detentiecentrum Schiphol-Oost rapportage naar aanleiding van het toezichtbezoek op 15 april 2004
2
Conclusies en aanbevelingen
Conclusies De Raad houdt toezicht op de wijze van tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende en vrijheidsbeperkende straffen en maatregelen. De Raad let daarbij in het bijzonder op de aspecten rechtspositie, bejegening en reïntegratie in de samenleving De conclusies geven de zienswijze van de Raad weer.
Rechtspositie Het -op grond van voor het gehele complex geldende bestemmingsaanwijzingen- flexibel gebruiken van cellen is in strijd met de wet en vormt vanuit rechtspositioneel oogpunt een bron van onduidelijkheid. Door verschil in visie tussen Justitie en de Koninklijke Marechaussee (verder: Marechaussee) mag er op de justitie afdelingen wel getelefoneerd worden op de dag van binnenkomst, op de vleugel van de Marechaussee niet, tenzij de gedetineerde als arrestant onder DJI toezicht valt, zoals slikkers. Deze praktijk staat op gespannen voet met internationale regels. De gedetineerden zijn voldoende op de hoogte van de beklagmogelijkheden. De c.v.t. laat voor gedetineerden krachtens de Tijdelijke wet noodcapaciteit drugskoeriers zonder beperkingen beroep toe. Het feit dat de verschillende gebruikers uiteenlopende beveiligingseisen aan het gebouw stellen, is niet bevorderlijk voor de beveiliging. Nu de ketenpartners inmiddels zijn overeengekomen de veiligheidsnormen van DJI te hanteren zal dit naar verwachting de veiligheid ten goede komen. Bejegening Er is nauwelijks sprake van een voor gedetineerden herkenbare structuur. Gebouw, regimes en faciliteiten bieden weinig mogelijkheden om iets met en voor de gedetineerden te betekenen. Het personeel is gemotiveerd en doet zijn best om onder de moeilijke omstandigheden voor de gedetineerden iets van het verblijf te maken. De regels omtrent verschoning van kleding, lakens en uitgifte van tandenborstels zijn de gedetineerden niet altijd duidelijk. Hierdoor laat verschoning soms langer dan nodig op zich wachten. In het belang van de hygiëne is dit geen goede zaak. De directie geeft aan de aanbeveling ter harte te nemen. Het dagprogramma is zeer beperkt; dit is inherent aan de setting waarin de gedetineerden zich bevinden. Het luchten in een “kooi” waarvan alleen de bovenkant open is, acht de Raad beneden de maat. Maatschappelijke reïntegratie Er is in het geheel geen sprake van activiteiten gericht op maatschappelijke integratie (m.i.). Voor dergelijke activiteiten is geen plaats ingeruimd gelet op het beoogde korte verblijf van de gedetineerden. In de praktijk blijkt het verblijf langer dan voorzien en
3
Conclusies en aanbevelingen
het ontbreken van activiteiten gericht op m.i. vormt dan een ernstig gemis.
Aanbevelingen De Raad doet in de rapportages uitsluitend aanbevelingen op het niveau van de bezochte locatie. Aanbevelingen op het landelijke niveau worden afzonderlijk aan de minister van Justitie gericht.
De Raad beveelt het volgende aan: De praktijk van het flexibel gebruik van cellen op grond van verschillende, voor het gehele complex geldende, bestemmingsaanwijzingen te beëindigen. Mede in het licht van internationale regels verdient het aanbeveling dat voor gedetineerden in de gehele inrichting de mogelijkheid bestaat om op dezelfde wijze familie, vrienden of kennissen te informeren over de arrestatie. De hygiënische situatie te bevorderen door strikt de hand te houden aan tijdige verschoning van kleding, lakens en uitgifte van tandenborstels en gedetineerden de regels hieromtrent duidelijk te maken.
4
Bevindingen: samenvatting
Bevindingen Het verslag van bevindingen is feitelijk van aard. Naast informatie die van de inrichting en uit andere bronnen is verkregen, worden uitspraken en meningen van de gesprekspartners -beknopt- weergegeven zonder dat de Raad daarover een oordeel uitspreekt.
Samenvatting Het detentiecentrum Schiphol-Oost is in gebruik als voorziening als bedoeld in de Tijdelijke wet noodcapaciteit drugskoeriers. Het centrum is ook aangewezen als uitzetcentrum en huis van bewaring. Een deel van de cellen is als ‘politiecel’ in gebruik. In samenhang met deze veelheid aan bestemmingen zijn er verschillende regimes van kracht en zijn er verschillende organisaties bij het detentiecentrum betrokken. Terwijl DJI de algehele verantwoordelijkheid heeft, is de Marechaussee belast met de opsporing op basis van de Opiumwet (bolletjesslikkers) en heeft zij de verantwoordelijkheid voor het toezicht op het verblijf in de politiecellen van de reguliere arrestanten van luchthaven Schiphol. Deze situatie is op bepaalde punten van betekenis voor de rechtspositie van de gedetineerden: zo mogen gedetineerden op de vleugels van de Marechaussee op de dag van binnenkomst niet bellen. De populatie is gevarieerd. In de groep bolletjesslikkers lijkt een verschuiving te zijn van smokkelaars die snel geld willen verdienen naar sociaal zwakkeren die uit financië le noodzaak dan wel onder dwang handelen. De “vuile” slikkers (van wie wordt vermoed dat zij nog drugs in het lichaam dragen) worden gescheiden van de “schone” slikkers. De huisregels liggen op cel. De c.v.t. ontvangt nauwelijks klachten. Ook van de beklagmogelijkheid wordt zelden gebruik gemaakt. De beklagcommissie bepaalt -ten aanzien van gedetineerden krachtens de Tijdelijke noodwet- steeds dat tegen de beslissing op het klaagschrift beroep bij de RSJ openstaat. Door de verschillende opvattingen tussen DJI en de Marechaussee over het gewenste niveau van beveiliging noemt de directie de beveiliging over het geheel genomen niet voldoende. Inmiddels (augustus 2004) is overeengekomen dat het gehele complex zal voldoen aan de normen van DJI en is de bouw van een penitentiair hekwerk gestart. Tevens blijven er in de toekomst twee ingangen over en wordt op een ieder bij binnenkomst (elektronische) detectie toegepast. De regels omtrent verschoning van kleding e.d. zijn bij de gedetineerden niet voldoende duidelijk. Mede hierdoor wordt kleding soms te laat verschoond1 . 1
Reactie van de inrichting: de aanbeveling wordt ter harte genomen en momenteel wordt zowel ’s ochtends als ’s avonds een tandenborstel verstrekt. Er is voldoende kleding die regelmatig wordt verschoond (ook als dit vaker gevraagd wordt). De procedure inzake de lakens blijft gelijk: hier zijn verder geen klachten over. Douchen gebeurt (en gebeurde al) dagelijks.
5
Bevindingen: samenvatting
Wekelijks hebben de gedetineerden recht op één uur bezoek en minimaal tien minuten bellen. De activiteiten bestaan uit dagelijks een uur luchten en (beperkt) recreatie. Het personeel betreurt het dat het regime weinig ruimte biedt om iets van betekenis met de gedetineerden te kunnen doen. Het executief personeel is deels in dienst van Justitie (DJI-pool) maar bestaat tevens uit detentietoezichthouders van het particuliere beveiligingsbedrijf Securicor (verhouding 50/50). Het niveau van de detentietoezichthouders ligt in tussen dat van p.i.w.-er en bewaarder. De medische dienst ziet door de veelal korte verblijfsduur niet alle gedetineerden.
6
Bevindingen per onderwerp
Algemeen Bestemming
Vleugel
Capaciteit cellen – gedeti neerden (max.)
Regimes/bijzonderheden
Beveiliging
Opvang drugskoerier s
A B
24 – 48 24 – 24
Normaal
C
24 – 48
D E F
24 – 48 10 – 10 11 – 11
G H J
10 – 10 22 – 44 26 – 52
K
26 – 52
DJI, Tijdelijke wet, slikkers Marechaussee, Politiewet, politiecellen, arrestanten DJI, Tijdelijke wet, h.v.b., “schone” slikkers en koeriers DJI, Tijdelijke wet, slikkers DJI, observatiecellen Centrale post, inkomstencellen, wachtcellen en bad Verhoorcellen DJI DJI, uitzetcentrum, illegalen, art. 59 lid 1 a en b en art. 59 lid 2 VW geweigerden, art. 6 VW
L
26 – 52
M
12 – 12
Uitzetcentru m Uitzetcentru m
DJI, uitzetcentrum, illegalen DJI, uitzetcentrum, éénpersoons en/of isolatiecellen
Totaal capaciteit
Bestemming, capaciteit Het complex Schiphol-Oost heeft in zijn geheel de volgende bestemmingen (voor mannen en vrouwen): − huis van bewaring; − detentiecentrum als bedoeld in de Tijdelijke wet noodcapaciteit drugskoeriers; en − uitzetcentrum. Een deel van de cellen is als ‘politiecel’ in gebruik. De bestemmingsaanwijzing maakt geen onderscheid naar bestemming per vleugel of afdeling en de bestemming van een cel volgt de insluitingstitel van de betreffende gedetineerde. In de praktijk ontstaan aaneengesloten blokken met eenzelfde bestemming doordat gedetineerden met dezelfde insluitingstitel zoveel mogelijk bij elkaar worden geplaatst. Het complex omvat voorts het Bureau Inbeslaggenomen goederen, een koelcel en een laboratorium van de Marechaussee en accommodaties van de rechtbank en het OM. Gelet op deze situatie zijn verschillende organisaties bij beheer en bejegening betrokken:
7
Bevindingen per onderwerp
DJI, IND, ZM, OM en recherche/opsporingsinstanties van de Douane en Marechaussee. De gedachte achter de combinatie van functies voor Schiphol-Oost was toepassing van snelrecht en doorplaatsing na veroordeling naar overige detentiecentra of reguliere h.v.b.’s. In de praktijk vindt veroordeling veelal pas na gemiddeld 43 dagen plaats, in plaats van na ongeveer twee weken. Differentiaties, afdelingen Met uitzondering van de politiecellen verblijven alle gedetineerden in meerpersoonscellen. Schone en vuile slikkers (van wie vermoed wordt dat zij bolletjes in zich dragen) worden gescheiden. Op de A- en Dvleugels verblijven slikkers onder cameratoezicht tot zij “schoon” zijn. Er zijn vier speciale “slikkertoiletten”: hier wordt de ontlasting opgevangen en de bolletjes uitgefilterd. Het toiletpapier wordt apart ingenomen. Bij elk toiletbezoek volgt celinspectie. Bij de opsporing (het “produceren” en de celinspecties) moet er een opsporingsambtenaar van de Marechaussee aanwezig zijn. Op de B-vleugel ondergaan in eenpersoonscellen gedetineerden in verzekering stelling en in aansluiting daarop bewaring van tien dagen waarna overplaatsing volgt naar een h.v.b.. Schone slikkers worden geplaatst in unit C, een h.v.b. met toilet, douche en televisie. De gedetineerden wacht overplaatsing naar Zeist of Roermond. Op unit J zitten illegalen die in Nederland zijn opgepakt en worden uitgezet. Unit K is (artikel 6 Vreemdelingenwet) bestemd voor personen die de toegang tot Nederland wordt geweigerd. Er volgt uitzetting. Volgens de interne richtlijn blijven ze 28 dagen maar meestal is dat korter. Soms echter duurt het langer (meer dan vijf maanden). Kenmerken gedetineerdenpopulatie Mannelijke en vrouwelijke gedetineerden worden in gescheiden verblijfsruimten ondergebracht. De groep gedetineerden is gevarieerd. Hoofdtalen zijn Nederlands en Spaans. Het personeel en de pastor menen onder de groep bolletjesslikkers een verschuiving te zien. Naast de jongens die voor “het snelle geld” gaan, zijn er steeds meer sociaal zwakkeren, die zich financieel genoodzaakt voelen dan wel gedwongen worden als koerier te fungeren. Kort na het bezoek van de Raad zijn bodyscans in gebruik genomen. De scan wordt alleen gebruikt op vrijwillige basis. De laborant die de foto’s maakt, zendt ze per e-mail naar een ziekenhuis waar een radioloog het beeld op bolletjes controleert. De directie is tevreden over de resultaten en geeft aan dat verstopping van het strafproces door negatieve slikkers en het onnodig in hechtenis zitten van verdachten wordt voorkomen.
8
Bevindingen per onderwerp
Niveau van rechtsbescherming Huisregels In de cellen liggen mapjes met daarin de huisregels, in meerdere talen. Hierin staat ook de c.v.t. genoemd. Straffen en maatregelen De Tijdelijke wet noodcapaciteit drugskoeriers kent maatregelen. De directie stelt de c.v.t. bij toepassing ervan bij gedetineerden in het detentiecentrum en uitzetcentrum op de hoogte. Beklag en beroep Vanuit het detentiecentrum (Tijdelijke wet noodcapaciteit) is vier keer geklaagd. Deze klachten zijn ingetrokken. De c.v.t. verklaart het lage aantal klachten (mede) door de veelal korte verblijfsduur. Beroep staat alleen open voor gedetineerden die onder de Tijdelijke wet en het h.v.b. vallen. De c.v.t. hanteert niet de beperking van de beroepsmogelijkheid ingevolge art. 42 van de Tijdelijke wet en laat beroep altijd toe. Commissie van toezicht, maandcommissaris De c.v.t. functioneert zowel voor het complex Schiphol-Oost als voor het detentiecentrum Noorderzand. Voor Schiphol-Oost is de c.v.t. aangewezen als c.v.t. krachtens de Pbw en de Tijdelijke wet noodcapaciteit drugskoeriers. Feitelijk fungeert de c.v.t. –ten behoeve van de op een politiecel verblijvende gedetineerden- tevens als toezichthouder als bedoeld in artikel 16a Besluit beheer regionale politiekorpsen. Beklagzaken van deze gedetineerden behandelt de c.v.t. echter niet, aangezien daarvoor de in Den Haag gevestigde centrale commissie politieklachten is aangewezen. De c.v.t. heeft geen duidelijke indruk van de feitelijke bekendheid, bereikbaarheid en de toegankelijkheid van zowel c.v.t. als maandcommissaris; wel is informatie over de c.v.t. en over beklagmogelijkheden zowel op cel als op afdelingsprikborden aanwezig. De voorzitter van de c.v.t. is van oordeel dat de gedetineerden hiermee op deze punten over voldoende informatie beschikken.
9
Bevindingen per onderwerp
Niveau van materiële en sociale omstandigheden Veiligheid Het complex kent verschillende gebruikers. Het complex heeft vijf inen uitgangen. Binnen staan de instellingen ook met elkaar in verbinding. De verschillende gebruiks- en regimaire bestemmingen stellen ieder hun eigen -tegengestelde- eisen aan het niveau van beveiliging. De directie noemde het niveau van beveiliging van het complex als geheel onvoldoende. Inmiddels (augustus 2004) is overeengekomen dat het gehele complex zal voldoen aan de normen van DJI en is de bouw van een penitentiair hekwerk gestart. In de toekomst blijven twee ingangen over en wordt op een ieder bij binnenkomst (elektronische) detectie toegepast. Kwaliteit verblijfsruimten en accommodaties, hygiëne Uit praktische overwegingen dragen de slikkers in het detentiecentrum verplicht rijkskleding. Zij maken (verplicht) zeer regelmatig gebruik van het toilet. Tevens is de doorstroomsnelheid van gedetineerden hoog: het gaat om veel personen (die in principe kort verblijven) en dus veel bagage. Om verwisseling van koffers te voorkomen wordt alle bagage voor de duur van de detentie opgeslagen. Tevens zijn er gedetineerden die slechts de kleding hebben die zij droegen bij de aanhouding. De regel is dat éénmaal per week schone bovenkleding wordt verstrekt (op unit C om de twee dagen); ondergoed en sokken dagelijks. De gedetineerden vinden dit voor de bovenkleding te weinig. Zij zijn kennelijk niet op de hoogte van de mogelijkheid dat op aangeven eerder schone kleding wordt verstrekt. Volgens de regels moet dagelijks een tandenborstelsetje (evenals schone handdoek, zeep en shampoo) worden verstrekt. Volgens de gedetineerden worden termijnen wel eens overschreden. Sinds kort kunnen de gedetineerden wasmachines gebruiken. De gedetineerden krijgen een soort papieren lakens en kussenslopen. Zij vinden dit onprettig materiaal. Wekelijks wordt een nieuw setje verstrekt, tenzij eerder nodig. Mogelijkheden voor bezoek en andere contacten De gedetineerden hebben recht op wekelijks één uur bezoek en, tijdens de recreatie, minimaal tien minuten bellen. Om bezoek te mogen ontvangen moeten slikkers eerst “schoon” zijn. De bezoektijden vallen op zaterdag en zondag. Voeding, winkel Bij het ontbijt wordt het drinken niet gelijktijdig met het brood verstrekt, bij het avondeten wordt geen drinken verstrekt. Toen de c.v.t. onlangs van het personeel vernam dat vier dagen achtereen een zelfde maaltijd werd verstrekt, heeft zij dit bij de directie aangekaart.
10
Bevindingen per onderwerp
Bibliotheek Er is geen bibliotheek. In de recreatieruimte ligt een beperkt aantal boeken en spellen. De directie geeft in haar reactie aan dat het aantal boeken inmiddels fors is uitgebreid. Arbeidsomstandigheden gedetineerden Het regime in het detentiecentrum kent geen arbeid. Niveau van het regime Standaardregime: kwaliteit van zorg en bejegening, stimulering en selectie voor bijzondere afdelingen De detentietoezichthouders tonen zich gemotiveerd. Zij maken tijd voor een praatje met individuele gedetineerden en hebben voldoende aandacht voor acute probleemsituaties. Het meerpersoonscelgebruik lijkt een goede bejegening niet in de weg te staan. De pastor constateert onder een groot deel van de populatie een meer gedrukte, negatieve sfeer dan in reguliere inrichtingen. Afdelingen voor bijzondere zorg: kwaliteit van zorg en bejegening Niet aan de orde. Medisch/therapeutische zorg en hulpverlening In het cellencomplex is gedurende 24 uur per dag een vertegenwoordiging van de medische dienst, een ic-verpleegkundige, aanwezig. De medische dienst is onderdeel van Emergency Medical Care (EMC) en niet in dienst van Justitie. Op bepaalde tijden houdt een GG&GD-arts spreekuur. Tevens is er een psycholoog. De gedetineerden geven aan dat zij soms lang moeten wachten voor zij bij de medische dienst terecht kunnen. De directie en c.v.t. bereiken hieromtrent geen klachten. De medische dienst wordt van elke nieuwe binnenkomst op de hoogte gesteld maar ziet niet alle gedetineerden, door de soms korte verblijfsduur. Arbeid: aard en hoeveelheid, deelname; arbeidsduur Het regime in het detentiecentrum kent geen arbeid. Dagprogramma: duur en samenstelling, aantal uren op cel, ruimte voor hulpverlening Het dagprogramma loopt van 7.00 to t 21.00 uur. De faciliteiten voor activiteiten in het detentiecentrum zijn zeer beperkt. Het activiteitenprogramma bestaat uit luchten en (beperkt) recreatie. De gedetineerden kunnen dagelijks twee maal een half uur luchten. Dat vindt plaats in een “kooi” waarvan de bovenkant open is. Alleen tijdens het luchten mag er gerookt worden: elke roker wordt hiertoe tijdens het luchten één sigaret verstrekt. “Slikkers” luchten apart tot zij schoon verklaard zijn.
11
Bevindingen per onderwerp
Dagelijks is er één uur recreatie. De gedetineerden kunnen dan gebruik maken van de recreatieruimte, telefoneren of douchen. “Slikkers” mogen mee recreëren als zij twee keer “schoon” zijn. Buiten recreatie en luchten verblijven de gedetineerden op cel. Zij hebben moeite met het vele verblijf op cel verblijven. Ook het personeel betreurt het dat er door het regime weinig van betekenis met de gedetineerden kan worden gedaan. De faciliteiten voor de geweigerden zijn iets ruimer: zo is er een tafeltennistafel en een redelijk grote luchtplek. Hier mogen zij overdag vrij gebruik van maken. Onderwijs/vakarbeid Het regime in het detentiecentrum kent geen onderwijs. Geestelijke verzorging Per april 2004 is de nieuwe functie van pastor ingevuld, voor twee werkdagen per week. Daarnaast kan hij bij crisissituaties ingezet worden. Het organiseren van kerkdiensten staat op de planning. Reclassering: beschikbaarheid, selectie, aansluiting op thuisreclassering Er is reclassering aanwezig. Deze verzorgt vroeghulp en verwijst door. De verblijfsduur is op Schiphol te kort voor verdergaande contacten; deze dienen in de vervolginrichting plaats te vinden. Detentiefasering: selectie en doorstroming Het regime in het detentiecentrum kent geen detentiefasering. Maatschappelijke integratie: activiteiten, selectie, resultaten, samenwerking inrichting/reclassering Het regime in het detentiecentrum kent geen maatschappelijke integratie. Consequenties van beleid, management en organisatie voor bejegening Hoofdpunten van beleid en organisatie Het complex valt onder verantwoordelijkheid en beheer van Justitie: de overige gebruikers “huren” ruimtes en zijn verantwoordelijk voor hun eigen processen. De bevoegdheden van de Marechaussee zijn in de loop der tijd gewijzigd; zij houdt zich nog bezig met de opsporing van drugsdelicten en is verantwoordelijk voor het toezicht op de reguliere arrestanten van luchthaven Schiphol. De dagelijkse leiding is sinds kort volledig in handen van de locatiedirecteur waar dit eerder gedeeld werd met de adjudant van dienst van de Marechaussee. In theorie kunnen op dezelfde vleugel verschillende regimes van kracht zijn; in de praktijk blijkt dit niet werkbaar. Volgens de directie is voortdurend sprake van spanning ten aanzien van verantwoordelijkheden, taken, bevoegdheden en opvattingen tussen Justitie en Marechaussee. Dit spanningsveld komt tot uitdrukking op
12
Bevindingen per onderwerp
verschillende punten. Zo hanteert Justitie het uitgangspunt dat een gedetineerde op de dag van binnenkomst mag bellen, tenzij hem beperkingen zijn opgelegd. Internationale regels echter beschrijven wel het recht derden zo spoedig mogelijk op de hoogte te brengen van de detentie. Uitzonderingen kunnen alleen in het belang van het onderzoek en dienen duidelijk omschreven te zijn en streng beperkt in tijd 2 . De Marechaussee staat dit echter niet toe, tenzij de persoon als arrestant onder toezicht van DJI valt (slikkers). De locatiedirecteur bespeurt langzaamaan verbetering in dit spanningsveld. Bestemmingenplan, regiovorming, netwerkontwikkeling Dit onderwerp is hier niet aan de orde. Personeelssituatie Het executief personeel is deels in dienst van Justitie (DJI pool) en bestaat tevens uit detentietoezichthouders van het particuliere beveiligingsbedrijf Securicor (50/50). De detentietoezichthouders hebben veelal geen werkervaring in het gevangeniswezen. Hun niveau ligt tussen dat van p.i.w.-er en bewaarder. Zij volgen voor indiensttreding een door het opleidingsinstituut van de DJI verzorgde opleiding. De nachtdienst wordt door personeel van Marechaussee en Securicor uitgevoerd. Drugsontmoediging: ingezette methoden en middelen, resultaten Bolletjesslikkers staan met het oog op gezondheidsrisico’s voortdurend onder observatie. Gedetineerdencommissie In het detentiecentrum is geen gedetineerdencommissie. De directie noemt dit onmogelijk gezien de zeer korte verblijfsduur. Wel kunnen gedetineerden in contact komen met de leiding door middel van sprekersbriefjes. Ook via de maandcommissaris komen vragen of opmerkingen terecht bij de directie.
2
CPT Standards Police Custody, Extract from the 12th General Report, nr. 43 en artikel 43 lid 1European Prison Rules respectievelijk artikel 44 European Prison Rules.
13
Colofon
Colofon Over deze rapportage Deze rapportage wordt uitgebracht aan de minister van Justitie en tevens toegezonden aan de directeur van de inrichting en de commissie van toezicht. De bezoekcommissie bestond uit de leden Greven (vz.), Moerings, Flinterman en Kraaijeveld-Wouters en secretaris Van der Veer.
Inhoud van het bezoek De commissie heeft gesproken met Directie algemeen directeur detentiecentra, locatiedirecteur Noorderzand en Schiphol-Oost Gedetineerden vier gedetineerden Executief personeel twee detentietoezichthouders Middenkader twee afdelingshoofden Activiteitenbegeleiding geen Hulpverlening verpleegkundige, geestelijk verzorger, medewerker bevolkingsadministratie Commissie van toezicht voorzitter, lid en secretaris Door de inrichting toegezonden informatie − Informatiemap algemeen Overige informatie − Tijdelijke wet noodcapaciteit drugskoeriers − Jaarverslag 2003 c.v.t. Bijzonderheden bezoek geen Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming bezoekadres: Parkstraat 83, Den Haag correspondentie: postbus 30137, 2500 GC Den Haag telefoon 070-36 19 300 www.rsj.nl
