Diabetessymposium 18 november 2014
Oogproblemen bij diabetespatiënten: van screening tot behandeling
Eline Van Craeyveld Medical Science Liaison Ophthalmology Novartis
Disclaimer
BE1411266545
• This presentation is intended for non-promotional scientific purposes only. • Novartis only recommends use and dosage of its products according to the approved indications by the competent authorities as stated in the Summary of Product Characteristics. • This presentation is accurate at the time of presentation.
• Any data about non-Novartis products are based on publicly available information at the time of presentation.
Wereldwijde vooruitzichten voor diabetes
BE1411266545
Miljoen patiënten in 2011 (prevalentie) Miljoen patiënten in 2030 (prevalentie) % stijging
Europa 52.8 (6.7%) 64.2 (6.9%) +22% West-Pacific 131.9 (8.3%) 187.9 (8.5%) +42%
Noord-Amerika & Caribisch gebied 37.7 (10.7%) 51.2 (11.2%) +36% Zuid- & CentraalAmerika 25.1 (9.2%) 39.9 (9.4%) +59%
2011: 366 miljoen
Midden-Oosten & Noord-Afrika 32.6 (11.0%) 59.7 (11.3%) +83%
Afrika 14.7 (4.5%) 28.0 (4.9%) +90%
Zuid-Oost Azië 71.4 (9.2%) 120.9 (10.0%) +69%
2030: 552 miljoen
51% wereldwijde toename tegen 2030 IDF Diabetes Atlas 5th Edition, http://www.idf.org/diabetesatlas [Accessed July 31, 2013]
Glaucoom
Cataract
Diabetische retinopathie
Oogproblemen bij diabetespatiënten straallichaam
Glaucoom
BE1411266545
Cataract Diabetische retinopathie
kanaal van Schlemm
Microvasculaire en macrovasculaire complicaties bij diabetespatiënten
BE1411266545
Beroerte1
Diabetische retinopathie1 Diabetic nefropathie1,2
Cardiovasculaire ziekte2
Dyslipidemie2 Diabetische neuropathie1
1. National Diabetes Fact Sheet, 2011 2. Robard HW, et al. Endocr Pract 2007;13:4-69
Classificatie van diabetische retinopathie
Diabetische retinopathie Matig
NPDR BE1411266545
(Niet-Proliferatieve Diabetische Retinopathie)
DME
PDR
(Diabetisch Macula-Oedeem)
(Proliferatieve Diabetische Retinopathie)
Ernstig
DME is een gevolg van DR en kan op elk stadium van DR voorkomen 14. Yam JCS, Kwok AKH. Hong Kong Med J 2007; 13(1): 46–60
BE1411266545
Pathogenese van DME
Normaal netvlies
Netvlies met macula-oedeem BRB, blood retinal barrier; DME, diabetic macular edema; RVO, retinal vein occlusion; VEGF, vascular endothelial growth factor 1. Bhagat N, et al. Surv Ophthalmol 2009;54:1-32; 2. Knudsen ST, et al. Diabetes Care 2002;25:2328-34
BE1411266545
Pathogenese van DME Macula-oedeem komt overeen met een verdikking van het centrale deel van het netvlies, de macula
DME Netvliescapillairen Microaneurysme
Fovea
Harde exudaten
Een overmaat aan suiker in het bloed kan de bloedvatwanden beschadigen, verzwakken en ze zo meer doordringbaar maken. Vocht stapelt zich op in de retina, wat de retina dikker maakt. Als dit ter hoogte van de macula gebeurt, spreken we van diabetisch macula-oedeem.
Oedeem Netvlies
RPE laag
Choroid
DME kan verlies van gezichtsvermogen veroorzaken
Impact van DME op het gezichtsvermogen In het beginstadium veroorzaakt het oedeem geen symptomen. Naarmate het oedeem zich verder ontwikkelt, kunnen gezichtsstoornissen ontstaan. Als het netvlies verdikt, werken de gezichtscellen minder goed. BE1411266545
Het gezichtsvermogen daalt en het zicht kan wazig worden. Beelden kunnen misvormd zijn (metamorfopsie). Er kan een grijze/zwarte vlek in het beeld verschijnen (scotomen).
BE1411266545
Impact van DME op het gezichtsvermogen
Normaal
DME, diabetic macular edema; DR, diabetic retinopathy Kumar B, et al. J Postgrad Med 2012;58:132-9
DME
DME met proliferatieve DR
Wazig
Wazig + Vlekken
Gradueel verlies van gezichtsvermogen in DME1: opportuniteit voor oogartsen
BE1411266545
In combinatie met regelmatige controle geeft gradueel visusverlies de oogartsen de kans om vroegtijdig te detecteren en te behandelen alvorens significant, onomkeerbaar visusverlies is opgetreden
Natuurlijke evolutie
Behandeling DME, diabetic macular edema Nguyen QD, et al. Ophthalmology 2012;119:789-801
Beoordelen van het gezichtsvermogen met behulp van Amsler rooster
BE1411266545
De patiënt kan zelf zijn visie beoordelen met behulp van het Amsler rooster:
Simulatie van wat een persoon met DME zou kunnen zien op een Amsler rooster.
Beoordelen van het gezichtsvermogen met behulp van Amsler rooster
BE1411266545
Het wordt aanbevolen om zich regelmatig te testen omdat de ziekte snel kan evolueren ! 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Heeft u moeite om het centraal punt te zien ? Lijkt een deel van het rooster groter of kleiner ? Ontbreekt er een deel van het rooster ? Zijn sommige lijnen golvend ? Ontbreken er onderdelen buiten het centrum ? Ziet u schaduwen op het rooster ?
Als de patiënt «Ja» antwoordt op één van deze vragen, is het belangrijk hem/haar naar een oogarts door te verwijzen.
DME: de meest voorkomende oorzaak van verlies van gezichtsvermogen in diabetespatiënten 8.3% van de bevolking heeft diabetes1
BE1411266545
35% van de diabetespatiënten heeft DR2 7% van de diabetespatiënten heeft DME2,3
Algemene populatie Patiënten met diabetes Patiënten met DME Patiënten met DR Patiënten met DME en visusverlies
DME, diabeticsch macula-oedeem DR, diabetische retinopathie
40% van de DME patiënten heeft geassocieerd visusverlies3
1. IDF Diabetes Atlas. 5th Edition: http://www.idf.org/diabetesatlas/5e/the-global-burden [Accessed 26 July 2013]; 2. Yau J, et al. Diabetes Care 2012;35:556-64; 3. Minassian D, et al. Br J Ophthalmol 2012;96:345-9
Prevalentie van DME verschilt al naargelang het type diabetes en de behandeling1 14 Prevalentie van CSME (%)1
BE1411266545
12
11.5
10
9.1
8 6 4.1
4 2 0 Type11diabetes diabetes Type
Type Type22 diabetes diabetes met insuline taking insulin behandeling
Type 2 diabetes Type 2 diabetes zonder insuline not taking insulin behandeling
De cumulatieve incidentie van DME en CSME over een periode van 25 jaar was respectievelijk 29% en 17% 2 CSME, clinically significant diabetic macular edema; defined as the presence of retinal thickening at or within 500 m of the center of the macula or hard exudates at or within 500 m of the center of the macula if associated with thickening of the adjacent retina or zones of retinal thickening 1 disc area in size, at least part of which was within 1 disc diameter of the center; DME, diabetic macular edema 1. Ling R, et al. Eye 2002;16:140-5; 2. Klein R, et al. Ophthalmology 2009;116:497-503
Typische kenmerken van patiënten met DME
BE1411266545
Lange-termijn diabetes1,2 Onvoldoende controle van de glycemie1-3 Verhoogde bloeddruk1,3 Hoge cholesterolwaarden1,2 1. Ding J, Wong TY. Curr Diab Rep 2012;12:346-54 2. Jew OM, et al. Int J Ophthalmol 2012;5:499-504 3. Asensio-Sánchez VM, et al. Arch Soc Esp Oftalmol 2008;83:173-6
DME patiënten hebben ook een verhoogd risico op beroerte en cardiovasculaire aandoeningen in vergelijking met patiënten zonder DR Acuut hartinfarct
Beroerte 16 14
20
Rate per 1000 person-years
Aantal per 1000 personen-jaren
BE1411266545
25
15
10
5
12 10 8 6 4 2
0
0 DME DMEpatiënten patients
Diabetespatiënten Diabetic patients zonder without anyDR DR*
*Age and gender matched diabetes subjects without ophthalmic manifestations, retinal disorders, or vitreous hemorrhage
DME DMEpatiënten patients
Diabetespatiënten Diabetic patients zonderany DRDR* without
Nguyen-Khoa B, et al. BMC Ophthalmol 2012;12:11
Diagnose van diabetische retinopathie (DR) en diabetisch macula-oedeem (DME)
BE1411266545
Alleen een oogarts kan de diagnose van diabetische retinopathie en diabetisch macula-oedeem stellen. Hij/zij kan daarvoor verschillende onderzoeken doen: Gezichtsscherpte van de patiënt meten
Oogfundusonderzoek: foto van het oog die een beeld geeft van het netvlies, de vaatvorming en de optische schijf
Optische coherentietomografie: netvliesscan
Screening van diabetische retinopathie (DR) en diabetisch macula-oedeem (DME)
BE1411266545
Type 1 diabetes • Oogfundusonderzoek op het tijdstip van diagnose van diabetes (bij kinderen, niet voor de leeftijd van 10 jaar) • Jaarlijkse controle op basis van oog(fundus)onderzoek
Type 2 diabetes • Oogfundusonderzoek op het tijdstip van diagnose van diabetes (20% van de type 2 diabetes patiënten hebben reeds diabetische retinopathie op het tijdstip van diagnose van diabetes) • Jaarlijkse controle op basis van oog(fundus)onderzoek
De frequentie van controles door de oogarts neemt toe eens de diagnose van DR / DME is gesteld 20. Royal College of Ophthalmology. Diabetic Retinopathy Guidelines 2005.
Huidige strategieën voor de behandeling van DR en DME1,2
BE1411266545
Systemische behandeling
Beschikbare behandelingen voor het oog
Doel: voorkomen van retinopathie en de progressie ervan
Bloedsuiker Bloeddruk Lipiden
De doelstellingen voor de bloedsuiker en bloeddruk bij de diabetespatiënt: HbA1c < 7% Bloeddruk < 140 mmHg / 85 mmHg Let op! : indien de controle van deze metabole factoren te drastisch gebeurt, kan de retinopathie tijdelijk verergeren20
Doel: voorkomen van visusverlies en verbeteren van visus
Anti-VEGF therapie: kan de gezichtsscherpte doen toenemen5,6
Laserbehandeling: stabiliseert de visus en verlaagt het risico op verder visusverlies, maar herstelt het gezichtsvermogen niet2 Steroids: alternatief als tweedelijnsbehandeling4
Indien er visusverlies optreedt3
1. AAO Retina Panel preferred practice pattern guidelines: diabetic retinopathy, 2012: www.aao.org/ppp; 2. Royal College of Ophthalmology Diabetic Retinopathy Guidelines, 2012: http://www.rcophth.ac.uk/page.asp?section=451§ionTitle=Clinical+Guidelines; 3. Comer GM, Ciulla TA. Curr Opin Ophthalmol 2004;15:508-18; 4. Haritoglou C, et al. Clin Ophthalmol 2013;7:503-9; 5. Mitchell P, et al. Ophthalmology 2011;118:615-25; 6. Elman MJ, et al. Ophthalmology 2012;119:2312-8 20. The Royal College of Ophthalmologists. Guidelines for diabetic retinopathy. 2005. http://www.rcophth.ac.uk/about/publications/ Accessed January 2010. VEGF, vascular endothelial growth factor
Behandeling van het oog met anti-VEGF therapie
BE1411266545
Bij DME patiënten is de concentratie VEGF-A (Vascular Endothelial Growth Factor) verhoogd in het oog. De groeifactor VEGF-A is verantwoordelijk voor: o Verhoogde doorlaatbaarheid van de bloedvaten o Neovascularisatie (vorming van nieuwe bloedvaten) in het netvlies De injectie van een anti-VEGF-A (antilichaam) blokkeert de groeifactor, vermindert de lekkage van vocht uit de bloedvaten en stopt de vorming van nieuwe bloedvaten.
Conclusies
BE1411266545
Diabetische retinopathie en diabetisch macula-oedeem zijn een belangrijke oorzaken van blindheid in de professioneel actieve populatie1 Jaarlijkse controle wordt aanbevolen om structurele wijzigingen ter hoogte van het netvlies vroegtijdig op te sporen
Gradueel visusverlies laat toe vroegtijdig te detecteren en te behandelen alvorens significant, onomkeerbaar visusverlies is opgetreden De behandeling van diabetisch macula-oedeem vereist een multifactoriële en multidisciplinaire aanpak, inclusief systemische en oculaire behandeling DME, diabetic macular edema 1. International Diabetes Federation, Diabetes Atlas 6th Edition, http://www.idf.org/diabetesatlas [Accessed April 2014]; 2. Nguyen QD, et al. Ophthalmology 2012;119:789-801; 3. Diep TM, Tsui I. Diabetes Res Clin Pract. 2013;100:298-305; 4. Bhagat N, et al. Surv Ophthalmol 2009;54:1-32;
BE1411266545
Om de patiënt optimaal op te volgen, is heldere communicatie nodig tussen oogartsen, diabetologen en andere gezondheidszorgberoepen
Voor een compleet patiëntendossier zorgen en patiënten opvolging verzekeren
CSME, klinisch significant macula-oedeem
De doelstellingen versterken om de ontwikkeling van CSME* te verminderen, bijv. het doel bereiken van HbA1c <7% en bloeddruk <140/85 mm Hg
Consistente communicatie om de patiënten te informeren over noodzakelijke veranderingen in zijn/haar levensstijl en hoe zijn/haar diabetes te beheren
Uw rol in het behouden van het zicht van uw diabetespatiënten
BE1411266545
Macula-oedeem kan spontaan wijzigingen ondergaan door stabilisatie van de glycemie of de bloeddruk. Een goede algemene controle kan werkelijk de natuurlijke progressie van macula-oedeem vertragen. U heeft patiënten met diabetes type 1 of 2: Zorg ervoor dat uw patiënten één keer per jaar worden gezien door een oogarts Met behulp van het Amsler rooster, kunt u de symptomen van DME detecteren Gelieve naar een oogarts door te verwijzen Voor uw DME patiënten, is het belangrijk om de volgende parameters regelmatig te meten en te controleren: • HbA1c Parameters om aan de • Lipidenprofiel oogarts te communiceren • Bloeddruk
BE1411266545
Meer informatie...? Te vinden op onze stand
BE1411266545
Dank u voor uw aandacht !
