dorp blijven wonen. • De dienstregeling van het openbaar vervoer en de bereikbaarheid van de halte is punt van aandacht. Jeugd en Jongeren Conclusies • Voor de jeugd tot 12 jaar is in een dorp het prettig wonen; er zijn niet veel belemmeringen. • Jongeren vanaf 12 jaar verdwijnen uit het zicht van het dorp. Een gevolg van het feit dat de school niet in het dorp staat en sport en bijbaantjes tijd eisen. • Jongeren nemen minder actief deel aan het dorpsgebeuren. Zij worden meer en meer consument en zonderen zich af in de eigen leefwereld. • Dorpen laten dit niet zomaar gebeuren en proberen zoveel mogelijk de dialoog op gang te houden. • Dorpen worden actief wanneer jongeren zich in het eigen dorp willen settelen. • Kerkelijk jeugdwerk neemt een belangrijke plaats in bij jeugd en jongerenwerk. • Het professionele jeugd- en jongerenwerk kan een bijdrage leveren. Deze bijdrage is voor de dorpen niet altijd zichtbaar. Dorpen hebben soms moeite met de positie (onafhankelijk of uitvoering gemeentelijk beleid) van het jongerenwerk. Aanbevelingen Jongeren hebben recht op hun eigen belevingswereld. Hun wereld loopt niet altijd synchroon met die van de andere dorpsbewoners, dat kan leiden tot geschillen. • Zorg voor een blijvend hoog voorzieningenniveau.

46


• • • • • • • •

Zorg voor ruimte om te spelen en te sporten. Ondersteun organisaties die activiteiten organiseren (sport, algemeen en kerkelijk jeugd- en jongeren werk). Houd de dialoog open. Maak als dorp en gemeente gezamenlijk afspraken met jongeren. Maak nieuwe combinaties tussen jongeren, het verenigingsleven en school, gebruik daarvoor de mogelijkheden van maatschappelijke stages. Monitor de ontwikkelingen. Breng het verschil in inzicht tussen ouders en professionals in beeld. Zorg voor een activiteitenaanbod gedurende het hele jaar, dus ook in de zomer.

Ouderen Conclusies De term ouderen is van toepassing op mensen van 55 jaar en ouder. De eerste groep ouderen (tussen 55 en 65) is vaak nog actief in het arbeidsproces en in het verenigingsleven. Ouderen tussen 65 en 75 zijn veelal nog vitaal maar niet meer actief in het arbeidsproces, wel in het verenigingsleven. Vanaf 75 jaar neemt de zorgvraag langzaam toe en is de oudere veel minder actief. • Ouderen (55+) zijn belangrijk voor het in stand houden van voorzieningen. • Ouderen zijn, als ze meer zorg nodig hebben, steeds afhankelijker van buren en familie in het dorp. • Ouderen zonder eigen vervoer zijn veelal afhankelijk van het openbaar vervoer. Is dat onvoldoende voorhanden, dan zijn ouderen afhankelijk van anderen. Vaak moeten ouderen dan verhuizen of zij komen mogelijk in een isolement terecht. • Er zijn niet genoeg voor ouderen geschikte woningen. • Openbaar vervoer is niet altijd berekend op de wensen van de gebruikers. Sommige dorpen hebben geen of een marginale aansluiting. Soms is de halte moeilijk bereikbaar. Aanbevelingen • Maak voorzieningen voor ouderen flexibel. Een rijdende winkel, een rijdende arts, een rijdend consultatiebureau enzovoort. • Nieuwe woonvormen kunnen een antwoord zijn op de zorgvraag van ouderen en daardoor de mogelijkheid creëren langer in het eigen dorp te kunnen wonen. • De dienstregeling van het openbaar vervoer en de bereikbaarheid van de halte is punt van aandacht. • Mantelzorg is weinig zichtbaar. Zorg dat het zichtbaar wordt, ondersteun de mantelzorger en ontwikkel er instrumenten voor. Neem mantelzorg op in het gemeentelijk vrijwilligersbeleid. • Creëer als gemeente een Platform vrijwilligerswerk en mantelzorg. Een platform geeft inzicht in de gemeentelijke behoefte. Bovendien ontstaat er op die manier afstemming tussen vraag en aanbod. • Breng sociaal isolement in kaart. Op die manier kan gericht activiteitenaanbod plaatsvinden door professionele en vrijwillige inzet.” (Vitale dorpen, 2008)

47


Bijlage 3:

Waar liggen de partnerregio’s?

-

NOFA (in Provincie Fryslân) - Nederland

-

Intercommunale Leiedal - België

48


-

Vejen Kommune - Denemarken

-

Rogaland Fylkeskommune - Noorwegen

49


Bijlage 4:

Zoekstrategie

Om antwoorden te krijgen op de vragen uit de onderzoeksopzet is er een zoekplan opgesteld. Dit zoekplan moet er voor zorgen dat er systematisch gezocht wordt naar de juiste bronnen. Per deelvraag is er gezocht met zoekwoorden. Voor iedere deelvraag zijn verschillende bronnen gebruikt. Er is gezocht met behulp van Boleaanse operatoren. Vraag:

Wat valt er onder leefbaarheid op het platteland?

Zoekwoorden:

Leefbaarheid, welzijn, platteland, plattelandsontwikkeling, plattelandsvernieuwing, quality of life, kwaliteit van leven,

Bronnen:

Krantenbank, Interne stukken, zoekmachines, catalogi

Vraag:

Wat zijn de specifieke kenmerken van de inwoners van het NOFAgebied?

Zoekwoorden:

Dongeradeel, Dantumadeel, Achtkarspelen, Kollumerland, bevolking, bevolkingsgroei, bevolkingssamenstelling, leeftijd, NOFA, inwoners

Bronnen:

CBS, Statline, zoekmachines, catalogi

Vraag:

Wat zijn digitale diensten? Welke digitale diensten kunnen worden gebruikt om de leefbaarheid in het NOFA-gebied te vergroten?

Zoekwoorden:

Digitale diensten (AND leefbaarheid), virtuele diensten, digitaal, virtueel, ontmoetingsplaats

Bronnen:

Krantenbank, Interne stukken, zoekmachines

Vraag:

Welke (innovatieve) ICT-ontwikkelingen zijn er? Welke (innovatieve) ICT-ontwikkelingen kunnen worden gebruikt om de leefbaarheid in het NOFA-gebied te vergroten?

Zoekwoorden:

ICT-ontwikkelingen, internet, innovatie, nieuwe ontwikkelingen, platteland, vernieuwing, ICT, e-health, e-care, e-ICT, e-overheid

Bronnen:

Krantenbank, Interne stukken, zoekmachines

50


Bijlage 5: Desk research voor de opdrachtgever (engels) Op de volgende pagina is de desk research voor de opdrachtgever te vinden.

51


Desk Research Work Package 3: Quality of life in Rural Area’s (NOFA)

Dokkum, 15-05-2009 Version 0.4

Marijke de Jager - 288890 4th year student IDM/M&I from the Hanzehogeschool in Groningen

52


Colofon

Revision Control

05-03-2009

A conservation with Andree Hofer, Martijn Ledegang, Gijs van Hesteren and Marijke de Jager

30-03-2009

Marijke de Jager

07-04-2009

A conservation with Martijn Ledegang, Gijs van Hesteren and Marijke de Jager

Desk_Research - V0.2

09-04-2009

Marijke de Jager


15-04-2009

Marijke de Jager, Gijs van Hesteren

Desk_Research – V0.4

15-05-2009

Marijke de Jager, Gijs van Hesteren


Contact Kabel Noord Marijke de Jager [email protected] 0031 642684043

NOFA Andree Hofer [email protected] 0031 511426201

Gijs van Hesteren [email protected] 0031 653536162 0031 519701736

Oeds Holthuis [email protected] 0031 511548677

Provincie Fryslân Martijn Ledegang [email protected] 0031 582925947 0031 655810296

53


Index Introduction H1. Definition of the term ‘Quality of life’ 1.1 Corresponding terms in Dutch 1.2 Non-Dutch definitions 1.3 Definitions of the European Union 1.4 Overview of information about ‘Quality of life’ 1.5 Measuring instruments 1.6 Definition of Quality of life in this project H2. Geographic scope 2.1 Villages in the NOFA municipalities H3.Demographic information 3.1 Total population of the Netherlands 3.2 Total population of NOFA 3.3 Categories of target groups 3.4 Most important target groups 3.4.1 Why young people (Age 12-17)? 3.4.2 Why adolescents (Age 18-24)? 3.4.3 Why Elderly people? 3.4.4 Why singles? 3.4.5 Why households with children? 3.4.6 Why households without children? H4.Definition of the different categories of ‘basic services and facilities’ 4.2 Commercial services 4.3 Services in the field of welfare and healthcare 4.4 Mobility services 4.5 Leisure opportunities H5. Availability of broadband-infrastructure Bibliography Appendix

54


Introduction This Desk Research is part of the Interreg-project – WP3. The desk research is executed by Marijke de Jager, 4th year student of the faculty ‘Informatiedienstverlening en – management’ (Information Services) on the Hanzehogeschool in Groningen, in the context of her graduation. The Aim of WP3 as formulated in the approved Interreg-project-proposal is: To optimize the level and quality of services and facilities in peripheral areas using innovative (ICT) technologies in the field of healthcare (cure, care and prevention), well-being (financial services, welfare/social services, commercial and mobility services), and leisure opportunities (information and specialised services). The first phase is to fine-tune the needs and preferences of the local population with regard to services and facilities in the field of well-being and healthcare. The Desk Research is a part of it.

55


H1.

Definition of the term ‘Quality of life’

Summary There are a lot of definitions about ‘quality of life’. An overview of the concepts and definitions of quality of life and the definition used for this research is enclosed.In paragraph 1.1, we have reviewed Dutch definitions. In paragraph 1.2, we have done the same for a number of mainly Anglo-Saxon sources. Paragraph 1.3 gives an overview of European Union sources. In paragraph 1.4, an overview of other information on Quality of Live is presented. Paragraph 1.5 gives some measuring instruments. And in paragraph 1.6, we have tried to derive a ‘Vital Rural Area’ version of ‘Quality of Life’.

1.1

Corresponding terms in Dutch

Begrippen voor “Quality of life” in Nederland: Letterlijke vertaling: Kwaliteit van leven Andere vertalingen zijn: welzijn, welbevinden, leefbaarheid, leefklimaat, leefsituatie Definitions about “Quality of life” in the Netherlands In dutch the literal translation is: Kwaliteit van leven Concepts for quality of life: welfare, wellbeing, liveability.

Uitleg van de begrippen: Welzijn Onder welzijn wordt een zekere mate van materiële en immateriële tevredenheid begrepen. (http://nl.wikipedia.org/wiki/Welzijn)

Welfare Welfare is a large measure of material and immaterial satisfaction. -----------------------Welbevinden Bij welbevinden draait het om wat mensen belangrijk vinden en hoe tevreden ze hiermee zijn. (http://www.bouwenaanleefbaarheid.nl/index.php/Rubriek:Welbevinden) Wellbeing Wellbeing turns on what people find important and the satisfaction on it. ------------------------

56


Leefbaarheid Met het begrip leefbaarheid wordt aangegeven hoe aantrekkelijk en/of geschikt een gebied of gemeenschap is om er te wonen, of te werken. (nl.wikipedia.org/wiki/Leefbaarheid)

Liveability Liveability means the attractive and/or suitable an area or community is to live or to work. -----------------------leefklimaat subjectief geheel van omstandigheden waarin een mens leeft Gevonden op http://www.thesauruszorgenwelzijn.nl/lee

sfeer waarin men leeft Gevonden op http://www.heelom.com/Echo/zoekrobot/woo

-leefmilieu -milieu Gevonden op http://www.mijnwoordenboek.nl/puzzelwoor

omstandigheden waarin we moeten leven ---------Leefsituatie omstandigheden waaronder iemand leeft; deze worden bepaald door fysieke factoren en door mensen in de omgeving, zowel thuis, in de buurt, op school, op het werk, als in de vrije tijd http://www.thesauruszorgenwelzijn.nl/leefsituatie.htm

Wat valt er onder de leefsituatie? Met uw leefsituatie worden uitsluitend activiteiten bedoeld die met het privé-leven te maken hebben (zoals doktersbezoek, hobbyclub, kerkbezoek, bruiloft, een incidentele cursus, ouderavond op school, bezoek notaris enz.), dus niet het volgen van onderwijs of activiteiten die met het werk te maken hebben. (http://www.menziszorgkantoren.nl/web/Doventolk/WatValtErOnderDeLeefsituatie.htm)

-----------Kwaliteit van leven de door mensen zelf ervaren kwaliteit van hun leven die wordt bepaald door fysieke, psychische en sociale factoren, zoals door persoonlijke kenmerken, de kwaliteit van relaties, geestelijk evenwicht, de vervulling van levensdoelen, de mate van aanpassing aan de ontstane situatie in geval van ziekte, handicap of ouderdom, en maatschappelijke participatie. Quality of life How people experience quality of life(physical, psychological and social) such as personal characteristics, the quality of relations, spiritual balance, the fulfil of aims in life, the measure of adjustment on the arisen situation in case of illness, invalids or age and social participation. ------------------

57


Wat is kwaliteit van leven? Welzijn, welbevinden en de kwaliteit van leven van ouderen zijn begrippen die dicht naast elkaar liggen. Bij de omschrijving ervan wordt vaak teruggegrepen op de definitie die de WHO(World Health Organisation, 1985) gaf van gezondheid: een toestand van volledig lichamelijk, psychisch en sociaal welbevinden. De WHO breidde met deze omschrijving het biomedische model van gezondheid uit. Gezondheid kan niet eenvoudigweg worden beschouwd als de afwezigheid van ziekte. In 1993 werd in het verlengde hiervan kwaliteit van leven door de WHO als volgt gedefinieerd. "Quality of life can be defined as the individuals perception of his/her position in life and in relation to his/her goals, expectations, standards and concerns". Kwaliteit van leven is dus verbonden met het functioneren van personen op fysiek, psychisch en sociaal gebied en wordt vastgesteld op grond van de subjectieve evaluatie van deze aspecten. De kwaliteit van leven kan in negatieve of positieve zin worden beïnvloed door: • • • • • •

lichamelijke en psychische aandoeningen beperkingen en participatieproblemen als gevolg van ziekten levensgebeurtenissen (life events als pensionering, het verlies van rollen in de samenleving, het verlies van partner en andere naasten) persoonlijke capaciteiten en vaardigheden zoals het vermogen om met stress en veranderingen om te gaan (coping style) financiële hulpbronnen sociale steun

Schalock en Alonso hebben een uitgebreide review gedaan naar de literatuur over kwaliteit van leven. Op grond daarvan komen ze in hun handboek over kwaliteit van leven (AAMR, 2002) tot een onderscheid in acht domeinen of dimensies. Deze domeinen zijn: • • • • • • • •

lichamelijk welbevinden emotioneel welbevinden persoonlijke relaties sociale inclusie persoonlijke ontplooiing materieel welbevinden zelfbepaling rechten (Kwaliteit van leven, 2008)

-------------------------

58


1.1.1 Wat is nu ‘Quality of life’? Bij ‘Quality of life’ gaat het dus om de aantrekkelijkheid van een gebied om er te wonen/werken/leven. Leefbaarheid is het begrip wat hierbij het dichtst in de buurt komt en wat ook is gebruikt bij eerdere rapporten in het verlengde van dit onderzoek. Met het begrip leefbaarheid wordt aangegeven hoe aantrekkelijk en/of geschikt een gebied of gemeenschap is om er te wonen, of te werken.

The SCP did a research to quality of life in the Netherlands. The research aims at safety, physical quality of the residential environment and social cohesion. (Hart, Joep de, 2002)

59


1.2

Non-Dutch definitions

Definitions of Quality of life: Your personal satisfaction (or dissatisfaction) with the cultural or intellectual conditions under which you live (as distinct from material conditions) wordnet.princeton.edu/perl/webwn Quality of life is the degree of well-being felt by an individual or group of people. Unlike standard of living, it is not a tangible concept, and so cannot be measured directly. It consists of two components: physical and psychological. en.wikipedia.org/wiki/Quality_of_life An evaluation of health status relative to the patient's age, expectations, and physical and mental capabilities. www.oncura.com/glossary.html Refers to an individual's level of comfort, enjoyment, and ability to pursue daily activities. Often used in discussions of treatment options. www.pbs.org/wgbh/rxforsurvival/glossary.html Referring to an overall sense of well-being with a strong relation to a person's health perceptions and ability to function. www.cdc.gov/healthyplaces/terminology.htm A scientific measure of personal well-being. www.mirapex.com/mirapex-patient-glossary.jsp The overall enjoyment of life. Many clinical trials assess the effects of cancer and its treatment on the quality of life. These studies measure aspects of an individual's sense of well-being and ability to carry out various tasks. dictionary.rare-cancer.org/index.php Refers to the patient's ability to enjoy normal life activities. Some medical treatments can seriously impair quality of life. www.arthritisinsight.com/resources/dictionary/qz.html Perception of ability to meet daily needs, physical activities, well-being.

60


www.asge.org/PressroomIndex.aspx An individual's overall sense of well-being. In medical studies, quality of life is measured using various standardized questionnaires. www.anemia.org/patients/glossary/ The value assigned to duration of life as modified by the impairments, functional states, perceptions and opportunities influenced by disease, injury, treatment and policy. (Patrick DL, Erickson P. 1988). www.repar.veille.qc.ca/burnengine/ The characler or nature of a person's existence. petsforum.com/cis-fishnet/crest/CRD.htm Degree to which a person enjoys the important possibilities of his/her life. www.uwic.ac.uk/shss/dom/newweb/General/Glossary.htm A measure of structure of all human relations, defining intensity of his activity. econews.uz/econews/rus/lib/ANG/-Q-/SLoQa.htm Serving the community through a co-operative because doing service makes ones own life better - is perhaps the most significant motivation for volunteering. It is often mixed with a good dose of altruism. india.smashits.com/wikipedia/Rochdale_Principles A common expression that generally conveys a lifestyle that is characterized by prevention of infection and disease, relative freedom from stress, good functional memory and learning, alleviation of disorders and pain, normalization of intestinal flora, satisfactory renal and hepatic functions. Above from: http://www.google.nl/search?hl=nl&defl=en&q=define:quality+of+life&ei=Xr2jSaGyIZrNQbJsIGKBQ&sa=X&oi=glossary_definition&ct=title, retrieved: 02-03-2009 Quality of life is a descriptive term that refers to people’s emotional, social and physical wellbeing, and their ability to function in the ordinary tasks of living. (http://www.evidence-based-medicine.co.uk/ebmfiles/WhatisQoL.pdf retrieved 05-03-2009)

Quality of life is a descriptive term that refers to an individual's emotional, social, and physical well-being, and their ability to function in the ordinary tasks of living.

61


(http://www.medicine.ox.ac.uk/bandolier/booth/glossary/Qol.html retrieved 05-03-2009)

Quality of life is a patient's general well-being, including mental status, stress level, sexual function, and self-perceived health status. (Medical dictonary: http://dictionary.webmd.com/terms/quality-of-life, retrieved 05-03-2009)

WHO: What is quality of life? Welfare, Wellbeing and the quality of life of elderly are closely related concepts . To define them more accurately, one could fall back to the definition of the WHO (World Health Organisation). In 1985, this gives the following definition: A state of full physical, psychological and social wellbeing. With this description, the WHO extends the biological model of health. Health can not be simply considered as the absentness of illness. In 1993 the WHO defines the quality of life as the lengthening of life. "Quality of life can be defined as the individual’s perception of his/her position in life and in relation to his/her goals, expectations, standards and concerns". Quality of life is linked to the functioning of persons in physical, psychological and social areas and is determined under subjective evaluation of these aspects. The quality of life can be influenced in a negative or positive sense : Physical and social diseases. Problems in case of limitations and participation due to diseases. Life events (like retirement, the loss of roles in the society, loss of a partner and other relatives. Personal capacity and skills like coping styles. Financial resources. Social support. Schalock and Alonso They have written an extended review on literature about quality of life. In their manual they distinguish eight dimensions. “These dimensions are: Physical wellbeing Emotional wellbeing Personal relations Social inclusion Personal development Material wellbeing Determination Rights.”

62


With the site Inpowr (http://www.inpowr.com/) every person can see how it is with their well-being with an online test. The online test scores on: my body, my environment, my head, my mind, my relationships, and accomplishments. (http://venturebeat.com/2007/04/17/inpowr-creates-a-social-network-for-me/)

The Washington State University has developed a wheel for wellbeing with the following concepts: physical, emotional, social, intellectual, occupational, financial, environmental and spiritual. (http://www.wellbeing.wsu.edu/default.aspx)

63


1.3 Definitions of the European Union Quality of life in rural areas. Processes of divergence and convergence. Germany: http://www.soc.duke.edu/resources/sinet/papers06/Spellerberg.pdf Definition: “The quality of life as perceived is less characterized by environmental factors and living conditions at the actual place where a person resides.” Rural Development policy 2007-2013 http://ec.europa.eu/agriculture/rurdev/index_en.htm Definition: “Quality of life’ clearly embraces a very wide area of policy interests, with a particular need to map and understand disparities associated with age, gender, health, income, social class and region. “ http://www.libertysecurity.org/article2371.html Quality of life as a concept “Quality of life, which has gained prominence in social research study since the 1970s, is a broad concept concerned with overall well-being within society. Its aim is to enable people, as far as possible, to achieve their goals and choose their ideal lifestyle. In that sense, the quality of life concept goes beyond the living conditions approach,which tends to focus on the material resources available to individuals. Three major characteristics are associated with the quality of life concept (Fahey, Nolan and Whelan,2003): 1. Quality of life refers to individuals’ life situations. The concept requires a micro perspective, where the conditions and perceptions of individuals play a key role. Macroscopic features relating to the economic and social situation of a society are important for putting the findings at individual level into their proper context, but they do not take centre stage. 2. Quality of life is a multi-dimensional concept. As noted above, the notion of quality and the consideration of several areas of life broaden the narrower focus on income and material conditions which prevails in other approaches. Multi-dimensionality not only requires the description of several life domains, but emphasises the interplay between domains as this contributes to quality of life. 3. Quality of life is measured by objective as well as subjective indicators. Subjective and attitudinal perceptions are of particular relevance in identifying individual goals and orientations. Individual perceptions and evaluations are most valuable when these subjective evaluations are linked to objective living conditions. Applying both ways of

64


measuring quality of life gives a more complete picture. Drawing on previous studies, the Foundation selected sixcore areas for the EQLS. These are: • employment • economic resources • family and households • community life and social participation • health and health care • knowledge, education and training.” (http://www.eurofound.europa.eu/pubdocs/2004/105/en/1/ef04105en.pdf) The Concept of Rural Quality of Life http://www.springerlink.com/content/h6206031w2770jl8/ Most of the researchers conclude that quality of life is a weighted average of basic needs such as food, water, shelter, safety and a healthy condition, plus other needs such as freedom of movement, speech, beliefs, leisure, services availability and living in a congenial environment.

The health and wellbeing in the UK, made a figure about wellbeing as mentioned above. Their mission is: “Enhance and promote the health and wellbeing by innovation, consultancy, training and education using only an ethical and evidence based approach to support the Government’s Health, Work and Wellbeing Strategy." (http://www.healthandwellbeinguk.com/images/what-is-HWB_04.gif)

65


1.4 Overview of information about ‘Quality of life’ More information about quality of life in other regions can be found here: Column about quality of life: http://www.escapistmagazine.com/articles/view/editorials/insidejob/1328-What-Is-Qualityof-Life Rural development in Amerika: http://www.usda.gov/rus/ A rural virtual health sciences library project: http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=11209799 Jamsetji Tata National Virtual Academy for Rural Prosperity: http://www.mssrf.org/iec/601/index.htm Publications of Citizen-First: http://www.citizen-first.net/Publications.aspx Wikipedia about Quality of Life: http://en.wikipedia.org/wiki/Quality_of_life ICT and broadband in Europe’s rural http://iaald.blogspot.com/2007/05/ict-and-broadband-in-europes-rural.html Difference between rural areas http://rsa.informaworld.com/srsa/content~content=a907680999~db=all~jumptype=rss Guidelines for the Planning of Rural Areas in Europe http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/custom/portlets/recordDetails/detailmini.jsp?_nfpb =true&_&ERICExtSearch_SearchValue_0=ED183336&ERICExtSearch_SearchType_0=no&acc no=ED183336

These links gives extra information about quality of life. It is background information that maybe can be used if the research is more advanced.

66


1.5 Measuring instruments Here you can find an overview of some measuring instruments. This can help us to make a planning for the Field Research. This is a first inventory.

Leefbaarheidsmeter in Nederland: http://www.vrom.nl/leefbaarometer Monitor Veenendaal (PDF) https://intranet.veenendaal.nl/index.php?simaction=content&mediumid=1&pagid=2572&st ukid=17941#titel17941 Leefbaarheidsmonitor: http://www.lemoninternet.nl/lemondnn/default.aspx Leefbaarheidsmonitor jeugd/jongeren in Wales: http://wales.gov.uk/docrepos/40382/40382313/293077/1266940/2765056/Monitor_Eng.p df;jsessionid=SCJ2JdQSTZLDrHQX2z9Znvvh1pyt6221cbFDwMrGpSnqWNv0gL9B!1414164158?lang=en Medical Outcomes monitor (SF36) http://www.outcomes-trust.org/instruments.htm

1.6 Definition of Quality of life in this project There are a lot of definitions about quality of life. Some definitions aim specially on health care, other definitions are only focussed on social services. But, for ‘Vital Rural Area’, a general definition might be: Quality of life is a sufficient attractiveness or suitability of an area or community to live and to work in.

It is obvious, that the Vital Rural Area project partners will have to discuss this issue further: what do they see as the ultimate, best fitting definition?

67


H2. Geographic scope The geographic scope of this project are the NOFA-municipalities: Achtkarspelen, Dantumadeel, Dongeradeel and Kollumerland c.a. These 4 municipalities are situated in the province of Fryslân in the north of The Netherlands. The province of Fryslân is one of the twelve provinces of the Netherlands. They 4 municipalities cooperate in different areas, like economic, quality and safety. This region has about 85.000 inhabitants. The population decrease step by step every year. It is a sparsely populated area.

Map with all the municipalities of The Netherlands. Number 1 to 4 are the municipalities in NOFA.

68


The province Fryslân

All the municipalities in the Province Fryslân. (http://www.drf.nl/images/images/kaart2.jpg, retrieved 08-04-2009)

A map of the NOFA municipalities from the NOFA-website. (http://www.nofa.nl, retrieved 27-02-2009)

69


2.1 Villages in the NOFA municipalities There are 61 villages in the NOFA area. There is also one city. Moreover there are still some hamlets in all the municipalities. Below we show an overview of all the villages of the different municipalities. Achtkarspelen

Dantumadeel

Dongeradeel

Kollumerland

Surhuisterveen Buitenpost Harkema Kootstertille Twijzelerheide Drogeham Surhuizum Augustinusga Gerkesklooster Boelenslaan Twijzel

Damwoude Zwaagwesteinde Veenwouden Broeksterwoude Wouterswoude Rinsumageest Driesum De Valom Roodkerk Sijbrandahuis

Dokkum (city) Holwerd Ternaard Anjum Metslawier Oosternijkerk Ee Engwierum Niawier Lioessens Wierum Nes Hantum Paesens Brantgum Moddergat Raard Oostrum Morra Aalsum Bornwird Hantumhuizen Foudgum Hiaure Oostmahorn Hantumeruitburen Wetsens Jouswier Waaxens

Kollum Kollumerzwaag Oudwoude Zwagerbosch Burum Westergeest Munnekezijl Triemen Kollumerpomp Warfstermolen Veenklooster Augsbuurt

(http://www.dongeradeel.nl/Dorpen-wijken/Dorpen.htm, retrieved 13-03-2009) (http://www.dantumadeel.nl/Over-Dantumadiel/Dorpen.htm, retrieved 13.03-2009) (http://www.achtkarspelen.nl/Informatie-over.../Mediaitem/Alle-dorpen.htm, retrieved 13-03-2009) (http://www.kollumerland.nl/Kollumerland-c.a./Dorpen.htm, retrieved 13-03-2009)

70


Overview of the villages

(http://maps.google.nl, retrieved, 10-03-2009)

The NOFA Logo

71


H3.

Demographic information

To find out which target groups have opportunities in the NOFA-municipalities, the demographic information is listed here. The entire population of the Netherlands as a whole has also been indicated. 3.1

Total population of the Netherlands

Population 2000: Population 2008: Population 2020:

15 863 950 16 405 399 16 747 844

(expected)

(statline.cbs.nl)

Past to now: increase of 3,4% Now to future: increase of 2% 3.2

Total population of NOFA

Municipality

The past 2000

Now 2008

The future 2020

Achtkarspelen Dantumadeel Dongeradeel Kollumerland

28011 19833 24255 13134

28088 19399 24694 13085

27798 17193 24332 13208

Total: 85233 85267 Past to now: increase of 0,03% Now to future: decrease of 3%

82531

The following information, is information from 2003/2004. We try to find this information for 2000/2008/2020 also. Age in % (2003) Achtkarspelen Dantumadeel Dongeradeel Kollumerland

72

0-4 6,8 6,3 6,5 6,5

5-9 6,4 6,3 6,3 6,3

10-14 6,3 7,5 7,0 7,1

15-24 12,8 13,3 12,4 12,6

25-39 20,7 25,8 27,2 28,2

40-64 33,5 26,1 25,4 25,4

65-79 10,6 10,7 11,4 10,9


80 3,0 4.,0 3,7 3,2

Income par inhabitant in euro Achtkarspelen Dantumadeel Dongeradeel Kollumerland Average income Friesland is euro 9.900 2003/2004 Potential working possibilities M V Achtkarspelen 7665 4939 Dantumadeel 5082 3346 Dongeradeel 6594 4213 Kollumerland 3654 2283

T 12604 8428 10807 5937

1997 8.400 8.100 8.300 8.100

Unemployment M V 942 635 598 400 607 507 336 262

2000 9.200 8.900 9.200 9.000

T 1577 998 1014 598

M% 12,3 11,8 9,2 9,2

V% 12,9 12,0 12,0 11,5

(http://www.watdoetjegemeente.nl/index.php?id=18, retrieved 30-03-2009)

73


T% 12,5 11,8 10,3 10,1

Density of population

Density of population of all the municipalities

Inhabitants by square kilometre Average of the Netherlands Average of NOFA Average of Dongeradeel Average of Dantumadeel Average of Kollumerland Average of Achtkarspelen

2000 468 191 143 231 119 273

2008 486 192 148 227 119 274

2020 (expected) n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b.

(http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=70072ned&D1=0,56&D2=0,108,222,244,408&D3= 5,13&HDR=T&STB=G1,G2&VW=T)

The density of population in the NOFA-municipalities is much lower then in The Netherlands. The NOFA-region is an rural area.

74


3.3

Categories of target groups

The whole population is too big to focus on. Therefore the population is divided in some target groups: Adolescents (12-17) Young adults (18-24) Singles Families without children Families with children Elderly people (65+) Adolescents (12-17 years) The past Municipality 12-17 years in 2000

Now 12-17 years in 2008

Future 10-15 years in 2020



2.357 1.757 2.037 1.103

2.103 1.678 2.009 1.084

1790 1065 1474 737

1773 1184 1573 809

Total:

7254

6874

5066

5339

Young adults (18-24 years) The past Municipality 18-24 years in 2000

Now 18-24 years in 2008




2.332 1.644 1.977 1.054

1773 1184 1573 809

1656 1172 1410 730

Total: 7465 7007 Past to now: decrease of 6,13%

5339

4968

2.604 1.665 2.028 1.168

(http://www.ikpfryslan.nl/files/3109/kerncijfers_fryslan_1998___2008.pdf, retrieved, 10-03-2009)

75


In the future it is expected, that the number of young people(12-24) will decrease further. (see Demografie NOFA)

Singles Now Singles in 2008

Future Singles in 2020

Achtkarspelen 2598

2950

3900

Dantumadeel Dongeradeel Kollumerland

1724 2756 1262

1931 3090 1431

2300 3700 1900

Total:

8340

9402

12000

Household without children The past Municipality 2000

Now 2008

Future 2020

Achtkarspelen 3368

3553

n.b.


2292 2981 1596

2421 3262 1693

n.b. n.b. n.b.

Total:

10237

10929

n.b.

Household with children The past Municipality 2000

Now 2008

Future 2020

Achtkarspelen 4807

4745

n.b.


3361 3884 2154

3203 3811 2111

n.b. n.b. n.b.

Total:

14206

13870

n.b.

Municipality

The past Singles in 2000

(http://www.statline.cbs.nl)



76


Elderly People (65+) Municipality

The past 65+ in 2000

Now 65+ in 2008

The future 65+ in 2020


3401 2845 3459 1675

4033 2946 4021 1881

5426 3717 5061 2569

Total:

11380

12881

16773


Past to now: increase of 13.18% Now to future: increase of 30.21% There will be more and more elderly people in the NOFA-municipalities, but the total population will decrease. The number of elderly people will grow explosively.

Some information of 2020 is missing. This should be elaborated further.

3.4

Most important target groups

General information Some issues are applicable to all the target groups. Important issues for all the target groups are: Frisian language is important Supplies disappear Distance In NOFA the basis is “Everyone participates”. Two things are central: the reduction and elimination of backwardness and deprivation. The target groups should be further elaborated. Here a first step:

3.4.1 Why young people (Age 12-17)? In the case of young people there are the following issues: -

Level of education is lower than the national average The use of alcohol is high, but not higher than the national level young people have more learning delays than the national average Young people are scoring lower on problem behaviour than the national average Population of young people is deceasing

NOFA-specific: -

-

-

The residential environment is decorated in a way that children and young people can play outside in a safe and responsible way or can play sports or meet each other. The municipality is focusing on risk behaviour in lifestyle among young people, such as alcohol, smoking and use of other drugs. The overall goal is to link the youth with the society and inconvenience to prevention. It is an aim young cope with responsibilities. Each child is given the opportunity to develop into a healthy, independent and involved citizen.

From: (Jaarverslag Achtkarspelen 2007 (2008) (Dantumadeel voor elkaar, 2008) (http://www.dantumadeel.nl) (Voorjaarsnota 2009) (kadernotitie integraal jeugdbeleid)


3.4.2 Why adolescents (Age 18-24)? -

Adolescents move to the city where the university or academy is Adolescents find work in densely populated areas where more employment is

3.4.3 Why Elderly people? -

-

The population of The Netherlands is aging. A growing group of people is 65 years or older. This is also the case in the NOFA counties (see stats). Beside it, elderly people needs more care. Therefore this could be a target group Telecare (to be elaborated)

(http://www.kenniscentrum-ouderen.nl/smartsite.dws?id=41227).

The general objective of the municipal policy on older people is: creating conditions as a result of which the elderly can participate as long as possible independently in the society as long as possible. These widely behave social objective to achieve, carry out to the municipality a number of sub conditions: the promotion of social participation of the elderly and their participation to voluntary service; taking measures to that prevent the elderly in a social isolation touch; introducing consistency in services for the vulnerable, independently living elderly. (Ouderenbeleid Achtkarspelen, 2007)

3.4.4 Why singles? -

Working at home Number of singles is increasing

3.4.5 Why households with children? Educational level of parents is lower than the national average. Working at home (Partoer, 2008)

3.4.6 Why households without children? Working at home


H4.

Definition of the different categories of ‘basic services and facilities’

General In 2006 Partoer1 has executed an review in the municipalities of NOFA and Ferwerderadeel (a municipality geographically next to the NOFA-municipalities, there is a cooperation with Ferweradeel called ‘NOFA-plus’) about the present and missing services. 30 associations filled in the answers. TOP 3 missing services: - Shop - Cash dispenser - Houses for seniors Most important conclusions in this review are: A meeting place in each village is important Combine facilities and make them flexible (driving facilities) Volunteers are important in the social cohesion This next services are an first inventory. They must be divided into subcategories. 4.1 -

Social services Schools (primary, secondary) Pre-school play groups Organisations for child-care services Social services from the municipalities Socio-cultural work / social work Youth centre Youth work Nursery (buitenschoolse opvang) Guest parents (gastouders) Insurances

4.2 -

Commercial services Banks Cash dispenser (sub)Post Office Supermarkets Business Area’s

1

Partoer CMO Fryslân is a centre for social development in the Province Fryslân.


-

Riding shop Small shops

There is a company counter in the municipality Dongeradeel. In all NOFA municipalities: Is much agriculture in the rural area’s; Are many small businesses in the region. (See http://www.noordoostfriesland.nl for a lot of businesses) 4.3 -

Services in the field of welfare and healthcare Healthcare Pharmacy Family Doctor Verpleeghuizen/Verzorgingshuizen /Homes for the elderly Youth and Family Centres (Centrum jeugd en gezin (JiF)) HVD (prevention) counselling centres Dentists EHBO Psychology Speech therapy Mental Health (GGZ in Dokkum) Child care services Counselling centre Midwife Ambulance

4.4 -

Mobility services Stations Taxi’s Bus (route/service/stop) Train Subway Airport

4.5 -

Leisure opportunities Library Mobile library Museum Swimming pool Sport (facilities, canteen, club) Rural community centre (cultural centre)


-

Café Church Music school Theatre Cinema Playground Hotels Apartments Campings


H5. Availability of broadband-infrastructure Make an inventory of the public and private companies providing this infrastructure Kabel Noord, KPN, Glasvezelring Fryslân Ring Are these broadband infrastructures open or closed for more than one service provider? Kabel Noord – Fiber (partly Open) KPN – ADSL (partly Open) Glasvezelring Fryslân Ring (for SME’s, Fiber to the business)

Coverage of Kabel Noord

(Profile Kabel Noord Projects) (Kabel Noord’s Network Infrastructure development) (Profile Kabel Noord Projects)


What kind of broadband services are provided on the networks? Internet, LAN, Dark Fibre, VOIP, Videoconferencing, Interactive Televison, interconnected

Mobile network UTMS, Telephone

(Services at the network of Kabel Noord, from Kabel Noord’s Network Infrastructure development)

Which Bandwidth is available on the infrastructures? 1 MB – 1 GB


Bibliography Internal documents -

Demografie NOFA Bevolkingsprognose Regionale kerncijfers NOFA werkplan Leven Lang leren Ouderenbeleid Achtkarspelen Dantumadeel voor elkaar

External documents Hart, Joep de (2002) Zekere banden. [electronic version] retrieved: 14 march 2009, URL: http://www.scp.nl/publicaties/boeken/9037700764.shtml Sociaal Cultureel Planbureau (2008) Continue onderzoek burgerperspectieven, retrieved 21 march 2009, URL: http://www.scp.nl/publicaties/boeken/9789037703849.shtml Gemeente Dantumadiel(2008) Strategische raadsvisie 2018 [electronic version] http://www.dantumadiel.eu/web/file?uuid=4dd0ff6a-d0cb-4013-9b1a-25062931391c&owner=26066567-8166-44eeae6d-720adf560a94 Partoer (2008) Veilig opgroeien in NOF [electronic version] http://www.partoer.nl/download.asp?link='/files/6151/veilig_opgroeien_in_nof.pdf'&linkID=109379 Partoer (2008) Vitale dorpen in NOF [electronic version] http://www.partoer.nl/download.asp?link='/files/6151/vitale_dorpen_nofr.pdf'&linkID=84688 Kwaliteit van leven (2008) retrieved 31 march 2009 URL: http://www.kenniscentrumouderen.nl/smartsite.dws?id=75855 Ouderenzorg(2007) retrieved 21 march 2009, URL: http://www.kenniscentrum-ouderen.nl/smartsite.dws?id=41227 Online dictionary’s: http://nl.wikipedia.org/wiki/Leefbaarheid, retrieved 28 february 2009 http://www.google.nl/search?hl=nl&defl=en&q=define:quality+of+life&ei=Xr2jSaGyIZrNQbJsIGKBQ&sa=X&oi=glossary_definition&ct=title , retrieved: 02 march 2009 http://www.evidence-based-medicine.co.uk/ebmfiles/WhatisQoL.pdf , retrieved 05 march 2009 http://www.medicine.ox.ac.uk/bandolier/booth/glossary/Qol.html , retrieved 05 march 2009 http://dictionary.webmd.com/terms/quality-of-life , retrieved 05 march 2009 Municipality guides: Achtkarspelen http://achtkarspelen.smartmap.nl/ Dantumadeel http://dantumadiel.smartmap.nl/ Dongeradeel http://dongeradeel.smartmap.nl/ Kollumerland http://www.gemeentegidskollumerland.nl/


Cited websites: http://www.dongeradeel.nl http://www.dantumadeel.nl http://www.kollumerland.nl http://www.achtkarspelen.nl http://www.cbs.nl http://www.ikpfryslan.nl http://www.watdoetjegemeente.nl/ http://www.statline.cbs.nl http://maps.google.nl


Appendix

Appendix 1: Fryslân in 2020 in dutch

(Bron: Roadmap – Friese ICT-innovatie alliantie)


Appendix 2: Services in NOFA In 2006 Partoer has executed an review in the municipalities of NOFA and Ferwerderadeel (a municipality beside the NOFA-municipalities) about the present and missing services. 30 village communities filled in the answers. Services Primary school Café Cultural centre in a village Church Sportskanteen Library or mobile library Socio-cultural work Youth centre Sports field Sport Trap field Ice skating Swimming Pool ‘buitenschoolse opvang’ ‘gastouders’ Music school Child care services Pre-school play group Counselling centre Family doctor Social work Midwife Caravan for adolescents Church youthwork Youth work (general) Bank Cash dispenser (sub-)Post office Riding shop Small shops Pharmacy Physiotherapy

Present 29 26 21 29 18 24 21 15 26 19 26 19 1 5 9 4 8 23 11 13 3 2 10 24 14 9 12 14 20 14 10 8

Missing 1 4 9 1 12 6 9 15 4 11 4 11 29 25 21 26 22 7 19 17 27 28 20 6 16 21 18 16 10 16 20 22


Catering Distribute medicines Eldery help Support of eldery people Places in long stay hospital (verpleeghuis) Places in home for the elderly (verzorgingshuis) (woonzorgcentrum) Public passenger transport Station

15 14 14 6 2

15 16 16 24 28

3

27

4 24 2

26 6 28

Most important conclusions in this review are: A meeting place in each village is important Combine facilities and make them flexible (driving facilities) Volunteers are important in the social cohesion Social services Schools Achtkarspelen:

22 primary schools 3 boarding schools (13-18) Dantumadeel: 12 primary schools 1 school for special education Dongeradeel: 24 primary schools 1 school for special education 3 boarding schools (13-18) Kollumerland: 11 primary schools 1 boarding school (13-18) There are no schools for higher education(university), therefore al lot of young people(17-24) went to a bigger city like Leeuwarden and Groningen. Pre-school play group Dongeradeel: 12 Dantumadeel: 7 Kollumerland: 6 Achtkarspelen: 10


Organisations for child-care services Dongeradeel: 2 Dantumadeel: 4 Kollumerland: 1 Achtkarspelen: 3 Commercial services Banks Dongeradeel: Dantumadeel: Kollumerland: Achtkarspelen:

9 5 3 9

Supermarkets Dongeradeel: Dantumadeel: Kollumerland: Achtkarspelen:

16 6 3 3

Bussiness Area’s Dongeradeel: Dantumadeel: Kollumerland: Achtkarspelen:

9 6 4 9

There is a business counter in Dongeradeel Much agriculture in the rural area’s. There are many small businesses in the region Services in the field of welfare and healthcare Healthcare 1 Hospital in the city Dokkum Pharmacy Kollum Dokkum Buitenpost Surhuisterveen Harkema


Family Doctor Dongeradeel: Huisartsencentrum - Dokkum Huisartspraktijk A Lamers – Ee Huisartspraktijk C.F. van der Lugt - Ternaard Huisartspraktijk J.C.G.F. Stender – Ternaard Huisartspraktijk L.C. Maltha – Holwerd Huisartspraktijk R. de Vries – Anjum Huisartspraktijk mw. H.M.A. Wijmenga – Metslawier Achtkarspelen: Huisartsencentrum Harkema Huisartsenpraktijk Groenkamp – Buitenpost Huisartspraktijk D.J van der Tempel – Augustinusga Huisartspraktijk G. Wubs – Surhuisterveen Huisartspraktijk H.A. Goudsmit – Koostertille Huisartspraktijk H.R. Gjaltema – Surhuisterveen Huisartspraktijk L. van Weezel – Drogeham Huisartspraktijk Th. Woudstra – Twijzel Huisartspraktijk W.G. Numan – Surhuisterveen Huisartspraktijk W.J. Hoogwater – Zwaagwesteinde Kollumerland: Huisartspraktijk H.F. Schalkwijk – Kollum Huisartspraktijk R.H. Broekema - Kollum Huisartspraktijk J. de Waard - Kollum Dantumadeel: Huisartsenpraktijk De Wylgen- Veenwouden Huisartspraktijk J. de Groot - Damwoude Huisartspraktijk J.H.M. Brand - Damwoude Huisartspraktijk M.C.B.M. ter Laak - Damwoude Huisartspraktijk M.E. Wiersma - Zwaagwesteinde Huisartspraktijk W.J. Hoogwater - Zwaagwesteinde Huisartspraktijk mw. S. Verkerk - Wouterswoude


Verpleeghuizen/Verzorgingshuizen Dongeradeel: Stichting Zorggroep Pasana Verpleeghuis De Waadwente Achtkarspelen: Appartementencomplex – Harkema Zorgcentrum ’t Suyderhuys – Surhuisterveen Zorgcentrum Haersmahiem Buitenpost Kollumerland: Verzorgingshuis De Stelp - Kollum Zorgcentrum Meckemastate – Kollum Dantumadeel: Verpleeghuis Talma Hûs - Veenwouden Zorgcentrum Talma Hoeve - Veenwouden Zorgkwadrant, locatie Brugchelencamp – Zwaagwesteinde Centrum jeugd en gezin (JiF) In NOFA-verband is men bezig met een Centrum jeugd en gezin (JiF). Dit is nog in ontwikkeling. Ouders, kinderen, jongeren tot 23 jaar en professionals kunnen bij de centra terecht met allerlei vragen over opvoeden en opgroeien. Dit centrum is nog in de ontwikkelingsfase, maar er is landelijk besloten dat iedere gemeente dit moet hebben. Mobility services Stations 1 busstation in Dokkum (Dongeradeel) 1 busstation in Buitenpost (Achtkarspelen) 1 railway station in Buitenpost (Achtkarspelen) 1 railway station in Veenwouden (Dantumadeel) There are some local bus lines in many places but not everywhere in the rural areas. Taxi’s 2 in Kollumerland 1 in Achtkarspelen 3 in Dongeradeel 3 in Dantumadeel


Leisure opportunities Library Kollum en Kollumerzwaag (Kollumerland) Dokkum en Ternaard (Dongeradeel) Damwoude, Zwaagwesteinde en Veenwouden (Dantumadeel) Buitenpost en Surhuisterveen (Achtkarspelen) Mobile library Burum, Kollumerpomp, Munnekezijl, Oudwoude, Triemen (Kollumerland) Ee, Engwierum, Metslawier, Niawier, Anjum, Bornwird, Brantgum, Holwerd, Hantumerhoek, Wierum, Oosternijkerk, Paessens/Moddergat, Lioessens, Holwerd (Dongeradeel) Kootstertille, Boelenslaan, Augustinusga, Surhuizum, Gerkesklooster, Drogeham, Twijzelerheide, Twijzel (Achtkarspelen) Rinsumageest, Broeksterwoude, Wouterswoude, Driesum (Dantumadeel) Musea Kollumerland: Museum Fogelsangh State – Veenklooster (kollumerland) Dongeradeel: Streekmuseum het Admiraliteitshuis – Dokkum Molenmuseum – Anjum Museum ’t Fiskershúske – Moddergat Museum Bijbel in Beeld – Ternaard Museumkerk Eben-Haëzer – Wierum Natuurmuseum - Dokkum OerKa Irene Verbeek Museum – Raard Open Huis Expositie ’t Skildershûs Vlasbewerkingsmuseum It Braakhok Achtkarspelen: Munt- en Penningkabinet - Surhuisterveen Dantumadeel: Cultuurhistorisch centrum De Sûkerei - Damwoude Oudheidkamer Dantumadiel - Zwaagwesteinde


Swimmingpool Buitenpost (Achtkarspelen) - Indoor Kollum (Kollumerland) - Indoor Surhuisterveen (Achtkarspelen) - Outdoor Dokkum (Dongeradeel) - Indoor Sports Almost every village has sport clubs in the field of soccer, korfball, volleyball, basketball, badminton and tennis. There are also a lot of accommodations, outdoor and indoor. Rural community centre Dongeradeel: Dorpshuis De Jister - Ee Dorpshuis De Nespel - Nes Dorpshuis De Nije Póle - Raard Dorpshuis De Pipenâle - Wierum Dorpshuis De Stikel - Morra Dorpshuis De Terp - Oosternijkerk Dorpshuis De Terpring - Brantgum Dorpshuis It Tiksel - Hantumhuizen Dorpshuis Tunawerth - Ternaard Dorpshuis d'Ald Skoalle - Hantum Nij Sion – Niawier Gemeenschapscentrum De Dobbe - Anjum Stichting Dienstencentrum Nije Nijhof - Holwerd Dantumadeel: Dorpshuis De Beijer - Rinsumageast Dorpshuis De Nije Warf – Wouterswoude Dorpshuis De Pipegael - Broeksterwoude Dorpshuis Mûnein/Readtsjerk De Mounestien - Molenend Zalencentrum De Mienskip - Veenwouden Achtkarspelen: Dorpshuis De Bining - Twijzel Dorpshuis De Jister - Twijzelerheide Dorpshuis De Smoutte - Boelenslaan Rehoboth - Gerkesklooster


Kollumerland: Dorpshuis Toutenburg – Burum De Colle – Kollum Dorpshuis ’t Trefpunt – Kollumerpomp Dorpscentrum De Trije Doarpen – Kollumerzwaag Dorpshuis De Schans – Munnekezijl Dorpshuis De Bazuin – Warfstermolen Dorpshuis De Bosk - Zwaagwesteinde Café 28 in Dongeradeel 34 in Achtkarspelen 16 in Dantumadeel 14 in Kollumerland


Digitale diensten in de NOFA-gemeentes

Recommend Documents