^_[nhoud
Woord vooraf bij de eerste druk (1988) Ten geleide bij de vijfde druk (2011) Inleiding
15
16
19
Deel 1 Ziekten en ziekteverschijnselen op de kinderleeftijd Pijn
25
Hoofdpijn
26
Bij stijgende temperatuur
26
Bij prikkeling of ontsteking van de hersenvliezen
Bij het neerleggen van de baby
27
Spanningshoofdpijn en migraine Pijn bij het tandenkrijgen Oorpijn
Bij het lezen
27
28
32
35
36
Wormen 40
36
38
Blindedarmontsteking
Urineweginfecties
Buikpijn bij griep
Pijn bij het bewegen
39
40
37
Navelkolieken
Liesbreuk
40
Acute ziekten van de
43
Torticollis
Voorhuidvernauwing (fimosis) Niet-ingedaalde testis
45
44
45
Waterbreuk (Hydrocèle)
uitvoeren van deze noodmaatregelen
48
verstikking
Verkeersongevallen
Verdrinking Flauwvallen 31
49 30
Vergiftigingen
http://d-nb.info/1048245802
47
Opmerking bij het
Plotselinge ademnood, dreigende 50
Allergische shock
Flauwvallen bij pijn of woede 51
ongelukjes en onverwachte aandoeningen 54
45
47
Plotseling overlijden op de zuigelingenleeftijd (wiegendood)
('achterblijven')
44
46
Iets over EHBO en het voorkómen van ongelukken
50
Hinkende peuters
44
Fimosis - waterbreuk - niet ingedaalde testikels
48
41
43
Kneuzingen, verrekkingen, verstuikingen
(Anajylaxie)
38
Andere oorzaken van buikpijn
De sleutelbeenbreuk bij de pasgeborene
Zielepijn
26
33
Gasophopingen buik
Hoofdpijn zonder koorts
30
Pijn op de borst Buikpijn
27
29
Pijn aan de ogen (Bindvliesontsteking) Keelpijn
23
Verbrandingen 52
52
Kleine wondjes,
6
Inhoud
Koorts en de behandeling ervan 57 Typische voorbeelden
57
Wanneer treedt koorts op?
59
Temperatuur opnemen, beoordeling en behandeling
59
Tekenen van koorts en behandeling '60 Zijn koortsstuipen gevaarlijk? De zin van koorts
62
63
Belemmeringen van de ademhaling 67 Verkoudheid in de eerste levensweken Verkoudheid en griep
67
69
Neus- en keelamandelen (Adenoïd en Tonsillen) Hooikoorts
71
72
Ziektebeelden van de onderste luchtwegen Verschillende vormen van hoest spastische bronchitis?
77
74
Longontsteking
Ademhaling als uiting van het zieleleven
Braken, diarree en verstopping Braken en diarree bij zuigelingen Incidenteel braken
8j
86
Leren verteren
Heeft mijn kind astma of
79
80
83
83 84
Maag- en darminfecties / Diarree
van vocht en voeding bij acute diarree
85
Acetonemisch braken
Chronische verstopping
75
Kramp van de maagportier (pylorushypertrofie)
Frequent braken met golven schoolleeftijd
73
Pseudo-kroep
85
84 Inname
Voedingsopbouw in de kleuter en 87
88
89
Huidafwijkingen en huidziekten 93 Geboortevlekken bij de zuigeling
Gele huid / 'geelzucht'
94
Rode wangen
acné
95
Huiduitslag bij pasgeborenen
in de eerste levensweken
95
93
huid
96
Bleekheid Berg
g6
95 96
94
Miliën
96
Pukkels op de wangen
Seborroeïsch eczeem
(chronisch endogeen eczeem, atopisch eczeem of neurodermitis) Navelontstekingen
100
van de huid labialis) Tekenbeet
106
108 112
96
102 105
Gisten en schimmels Roos
105
Psoriasis
Zogenaamde bloedvergiftiging
Zonnebrand Wratten
112
109
Dauwworm
97
Etterkopjes en blaasjes bij de jonge zuigeling
doen bij kapotte billetjes? (dyshidrotisch eczeem)
Gemarmerde
Pasgeborenen
101
Wat te
IOJ
Hand- en voeteczeem
106
Bacteriële ontstekingen
108
Koortsuitslag (herpes
Insectensteken en parasieten op de huid
Allergische huidreacties
112
109
Inhoud
7
Toename van allergische reacties. Een medisch-pedagogische oproep 115 Immunologische reacties als leerproces
115
Hoe kan het immunologische leerproces worden ondersteund? Het vermogen tot leren als hulp bij het gezond blijven
315
116
Praktische consequenties • 117
Bekende infectieziekten. De zogeheten kinderziekten Mazelen
Rode hond
123
Roodvonk
123
Zesde ziekte - Exanthema subitum Andere infecties met huiduitslag Difterie
119
120
127 127
128
Ziekte van Pfeiffer
129
Waterpokken/windpokken
130
Aften in de mond (stomatitis herpetica) Bof/dikoor (parotitis epidemica) Kinkhoest (pertussis)
131
132
134
Besmettelijke geelzucht type A (Hepatitis A)
136
Besmettelijke geelzucht type B (Hepatitis B)
137
Ziekte van Lyme - Borreliose (erythema migrans)
Over de zin van ziekte
139
Wat voor zin hebben de 'kinderziekten'? Zingeving en ontwikkeling leven na de dood
141
ïjg
139
Wezensdelen en het ziektegebeuren
Gezondheid en het vermogen lief te hebben
noodzaak in het levenslot Ethische aspecten
343
143
Vragen ten aanzien van de menselijke genetica Te laat geboren?
145
347
Over de realiteit van het voorgeboortelijke leven
Bijzondere ziekteproblemen Het kind in het ziekenhuis Wiegendood
138
147
151
151
152
Mogelijke oorzaken en omstandigheden
152
Maatregelen tot vroege herkenning en preventie
253
Gedachten over het omgaan met deze gebeurtenissen Omgaan met gehandicapte en chronisch zieke kinderen Leven met een handicap
354
353 154
Praktische aanwijzingen
156
239 142
Het
Vrijheid en
8
Inhoud
Ziekte als onbewuste spirituele ervaring (initiatie) reïncarnatiegedachte?
160
159
Hoe reëel is de
Reïncarnatie, genade en geloof
AIDS - een ziekte en opgavé van onze tijd Over het omgaan met AIDS
162
164
163
Ziektepreventie, gezondheidsbevordering. Taken van de preventieve geneeskunde 167 Hoe ontstaat gezondheid en hoe blijft zij behouden?
168
Gezondheidsbevordering op psychisch en geestelijk gebied Motivatie en meditatie De invloed van kunst
170
Hygiënische maatregelen
171
Afharden, verandering van klimaat, sauna Ritme en regelmaat Wat is ritme?
172
173 173
Het onderhouden van het dagritme
Het weekritme
175
Het jaarritme
177
Vaccinaties
169
169
Het maandritme
175
176
Het 'platonische wereldjaar'
177
178
Wat gebeurt er door een vaccinatie? Het difterie-vaccin
379
Wondkramp-(tetanus)-vaccin
182
Inenting tegen Haemophilus influenzae type b bacterie (Hib) Kinkhoestvaccinatie
184
183
De poliomyelitis (kinderverlamming) vaccinatie
Waterpokken vaccinatie
186
Inenting tegen bof
Inenting tegen mazelen
187
Rode hond vaccinatie 188
1 #9
Preventie van Hepatitis A
Inenting tegen Hepatitis B
191
Inenting tegen pneumokokken
Inenting tegen griep (influenza)
190 391
192
Het maken van een bewuste, individuele keuze ten aanzien van inentingen Voorkoming van tandcariës
183
186
Inenting tegen tuberculose
Rachitis
182
192
193
196
Voorzorgsmaatregelen
197
Problemen rond de rachitispreventie
198
Het voorkomen van ernstige storingen in de bloedstolling in de zuigelingenleeftijd (vitamine K-profylaxe)
199
Deel 2 Basisvoorwaarden voor een gezonde ontwikkeling De eerste levensmaanden 203 Ter voorbereiding
203
Waar ga ik bevallen?
203
Te vroeg geboren baby's en zieke pasgeborenen Indrukken na de bevalling
Controles op het consultatiebureau
206
Verzorging van de eerste zintuiglijke indrukken Geluiden en tonen Zonlicht
208
206
Warmte en koude
209
Zwaartekracht: wijze van neerleggen Observatie van de uitscheidingen
210 211
212
Het opgeven van melk (boertjes)
212
212
De aard enjrequentie van de ontlasting De uitscheiding van urine Zweten
206
Frisse lucht, luchtvochtigheid en geurtjes
Spontane bewegingsontwikkeling van het kind
De hik
204
205
213
213
213
Rond de commode
214
Luiertechniek en de gevolgen daarvan Wassen, baden, huidverzorging Plezier op de babycommode
215
215
Waarom een wieg met een sluier?
216
Wat is een geschikt vervoermiddel? Babyzwemmen
214
216
217
Zuigeling, peuter, kleuter 219 Dagindeling
219
Zindelijkheidstraining
219
Kleding en eerste schoenen
220
Is een box of spijlenbed een gevangenis? Inrichting van de kinderkamer Waar naartoe met vakantie?
223
224
Het dragen van een zonnebril Speelgoed
222
225
226
Zintuiglijke ervaring - zelfbeleving - zelfbewustzijn
227
lO
Inhoud
Voeding op de zuigelingen- en kinderleeftijd 237 Borstvoeding
237
Bijvoeding van het kind dat borstvoeding krijgt De voeding van fleskinderen
245
Recepten voor melkvoedingen Recept 2
255
Recept j
254 - Recept 1
254
255
257
259
De afzonderlijke voedingsmiddelen Kruidenthee
261
Melk
Groenten en salades
261
262
266
Vetten
Fruit
271
Voeding en denkprocessen
271
263
Granen
264
Aardappelen
267
Suiker, honing en andere zoetmiddelen Zout en mineraalwater
267
Eieren, vlees en vis
Het probleem van genetisch gemanipuleerd voedsel
Ontwikkeling en sociale omgeving Leren zien
Variatie van recept 1
256
Bijvoeding met groente, fruit en pap Kwaliteitsvragen
243
269
273
275
275
Bewegingsontwikkeling en leren lopen Leren praten
278
282
Leren denken
285
'Lichaamsgebonden' intelligentie
285
Invloed van de taal op het denken Het eerste vonkje zuiver denken
2&j 288
Lopen, spreken, denken: stappen in de ontwikkeling van kind en volwassene Speelgroepjes
291
293
De kleuterklas
294
Kleuterklasrijpheid
295
Schoolrijpheid
295
De gestalte
295
Begin van de tandenwisseling
Het denken van het schoolkind Sociale schoolrijpheid
'Een gezin vormen' De rolwisseling Alleen opvoeden
2g6
296
Behendigheid en taalvaardigheid
297
299
300 300
Wanneer de moeder wil werken
301
Geadopteerde kinderen en pleegkinderen
302
Hoe komt men tot een 'harmonisch gezinsleven'? Moeder-zijn is een volwaardig beroep
304
304
2C)j
265
Wanneer kinderen tijdelijk ergens anders verblijven De menselijke band Woonprojecten
Deel 3
305
305
307
Gezondheid door opvoeding
Gezondheid door opvoeding
311
Opvoeding en lichamelijke gezondheid De tijd in de kleuterklas
311
JIJ
Van de schoolleeftijd tot aan de puberteit
318
De schooljaren tijdens en na de puberteit
J20
Opvoeding als ziektepreventie 323 Levensprocessen en het denken Kind en techniek
323
327
Hoe leer je 'opvoeden'?
331
Motivatie en wilsopvoeding De stadia van de wilsontwikkeling
337 338
Concentratie - rust - agressie - vreugde
339
Het spanningsveld tussen straf en beloning
341
Voorbeelden van straf tijdens de kleuterjaren Tijdens de schoolleeftijd
343
344
Tijdens de puberteit en de adolescentie Voorbeelden van 'belonen'
345
345
Slaapstoornissen en andere zorgen 349 Slaapproblemen
349
Doorslaapstoornissen
349
Inslaapstoomissen en geliefde 'drama's'
353
Wat te doen bij slaapstoornissen van het schoolgaande kind? Nachtelijke angsten Slaapwandelen 'Mijn kind eet niets' Bedplassen
356
357
In de broek poepen Duimzuigen
355
355
360
361
Nagelbijten en nagelpulken Onschuldige dwangen
362
362
12
Inhoud
Bonken en hoofdschudden
363
Onrustige bewegingen en tics Masturberen Brutaliteit
363
365
366
Overgewicht
366
Magerzucht (anorexia nervosa) Angst
368
369
Problemen op school 371 Het onrustige kind (het hyperkinetisch syndroom) Het omgaan met linkshandigheid
371
377
Leeszwakte en schrijfzwakte (dyslexie)
383
De werkwijze van de euritmietherapie
386
Herkennen en verzorgen van het temperament van het kind 389 De vier temperamenten
389
Temperament en constitutie
j8g
Het sanguinische temperament
Het cholerische temperament
391
Het melancholische temperament
390
Het flegmatische temperament
391
jg2
Opvoedkundige behandeling van het temperament van een kind
393
Waarom hebben kinderen een religieuze opvoeding nodig? 397 Het kleine kind is religieus
397
Begrijpen en beleven van de geestelijke wereld Religieuze opvoeding in de praktijk Het vieren van de jaarfeesten De beschermengel
400
400
De overgang van waken naar slapen
40J
Het omgaan met de dood
Voorlichting
398
403
407
Vrijheid en verantwoordelijkheid
408
Seksualiteit als vormend element in de menselijke relatie Lichamelijke en geestelijke productiviteit In gesprek met kinderen en jongeren
410
412
Een blik in een groot gezin
412
Beginnende puberteit
Verdere vragen
433
Bestaat er kinderlijke seksualiteit? Homoseksualiteit Seksueel misbruik
409
Doktertje spelen in de kleuterleeftijd 413
414
415 416
Mogelijke symptomen bij seksueel misbruikte kinderen
418
412
401
Inhoud
Wanneer het vermoeden van misbruik bestaat Ter voorkoming
4ïg
420
Misbruik als maatschappelijk fenomeen en het vraagstuk van preventie
Verslaving begrijpen - drugs en alcohol vermijden Waarom drugs en alcohol? Alcohol
424
421
423
423
Nicotine
424
Opium en zijn belangrijkste bestanddeel morfine alsmede heroïne en andere opiaten
424
Cannabis en afgeleide producten marihuana en hasjiesj (uit de
vrouwelijke hennepplant) Cocaïne en amfetamine
42 5
LSD/moederkorenalkaloïden
425
425
Ecstasy (XTC) en designer-drugs (combinaties van amfetaminen, efedrine, caffeïne op basis van safrol-olie) Preventie en therapie
426
42ó\
Multimedia en kinderen
429
Waarom is televisiekijken 'niets voor kinderen'?
430
Onnatuurlijk kijken en desintegratie van de zintuiglijke processen
430
Op passieve opname gerichte verwerking door het centrale zenuwstelsel Bevordering van agressief en onrustig gedrag
Andere symptomen en ervaringen tijdens het kinderspreekuur
431
Kinderen die zonder televisie opgroeien zijn geliefde speelkameraden Hoe zeg ik het mijn kind? Media-pedagogiek
434
Hulp uit Amerika
434
431
4J1
433
433
Ook computerspelletjes kunnen schadelijk zijn Strips en de wereld van de beelden
436
437
Waarom zijn het tekenfilms en stripboeken die het meeste worden bekeken en gelezen?
438
Hulp bij overbelasting van de zintuigen
439
Vroeg intellectueel leren en vroeg naar school
Milieuvervuiling en milieubeheer Schadelijke stoffen
440
441
441
Radioactieve belasting van de omgeving
442
Hoe kan men de schadelijke invloed van radioactiviteit tegengaan?? Mobiele telefoon en elektrosmog: een belangrijk thema!
444
443
426
13
14
Inhoud
Appendix Uitwendige toepassingen in de ziekenzorg thuis 451 Algemeen
452
Keuze van de wikkeldoek
Uienkompres op het oor met zalf heet
454
455
kwark
453
452
Halswikkel met eucalyptuspasta
Halswikkel met citroensap, koel Borstwikkel met mosterdmeel
458
Borstwikkel met gember
warm kompres
461
Borstwikkel met etherische oliën
463
463
465
duizendblad
Andere buikkompressen
465
Leverkompres
467
467
Buikkompressen
Nierkompres
Blaaskompres
468
470
Koele kompressen
471
464
466
Buikkompres, droog
466
Blaasinwrijving met een vochtig
469
Koele ajwassingen
470
Kompres met mosterdmeel onder de voetzolen Kompres met magere kwark
Stomen
Borstwikkel
Buikkompres met
Hete pols- en enkelwikkels met arnica-
Kompres met heermoeshee (equisetum) 474
460
Het
Het inwrijven van de borst met een
465
467
468
Koele kuitwikkels
Mosterdvoetenbad
Zweetpakking
462
Borstwikkel met heermoesthee (equisetum)
met magere kwark
474
473
472
Ajwassingen
Baden met essences
475
Baden met heermoes-essence
475
Een klysma
470
Warm oliekompres 473
Baden met toevoegingen
Baden met zeezout
475
473
476
'Engelenjurkje' voor kinderen met eczeem
477
478
Luierbroekje Groeitabel
Halswikkel
Halswikkel met magere
inwrijven van de borst met etherische oliën
Breipatronen
454
Halswikkel met citroensap,
456
457
essence
455
453
Halswikkel met schijf es citroen
Borstwikkel met bijenwas
kompres
Kamillezakje op het oor
478
Wollen hemdje
478
Mutsje
479
480
Oriëntatietabel voor lengte en gewicht
480
Substanties, geneeskrachtige planten, verzorgingsmiddelen en geneesmiddelen die worden genoemd in het boek
481
Thee om te drinken of voor wikkels wikkels en baden zetpillen:
483
482
482
Toepassingen in de mond:
Toepassingen voor het oog:
486
Aantekeningen
Register
488
489
491
Literatuuropgave
485
Toepassingen in de neus:
Medicijnen om in te nemen:
Ampullen voor subcutane injecties:
Adressen
Uitwendige toepassing voor kompressen,
Poeders, zalfjes, oliën, insectenwerende middelen,
493
498
Gezondheidspas met gebitsstatus
509
486
485
472
