DG Aalsmeer | 23-10-2005 | br. Leo Bakker | Geloven in het kleine! Schriftlezingen: Deuteronomium 6: 1 - 9, Mattheus 22: 34 - 46
Welkom door de kerkenraad Aansteken kaars, moment van stilte en voorbereiding Lied 434, vers 1 en 2 Votum en bemoediging Lied 434 vers 4 en 5 Meedelen Gebed Thema: Geloven in het kleine Lied Geloof belegd in hoop, t.g.v. het jubileum van Oikocredit (4 coupletten op melodie lied 44, Dankt, dankt nu allen God) Bijbellezing: Deuteronomium 6: 1-9 Lied 62: Wie oren om te horen heeft Bijbellezing: Mattheus 22: 34 - 46 Lied 7: Het woord dat u ten leven riep Overdenking Orgelspel Open ruimte Gebed Lied 330, collecte onder het voorspel Opdracht en bemoediging Zegenbede 456
Thema: Geloven in het kleine Inleiding thema, Wel het is u misschien ontgaan of misschien ook niet, maar 2005 is het Verenigde Naties jaar van het Microkrediet! Zo. En vandaag is het zelfs de dag van het microkrediet. Nou moet ik ook eerlijk zeggen dat ik dat ook lang niet altijd bij hou, van het jaar van dit of van dat, of de dag van zus of van zo. Het zijn er ook nogal wat. Voorbeelden 2005: jaar van de folklore, jaar van de brug, jaar van het kasteel, VN jaar van de natuurkunde, europees jaar van burgerschap door educatie, jaar van de halsbandparkiet. En afgelopen week heeft de Europese commissie alweer besloten om het jaar 2007 het jaar van de gelijke kansen te laten zijn. En wat te denken van al die dagen, wereldaidsdag 1 december, werelddierendag 4 oktober, r dag van de talen, secretaressedag, dag van de verpleging, moederdag. En dit jaar dus het jaar van het microkrediet. Maar natuurlijk zult u zeggen, in het voorjaar was prinses Maxima uitgebreid in het nieuws in het kader van haar studiereis naar een aantal landen, waarbij het microkrediet centraal stond. Zij is tenslotte ook lid van VN adviesraad voor het microkrediet en helpt vanuit dat perspectief om het microkrediet als economisch waardevol principe te promoten. En ook al hou je al die jaren en dagen van….. niet echt bij, zo af en toe is het wel goed om je er eens in te verdiepen en dan kom je er achter dat er soms belangwekkende zaken aan de orde zijn. En dat is hier zeker het geval! Vandaag is het dus de dag van Oikocredit is, de oecumenische ontwikkelingsorganisatie van
de wereldraad van kerken. De organisatie die zich sterk maakt voor het verstrekken van kleine kredieten aan kleine, arme, ondernemende mensen in de derde wereld die geen toegang hebben tot kapitaal van de banken. Die organisatie bestaat precies 30 jaar en alle reden om daar aandacht aan te schenken. Het is in feite ook onze ontwikkelingsbank. Want zo kan ik mij nog levendig herinneren, 30 jaar geleden in 1975, ik kwam toen net als broekie in de kerkenraad, hadden we flinke discussies over de vraag of we toen aandelen ECDS (ECDS, eucomenical development cooperative society) moesten kopen van het geld van de bazaropbrengsten. En na heel veel gediscussieer zijn wij toen al als gemeente begonnen om die aandelen aan te schaffen, elk jaar een aandeel van 500 gulden. Dat hebben we een heel tijdje volgehouden maar het is ook op een gegeven moment weer gestopt. Toch staat er op onze balans een aardig aandelenkapitaal bij de intussen tot Oikocredit omgedoopte ECDS. En er wordt jaarlijks ook nog 2% dividend uitgekeerd en dat door Kees weer in nieuwe aandelen wordt omgezet. En het concept blijkt heel effectief te zijn, steeds meer wordt het gezien als een belangrijk instrument om de armoede te bestrijden.
"Het Internationale Jaar van het Microkrediet 2005 onderstreept het belang van microfinanciering als een integraal onderdeel van onze collectieve inzet om de Millenniumdoelstellingen te bereiken. Een duurzame toegang tot microfinanciering helpt armoede te verminderen door een inkomen te verschaffen, banen te creëren, kinderen naar school te laten gaan, families toegang te geven tot gezondheidszorg en mensen de kracht te geven keuzes te maken om op de beste manier hun noden te kunnen lenigen. Samen kunnen en moeten we alomvattende financiële sectoren oprichten, die helpen het leven van deze mensen te verbeteren."
Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties, Kofi Annan
En die millenniumdoelstelling is om in 2015 de ergste armoede te halveren. Dat betekent dat het aantal mensen die in absolute armoede leven en van minder dan 1 dollar per dag moeten rondkomen gehalveerd zou moeten zijn van 1.2 miljard naar 600 miljoen. Intussen maken naar schatting al 80 miljoen mensen gebruik van een microkrediet en men schat dat de markt voor microkredieten wel eens 400 tot 500 miljoen huishoudens zou kunnen zijn, een immense hoeveelheid voor een microsysteem, een enorme omvang voor iets kleins, een formidabele kans zelfs voor kleingelovigen. Uiteraard is Oikocredit niet de enige die zich op dit terrein begeeft, met 100 miljoen uitstaande euro's is het wel de grootste (en Oikocredit Nederland neemt daar een aanzienlijk deel van voor zijn rekening). In Nederland zijn er al een tiental instellingen die aan microfinanciering doen, waaronder Triodos en Icco. Maar de grote bankinstellingen doen er niet of nauwelijks aan mee, dat past nog niet erg in hun denken. Terwijl er op vele plekken grootse resultaten bereikt worden, soms zelfs ook in termen van rendementen, maar zeker in termen van ontwikkeling, eigenwaarde, ondernemerschap, voorzien in eigen behoeften. En wat is verder nog het mooie ervan, dat is wel dat vrijwel iedereen zich aan de verplichtingen van de kredieten weet te houden. 95 - 99% van de uitstaande leningen worden met rente keurig afbetaald, dat is een heel hoog percentage voor een markt die door de grote financiële instellingen als niet kredietwaardig werd afgedaan. Natuurlijk heeft dat veel te maken met
het feit dat 80% van de mensen die een krediet hebben gekregen vrouwen zijn, die blijken toch vooral in staat om met weinig ondersteuning grote sprongen voorwaarts te maken, heel bijzonder. De vrouw als eerste verantwoordelijke voor de overleving, voor de kinderen, voor het eten, voor het geloven in het kleine en voor het broodnodige perspectief, voor een toekomst. Want ook dat blijken al die vrouwen met name te kunnen, initiatief nemen voor een toekomst, het heft in eigen hand nemen. Nou en toen was er vorige week dat initiatief gemeente Aalsmeer, burgemeester Hoffscholte en de OSA, stichting ontwikkelingssamenwerking Aalsmeer om Oikocredit en de microkredieten in de belangstelling te brengen, we hebben snel alle kerken aangeschreven om deze zondag daar aandacht aan te besteden en om aandelen te kopen. Onze gemeente heeft intussen besloten om ook weer een paar aandelen van 200 euro te kopen en de OSA zal dit verdubbelen. We hopen met deze aktie te bereiken dat er naast de belangstelling minstens 20 nieuwe aandelen Oikocredit door Aalsmeer worden gekocht! En dat er vele mensen het werk van Oikocredit willen steunen, u vindt een intekenlijst voor informatie op de kerktafel.
Zuster en Broeders, Hoor Israël, luister….. Zo begint de geloofsbelijdenis zoals die dagelijks geciteerd wordt in het Joodse morgen- en avondgebed. Luister Israël, de Heer onze God, de Heer is de enige! YHWH is God, YHWH is één! Die naam, Ik ben nabij, die staat voor zijn volk, als enige, uit één stuk! Hoort, luister, met deze bevrijdende leefregels zul je samen met je kinderen en kleinkinderen een leven lang gezegend zijn. Want daar aan de overkant, daar is het land van melk en honing dat u in bezit zult nemen en waar u een bestaan, een menswaardig bestaan kunt opbouwen, voor u en uw kinderen. Hoor Israël! Dit is hét credo van het joodse volk, hier deelt Mozes van Godswege een enorm krediet uit, dat is geen microkrediet, dat is een macrokrediet, of eigenlijk een megakrediet. Prachtig die tekst, dat beeld: Daar, aan de overkant!! En Mozes gaat niet mee, die verstrekt als het ware het krediet namens God, maar de mensen moeten het zelf doen, met de leefregels die erbij horen. Als je je daaraan houdt, als je die nauwlettend in acht neemt, dan zal het je goed gaan, dan zul je in overvloed leven, een leven lang gezegend. Heb daarom de Heer lief met hart en ziel en met inzet van al uw krachten. Die woorden, dat credo, dat krediet is de basis van alles, die woorden worden dagelijks gebeden, die woorden hangen aan de deurpost in de Mezuza, die worden aan de kinderen doorgegeven. In het nieuwe testament komt Jezus hier uiteindelijk ook bij uit. Mattheus schetst scherp de tegenstellingen, die van de letterkundigen over de letter van de Schrift, die vervallen in zogenaamd vroom wetticisme en fundamenteel theologisch gemillimeter tegenover Jezus die de liefde van God bovenaan zet en met de menselijke maat de wetten en geboden duidt. Hij gaat terug naar Mozes en het krediet van de Heer, YHWH, de Naam, de enige, nummero één met zijn belofte en zijn opdracht en leefregels en wat dat voor het samenleven betekent. Dat is het eerste en grootste gebod, dat je dat mag omarmen, dat je God mag liefhebben met heel je hart en heel je ziel en heel je verstaan of verstand!!!. En het tweede is daaraan gelijk, heb uw naaste lief gelijk uzelf. Dat is de strekking van het debat, wetticisme en fundamentalisme verkild de liefde, leidt tot haat en geweld. Jezus brengt de menselijke maat van de liefde in de geboden, voor God, voor je naaste, voor jezelf. Die geest van liefde brengt vrede en rechtvaardigheid. En Jezus of
Mattheus maakt resoluut een einde aan dat onwerkelijke debat met een wedervraag waar geen rationeel antwoord op mogelijk is, die ingewikkelde vraag hoe het kan dat David zijn zoon heer noemt. Jezus timmert daarmee het wettisch geneuzel dicht en laat de geest van liefde en gerechtigheid spreken. Hij brengt de geboden terug naar de menselijk maat. Van de grote belofte van die overkant van JHWH naar het je naaste liefhebben als jezelf. Van megakrediet naar microkrediet. Als je eigen leven je lief is en door anderen hopelijk ook voor lief genomen wordt dan kan het niet anders dan dat ieder ander dat met hart en ziel gegund is. En dat die ander dat microkrediet moet kunnen krijgen om zijn of haar uitzicht op voedsel en onderdak, gezondheid en onderwijs, toekomst voor kinderen en kleinkinderen te verwerkelijken. Wij bidden toch ook niet voor niets de woorden van Jezus, geef ONS heden ONS dagelijks brood. Terug naar de menselijke maat, naar het microkrediet, krediet van credo = geloof en micro van klein, kleinschalig, kleine kredieten voor kleine, arme mensen die geen toegang hebben tot kapitaal van de gebruikelijke financiële instellingen, mensen met een geloof, een levensproject om te overleven, een droom om het leven menswaardig te maken voor henzelf en hun kinderen. Daar kan je toch niet anders dan daarin geloven. Die omkering van denken. Wordt het niet eens tijd dat we ook de vraag van de huidige financiële instellingen of mensen wel kredietwaardig zijn eens omdraaien, is het huidige kredietsysteem van die instellingen wel menswaardig???? En Oikocredit laat zien dat kleine beetjes juist wel helpen, dat die wel zoden aan de dijk zetten. Een lening van 25 of 250 dollar kan al een wereld van verschil uitmaken voor één familie en een paar van die leningen voor een kleine gemeenschap. Dat is economisch misschien onjuist maar toch blijkt het te werken, dat is in ons denken misschien onmogelijk maar zelfs in de wetenschap komt men er achter dat hele kleine veranderingen in een systeem soms hele grote gevolgen kan hebben. En vanuit ons geloofsperspectief wisten wij dat al lang, geloven we in het kleine. Het mosterdzaadje, die ene sneeuwvlok die uiteindelijk die dikke tak doet afbreken, die ene druppel die de emmer doet overlopen, dat ene woord dat een wereld van verschil uitmaakt, die kleine lening die mensen in staat stelt hun leven in eigen hand te nemen en een toekomst te creeëren voor zichzelf en hun familie. Niet op basis van medelijden, liefdadigheid, verplichte dankbaarheid, maar een afspraak, een deal om kansen te delen, kansen te creëren, kansen te benutten, als partners in zaken, gelijkwaardig en rechtvaardig. Natuurlijk, microkrediet is niet het enige of alles zaligmakende. Het werkt niet altijd en overal, en het gaat ook wel eens niet goed. Zo hebben we afgelopen jaar met hulp van Tabitha en vele anderen een lening opgezet voor een vrachtwagentje voor een Coöperative in Zimbabwe, uitgaande van de gedachte van de microkredieten. Maar helaas, de inflatie in dat geteisterde land was zo hoog dat de prijs tussen het moment van lening en dat van betaling verdubbeld was, de corrupte overheid ook een greep uit de kas meende te moeten doen en er is bijna geen diesel te koop. Ondanks dat alles kregen de jongens van de Coöperatie het toch voor elkaar de wagen rijdend te krijgen, maar toen hadden wij even niet meer de neiging om over de terugbetaling te beginnen. De omstandigheden moeten ook wel een beetje meezitten en in het Zimbabweaanse breekt werkelijk alles dan bij de handen af. Maar er zijn ontelbare goede voorbeelden, ik wil u er een laten horen uit Oeganda, ook uit Afrika, hoewel de microkredieten het vooral in Azië heel goed doen (met name India). Oeganda: van plaatselijke telefoon naar succes Fatima Serwoni woont in het dorpje Namunsi in Oeganda en ze heeft een klein winkeltje, waar ze voedsel en huishoudelijke waren verkoopt. Ze heeft haar zaak opgestart met de hulp van een serie leningen van FOCCAS, een lokale microfinancieringsinstelling. Sinds ze daar klant is, heeft ze haar wekelijks inkomen met 80% verhoogd en kan ze de schooluitgaven
voor haar vier kinderen altijd betalen. Met haar meest recente lening kocht Fatima een GSMpakket om een telefoonzaak op te richten en werd ze één van de eerste "dorpstelefoondiensten" van MTN Uganda. Fatima hoeft niet bang te zijn voor elektriciteitsgebrek in haar dorp, want ze gebruikt een autobatterij om haar telefoon op te laden. Omdat de dichtstbijzijnde publieke telefoon meer dan vier kilometer verderop is, zijn de mensen in Fatima's gemeenschap erg blij dat ze voor het eerst op een gemakkelijke en betaalbare manier kunnen telefoneren. Fatima is erg opgetogen over haar nieuwe zaak, die het bijkomende voordeel heeft dat mensen in haar winkel kopen en dat zij zo meer winst heeft, die ze kan delen met haar familie. Ik wil afsluiten met een oproep, een oproep om het geloof in het kleine te koesteren, het microkrediet als menselijke maat voor het megakrediet dat God ons gaf, en waar mogelijk uit te dragen in ons eigen leven, om Oikocredit met steun te overladen en wellicht nu of ooit eens een aandeel in microkredieten te beleggen, te beleggen in hoop, hoop voor vele kleine, arme mensen, hoop niet als overtuiging dat iets goed zal aflopen, maar de zekerheid dat iets zin heeft, ongeacht de afloop ervan. En met de zekerheid dat lenen niet het laatste woord is, gerechtigheid is het laatste woord. Amen
