Dichter bij de jeugd Beleidsplan Jeugd Drents Netwerk Bibliotheken Februari 2011
www.bibliothekendrenthe.nl
1
Dichter bij de jeugd Beleidsplan Jeugd Drents Netwerk Bibliotheken Februari 2011
Nieuwe taken in een veranderende samenleving Internet heeft de samenleving
De twaalf Drentse basis
Mediawijsheid
veranderd. Lezen als vrije
bibliotheken vroegen zich
Nederlandse huishoudens heeft inmiddels internet. Internet is de plek bij uitstek om
tijdsbesteding is voor de
af of ze nog wel de juiste
kennis en informatie uit te wisselen. Deze constatering heeft grote gevolgen voor het
generatie van na 1990 niet
dingen voor de jeugd deden.
aanbod van de bibliotheek, zeker als je je op jongeren wilt richten.
vanzelfsprekend meer.
Of ze kinderen en jongeren
belang van mediawijsheid: leren hoe je bewust, kritisch en actief kunt bewegen in een
Kinderen en jongeren houden
nog wel op de juiste manier
wereld waar alles om de media draait. Het zal steeds meer gaan om het begeleiden en
zich met andere dingen bezig
benaderden. De bibliotheken
informatiemaatschappij te vinden. De Drentse bibliotheken vinden dat ze een wezenlijke
dan met het lezen van boeken.
hebben de hand in eigen
taak hebben bij het tegengaan van de ‘digitale tweedeling’ in de maatschappij. De
De jeugd is massaal aan het
boezem gestoken. Ze hebben
hun weg in de informatiemaatschappij te vinden.
internetten, sms’en en gamen.
gekeken waar hun sterke en
Het spreekt voor zich dat
zwakke punten liggen, wat
dit grote gevolgen voor de
de bedreigingen zijn en waar
bibliotheek heeft.
kansen liggen. Aan de hand
meer laaggeletterden dan gemiddeld. De provincie Drenthe heeft het initiatief genomen
hiervan zetten ze samen in het
2008-2011 wil over tien jaar het onderwijsniveau in Drenthe tenminste op landelijk
Voor de jongste generaties is internet er altijd al geweest. Tachtig procent van de
De bibliotheken onderschrijven de opvatting van de Raad voor Cultuur over het
ondersteunen van mensen bij het ontwikkelen van de vaardigheden om hun weg in de
bibliotheken zijn een betrouwbare en laagdrempelige instantie om burgers te begeleiden
Taalachterstand en laaggeletterdheid Uit recent onderzoek is gebleken dat kinderen en allochtonen in Drenthe vergeleken met andere provincies een relatief grote taalachterstand hebben en dat hier sprake is van om deze problematiek aan te pakken. De provinciale nota Onderwijskansen in Drenthe
Drents Netwerk Bibliotheken
niveau hebben.
in Dichter bij de jeugd nieuwe
aanpakken. Bibliotheken spelen hier een belangrijke rol. Een voorbeeld van een
beleidslijnen uit.
Speciale projecten gaan in Drenthe taalachterstand en laaggeletterdheid actief vernieuwend project is het benutten van het enthousiasme van veel jongeren om games te spelen. Om zich een game eigen te maken móéten jongeren wel lezen. Ook in Drenthe wordt in de bibliotheken met gaming geëxperimenteerd.
Leespromotie Sinds 1 augustus 2010 is de Wet Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie van kracht. De wet wil voor meer en betere voorschoolse educatie in de kinderopvang en peuterspeelzalen zorgen. Ook zegt de nieuwe wet dat gemeenten jonge kinderen met een taalachterstand activiteiten moeten aanbieden. Alle kinderen in de kinderopvang en peuterspeelzalen gaan voortaan enkele dagdelen per week deelnemen aan een VVEprogramma. Met hun Doorgaande Leeslijn beschikken de Drentse bibliotheken over een aanbod dat uitstekend bij de nieuwe vraag past. Wat de kwaliteit van deze producten betreft, hoort Drenthe landelijk bij de top.
3
Dichter bij de jeugd Beleidsplan Jeugd Drents Netwerk Bibliotheken Februari 2011
Samenwerken in tijden van krimp
Nieuwe concepten om dichter bij de jeugd te komen
De contouren van een nieuw jeugdbeleid
Bevolkingskrimp
Missie bibliotheken
en verwachting dat de jeugd er in
Mediawijsheid en de Digitale
In Drenthe gaat de bevolking na het jaar
De twaalf Drentse basisbibliotheken
toenemende mate gebruik van gaat
Bibliotheek, ofwel de aanwezigheid
2020 afnemen. Tegenwoordig telt de
zien het als hun missie om kinderen
maken. Dat kan in de bibliotheek zelf,
van de bibliotheek op internet, zijn
provincie 491 duizend inwoners. In 2040
en jongeren informatie en cultuur te
het kan ook op school en digitaal thuis.
nauw met elkaar verbonden. Voor
zal dit naar 474 duizend gedaald zijn. In
bieden. Kinderen en jongeren moeten
delen van het platteland zijn de eerste
in of via hun bibliotheek inspiratie
Speerpunten beleid
moeten de bibliotheken samenwerken
tekenen van deze bevolkingskrimp al
opdoen en interactie vinden.
De Drentse bibliotheken kiezen voor de
met lokale partners. Eigentijdse
komende jaren voor drie speerpunten
leespromotie vraagt een gerichte marketinginzet.
waar te nemen.
het aanpakken van laaggeletterdheid
Afnemende leerlingenaantallen zullen
De Drentse bibliotheken willen
in het jeugdbeleid:
ervoor zorgen dat basisscholen zullen
kinderen en jongeren de komende
• mediawijsheid
moeten sluiten. Sluiting van een school
jaren de meerwaarde van de
• laaggeletterdheid
kan voor een dorp ook meteen betekenen
bibliotheek laten ervaren in de hoop
• leespromotie
dat de halte van de bibliobus verdwijnt of dat wellicht zelfs de instandhouding van een multifunctionele accommodatie in
Afhakende jeugd
leesvaardigheid, het vergroten van het
gevaar komt, met uiteraard ook gevolgen
In Drenthe is iedereen tot zijn of haar
leesplezier en het omgaan met informatie.
voor de lokale bibliotheekvoorziening.
negentiende jaar gratis lid van de bibliotheek. Tot voor kort bezochten
Het zijn en blijven goede thema’s. Ze maken
Samenwerking
kinderen in de basisschoolleeftijd de
dat bibliotheken het lastig vinden om in hun
Sinds 2005 hebben alle Drentse
bibliotheek nog geregeld. In het voortgezet
aanbod te snijden. Toch is het maken van
gemeenten lokale leesbevorderings
onderwijs haakte per leeftijdsjaar steeds
keuzes onvermijdelijk. De bibliotheek kan
netwerken. De bibliotheken fungeren hier
een deel af.
domweg niet alles blijven doen.
middel om het beleid van gemeenten,
Uit de laatste cijfers van Biblionet Drenthe
Jeugdleden zeggen niet meer te komen
scholen, bibliotheken en andere
blijkt dat jeugdige bibliotheekbezoekers
omdat ze de bibliotheek saai, ouderwets
instellingen op elkaar af te stemmen.
op steeds jongere leeftijd afhaken. Dit
en in elk geval niet ‘cool’ vinden. Het
Vroeger beheerden scholen zelf hun
klopt met het landelijke beeld. Lag de
landelijke project De bibliotheek van 100
mediatheek en speelden de bibliotheken
top van het aantal bibliotheekleden
talenten ontwikkelde een nieuw concept
hooguit een adviserende rol. Bibliotheken
vroeger rond twaalf jaar, nu beginnen
voor de jeugdbibliotheek. Het project
kunnen schoolmediatheken in
jeugdleden al na hun tiende jaar uit beeld
beschouwt de jeugdbibliotheek als een
basisonderwijs en voortgezet onderwijs
te verdwijnen.
laboratorium, een ideeënfabriek van en
geheel vanuit de lokale bibliotheek
Kinderen en jongeren bezoeken de
voor kinderen.
organiseren. De bibliotheken hebben
bibliotheek steeds minder vaak. Dus zal
Bibliotheken die de principes van De
zo zelfs een mogelijkheid om van een
de bibliotheek dichter bij hén moeten
bibliotheek van 100 talenten toepassen,
schoolmediatheek een filiaal van de
komen, onder andere door internet een nog
trekken wél kinderen. De jeugdafdelingen
bibliotheek te maken.
prominentere plek in het aanbod te geven.
van de bibliotheken in Hoogeveen en
als trekker. De netwerken zijn een goed
Assen zijn al met dit concept aan de slag
4
Nieuwe concepten
gegaan. Verder leert de ervaring dat
Nog steeds zijn de jeugdafdelingen
bibliotheken die op het gamen inspelen,
van de bibliotheken sterk gericht op
er weer in slagen om een groep nieuwe
klassieke idealen als het stimuleren van
jeugdige bezoekers aan te trekken.
5
Dichter bij de jeugd Beleidsplan Jeugd Drents Netwerk Bibliotheken Februari 2011
Mediawijsheid • Mediawijsheid
Overzicht belangrijkste beleidskeuzes landelijk niveau hebben. De bibliotheken
worden deels doorberekend. Hiervoor
willen een onmisbare partner in dat
komen nieuwe, transparante tarieven.
beleid zijn.
Onderwijs als partner
Het aanleren van zoekvaardigheden is één aspect van mediawijsheid. Hetzelfde
Leespromotie • Samenwerking onderwijs
geldt voor bewustwording van de rol van de media. De bibliotheken ontwikkelen
• Leespromotie
De Drentse bibliotheken zoeken
een doorgaande multimediale lijn met
De bibliotheken willen de leespromotie
samenwerking met het onderwijs.
activiteiten per leerjaar.
intensiveren en optimaliseren met
Het ICT-netwerk van de Drentse
producten die beter bij de behoefte van
bibliotheken kan schoolmediatheken
kinderen en jongeren aansluiten.
in het systeem opnemen als ‘vestiging’
• Media-educatieve projecten
Colofon Het beleidsplan Dichter bij de jeugd is voorbereid en ontwikkeld door medewerkers van de Drentse bibliotheken en het facilitair bedrijf van Biblionet Drenthe.
De inhoud is uitgebreid in de organisatie besproken en in december 2010 vastgesteld door de besturenraad. Deze publicatie bevat een samenvatting van het beleidsplan met de voor externe relaties van de Drentse bibliotheken
waarschijnlijk meest relevante informatie. Uiteraard stellen de Drentse bibliotheken het buitengewoon op prijs als u ook kennis wilt nemen van het gehele beleidsplan. U vindt het op www.bibliothekendrenthe.nl
van de bibliotheek. De digitale diensten
De bibliotheken komen met nieuwe projecten die de grenzen tussen
• De bibliotheek als the place to be
en producten van de bibliotheken gaan
disciplines als literatuur, media-educatie,
Om ervoor te zorgen dat de bibliotheek
deel uitmaken van de elektronische
mediawijsheid en erfgoed doorbreken.
‘the place to be’ wordt, gaan de
leeromgeving van de school.
bibliotheken met kinderen en jongeren in • Gaming
gesprek over hun diensten en producten
• Bijdrage bibliobussen
Gamen maakt de bibliotheek voor
en ook over de inrichting van de
De bibliobussen zorgen voor een
jongeren aantrekkelijker. Ook kan gamen
bibliotheken. Eventueel kunnen jongeren
belangrijke bijdrage aan de speerpunten
als leesstimulans worden ingezet.
een deel van de uitlening verzorgen.
van het jeugdbeleid. Feitelijk zijn de
• Benaderen individuele leden via internet
bibliobussen een verlengstuk van de • Jeugdbibliotheek in het nieuws
Kinderen en jongeren verwachten ‘hun’
De Drentse bibliotheken maken het werk
bibliotheek ook op internet aan te treffen.
van hun jeugdbibliotheek zichtbaarder
De groep vier- tot twaalfjarigen krijgt een
door het beter voor het voetlicht te
eigen website die zoveel mogelijk aangepast
brengen.
scholen. • Jeugdbibliotheek als deskundigheidscentrum De jeugdbibliotheek is een deskundigheidscentrum waar
wordt aan hun wensen en ideeën. • Gratis jeugdlidmaatschap
leerkrachten en samenwerkingspartners
Begin 2009 hebben de Drentse
terecht kunnen voor tal van aantal
bibliotheken achttien jaar als grens van
producten en diensten. De bibliotheken
• Laaggeletterdheid
het gratis lidmaatschap met één jaar
gaan deze mogelijkheden systematisch
De provincie wil het onderwijsniveau
uitgebreid tot negentien jaar. De kosten
aan de betrokkenen communiceren.
in Drenthe over tien jaar tenminste op
van de dienstverlening aan scholen
Laaggeletterdheid
Uitwerking beleid De twaalf Drentse basisbibliotheken trekken bij het invullen van de speerpunten zoveel mogelijk gezamenlijk op. De gezamenlijk geformuleerde doelen zijn niet vrijblijvend. Daarom hebben de bibliotheken ook meteen de gewenste resultaten van de beleidsmaatregelen vastgelegd. De gedetailleerde uitwerking krijgt de komende tijd gestalte in een aantal concrete actieplannen.
6
7
Dichter bij de jeugd Beleidsplan Jeugd Drents Netwerk Bibliotheken Februari 2011
Adresgegevens Biblionet Drenthe Brunelstraat 77 9404 KB Assen
Postbus 78 9400 AB Assen
tel. (0592) 381111 fax (0592) 318234 e-mail:
[email protected] © Biblionet Drenthe
www.bibliothekendrenthe.nl www.bibliothekendrenthe.nl 8
