Kunstwerken in Waalkaderoute WAALKADEROUTE Deze wandelroute is de kortste uit ons wandelingenbestand: 1 kilometer.De route loopt van de Waalbrug naar de spoorbrug. Aanleiding voor het verschijnen van deze route vormt de onthulling van een nieuw waterkunstwerk op de Waalkade. Het project Verbetering Hoogwaterkering Waalkade is in 2009 afgerond. De waterkering is nu veilig, terwijl tegelijkertijd de culturele en recreatieve funktie van de kade behouden is gebleven. Om dit een meerwaarde te geven realiseerden gemeente Nijmegen en Waterschap Rivierenland langs de waterkering een waterkunstwerk. Het is gemaakt door Julius Popp uit Leipzig.
kunstenaar: Ari Berkulin titel: Sculptuur jaartal: 1995 locatie: Waalkade (ter hoogte van het Holland Casino)
Dit kunstwerk kwam tot stand vanuit een opdracht van de gemeente Nijmegen in het kader van de Percentageregeling Beeldende Kunst. De kunstenaar werd voor de opgave gesteld een bakenachtig teken te ontwerpen, dat monumentaal zou werken en beeldbepalend voor de Waalkade zou worden. In zijn ontwerp en materiaalkeuze heeft Berkulin rekening gehouden met de constructie van de Waalburg. Hij zocht een evenwicht tussen de verticale lijnen van de brug en de lijnen die terug komen in zijn ontwerp. Het beeld toont vanuit meerdere standpunten verschillende Romeinse cijfers. Dit idee is ingegeven door het rijke Romeinse verleden van Nijmegen.
kunstenaar: Petra Hartman titel: Kunstvitrine jaartal: 1995 locatie: Waalkade
De gemeente en het Nijmeegs Museum Commanderie van Sint-Jan gaven een kunstopdracht aan de kunstenaars Wilma Sommers en Petra Hartman. Aan hen werd gevraagd een ontwerp te maken voor 'een vitrine-achtig object'. Het object moest een opvallende vormgeving hebben en moest de bezoekers van de Waalkade attenderen op het expositieaanbod van het Nijmeegse museum. Gedacht werd aan een frivool en kleurrijk object dat zich zou onderscheiden van het straatmeubilair. Uiteindelijk bleek zowel het ontwerp van Wilma Sommers als van Petra Hartman geschikt. Daarom ontstond het idee om in de loop der tijd meer vitrines door kunstenaars te laten vervaardigen en deze allemaal op de Waalkade te plaatsen of over het stadshart te verspreiden. Petra Hartman plaatste haar vitrine op de Waalkade en Wilma Sommers op het Keizer Karelplein. Maar een uitbreiding van het project is nooit van de grond gekomen. De vitrine die Hartman maakte, heeft de vorm van een reuzensieraad. De vitrine bevindt zich op de plaats waar gewoonlijk de steen van het sieraad zich zou bevinden. Een ijzeren frame wordt omlijst door een barokke lijst die is opgebouwd uit roestvrijstalen platen. Op deze platen zijn chromen bladmotieven en geëmailleerde rozenvormen aangebracht. De maten van het vitrinedeel zijn afgestemd op de maten van posters die doorgaans door het museum worden gebruikt om tentoonstellingen aan te kondigen. In geval van hoog water kan het kunstwerk makkelijk van de plaats verwijderd worden.
kunstenaar: Ed van Teeseling titel: Twee reliëfs jaartal: 1982 locatie: Grotestraat/Waalkade
In 1980/1981 werd aan de Waalkade, tussen de Grotestraat en Nieuwe Markt, een nieuwe waterkeringmuur gerealiseerd. In het kader van dit project werden aan enkele kunstenaars uit Nijmegen en omgeving opdrachten verstrekt. Dit werk hoort in deze opdrachtserie thuis. Ed van Teeseling maakte in de nabijheid van zijn bronzen beeld aan de Waalkade twee reliëfs. Het ene laat het wapen van Nijmegen zien en op het andere staan gestileerde vissen. Het is een teken aan de rivier: hier houdt de Waal op en begint de stad Nijmegen. Maar het is ook een verwijzing naar de locatie (Achter de Vismarkt). In 2009 is de Waterkeringmuur verhoogd. Het beeld 'Vrouw uitkijkend over het water' is daarbij verplaatst naar de Lage Markt, verderop aan de Waalkade. De twee reliëfs staan nu op tegenoverliggende kant van de waterkeringmuur.
kunstenaar: Ed van Teeseling titel: Vrouw uitkijkend over water jaartal: 1982 locatie: Lage Markt/Waalkade
In 1980/1981 werd aan de Waalkade, tussen de Grotestraat en Nieuwe Markt, een nieuwe waterkeringmuur gerealiseerd. In het kader van dit project werden aan enkele kunstenaars uit Nijmegen en omgeving opdrachten verstrekt. Dit werk hoort in deze opdrachtserie thuis. Het bronzen beeld van Ed van Teeseling rijst op vanuit een natuurlijke sokkel. Deze wordt eigenlijk gevormd door de kademuur. Deze muur maakt deel uit van de waterkering, die Nijmegen beschermt tegen hoge waterstanden. De kunstenaar is bij dit beeld uitgegaan van de bedding van de rivier, van kiezels en keien. Ook de dynamiek van de omringende architectuur komt terug in het beeld. Sommige mensen zien er twee figuren in; anderen vatten dit kunstwerk op als een vrouwenfiguur, wachtend op de schepen die terugkomen. Maar voor de kunstenaar zelf geldt vooral dat dit beeld op deze plek hoort, omdat het alles te maken heeft met de omringende ruimte. De sculptuur heeft in 2008 en 2009 tijdelijk in depot gestaan in verband met de verhoging van de waterkering. Het beeld is in de lente van 2009 weer terug geplaatst aan de Waal; omdat dit niet mogelijk was op de vertrouwde plek bij de Grotestraat is er een nieuwe locatie gezocht. Nu is de ‘Vrouw uitkijkend over water’ te bewonderen op de hoek van de Lage Markt met de Waalkade.
kunstenaar: Ben van Pinxteren titel: Drie muursculpturen jaartal: 1982 locatie: Waalkade (doorgang Achter de Vismarkt)
In 1980/1981 werd aan de Waalkade, tussen de Grotestraat en Nieuwe Markt, een nieuwe waterkeringmuur gerealiseerd. In het kader van dit project werden aan enkele kunstenaars uit Nijmegen en omgeving opdrachten verstrekt. Zo werd de doorgang achter de Vismarkt door de kunstenaar Ben van Pinxteren verrijkt met een aantal sculpturen. Deze doorgang wordt afgesloten met grote stalen deuren als de Waal uit zijn oevers treedt. Aan beide zijden van de doorgang zijn de inhammen te zien, waarin de platen worden geschoven. Aan de bovenrand bevinden zich de scupturen.
kunstenaar: Ben van Pinxteren titel: Twee muursculpturen jaartal: 1982 locatie: Achter de Vismarkt/Waalkade
In 1980/1981 werd aan de Waalkade, tussen de Grotestraat en Nieuwe Markt, een nieuwe waterkeringmuur gerealiseerd. In het kader van dit project werden aan enkele kunstenaars uit Nijmegen en omgeving opdrachten verstrekt. Dit werk hoort in deze opdrachtserie thuis. Naast de doorgang aan de Achter de Vismarkt is een trap te vinden die leidt naar een hoger plateau. Naast deze trap zit een sculptuur van de kunstenaar Ben van Pinxteren. Deze sculptuur hoort bij het ensemble dat bovenop de doorgang te vinden is. In verband met de verhoging van de waterkeringmuur is de Januskop in 2009 verplaatst. Hij is nu te zien op de Waalkade, vlak voor deze de bocht maakt en overgaat naar de Veemarkt. In het kunstwerk zijn golvingen aangebracht die verwijzingen zijn naar de golven van de Waal. Indirect verwijzen ze naar de sluisdeuren die gesloten moeten worden als de Waal te dicht in de buurt van de woonhuizen komt. Het is als het ware een stukje Waal midden op straat.
kunstenaar: Paul de Swaaf titel: Wachteres jaartal: 1983 locatie: Waalkade (ter hoogte van de Oude Haven)
Paul de Swaaf had het eigenlijk anders bedoeld. Na de oplevering van de Waalkade begin jaren '80 had hij, in het kader van de 1%-regeling, de opdracht gekregen een beeld te maken voor de Waalkade. Hij maakte een staande vrouw die met de rokken omhoog op het hoge water stond te wachten. Hij noemde het de 'Wachteres'. Maar omdat hij niet overtuigd was van het resultaat, maakte hij prompt een andere dame: maar dan liggend! Door een misverstand is de naam 'Wachteres' gebleven. Het is een zwevend beeld geworden, omdat het geen contact maakt met de grond. Het beeld maakt deel uit van een reeks kunstwerken, die werden gemaakt ter verfraaiiing van de in 1983 gerenoveerde Waalkade. Een onderdeel van de vernieuwingen was de komst van de gigantische keermuur, die toen is opgetrokken om de bewoners van de benedenstad te beschermen bij hoog water. De liggende dame is 2.85 meter lang en is zodanig tegen de keermuur geplaatst dat zij in tijden van hoog water in direct contact staat met de rivier. Terwijl de spanning altijd groot is in Nijmegen als de waterstanden vanuit Tolkamer en Duitsland doorkomen, kijkt de 'Wachteres' al tientallen jaren rustig en geduldig toe.
kunstenaar: Gerard Bruning titel: Muursculpturen jaartal: 1982 locatie: Waalkade (ter hoogte van de Korte Brouwerstraat)
Deze kunsttoepassing maakte deel uit van een project. Bij de werkzaamheden aan de Nijmeegse waterkering werd besloten om aan een aantal kunstenaars uit de omgeving een opdracht te verstrekken. De vraag was om onderdelen van de kademuur te verbijzonderen. Dit is de bijdrage van Gerard Bruning aan dat project. De andere kunstenaars waren Ben van Pinxteren, Oscar Goedhart, Paul de Swaaf, Peter van de Locht en Ed van Teeseling.
kunstenaar: Klaus van de Locht, Jaap van Hunen titel: Labyrinth jaartal: 1982 locatie: Waalkade
In 1982, nadat de nieuwe waterkeringmuur is gerealiseerd, wordt de Waalkade verfraaid met het Labyrinth. Het ligt op de plaats waar tot 1881 de oude Waalhaven heeft gelegen. Het ontwerp is in opdracht van de gemeente Nijmegen gemaakt door de kunstenaar Klaus van de Locht. De beeldhouwer Jaap van Hunen richtte de directe omgeving in. Al sinds de oudheid laten kunstenaars zich inspireren door het labyrint. Koning Minos van Kreta liet een enorm labyrint bouwen om er de Minotaurus in op te sluiten. Aan dit monster (half mens, half stier) werden ieder jaar 7 jongens en 7 meisjes geofferd. Uiteindelijk weet de held Theseus de Minotaurus te doden. Hij vindt zijn weg terug uit het labyrint met behulp van de draad van zijn geliefde Ariadne. In de Renaissance kwam het thema voor op schilderijen. In de jaren '90 legden kunstenaars levensgrote labyrinten aan in het landschap. 'Het labyrint is een metafoor voor de levensloop, een mogelijkheid de vragen naar een zinvol leven te beantwoorden. Een steun voor de mens die op zoek is naar zichzelf. Maar ook staat het labyrint voor de geordende baan van de sterren en de kosmos, waar de mens deel van uitmaakt' aldus Klaus van de Locht. Het Labyrinth heeft een circelvorm met een diameter van 24 meter. Het bestaat uit waterkanalen, geordend in negen concentrische circels. Evenwijdig aan de kanalen bevindt zich een loopppad van basaltstenen van 350 meter lang. In de kanalen staat leidingwater. Bij hoge waterstanden loopt het Labyrinth onder water. Het midden wordt gevormd door een kleine sluitsteen, een ronde basaltsteen opgevist uit de Waal en door de kunstenaar voorzien van een klein labyrint. Het beeld intrigeert en nodigt uit om te verkennen. Vaak spelen er kinderen op het Labyrinth, ze springen van de ene ring naar de andere of laten stokjes drijven in de met water gevulde geulen.
kunstenaar: Peter van de Locht titel: Architectuur der natuur jaartal: 1983 locatie: Waalkade (ter hoogte van de Oude Haven)
In 1980/1981 werd aan de Waalkade, tussen de Grotestraat en Nieuwe Markt, een nieuwe waterkeringmuur gerealiseerd. In het kader van dit project werden aan enkele kunstenaars uit Nijmegen en omgeving opdrachten verstrekt. De sculpturen van Peter van de Locht in Nijmegen zijn de eerste sculpturen, waarmee de kunstenaar naar buiten trad, nadat hij naar Nederland was gekomen in 1969. Hij beschrijft ze als volgt: 'Deze sculpturen weerspiegelen mijn toenmalige betrokkenheid tot sculptuur als een verstoffelijking van een aantal vormgedachten over de lichamelijkheid van de vorm, het positief-negatief verschijnsel, het ritme, de richtingen (Axialiteit), de hierarchie, de oppervlakte.' Hiermee bedoeld de kunstenaar het volgende. Naast gedachten over de inhoud van een sculptuur, heeft een kunstenaar ideeën over de uiterlijke verschijningsvorm ('lichamelijkheid') van de sculptuur. De kunstenaar moet beslissen over het volume van de vorm, vormen die elkaar aanvullen, beweeglijkheid en richtingen binnen het beeld, posities en de huid van het beeld. De kunstenaar was in 1983 intensief bezig met het verwoorden van deze uitgangspunten. De titels van de sculpturen verwijzen naar dit onderzoek.
kunstenaar: Julius Popp titel: 'bit.recurrence' jaartal: 2009 locatie: Waalkade (ter hoogte van de Oude Haven)
Nijmegen staat aan de vooravond van grote veranderingen. De stad aan de rivier wordt een stad die de rivier omarmt. Daarom is er een kunstenaar gezocht die de waterkering van 'de oudste stad van Nederland' van een eigentijds kunstproject zou kunnen voorzien. Uit meerdere voorstellen werd het plan van Julius Popp (1973 Neurenberg) gekozen.Hij heeft gezocht naar een kunsttoepassing die het wezen van het stadsaanzicht niet aantast en tegelijkertijd een grootse impact heeft. De kunstenaar heeft bedacht om bij het westelijk deel van de Waalkade (van de Grotestraat tot Spoorbrug) aan de kademuur een installatie aan te brengen. Uit deze installatie valt langs de muur een watergordijn naar beneden. Dat gebeurt in delen. Die delen zijn per computer geprogrammeerd. Het water wordt onderaan de muur opgevangen, gefilterd en weer opgepompt voor de volgende valpartij. De toeschouwer krijgt het beeld van een over en langs de muur rollende vloedgolf. De golven worden met lichteffecten ondersteund. Er kunnen drie beelden worden opgeroepen. Een voortrollende golf langs de totale kademuur. Een barcode-achtig effect over de volle lengte van de kademuur. Of gelijktijdige ‘overstromingen’ op meerdere plekken. Juist hier aan de Waalkade roept dit monumentale beeld van stromend water op treffende wijze vragen op over onze relatie met het water.
kunstenaar: Ben van Pinxteren titel: Januskop jaartal: 1982 locatie: Waalkade (ter hoogte van Kromme Elleboog)
In 1980/1981 werd aan de Waalkade, tussen de Grotestraat en Nieuwe Markt, een nieuwe waterkeringmuur gerealiseerd. In het kader van dit project werden aan enkele kunstenaars uit Nijmegen en omgeving opdrachten verstrekt. Dit werk hoort in deze opdrachtserie thuis. Het beeld met de twee gezichten kijkt uit over de Waalkade. Het is getiteld 'Januskop'. Janus is een van de oudste Romeinse goden. In de Romeinse mythologie is hij de god met twee gezichten: van het begin en het einde, van het openen en het sluiten. De maand Januari dankt de naam aan deze godheid. Janus kijkt met het ene gezicht naar de Waalbrug en met het andere richting Snelbinder en spoorbrug. De gestileerde dubbele kop stond op de keermuur aan de Waalkade, vlakbij de 'doorgang' van de kade naar de Lage Markt. In verband met de verhoging van de waterkeringmuur is de Januskop in 2009 verplaatst. Hij is nu te zien op de Waalkade, vlak voor deze de bocht maakt en overgaat in de Veemarkt.
kunstenaar: Oscar Goedhart titel: Twee muursculpturen jaartal: 1982 locatie: Veemarkt/Waalkade
In 1980/1981 werd aan de Waalkade, tussen de Grotestraat en Nieuwe Markt, een nieuwe waterkeringmuur gerealiseerd. In het kader van dit project werden aan enkele kunstenaars uit Nijmegen en omgeving opdrachten verstrekt. Deze elementen maken deel uit van die opdrachtserie.
kunstenaar: Oscar Goedhart titel: Twee muursculpturen jaartal: 1982 locatie: Veemarkt/Waalkade
In 1980/1981 werd aan de Waalkade, tussen de Grotestraat en Nieuwe Markt, een nieuwe waterkeringmuur gerealiseerd. In het kader van dit project werden aan enkele kunstenaars uit Nijmegen en omgeving opdrachten verstrekt. Deze elementen maken deel uit van die opdrachtserie.
