Leesonderzoek: Merlijn en Sunita Inhoudsopgave:
Voorwoord Deelvraag: Wat zijn de verschillen in leesattitudes tussen jongens en meisjes? Beschouwing: Leesattitudes tussen jongens en meisjes verschillen! Verschillende leesattitudes in kaart Verschillende leesattitudes in kaart door middel van een grafiek Lees enquête Bronvermelding Deelvraag: Wat is de motivatie om te lezen voor VMBO leerlingen? Onderzoek Conclusie Resultaten enquête Bronvermelding
Onderzoek leesvoorkeuren jongeren Hier het onderzoek wat we hebben gedaan naar het leesgedrag en leesvoorkeur van jongeren. De hoofdvraag waar we ons mee bezig hielden is de volgende. ‘Hoe wordt de leesvoorkeur van jongeren in de leeftijd van twaalf en vijftien jaar bepaald?’ In eerste instantie gingen we een vijftal mensen aan de slag. Ieder met zijn eigen deelvraag en onderzoek stuk. Al snel bleek dat een aantal van ons de deadline niet haalden. In overleg besloten Sunita en ik toen om onze delen samen te voegen en dit als ons onderzoeksverslag in te leveren. In dit onderzoek houden we ons bezig met de volgende deelvragen: “Wat zijn de verschillen in leesattitudes tussen jongens en meisjes?” Hier zal het eerste deel van het onderzoek over gaan. Sunita heeft zich hier in verdiept. Het tweede stuk heeft als deelvraag: “Wat is de motivatie van leerlingen op het VMBO om te lezen. Waarom lezen ze? Welke boeken kiezen ze en waarom? ” Voor dit onderzoek hebben we artikelen en onderzoeken geraadpleegd als bron voor informatie. Ook hebben we een enquête afgenomen en de resultaten verwerkt in het onderzoek. Hieronder volgt het onderzoek in zijn geheel.
Deelvraag: - Wat zijn de verschillen in leesattitudes tussen jongens en meisjes? Hypothese De leesattitudes tussen jongens en meisjes verschillen! Ik verwacht dat mijn onderzoek hiervan praktische situaties zal aangeven met concrete voorbeelden. Hierbij zal ik voldoende informatie krijgen over wat ze lezen en waarom ze lezen om de verschillen in leesattitudes tussen jongens en meisjes in kaart te brengen. Beschouwing Wat zijn de verschillen in leesattitudes tussen jongens en meisjes? ‘Leesattitude staat voornamelijk onder invloed van het geslacht: meisjes scoren hierop positiever dan jongens. Dit hangt samen met een eerdere ego-ontwikkeling en een hoger niveau van reflectie bij meisjes’, Aldus Nelck- da Silva Rosa en Schlundt Bodien (Leesmonitor.nl) Volgens de onderzoekers Tellegen en Frankhuisen (leesmonitor.nl DE FEITEN 2002), hebben meisjes op alle leesgebieden voorsprong op de jongens. Ze zijn vaardiger in lezen, vinden lezen leuker en lezen ook meer dan jongens. Naast speciale aanleg voor taal en communicatie, is de oorzaak de onderliggende gedachte om te lezen. Het stillen van honger naar kennis en informatie blijkt voor zowel jongens als meisjes even groot. Maar meisjes lezen om hun humeur te reguleren. Als jongens met die intentie lezen, zijn ze vooral op zoek naar spanning en beroering. Daarnaast lezen meisjes onder andere om hun saaiheid aan te vechten, voor het krijgen van een rustiger gevoel, om afleiding te zoeken of om van hun eenzaamheid af te komen. Tellegen en Frankhuisen vinden ook dat de leesattitude in sterke mate afhankelijk is van het leesgedrag. Op basis daarvan zouden meisjes vaker moeten lezen dan jongens. Er zijn hierover geen actuele cijfers beschikbaar voor kinderen. Daarentegen voor volwassenen wel. Vrouwen besteden per week 25 procent meer tijd aan gedrukte media dan mannen. Dit verschil komt voornamelijk door boeken met fantasie. Meisjes lezen meer voor hun stemmingsregulatie en vinden boeken met de volgende genres, spanning en romantiek leuk, terwijl jongens science fiction en geweld positief waarderen. Tevens geldt voor meisjes in sterkere mate dat ze onder andere de boeken voor school met plezier lezen. Ze lezen voor de ontspanning, voor de structuur, empathie en verbeelding. Zo laten meisjes duidelijk het verschil van het vrijetijdslezen en het verplichte lezen zien. Meisjes in Nederland lopen ongeveer een jaar voor op jongens. De kloof groeit naarmate kinderen ouder worden. In het voortgezet onderwijs openbaart de kloof zich voornamelijk bij lezers die minder vaardig zijn. De verschillen tussen jongens en meisjes zijn in het vmbo groter dan op de havo en het vwo. Tevens vinden jongens lezen minder leuk, minder nuttig en minder belangrijk dan meisjes. Ze lezen ook minder vaak en minder lang. Factoren die de leesvaardigheid beïnvloeden Enkele factoren volgens de onderzoekers Kordes, Bolsina, Limpens en Stolwijk (Resultaten Pisa 2013, Praktische kennis en vaardigheden van 15- jarigen) die de leesvaardigheid beïnvloeden: Geslacht
Volgens de leesvaardigheid onderzoeken PIRLS en PISA zijn meisjes betere lezers dan jongens. Ze scoren al vanaf hun tien jarige leeftijd gemiddeld zes punten hoger (jongens 543 punten en meisjes 549 punten). Deze score geeft aan dat meisjes op vijftienjarige leeftijd gemiddeld 27 punten hoger staan dan jongens (jongens 498 punten en meisjes 525 punten). Meisjes zijn zowel beter in het verwerken van informatie en het maken van interferenties als in het interpreteren en evalueren van informatie (Netten, Droop, Verhoeven, 2012). Zo doet een vijftienjarig meisje het beter op de volgende onderdelen: het zoeken en vinden van informatie, het interpreteren van teksten en het reflecteren op en evalueren van teksten (Gille, Loijens, 2010). Leerprestaties De leerprestaties van zowel jongens en meisjes zijn in de loop der jaren naar elkaar toegegroeid. Dat komt niet omdat jongens leesvaardiger worden, maar omdat de leerprestaties van de meisjes achteruit zijn gegaan. Tussen 2003 en 2006 groeide de seksekloof wel. Jongens gingen in deze periode slechter lezen. Daarentegen waren de prestaties van de meisjes hetzelfde gebleven. Jongens en meisjes hebben verschillende leesattitudes! Uit mijn onderzoek constateer ik de volgende factoren: meisjes worden beïnvloed door de vriendenkring en ouders, meisjes zijn gevoeliger voor stimulans door docenten op school, meisjes zijn fantasierijker dan jongens en jongens kiezen eerder voor computerspelletjes dan lezen. Tevens kwam in dit onderzoek naar voren dat meisjes lezen, wat genre betreft, graag boeken over liefde, fantasie en humor. Terwijl jongens meer over griezel, science fiction en oorlog kiezen. Het genre ‘avontuur’ lezen zowel jongens als meisjes. Een ander verschil uit mijn praktijkonderzoek blijkt dat de attitude van meisjes uitgaat naar tijdschriften en van de jongens naar stripboeken. Zowel jongens als meisjes vinden informatieboeken interessant. Kranten worden niet veel door jongeren gelezen. Deze worden alleen gelezen als het moet van de docent op school. RVC De Hef, waar ik werkzaam ben, heeft in het vmbo de basis- kaderberoepsgerichte leerwegen en leerwegondersteunend onderwijs. Het vmbo slaat een brug tussen het basisonderwijs, middelbaar beroepsonderwijs en het bedrijfsleven met afspraken voor doorlopende leerlijnen. Het merendeel van de leerlingen is van allochtone afkomst. Deze doelgroep vindt dat lezen heel belangrijk is op het gebied van taalontwikkeling, kennis van de wereld en woordenschatuitbreiding. Ook wordt toegegeven dat vooral jongens meer voor sport en computerspel kiezen dan lezen. Zo zijn negen van de tien jongens zijn ook niet lid van de bibliotheek. De meisjes daarentegen vinden lezen wel leuk, maar vinden dat er vanuit school weinig stimulans is. Een mediatheek op school is zeer gewenst. Al met al, mijn oordeel en mening naar aanleiding van het onderzoek is dat interesses en behoeften van jongens en meisjes verschillen. Het is een oud onderwerp dat te verklaren is uit levensomstandigheden, waarden en normen oftewel socialisatie. Het feit blijft dat de gewoonten, motivatie en interesses verschillend zijn. Wat leesgewoonten betreft kunnen meisjes langer geboeid lezen, dan jongens. Meisjes nemen het initiatief om hun saaiheid aan te vechten. Daarentegen zijn jongens meer gefocust op computerspel en sportactiviteiten. Zo wordt er bij jongens van huis uit geen leesgewoonte ontwikkeld, welke invloed heeft op de leesmotivatie. Hierbij ziet het merendeel van de leerlingen het nut van lezen wel, op het
gebied van taalontwikkeling, kennis van de wereld en woordenschat uitbreiding. Echter vinden ze het tegelijkertijd vermoeiend, vermoedelijk door tijdnood en onvoldoende leeservaring. Ouders en de basisschool kunnen een steentje bijdragen aan de leesmotivatie. Aansluitend hierop zijn de interesses, zoals eerder genoemd ook verschillend.
Verschillende leesattitudes in kaart Praktijkonderzoek (leesenquête ingevuld twintig jongens en twintig meisjes) Leesgewoonte Uit mijn praktijkonderzoek komt naar voren dat er zeventien meisjes thuis lezen zowel alleen, met broer, zus of ouders. Daarentegen lezen dertien jongens thuis. Er zijn dertien meisjes en acht jongens lid van de bibliotheek. Daarnaast zijn zeventien meisjes en dertien jongens vroeger voorgelezen. Er wordt thuis regelmatig over boeken gesproken bij dertien meisjes en zes jongens. Het lezen geschiedt wekelijks en maandelijks bij twintig meisjes, terwijl dat bij dertien jongens gebeurt. Motivatie Al de twintig meisjes zijn gemotiveerd tot lezen, terwijl dat bij dertien jongens het geval is. Aansluitend daarop zijn er tien meisjes die van huis uit gemotiveerd worden om te lezen en vier jongens. Daarbij zijn er tien meisjes die uit eigen initiatief gaan lezen, terwijl dat bij slechts één jongen het geval is. Twaalf meisjes en vijf jongens vinden dat ze op school door docenten gemotiveerd worden. Interesse Zestien meisjes en acht jongens zien de intentie van lezen in kennis, taalontwikkeling en plezier. Hierbij vinden vijftien meisjes en acht jongens het lezen in de Nederlandse taal leuk. Ook vinden tien meisjes jeugd- en informatieboeken leuk, terwijl er vijf jongens zijn die strip, krant en tijdschrift leuk vinden. Tevens kiezen vijftien meisjes boeken op genre, titel en illustratie, terwijl deze situatie zich speelt bij twaalf jongens. Daarnaast vinden acht meisjes en vier jongens het lezen van gedichten leuk. Dat het lezen nuttig is op het gebied van taalontwikkeling en woordenschatuitbreiding zien veertien meisjes en twaalf jongens in. Zeven meisjes en vier jongens vinden dat het leesplezier moet toenemen vanuit de school. Conclusie De leesattitudes tussen jongens en meisjes verschillen! Uit mijn onderzoek is er met behulp van de leesenquête gebleken dat er verschillen zijn in leesattitudes tussen jongens en meisjes. De praktische voorbeelden over wat ze lezen en waarom ze lezen heb ik al eerder beschreven en geconcretiseerd in de onderstaande grafieken.
In de onderstaande grafieken zijn de leesattitudes tussen jongens en meisjes naar aanleiding van mijn onderzoek af te lezen: 25
20
15
10
5
0 Thuis lezen
Lid Bieb
Vroeger voorgelezen Praten over boeken
Hoe vaak lezen
Leesgewoonte (20 meisjes – 20 jongens leesenquête ingevuld) Meisjes: Jongens: Thuis lezen: met broer/zus, ouders of alleen Lid van bieb Vroeger voorgelezen: door ouders, iemand anders Thuis praten over boeken: soms/ regelmatig Hoe vaak lezen: enkele dagen in een week, maand, weekend 25
20
15
10
5
0 Lezen leuk
Eigen initiatief
Motivatie thuis
Motivatie school
Motivatie: (20 meisjes en 20 jongens leesenquête ingevuld) Meisjes: Jongens: Vind lezen leuk Besluit om te lezen: eigen initiatief (de rest volgens opdracht van de school, ouders) Motivatie vanuit thuis Leesmotivatie: op school door docenten
18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Lezen als doel
Lezen in Ned. Taal
Meisjes lit. / Jongens lec.
Keuze boeken
Interesse: (20 meisjes / 20 jongens leesenquête ingevuld) Meisjes: Jongens: Lezen als doel: kennis, taalontwikkeling, plezier Lezen in Nederlandse taal leuk Meisjes lezen: jeugdboeken, informatieboeken / Jongens lezen: strip, krant, tijdschrift Keuze boek: op genre, titel, illustratie 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Keuze op genre
Gedichten lezen
Lezen nuttig
Interesse: (20 meisjes / 20 jongens leesenquête ingevuld) Meisjes: Jongens: Keuze op genre Gedichten lezen Vindt lezen nuttig: taalontwikkeling, woordenschat uitbreiding Leesplezier: moet toenemen via de school
Leesplezier via school
Lees enquête 1 Algemeen Sekse: jongen / meisje Leeftijd : ……… jaar Leerjaar : ……………….. klas :………………… Schooltype : ……………………… Geboorteland : ………………………… Geboorteland ouders : ………………………… Lid van de bibliotheek : nee / ja
2 Leesgewoonte 2.1 Wie leest er bij jullie thuis wel eens een boek? Je kunt meerdere antwoorden aankruisen. o Vader o Moeder o Broer/ zus o Ik o Wij lezen thuis niet 2.2 Ben je lid van de bibliotheek en leen je wel eens een boek? o Ja, regelmatig o Ja, heel soms o Nee, maar iemand anders uit mijn familie wel (vader, moeder, broer, zus) o Nee, niemand uit mijn familie 2.3 Ben jij vroeger voorgelezen door je ouders of andere familieleden? o Ja, door mijn ouder(s) o Ja, door iemand anders uit mijn familie o Nee, ik ben nooit voorgelezen 2.4 Wordt er thuis over boeken gepraat? o Ja o Nee 2.5 Hoe vaak lees je? o Elke dag o Een aantal dagen in de week o Eén keer per week o Een aantal dagen in de maand o Een aantal dagen in het jaar o Nooit
3 Motivatie 3.1 Vind je lezen leuk? o Ja o Een beetje o Nee 3.2 Waardoor besluit jij om een bepaald boek te gaan lezen? Je kunt meerdere antwoorden aankruisen. o Ik kies zelf een boek uit dat mij leuk lijkt o Doordat een vriend of vriendin zegt dat het een leuk boek is o Doordat een familielid zegt dat het een leuk boek is o Doordat we het boek op school hebben behandeld o Ik lees nooit een boek o Anders, namelijk…………………………………………………………………………………… 3.3 Op welke manier word je thuis gemotiveerd om te lezen? Je kunt meerdere antwoorden aankruisen. o Mijn ouders hebben mij vroeger voorgelezen o Mijn ouders helpen mij bij het uitzoeken van boeken o Mijn ouders lezen zelf ook boeken o Wij praten thuis over boeken o Ik word thuis niet gemotiveerd om te lezen 3.4 Op welke manier word je op school gemotiveerd om te lezen? Je kunt meerdere antwoorden aankruisen. o Op school hebben wij een mediatheek o Op school zijn er leesmomenten ingepland o Mijn docent helpt mij bij het uitzoeken van boeken o Mijn docent besteedt aandacht aan voorlezen in de klas o Ik word op school niet gemotiveerd om te lezen
4 Interesse 4.1 Waarom lees je leesboeken? Je kunt meerdere antwoorden aankruisen. o Voor mijn plezier o Omdat ik mij dan kan inleven in iemand anders o Omdat ik iets wil weten over de wereld om mij heen o Omdat ik merk dat het goed is voor mijn taalontwikkeling o Het moet van mijn ouders o Het moet voor school o Anders, namelijk……………………………………………………………………………………… 4.2 In welke taal lees jij boeken? o Alleen in het Nederlands o In het Nederlands en in het Engels o In het Nederlands en in andere talen
4.3 Wat lees jij? Je kunt meerdere antwoorden aankruisen. o Leesboeken o Informatieboeken o Kranten o Tijdschriften o Stripboeken o Een religieus boek, zoals de Bijbel, de Koran of de Thora o Anders, namelijk……………………………………………………………………………………………… 4.4 Wat, van het bovenstaande (vraag 4.3), lees je het liefst? …………………………………………………………………………………………………………………………………… 4.5 Hoe kies je een boek? Je kunt meerdere antwoorden aankruisen. o Ik kijk naar het kaft o Ik lees de tekst op de achterkant o Ik kies op genre (thema van het boek) o Ik vind een bepaalde schrijver goed en lees daar boeken van o Ik kijk naar het aantal pagina’s o Ik hoor van een ander dat het een leuk boek is en dan lees ik het o Ik weet nooit waar ik op moet letten en heb altijd moeite met het kiezen van een boek o Anders, namelijk………………………………………………………………………………………… 4.6 Wat is je favoriete genre? Kruis maximaal drie antwoorden aan. o Avontuur o Liefde o Griezel o Drama o Fantasie o School o Science fiction o Sport o Western o Andere culturen o Detective o Religie o Geschiedenis o Reisverhalen o Oorlog o Sprookjes o Humor o Anders, namelijk……………………………… 4.7 Staat in de lijst met genres (vraag 4.6) een genre waarvan je nog nooit een boek hebt gelezen, maar waarin je wel geïnteresseerd bent? o Ja, namelijk….…………………………………………………………………………………………… o Nee 4.8 Vind je het leuk om gedichten te lezen? o Ja o Nee 4.9 Wat is je favoriete boek en schrijver? Boek:……………………………………………………………………………………………………………………… Schrijver:………………………………………………………………………………………………………………
4.10 Wat is volgens jou het nut van lezen? Je kunt meerdere antwoorden aankruisen. o Je krijgt meer kennis van de wereld o Je leert meer over jezelf en anderen o Lezen is goed voor je taalontwikkeling en de uitbreiding van je woordenschat o Lezen is goed voor de ontspanning o Lezen heeft volgens mij geen nut o Anders, namelijk…………………………………………………………………………………………… 4.11 Hoe belangrijk vind je het om teksten en verhalen over je eigen cultuur te lezen? o Heel belangrijk o Best wel belangrijk o Een beetje belangrijk o Helemaal niet belangrijk 4.12 Hoe zou jouw leesplezier kunnen toenemen? Je kunt meerdere antwoorden aankruisen. o Als ik meer van boeken en schrijvers af zou weten o Als ik thuis meer begeleid zou worden bij het kiezen van het juiste boek o Als ik op school meer begeleid zou worden bij het kiezen van het juiste boek o Als er op school meer aandacht wordt besteed aan de boeken die we kunnen lezen o Als ik niet van de boeken die ik lees een leesverslag moet maken o Als ik eigen boeken uit kan kiezen en geen verplichte boeken hoef te lezen o Als we op school een mediatheek zouden hebben o Als ik meer tijd had om te lezen o Anders, namelijk…………………………………………………………………………………
Dit is het einde van de enquête. Hartelijk dank voor het invullen!
Bronvermelding: - Leesmonitor.nl DE FEITEN: Tellegen & Frankhuisen 2002 (geraadpleegd, 5 april 2014) - Resultaten Pisa en Pirls , Praktische kennis en vaardigheden van 15- jarigen’: Kordes, Bolsinova, 2013 (geraadpleegd, 23 april 2014) - Lees enquête: De Boekzoekerclub http://www.boekzoeker.tk
Deelvraag: ” Wat is de motivatie van leerlingen op het VMBO om te lezen. Waarom lezen ze? Welke boeken kiezen ze en waarom” Tijdens de invoering van een verplicht leesuur voor alle leerjaren tijdens het vak Nederlands, stuitten wij met de hele vaksectie op verzet van de leerlingen. “Lezen is saai”, “Ik lees nooit” waren opmerkingen die we regelmatig hoorden en nog steeds af en toe de kop op steken. Dat leidde bij mij tot de vraag hoe het zit met de leesmotivatie van mijn leerlingen. Hoe graag lezen leerlingen. Wat is hun drijfveer om te gaan lezen. Welke boeken kiezen ze en waarom? Een onderzoek naar leesmotivatie. Bronnenonderzoek Ik ben gaan zoeken naar bronnen over het leesgedrag van VMBO leerlingen. Ik kon veel artikelen en onderzoeken vinden. Na bestudering kwam ik erachter dat dat er weinig was geschreven en onderzocht over leesmotivatie specifiek. Ik kwam erachter dat er veel meer gekeken was naar het leesgedrag en de attitude van leerlingen. Het onderdeel motivatie was niet uitgediept en ook nog eens niet echt eenduidig. Ook kon ik maar een bron vinden die echt gericht was op het VMBO. De andere waren breder georiënteerd. Veel onderzoeken gaven verschillende uitkomsten, die elkaar soms tegenspraken. Daardoor had ik niet echt een goed antwoord op mijn vraag . De informatie die ik heb gevonden en gebruikt heb, zal ik aan het begin van mijn onderzoek gebruiken. Daarnaast heb ik een enquête afgenomen onder zo’n veertig leerlingen om een beeld te krijgen van de motivatie en redenen om te lezen. Die informatie gebruik ik in het tweede deel van mijn onderzoek. Als laatste deel zal ik de informatie samenvatten en een conclusie trekken aan de hand van mijn opgedane kennis. Niet leuk Nederlandse middelbare scholieren houden niet erg van lezen. In vergelijking met leeftijdsgenootjes uit 65 andere landen scoren vijftien jarigen laag op de index voor de ‘leesattitude’, waarvoor ze stellingen moeten beantwoorden als ‘Lezen is één van mijn favoriete hobby’s’ en ‘Voor mij is lezen tijdverlies’. Ze bungelen op de internationale ranglijst helemaal onderaan, met een score van –0,32 (De Meyer & Warlop, 2010). Een mogelijke oorzaak is de verschuiving van het vrijwillige naar het verplichte lezen. Als kinderen ouder worden, moeten ze steeds vaker een boek lezen voor school, een presentatie geven over een boek of een boekverslag schrijven. Terwijl ze juist minder vaak een zelf uitgezocht boek mogen lezen op school (Huysmans, 2013). Voor 13- tot 17-jarigen is lezen dan ook een minder grote hobby dan voor 7- tot 12-jarigen. Ze noemen lezen vaker saai, en beschouwen het als een verplichte activiteit (CHOICE, 2010).
Instrumentele Leesmotivatie Volgens Tellegen en Lampe is de belangrijkste reden om te lezen is de behoefte om nieuwe kennis en informatie te krijgen. Dit wordt ook de instrumentele leesmotivatie genoemd. Uit onderzoek van Tellegen/Lampe voor Stichting Lezen blijkt dat de meeste leerlingen lezen om iets te weten te komen. Het gaat dan vaak om algemene kennis en niet om specifieke kennis. Meisjes lezen hier dan vaak over popmuziek en jongens lezen vaak over sport. Ze lezen veel tijdschriften en wat minder boeken. Ook lezen met name jongens veel naslagwerken, zoals computertijdschriften in plaats van boeken. Uit het onderzoek van Tellegen en Lampe blijkt dat de meeste VMBO leerlingen lezen om iets te weten te komen. Leerlingen geven aan dat ze als er in een tekst informatie staat die ze aanspreekt ze de tekst geboeid lezen. Het gaat hier dan om informatieve teksten en minder om het lezen van literatuur. Het lezen in tijdschriften is hierdoor ook zeer geliefd onder jongeren. Informatie over nuttige dingen uit het dagelijks leven worden door leerlingen eerder gelezen dan bijvoorbeeld informatie over geschiedenis of over andere culturen. Intrinsieke Leesmotivatie Een tweede motivatie die Tellegen en Lampe noemen is de zogeheten intrinsieke leesmotivatie. Lezen vanuit emotionele behoeften. Lezen wordt dat gezien als een aangename bezigheid of om het humeur te beïnvloeden. Zesenzestig procent van de ondervraagde jongens en tachtig procent van de meisjes zeggen lezen best aangenaam kan zijn. Dat is opvallend en staat haaks op de bovengenoemde conclusie van De Meyer & Warlop, 2010. Wellicht komt dat omdat zij onderzoek hebben gedaan naar alle niveaus en ik slecht heb gekeken naar het VMBO 78% procent van de leerlingen geven aan niet uit zichzelf een boek te pakken. Als ze zich vervelen of ergens op moeten wachten, zullen ze niet snel een boek pakken. Ook dat is afwijkend op de conclusie van bovengenoemd onderzoek. Verder is opvallend dat meisjes, meer dan jongens, lezen vanuit emotionele overwegingen. Ze vinden het fijn om lekker weg te dromen bij een boek. Ze lezen om zichzelf te troosten of om even met andere dingen bezig te zijn. Bij jongens is dit minder het geval. Alleen de behoefte aan spanning en opwinding is bij beide seksen een even grote motivatie. Dus leerlingen lezen graag avonturen- of spannende verhalen. Als leerlingen leren dat lezen een boeiende bezigheid kan zijn, maakt dat de kans groter dat ze nu en later uit zichzelf gaan lezen. Nu ligt deze motivatie nog deels buiten henzelf. Een groot aantal leerlingen geeft aan buiten school niet te lezen. Enquête In de enquête die ik heb afgenomen onder twee brugklassen op mijn werk, blijkt dat maar elf procent van de leerlingen zegt lezen leuk te vinden. De helft zegt lezen niet leuk te vinden en zo’n veertig procent zegt lezen soms leuk te vinden. Dit hangt dan af van welk
boek of de situatie. Dertig procent van de leerlingen zegt nooit een boek te lezen , maar tijdschriften of naslagwerken. Thuis lezen Ook blijkt dat slecht 18 procent van de leerlingen thuis leest. Terwijl veel leerlingen wel vertellen dat er thuis door andere gezinsleden vaak gelezen wordt. Twee derde van de leerlingen verteld dat ze thuis worden voorgelezen uit boeken. Door hun ouders of andere gezinsleden. De andere leerlingen worden niet voorgelezen. Als je kijkt naar de reden om te lezen en de motivatie zie je dat zestig procent van de leerlingen thuis niet wordt gestimuleerd of gemotiveerd om te lezen. De leerlingen geven aan op school te lezen, maar dan wel tijdens het leesuur, een uur in de week. Thuis wordt ook niet veel over lezen en/of boeken gesproken. Uit de enquête komt ook naar voren dat veel ouders niet weten want en of hun kind leest. Nut van lezen en reden om te lezen Wat mij opviel was dat de overgrote meerderheid van de leerlingen vertelde dat ze zeker nut zien van lezen. Slechts acht procent vindt dat lezen geen nut heeft. Het nut lezen volgens de leerlingen: Kennis van de wereld, en uitbreiden van de woordenschat. Ook de ontspannende functie van het lezen wordt genoemd door leerlingen. Dit is opvallend, omdat je zou verwachten dat meer leerlingen lezen dan als leuk zouden ervaren. Dit gebeurt toch niet. Want de vraag waarom leerlingen lezen wordt door zestig procent van de leerlingen beantwoord met: "omdat het moet”. Slechts een enkeling noemt bovengenoemde als reden om te lezen. Het plezier in lezen wordt door zo’n vijfendertig procent aangegeven als reden om te lezen. Keuze van een boek Wat is de reden dat leerlingen een boek kiezen? De meeste leerlingen kijken naar de kaft of lezen de tekst achterop het boek. Ook kiezen veel leerlingen op thema of genre. Populaire genres zijn: avonturenverhalen, spannende verhalen, liefdesboeken, boeken met humor, oorlog en fantasy. Daarnaast zijn ook sporttijdschriften in trek. Slechts 28 procent geeft aan graag boeken te lezen. De andere leerlingen lezen het liefst tijdschriften of stripboeken. Favoriete schrijvers onder de leerlingen zijn Francine Oomen, Carry Slee en Paul van Loon. Leesplezier Leerlingen willen meer plezier in het lezen. Uit de enquête blijkt dat ze graag zelf weten welke boeken ze willen lezen. Het lezen van verplichte boeken wordt als vervelend ervaren. Ook het maken van een boekbespreking of een leesverslag vinden veel leerlingen afdoen aan het leesplezier. En een reden die ik opvallend vind is dat 28 procent van de leerlingen zegt meer tijd te willen voor het lezen. Dat zou meer onderzoek waard zijn. Conclusie Ik heb niet echt een eenduidig antwoord gekregen op mijn vraag. Het levert een te grillig beeld op. Wellicht de enquête breder afnemen in meerdere leerjaren. Kijken naar de vraagstelling kan wellicht ook helpen. Het meeste heb ik gehad aan de enquête. Al met al kan je zeggen dat
leerlingen minder zin hebben in lezen als het verplichte karakter wordt benadrukt. Ze willen zelf beslissen wat ze lezen. Het lezen van boeken wordt wel als nuttig gezien, maar leerlingen geven de voorkeur aan het lezen van tijdschriften of stripboeken. Op school wordt wel gelezen, maar dit gebeurt voornamelijk in verplichte leesuren. De motivatie om in vrije momenten te gaan lezen ontbreekt. Thuis worden veel leerlingen niet gemotiveerd of gestimuleerd om te lezen. Een aantal leerlingen wordt wel voorgelezen thuis. Er lijkt weinig interesse voor het lezen van leesboeken. Als er boeken worden gelezen dan zijn het vooral de simpele boeken als Carry Slee of Francine Oomen. In de praktijk bij mijn op school zie ik bij de meisjes meer motivatie dan bij de jongens, maar dit heb ik niet kunnen meten. Het onderzoek kostte mij moeite om te doen, omdat ik weinig eenduidige informatie kon vinden. Ik vond veel verschillende uitkomsten. Wellicht is het ook niet eenduidig te zeggen wie Met het afnemen van de enquête heb ik wel informatie gekregen. Toch heb ik nog steeds niet een goed beeld voor mijzelf. Ik zou graag meer informatie willen hebben om te zorgen dat de leesmotivatie bij ons op school omhoog gaat bij de leerlingen. Wellicht was de uitkomst anders geweest als ik ook oudere klassen had gevraagd de enquête in te vullen. Met de vaksectie zullen we kijken hoe we de leerlingen beter kunnen motiveren om te lezen en het nut en belang van lezen duidelijker te maken.
7 (16,676 (3
8,10%) 12
(2
8,5
7%)
Bronvermelding: Leesgedrag van VMBO Leerlingen; Een profielschets Saskia Tellegen, Mirjam Lampe Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Stichting Lezen, Amsterdam 2000. P 6 t/m 12. http://www.leesmonitor.nu/page/10003/welke-kinderen-vinden-lezen-leuk Een website met conclusies en samenvattingen van leesonderzoeken ,zowel nationaal als internationaal. Leesmotivatie, leesgedrag en leesvaardigheid van Nederlandse 15 jarigen Aanvullende analyses op basis van PISA 2009 Cito Door: Joke Kordes Hiske Feenstra Ivailo Partchev Remco Feskens Anneke de Graaf Pagina 30 t/m 33 Ontroerend Goed Een onderzoek naar affectieve leeservaringen van leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van Amsterdam op gezag van de Rector Magnificus prof. dr. J.J.M. Franse ten overstaan van een door het College voor Promoties ingestelde commissie, in het openbaar te verdedigen in de Aula der Universiteit Door: Elisabeth Johanna Maria van der Bolt Pag 22 t/m 25 en 120 t/m 123 Enquete door Sunita/ Carla/ Merlijn http://www.survio.com/survey/d/M9G4E5Q9X8F7P1H2T Resultaten: http://my.survio.com/W4F5M4H7P3U5H4Q8A0W1/data/index
