Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
bron Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy. De weduwe van Gijsbert de Groot, Amsterdam 1708 (herdruk)
Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/_ita001ital02_01/colofon.php
© 2013 dbnl
3
Den Italiaenschen Quacksalver, Ofte den Nieuwe Amsterdamse Ian Potazy. De Quack-salver op ‘t Stellagie. Voys: De Mey die komt ons by, seer bly. Zie som zie so, zie so, zie so, Wie heeft sijn leven schoonder klucht gesien, Ian soenden Griet in ‘t stroo by loo: En kreeg de kramp so machtigh in sijn bien, Hy schreeuwde moort en brandt! De Duyvel is in ‘t landt; Iou kronje seyd’ hy tegen Griet, Iy hebt het my gedaen, Ick kan schier niet staen, En voelje dat niet. 2. Ey luystert toe Messieurs, mijn beurs, Die raeckte gister avont machtig plat, Doen ick in ‘t Hoer-huys dronck en klonck, En had een mooy diertje dat by my sat, Nu soek ick met gewelt, Niet anders als na geldt; Nu geev’ ick mijn kruyden by de roes, Komt haestig aenloopen Om van mijn te koopen, Of bruy voor den Droes. 3. In dese pot smeer vet; byget, Is salf voor dat duyvels podagra, En diese koopt die wrijf wat stijf, Het helpt de kramp en oock fierecijn? ‘t Is voor de lenden pijn
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
4 Een sekere medecijn, En smeert jou rug tot aen jou neck, Het helpt voor de lamheyt, Beroertheyt en stramheyt, Maer wacht jou voor speck. 4. Hier in dit glaesjen klijn, is rijn Den edelen balsem actificael, Die alleen geacht van kracht, So goet als mijn dingen altemael: Daer is geen accident Tot heden toe bekent, Die sy niet ex principo, Gelijck men begeert, Seer spoedig cureert, Sie zoo, ja sie zoo. 5. Hier in dit kleyne glas (koop ras) Is oly die noyt yemant was bekent, Factotum is sijn naem bequaem, Gemaeckt van menig schoon ingredient, Door ‘t vier gedisteleert Een gerectificeert: En Per Retortam in ‘t latijn, Geëxtraheert, En gecohoveert; Nou hoor eens na mijn, 6. Hy meerdert het gehoor, van ‘t oor En helpt Arthritis Apoplexia, En allerleye kramp en damp, Verdorven honger Brapijpsia; De wormen drijft hij stijf Wel drie vaam uyt het lijf, De koortsen en tantpijn, water sucht, Wanneerje ‘er aen ruykt Of nuchter gebruyckt, Sy nemen de vlucht. 7. Hier hebje voor jou lerf, conserf, Die is voor yder schrickelijck gesoet, En maeckt een quade maeg so graeg, So dat je vreten moet al was ‘t oock stront; Verdrijft catharren quael, En catharren altemael; Ie kent ‘er van schijten gelijck een beer,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
5 Het drijftje seer stijf, De wint uyt het lijf, Wat wilje noch meer. 8. Hier hebje Aqua Phriomphiam, En die het hoort gebruyckt het voor bancket, Het maeckt jou trony hant en tant Seer wit en goet, en overdadig net, Het maeckt de oogen klaer Met twee drie droppels maer, En soje voor de scheurbuyck vreest, So wast niet dit water Van binnen jou snater Voorseker ‘t geneest. 9. Hier is ‘t Unguentum, dat ick schat Noyt syns gelijck te vinden in d’apteeck, Het heelt met alle macht, sijn kracht Is voor een beet, een val, een houw een steek, Al was ‘t een bijster gat, ‘t Geneest, ick zweerje dat, Of hebje de koude in handt of in voet, Of benje gebrant, Gebruyck het vry want Probatum ‘t is goet. 10. Hier komt noch boven dien, ick mien, Den Turckschen Opodeltoch, ackreloot, Die heelt gants ongemeen het been, En allerley gaten kleyn en groot, Ook voor een dicke buyck, En rijskoeck is sy puyck, Sy haeltje de splinters en lijckdoorens uyt; Is machtigh vermaert. Een daelder wel waert, So wel als een duyt. 11. By get hier komt het best op ‘t lest, Ho juffrou schort jou daer niet van hoor hier Die salfjen is so goet (o bloet) Voor vlo, luys; wantluys platluys alle vier, Voor schurft en ruydigheyt, Het maeckt de jeuckten quijt, Hoestaje te kijcken, ey koopt doch wat, Ick sta niet te pracchen, Wat legje te lacchen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
6 Kom blaes in mijn gat. 12. Wel hoe ick ben geen kint, mijn vrint, Of meen jy dat ick een Quacksalver ben: ‘k heb dapper gestudeert, geleert, Vermits bykans ick alle talen ken; ‘k heb Celsus op mijn duym, Maer Rhasis schrijft te ruym, Hypocrates van groot verstand, Galeen’ Podalyr, En Vigo, die vier, Die geev’ ick de hant. 13. Maer dat is niet een beet, ick weet Dat Paraselsus, Paulus, en Apoll’, Esculapius, aldus Beschrijven heele groot boecken vol; Fernellis en Forest, Fallopius, op ‘t lest, Rivernius en Sennertus, die zyn, Met Hartman, Barbett, En Hildanus net Vol van medecijn. 14. Dat heb ick al in ‘t hooft, gelooft, So dat ick na geen boecken meer en kijck, Sy zijn voor my te slegt, ick seg ‘t, Dat ick des Keysers Medecijn niet wijck. In konst en wetenschap heb ick de hoogste trap, Hier hebje de konst, wel dat is verbruyt, Wat legje te loopen, Wil niemant niet koopen, So schey ick ‘er uyt. Dat prys ick jou sey Fop, jy past wel op ‘t stellasie, Want die niet liegen kan die dient geen Ian-pottasie: Wat meenje dat ick lieg seydt, Meester Tiribus: Dat was te veel geseyt, sey Fop, maer je sey flus, Van Balsem in een gat maer warrem in te druipen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
7 Myn wyf die heeft een gat daer kan ick wel in kruypen; Helpt daer jou Balsen toe so geeft me voor een duyt. Al wat ‘er in doe het komt ‘er stracks weer uyt, Al lietjer ook jou neus ene dag vyf ses in steecken, Het gat sou even wel terstont weer open breeken, Heur kous (seyd Meester Quack) ja dat is recht (seyd’ Fop,) Ie raeckt de spyker daer ten eersten op syn kop.
Een nieu vermakelijk Liet Voys: Suyckerde Mangelen met hopen. Lestmael vryden ick een Diertje, Door de krachten van de Min, ‘k Brande als een Salmander in ‘t vyertje, Als ick maer docht op mijn Goddin. 2. So langh leefden wy in vrede, Tot dat daer een ander Liefje quam, Die my wat beter Caresseerde, Doen scheyden ick van dat soete Lam. 3. Dan dronken wy reys een Bredaetje, Ofte een frisse roemer Wijn, Scholletjes te eeten, nootjes te kraken. Dat moester voor mijn Liefste zyn. 4. Suycker de Mangeltjes met hopen, Marsepeyntje en Mackrom, Most ick al voor mijn Engel kopen, Alles wat sy maer denken kon. 5. Ick heb so meenigen Ducaetje, Al met dat Meysje gebracht deur, Maer nu moet ick haer verlaten, Sy kiest een ander Serviteur. 6. Ick mach mijn geltje wel beklagen, Dat ick met het Meysje heb verteert, Daerom sucht ick by nacht en dagen, Dat ‘er mijn hertje nu so deert,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
8
Een t’samen spraek tusschen een Ionghman en een Dochter. Stemme: Als ‘t begint. Komt schoonste min-Goddin, Schenckt my u trouwe min, En denckt eens op de vreugt, Uyt de Trouw spruyt alle deugt, Of ick sucht of ick ween, Ick vind my altijdt alleen, Kan ick u dan niet trouwen, Mijn doodt die sal u rouwen, Ik en trouw noyt anders geen. Ik verfoey Leanders raet, Ik hou mijn Maegden staet, Die als een klaer Fonteyn, Is suyver ende reyn, Want veeltijts uyt de Trouw, Spruyt so veel droefheyt ende rouw! Ik meen mijn beter te begeven, Om alleenigh te leven, Eer ik my bedroeven souw. Ach schoonste mijn Phylis, Denckt dat ‘t verblintheyt is, Dat gy de Trouw versmaet, Die alle deugt verzaet, Die syn Troutje wel-ent, Het is een Saligh ent
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
9 Die kan wel verstercken, Dat zijn Salige wercken, Die met syn Troutje vol-ent. Leander ick hoor u klacht, Ik verfoey het Mans geslacht, Want die de Man beproeft, Is somtijts heel bedroeft, Door het baren van de Vrucht, Spruyt so meenigen zucht, Die ‘er worden gebooren, Die so gaen verlooren, Door haer ouders ongeneugt. Waerom dan de Man veracht, Wie heeft u voort gebragt, Gy zijt van een Vrouw gevoet, Door ‘t Mans zaet op-gegroeyt, Wel adieu dan Liefste zoet, Gy kranckt mijn natuur en bloet, Adieu straffe Goddinne, Die geen vreugde wil beminne, Die myn zaet verdrogen doet. Ach lacy! ‘t is gedaen, Waer sal ick hene gaen, In desen fellen brandt, Na ‘t Hemels Vaderlant, Al mijn vreugde en Playsier, En al mijn verlangen, Is na ‘t eeuwigh toe hangen, Dat is alle mijn Playsier.
Een nieu vermakelijck Liet, Stemme: Als ‘t begint. Lestmael gingh ick my vermeyden, Daer buyten in het groen, By wilde Beesjes koen, Al door ‘t dommineren al van de Visjes, So wiert ‘t water klaer, ‘t Was hier buyten op het Spaer. Daer hoorden ick vinckjes fluyten, De Leeuw’rick die vloog uytter muyten,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
10 Soo hoogh al in de Lucht, Daer hy sijn Aesje socht, Hy song’er een Lietje met heldre stemme, Hy soog’er alsoo klaer, Het wasser hier buyten op het Spaer. Om te luysteren ben ick ‘er gaen sitten in het groen En daer ontmoete mijn een fiere Maget koen, Seer fier was haren gangh, Ick hiel mijn in bedwangh, Ick meende met het Meysje wat te praten, Het was hier buyten op het Spaer. Stilletjes so ben ick ‘er opgeresen, Ick bender een weynigh achterwaerts getreden, Doe sprack de Maget fris, Gelijck ‘t behoorlijck is, Het zijnder geen Paerdeken tot u gerieven, Al meenden zy ‘t so veer, ‘t Was hier buyten aen de Meer. Sou ick ‘er dat meenen mijn uytverkoren, Ick wasser veel liever ongebooren; Eer ick u Maget teer, Sou brengen in oneer, Och neen ick mijn Maeghdeken uyt gelesen; En het is met mijn gedaen, Komt laet ons samen gaen. Na de schoone Waerdin zijn wyder gegaengen, Om wat te eeten was onser verlangen, ‘t Was Oesters dat sy brogt, ‘t Was ‘t geene dat ick socht, Een Pintje van de beste, Met twee frisse Roemers klaer, ‘t Was hier buyten op het Spaer. Wat brocht sy daer, het waeren pitten van Amandelen, En wat Suycker Banket geroert door malkanderen, ‘t Was haer begeer, En wat ontbrack ons meer, Het edele Musiecke van Bassen en Fiolen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
11 En met Liefjes stemme klaer, Het accordeerden op malkaer. De edele Princesse praten van te scheyden, Den avont die quam aen en sy wou niet langer beyden, Daer schonk ik haer mijn trou, En ik gaf haer daer mijn ringetje al van mijn pinckje, Al mijn saekjens waren klaer, En doen scheyden ik van haer.
Het Beklagh van al de Hoeren en Hoere-Iagers binnen de Stadt van Amsterdam, Stem: Och Ioosje benje de weelde moe. O Hoeren wat voel ick groote pijn, Al uw’ vervloeckte lusten, Smaken my nu als fenijn, Wat heb ik menig nacht; Met u wel door gebragt, Gy onvernoegde Teven, Voor al mijn geldt en goet, hebt gy my nu vergeven, En verderft mijn vlees en bloet. Ick gruw’ nu voor de vrolijckheyt, Die ick wel heb genoten, Van so meenig brave Meyt, En een getrouwde Vrouw, Verliet om mijn haer trouw, Haer Man wert Hooren-drager Het welck my nu berout, Maer so wint men een Swager, Of men schoon geen Suster trout. Daerom so leg ick in de Trog, En werdt gestooft gestreken, Even als een vuyle Sog, Ick zweet gelijck een Beer,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
12 Ia ‘t Lichaem doet mijn seer, Van pocken en van zwellen, ‘t Gebit valt uyt mijn mont, Ick kan ‘t u nauw vertellen, Want ick quijl gelijck een Hont. Ik verlies mijn herssens en mijn sin, De beenen mijn begeven, En mijn moije neus valt in, Ik heb geen lust noch smaeck. En mis al ‘t soet vermaeck, Ia wordt heel zwack en mager, Elck roept mijn na op straet, En seyd die Hoere-jager Druypt waer dat hy gaet en staet. Mijn vreugt in droefheyt is verkeert, De Hoeren met mijn spotten, En geen Vryster mijn begeert, Ick loop menig blaeuwe scheen, En moet noch zijn te vreen, Hoe sou mijn die niet spijten, Doch ick heb nu berouw, Ick moet mijn leven slijten, Sonder vreugde van een Vrouw. Dit is dan voor so groot playsier, De sacken worden ledigh, En dan komt den Barrebier Die vraeght jou om gelt, Dat dient ‘er voor getelt, Voor ‘t zweten en purgeren, En so gy hem niet paeyt, Gaet hy jou affronteren, Daer mee slaeje dan bekaeyt.
Besluyt. Hierom os raed ick alle Man: Begeef je om te trouwen, Of verbintse met de Kan,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
13 Of met de France Wijn, ‘t Sal u gesonder zijn, Dus wilt dit wel onthouwen, En spigelt u aen mijn, Wilt doch de Hoeren schouwen, Want sy stellen met fenijn.
Een nieu Liedeken, van een Bedelaer en een koopmans Vrouw. Stem: De Hont achter de Haes. Het wasser een arme bedelaer: Die sou gaen bidden sijn broot, Hy quam al voor een koopmans huys, Daer en was den Man niet t’huys, Raet wat dat men daer dee. Ick hebber u niet te geven: Sprack daer het Vrouwtje fijn, Maer mijn Man en is niet t’huys, Wilje wat hebben so komt in huys, Raet wat dat men daer dee. Het Vrouwtje dat ging voren, Den Bedelaer volgden na, Hy leydese op het Ledekant, Raet wat dat men daer dee. Maer doen den stouten bedelaer, Sijn willeken hadde gedaen, Sy seyde gy mochter wel t’huys waert haen Quam mijnen man hy sou u slaen: Raet wat dat men daer dee. Den bedelaer nam sijn Packen, Sijn sackjen in sijn handt, Hy ginck wel so veere, Tot dat hy den Koopman vant, Hy bad den Koopman om een vee. Het was ter eeren van Ian Flocke, Raet wat dat men daer dee. Ick hebber niet te geven, Sprack daer den koopman fijn, Gy bend jong: en daer toe snood, Stouten Rabout gaet wint u brood;
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
14 Raet wat dat men daer dee. Ick hadder noch gister avont, Veel beter avontuur, Ick quam al voor een koopmans Huys, Daer en wasser den Man niet t’huys, Raet wat dat men daer dee. Maer bedelaer sey hy bedelaer, Wilt mijn wijsen dat Huys, Ick heb geschoten een wilt konijn, Wy sullen met ‘t Vrouwtje vrolijck zijn, Raet wat dat men daer dee. De bedelaer die gingh vooren, De koopman volgden na, Hy gaf dat Venstercken eenen stoot, Slaepje of waeckje mondeken root, Raet wat dat men daer dee. Ick hebber niet te geven, Sprack daer dat Vrouwtje fijn, Maer mijnen Man en is niet hier, Ick en heb de Sleutels niet, Raet wat dat men daer dee. De Koopman nam de Sleutels. En wierpse in haren schoot, Geeft de Man sijn dagelijcks broot, Gy en hebt dan geen noot, Raet wat dat men daer dee.
Een vermakelijk Liedt van een Meyt die in haren droom opstondt. Stemme: Onse Meyt, &c. Sa, sa Lief-hebbers komt nu voort, Ick hebber wat nieuws gehoort, Voor jonge Dochters en jong gesel, Het isser voorwaer geen Apen spel: Dat deuntje dat gaet so wel. ’t Gebeurden ‘er op een tijdt, Dat daer een jonge Meyt Woonden by een Winkelier die hiet, Dirck Iansen Iacobé van der Vliet, Daer dienden dat Maegdeken siet. ’t Geschieden op eenen nacht,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
15 Als sy ‘er te rusten placht, Lach ‘er dat Maegdeken vast en sliep, Sy droomden dat haer de Vrouw op riep, Dat zy na de Winkel liep. Al met haer hemdeken blanck, Stont sy voor de Winkel-banck, s’Opende haest’lijck venster en deur, En setten daer ‘tStof of Laken veur: Van alderhande Coleur. Sy raepten haer Hemdeken op, Dat hingh zy al over de kop, Sy meenden dat s’haer Faly om hong, En dat sy om een bootschap gongh, So droomden ‘t Meysjen jong De Roeper die ‘s nachts omgaet, Die sagh dat Monster op straet, Hy was vol angst en seer bevreest, En docht dit gelijckt Menscyh noch Beest. Het is maer eenen Geest. Dat Maendtje dat scheender so klaer, En hy quam so dicht by haer; Den Roeper in sijn se’ven sprack, Steecker dat hooft in eenen sack, So is ‘t een Bulleback. Ten lesten worden hy gewaer, Wat voor een Dier dat het waer, En hy keerden dat Maeghdeken dom, Van achter en van vooren om end’ om, Doen sagh hy de Kackemon. Hy quammer al seer soetjes by, Verjoegh haer daer de fantazy, Onder de tacken van een Boom, Bood hy dat Maeghdeken wellekom, En hielp haer uyt den droom Den Roeper is nu voort gegaen. En heeft ‘er sijn rond’ gedaen: Wat in haer droom al was geschiet, Dat riep hy op de straete niet, En dichten daer van een Liedt. Oorlof gy Roepers dan, Verschrickter so licht niet van, Als gy ‘s nachts uyt ronden gaet,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
16 Vint gy een Kaeckemomken op straet, Want hy en deed’ my geen quaed.
Van de Walvis-vangst. Op de Wijs: Matroosje lustig reyje dra. 1. Matroosje die de Zee bemint, En kleyne schatten over-wint, Die vaert na ‘t Ooste en na ‘t west, En hout de warmte voor het best, En moet daer Water drincken, Dat wil stincken. 2. Zijt gy het warme Landt haest moe, So peurt eens mee na Groenlant toe, daer sulje over vuylen stanck, van stinckende water tot u dranck, Noch over heete dagen, Niet veel klagen. 3. hebt gy een broeck vyf ses aen ‘t gat, En dan noch om de lenden wat, Een wambuys en een rock of dry, En dan een volleg-vangers py, Ses kousen aen twee beenen, Gaet dan heenen, 4. Noch dient ‘er dan verstaet wel mijn, Een goeden Bultsack by te zijn, En een dicken Beest van een Combaers, die treckt men dan dicht om de naers, En dan de neus gesteken: Onder deecken. 5. En legje dan wel fraey te koop, En slaept seer mackelijck en mooy: dan roeper een als was hy mal. door ‘t heele Schip, fa val val: Stracks moet op dat roepen: In de Sloepen, 6. En vraegje dan wat dat beduyt? daer loopt ‘er een aen ly voor uyt, Het is een Walvis magtigh groot, Sa lustigh heen en steekt hem doot, Hy sal Oranje blasen, So als Basen.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
17 7. Sa lustig roept hem na sijn gat, Eer dat hy kiest het hase padt, Daer krijgt hy een Harpoen in ‘t lijf; Byget hy loopt geweldig stijf, Daer krijgt hy lenssen steecken, Hy ‘s bezweecken. 8. Dan spreeckt den Commandeur sijn woordt, Sa mannen met de Vis aen boort; Daer sal men t’samen lustig zijn, Met een rantsoentjen brandewijn, Wilt lustig maer boegseeren, Sa als Heeren. 9. Als men dan wat geslapen heeft, En dat de vis wel boven zweeft, Dan salt ‘er op een flensen gaen: Men brengt speck-messen op de baen, En doet de spit wel draeyen, Sa laet waeyen. 10. Sa lustigh mannen als een pop, En wind’ dat drijvend’ hachjen op, Al hoog genoeg, of ga, of ga, Sny stucken, smijt in ‘t Flens gat dra, Flus sullen wy de baerden, Aen gaen vaerden. 11. Na dat het Flensschen is gedaen, Dan salt ‘er op een snijen gaen, Ian hagel wordt nu officier, De minste is een pieckenier, Daer moet elck een sijn saken, Dan na maken. 12. Sa mannen sonder veel versuym, En heyst wat hachjes uyt het ruym, Een ander roept speck op de banck, In ‘t flensgat roept men wacht so lanck, Ick moet wat hachjes malen, Na my halen. 13. In ‘t ruym roept Schieman met gewelt, Bruy ‘t speck in ‘t ruym hoe is ‘t hier gestelt? Een ander weet nou sa voort: En bruy de krengen buyten voort.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
18 Sa jongen tap ons drincken, Of ‘t sal stincken. 14. Als dan den arbeydt is gedaen, Dan sal de Kock aen ‘t koocken gaen, Een wacker ketel bier en broodt, En die in ‘t lijf dan is ‘t geen noodt, En daer mee wil ick seggen, Waer aan’t leggen. 15. So doende raeckt het schip vol speck, Van traen en isser geen gebreck: Ian hagel wort de kop schier kroes, Hy is so smeerigh als de droes: Maer ‘t geldtje sal het moeten, Weer versoeten. 16. En komt men dan weer t’Amsterdam, Van daer men laest syn afscheyt nam, Dan soeckt elck weer syn weert: Tot dat het geldjen is verteert, Met dagh en nacht te drincken, En tinkinken.
Een Nieuw Liedeken. Stemme: Als ‘t begint. Ick die altijdt in brande moet leven, Gelijck ee Salamander in het vyer,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
19 ‘k Had my ontlangs tot rusten begeven, Al in het groene Wout op mijn playsier! Een soete slaep had mijn bevangen Onder eenen Beucken Boom, Daer ick hoorde veel Vogelen singen, Daer my over quam eenen droom/ Mijn docht dat ick lag in eenen droome, Op eenen hoogen Berg al in de Zee, En dat ick daer van verre sag komen, Een Schip seer kostelijck al na de Ree, Dat Scheepken was van wit Yvoren, In-geleyt met Ebben-hout: So wel van achteren als van voren, En de Masten waren van Goudt. Van Sijd’ so waren de kabels en touwen, De zeylen waren Goud-Laken schoon, Wint en onweder en mogt hem niet rouwen, Het was dicht al van des hemels troon: De ballast was diamanten, Voorwaer het was so groote luck, Dat Schip dat ginck aen alle kanten, Want het was seer toe-gerust. Eer het Schip dat landt begon te winnen, Hoorden ick al Instrumenten veel, Mijn docht de Goden en Goddinnen, Die maeckten daer al sulck gequeel, Het ginck daer al banketeeren, Het was al sonder verdriet, Men ginker al vreugde hanteeren, Maer ‘t en duerde heel lang niet. Eylaes! wat is dat Scheepken ervaren, Regen en onweer quam daer aen boort, Al door Neptunis met sijn baren, Die waren op haer also seer verstoort, De Zee begon seer haest te zwellen, De wint die rees hoe lang hoe meer, Donder en blixem ginck het quellen, Na het Landt namen sy haer keer. Eer het schip het Landt konde bekomen, Op een klip die bedeckt met water was, Zijn sy gezeylt al sonder schroomen, Tot het schip te gronde ginck ras;
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
20 Eylacy! ick ginck daer over weenen, Ick maeckten also groten rouw, En doen ontwaeckten ik met eenen, Ick wist niet wat ick denken sou. Princesse gy die daer zijt goetaerdigh, En die daer dragen een hogen moedt, En dencken, geen Ionghmans en zijn mijn waerdigh, Voorwaer gy zijt veel te groot van goet: Scheeps ongeluck kan u wel gebeuren, Ongesien kan wel geschien, Na blijdtschap komt oock wel doleuren, Maer ik hoop voor mijn te sien.
Een t’Samen-spraeck tusschen een Moeder en haren Soon Ian, om dat hy Lijn woude trouwen: Stemme: t’Antwerpen van den Draijer, &c. Maer Ian hoe gaet gy nu altijt, Met ons Ionck wijf spanceeren, Mijn dunckt dat gy ons Lijnken vrijd, So sal ik haer casseeren, Hey sa, sa, Van faldieraldiera, So sal ik haer casseeren. Ons Lijnken is te mooije meyt, Dat meysken willen wy houwen, Ick heb al over langh geseyd, Ick wil ons Lijnken trouwen, Hey sa, sa, Van faldieraldiera, Ik wil ons Lijnken trouwen. Maer wat is aen de schoonheyt vast, Wat kunt gy daer voor kopen? Gy zijt so rijcken borgers Gast, Laet doch ons Lijnken lopen; Hey sa, sa, Van faldieraldiera: Laet doch ons Lijnken lopen. Maer dat en doen ick niet; Ick en sal van haer niet scheyden, Het is al over langh geschied: Beloften met ons beyden, Hey sa, sa, Van faldieraldiera,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
21 Beloften met ons beyden. Ian schaem u dat gy sulcks doet, Laet u so niet bedriegen, Daer ghy hebt so schoonen goed, Als Vogel mach bevliegen, Hey sa, sa, van faldieraldiera, Als Vogel mag bevliegen. Als ick haer trouw uyt liefde soet, En sy my van gelijcke, So hoort haer mijn half goet, Dan zijn wy even rijcke, Hey sa, sa, Van faldieraldiera, Dan zijn wy even rijcke. Ey Ian hoort doch na mijn raed, Neemt ons nabuyr Grietken, Dat Meysken is van grooten staet, Dat sal noch beter schicken, Hey sa, sa, Van faldieraldiera, Dat sal noch beter schicken. Moeder praet mijn van geen Griet, Noch van dat Konkebijnken, Die lange Neus begeer ick niet, Ick hou mijn aen mijn Lijnken, Hey sa, sa, van faldieraldiera, Ick hou mijn aen mijn Lijnken. Wel aen als ‘t immers wesen moet, So wil ick ‘t consenteeren, Trouwt gy dan het Meysken soet, En gaet daer mee braveeren, Hey sa, sa, van faldieraldiera, En gaet daer mee braveeren. So wordt ons lijnken eenen Man, Ten houwelijck gegeven, Ick hoope dat sy met ons Ian Noch sal in vreugden leven, Hey sa, sa, van faldieraldiera, Noch sal in vreugden leven.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
22
Een nieu vermakelijk Lied, van een Soldaet, en een jonge Dochter. Stemme: Als ‘t begint. Gy Minnaers so men siet, Versmaet doch Venus kinderen niet, Hoort watter nu korteling is geschiet, Al van een Soldaet, Die savonds laet, Al in der nacht, Binnen Mastricht stont op Schilt-wacht. Een seecker Iuffrous Meyt, Quam daer al op dien selve tijdt, Gekleedt in kostelijcke habijt, Zegt mijnder Soldaet, Hoe lang ghy daer noch staet: Op uwen post, Eer gy van Schild-wacht wort verlost. Schoon edel Creatuur, Verhael my u avontuur, Niet meer als een kort half uur, Zo gaet met my, Antwoorden sy, Want ick op den Wal, U hier so lang verbeyden sal. Savonds de klock sloeg acht, ‘s Heeren dienst had hyder volbragt, Hy volgden ‘t Meysken al in der nacht, Hy vraegden haer daer, Wel soetjes daer naer, Hoe ‘t wesen mocht, Dat sy so vriendelijck hem versocht. Ey hoort wat Meysje sey, Allon Sinjoor komt gaet ‘er met my, Gy sult ‘er welkom wesen daer ick ‘et u ley, By een Iuffrou fijn, drincken de Wijn, die savonts laet, Ziet so gaern een braef Soldaet. Hy dacht waer ick by Iuffrouw, datter wat anders na volgen sou, By nacht zijn al de Katten grau,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
23 Het isser by nacht, Op sullen bejagt, Altijt goet zijn, By de mooy Meysjes in de Wijn. Sy bragten my gints en weer, Menig schoon Kamer op en neer, Sy bloncken al van het vergulde Leer, Daer ick ‘er vernam, Een schoone Madam, Daer ick mijn soete nacht-rust by nam. Daer sogt ick dae venus wicht, Op haer Slapkamertje binnen Mastrigt, Met een also vriendelijck aengesicht, Haer borsjes bloot, Haer wangetjes root, En alles was wel, Om te vermaken een jong Gesel. Sy nam my by der hant, En brocht my by haer Ledikant, Daer ick ‘er de Lakens van syde vant, Achter een Gordijn, van Harmelijn, Daer ick met Madam, vol vreugt mijn soete nacht-rust nam. So meen’gen minnevonck, Spruyten daer uyt dit Maegdeken jonck, Als ick met haer te bedde gonck, Dus heb ick den nagt, Met vreugde doorbracht, Tot smorgens vijf, Most ick verlaten dat schoon Ionck-wijf. Doen heb ick haer adieu geseyt, Bedancktese voor haer vriendelijckheyt, Wat gaf my dat Meysje voor mijn afscheyt, So telt my aenstonts, Tachtig Ducatons, Uyt liefde vergunt, So dat geldeken was gemunt. Dus heb ick in liefde verpoost, ‘k Quam op de straet was wel getroost, Ick voelde dat windeken uyt den Oost, Op ‘t Meysje ick dagt,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
24 Lag icker te nagt, In u armen blanck, Al duerden ‘t noch een jaertjen lanck. Gy minnaers so men vint, Dat geldeken heb ick te nacht verdient, Van so lodderlijck Venus kindt, Het isser geschiedt, Also men siet, Hier in dit liedt, Noch en beschaem ick dees Iuffrouw niet.
Een Nieuw Liedeken, van drie Gesellenm, Op de Stemme: Als ‘t begint. Adieu schoon Rotterdam, Voor u so moet ick vluchten, Al om dat edel nat, Waer door wy niet en sugten, Waer door wy niet en sugten.
Holla,
In den Doel van Oversche, Gingen wy sitten drincken, ‘t Sa waert tapt onder de Wijn Uyt glasen en uyt pinten, Holla Uyt glasen en uyt pinten. Doe sprak de Weert terstont, En wie sal mijn betalen, Of ick sal metter haest, Schout ende Dienaers halen, Schout ende Dienaers halen.
Holla
Doen zyn wy met een vaert, De deur al uyt geloopen, Veel Volks die keecken ons na, En dat met groote hoopen, Holla En dat met groote hoopen. Doen zyn wy met ons drie, Een Laentje in gegangen, De Schout die volgden ons naer,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
25 En meenden ons te vangen, En meenden ons te vangen.
Holla
Doen zyn wy met der haest, Een Slootje over gesprongen, Ian Daanen met sijn Maet, Dien twee hebben ‘t gesongen, Die twee hebben ‘t gesongen. Den derden dieder sprong, ‘t Was Daniel van Tropen, Sijn Hoet bleef in den loop, Hy kon de weg niet roepen. Hy kon de weg niet roepen.
Holla
Holla
Doen zijn wy met een vaert, Na Lijsje toe gelopen, ‘t Sa Lijsje tapt onder de Wijn, En dat uyt volle stoopen, Holla En dat uyt volle Stoopen. ‘s Morgens vroeg voor den dag, In ’t krieken van den dagen, Al na de Rotterdammer Iacht, Naer Amsterdam gevaren, Holla t’Amsterdam voor de Palen. Doen ick t’Amsterdam quam, Ging ick al weer aen ‘t zwieren, In ‘t Wijn vat en in ‘t Rottenest, By al de Venus Dieren, Holla By al de Venus Dieren.
Een Nieu Minne Liedeken. Stemme: Als ‘t begint. Daer gincker een Meysje langs de kant, Aen de klare vlisselinge, Sy sou melcken in het Landt, Daer haer Meesters Koeytjes ginge, Luystert eens hoe ‘t haer verging, Met so frisse Iongeling. Desen Iongman quam by haer,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
26 Daer sy in de Wey ginck treden, Goeden morgen boot hy haer, Sy hem van gelijcke dede, Meysje sprack hy soete dier, Wat maekt gy so vroegh alhier. Dese Maegt eenvoudigh was, Gaf hem strack tot weder spraken, ‘k Soeck de vruchten van het Gras, Daer men boter af kan maken, En segh Beesjes geef wat vel, Dat de Vrouw maeckt geen krackeel. Dese Ionghman sprach haer vry, En hy ginck hem doen betrachten, Schoon kint seyde hy segt het my, Goe zijn alle u gedachten, Als gy ‘t Uyer al van de Koe, Noyt met bey jou vingeren toe. Hy haelden ‘t Uyer voor den dagh, En hy liet het Meysje kijcken, Doen sprack daer dat kint van min, Magh ick ‘er mijn hantje eens over strijcken, Ia sprack daer dien nobelen quant, En hy gaf het in haer hant Als sy dat Uyer langh genoegh, Had beknoffelt en gestreken, Doen sprack daer dat Kindt van min, Ik heb het langh genoegh bekeken, Toont mijn nou eens metter daet, Hoe dat room of mellick gaet. Gaet dan leggen in het groen, Spreyt jou beentjes van malkander, Wy en hebben geen Emmer van doen, Want ick sie hier wel een ander, Is het Emmertje wat behaert, ‘t Melckje is te beter bewaert. Sy ginck leggen en ontfing, Eerst met pijn daer na met lusten, ‘t Uyer al van dees Iongelinck, Dat sy so menighmael kusten, ‘t Uyer ginck op en neer, En haer Emmer heen en weer. De Melck quam op ‘t laest so seer,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
27 Dat de Emmer is overloopen, Doen sprack daer dat Kint van min, Hoe kom ick so nat bedroopen? Meysje sprack hy met een lach, Dat het niet in jou Emmer en mach. Hy haelden ‘t Uyer weer na hem, En hy meenden ‘t werck te staken, Doen sprack daer dat kint van min: Wout gy so een fluppert maken? Zo dan weer als een Iongman? Gy moet daer noch een reys an. Den Iongman liet haer dees bee Niet ontseggen noch ontweygeren, Maer als een fris jeugdig Heldt, Ginck hy daer weer op steygeren, Dat hem ‘t zweet brack uyt seer sterck In het eynde van het soete werck. Hy nam het Meysje by der hant, En hy settese op haer beenen, Toen sprack hy met verstant, Om met Iongmans melck te speelen, Als ik ‘er weer uyt melcken ga, Iongman volgt mijn altijdt na.
t’Samen-spraeck tusschen een Minnaer en sijn Beminden. Stemme: ‘k heb het Potjen lief, &c. Vryer. Ach hoe soet ist Cloris u te minnen, Hoe soet is te zijn by u vriendinne, Want als op u speelt mijn oog gewemel, Dunckt my dat mijn ziel is in den Hemel. Vryst. Minnaer laat dees reden tog varen, Want sy mijn jeugdig hert bezwaren, Want des Minnaers woorden die so vleyen, Zijn maer om de Meyskens te verleyen. Vryer. Ver van my moet zijn schoon bruyt gepresen, Dat ick u sou een bedrieger wesen, Neen mijn Cloris ick sal u beschermen, En behoeden in bey mijn ermen.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
28
Vryster. Minnaer dat en zijn niet u gedagten, Daerom ick dees woorden niet en achten, Want als gy mijn hertje maer kost steelen, Dan so liet gy mijn eeuwigh queelen. Vryer. Liefste lief ick zweer by al de bomen, Die hier staen al by dees water-stromen, Son en Maen die syn getuygen mede, Dat ik u bemin in eerbaerheden. Vryster. Valschen minnaer schort dit droevigh klagen, Hoe soud gy my liefde konnen dragen, Daer gy hebt een ander Lief verkoren, Die gy langh gevrijt hebt van te vooren. Vryer. Dat en sal den Hemel noyt gedogen Dat ick sal een ander liefde togen, Noyt geen Herderin sprack ick voor desen, Als gy Cloris die mijn Bruydt sult wesen. Vryster Minnaer door u overtrouwe minnen, hebt gy oock mijn hert ontstelt van binnen, Als den Seyl steen treckt gy mijn gedachten, Die na u jonst’en liefde trachten. Vryer. Komt dan Cloris Maget uytverkoren Komt dan tweede Ziel voor mijn geboren, Komt dan liefste bruydt mijn waerde vrouwe Neemt dees Rinck met Diamant op trouwe. Vryst. Ach mijn Herder mijnen veminden, ‘k Wil my door de Trouw oock aen u binden, Siet daer mijn hant Minnaer gepresen, Gy mijn troost, en ick u vreugt sal wesen. So dit waer is mijnen lieven Herder, Wil ik van u vluchten dan niet verder, ‘k Sal u groote trouheyt gaen bekroonen, En tot liefde weder-liefde toonen. Vryer. Liefste Bruydt gy komt mijn hert verquicken, Dat daer scheen in tranen te versticken, Als de Morgen-Zon gaet licht op-halen, hebt gy my verlicht met uwe stralen.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
29
Een Nieuw Minne-Liedt. Op een aengename Voys. Lestmael in ‘t rijsen van een soo koelen morgen, Zo had ik mijn begeven op de jagt, Al op een Wegetje onbedagt: Vont ik een Maegdetje heel verborgen, Onder de Boomen daer ‘t seer groene was. De Vogelen die songen met geneugten: ‘t Gedierte maekte daer een groot geluyt; Phylander speelden op sijn Fluyt, Zo dat ‘er niet en waer als groot geneugten, Ia met geen tongen waer te spreeken uyt. Doen sagh ick haerder snee witte borsjes; Zo soetjes op en dan weer neder gaen: En doen begon mijn jonck hert te slaen: Zo dat ick pijn niet langer kon verbeijen, Ia kon verbeijen om by haer te gaen. Ick ben so soetjes doen by haer gekomen, Om eens te sien wie dat dees Maget was, Phylander mijn goet-gunstig was, Zo dat ick datelijcken wel kon bemercken, Aen haer schoonheyt dat sy mijn liefste was Ick nam dat soete Kindt in bey mijn arremen, Voor haer rooder mondt heb ik haer gekust En sey mijn Engel weest gerust, Ick blijf u dienaer ick sal u ontfermen, Ick sal u laven naer mijn eygen lust. En haere Vrienden hebben het vernomen, De valschen tongen die daer quamen by, Dat brocht mijn hertjen in de ly, Maer nu so is sy van mijn weg genomen, Om dat ick ‘er niet meer sou komen by. Ick doe mijn klachten aen de groene bomen, Ick sugt ick klaeg wie helpt mijn uyt de pijn, Mijn Liefste was mijn Medicijn, Maer nu so kan icker by haer niet komen, Dat doet mijn ziel in groote droefheyt zijn Wat kan een Minnaers hert oock meer bezwaren,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
30 Als hem de Liefste also wert ontruckt, Dat brocht mijn zieltje in den druck, Maer ick en sal eylacy niet bedaren, Of de Godin, sal tonen wedermin. Maer of ick kerrem ofte smeken, Eylaes de Liefste die en hoort mijn niet, Dies sy geen droefheyt aen mijn siet. Konder de Aerde of de Boomen spreken, Die souden mijn getuygen konnen zijn. Wat hellipt lacy dat lammeteeren, Nu ick’er moet mijn lieve bruydt, Of ick schrey mijn oogen uyt, Van droefheydt groot ick moetse noch ontbeeren, Mag het niet zijn: So sterf ick dan van pijn.
Minnaers klagt, over sijn alderliefste, Voys: Als ‘t begint. ‘T Roosje mijn Liefje mijn uytverkooren, Ben ick niet ongeluckig gebooren, Dat gy mijn aendoet sulk verdriet, Ende geduyrig vanne my vliet, Alle mijn vreugden die gaender verlooren. Daer gy mijn nu lijden siet. Al bent gy so rood aen uwe wangen, Ik voelde haer sneeu witte handen, Fraeye besneden Borsjes rondt, Ende daer toe een lacchende mont, Mocht ik u schoonheyt eens genieten, Sterreven wou ick den doodt terstont. Mocht ick u schoonheyt eens genieten, Lijden of pijn sou mijn niet verdrieten, Zoete Lief in u armen groen, Schoon Kint om u wille te doen, Alle mijn bloet sou ick voor u vergieten, Mocht ick ontfangen van u een soen. Nu prijs ick alle goede Goddinnen, die ick uyt gronde mijn ‘s herten beminne, Liefje gy doet my onderstant.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
31 Ziet dus mijn jongh hertje dat brandt, Roep ick om hulp, ‘t is al te niete, Ick bender verlaten van mijn schoon Lief. Waer souden mijn oogen kunnen aenschouwen? Mijn Lief gaet met een ander trouwen, dat kost my nu so meenigen traen, Schoon Lief het is qualijck gedaen, dat gy gaet trouwen, dat doeter mijn rouwen, En laet my nu ter zyde staen. Met ongeneugten so moeten wy scheyden Oorlof namen wy onder ons beyden, Al met een kusje vriendelijck, Adieu tot op een ander tijt, Al met een yver, Hoe langer hoe liever Zal u soete Lief komen by.
Een Nieuw Liedeken, van het vergangen van de Winter: en het aenkomen van de lieffelijcke Somer. Voys: Ach treurt met mijn bedroefde, &c.
De Winter is voor-by gestreeken, de Zomer die staet voor de deur,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
32 Die ons so kostelijcken doet queecken, Aen bloemkens seer roet van geur, De warme dagen, En die komen aen, Dus laet ons jagen, Daer de bloemtjes staen, Die cierlijck open gaen, De Mey die kost sijn beste daden, Aen groene kruyden en aen gras, Hy doet uytloopen de groen bladen, Al aen ‘t hoog Geboonte-wast, Waer op het diertje, Met een soete tael, Zingt tiereliere liertje, Maer de Nachtegael, Verciert het altemael. In ‘d Veldt hoort men de Leeuw’rick singen Al queelende vliegt hy na de Lucht, Aen duyn siet men de Knijntjes springen, Zy leven daer in groot genucht, Het Mosse-preytje, Roept staeg dief, dief, dief, Het Honig-bietje, Heeft de bloemtjes lief, Zy staen tot sijn gerief. Het Swaluwtje met sijn snelle wiecken, Vliegt als een schim stracks hier en daer, Zo haest den dag begint te kriecken, Komt den gebeckte Oyevaer, Na buyten vliegen, Om te soecken aes, Hy gaet bedriegen, Den Kickvors die den baes, Speelt met een groot geraes. Twee Schaepjes aen een tuyg gestrengelt, Zy trecken t’samen een lijn, Wat verder sitter een gehengelt, Daer dient patientie by te sijn, Al sijn verlangen, Staet na snoeck en baers, Kan hy die vangen, Hy hout het voor wat raers,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
33 Maer vangt somtijds wat aers. Smorgens kraeyt de boer sijn Haentje; Maer gaet eens na de water-kant, Daer zwemt het wit geveerde zwaentje, Langs de wilgen seer playsant, De vogelen singen, Boven in ‘t geboomt’, De vissen springen, Daer het water stroomt, ‘t Is lust onder ‘t geboomt. Hier is een lust te gaen vermeyden, Wanneer den dagh komt kriecken aen, Siet men Koeytjes in de weyden, Met soete Melck zwaer belaen, Waer op het boertje, Met sijn huysvrou past, En neemt een snoertje, Bindt haer beentjes vast, Ontslaet haer dan de last Die meer wil kijcken die gae na buyten, Vry met u tween ick was alleen, Het komt al van boven, Dese soetigheyt, Komt laet ons loven, Godes Majesteyt, Tot in der eeuwigheyt.
Een t’samenspraeck tusschen een Ionghman en een Ionge Dochter. Stemme: Aurora. Diana mijn over schoone fleur, Liefste bloesem soet van geur, Ick bidd’ u doch eens veur, En verhoort u Serviteur, Lief ontwaeckt, Op dat ick by u raeck; Ick versoeck u Lief, mijn vriendin, Uyt suyver min, Ick kom by u in eerbaerheyt, Soete Meyt: Komt met vlijt,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
34 Wilt toch toone, Lief mijn schoone, Dat gy my gestadig zijt. Wel wie of dat wesen magh, Die my stort sijn minne-klagt, Ick en ken niemant by nacht, Wilt gy my sprecken komt by dagh, Mijn vriendin. ‘t Is Philiander die u mint, Lief wilt mijn doch ten antwoorde staen, Hoort mijn vermaen, Gy zijt de geen daer ick om kom, Waerde blom, Vol van roem, Laet ons paren, Met malkaren, Maeckt mijn doch u bruydegom. Monsieur gy zijt wel ter tael, So ick hoor u zoet verhael, Gy zijt geen kleyen Principael, Maer maeckt u geen schandael, Want gy zijt, Een persoon van qualiteyt, Wat versoeckt gy een slechte Meyt, Daer niet op leyt, Gaet soeckt u fortuyn op het hof, Want mijn stof, Is te grof, Vrijd de dame, Hoog van fame, So komt gy tot groote lof. Liefste die men ziel gebiedt, En versmaet mijn dienst doch niet, Want moet ick u derven, Ach so leev’ ick in zwaer verdriet Liefdste mijn, Laet ons vereenigt zijn, Ach liefsten Lief mijn levens lust, Stelt mijn in rust, Komt doch u dienaer in ‘t gemoet, Liefste soet, ach een gloet, Hout mijn in banden, En doet branden, Als den salmander doet. Komt doch liefste Maget reyn, Spoey u weest mijn Medecijn, Lief wilt mijn genadig zijn, Loft mijn doch uyt dese pijn, Want ghy seyt,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
35 Daer mijn hert en sin op leyt, Mijn hert is op u vast gegront Mijn Rosemont, Gy speelt gestadig in mijn sin, Engelin, die ick min, Laet ons beyden, Met verblijden, Samen paren, Mijn vriendin. Monsieur neemt doch u af scheyt, En set op mijn geenen strijt, ‘k Ben tot trouwen noch niet bereyt, Kom eens op een ander tijt Hoort Iongman, Gy komt noch wel eensjes an monsieur My doch verexcuseer, Voor dese keer Want siet ick ben maer een kint, Lieve vrint, U schoon praten, kan niet baten, Smijt de grillen in de wint. Lief moet ick dan so af staen, Sonder troost van u t’ontfaen, So won ick van stonden aen, Dat my de doodt quam neder slaen, Wrede hert, ach laet gy my in smert, Adieu dan wreede stuere maegt, Vals ende traeg. Hoe komt dat gy my so verstoot, In den nood, ick den doodt Sal mijn halen, Wijd doen dalen, In het Graf door droefheyt groot.
[Myn Engel is vol deugde,] Stemme: Nova. Myn Engel is vol deugde, Van Eng’len beminde, Een Hemel vol van vreugde, En ‘s werelts liefste kindt, Wil ick haer een kusje geven, Sy is bereydt en wel te vreen, En so ik meer, van haer begeer, Komje weer jy meugt wel vresen, Seyd sy, en sy geeft ‘er twee.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
36 Ick heb een les gekregen, Van Venus dertel kindt, Geen liefde langh te plegen, Daer men geen we’er-liefde vindt, Roosjes wil ick sonder Doornen, Kusjes wil ick sonder pijn, Vraegje wat mondt, dat my die jont, ‘t Is die soete wel-gebooren, ‘t Is die Philis daer zy stondt. Ick sie mijn Philis oogen, Als eeuwigh sterren staen, En die Iupijn bewogen, Heeft uyt sijn troon te gaen, Ik sie den Hemel vol soetheyt, Ach wat machte, ach wat prachte, ‘t Is die Philis heeft gewont.
Zwitser Soldaten Leven. Stemme: Couragie, couragie, couragie.
1. Das dich das mauslyn beys, Sa lustigh Banjes-Heeren,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
37 Hoor hoe dat de Trommel slaet, Zwitser hinck niet lustig maet, Marceeren, marceeren, marceeren. 2. Das dich reyts ter teyffel reys, Ond’ dat mich Gaderbarrem, ‘t Sal hier op een kloppen gaen, Za Soldaten leg maer aen, Allarrem, allarrem, allarrem. 3. Sa ick Zweytser knaben schies, Verdient nu ‘s Konincks gagie, Loop maer toe slechts op een draf. En geef vuur, pef pif pof paf, Couragie couragie couragie. 4. Sa du Schiebock vel deyn spies, Wie kan ‘t hier langer harden, Brouder weyck niet! avancier, Scheps den vyandt nu ter neer, Aen flarden, aen flarden, aen flarden. 5. Nim deyn slacht-zweerds outs mit gleys, En bruyt hem in sijn lassen, Lustig peur den vyandt na, Houw en steek met, zweytser fa, Aen ‘t kappen, aen ‘t kappen, aen ‘t kappen. 6. Was is das, wer teyffel weys, Wat komen hier voor Hanssen? ‘k Hoor het is een vreemde trom: Dieluyt: wacht u Boer ick kom, ‘t Zijn Francen, ‘t zijn Francen, ‘t zijn Fr. 7. Na Rosguergel schies oud stich, En stelt u in ‘t Batalje, Morgen avondt krijgje fop, Schiet den vyandt voor den kop, Canalje, canalje, canalje. 8. Sa doe schintent warter nich, Dit doent voor een Historie, Want de vyandt op de loop: Laet sich dootslaen overhoop: Victorie, victorie, victorie. 9. Zweytser-Heeren plunder jeyts, Ond scheys nich in deyn bocksen: ‘k Sie daer een Soldaten wijf,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
38 Die wil ik om tijt verdrijf, Eens focksen, eens focksen, eens focksen. 10. Wat helft dich das narren gezwers, Ey las der hoer nu lauffen, ‘k Hoor den aftogt slaen byget, En die gaet wer heft der heft, Iets saussen, jets saussen, jets saussen. 11. Marketenter t’japs mir weyn, Voor secks ob siven kreytser, Hey sa scheer jou na het vat, Tap nu van het Fance nat, Voor zweytser, voor zweytser, voor zweytser. 12. Last ons eynmael lustigh zijn, Wer nicht wil mits heraussen, Gelt das macht des levens saur, Morgen wil ich auf der baur, Gehn mausen, gehn mausen, gehn mausen.
t’Samen-Spraek tusschen een Ioncker en een Herderin. Stemme: O doelwit van de Min.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
39 1. Ick groet u Herderin, Och bloemtje van der heyde, Mijn schoonste Veld-godin, Mocht ick nevens u zijde, U Schaepjes helpen leyden. Ach mijn waerde Engelin, Laet my in u geselschap wesen, Ach mijn schoonste uytgelesen, In het Wout, in het Wout, Och schoonste Maegt, Die mijn jongh hert behaegt. 2. Geen Ioncker op het veldt, En sal my noyt bekooren, Vertreckt, en weest niet ontstelt, ‘k Ben voor u niet gebooren, ‘t Is als moeyte verlooren: Daerom my niet meer quelt, Mijn Herder op de weyde, Sal myn Schaepjens wel geleyden, Ioncker gaet, En blijft niet staen, Mijn Herder komt daer aen. 3. Och liefste Herderin, Ick moet u openbaren, Mijn suyver puere mijn, Laet uwen Herder varen, Gy sult zijn uyt bezwaren, En zijn als een Koningin, So gy met mijn wilt treden, Veel vermaeck en vrolijckheden, In het hof, In het hof, Sult gy ontfangen, Lief wilt dan met my gaen. 4. In ‘t wout is groot pleysier, ‘k Lag met u Hoofse zeden, Ick hoor de Vogels singen hier,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
40 En ‘t Nachtegaeltjen meden, Fluyten te samen heden, Op ‘t velt lustig tierelier, Als wy onder de boomen, By een schoon klaer water-stroomen, Coridon, Coridon, Speelt op sijn riet, En ick sing een nieuw Liedt. 5. Och Silvia mijn schoon, Denckt als ‘t begint te waijen, Dan krijgt gy voor u loon, Veel regen in de weijen, Dan siet men u in ‘t leyn, ‘t Water drupt van u persoon, Laet toch al u slavernyen, ‘k Sal u Pagien en Lakeyen, Hueren gaen, Hueren gaen, Van stonden aen, Om u te dienen gaen. 6. ‘t Is voor my geen verdriet, En ick en acht geen regen vlagen, ‘k Loop met mijn Herder siet, Onder die groene hagen, Gy sult my niet behagen, Ioncker doet geen moeyte niet, ‘k Lach met alle u flattagie, Met u Lakeyen en Pagie, Treckt vry voort, Treckt vry voort, Na ‘t Hof met schande, Ick blijf hier op het Landt. 7. Moet ick dan henen gaen, O schoone Herderinne, Laet my ‘t minst ontfaen, En laet my toch verwinne, Een kus van wederminne, Voor mijn afscheyt nu voortaen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
41 Sylvia moet ick u derven, Laet mijn doch min verwerven, Eer ick ga, Eer ick ga, Met groote pijn, Al van u soet aenschijn. 8. Adieu ach Ioncker gaet, Ick wil u gaen begeven, Treckt na ‘t Hof metter daet, Wilt daer soentjes geven, Adieu hoop van mijn leven, Die noch in mijn jonck hert slaet. 9. Adieu Ionker treckt metter daet, Draegt na ‘t Hof u twee blaeuwe schene, Komt niet meer, Komt niet meer, So licht van sin, In ‘t veld by een Herderin.
Een nieuw vermakelijck Liedeken, wegens Kermis, en ter eeren de jonge Meysjes. Op de Stemme: Danssen, Danssen, Danssen &c. De Meysjens, De Meysjens, Die sullen triumpheeren, Triumpheeren, En Sondags om een Pintje gaen, En lustig domineren, Wilt mijn wel verstaen, Danssen, danssen, danssen, Wilt mijn wel verstaen: Uyt danssen gaen. Ons Grietje, Ons Grietje, Dat is so huysen Meysje, Huysen meysje, Sy is gestadig ‘t Speelhuys Daer wou sy wel een reysje, Sonder munt of Kruys, Danssen, danssen, danssen.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
42 Sonder Munt of Kruys, Maeckt sy gedruys. Ons Catrijn Ons Catrijn: Lijsbeth en Antonette, Antonette, d’Oost-Indies-vaerders komen in, Wy sullen ons Kap gaen setten, En maken geschal, Danssen, danssen, danssen, En maken geschal, Komt Iongmans al. Ons Truytje, Ons Truytje, Die maeckten so veel kueren, So veel kueren, Komt aen Matrosen en Soldaet, Ick heb een Kamer te hueren, Danssen, danssen, danssen, Met een groot gelaet’, Over de straet. Ons Mayken, ons Mayken, En Antonet en Geesje, Net en Geesje, Die zwieren lustig over straet, En speelen daer het beejse, Roepen Iongmans siet, Danssen, danssen, danssen, Roepen Iongmans siet, Maeck’ geen verdriet. Dus quam daer, Dus quam daer, Een Iongman aengetreden, Aengetreden, En nam dees meysjen met een siet, En sprack met soete reden, t’Sa komt Antonet, Danssen, danssen, danssen, t’Sa komt antonet, Nu met een set. En Ioris, En Ioris, Die komt uytermuyten, Uytermuyten, Het is nu Kermis t’Amsterdam, Wy gaen niet meer na buyten, Komt dochters nou, Danssen, danssen, danssen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
43 Komt gy Dochters nou, En wort een vrouw. De meysjens, de meysjes, Die woonen op de Rame, Op de Rame. men sietse t’samen handt aen handt, Swieren door de kramen, Doen quam margrietje, Danssen, danssen, danssen, Doen quam margriet, met scheele Piet. t’Sa speelman, t’sa speelman, Verstelt nu eens u snaren, Eens u snaren, En speelt een deuntjen na ons sin, Voor al dees blijde mare, t’Sa Roept Iacomijn Zeeman, Zeeman, Zeeman; t’Sa Roept Iacomijn, ‘t moet een Zeeman zijn. De boertjes; de boertjes, Komen met heele hoopen, Heele hoopen, Zy komen van Noort en Harsewen Yder om wat te koopen, Kees en Ariaen, Danssen, danssen, danssen, Kees en Ariaen. En Oorlof; En Oorlof: En hout mijn dit ten besten, Dit ten besten, Hier hebt gy nu een Kerremis Liedt, En dat is voor het lesten, Danssen, danssen, danssen; Hoort naer mijn vermaen, Het sal wel gaen.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
44
Speel-Wagen Sangh. Stem: Ons Speel-jacht nu al vaerdigh leyt. Nu Voerman jaegh so dapper niet, De Paerden raken ligt aen ‘t hollen, maeckt datje doch wat voor u siet, Of anders rijd’ de droes op knollen, Sie so dat ‘s lustigh dat gaet wel, Nu meysje wilje niet eens singen, Hoe nu dus stil? wel wat gequel Kan nou jou vrolijkheyt bedwingen. Het is mooy weer, nu eens gekust, Een kusjen is niet aen gelegen, Wie dat een kusjen niet en lust, Die kan het met een doeck af veegen. Nu brengt jou mondjen eens by my, En laet my eens u lipjes drucken, Een kus uyt eerbaerheyt is vry: Nu laet my een kusjen plucken, Gy zijt een kusjen dubbelt waert, Gy hebt goet verstant van kussen, Ick wensche my met u gepaert, Leent my u lipjes ondertusschen. Dat ‘s tweemael en het smaeckt naer meer, Ik woud voor sulck een kusjen sterven, Ick bidje laet ick mijn begeer, Noch eens de derdemael verwerven. Mijn onbeleeftheyt is wat groot, Ick bidje wil het my vergeven: So ik niet kus so ben ik doodt, En ik soud’ garen noch wat leven. Een eerbaer hert dat is be’eeft, En gy zijt minlijck boven desen, mids gy op mijn begeeren geeft, So zijt gy dubbelt waert gepresen. ’t Pleysier vermeerdert als men mag met sulcke soete schepsels reyen. De soetste vreugd die yemant sag, Is dat men kussen mag en vryen. Doet ons de eer so ‘t u belieft, En laet u soete stem eens hooren,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
45 Op dat gy ons gehoor gerieft, Wy luysteren met open ooren. Het soete keeltje van een maegt, Verheugt een jongmans hert van binnen, Dewijl ‘t hem in sijn hart behaegt, Het dwingt hem vaerdig om te minnen. Een maegdeken stem en soet gesanck, Verciert het wesen van de Vrouwen, En nood’ een jongman door die klanck, Om met haer die hy hoort te trouwen. Noch een kusjen voor het lest, Ick sal u danckbaerheyt betoonen, Dat kusjen smaeckt my noch het best, Ey wilt mijn stoutigheyt verschoonen.
Nieuw Herders Liet, Stem: Sa weest nu al te same verblijdt. Den soeten tijd is nu voor handt, Tierelierelette nu t’allen kant, Want de bloemkens siet men uytkomen, Tierelierelette by de water-stroomen, Van veelderley, Tiereliereley, Al met een soeten aengenamen mey. Spoeyt u mijn schoon Herderin, Tierelierelette ten velden in, mijn Schaepkens zijn al lang te weyden, Tierelierelette langs de groen heyde, Sa komt dan, Tierelaen, Philis gy moet met my henen gaen. Och Herder ‘t is noch al te vroeg, Tierelierelette wie u uytjoeg, Segt my eens eer auroor is aen ‘t dagen, Tierelierelette langs de groene hagen, Wat komt gy hier, Tiereliereliet, Voor mijn deur maken so groot getier. Komt hier mijn Liefste Veld-godin, Tierelierelette mijn Engelin, Want de Son is al lang opgeresen, Tierelierelette mijn uytgelesen, So spoet u gou, Tierelierelou, Mijn Schaepkens loopen al door de douw.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
46 Mijn lieve Herder is dat waer, Tierelierelette wil voorwaer: Wy gaen kleeden ter selver steden, Tierelierelette gaen met u treden, Herder voor al; Tiereliere la la, Herder wilt opmaken mijnen stal. Ick ben tot uwen dienst bereyt, Tierelierelette vol trouwigheyt, Sal ick mijn Phylis altijt loonen; Tierelierelette; Tierelierelijn, Haest wederom; Tierelierelijn: Spoeyt u dan mijn schoone Herderin. Doet my de gratie desen sagh; Tierelierelette dat ik eens magh Drucken mijn lipjes op u roode kaken, Tierelierelette tot mijn vermaken, Mijn honingh tiereliereloet, Laet het geschieden op staende voet. Herder zwijgt stil van uwen praet; Tierelierelette op de straet: Een kusjen sal ick noyt verachten, Tierelierelette ick sal ‘t verwachten, Door u voortaen tierelierelaen: Een kusjen sal ik u toestaen. Komt dan mijn Engelvol van deugt, Tierelierelette wat groote vreugt Heeft Leander van syn Philis ontfangen: Tierelierelette met groot verlangen, Mijn waerde pant, tierelierelant, Ik schenck u mijn hert hier op ‘t lant. Sa Titec komt dan neemt u riet: Tierelierelette speelt een nieuw Liedt: ‘t Is voor Philis en Leander, Tierelierelette nu met malkander: Vereenigt zijn tierelierelijn.
Een nieu Liet, van Arions avontuur, Stemme: Silverster in den Morgenstondt, &c. Den Harpen-slager Arion, In ‘t speelen soo geert,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
47 Dat nooyt geen Meester beter kon, Waer door hy wierdt ge-eert: Van Periander door sijn Konst, Geviert en opgetogen, So dat hy door des konings gonst, En Man wiert van vermogen. Maer als hy met een nieuwe lust, Tot reysen was gesint, Socht hy de Italiaensche kust, Daer hy veel rijckdom wint, Als hy veel Schatten had vergaert, Spreeckt hy een schipper aen, Die hy bevragt en daer mee vaert, Wel rijckelijck gelaen. Maer onderwegen slaen sy raedt, Door ‘t Goet dat haer bekoorden De Schipper en de Bootslien quaet, Arion te vermoorden, Als Arion dit wiert gewaer, Soo ?vel hy haer te voet, Hem siende in des doodts gevaer, Geeft hy haer al sijn Goet. Voorts bid hy om sijn Lijds gena, Maer ‘t was vergeefs gevleyt, Terwijl ick dan hier voor u sta, Heeft hy tot haer geseyt, Soo slaet aen mijn u handen niet, Laet mijn een bee verwerven, Dat ick noch eerst een vrolijck Liedt, Mag Speelen voor mijn sterven. Speelende springt hy in de vloet, Hoort wat een vreemt bedrijf, Een Dolphijn door sijn speelen soet, Beweegt, salveert sijn lijf, Als dese Dolphijn nu alree: Sijn schip en veerman was, Brogt hem gezwint aen landt door zee, Gesont en wel te pas. By Tenacom van waer hy nam, Sijn Reys door Sparthen dwaelden, En als hy by den Koning quam: Sijn avontuur verhaelden,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
48 Maer Periander geeft dit vreemt, En oorsaeck dat hy noch, Arion in bewaring neemt, En hielt dit voor bedrogh. De boots-luy nu met vreughde groot, Verdeelden daer de buyt, En spraken Arion is doodt, Dit sal noyt komen uyt, Oock hebben wy door dese Schat, Genoeg om af te leven, Want niemant weeten sal waer dat Arion is gebleven. Dus brachten sy het schip te Land, Maer als den koningh nou, Haer komst vernam een bode sandt, Dat hy haer spreecken wou, Terwijl sy voor den koningh staen, Vraegt hy haer nevens dien, Hoe is doch Arion daer aen? hebt gy hem niet gesien? Waer op de boots-lien spraken ja, Wy zijn van hem gescheyden, In ‘t Landtschap van Italia, Daer hy een leven leyden, Vol vreughden, want in ‘t speelen soet, Is niemant sijns gelijck, Dus wint Arion daer veel goet, En wordt daer weelig rijck. Arion die daer nu alreed, Verschoolen stond en sagh, Dees roovers met sijn Harpen kleedt, So quam hy voor den dagh, En sprack hebt gy my niet gevoert, En in de zee doen springen: Waer op de boots-lien heel ontroert, Beleden alle dingen. Als Periander nu behond’, De waerheyt van dees saeck, Heeft hy met der doot terstont, Doen straffen tot een wraeck.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
49
Aen-klagten van Koningh Iacobus van Engelant, over de droeve staet van sijn Rijck aen den Koning van Vranckrijck. Stem: Venus Kint hebt gy gesteygert. Koning van Engelant. Bien Gou Louis wat gaen mijn aen, Ick staen nu heel verstelt Eylaes wat heb ick nu gedaen? De Prins die komt te veldt, En socht de wetten van mijn landt, Te houden in sijn fleur Dat sy weer zijn in d’oude stant, Dus sit ick in ‘t getreur. Vranckrijck. Iacobus Britsen Koninck stout, Hout moet als een Krijgsman, Geen saeck als op het laest berout, Als men niet meer en kan, Treckt aen het blancke Harrenas, En ‘t helmet fijn van Gout, Toont u kloeck als gy eertijts was, Maeckt hem sijn komst benout. Engelant. O Francen Koninck machtig heer, Ick kan ‘t niet wederstaen, Of ick hem al bied tegenweer, Mijn volck en wil niet aen, De Schotten bieden hem de handt, Roepen wellekom Prins, Doen hem met goet en bloedt bystandt, ‘t Gaet heel na sijnen wensch. Vranckrijck. Gy zijt Heer Opper-hooft, Van Engels Schot en Yer, Daer moet wil straft, en heel verdooft, Dwingt haer op dees manier,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
50 Dat sy wagen haer Lijf en Goet, Voor u haer Majesteyt, Perst haer tot ‘t laeste druppel bloedt, Tot alle dienstbaerheyt. Engelant. Louis mijn hert dat barst van nijd, Op den moetwil’gen Schot, Die met den Prins tot mijnder spijt, En slaen te samen raet, Daer by so komt het Lager-huys. En geeft mijn geen laes[...]an, Voor mijn en is geen munt noch kruys, Ick weet al nergens van. Vranckrijck. Hoe speelt Ian Hagel dus den baes, hebt gy u niet voorsien, Dat gy nu sit in dit geraes, Met al u Edelien, Had gy de Opper-hoofden al, Gebragt voor eerst van kant, So waert gy niet tot dese val, En stont in beter standt. Engelant. Bourbon ick socht met listigheyt, De Wetten an mijn sin, Te verkeeren met stilligheyt, En so dringen in, Het Roomsche Catholijck Geloof, ‘k Meynden die Kettery, Te brengen tot een buyt en roof, Maer ‘k sit nu selfs in ly Vranckrijck. Gy moet met kracht en groot gewelt, Haer treden onder voet, Eer gy ‘t Rijck in vreden stelt, Vernielen ‘t Geusen bloedt, Soeckt hulp aen d’een of d’ander vorst, Volvoert u wreede lust, Die mee na ketters woeden dorst, So raeckt gy in ‘t eynd in rust. Engelant. ‘k Verwacht mijn hulp van u Louis,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
51 Mijn hoop en toeverlaet, Ick u en niemant anders kies, ‘k Bid u komt mijn te baet; En helpt mijn in dees droeve noodt, Laet mijn niet in ‘t verdriet: Anders sterf ick van rouw de doodt; So mijn geen hulp geschiet. Vranckrijck. Iacobus ‘k heb so veel te doen, Aen d’een en d’ander kant: ‘k Kan u niet helpen met fatsoen, Yder toont my vyandt; De Keyser Spanjaert Pool en Zweed; Soecken mijn ondergang, De duytse vorsten sijn gereet, Dat maeckt mijn hert so bang. Engelant. O Roy Louis dat klemt mijn hert, ‘k Had my op u betrout, Laet gy my nu in druck en smert, Dat maeckt mijn geest benout, Die op een vleeschen arm steunt, En vind geen Medecijn, Maer loos en broos op riet hy leunt. En raeckt in druck en pijn.
Minnaers Klacht, Op de wijse, O Schoon Cato. Wanneer de klare So begint klimmen, En ick ontwaeck uyt eenen soete slaep, Daer quam terstont in mijn bedroefde sinnen, Die Isabel die over schoone Maegt. ’t Is al om niet of ick al lammenteere, Geen troost kan ik verwerven van mijn Lief, Ick hoop dat sy haer fleurig hert sal keeren, In eerbaerheyt sal zijn tot mijn gerief. Wat soud’ een Minnaer meerder konnen wenschen, Als hem ‘t Fortuyn magh dienen van een Maegt.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
52 Sy schijnt voor my de schoonste van de menschen, ‘t Is eenen dief die mijn jonck hert behaegt. Ach Isabel en beyt doch niet tot morgen, Helpt uwen Slaef, och lief van stonden aen, Het schijnt dat sy de liefde draegt verborgen, Ach ach ick sal van haer noch troost ontfaen Ick heb al langh genoeg mijn trouw geboden, En mijne dienst aen u o schoon Goddin, Het is mijn lief ick heb u gunst van noden, Geneest mijn pijn of ick wordt dol van min. Adieu schoon maegt wilt noch eens op my dencken, Die u ontmoet met eenen soeten grond, Wilt my voor ‘t lest schoon liefje noch eens schenken, Een kusjen rood al van u roode mondt. Bent gy beholpen met mijn doodt beminde, Ick seg adieu tot in der eeuwigheyt, Gy sult my haest onder de aerde Vrinden, Adieu schoon lief ick sterf om u vol spijt.
Een Nieuw vermakelijck Liedt, geschiedt binnen ‘s Graven-hage. Stem: Als ‘t begint. Wie heeft oyt al van sijn tijdt, Of leven sien gebeuren, Van een bloed’ge vryster-strijdt, Van kijven, vechten en scheuren, In den hage is ‘t geschiet, Luystert doch al na dit Liedt, Gebeuren, gebeuren, gebeuren. Een Iongman seer wel bekent, Woonachtig in’t Kraen-straetje, Hey ‘t was sulken moye vent, Hy hiel veel van een praetje, By veel Meysjes hier en daer, Die hy vryden al voorwaer, Met ‘t geckie, met ‘t geckie, met ‘t geckie.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
53 Van dese ses Meysjes daer, Die raeckten aen het praten, Op een maendag by malkaer, Elck wou die quant niet laten, Hy is mijn riep moije Trijn Hy slaept dick in d’arm van mijn, Met lusten, met lusten, met lusten. Dicke Luyt al uyt Tergouw, Riep met haer groote snebbe, Daer is niemant van jouw, Ick moet hem selfs hebbe, Want hy heeft na sijn begeer, Dick gerouwt al op mijn leer, Seer lustigh, seer lustigh, seer lustig. Breemer Griet die nam haer wiel, En smeetse stracks in ‘t hondert, vloeckten daer, doen by haer ziel, Dat yder stondt verwondert, ‘t volck dat raeckten op de been, En een groot gelach met een, van menschen, van menschen, van menschen. Sy nam haer klos en smeet die los, Na moye Trijn haer wangen, Haer haspel vloog Luyt in haer oogh, Die wachten oock niet lange, Kappen, hayrsnoer ende pruyck, Trock sy af met een struyck, Terstonde, terstonde, terstonde. Doen quam daer den onderschout, Die deed’ haer lustig ruymen, Yder vloeckten even stout, Men sag haer monde schuymen, van boosheyt waren sy dol, De heele straet die raecken vol, Te rijcke, te rijcke, te rijcke. De Knegt die raeckter op de loop, En trouwde geen van alle, Hy bleef aen de beste koop, Men sag daer twee bevallen, Elck van een jonge Soon, Dat is voor ‘t verdiende loon, Te slapen, te slapen, te slapen.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
54 Meysjes hier mee tot besluyt, Wil ickje al waer schouwen, Weest doch liever eerst de bruydt, En wil niet licht vertrouwen, So en rackt gy niet met Kint, In ‘t Iachje, in ‘t Iachje in ‘t Iachje.
Een nieuw Liedt, over de tegenwoordige toerustinge van den Oorlogh. Schoon Amorant, Op Batavia. Hollanders ende Zeeuwe, Toont u moedig kloeck als Leeuwe, Met het Fries quartier, Sticht Uytrecht mee, Groeningen en d’Omlanden, Over-Yssel Ree, Geldersche Stee, Wilt d’Engelsman aenranden, Treckt u zwaert uyt schee.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
55 Komt met sijn oorlogs machten, Om te toonen nieuwe krachten, Dapper in het veldt, d’Oranje spruyt, Sal sijn verheven tacken, Nu weer schieten uyt, En maken buyt, Met schieten en met hacken, Met Roer, lood en kruydt, Ons Generaels, Cornellen en Capiteynen, Siet men weer in ‘t velt certeynen, Met ‘t twee snijdig staels, Veel Luytenants En Vendrigs ‘t vaendel zwieren, En daer by veel, Corporaels constants, Soetelaers hoort men tieren, Met veel Proviants. De Ruytery Met Trommels en Trompetten. Om den vyant te verpletten, En Soldaet daer by, Veel grof Kanon, Om lustig te sien dond’ren, Op Loups Bourbon, De Oranje Son, Rijst tot yders verwond’ren, Als een dau of bron. Tromp d’Admirael, Sal met sijn grijse hayren, Lustigh op Neltunis baren, Met sijn blancke Stael, d’Engelse fier, Verjagen en vernielen, Door rook vlam en vyer, Met groot pleysier, Voor sijn bezeysde kielen, Maken gezwier. Matroose kloeck, En lkustige Marine, Wilt nu weer in Zee verschijne,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
56 Sa komt uyt den hoeck, U Schepen fijn, Wilt die weder verklaren, Suyver ende reyn, Dat sy weer zijn, Lustig om te bevaren, Treckt t’saem eenen lijn. De Zweedsche Vloot, Van kloecke schepen, Komt nu mee in zee slepen, Om ons uyt den noodt, Te helpen gaen, Wilt met ons die twee machten, Moedig tegen staen, De Lely-haen, En de Engelsche krachten, Soeckt hy te verstaen. Roept nu gelijck, Viva viva Oranje, Viva die nu in Companje, Treckt nu voor ons publijck, Viva onsen Staet, Die ons door haer Regeeringe, En haer Wijsen Raedt, Vroeg ende laet, Bestieren ons in neering, Loonen ‘t goet en ‘t quaet.
Een seer vermakelijk Liedt van een Barbier en een Ionge dochter. Stem: Lest in ‘t rijsen &c. Lest sou ick my buiten wat gaen vermeide, Maer toen ick quam omtrent het schoone Velde, Daer moeten my een venus beeldt, Die daer quam trede in de klaver-weyde, Daer ick mijn by ginck voegen als een helt. Ick groeten haer met vriendelijcke rede, En sprack mijn lief waer gaet gy so alleyn? Dat soete Kindt antwoorde mijn, Ionghman ick gaen om mijn wat te vertreden,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
57 Als wel meer andere Dochters doen gemeyn Ik sprack schoon Kindt magh ick de eer genieten, Dat ick mijn met u vertreden mag, Sy gaf myn stracks een soet gelach, En ging mijn voorts dese re’en voor schiete, Wat of ick naer soo een slecht diertjen sag. Ick naderde dat Schoon-beeldt met verlangen, En kreegh haer voort by haer sneen witter handt, Sie toen gaf ick haer seer pleysant, Een seer soet kusjen op haer roder wangen, Toen gingen wy daer sitten aen een kant. Den avondt quam, wy gaven ons aen ‘t rusten, Met een soet vrolijck ende bly, Ick voegde mijn toen aen haer zy, Ten lesten kreeg dat schoon kint minne luste, Toen sogt sy haer te vermaken met my. Sie toen vroeg mijn die schoone fleur der Vrouwen, Want voor handwerck dat ick toch bedreef, Ick antwoorden haer seer beleeft, Schoon kint ick ben een Barrebier getrouwt, Voor u, en allen die my werck geeft. Toen begon sy haer smert my te ontwenden, Sy sprack Iongman ick heb een accident, Dat mijn nacht en dagh doet torment, Sy sprack Iongman jent, Kunt gy mijn die verbinden, Ick sou u wel beloonen pertinent. Ick sprack schoon kint, ‘t en sal aen mijn niet feylen, Ick maeckse stracks mijn gaet ysertje klaer, Voorts doen ick tot haere wonde waer, Toen maeckten ik mijn ree in korte wijke, Want dat schoon kint dat was beladen zwaer. Toen heb ik mijn hand-ysertjen genomen, Ick peylde voorts haer wond op ende neer, Siet toen sprack de Maget teer,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
58 Vriendt sachte meesters maken vuyle wonden, Tast my vry aen gy doet mijn geen seer. Als ik haer accident nu had verbonde, En dat ick van haer sou nemen mijn keer, En sprack Iongman sit dogh wat neer, En sprack ik heb u Olie wel bevonden, So ‘t u belieft verbint mijn noch een keer. Ik sprack ik mag mijn Olie niet verslinden Want siet mijn Olie is seer kostelijck, Dat sey ik haer seer vriendelijck kindt, Ik magh u maer tweemael daegs verbinden, Komt morgen weer mijn dienst is u bereydt. Siet toen heb ik mijn af-scheyt voort genomen, Van dese Venus ende mooye meyd, Sy betaelde mijn toen met vlijt, Also ben ik van dat schoon kint gekomen, Ick seg adieu tot op een ander tijt.
Drinck-Liedt. Voys: Lestmael als ick lagh en sliep. Sal daer niet een glaesjen zijn? Vol van klare France wijn, Ia ja, seecker ja, Eens geschonken,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
59 En gedroncken Ia ja seecker ja Schenck eens in kom reyje dra. 2. Dat is een wijntje schoon van kleur, Aengenaem en soet van geur, Ziet, ziet, ey lieve ziet, Hoe die beyden Van ons scheyden, Siet, siet, ey lieve siet, Wat en sendt ons Vranckrijck niet. 3. Bier dat is een drabbig nat, Wijn komt helder uyt het vat, Wijn maeckt lustig bloedt, ‘t Kan u dwingen om te singen, Wijn maeckt lustig bloedt, Bier is voor de moffen goedt. 4. Wijn versterckt een zwacke maeg. Bier beneemt den honger staeg, Wijn, wijn, klare wijn Kan de sinnen heel verwinnen. Wijn, wijn, klare wijn. Is een France medecijn, 5. Schoon dat Hans van Bacherach Rinschen Wijn veel liever sach, O die mallen dief, Spreeckt sijn oordeel, Tot sijn voordeel, O die mal en dief, Heeft sijn eygen lant te lief. 6. Oock soo leyt heel vranckrijck lof Aen geen Bacheracher mof, Lof sal vranckrijck zijn, voor wiens rancken Wy hem dancken, Lof sal vranckrijck zijn, voor sijn held’re frisschen wijn.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
60 Breemer hans roept even seer, Hospis geft mich Bremer bier, O dat smaeckt hem soet, Schenckt geen wijnen, Voor de zwijnen, O dat smaeckt hem soet, Want het is een domme knoet. Dit is een dronckje machtig eel, Voor de borst en voor de keel, Avous ‘k brengje reys, ‘t Leste dropje, van het sopje, Avous ‘k brengje reys, Daer mee lap ick ‘t in mijn vleys.
Trouwens-afradinge. Stemme: Nova Goeden avondt Neeltje, En waer komt gy van daen, Om dat gy u keeltje, So blijdelijck laet gaen, Of komt gy van u vryer, van Piet Ian Ioosten Snyer: Neel seyde goedt rondt, Hout toe u mondt, veel spreeken is ongesont. Wel waerom soud’ ik zwijgen, Ick spreeck mijn hert recht uyt, Kon ick een vryer krijgen, Ick was wel haest de bruydt By dagen en by nachten, Sie ik naer hem te wachten, Met groot getreur al voor mijn deur, verwacht ick mijn Zerviteur. Ben jy dan so verlegen Om een vryer, wel ick seg, Bedenckt u doch ter degen, Eer dat gy overlegt, Een Iongmant wilt bedencken, Wil somtijds wel eens drincken.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
61 En niet veel wint, dit wel versint, En gy bent stracks met kindt. Dan hebt gy stracks te vreesen, Al om u Kinder-goet, ‘t En kan niet anders wesen, Zo gy een Houwelijck doet, Een Pap-pot ende luyren, En daer toe goede vuyren, Dat moet daer zijn, verstaet wel mijn, Bedenckt u doch wel Trijn. Wat sou ick my bedencken, Ick segh het in ‘t gemeen, Ick wil mijn trouw wegh schenken, Ick slaep niet gaern alleen, De Winters lange nachten, Leggen in mijn gedachten, Die bennen kout, dit wel onthoudt, ‘k Wou dat ik waer getroudt. Och Trijntje laet u seggen, van Neeltje u speel-meyt, En wilt wel overleggen, Wat ik u heb geseyt, Wat dat gy moet verdragen, somtijts de huyt vol slagen, Al van u Man, Neemt dit an, Als hy is by de kan. Gelijck de groote Heeren, Als hy is by het Bier, Ticktacken en verkeeren, Dat is dan sijn manier, Dus roept hy sonder dencken, Za waer wilt lustigh schencken, Tapt Wijn en Bier, Met groot pleysier, Het is warm by ‘t vier. Adieu nu mijn Speel-meysje, Ick moet naer huys toe gaen, Bedenckt u doch een reysje, Als ik hier ben van daen, En wilt wel overleggen, Wat ik u heb gaen seggen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
62 Wat ghy begint, Mijn soete Kindt, De liefde die is blindt.
Een samen-spraeck tusschen een Ionckman en een dogter, en hoe de Ionckman naer Oost-Indien ging, en onderwegen sturf, daer haer de Dogter om betreurt. Op de stemme: Bedroefde hert hoe bent gy verstagen. Adieu schoon Lief nu moet ick gaen varen, Al naer Oost-Indien voor seven Iaren, Marietje lief u soet aenschijn, Dat staet geschreven in ‘t hertje van mijn, ‘k sal op de reyse, Meenigmael peynsen, Och waer ick by de liefste van mijn. Iongman sult gy mijn nu begeven, Nu ick in ‘t bloeyen ben van mijn leven, Daer toe ben ick van u bevrucht, En moeter laten so menigen sucht, Mijn hert sal scheuren, Door ‘t stadig treuren, Dat ick moet leven in ongeneugt. Och Lief en wilt daerom niet treuren, Men siet het hedendaegs gebeuren, Dat ‘er veel Meysjens in ons Landt, Door de beloften raecken in schant, Maer lief gepresen. En wilt niet vreesen, Daer is tot trouw een diamant. Ionckvrou ick sal u trouw ontfangen, Maer denckt eens hoe ick sal verlangen, Eer dat de seven Iaer sijn om, Dat ick verwagt mijn bruydegom, Hoe sou gy mijn haten, En konnen verlaten, Daer ick noch ben so jonge bloem. Lief eer ick u sal laten in schanden, ‘k Wensch dat ik noyt mogt komen te Landen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
63 Maer dat het water mijn bestraelt, Of dat de wreede doodt mijn haelt, Oorlof ick moet scheyden, Ik kan niet beyden, Want siet de zon is neer gedaelt. Adieu den Heer wil u bewaren, En op de reys gesontheyt sparen, En altijdt hoeden voor ongeval, voor storm, wint, of lager wal, Ik sal verlangen, Om u t’ontfangen, Hier weder in ons Neerlands dal. Hy gingh aen boort met groot benouwen, Om dat sijn Lief so bleef in rouwen, Zy liet so meenigen droevigen traen, Over haer tooder wangen gaen, Het Kinder baren, Dat doet mijn bezwaren, Waer door mijn hert meest is belaen. Ik had bedroefde dagen en nachten, Want ik mijn Bruydegom verwagten, Maer ik heb haest vernomen klaer, Dat hy op ‘t schip gestorven waer, Godt wil hem geven, Het eeuwigh leven, Daer wy verlangen naer allegaer. Komt wreede doodt wilt my verslinden; Wilt mijn wegh halen met mijn kinde, Uyt dit bedroefde aerdsche Pleyn, Dat ik magh soeken de Liefste certeyn, hebt gy met schroomen, Den vader genomen, Laet ons niet blijven nu alleyn. Oorlof gy Dogters jongh van jaren, hebt gy een Lief wilt met hem paren, Eer dat zy trecken uyt het Landt, Zo blijft gy niet als ik in schant, Met soete woorden, Hy my bekoorden, Waer door mijn eer raeckte van kant.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
64
Viva Oranje. Hoe dat sijn Koninglijcke Hoogheit den Heer Prince van Orangjen loffelijck is ontfangen geweest van de Prostantje, binnen Torbay aen ‘t Landt komede, Stemme: Nederlanders, &c. Za maeckt vreugt aen alle kant, Al door ons gantsche Nederlandt, Onsen Prins is aen Landt getreden, In Engelant vol dapperheden. Binnen Torbay aenhoort dit aen, So is den Prins aen ‘t Landt gegaen, Stracks quamen al de groote Heeren, Uyt de stadt om den Prins te eeren. Sy riepen al, och wellekom, Wellekom schoon Oranjen Blom, Die ons helpen uyt bezwaren, Godt wil sijn hoogheyt bewaren. De Portestantse kleyn en groot, Ons komen hellepen uyt de noodt, Lang’ leev’ den Beminden verheven, van Gods woort riepen sy daer neven. De Ambachts luyden quamen daer, voegden haer by Prins te gaer, Met haer geweer als vroome knechten, Willen met Oranjen vechten. Wel dertig duysent in ‘t getal, Zijn by den Prins gekomen al, Met ootmoet en veel reverentie, Al uyt verscheyde Provintie. Om sijn hoogheyt by te staen, Dat sy ‘t Geweer gaen nemen aen, Om dat sy sien nu allegader, Dat den Prins komt als een Vader. Om sijn Kinders in rust en vree, Te stellen doet Oranje mee, Daerom wilt borgers ende boeren, Oranjen in ‘t herte nu gaen voeren. So lieten sy gelijckerhandt, op Wallen, toorens t’allen kant, De Prince Wimpels met pleysteren,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
65 Laten sy in Brittanjen zwieren. Want yder een is bly van moet, Om de komst van ‘t Oranje bloedt, ‘t is Oranjen wat sy dragen, van lint om den Prins te behagen. Kleyn, groot, roept daer even gou, viva Wilhelmus van Nassou, Die ons allegaer komt ontfermen, Om ons Religie te beschermen.
Ziele-Zucht, Gedaen aen onse Godt om vergevinge van onse sonden en segen over de scheeps-vloot so te water als te lant. stemme: Troosje mijn Lief, &c. O Grooten Godt op u Throon zijt geseten Oppersten Keyser hoog van vermeten, Gy bent die onse werck siet en daet, Oock onse woorden, alle onse praet, Ia ons gedachte, O groot van machte, Weet gy het alles en wel verstaet. O Godt u arm is opgeheven, Alle vorsten schudden en beven, van ‘t aerdrijck, als u gramschap komt aen, Gy kunt alleenigh alles verstaen, Door onse dade, Maer uwe genade, O goede Godt houdt ons noch staen. Wy bidden laet u barmhertigheyd dalen, En slaet u oogen op onse Palen, Want onsen veld-heer is nu in zee, En leyt met al sijn scheepen ree, veel duisent ziele, Zwerven met haer kiele, o Godt wiltse bewaren mee. Voor storm en wind en voorbare, o Godt wilt ons Neerlands vloot b’ware, Want gy weet wie het nu gelden sal, Bewaert ons vloot voor ongeval, oock onsen Lande, voor ‘s vyands bande, Behoedt doch Heer ons Hollands dal Behoedt doch onsen veld heer verheven, Die op zee gaet wagen sijn leven,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
66 Den vroomen held aen allen kant: Gaet soecken sijnen vyand, God wil hem geven, Een goe haes daer neven Om so te samen komen aen landt. Daer gaet de vader van alle Lands vader, Op zee, en begint sijn vandt te nader, Daer gaet den beste van ons Landt, Men siet Oranjens wal en strant, Ons Heere Staten, Gaet hy al verlaten, Godt geev’ Oranje de overhandt. Daer gaet dan onse Heldt der Helde, Over de zee met groote gewelde, Hy soeckt ons vyand te verslaen, Om ons allegaer by staen, Den Held verheven, Sal nu gaen geven, Sijn lijf en vloet den besten gaen. Godt geeft dien held geluck in sijn waepen, Dat wy met Oranje vreugt mogen rapen, En dat wy onsen held met pleysier, Mogen kroonen met Lauwerier, En mogen brande, Door onse Lande, Tot sijnder eere vol vreughde vyer. Vaert wel Edel Prins van Oranje, God geef u voorspoet oock in Brittanje, Vaert wel o puyckste van ons Landt, Ick hoop dat hy heel triumphant, In korte dagen, Na ons behagen, Sal overwinnen ons vyandt. Oorlof laet ons dan allegader, Bidden ons Godt den hemelschen Vader, Dat hy onsen Prins met ootmoet, Wil bewaren sijn lijf en bloedt, O Godt wil geven, Den Prins lanck leven Bidden wy dan metter spoet.
Een Nieuw Herders Gesangh. Stemme: Als ‘t begint. Philidaetjen hoe langh is ‘t geleden, Dat de Son quam na beneden, Met soo nevelachte roock Als de groene bland’ren doen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
67 Als den avont quam op handen, Dalen op de groene stranden Doen quam de bloem de schoon Diaen: Neder aen den Hemel, Hemel, Hemel staen; Doen quam de bloem de schoon Diaen, Neder op aen den Hemel staen. Al ‘t gevogelte en al ‘t geboomte, Al de beeckjes en al de stroomte, Al de vogels jong en oud, Songen daer soo meenig fout, Door ’t stille haer aessem schepte, Niet een blaetje dat daer repte, ‘t Boschje was vol soete lust ‘t Pluym gedierte in stille stille, ja in stille rust, ‘t Bosje was vol soete lust, ‘t Pluym gedierte in stille rust Ziet haer tentelende oogjes straelen, En de bracke water dalen Quam onlangs so hoog getreen, Datse ‘t Noorder bosch bescheen, Door het singen van een Lietje, So nam Philida een Rietje, So dat sy met haer rechter hant, Druckte in dat natte, natte, natte sant, Druckte in dat natte sant, So dat sy met haer rechterhant, Druckte in dat natte sant. Kloris riepse ach komt by me, Kloris riepse och ick zwijme, Kloris riepse ach wat raet, Voelt eens hoe mijn hartje slaet, Voelt eens hoe mijn leedjes drille, Wat of dit beduyden willen: Gy zijt de geen, die iker die iker die iker bemint Kloris ach mijn Herder kint, Gy zijt de geen die icker bemint. Philidaetje riep icker wat segje, Soete beckje ach waer legje, Ick legh hier aen de sloot, Ick pluck blaeu bloemtjes in mijn schoot, Doen ging sy noch verder dwalen, Om haer vee by een te halen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
68 Veel schaepjens in ‘t getal, Dreef sy na haer Herder Herder Herder, Na haer Herders stal, Veel schaepjens in ‘t getal, Dreef sy na haer Herders stal. Door haer krijten en haer kermen, Vatten ick haer in mijn ermen, Kloris riep sy, ach wat raedt! Voelt eens hoe mijn hertje slaet, Voelt eens hoe mijn leetjes drille, Wat of dit beduyde wille, Cloris ach ick sterf van pijn, Wilt doch maer mijn dienaer, dienaer, dienaer, Ia mijn dienaer zijn, Kloris ach ick sterf van pijn, Wilt doch mijn helper zijn.
De ontsteltenis van Europa, of de ontroering der Cristenen Potentaten. Stemme: Van de Brabandtse Lichtmis. ‘t Schijnt de werelt is in roer, Met een groot rumoer, Koopluy burgers ende boer, Hoort men praten by der straten, In dees tijd van den strijdt. Keyser, Pool, Venetiaen, Vallen dapper aen, Op de Turcksche halve Maen, Hoort men drallen, Op haer wallen, Hongary, Is in ly. Brandenburg, Saex, Beyer, Trier, Daer is veel getier, Keuls-landt sit in groot dangier, Veele vorsten t’Samen dorsten. Den hoogmoed’gen Frans, die sie doch geen kans: Om dat Spanje komt ten dans. d’Heeren Staten niet verlaten: Den Spanjaert kloeck van aert. De Lely tot sijn hulp verkoos: De Harp ende Roos, Te vernielen het gebloos: Van Gods Wetten te verpletten: Maeckt ‘t geloof tot een roof. Om de Protostante leer: Doen sy dapper weer: Haer met kracht te drucken neer, Maer veel Heeren haer verweeren:
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
Want Schotlandt blijft constant.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
69 En ons Prins d’Oranjen held, Komt met moet te veld, Om met kracht en groot gewelt Godes Kercken te verstercken, Blijft aen ‘t Licht Vast verplicht. Men hoort nu in Nederland, Vreugde aen allen kant, Voor ons Prins kloeck en valjant. De Tamboeren, trommels roeren, Die wil mee, Maeck hem ree. Voor Wilhelmus van Nassou, Wilt u spoeden gou, Die ons helpt uyt druck en rouw: t’Sa Hollander; En al d’ander: Vries en Zeeuw, Vecht als Leeuw. t’Sa valt aen met volle macht; Houd aen met eendracht: Wilt krenken de vyands kragt, En de Fransen: Braef doen danssen; Door ‘t Canon; Roy Bourbon. Dus Matroosen kloeck en sterck, Tijd nu kloeck te werck: En soldaten houd u perck; Wilt niet wijcken: Laten blijcken, Voor den Frans: Houd u kans. Roept nu viva over al: Vrolijck met geschal Klimt den vyand op haer wal, Die ‘t Oranje, ‘t Campanje, Nu regeert, En estimeert.
Een Nieuw Liet van een Schachelaer. Stemme: Als ‘t begint. Daer was ‘er een olicken Schachelaer, Hy schachelde een Koning sijn Dochter, Hy schacheldense hier, hy schacheldense daer, Dat hyse alsoo duur verkochten. Hy verkochtse so duur om geenen geldt: Hy woogse tegen zilv’re schalen, Door haer rijckdom en haer schoonheyt, So worden sy geheeten mooy Aale.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
Sy gincker al voor sijn Moeder staen, Och moeder seyse Lands-vrouwe: Wanneer salder Alewijn u eenighste soon, Wanneer sal hy mijn waerlijck trouwen. Mooy Adeltjen dat en weet ick niet, ‘k Sal hem alsoo waerlijck wel vragen, Ik sag ‘er van mijn dagen nooyt blijder maer;
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
70 Als ghy daer staen in sijn behagen. Sy ginck al voor haer Sone staen, Koningh Alewijn seyde sy heere, Hoe lange suldy moy Adeltje dat schoone wijf, Hoe lange sal sy noch leven in on-eere. O! Moeder dat en weet ick niet, Sou jy mijn dat so waerlijck raden, Sy seggen dat mooy Aeltje een vond’ling is, God ken haer vrinden en haer magen. Gister avond waer ick noch over den Rijn, Daer reed’ ick alsoo waerlijck met rouwe, Nu selder mooy Adeltje dat schoone Wijf, Haer hertje breeken al van rouwe. Hy ginck ‘er al voor sijn moeder staen, Och moeder seyse Lam der Vrouwen, Magh ick ‘er wel na Bruyds huys gaen, Want uwe eenige Soontje sal trouwen. Als gy der toch na der Bruyds-huys gaet, Soo gaet ‘er met goeder manieren, En neemt ‘er jou seven Soonen voor jou, En achter veerthien van u Caminieren. Mooy Adeltje ontrent half wegen quam, Koningh Alewijn quam haer tegen, Sel jy der nou na dat Bruyds-huys gaen, Wat selje mijn jonge Bruyt ter eeren geven. Iou Bruydt die sal hebben goeds genoeg, Koningh Alewijn seydese heere, Mijn oude kousjes en mijn versleeten schoen, Die mag sy wel dragen met eeren. Iou oude koffen die en wil ick niet, Mooy Adeltjen sey hy vrouwen, Iy moest haer geven noch beter goed, Wou jy de vriendtschap niet houwen. Iou Bruydt die sal hebben goeds genoegh, Koningh Alewijn seydese heere, Ick heb noch seven Soonen van jou en mijn, Die mogen haer dienen al haer leven. Iou seven gesoonen die krijght sy wel, Mooy Adeltje seyde sy Vrouwe, Iy moest haer geven jou vorige span, Wou jy de vriendtschap met haer houwen. Mijn voorige span dat krijgt gy niet,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
71 Koning Alewijn seyde sy Heere, Daer warender twee op mijn Vadertjes Hof, Ick en mijn Suster elck eene. En jy dan een Konings kind, Mooy Adeltje seyde hy vrouwe, Hadje mijn dat so waerlijck geseydt, Ick had u selver willen trouwen. Doe mooy Adeltje op dat Bruydts-huys quam, De heeren boden haer eens te drinckien, Sy lieter also menigen traen, Alle de Goude Wijn-schael schincken. De bruydt al tegen de bruydegom sprack, Koning Alewijn sey sy heere: Wat mager dat voor een bedroefde vrou zijn, Die daer so deerlijck gaet sitten weenen. Wat datter dat voor een bedroefde vrou is, ‘t Bennen van ons Nigten en van ons Neven, Sy komen daer gereyst uyt een vreemt landt Sy sulken groote giften aen u geven. ’t Bennen van ons Nichten van ons Neven Koning Alewijn seyde sy heere, ‘t Is der mooy Adeltje de jongste Suster van mijn, Die gy benomen hebt haer eere. Sy nam ‘er de kroon al van haer hooft, Het kroontje was roode van goude, Hou waer mooy Adeltje jongste Suster van mijn, Ie Bruydegom sel jy der behouden. Knecht zadelt my mijn beste paert, Van vieren of van vyven: Ik koom ‘er rijden met so grooten eerwaert: Met schanden moet ick wederom rijden.
Een nieuw Liedt, van twee Vrou-luyden die t’samen getrout zijn, in de Nieuwe Kerck tot Amstedam. Voys: Ik groet u myn schoone. Komt luystert vrienden, ik sal u verhalen, Hoe dat twee wijven in pligt gingen falen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
72 Door het afloopen en ‘t scheyden van Haeren getrouden wettigen Man? Waer op die vrouwen Oock gingen trouwen, Om met malkander te leven dan. Grietjen haer Man is een Indies-vader, Datser van afliep dat maeckt haer vermaerder, En dan Cornelia haer Ian, Die was bekent voor een opperman, Sy gingen seggen, En overleggen, Om weer met malkander te trouwen dan. Kornelia ging wel te vreden, Haer in een mans habijt verkleeden, En sy begeeft op Grietjes raed, Haer op de wijs in d’Echten-staet: Laten by desen, Geboden lesen, So als ‘t hier met Lanswijsen gaen. ’t Voor de Roo deur gaen te schrijven, Lieten sy oock niet achter blijven; Doen daer zijn veertien dagen om, Wierd ‘er Cornelia bruydegom, Sy ging trouwen, En bruyloft houwen, Grietje die was haer wellekom. Opentlijck hier in de Nieuwe Kerk, Trouwden die wijven: Wat duncktje van ‘t werck, De bruydegom was een wijf als de bruyt, Dat is ten lesten gekomen uyt, Want sy tot Leyden, Zijn mijn met haer beyden In desen staet gesien en gesluyt. Den eenen haer man quam haer op straet tegen, Die haer voort aensprack, besagh haer ter degen, Wel hoe wat doeje met mans gewaet Sprack hy jou heeft te gaen langs de straet, Ick sal met verstrangen, U laten vangen, Op dat gy krijgt u loon voor quaet. Sy wierden door de Heeren van Leyden,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
73 Terstont gevangen, En na het spinhuys toe gebraght, Daer sy nu klagen by dagh en by nacht, Over te trouwen, Dat haer nu doet rouwen, Dat sy worden uytgelacht. Den eenen zit in Mannen kleeren, d’Ander komt als een dame braveeren, d’Eene so weyts als een seigneur, Tout a la mode den besten Monsieur, Schynt hy te wesen, In ‘t spin huys by desen, Sit ten toon by haer serviteur. Als sy haer nou eens ‘t rockje passen, Hoe sal Sinjeur den schoenen wassen, Die sy hun meeten op de rugh, Met eenen speelman wonder vlugh, ‘k Ga nu de wijven, Dat sy maer blijven, By hare Manen met groot geneught.
Een Nieuw Liedt van den gepubliseerden oorlog die den Koning van Vranckrijck tegen den Roomschen Keyser heeft gedaen door ‘t breecken van de twintig jarige Treves: Op de Stemme: Van Trompet en Marijn. Men hoort den trommel slaen, Op der Hollandtsche baen, Dat men ten strijd sal gaen, Om Vranckrijck t’atakeere, Sa vecht van nu met spoedt, Strijdt voor ‘t Oranjen bloedt, Op dat gy mooght flooreeren. Keur-Vorsten t’alle kant, Doet Vranckrijck weederstant, En jaeght hem uyt u Lant, Wilt ‘t Keyser-rijck bewaren, Dat vry het stael gereet, Want hy daer al blockeert, Veel Steeden komt vervaren.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
74 Spies heeft hy in pasant, Genomen in Duytslant, En heeft het noch beplant, Met twee duysent Soldaten, Heeft hy de Stad beset, Heel duytslant staet verplet, Wat sal ‘t hem mogen baten. Want ‘t is snu op de handt, Den vreede met duytslant, Al met den Turck pleysant, Om dat hy komt braveeren, Al in het Duyts gebiet, Dat den Keyser verdriet, Wilt hem doen retineeren. Koninck van Spanjen goet, Vreeckt oock ‘t onnosel-bloedt, Aen Vranckrijck metter spoet, Dat in de Nederlanden, Al van het Fransch gebroet, Gestort is metter spoet, Door Moorden en door branden. Den Leeuw al van Hollandt, Sal hem houden constant: Oranjen voort geplant, In ‘t hert van veel Soldaten, Die voor het Vaderlant, ‘t Stael nemen in de handt, Haer leven willen laten. Sa komt nu oock te veldt, Lottering gy vroomen heldt, U tegen Vranckrijck stelt, En wilt oock pretenderen, U Vaders Hartogdom: Dat den Haen wederom, Daer uyt wil retireren. Sa komt van alle kant, Van Oost en Zuyd-Hollandt: Komt mede heel Brabant, Laet Standers, Trommels roeren: Neemt Sabels in de handt, Strijdt voor ons Vaderlandt, Om oorlog te voeren.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
75 Sa Constapels met macht, Toont met vroome kracht, Den Franschen haen verwacht: En wilt dan lustig donderen; Al met het Grof Canon, Tegen Louis Bourbon, Dats ‘s haer mogen verwonderen. Mijn Zeeuwen met verstant, Strijdt mee voor ‘t vaderlandt, En komt gelijckerhant, Met al u oorlogs-magten, Van kruydt ende van loot, En schroom niet voor de doodt, En wilt geen vyant achten. Mijn Vriesen kloeck van aert, Die noyt en zijn vervaert, Sa nu geen moeyten spaert, Om buyten roof te halen, Van ‘t vyantsche gebiedt, Sa toont nu g’en verdriet, Ick sal u ‘t wel betalen. Sa sa Matrosen al Aen boort met groot getal, En steeckt nu van de wal, En wilt de Zee bevrijen, voor al ‘t vyants gespuys, En dondert met gedruys, Godt wil ons al bevrijen.
De verdoolde Minnaer, sich beklagende over sijn bruydt: Stem: Van ‘t Vissertje. Ick ging my onlangs vermeyden, Buyten in ‘t groene gras, Ick sag aen geen groen heyde, Een meysje komen ras, ‘k Ginck na dat bloemke heenen treen, Door ‘t nat bedoude gras heen, Maer doen ick quam by haer, Wiert sy my strack gewaer ’k Was stracks tot haer genegen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
76 Maer siet was ‘t haest moe, Doen sag ick wel ter degen, Haer beenen ‘k weet niet hoe, Haer voetjes stonden recht verkeert, Doe heb ick noch gepracciseert, Op haer volmaeckt leen, Van boven tot beneen. Hoort vrinden na mijn reden, ‘t Stont so wonder net, Haer lichaem was besneden, Als een Spans ancker vet, Doen ginck ick reys na boven toe, Daer vont ick noch ick weet niet hoe, Twee Borsjes als een get, Het het stondt so wonder net. Mijn gesicht ginck ick wende, Na haer gekloofde kin, bylo ‘t was sulcken ende, Ick wierdt schier dol van sin, Haer tanden zwart meer als gemeen, Haer lipjes rood als een schoorsteen, Haer asem tuycht so soet, Als gemeen een backhuys doet. Bruyn oogjes na het leven, Hadde mijn Lief gewis, So als men siet verheven, Somtijts een schellevis, Op haer neus stont een bult, Van ond’re seer net gekrult, Roode wangen daer by, Had mijn Lief als Rijstenbry. Ick met een goe Couragie, Mijn soete lief aen sag, Want sy had de krawagie, Oock mede eenen slag, Van de mal-molen wis, Sy stinckt vreesselijck na de vis, Ruyckt na ‘t geldt my wel verstaet, Als een koe na muskelsaet. Als ick dan leg te slapen, by so een schoone vrouw, En doetse niet dan gapen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
77 Of sy mijn byten wouw, Vint sy de deur somtijts in ‘t slot, Sy vliegt de schou uyt als een tot, Sy seydt adieu Monsieur, En laet my niet in ‘t getreur. Sou men vast niet loven, Sy is de eer wel weert, Wanneer men haer siet boven, Als een varckens steert, So netjes is haer hayr gekrult, Op haren rugg’ is sy gevult, Haer buyck die is so plat, Gelijck een Hamburger vat. Trommelen of scharmeyen, Noch snaren soet van klanck, Kan my niet meer verbleyen, Als haren soeten sanck, Als sy begint de moeye nol, Het gaet gelijck het kater-gelol, Dat dunckt u van mijn lieve bruydt? Daer meede is myn deuntjen uyt.
Een Nieu vermakelijck Liedeken, Stemme: Als ‘t begint. De boertjes maken vreugt en goede cieren, Als den oogst is in de schuur, Sy gaen met haer boerinnetjes te vieren, En stellen ‘t soet al nevens ‘t suer, De beusem streckt te venster uyt, Men singt, en pjipter op de fluyt, Op pot en pan, Op glasen en kan, Op Rooster en schop, Op ‘t Kooren-vat, Op dit op dat, Op allerley geraes: Op Bommeltjes dos dos dos, Op Trommeltjes dob dob dob. Op Keteltjes tinck tinck tinck, So Martjes ‘t moet so gaen, Sa boertjes en Boetinnetjes valt aen. De opgetoeyde Iuffers van de stede, Die weten altijdt wat te doen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
78 Sy parssen en bringen haer leven, En vreemde modes uyt fatsoen, Sy sparen ‘t uyt de mag’re darm, En hangen ‘t goetje aen den arm, Met drolletjes, En bolletjes, En bakertjes, En schakertjes, veel duysent modetjes, Al la bosier, Al la Mannier Al la si schaer, Al la galjaer, Gemaeckte popjes, ‘t Zijn opgepronckte Iuffertjes. Soldaten Land-verdervers ruyge gasten, Sy doen den Huysman veel verdriet, Als sy boeren schuur of Kaer aen tasten, So is ‘t dat men so moedigh siet, Maer als den Tamboer allarm slaet, Den leger in slach-order staet, Door dom getier, Door vlam en vyer, Door hagel en kruydt, Valt op de guyt, En pief pof paf, De beenen af, van ‘t leven berooft, Men trappelt in ‘t vloedt, Allarm, allarm, Men set soldaet in ‘t gat, Sy kiesen ‘t hase-pad. De losse Maetjes en Oost-Indies-vaerders, Die hobbelen tobbelen op de zee, Het blijven Kapers en geen geldbewaerders, Al wat sy brengen al van de Ree, Het word in Wijn en bier verdaen, Het moet al door dat keelgat gaen: Men roockt en smoockt, Men schrijft en vrijft, Men singt en springt, Men danst en klinckt! De Vroutjes eeten Riet dan rijsenbry, Dan komter noch by: Een preutel Pastey,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
79 Een knorre pot vleys, Seer droog en fraey, Een Frickedel, van veyste-vel, Dat is de dagelijcksen kost, begooten met suer landse Most. De koopluy steken altijd vol angst en sorgen; Altijdt met de pen achter ‘t oor; Zy kibbelen van den avondt tot den morgen, Zy gaen van ‘t packhuys na het kantoor: Zo haest de spijs aen den tandt, Daer volgen brieven voor handt: van Schippertjes, En wippertjes, En ergo, En jergo, En rijen in karossen, Al goet van ebb’ en vloet, Ten eynde sy banckeroet. Notaris, Procoreurs en Advocaten, Drie vogels van een ve’er en pluym, Zy weten ‘t gelt uyt de beurs te praten, Als sy maer roeren haren duym: ‘t Is vrienden ick stel u een actie in, Ick stel u borgh voor gewin, Insinuatie, declaratie, Relique, Republique, Arresten, Requesten, Redicalen, die het geldt uytmalen, En maken en malen den buyl so plat, Dan krijgt men noch het Proces aen ‘t gat. Doctoors, barbiers, Meesters en Apotekers, Die smeeren met de salf eens op, Als sy maer ordonneeren warme bekers, Met een stuck papier daer op, De Maeg word een kruyd winckels kas, vol Compost en vol viesen bras, van Principe, En arreme, Al la breser, Al la Galjer,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
80 Al la kuyser, Al la Galjet, Al la broer op, ‘k Voel liever backer brouwer in de Pot. Ick hou het met ons slechte boertjes, boertjes en boerinnetjes bekant, Zy zijn verheugt, en sy zijn niet boertjes, Zy houden het goedje by de hand, Haer dunckt dat sy wel heeren zijn, Al drincken sy bier en wijn, By Ereten en pol: En Peen en snort sport, Komt daer een Hammetje by, Dan zijn sy bly, En eeten de brey, En suypen de Wijn, Met Knelis en Trijn, Met Heyn en Stijn, Luyt en Quirijn Zijn vrolijck met malkaer, En hobbelen over hoop te gaer.
Boere Bruylofts Liedt. Stem: Arent Pieter Gijsen. Kyeren dats een leven, Een bruyloft in de Maay, Dats een volckjen al te baay Ia wel o lieve jaap, Men vecht en sloegh, Tot uchtend vroegh: Denckt eens om de ouwe paap. ’t Was Iaap Klaas Bartels Iaapjen, Sen Trijn die is getrouwt, Maer denckt eens om dat aapjen, s Het een Traauring fijn van gaaut, En ‘t is een boerin als ‘t naaut, Noch het die pry, (Deer was ick by) Heeft de bruydegom toe snaaut. Meeuwes Iochem Tijssen, En Iaap Ian Keessens Ian, En Willens Ian Iaap Gijsen,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
81 En die wedden om een kan, Dat de bruydt had boven an Haer lefter knie, Ien vrat, en die Niet weesen an ‘er man. Ionge Piet Ian Frangsen, Die had allien ewet, Teugen die drie mangsen, En hy won ‘et noch by get, Want ick heb ‘er op gelet; Maer Kees Ian Piet, En Teeuwes Griet, bloedt die hadden sulcken pret. De bruydegom Heyn-Klaes Luytjen, Die say ick word’ so groen, kom Trijn je bent mijn bruydjen, Geeme nou ereys een soen. Wet nau seyse ‘k wil niet doen: Die lebbige Teef, Trock ‘er mongt wel scheef, ‘k Raedje seyd niet soo koen. Keesje Piet Ian Ioosten, De bruydegom sen speelmaet, Die saay, wel is dit troosten, seg mijn lieve Kameraet? Hoe komt doch de bruyd so quaet? Maer Kees Rabboort, saay de bruyd die lijckt verstoort, Daer op word’ y strack evaet. Gijsjen Iacob Klaessen, Dat was de bruyd ‘er broer: Die greep hem by sijn haressen, En hy smeet hem op de vloer, Doe quam ouwe Kees de boer, Maer juyst sen wijf, die hiel hem by ‘t lijf, Lae me los saayd’ yse hoer, de bruygems vaer die greep ‘em. Ten eersten by sijn rugg’, Hy smeet ‘em en y kneep em, En y saay je duyvel seg: Isser dy wat in de wegh?
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
82 Hy krabb’ en beet, Hy riep en kreet, En y sayje honsfot leg. Ionge Ian Iaap Gijsen, Die trockse van malkaer, Ick selje dat wel wijsen, Say daer op de bruydt sen vaer, En y greep hem by sen haer, Sel stou ‘t me doen, bestou so koen, Satdy jonge dat komt raer. Ionge Ian ontdraayd’ em, En kreeg ‘t ruyn van stal, Hy sprong te rug en zaeyd’ em Komtje hont, waer is je gal, Sta by gort nou maer iens pal, Maer Iaepje liep, En Ian Iaep Gijsen riep, Loopt begort niet benje mal. Keesje Piet Ian Ioosten Say teugen Ian hoor hier, ben jy nou van de boosten, Wel me dunckt dat lijckt wel schier, En y greep een hout van ‘t vyer, Hy waer wel leep, Maer y kreeg van Ian een kneep, Dat y wimmeld’ns een pier. Ten eersten raeckten ‘t huysje, Alliens as in de vrangt, Want Iochems Knielis Luysje, Wierp de kolen met een hangt, Over al schier aen de wangt, Die bruydt die schrouw, Is dit mijn trouw, Was ick nu maer aen een kangt.
Drinck-Liedt. Voys: Lestmael als ick lag en sliep. 1. Laet ons nu eens na de zwier, drincken een dronck helder bier, dat is voor den dorst,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
83 Als ter degen Is belegen, Dan is ‘t voor den dorst: Smeert de keel en salft de borst. 2. Wijn die is van lichte stof, Dat is oock heel Vranckrijcks lof, Bier, bier, helder bier, Is van krachten, Hoeg te achten, Bier, bier, helder bier, Dat maeckt ons de brouwer hier. 3. Wijn is oorsack van krackeel, Bier is daer toe veel te eel: Wijn die toont wel net, Voor de Fransen, Schrale hansen, Wijn die toont wel net, Maer het bier maeckt dik en vet. 4. Bier dat is de kracht van ‘t mout, Daer een yder veel van hout, Siet eens wat het doet: ’t Kan by teygen, U verheygen, Siet eens wat het doet, ‘t Voed het lijf en sterkt het bloet: 5. Siet wanneer m’er wel op acht, Geeft het lichaam groote kracht, Siet eens na een Mof, Grof van leden, En van zeden, Sie eens na een Mof, ‘t Is een Vent gants dik en grof. 6. Bier is voor ‘t vergift van Wijn, ‘s Anderdaegs een medecijn, En van krachten rijck, Wie soud’ trachten, Te verachten, ‘t Is van krachten rijck En den Nector schier gelijck.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
84
Pronckende Dienst-meysjes klap. Stem: Lestmael twee gelieven, &c. Les ginck ick spanceeren, In de Uyle vlucht, Want ick hoorden geeren, d’Een of d’ander klucht, ‘k Liep door Straet en Stegen, Langs de stille wegen, Maer ick hoorde gewach, ‘t Was al over negen, Wanneer ick dat sagh. Twee dienst-meysjes komen, Gaende met malkaer, Onder by de Boomen, Daer ick ontrent waer, d’Een die seyde Grietje, Dat was Angnietje, Wel hoe vaerje in u huer, ‘t Is heel wel sey Grietje, ‘t Valt ‘er mijn niet suer. ’t Is het eerste jaertje, Dat ick ‘er heb gewoont, By een Weeuwenaertje, Die my wel beloont, ‘k Dacht niet van mijn leven, Dat het soo kost geven, Als men so wat buyten wint, ‘t Staet niet al geschreven, Hoe ‘t Meysje vind. Seecker Angnietje, g’hebt my wel geraen: Maer hoort lieve Grietje, ‘t Stont my wonder aen: d’Aldereersten weke Quam Sinjoor gestreke: En hy seyde, Angeniet, ‘k heb u eens te spreken, ‘k Dacht wat dat bediet. Daer is een ducaetje, Koopt ‘er yets wat voor, Hy ley daer een praetje,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
85 Ick sey, danck Sinjoor: Na een twee drie dagen Quam hy weder dragen, En brocht my twee stricken reyn: Maer ick dorst niet vragen Of het sijne zijn. Dit was so vier weken, My heeft toe-gesteken, Dat ik al nam an, Koussen, schoenen, rockjes, Och hy haddet drockjes, Met een kapje zwarte tip: Ick ginck maken lockjes, Als een Venus knip. ’k heb mijn alle dagen, Mooytjes opgeset, Dus komt het te slagen: So ick maeck het bedt, Dat hy komt geslopen, Vindt mijn boesem open, ‘k Maeckten om de leus gestoey. ‘k wou het niet ontloopen: Want ik wierdt niet moey. Dat was ‘t eerste reysje, Lieve Angeniet, Maer sint die tijdt meysje, ‘k Loofje mijn wel siet, ‘k heb al overwonnen Hondert ducatonnen, Want Sinjeur heeft mijn wel besint: ‘k Sal nu stellen konnen Seecker soete kindt. Ia, so moet men ‘t halen Lieve soete Griet, Als men pronck en pralen Wil, en hebben niet. ‘k Selje eens verklaren Hoe ick ben gevaren: Mijn Meester heeft een wijf, Die wat oud van jaren. Is, om tijdt-verdrijf. ’t Is nu wel drie jaren
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
86 Dat hy by hen woon, ‘k wilje wel verklaren, Dat ick meenig kroon, Dick van hem ontfinge, Stricken, goude ringen, Alderhande frayigheydt, ‘k Selje mijn dingen Laten sien, o meyt. ’k Quam lest eens geloopen, Boven op ‘t Cantoor, Om hem af te roepen, Hy seyd’, Meysje hoor, Ick seyd’, Meester knapjes, Ziet de Vis wort slapjes, En Me-Iuffer siet en wacht, Betraptsen ons strackjes, Sy is ‘t spel verkracht. ’k Kreeg twee ducatonnen, En noch wat kleyn geldt, Was ‘t niet wel gewonnen, Als men het soo stelt, Weetje wel ‘k sal trouwen, Om de twist te schouwen: Want het Wijf is hallef beus, ‘t Schijnt dat mijn Iuffrouwe, Hallef heeft de leus. Maer wie selje krijgen? ‘t Is een Snijder kindt: Dochje moet het zwijgen, Een Sinjoor bemint, Kan dan somtijdts komen, Dus is ‘t voor genomen: Och men doet veel om ‘t goedt, ‘k heb dan niet te schroomen; Want het is een Bloedt. ’k Kost ‘t niet langer hooren, En mijn verdroot ‘t staen, ‘k Liet mijn van haer hooren, En ick sprack haer aen, ‘k Zeyd, wel soete Meysje, Die so meenig reysje, Met Meester hebt gedaen:
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
87 Doch die valsche Prietjes Zijn doen voort gegaen. ’k Docht en zwoer gants kronen, Gaet het so aldaer: Als de Meysjes woonen By een Weeuwenaer, Of by groot Sinjoortjes, Draeght men so de boortjes, Stricken quicken wat men siet, Komt dat van de boortjes, Wegh dat dient mijn niet. Liever dan een meysje, In haer naeckte hembd, Die haer poesel vleysje, Niemant heeft geschent, Kuysheyt wil ick minnen; ‘k Ley eerst ook mijn sinnen Aen een meysje vol van pracht, Wegh, Wegh drommelinnen, ‘k Werck liefts al mijn macht.
Een Nieuw Wiege deyntje gesongen door een Minnemoer van de Prince van Wallis, leggende in sijn France Appartement. Voys: Nu wiegen, nu wiegen, nu wiegen wy. Wel Prinsje van Wallis, hoe slaept ghy niet? U wiegen, u wiegen, en u wiegen wy, Wel waerom maeckt gy ons sulck verdriet? Dat segget my, wat let u te schreeuwen, Te gapen en te geeuwen? Dat komt niet by. Wat schorter de gewaende Konings Soon? U wiegen, u wiegen, en u wiegen wy, Of krijtje dus om u Vaders Troon, Die is hy al quyt, Oranjen Verheven, Is die gegegen, Dat ons seer spijt. Wel sus, sus, mijn lieve Koninckje sus, U wiegen, u wiegen, en u wiegen wy, Gesupponeert Prinsje hoe veerje dus,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
88 Gy zijt immers, De France Heeren, U seer respecteeren, dus weest maer bly. Wel lieve Schaepje hoe krijtje nu dus? slaep U wiegen, wiegen, u wiegen wy, Ick sal u voeren met France pap, Komt eetet maer vry, Geen Engelse podding Noch Schotse hodding, Maer France bry. Wel mach het niet helpen al wat ick begin, U wiegen, u wiegen, en u wiegen wy, Het Molenaers hoofje dat steeckt ‘er noch in, Ick hadde gedacht, De France Pottagie, Had beter couragie, In u gebraght. Ick bidd’ u kleyn Wallisje weest doch stil, U wiegen, u wiegen, en u wiegen wy, Ey doet het om Pater Peters wil, Die stondt u mee by, Doen gy gebooren, Wierdt ofte verkoren, Gelooft mee vry. Hier staet een jong Fransje, gy kleyne druyt U wiegen, u wiegen, en u wiegen wy, Dat sal met u speelen, als slaepje is uyt, Dus slaept als een man, Een kleyn half uyrtje, Een soet avontuertje, Vertel ick dan. Wel soet Prinsje weest dan verblijdt, U wiegen, u wiegen, en u wiegen wy, Om dat gy niet in Engelandt zijt, Want ‘t Parlament, Met al sijn Heeren, Dat soud’ u doen keeren, Na u Vaders tent. Sacht, sacht, want word het den Koning gewaer, U wiegen, u wiegen, en u wiegen wy, Hy jaeght u wel weer na u eygen Vaer, Dus hout u gemack, En wilt niet krijten, De Paters Iesuyten, Die komen hier strack. Wilje niet slapen kleyn kleuter segh? U wiegen, u wiegen, en u wiegen wy, Of krijtje, om dat u Meuletje is wech, ‘t En is geen noodt, Ick ging ‘t wech steken, Om dat ‘t niet sou breken, Komt op mijn schoot.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
89
Een aerdig Nieuw Liedt. Stem: Ick bender getrout, dat myn, &c. Och Dochter hoe hangen u Borsjes soo bloot, Men sietse tot aen de Tepel, Schaemt ghy u niet, Dat men het siet, De klock hangt bna de klepel la la, De klock hangt na de klepel. Ach Moeder het is den nieuwen tijd, Gy hebt my nooyt verboden, Ick soek eenen Man, Ik kander niet an, Het isser de nieuwe mode la la, Het isser de nieuwe mode. Dat heeft u Zijde Sjerrip gedaen, U Leetjes en Lakette, De Peerlen vals, Om uwen hals, En alle u Braselette, la la, En alle u Braselette. Dat heeft’er mijn Moeder altijd benijd, Al gaen ick my maer blanckette, Al ben ick niet schoon, Ick stel mijn ten toon, Ick bender van de Bruynette, la la, Ick bender van de Bruynette Dat ick’er een Zijde Tabbert draegh, Met schoone geslage kanten, Die ick hebbe gesnuyt, Van menigen guyt, En oock van onse klanten, la la, En oock van onse klanten. Het heeft’er mijn moeder geen gelt gekost, Dat konde sy wel bemercken, Mijn boecksjen is net, Met Goud beset, Daer ick mee gae ter Kercke, la la, Daer ick mee gae ter Kercke. Dan komt’er mijn dochter ter kercken uyt, Al quam sy daer uyt een doosje, So meenigen strick,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
90 So menigen quick, Achter op ‘t gat een Roosje, la, la, Achter op ‘t gat een Roosje. Dan moet men de witte kousjes sien, Tot boven al aen de kuyten, De Schoentjes gekoort, Met silver geboort, Daer na sien loose guyten, la la, Daer na sien loose guyten. Dan staet ‘er mijn dogter al in de deur, Of sy haer wou verruylen, Och Vryertje loop, Ick staender te koop, Op mijnder sneeu witte Muylen, la, la, Op mijnder sneeu-witte muylen. Al isser mijn Vader een Ambachtsman, Een Pelser, of Linne-wever, So wil ick nochtans, Gaen wagen de kans, En proncken gelijck een Kever. Al is mijn dochter fraey opgeset, Veel beter als hare gebueren, Die geeft te verstaen, Iongsmans komt aen, Ick h4eb’er een Kamer te huere, la, la, Ick heb’er een Kamer te huere.
Een Amoureus Liedeken, van het Lollepotje. Stem: Och hoe soet is ‘t Kloris u te, &c. Ionge Dogters en de Weduw-Vrouwen; Ick wil u al te mael eens waerschouwen, Dat gy na de Marckt nu moet loopen, Om een nieuwe Lollepot te kopen. Want de Winter komt ons nu op handen, Doet het vuer in ‘t Lollepotje branden, Om u teere voetjes te verwarmen, Het doet deugt tot u armen Propre Meysje ick seg u sonder gecken, Met u Voorschoot kont hy hem bedecken; Als u Lief dan komt met groote koude,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
91 De Lollepot kan u geselschap houden. Proper Meysje, het kan u gebeure, Dat gy ‘s avonds stont al in u deure, En verwacht u Lief met koude handen, Laet hem oock wat warmen, het en is geen schanden Maer gy moet uLollepot vast houwen, Want de Iongmans zijn sulcke Rabouwen, Dat sy dan wat beginnen te maken, Dat gy u Lollepot niet laet vallen. Want het is gebeurt dat ons Katooken, So is haer Lollepot gebroken, Ian seyd’se, de drommel mach u wel halen, Segt wie sal nu mijn Lollepot betalen? Wel wat dunckt u van ons Ian de manken, En hy riep, licht heb ick noch twee blanken, Hy ginck op de hoek van ‘t Haring-straetje, En kost weer een Lollepot maetje. En wat dunckje van ons Ian die mancke, Ons Katolie mag hem wel bedancke, Want hy siet het Meysje al te geeren, Dat sy kouwd’ leet, seker ‘t sou hem deeren. Hout de Lollepot wel in waerden, Sy komt wel te pas, is ‘t om te braden, Appelen, Peeren, Eyers en Karstanje, En gy warmt oock voeten en handen. Hout het Lollepotje nu wel in waerden, Hoewel het is gebacken van Potaerden, Somers sult gy hem in een Kist doen steken, Om dat jy jou Lollepot niet sult breken. De Lollepot heeft van oude tijden, Meenig Meysje dickmaels doen verblijden, Om dat hy so de Kouw kan geneesen, Daerom wordt de Lollepot gepresen.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
92
Minne-Droom. Stem: ô Koninck Karel weest gegroet, &c. Ick doomde dees voorlede nacht, Dat my de minne-stoocker bragt, Omtren het Koetsje daerje ruste, En dat ick leunend’ op de spond’, Mijn mondtje druck traen u mondt, Ia duysentmael u lipjes kuste. bis Maer laes de vrees en acherdocht, Van dat ick u verstooten mocht, Die stremde ’t bloet al in mijn adere, Ick kreegh mijn voetjes onder deck, Doen ginck u montje trecke beck, Van handt of vingeren te naderen. bis. Wat maeckten wy daer soet alarm, Gestrengelt beyde arm aen arm, Wat kriele brandt, Wat kriele voncken, Doe sy besturf en ick besturf, En ‘t geen ick nu niet seggen durf, Ick soop my in u stralen droncken, bis. Maer laes het blinckent morgen licht, Beroofde my u soet gesicht, Ick socht u, maer gy waer verdweene, Ick sloegh ‘t gesicht rontom met schroom, En merckte dat het was een droom, Die my al slapend’ was verschene. bis.
Een Klucht’gge Vryagie, tusschen een Ionge Dochter, ende Oude Man, Stem: Op een nieuwe Opera. Oude Man. Ach schoon Cato, Ick kom u trouwen vragen, Want veel Meysjens klagen, Over Cupido, En door dees pijn, Sag ick een Meysken schreyen. Om getrout te syn, En door dees pijn,
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
93 So kreegh ik medelyden, Met u schoon Catijn. Wel lieven Heer, Spreeckt gy noch van te paren, Gy zijt te oud van Iaren, Ey vertreckt Grampeer, Wech, wech, terstont, Ick sie dat gy u handen, Niet meer roeren kont, Wech, wech, terstondt, En gy en hebt geen tanden, Meer in uwen mont. Wel gy sottin, Sult gy my dat verwijten, ‘k Sal u te minder byten, Stelt dat uyt de zin, Als een Madam, Sult gy gaen in het zijden, En weest niet niet so gram, Als een Madam, Sult gy met my gaen rijden, Aldersoetste Lam Wech wech van hier, Grampeer u oogen lopen, En u neus die is bedroopen, Gaet sit by de vyer, ‘k En ben niet sot, My te gaen begeven, Met een rochelpot, ‘k En ben niet sot, Grampeer u leden beven, Aen u baert komt snot. O schoon Caetlijn, Ick sal my doen Barbieren, Dan sal mijn gesicht vercieren, Alderliefste mijn, Ick heb noch goet, Om mee te dommineeren, Als het wesen moet, Ick heb nogh goet, Wilt dat considereren, Dat veel versoet.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
94 Het sou wel gaen, Het geldt sijn fraeye saken, Maer u blaeuw en mag’re kaken, En staen my niet aen, Ey ey Grampeer, Gy soeckt wat jongs te kiesen, En so doe ick mee, Ey ey Grampeer, ‘k Soud’ by u bevriesen, Laet my doch in vree. Hoort schoon Catelijn, Wilt gy my soo blameeren, Ick sal u gaen quiteeren, ‘t Sal u soute zijn, Spreeckt niet so stout, Laet my troost verwerven. Eer dat ‘t u berout, Spreeckt niet so stout, Anders sult gy sterven, Moeten ongetrouwt. Patientie dan, Laet het Contract dan schrijven, Liever dat soud’ blijven, Altijd sonder man, ‘k heb nu den tijdt, Al van de veertig jaren, Lang genoeg gebeyt, ‘k heb nu den tijd, En daerom wil ick paren, Eer ik hem ben quijt.
Eynde.
Register. A. Adieu schoon Rotterdam
Pag. 24
Ach hoe soet is ‘t Cloris u te minnen.
27
Adieu schoon Lief nu moet ik gaen varen. 62 Ach schoon Cato.
92
B. Bien Roy Louys wat gaet my aen.
49
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
D. Daer ginck een Meysjen al langs de kant. 25 De winter is voor by gestreken.
31
Diana mijn overschoone fleur.
33
Das dich jeyts dat Mauslein bies.
36
De Meysjes, de Meysjes.
41
Den soeten tijt die is voor de hant.
45
Den Harpen-slager Arion.
46
Daer was’er een olicken Schachelaer.
69
De Boertjes maken vreugt en goede cieren.
77
G. Gy Minnaers so men siet.
22
Goeden avondt Neeltje.
60
H. Het was’er een arme Bedelaer.
13
Hollanders ende Zeeuwe.
54
I. Ick die altijdt in branden moet leven.
18
Ick groet u Herderin.
39
Ick ginck my onlangs vermeyden.
75
Ionge dochters ende Weduwe-vrouwen. 90 Ick droomde dees voorlede nacht.
92
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
K. Komt schoonste Min-Godin.
8
Komt luystert vrienden ick sal u verhalen. 71 Keperen dat ‘s een leven.
80
L. Lestmael vryden ick een diertje.
7
Lestmael ginck ick my vermeyden.
9
Lestmael in ‘t rijden van so koele morg. 29 Lest sou ick my buyten wat vermeyden. 56 Laet ons nu eens na de zwier.
82
Lest ginck ick spanceeren.
84
M. Matroosje die de Zee bemint.
16
Maer Ian hoe gaet gy nu altijdt.
20
Mijn Engel is vol deugde.
35
Men hoort de Trommel slaen.
73
N. Nu Voerman jaeg so dapper niet.
44
O. O Hoeren, wat voel ick groote pijn.
11
O groote God op uwen Throon zijt geseten.
66
Och dochter hoe hangen u borsjes so bloot.
89
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy
P. Philidaetje hoe lang is ‘t geleden.
66
S. Salder niet een glaesjen zijn?
58
‘t Schijnt de werelt is in roer.
68
T. Troosje mijn Liefje uytverkooren.
30
W. Wanneer de klare Son begint te klimmen. 51 Wie heeft oyt van sijn tijdt.
52
Wel Prinsje van Wallis hoe slaept gy nog. 87
Z. Zie zoo; zie zoo; zie zoo; zie zoo.
3
Za za Liefhebbers komt nu voort.
14
Za maeckt vreugt aen alle kant.
64
Eynde.
Den Italiaenschen quacksalver, ofte de nieuwe Amsterdamsche Jan Potazy