Departement gezondheidszorg & landschapsarchitectuur
Bachelor na Bachelor in het Zorgmanagement Opleidingsprogramma Minimale leerinhouden en learing outcomes
Voorwoord De gezondheidszorg is erg aan veranderingen onderhevig. Steeds nieuwe doelstellingen en krachtlijnen worden geformuleerd en uitgetekend en dit zowel nationaal als in de verschillende regio’s. Verder duiken ook steeds meer problemen op die creatief en innovatief moeten aangepakt Pagina | 2 worden. Zorgverlening zowel intra-muraal (acuut zowel als chronisch) als extra-muraal is bij uitstek een teamgebeuren. Leiderschap is hierbij belangrijk en dit op alle niveau’s. De nood aan zorg zal in de toekomst, omwille van de demografische evolutie van onze maatschappij nog toenemen. De nood aan coördinatie van zorg en mensen en effectief leiding geven is dan ook groot en zal in de toekomst nog groter worden daar de zorg steeds meer complexe situaties zal omvatten. Daarnaast wordt de gezondheidszorg in hoofdzaak gefinancierd door de maatschappij. Het is dus essentieel dat men deze middelen zo goed mogelijk gebruikt. Ook hier is visie en leiderschap cruciaal. De wetgever (KB 78 – KB 7 augustus 1987 & KB 13 juli 2006)) de verplichting op dat iedere leidinggevende van een verpleegafdeling, verzorgingsteam een verpleegkundige of vroedvrouw moet zijn met een bijkomende opleiding op het vlak van leiding geven. Onze opleiding voldoet aan deze regelgeving. De BanaBa Zorgmanagement, ingericht door de Erasmushogeschool Brussel voldoet aan al deze vereisten. Zij poogt door haar opleidingsconcept (toekomstig) leidinggevenden voldoende competenties mee te geven om accuraat te kunnen inspelen op deze steeds wijzigende context. De goede relaties met verschillende beroepsverenigingen zorgen voor een voortdurende actualisatie en inspelen op de noden van het werkveld. De docenten zijn allen werkzaam in de gezondheidszorg waardoor de theorie wordt doorspekt met praktische voorbeelden, tips en trics. De Erasmushogeschool, als gerenommeerde hogeschool, staat garant voor een uitstekende onderwijsvisie en een kwalitatief hoogstaande opleiding!
Namens Erasmushogeschool – Banaba zorgmanagement
Marc Segers, Jos Soors en Jean-Paul Van Baelen opleidingscoördinatoren
Operationeel leidinggevende in de zorg: toekomst verzekerd! Als je de vacaturepagina’s van kranten en websites opent, wordt je onmiddellijk geconfronteerd met de grote vraag aan operationeel leidinggevenden in de zorg: hoofdverpleegkundigen, hoofdvroedvrouwen, teamleiders, zorgcoördinatoren, hoofd bewonerszorg, adjunct- Pagina | 3 hoofdverpleegkundige, hoofdparamedicus, … De zorg is een sector die steeds groeit. Het goed managen van de processen en het effectief en efficiënt aansturen van het team dat deze processen moet realiseren, is dan ook cruciaal. Immers de zorg wordt betaald met overheidsmiddelen – middelen van ieder van ons – en het correct beheren en inzetten van al de middelen met een maximum aan resultaat is dan ook de opdracht van iedere leidinggevende in de zorg. Wil jij ook meewerken aan het realiseren van een nog betere zorg, aan het enthousiasmeren en motiveren van de zorgverleners, aan het verhogen van de patiëntveiligheid en de kwaliteit van zorg ? Dan is de banaba zorgmanagement voor jou wel de geschikte opleiding.
Praktische informatie De opleiding is reeds jaren een vaste waarde in het Vlaamse land en reeds honderden leidinggevenden hebben deze opleiding gevolgd. We zijn er trots op studenten te kunnen verwelkomen van alle provincies en vanuit alle sectoren. Het opleidingsprogramma omvat 60 studiepunten en is gespreid over 2 academiejaren, telkens 30 studiepunten per academiejaar. De lessen worden telkens georganiseerd op een zaterdag (20 zaterdagen per academiejaar – 1 zaterdag op 2) telkens van 8.30 uur tot 17.30 uur. Dit biedt een aantal belangrijke voordelen: De mogelijkheid om voltijds werken te combineren met studeren Meer evenwicht tussen werken en je familiaal leven Minder sociale druk op je collega’s op het werk Daarnaast kan je beroep doen op educatief verlof voor maximaal 120 uren per academiejaar. Bovendien is op zaterdag het wegverkeer altijd vlot zodat je filevrij, op een minimum van tijd vanuit alle hoeken van het land in Brussel kan zijn.
Toelatingsvoorwaarden Voor deze opleiding moet je al over een bachelordiploma of een diploma hoger onderwijs korte type (graduaatsdiploma) beschikken met een aansluiting bij de gezondheidszorg (verpleegkunde, vroedkunde, technoloog medische beeldvorming, ergotherapie, kinesitherapie, medisch management assistent, diëtist, medisch laboratoriumtechnoloog).
Opleidingsprogramma Banaba Zorgmanagement vanaf AJ 2015-2016 Het opleidingsprogramma is opgebouwd rond 4 grote managementdomeinen die de toekomstige operationeel leidinggevende moet beheersen. Deze managementdomeinen zijn:
Domein 1: Ontwikkelen van menselijk kapitaal Domein 2: Organiseren van een efficiënte en effectieve organisatie Domein 3: Beheersen en verzekeren van de continuïteit van de interne processen Domein 4: Doen groeien, verbeteren en veranderen van de organisatie
Voor ieder domein zijn learning outcomes gedefinieerd en gedragsindicatoren opgesteld. Daarop zijn in grote lijnen leerinhouden vastgelegd met de minimale inhouden van ieder vak die moeten aan bod komen. Deze learning outcomes zijn vastgelegd na overleg met de docenten en het werkveld. Daarnaast wordt voor ieder vak internationalisering speciaal belicht en wordt aan de docenten gevraagd om telkens de link te maken met ethisch reflecteren (respect, bejegening, diversiteit, normen en waarden binnen de leiderschapsstijl, dilemma’s, conflicten…)zodanig dat de competentie ethisch reflecteren doorheen de opleiding wordt verworven. 1. Evidence Based handelen – bijdrage in Domein 3 en 4 32 uur - 5 studiepunten - Docent: Kim Daniels a. Basis van wetenschappelijk onderzoek: i. Methodologie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek ii. Opmaak van bevragingen en indicatoren set iii. Opzetten van een database b. Op een systematisch manier literatuur kunnen opzoeken c. Basis van statistische methodes d. Literatuur kunnen lezen en interpreteren e. Integratie van theorie naar praktijk zodat de toekomstig leidinggevende zelf een “project” binnen zijn afdeling kan opzetten en onderzoeksresultaten (een project) op een heldere manier kan presenteren via PPT of een poster 2. Managementvaardigheden: bijdrage in Domein 1, 2, 3 en 4 28 uur - 4 studiepunten - Docent: Van Baelen Jean-Paul a. Kennis van de verschillende managementrollen gebaseerd op model van Quinn b. De verschillende rollen kunnen verklaren en toepassen c. Inzicht hebben in de eigen sterktes en zwaktes gerelateerd aan de managementrollen van Quinn d. Inzicht in de manier waarop ander leidinggevenden deze rollen toepassen en dit kritisch naar zichzelf kunnen vertalen e. De vaardigheden en flexibiliteit ontwikkelen om deze rollen te kunnen toepassen f. Internationaal: het profiel van leidinggevende in de gezondheidszorg vergelijken met het profiel van een leidinggevende in het buitenland door middel van literatuuronderzoek.
Pagina | 4
3. Beleidsinitiatie en beleidsevaluatie: bijdrage in domein 3 en 4 12 uur - 3 studiepunten - Docent: Van Baelen Jean-Paul a. Boortabellen kunnen opmaken, lezen en begrijpen b. Een beleidsplan kunnen opmaken gealigneerd met missie en beleid van de organisatie c. Bestaffingsberekeningen kunnen maken d. Ingezet beleid leren evalueren
Pagina | 5
4. Wetgevende context in de zorg: bijdrage in domein 1 en 3 32 uur - 4 studiepunten - Docenten: Vermeulen Lieven Jacobs Robert Luc Schaelenbourg Dit OLOD bestaat uit volgende DOLOD a. Organisatie van de gezondheidszorg in België Lieven Vermeulen i. Rol van de gemeenschappen en de federale overheid b. Ziekenhuiswetgeving: Lieven Vermeulen i. inzicht in de ziekenhuiswet ii. rol van relevante organen en functies kennen iii. de verschillende beroepsgroepen gedefinieerd in de ziekenhuiswetgeving en hun rol en functie kennen iv. structuur van medisch- en verpleegkundig departement v. rechtsverhoudingen binnen het ziekenhuis vi. procedure tot erkenning van ziekenhuisdiensten vii. de wetgeving kunnen opzoeken, interpreteren en toepassen, viii. kennis van de wetgeving rond relevante zorgprogramma’s c. Wetgeving gericht op Woon-zorgcentra Robert Jacobs i. de gangbare wetgeving met betrekking van de WZC kennen ii. de verschillende functies in de WZC en hun rol binnen de setting kennen iii. de wetgeving kunnen opzoeken, interpreteren en toepassen d. Wetbeving gericht op de geestelijke gezondheidszorg Luc Schalenbourg i. Artikel 107 e. Aansprakelijkheid Lieven Vermeulen i. Vormen van aansprakelijkheid ii. Eigen rol en verantwoordelijkheid als leidinggevende m.b.t aansprakelijkheid kennen iii. Relevante rechtspraak m.b.t de aansprakelijkheid kennen en kunnen interpreteren
5. Kwaliteitsmanagement en veiligheid voor patiënt & medewerker: bijdrage in domein 1, 3 en 4 Dit OLOD bestaat uit 2 DOOD
20 uur - 4 studiepunten - Docent: Ann Van de Velde (12 uur) Luc Strubbe (8 uur) a. Kwaliteitsmanagement en patiëntveiligheid i. Kwaliteitscultuur Pagina | 6 ii. Kwaliteitsmanagement (technieken en methoden) iii. Verbeteren van kwaliteit iv. Indicatoren (opstellen, opvolgen) v. Relevante wetgeving inzake kwaliteit vi. Patiëntveiligheid vii. Accreditatie en certificatie viii. Internationaal: vergelijking tussen kwaliteitsmanagement en kwaliteitsbeleid in ziekenhuizen en WZC in andere landen (USA, Canada, Nederland, Australië, Zweden) b. Veiligheid voor medewerkers i. ARAB ii. Risicoanalyse iii. Rol en verantwoordelijkheid van de leidinggevende inzake veiligheid voor medewerkers iv. Integratie van het welzijnsbeleid op de werkvloer v. Internationaal: Vergelijking maken met ARBO wetgeving in Nederland en wetgeving welzijn op het werk in België voor bepaalde topics. 6. Procesoptimalisatie – bijdrage in Domein 1 en 3 16 uur - 3 studiepunten - Docent Marc Segers a. Procesanalyse b. Procesverbeteringen c. Basisprincipes van Lean-management d. Visueel management e. Veranderingen implementeren 7. Werkbezoek en stage. Bijdrage in domein 1, 2 3 en 4 4 studiepunten - 40 uur stage - 8 uur werkbezoek - 3 uur introductie Docent Marc Segers a. De managementrollen van Quinn in praktijk kunnen herkennen bij andere leidinggevenden en kritisch naar zichzelf en de eigen ontwikkeling kunnen reflecteren b. Kritisch kunnen zijn naar zichzelf, anderen, eigen organisatie en andere organisaties c. Een aanzet geven tot de uitbouw van een professioneel netwerk d. Internationaal: vergelijking tussen functie van operationeel leidinggevende in België en een ander land. Werkbezoek aan de instelling waar deze leidinggevende werkt (bezoek, interview, reflectieverslag). 8. POP en persoonlijke begeleiding. Bijdrage in domein 1,2,3 en 4 4 studiepunten - 1.5 uur per student/jaar - Van Baelen Jean-Paul, Soors Jos, Segers Marc
a. De student heeft de verantwoordelijkheid om op basis van eigen S/Z analyse zichzelf te ontwikkelen en zich bepaalde competenties eigen te maken. (zie competentiematrix) . Dit kan gebeuren door i. Leren door kennis of instructie (Boeken lezen, cursus volgen, learning on the job door instructie van ervaren collega’s ii. Leren door imiteren iii. Leren door experimenteren iv. Leren door reflectie b. Iedere student heeft een POP-coach van de opleiding die persoonlijke begeleiding biedt gedurende de ganse opleiding. c. Daarnaast wordt aan de student gevraagd om binnen zijn persoonlijke-en professionele omgeving ook een coach te zoeken die mede instaat voor kritische feedback d. Voor de evaluatie van de competenties wordt een competentielijst gebruikt waarbij samen met de student de evolutie in het bereiken van deze competenties gestuurd en geëvalueerd wordt. e. In deel 1 en deel 2 kiest de student op basis van zijn eigen S/Z analyse de competenties waaraan gewerkt wordt. 9. Coachen als leidinggevende. Bijdrage in domein 1, 2 en 4 4 studiepunten - 20 uur - Koenraad Van Mierlo a. Inzicht krijgen in de methodes en technieken om toekomstgericht medewerkers kritisch te leren kijken naar zichzelf met als doel inzicht te krijgen in de eigen verantwoordelijkheid naar het handelen. b. Belangrijke competenties die hiervoor nodig zijn: i. Actief luisteren: ii. Inlevingsvermogen: iii. Coachen en ontwikkelen: iv. Rapport 10. Financieel Management. Bijdrage in domein 2 en 3 4 studiepunten - 24 uur - Luc Demyttenaere a. Is opgebouwd uit een algemeen deel en verder opgesplitst voor de sectorspecifieke instellingen. b. Ongeacht de sector waarin de student werkt, zal hij de financiële aspecten van iedere sector moeten kennen. 11. Human Resources Management. Bijdrage in domein 1,2,3 en 4 6 studiepunten - 46 uur - Docent Marc Segers a. Missie en visie b. Hoe waarden en normen als leidraad gebruiken bij het beleid van jouw afdeling c. Organigram en structuur van de instelling d. Diversiteit e. Werving en selectie
Pagina | 7
f. g. h. i. j. k. l. m. n. o. p.
Uurroosterbeleid (gezond roosteren, Motivatie Functiebeschrijvingen, competentieprofiel, competentiemanagement Prestatie-evaluatie: persoonlijke ontwikkeling en functioneren van medewerkers Vorming en ontwikkeling Loopbaanbeleid Planning en sturing van medewerkers, ook confronterende Teamontwikkeling en teamdynamiek Verzuim en presentiebeleid Waarderen en belonen Starten als nieuwe leidinggevende: do’s en don’ts
12. Oefenen van competenties en vaardigheden. Bijdrage in domein 1, 3 en 4 5 studiepunten - 40 uren a. Zelfzorg voor de leidinggevende (Karin Keppens) i. Hoe jezelf beschermen als leidinggevende tegen burn-out en stress b. Hoe intervisie organiseren met jouw team (Karin Keppens) i. Hoe samen met jouw team problemen bespreken. Hoe samen knelpunten aanpakken en teamfunctioneren optimaliseren ii. De rol en functie van de operationeel leidinggevende in de intervisie iii. Tips en trics c. Feedback geven en slecht-nieuwsgesprek (Johan Cox) i. Methode van feedback geven ii. Manier om een slecht-nieuwsgesprek te voeren met medewerker iii. Feedback en verzuimgesprekken iv. Rollenspel d. Efficiënt en effectief vergaderen (Johan Cox) i. Hoe maximale efficiëntie verkrijgen uit de vergadermomenten ii. Agenda, verslag, deelnemers, verloop, leiding, besluitvorming iii. Effect creëren uit een vergadering (opvolging van acties en besluiten) iv. Rollenspel e. Gespreksvoering rond persoonlijke ontwikkeling en functioneren (Johan Cox) i. Belang van deze gesprekken kaderen in het beleid ii. Verschil tussen waarderingsgesprekken, functioneringsgesprekken en evaluatiegesprekken iii. verzuimgesprekken iv. Dmv rollenspel deze gesprekken oefenen
Pagina | 8
f.
Conflictcoaching en conflicthantering (Johan Cox) i. Een verstoorde arbeidsrelatie door hantering van een model terug normaliseren 1. Medewerkers onderling 2. Medewerkers en andere beroepsgroepen ii. Rollenspel & casusbespreking
g. Hoe omgaan met roddelen, uitsluiten van medewerkers, zwart schaap (Julien Libbrecht) i. Hoe pestgedrag herkennen ii. Hoe in praktijk dit oplossen, welk model kan hiervoor gehanteerd worden iii. Casusbespreking, rollenspel h. Spreken voor publiek (Jan De Boeck) i. Belang herkennen van voor een groep te kunnen staan ii. Een boodschap inspirerend en helder kunnen overbrengen naar team, directie, cliënten, publiek … op een authentieke manier iii. Correct gebruik van presentatiemateriaal iv. Oefeningen, opdrachten, een presentatie geven i.
Klachtenbehandeling (Luc Van Bauwel) i. Hoe in praktijk omgaan met een klager ii. Dynamiek van klachten (ontstaan, verloop, behandeling) iii. Bemiddeling en streven naar consensus iv. Klacht als verbeteropportuniteit v. Rollenspelen, casusbespreking
j.
Stress-hantering (Julien Libbrecht) i. Hoe herken ik stress bij mijn medewerkers ii. Wat kan ik als leidinggevende doen om stress te voorkomen en te reduceren iii. Impact van team op ontstaan/vermijden van stress iv. Casusbespreking en eigen ervaringen delen/bespreken
k. Omgaan met weerstand en veranderingen (Julien Libbrecht) i. Hoe herken je weerstand in een veranderingsproces ii. Soorten weerstand iii. Hoe als leidinggevende weerstand voorkomen en als het ontstaat ombuigen naar iets constructiefs iv. Eigen ervaring van de studenten en casusbespreking l.
Opmaken van uurroosters (Robert Jacobs) i. Gezond en wettelijk uurroosters opmaken ii. Afstemming van noodzaak versus aanbod iii. Daadwerkelijk oefenen van opmaak
Pagina | 9
iv. Casusbespreking v. Ethisch verantwoord roosteren (eerlijkheid, respect, gelijk bejegening , werklastverdeling, …)
Pagina | 10 13. Geïntegreerde Eind Opdracht. Bijdrage in domein 1, 2, 3 en 4 7 studiepunten - Van Baelen Jean-Paul – met 3 uur introductie tot de GEO a. Student moet in staat zijn binnen een organisatie een verandertraject te realiseren b. Toepassen van de juiste methodologie van projectmanagement en verandermanagement c. De kennis en vaardigheden verworven gedurende de opleiding integreren en toepassen in de GEO d. In staat zijn een schriftelijk werk af te geven dat een duidelijke en concrete weergave is van het proces van de GEO e. Een heldere, duidelijke presentatie geven voor een publiek en een jury en de vragen kunnen beantwoorden
«Het is niet omdat iets moeilijk is dat we het niet durven doen, maar omdat we iets niet durven, wordt het wel moeilijk.» Seneca.
