Diabeteszorg dicht bij huis. Wie doet wat? Annemie Quintijn Emmanuel Samyn Elke Van Caelenberg Anne-Marie Vandenberk

Diabeteszorg dicht bij huis. Wie doet wat? Annemie Quintijn Emmanuel Samyn Elke Van Caelenberg Anne-Marie Vandenberk

1

VDV voordracht wie doet wat? • Annemie Quintijn, diëtist • Emmanuel Samyn, huisarts • Elke Van Caelenberg, diabeteseducator • Anne-Marie Vandenberk, podoloog • Chris Annaert, voorzitster • VDV vrijwilligers • “Mr. P” 2

Diabeteszorg dicht bij huis… de huisarts… …sknil raan sthcer nav tseel …bestudeert de piramides …is wetenschappelijk verantwoord lui …droomt van Darts …zoekt de coach achter de olympische winnaars

3

Diabeteszorg dicht bij huis… de huisarts • Studenten geneeskunde: “interesse in diabeteszorg omdat… – – – –

van langsom meer mensen diabetes hebben” het interessant is: je moet aan van alles denken” ‘t meer is dan diabetes alleen: ook veel complicaties…” er nu toch nieuwe goede dingen zijn vanuit de overheid, zoals die zorgtrajecten…” – er toch veel werk is om deze patiënten goed te verzorgen”

• Dr. Samyn: – nadenken: akkoord – veel complicaties: ja maar… – veel werken: … 4

Complicaties lezen we van li naar re, of omgekeerd? Type 2 diabetes

United Kingdom Prospective Diabetes Study (UKPDS)

% Incidence per 1000 patient years

60 50

HbA1c ≤ 7 à 7.5 % (53--58) (53 Myocardial infarction

40 30

Microvascular disease

20 10 0 <6

6-<7

7-<8

8-<9

9-<10

10+

Updated HbA1c (%) UKPDS 35. BMJ 2000; 321: 405-412.

type 2 DM 5.000 30.000

≥3 inj 2 inj 1 inj

referentieVPK diabetes

DC ZTD

diabetespas

250.000

OAD

DPA

dieet

200.000

onbekend

Cijfers 2005 6

Aantal patiënten opgevolgd in 2011 - DPA 146 81

ZT 1 inj OAD

OAD 4

DC ZTD DPA

dieet

onbekend 7

Kabouter lui kan het wetenschappelijk verantwoorden…

8

Shojania et al. JAMA 2006;296:427-440

Dromend van “DARTS”

9

IT support: het bestaat! 10

Data, Data Everywhere - not accessible Lab Data

GP HospitalSM R

Screening

CHI

Investigations

Eye Van

AHP’s Pharmacy 11

Linking Data - the key to seamless care Lab Data Pharmacy

CHI AHPs

GP

Hospital

Eye Van Investigations

Screening 12

13

Zoek de coach achter de atleet… • De diabetespatiënt is als een topsporter: – De eigenlijke prestatie levert hij zelf – De coach • Observeert… • Stuurt bij… • Spoort aan…

• “Mr P” gaat achtereenvolgens bij coach D. Iëtist E. Ducator P.Odoloog 14

Annemie Quintijn diëtiste

15

“Mr P” naar de diëtist Diabetespas: Recht op terugbetaling van 2 consultaties van 1/2 uur per jaar. Honorarium: 18.72 euro per ½ uur. Voorschrift huisarts nodig. Verdere opvolgconsultaties kunnen nuttig zijn. Het honorarium bedraagt dan 15 euro per consultatie. De meeste mutualiteiten voorzien hiervoor ook nog een tegemoetkoming. 16

Werkwijze dieetconsult (1u) -

verzameling algemene gegevens (L,G, BMI…) verwijsbrief arts toelichten ? uren lichaamsbeweging per dag (beroep en sport) ? gedetailleerde voedingsanamnese: wat, hoeveel en wanneer eet men… - ? motivatie + samen haalbare doelstellingen opstellen - “dieet op maat”: aangepast aan individuele omstandigheden, beroeps- en sportactiviteiten 17

Kan “Mr P” bij elke diëtist terecht? De terugbetaling: enkel voor erkende diëtist én op voorschrift van geneesheer Men kan de lijst met erkende diëtisten aanvragen bij de mutualiteit, via RIZIV, via VDV, voor onze regio op www.diabetesprojectaalst.be, en op www.vbvd.org (Vlaamse Beroepsvereniging van Voedingsdeskundigen en Diëtisten) 18

6 Klassieke blinde vlekken: • • • • •

men durft niets meer te eten…. “ongezoet fruitsap” “dieetproducten zonder suiker” verkeerde interpretatie “light producten” aflezen van etiketten geeft aanleiding tot verwarring… • “google diabetesdieet”: 2.890.000 hits 19

686 kcal

x5

42 g

vet 152 kcal

0 g

1 portie gekookte aardappelen (200 g) Naar een gezond gewicht

1 portie frieten (200 g)

1 kh-waarde = 10-15g koolhydraten

21



1/2 appelsien= 1 klontje suiker

23

Dit weten we wel ongeveer…

Fruitsap ? 66 kcal

63 kcal

46,5 mg

C en dit is de blinde vlek 0 mg

1 glas frisdrank Naar een gezond gewicht

1 glas ongezoet fruitsap



Blinde vlek “suikervrij”…

26

27



29



31



33

Zo eet de gemiddelde persoon :

22-9-2012

De actieve voedingsdriehoek :

Take home messages • • • • • •

streef een gezond gewicht na eet vezelrijk vetten zijn belangrijk, doch mijd overdaad kies voor plantaardige vetstoffen eet op regelmatige tijdstippen let op voor misleidende valkuilen

35

Elke Van Caelenberg Verpleegkundige diabeteseducator

36

“Mr P” bij de educator • Educator Gegradueerde gespecialiseerd in diabeteszorg postgraduaat DPA diabeteseducator , educator vanuit de diensten of zelfstandige educatoren • Educatoren eerste lijn Bij diagnose diabetes type 2 Begeleiding/informatie • Buiten het zorgtraject 15 à 20 euro/uur • Zorgtraject: opstart insuline/incretines (1 of 2 inspuitingen/dag) of max. OAD

37

“Mr P” bij de educator • Zorgtraject organiseert de aanpak, behandeling en opvolging van de patiënt • Zorgtrajectcontract tss patiënt, huisarts en specialist 4jaar • GMD • stappenplan • Educatie Voorschrift via huisarts 38

Administratie… • Wanneer educatie (ZT)? Bij start insulinetherapie of incretinemimetica Bij overgang van 1 naar 2 insulineinjecties Bij onvoldoende controle HbA1c (> 7,5%)

• Terugbetaling ziekenfonds (4jaar) huisarts, endocrinoloog, educator, gratis diabetesmateriaal, 2 consultaties bij diëtiste en 1 consult bij podoloog voorwaarden: min. 2x/jaar bij huisarts of huisarts op bezoek i.f.v. diabetes en 1x/jaar bij endocrinoloog

39

“Mr P” bij de educator

Zelfcontrolemateriaal (ZT) glucometer wordt gekozen samen met de educator om de 3jaar een nieuwe 150 strips/6maand 100 lancetten/6maand voorschrift huisarts + attest diabeteseducator 40

“Mr P” bij de educator Wat is Educatie? geven van informatie en inzicht in: diabetes voedingsaspecten levensverwachting motiveren tot levensstijlaanpassing zelfcontrole en insuline-injectie therapietrouw voetscreening jaarlijkse screening ( specialist, oogarts) Zelfstandig omgaan met diabetes en het een plaats geven in je leven. 41

“basiseducatie” ( min. 2,5 uur max. 5uur)

• • • • • •

Anamnese Wat is diabetes type 2? Belang van beweging en voeding Acute complicaties hypo/hyperglycemie Mogelijke chronische complicaties Bloedglucosemeting, hoe werken met een glucometer? • OAD • insulinetoediening • Persoonlijke taken voor de patiënt binnen zorgtraject 42

na de “start”… • jaar 1: Bijkomende educatie max. 5 x 30min • > jaar 2: Opvolgeducatie van patiënt met insuline 2 sessies van 30 min.per jaar • Educatie bij problemen 4 x 30min per jaar vb. HbA1C >7,5% frequente hypo’s van 1 naar 2 injecties per dag Ik stuur altijd een verslag naar de huisarts. 43


Anamnese infofiche voor de educator - Medische voorgeschiedenis - Administratieve gegevens - Laboresultaten - Medicatieschema

44


Wat is diabetes type 2? - Waar loopt het mis?

- Zo stapelt bloedsuiker zich op - Verwante problemen - Wat is het zorgtraject Stappenplan - Wat is glycemie en HbA1c - insuline

45


OAD en insuline - Soorten medicatie en hun werking - Soorten insuline en hun werking

46


Acute complicaties 1. Hypoglycemie ( te lage bloedsuikers)

< 70mg/dl

- Symptomen ( zweten, duizelig, bleek, honger) - Oorzaken ( inspanningen, warm weer, gegeten, insuline) - Wat te doen? - Hoe vermijden?

47


Acute complicaties 2. Hyperglycemie ( te hoge bloedsuikers)

>180mg/dl

- Symptomen ( plassen, dorst, moe, misselijk) - Oorzaken ( voeding, insuline vergeten, bewegingstekort, stress, ziekte) - Wat te doen? (water drinken, insuline)

48


Chronische complicaties Vernauwing van de bloedvaten - Retinopathie (afwijkingen op het netvlies) - Nefropathie (filtersysteem vd nieren) - Neuropathie (zenuwstelsel) - Cardiovasculair (hart, hersenen, benen)

49


Hoe werken met een glucometer / insulinetoediening - Keuze en gebruik glucometer

- Hoe je bloedsuiker meten - Waarden bijhouden en interpreteren/streefwaarden - Bewaren strips/vervaldatum - Frequentie en tijdstip insulinetoediening - Gebruik van de insulinepen - injectietechniek en rotatie 50


Belang van beweging en voeding - Waarom is gezonde voeding zo belangrijk?

- Belang van beweging - vermageringsdieet diëtiste - Wat bij speciale gelegenheden?

51


Persoonlijke taken - Rijbewijs

- Oogarts - voetverzorging podoloog - Wat te doen op reis? - Wat bij operaties of onderzoeken? - werken, sociale voorzieningen

52

Take home messages

53

Anne-Marie Vandenberk podoloog

54

“Mr P” bij de podoloog – Risicograad – diabetespas – Tips voor iedereen (om niet bij mij te moeten komen) – Take home

55

Wat is podologie? • Voetverzorger – – – – – – – – –

Klanten Zorgverstrekker Korte opleiding Verzorgende en esthetische behandeling Mag handel drijven Geen beroepsstatuut Geen biomechanica Geen zooltherapie Geen voorschrift Gezonde voet

• Podoloog – – – –

Patiënten Paramedicus Bachelor-opleiding 3 jaar Oorzakelijke therapie

– Mag geen handel drijven – Beroepsstatuut – Biomechanisch onderzoek, ganganalyse en zolen – Voorschrift / verwijzing – Pathologische voet

Wat doet podoloog ikv diabetes? • Screenen • Preventieve zorg: nagels dun houden en eelt verwijderen, drukontlasting dmv hulpmiddelen • Curatieve zorg, bij wonde: verwijzen naar voetkliniek • Daarna preventie van nieuwe letsels

57

Risicograad bepalen = screenen • • • • •

Gevoeligheid (monofilament) Circulatie (pulsaties en tiltest) Vormafwijkingen Eeltvorming Vroegere wondes / amputaties

Indeling volgens risico van de voet

58

Bepaling voetrisico Risicogroep

0

1

2a

2b

Neuropathie

Neen

Ja

Ja

Ja

Orthopedische misvormingen

Neen

Neen

Licht

Zwaar

Charcot

Vaatlijden

Neen

Neen

Neen

Neen

Ja

Vroegere voetwonde of amputatie

Neen

Neen

Neen

Neen

Ja

Risico

Laag

Matig

Hoog

Zeer hoog

Extreem hoog

3

Diabetespas • Voor iedere diabetespatiënt • Communicatiemiddel tussen zorgverleners en met patiënt • Recht op terugbetaling o.a. podoloog vanaf aanwezigheid 1 risico, 2x per jaar voorschrift huisarts nodig 60

Zorgtraject diabetes • Diabetespatiënt type 2 met ZT • Communicatiemiddel tussen zorgverleners en met patiënt • Recht op terugbetaling o.a. podoloog vanaf aanwezigheid 1 risico, 2x per jaar voorschrift huisarts nodig 61

Wat kan je zelf doen? • Inspectie: – Huid en nagels – Schoenen, kousen en zolen

• Goede hygiëne – Dagelijks voeten wassen – Voetbad 5 min., lauw water – Goed drogen, ook tussen tenen – Insmeren, NIET tussen tenen

Wat kan je zelf doen? • Kousen – Dagelijks verse sokken – Geen naden of stopsels – Niet spannen op het onderbeen – Liefst katoen of wol, geen nylon • Schoenen, geen slippers of aanstekers – Groot genoeg in lengte, breedte en hoogte – Veters of velcro, leder – Max. 3 cm hakhoogte – Kopen in namiddag

Wat kan je zelf doen? • Huid- en nagelverzorging – Correct knippen – Eelt wegvijlen – Droge huid insmeren

• Op tijd aan alarmbel trekken! – Verwittig je huisarts of podoloog wanneer je iets opmerkt

Wanneer niet zelf verzorgen? • • • • •

Onvoldoende mobiliteit Verminderd of slecht zicht Verminderd of geen gevoel in voeten Slechte doorbloeding Dikke nagels

65

Wie dan wel? • Risico 0: pedicure/schoonheidsspecialiste, + 1x per jaar naar podoloog voor screening • Risico 1 en 2a: gespecialiseerde voetverzorger + 1 tot 2x per jaar naar podoloog voor screening • Risico 2b en 3 : podoloog

Vragen zijn welkom maar niet te moeilijk aub…

67

• www.diabetesprojectaalst.be 053/419.724 • Van Caelenberg Elke, Diabeteseducator –Zelfstandig thuisverpleegkundige Groep Backaert 0476/966.029 • Podologiepraktijk Vandenberk Anne-Marie Vandenberk en Annick Staelens Watermolenstraat 3 – 9320 Aalst-Erembodegem 0495/890.878 • Annemie Quintijn - Stokstraat 48 9340 Lede 053/800.322 68

Diabeteszorg dicht bij huis. Wie doet wat? Annemie Quintijn Emmanuel Samyn Elke Van Caelenberg Anne-Marie Vandenberk

Recommend Documents