deel 1 Kinderleerhuis De maaltijd van de Heer voor kinderen van 7 en 8 jaar Jikke Spoelstra

Kinderleerhuis vo o r k i n d e re n v a n 7 e n 8 j a a r

De maaltijd van de Heer

Jikke Spoelstra

deel 1

Kinderleerhuis deel 1 vo o r k i n d e re n v a n 7 e n 8 j a a r

De maaltijd van de Heer

Jikke Spoelstra

Colofon

De maaltijd van de Heer Kinderleerhuis, deel 1 Voor kinderen van 7 en 8 jaar

GCO fryslân Katechetisch Centrum Sixmastraat 2 8932 PA Leeuwarden tel. (058) 284 34 40 www.gco-fryslan.nl/levo www.levobieb.nl Tekst en samenstelling: Jikke Spoelstra Illustraties: overgenomen met toestemming uit: Leven onder de regenboog, werkboek bij het hongerdoek van Haïti © Hongerdoeken/Derde Wereld, ‘s-Hertogenbosch Vormgeving: Visser & De Graef bv, Leeuwarden Leeuwarden, 1996 ISBN 90-74022-57-X

Inhoud

Voorwoord

5

Hoe dit materiaal te gebruiken

7

Geraadpleegde bronnen

7

Achtergrondinformatie

8

1 Thema: Onder de regenboog

15

2 Thema: Een goed leven op aarde

18

3 Thema:Wat Jezus vertelt

20

4 Thema: De maaltijd van de Heer

22

Bijlagen

25

Voorwoord Deze werkmap over het avondmaal maakt deel uit van een kinderkatecheseproject voor de leeftijdsgroep van 7-12 jaar en is ontstaan vanuit een plaatselijke situatie. In Leeuwarden-West is er voor het jeugdwerk in Samen-op-Weg verband een beleidsplan voor kinderkatechese ontwikkeld. In plaats van kinderkatechese wordt het kinderleerhuis genoemd. Hiermee wordt uitgedrukt dat er iets nieuws aan de orde is en dat er onderscheid gemaakt wordt met andere vormen van katechese binnen de kerk. Het plan voor het kinderleerhuis ziet er als volgt uit: THEMA

LEEFTIJDSGROEP

TIJD

1. 2. 3. 4. 5.

7/8 jaar 8/9 jaar 9/10 jaar 10/11 jaar 11/12 jaar

4 4 5 2 4

avondmaal doop bijbel avondmaal kerk

keer keer keer keer keer

in september in november in januari/februari rond Pasen in maart/april

De kinderen komen voor een kortdurend project door de week een uur bij elkaar. Het kinderleerhuis wordt geleid door vrijwilligers uit de gemeente die ervaring hebben in het werken met kinderen. Ieder leerhuis heeft haar eigen katecheet/katechete. De katecheten krijgen instructie en ondersteuning van de pastoraal werk(st)er/predikant(e) die de eindverantwoordelijkheid draagt voor het geheel. Alle kinderen worden persoonlijk per brief uitgenodigd. De ouders van een betreffende leerhuisgroep kunnen voorafgaand aan het project, op een avond, uitleg en informatie krijgen over het betreffende kinderleerhuis. De groep van de 11-jarigen vormt echter een uitzondering in deze opzet. Het kinderleerhuis over het avondmaal bestaat niet uit vier bijeenkomsten zoals de andere leerhuizen, maar uit twee.Voor de ouders is er geen aparte informatie-avond; zij worden samen met de kinderen uitgenodigd om het leerhuis te volgen. De leiding berust in dit geval niet bij een vrijwilliger, maar bij de pastoraal werk(st)er of predikant(e). Redenen voor deze afwijkende opzet: 1. Een variatie leek ons zinvol om dit kinderleerhuis over het avondmaal aantrekkelijk te maken. Het is namelijk een vervolg op en verdieping van het leerhuis dat de kinderen op 7/8 jarige leeftijd hebben gevolgd. 2. Rond het elfde levensjaar gaan kinderen anders denken en voelen. Een gevolg van die ontwikkeling is dat ze hun ouders kritisch gaan bevragen, ook betreffende geloofszaken. Daarom leek het ons zinvol dat de ouders samen met hun kind een leerhuis gaan volgen. De onderlinge communicatie over het geloof zou hierdoor bevorderd kunnen worden. Zowel de ouders als de kinderen worden die er van bewust dat ieder mens ongeacht zijn/haar leeftijd een levenslangdurend leerproces doormaakt. 3. Dit kinderleerhuis kan een aanleiding zijn voor een pastorale ontmoeting tussen de pastoraal werk(st)er/predikant(e) en gemeenteleden.

KINDERLEERHUIS

1

5

In het kinderleerhuis wordt gewerkt met werkbladen (bijlagen), die achter in deze uitgave zijn opgenomen. Deze bijlagen met o.a. liederen en verhalen kunnen voor de kinderen gekopieerd worden en in de loop van het kinderleerhuis verzameld worden in een plastic mapje (snelhechter), dat de kinderen mee naar huis krijgen. Het is de bedoeling dat dit kinderleerhuis zo breed mogelijk door de gemeente wordt gedragen.Vandaar dat er regelmatig informatie in het kerkblad verschijnt. Tijdens of na afloop van een bepaald kinderleerhuisproject wordt er in de kerkdienst aandacht aan besteed. De predikant geeft een korte uitleg bij de gemaakte werkstukjes die voor deze gelegenheid in de kerk hangen. Tevens kan aan dit leerhuismateriaal een handreiking ontleend worden voor participatie van kinderen bij vieringen van b.v. avondmaal en doop. In dit voorwoord wil ik mijn dank uitspreken aan Henk Kuindersma (godsdienstpedagoog) en Jik Leistra (documentaliste). Beiden zijn werkzaam bij het GCO Katechetisch Centrum in Leeuwarden. Hun deskundige adviezen hebben bijgedragen aan de totstandkoming van deze uitgave.

6

DE MAALTIJD VAN DE HEER

Hoe dit materiaal te gebruiken Voorafgaande aan de uitwerking van de thema’s is achtergrondinformatie opgenomen voor de katecheten. Het betreft informatie over het avondmaal, het hongerdoek en over de manier waarop kinderen ingeleid kunnen worden in deze materie. Ieder thema van dit kinderleerhuisproject over de maaltijd van de Heer is volledig uitgewerkt. De beschrijving hiervan kan gevolgd worden. De genoemde liederen, verhalen en kleurplaten vindt u in de juiste volgorde achter in deze uitgave, alsmede een literatuuropgave. Bij dit kinderleerhuisproject worden twee prentenboekjes gebruikt uit de serie Wat de bijbel ons vertelt (Kees de Kort, uitg. NBG): In het begin en Op weg naar het paasfeest.Wij adviseren u deze boekjes van te voren aan te schaffen.

Geraadpleegde bronnen Avondmaalsformulier, uit de katern bij het Liedboek van de kerken Om te breken en te delen, uit: Arda de Boer-van Veen, Praten met de ander, een katechetische ontmoeting bij de woorden van het Onze Vader. GCO Katechetisch Centrum, Leeuwarden 1994 A.P. Heiner, Catechese rond de viering van het Heilig Avondmaal, toelichting bij het Avondmaalsformulier Het hongerdoek van Haïti. Uitgave: Hongerdoeken/Derde wereld, ‘s-Hertogenbosch dr.W. ter Horst, Christelijke opvoeding, een handreiking, Kok, Kampen 1989 Louis Bakker, Communicatie in de godsdienstige opvoeding, uit: Dat wat je deelt, over leren geloven met opgroeiende kinderen, werkboek. Catechetisch Centrum, Kampen 1989

KINDERLEERHUIS

1

7

Achtergrondinformatie Oorsprong en betekenis van het avondmaal, de maaltijd van de Heer Voor zijn dood vierde Jezus samen met zijn vrienden voor het laatst de Pesachmaaltijd (Pesach betekent voorbijgaan). Met het vieren van deze maaltijd stond hij in de joodse traditie. Het joodse volk vierde en viert nog ieder jaar de bevrijding uit onderdrukking in Egypte. Het volk Israël gedenkt de uittocht die in het verleden heeft plaatsgevonden in het heden. De gebeurtenis wordt opnieuw beleefd en er wordt inspiratie aan ontleend voor de toekomst. Zoals God in het verleden de Bevrijder van zijn volk is geweest zo zal Hij dat ook in het heden en in de toekomst zijn. Toen Jezus tijdens de maaltijd brood en wijn deelde met zijn vrienden heeft hij daar een nieuwe dimensie aan toegevoegd. Hij heeft brood en wijn op zichzelf betrokken. Jezus brak het brood, deelde het rond en zei: ‘Neem en eet allen hiervan, want dit is mijn lichaam dat voor jullie gegeven wordt.’ Ook nam hij de beker en gaf hem aan zijn vrienden met de woorden: ‘Neem deze beker en drink allen hieruit, want dit is de beker van het nieuwe verbond. Dit is het bloed dat voor jullie en alle mensen vergoten wordt. Doe dit tot mijn gedachtenis.’

8

In de christelijke traditie worden evenals in de joodse traditie in de maaltijd verleden, heden en toekomst met elkaar verbonden. Jezus’ leven, zijn lijden, dood en opstanding zijn gebeurtenissen die zich in een ver verleden hebben afgespeeld en die vandaag, in het heden, opnieuw present worden gesteld. De gemeente mag vanuit die gebeurtenis uitzien naar de toekomst van Gods Rijk van vrede en gerechtigheid.

De viering van de maaltijd van de Heer De maaltijd van de Heer wordt aan de hand van een zogenoemd tafelgebed gevierd. Een veel gebruikt tafelgebed (ook wel avondmaalsformulier genoemd) is opgenomen in de katern bij het Liedboek van de kerken. Naast dit tafelgebed bestaan er andere tafelgebeden die door het gebruik van meer eigentijdse taal begrijpelijker zijn voor zowel kinderen als volwassenen. Het tafelgebed is gebaseerd op bijbelteksten. Daarmee wordt de gemeente nu, bij het vieren van het avondmaal, in de lijn van de bijbelse geloofstraditie gezet. Binnen het geheel van de kerkdienst vindt de dienst van de maaltijd plaats na de diensten van intocht, aanroeping, de Schriften en gaven. De viering verloopt volgens een bepaald schema: - toebereiding van de tafel - de grote lofprijzing - de woorden van de inzetting - de gemeenschap van brood en wijn - dankzegging - wegzending en zegen


Als de tafel toebereid is wordt de gemeente uitgenodigd de maaltijd mee te vieren aan de tafel van de Heer. De grote lofprijzing die volgt houdt in, dat God wordt geloofd en gedankt voor zijn schepping: voor alles wat leeft, voor mensen, dieren en planten en voor het licht in het duister van het leven. In de woorden van de inzetting wordt Jezus ter sprake gebracht. God wordt gedankt voor Jezus, zijn zoon en voor zijn lijden, dood en opstanding.Verder wordt verteld wat brood en wijn betekenen. Deze symbolen verwijzen naar Jezus. Door hem is er een nieuw verbond gesloten tussen God en mens. Hierna volgt de gemeenschap van brood en wijn. Het begint met het bidden van het Onze Vader en het zingen van het lied Christus, heilig Gods lam, die de zonden der wereld wegdraagt. In het delen van brood en wijn is de gemeente met de Heer verbonden. Hij is aanwezig door middel van brood en wijn. Deze gemeenschap, verbondenheid, vriendschap wordt ervaren als een gave. In het gebed dat vervolgens wordt uitgesproken vraagt de gemeente haar Vader of Hij haar de opgave die voortvloeit uit de gave wil leren verstaan. Die opgave houdt in dat de gemeente op haar beurt in navolging van Jezus de Heer wil delen met de ander in de wereld die niet heeft. Zo kan de gemeente meewerken aan de maaltijd in de toekomst. De kerkdienst waarin de maaltijd is gevierd wordt afgesloten met een slotlied (bv. Psalm 103), waarna de wegzending en de zegen volgen.

Kinderen en de maaltijd van de Heer 9

In veel kerken hebben tot vandaag toe de zondige mens en de lijdende Christus centraal gestaan in de avondmaalsviering. Dit kan tot gevolg hebben dat er een sombere sfeer hangt tijdens de viering. De laatste tijd zie je binnen veel kerken naast de aandacht van de zonde van de mens en het verzoenend lijden van Christus meer aandacht voor het beeld van de toekomst: vriendschap met God en vrede met de mensen in het Rijk van God. Met zo’n hoopvolle boodschap kan de viering een feestelijk en gastvrij karakter krijgen. Meestal gaat zo’n feestelijke sfeer gepaard met het geven van een volwaardige plaats aan kinderen binnen de viering. Zij mogen bv. meehelpen bij het dekken van de tafel en bij het delen van brood en wijn of druivesap. Je zou kunnen stellen dat een dergelijke situatie meer verantwoord is om kinderen mee te laten vieren dan de toestand waarin de somberheid overheerst. Volgens dr. W. ter Horst is het onverantwoord jonge kinderen te confronteren met zonde en schuld. Pedagogisch gezien kan het benadrukken van zonde bij jonge kinderen een negatieve uitwerking hebben op hun ontwikkeling. Zonde betekent misbruik maken van je vrijheid en verantwoordelijkheid en Gods bedoelingen minachten. Kleine kinderen hebben nog maar weinig verantwoordelijkheid.Vanaf hun twaalfde jaar kunnen kinderen geconfronteerd worden met tekortkomingen en menselijk falen waar ze zelf niet buiten staan en waarbij ze zich niet mogen neerleggen. Voor hun twaalfde levensjaar mogen kinderen daarmee niet lastig gevallen worden (dr. W. ter Horst, Christelijke geloofsopvoeding. Kok, Kampen, 1983).

KINDERLEERHUIS

1

De maaltijd van de Heer op het hongerdoek Op het hongerdoek van Haïti worden de verschillende aspecten van de maaltijd uitgebeeld. We zien Gods mooie schepping (bovenaan op het doek) die vaak door menselijk toedoen verandert in een chaos: Zonde! (onderaan) Verder zien we afbeeldingen waarop Jezus de mensen erop wijst dat ze het goede moeten kiezen (middengedeelte). Hij heeft dat zelf ook gedaan. In woord en daad heeft hij zijn leven gedeeld met de minstbedeelden in de samenleving. Die keus van Jezus is echter uitgelopen op zijn kruisdood (centraal op het doek). Waarvoor moeten de mensen dan kiezen? Jezus wijst naar de afbeelding waarop de maaltijd wordt gevierd. Het is de maaltijd van de Heer in de toekomst, in het Rijk van vrede en gerechtigheid. Daar mag iedereen meedelen in het goede van de aarde. Op de afbeelding in het midden bovenaan op het hongerdoek wordt het scheppingsverhaal uitgebeeld. Maar er is meer. In dat scheppingsverhaal is tegelijkertijd het opstandingsverhaal opgenomen. Uit de kruisboom van de dood ontstaat een nieuwe boom, een levensboom. Welke weg moeten de mensen volgen om in de richting van de toekomst van God te gaan? De schilder wijst in het afgebeelde tafereel linksboven op de Tien Geboden en de Rechten van de mens. Het zijn richtingwijzers voor de juiste weg op aarde onder de regenboog. 10

Kinderen en de verbeelding op het hongerdoek Als je kinderen wilt inleiden in de betekenis van de maaltijd van de Heer is het van belang rekening te houden met hun leef- en belevingswereld. Jonge kinderen tot een jaar of 10/12 leven sterk in verhalen en beelden. Ze hebben veel gevoel voor rituelen en tradities. Hun denkwereld is heel concreet. Ze kunnen nog niet los van de dingen, abstract, denken. Met betrekking tot het avondmaal betekent dit dat we gebruik moeten maken van verhalen, beelden en rituelen die kinderen aanspreken. In dit katecheseproject over het avondmaal is gebruik gemaakt van een hongerdoek, het hongerdoek van Haïti. Op dit doek zijn aspecten van de maaltijd van de Heer zichtbaar gemaakt. Uitgebeeld zijn bijvoorbeeld de schepping, de chaos, dood en opstanding van Jezus, samen delen en de maaltijd in het Koninkrijk van God. Door middel van verhalen en liederen worden de beelden op het doek aangevuld en krijgen ze verdieping. Omdat het verwerkingsproces bij kinderen plaatsvindt via o.a. het spel, wordt ook daarvoor ruimte gemaakt in dit project. Een geschikte spelvorm in dit verband is het uitbeelden van het avondmaalsritueel. Door zich in te leven in een situatie maken kinderen zich de stof eigen. We hopen dat dit spel over de viering van de maaltijd van de Heer de kin-


deren op hun niveau en in die mate zal aanspreken, dat ze van harte mee kunnen spelen met de gemeente.

Beschrijving van het hongerdoek van Haïti Een eerste indruk van het doek. Je weet niet wat je ziet als je het hongerdoek voor het eerst ziet: allerlei vruchten aan een boom, die alle delen van het doek bereikt met zijn takken, bladeren en wortels en overal mensen, die door elkaar krioelen. Verder zie je dieren en veel kleuren. Over dat alles heen staat de regenboog, die het geheel als het ware omarmt. Hoe bekijk je het doek? Laten we dat doen van onder naar boven. De onderste horizontale laag is donker gekleurd. Je ziet donker dreigend water. De taferelen roepen iets onheilspellends op: angstige gezichten van mensen in nood in de boot die dreigt te vergaan. Het tafereel in het midden laat een oorlogssituatie zien: een tank, een vliegtuig, stokken waarmee soldaten erop losslaan. Het plaatje rechts toont huilende mensen, die dreigen te verdrinken, handen die worden uitgestoken om te redden en mensen die omhoog klimmen, daarbij anderen vertrappend. We kunnen concluderen dat de taferelen situaties van duisternis en ongeloof uitbeelden. Het zijn situaties die zich dagelijks voordoen in Haïti. De bijbel vertelt ook over dit soort situaties. Een paar verhalen worden hier uitgebeeld: de storm op het meer, Jezus wordt geslagen en de torenbouw van Babel. Het middengedeelte van het doek is groen van kleur. Het is de laag waar tot uitdrukking wordt gebracht dat de mens keuzen moet maken in het leven. Van links naar rechts zien we mensen die op de aarde inhakken en hem kapot maken. Rechts van de wereldbol staat een huis, een boom en een auto. Bedoeld wordt te zeggen dat een luxe leven ten koste kan gaan van de aarde in verband met de grondstoffen die nodig zijn. Hier tussenin staat Jezus.Toen hij zich in de woestijn tussen de wilde dieren had teruggetrokken werd hij door de duivel, de tegenstander, benaderd. Deze probeerde Jezus over te halen partij voor hem te kiezen, waardoor hij macht zou krijgen. Jezus kiest echter niet voor de machten van de duivel. Hij kiest er niet voor over mensen te heersen. In tegenstelling tot heersen stelt hij zich dienstbaar op ten opzichte van mensen. De mogelijkheid bestaat, dat het niet Jezus is die hier staat afgebeeld, maar Noach. Hij heeft samen met de dieren een schuilplaats gevonden in de ark tijdens de zondvloed. Centraal en in het midden van deze laag zien we Jezus, hangend aan de kruisboom. Hij heeft voor het goede gekozen, maar dat heeft hem zijn leven gekost. Dat de dood niet het laatste woord heeft zien we aan de boom die voortkomt uit de kruisboom. Een nieuw begin is mogelijk voor de mensen. Het gevarieerde aanbod van rijpe vruchten getuigt daarvan. Iets nieuws zien we ook aan de wortels van de boom

KINDERLEERHUIS

1

11

ontstaan. Het zaad dat in de aarde is gevallen, gaat ontkiemen. Verder is de slang afgebeeld rond de stam van de boom.We kennen hem uit verschillende bijbelverhalen. Hij staat symbool voor verleider, voor dwaasheid dus. Aan de andere kant is de slang ook symbool van wijsheid. Het tafereel rechts vertelt het verhaal van de kooplui op het tempelplein, die voor grof geld offerdieren verkopen. Jezus komt in opstand tegen deze uitbuiting. De tafeltjes worden omgekeerd; het geld rolt weg en de offerdieren slaan op de vlucht. Als we goed kijken zien we kerkramen. Je zou je kunnen afvragen of de kerk zich door Jezus’ woorden aangesproken zou moeten voelen.

12

Door Jezus’ vinger die naar boven wijst zijn we terechtgekomen in het bovengedeelte van het doek. In tegenstelling tot de eerder besproken gedeelten volgen we dit deel van rechts naar links. De kleur is geel. Geel is de kleur van licht, dat hoop en belofte uitbeeldt. Jezus wijst naar boven. Daar zien we een tafel waaraan mensen met een verschillende huidkleur zitten.Volle manden met allerlei vruchten worden door kinderen aangedragen. De man met de rode mantel is Jezus. Hij zit ook aan tafel en verdeelt de vruchten. ‘t Is een tafereel dat vrede en recht uitstraalt. Het doet denken aan de verhalen van Jesaja, Johannes (Openbaring) en Jezus over het Koninkrijk van God in de toekomst. Verder zien we mensen die het land bewerken en iemand die op de fluit speelt. Het kan niet missen dat de man en de vrouw links van de boom Adam en Eva zijn. Verder zien we de dieren die door God zijn geschapen.Adam heeft ze namen gegeven. Er valt echter evenveel voor te zeggen de dieren in verband te brengen met het visioen waarin de wilde en de tamme dieren samen kunnen leven. ‘t Is één groot Paradijstafereel. Zou zo’n paradijssituatie in onze wereld gerealiseerd kunnen worden? Stel je voor dat iedereen zich zou houden aan de Tien Geboden (linksboven). Als dat zou gebeuren worden tegelijkertijd de Rechten van de mens geëerbiedigd. Dan zou de droom werkelijkheid worden onder de regenboog.

Wat is dat, een hongerdoek? Hongerdoek, vastendoek, meditatiedoek: drie woorden voor een en hetzelfde beschilderde doek met taferelen uit een ontwikkelingsland. Het meest gebruikte woord is hongerdoek. Als je dat woord in verband brengt met het vasten wordt duidelijk wat er mee wordt bedoeld. Hoewel er in de vastentijd geen honger wordt geleden, gaan mensen toch bewuster om met voeding. Vooral luxe voedingsmiddelen die eigenlijk overbodig zijn, worden minder gebruikt. Vaak gaat men, tijdens de vasten, ook bewuster om met de tijd. Men staat stil bij bijvoorbeeld de vraag:‘Zou ik de tijd die ik doorbreng bij de tv misschien zinvoller kunnen besteden?’ In de katholieke kerk wordt het hongerdoek in de huidige vorm sinds een


jaar of twintig gebruikt als meditatiedoek in de tijd voor Pasen. Deze tijd van het kerkelijk jaar staat bekend als lijdenstijd of veertigdagentijd. De laatste jaren hebben veel protestantse kerken deze katholieke traditie overgenomen. Het is sinds de Middeleeuwen in de katholieke kerk traditie dat de gelovigen zich bezinnen op hun leven. Om te voorkomen dat ze daarbij afgeleid zouden worden door het rijk versierde altaar, werd dat bedekt met een wit kleed. Na verloop van tijd dacht men de ongeletterden hulp te moeten bieden bij het vasten. Door middel van afbeeldingen zouden ze zich beter kunnen oriënteren. De witte doeken werden toen beschilderd met taferelen over het lijden van Jezus Christus. Vanaf de 18e eeuw ging dit gebruik echter verloren en bleef het altaar onbedekt tijdens de vasten. Het waren de mensen van de Duitse vastenactie Misereor die in 1976 de oude kerkelijke traditie weer hebben opgepakt. Zij zagen in het beschilderde doek een uitstekend middel om de gelovigen juist in de bezinningstijd te confronteren met lijden en onrecht in de wereld. Voor dit doel werd en wordt een schilder uit een ontwikkelingsland gevraagd de vaak hopeloze situatie in zijn land uit te beelden. Maar dat niet alleen. Een grote plaats wordt ingeruimd voor de uitbeelding van het geloof van de lijdende mens. De vraag is, hoe men zich staande weet te houden in de uitzichtloze omstandigheden. Waaraan ontleent men moed om door te gaan? De hongerdoeken laten meestal een diepe indruk na op mensen in de rijke, vrije wereld van West-Europa. De doeken zetten aan tot nadenken, mediteren, vasten.

Wat heeft de schilder willen uitbeelden? De 58-jarige schilder Jacques Chéry, die vader is van negen kinderen, moet wel een optimistische en diepgelovige man zijn.Als je de chaotische taferelen onderaan op het doek op je laat inwerken en als het dan tot je doordringt dat zo’n leefwereld realiteit is voor de bevolking van Haïti, dan kun je je nauwelijks voorstellen dat de schilder daarin zelfs nog iets positiefs ziet. Hij laat ons mensen zien die in primitieve boten moeten vluchten, omdat ze geen leven hebben in hun eigen land. Zoals Jezus zijn vrienden in de storm te hulp kwam, zo zal hij ook de bootvluchtelingen nabij zijn, gelooft de schilder (links onderaan). Steeds kom je hem weer tegen, Jezus, de man in de rode mantel. Er heerst een burgeroorlog in Haïti. En wordt gevochten en gedood. Jezus wordt opnieuw gedood. Gelukkig zijn er mensen die de wonden verzorgen (midden onderaan). Het lijkt erop dat in Haïti de toren van Babel opnieuw wordt gebouwd. De politieke leiders van het land zijn op niets anders uit dan op macht en rijkdom. Om dat te bereiken wordt de bevolking vertrapt, uitgebuit, de mond gesnoerd etc. Het

KINDERLEERHUIS

1

13

eens zo mooie land wordt totaal verwaarloosd. De schilder laat ons zien dat er zelfs in deze troosteloze omstandigheden iets positiefs te ontdekken valt. Hij heeft oog voor de handen die uitgestoken worden om te redden (rechts onderaan). In het middengedeelte van het doek laat de schilder Jezus aan het woord.Van hem moeten de mensen leren het goede te doen. Jezus heeft met zijn dood en opstanding het kwaad overwonnen. Verder houdt de schilder ons zijn toekomstdroom voor, die hij aan de bijbel heeft ontleend (Jesaja, Openbaring van Johannes en de Evangeliën). Hij ziet een tafel waaraan allerlei mensen, met de Heer in hun midden, de maaltijd vieren. Ze doen dat op een vreedzame wijze en eerlijk delend (bovenaan). Zou die droom ooit gerealiseerd worden? Misschien wanneer de rechten van de mens gepraktizeerd worden (links boven). Voor Haïti lijkt het vooralsnog een utopie. Er is echter een sprankje hoop nu priester-president Aristide sinds kort in zijn land teruggekeerd is. Hij is een paar jaar geleden op democratische wijze gekozen, maar werd door de militaire dictators het land uitgezet. In de Verenigde Staten vond hij tijdelijk toevlucht en steun. Aristide probeert zijn land weer op te bouwen.

14

‘t Is een veelkleurig doek geworden dit hongerdoek van Haïti.Veelkleurigheid komen we tegen bijvoorbeeld in de kleding en de vruchten, maar ook in de huidkleur van de mensen. Dat kan ook niet anders als je de werkelijkheid van het land wilt uitbeelden. De veelkleurige bevolking bestaat namelijk uit negers (Creolen), blanken (Fransen, Spanjaarden en Portugezen) en mulatten. Deze laatste groep mensen zijn nakomelingen van negers en blanken. Jezus wordt uitgebeeld als een van de bewoners. Hij is een Creool. De conclusie moet zijn, dat de schilder de alledaagse werkelijkheid van Haïti in verband heeft gebracht met de wereld van de bijbel. In zijn ellendige situatie ontleent hij troost, hoop en moed uit zijn geloof in God.


1

Thema: Onder de regenboog Doel -

De kinderen gaan zien dat er op de wereld naast situaties waarin duisternis en dood heersen, ook situaties van licht en leven zijn; dat de mensen mogen geloven en ervaren dat God er in beide situaties bij wil zijn.

Inleiding Brood en wijn bij de maaltijd zijn symbolen die de gemeenschap, de verbondenheid met Jezus Christus uitbeelden. Het zijn symbolen die ons eraan herinneren dat Jezus zijn leven heeft gegeven om de zonden van de mensen te verzoenen (zie: het tafelgebed in het katern van het Liedboek van de kerken). Met behulp van het hongerdoek proberen we de inhoud van deze moeilijk te begrijpen woorden te ontdekken. In de achtergrondinformatie wordt uitgelegd wat we onder zonde verstaan. Zonde is misbruik maken van je vrijheid en verantwoordelijkheid en Gods bedoelingen minachten. Wat zonde is en wat de gevolgen ervan zijn, laat het doek ons zien. Onderaan worden duisternis, bedreiging, dood en onrecht uitgebeeld. Centraal staat de lijdende Jezus aan de kruisboom. In dit symbool wordt de dood overwonnen door het leven. We zouden die boom de levensboom of de opstandingsboom kunnen noemen. Er wordt mee uitgedrukt dat er een nieuwe kans is van opstaan en verder gaan. Beide situaties, dood en nieuw leven, spelen zich af op de aarde. En bij dit alles wil God verbonden zijn met mensen. De regenboog, die als het ware de hele aarde omarmt, is daarvan de symbolische uitdrukking. Bij het bekijken van het hongerdoek kunnen kinderen door middel van associatie hun eigen leef- en belevingswereld ter sprake brengen. Tevens geven ze zelf aan hoe diep ze willen ingaan op de materie van bijvoorbeeld pijn, lijden en verdriet. Voor de katecheet betekent deze werkwijze dat hij/zij die uitwisseling van ervaringen en ideeën van de kinderen probeert bij te sturen om te voorkomen dat de kinderen elkaar bang praten.

Introductie Kennismaking

In de uitnodiging aan de kinderen is gevraagd of ze een zelfgemaakte tekening mee willen nemen naar het kinderleerhuis. Noem je naam en adres en vertel waarom je die speciale tekening hebt meegenomen.Vertelt die tekening iets over jezelf?

KINDERLEERHUIS

1

15

Leskern In dit kinderleerhuis gaan we iets doen met een beschilderd doek. Zo’n doek hangt wel eens in de kerk. De schilder die het heeft gemaakt wil ons iets vertellen over zijn land en over zichzelf. Bekijken van het hongerdoek

We gaan het doek bekijken met behulp van kijkopdrachten. Wat valt je het meest op? Wie het weet, mag één ding noemen. Er staan veel dingen op het doek: Mensen. Bekijk de mensen.Wat valt je op? Dieren. Bekijk de dieren.Wat valt je op? Ze staan rustig twee aan twee naast elkaar. Een grote boom.Volg de boom van de wortels tot de kruin. Conclusie: de boom raakt alle delen van het doek. Vruchten.We zien veel verschillende vruchten die we niet kennen. Het zaad van de vruchten ontkiemt bij de wortels van de boom. Een man, die een rode mantel aan heeft zie je op verschillende plaatsen.Waar? Wat doet hij? Aan wie doet hij denken? Kleuren.Welke kleuren zie je.Van onder naar boven: blauw, groen, geel.‘t Gaat van donker naar licht.Vergeet niet de kleuren van de regenboog te noemen. Kijk nu naar het onderste donkere deel van het doek. Gebeuren daar leuke dingen? Vervolgens kijken we naar het bovenste lichte deel. Gebeuren daar leuke dingen? Conclusie: Er gebeuren goede dingen, maar ook slechte dingen onder de regenboog. 16

Gesprekje over de regenboog

Heb je weleens een regenboog gezien? Wanneer? Welke kleuren heeft een regenboog? Het lijkt wel of de regenboog de hele wereld omarmt. De regenboog doet denken aan God. Zingen

Hij houdt de hele wereld in zijn hand (He’s got the whole world in his hand, zie bijlage 1). Gedicht

Gedichtje voorlezen of met elkaar opzeggen (zie bijlage 2). Zowel bij het lied als bij het gedichtje kunnen de kinderen de regenboog uitbeelden door de handen boven het hoofd vast te houden.

Verwerking Groepswerkstuk op papier

We maken een grote regenboog met daaronder handen waarin ideeën voor een goed leven staan geschreven. De katecheet/katechete zorgt voor een groot vel papier waarop de afbeelding van een regenboog staat. De kleuren van de regenboog zijn van buiten naar binnen: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en paars. De kinderen trekken hun eigen hand om op papier en knippen hem uit. De vraag aan de kinderen is: ‘Wat kunnen onze handen doen om mensen, dieren en


planten te helpen, zodat ze een goed leven hebben?’ De antwoorden, ideeën worden in de handen geschreven. Vervolgens worden de handen onder de regenboog op het grote vel geplakt. Na afloop van het kinderleerhuis kunnen de handen los geknipt worden en aan de verzameling in de map toegevoegd worden. Suggestie 1

Deze verwerkingsopdracht kan thuis gemaakt of afgemaakt worden. Alle gezinsleden zouden ingeschakeld kunnen worden bij het bedenken van ideeën. De volgende keer nemen de kinderen de werkstukjes mee naar het kinderleerhuis. De resultaten worden dan bekeken en opgeplakt. Suggestie 2

De kinderen krijgen een mapje (snelbinder) waarin ze het werkmateriaal, de verhalen, de liederen etc. kunnen verzamelen. Deze keer krijgen ze de afbeelding van het hongerdoek op A4 formaat mee, het lied en/of het gedichtje.

17

KINDERLEERHUIS

1

2

Thema: Een goed leven op aarde Doel Het scheppingsverhaal en het bijbelboek Genesis (Genesis 1-2:4) vertelt ons hoe God zich de aarde heeft voorgesteld: een leven in harmonie van mensen met elkaar en met alles wat leeft. De mensen mogen eraan meewerken deze voorstelling te realiseren. Het doel is dat dit idee de kinderen zal aanspreken.

Inleiding

18

Wat opvalt is dat het scheppingsverhaal uit Genesis en het visioen van de nieuwe hemel en aarde uit de openbaring van Johannes op het hongerdoek naast elkaar zijn gezet. In de bijbel liggen deze verhalen ver uit elkaar. De bijbel begint met een paradijsverhaal en eindigt ermee. Daartussen gaat het over van alles wat er in het leven kan gebeuren. Er kan liefde zijn en haat, oorlog en vrede, verdriet en vreugde, dood en nieuw leven, etc. Misschien wil de schilder met het naast elkaar plaatsen van de beide genoemde verhalen benadrukken hoe belangrijk het voor hem is dat er vrede en recht zal ontstaan in de onrechtvaardige situatie in Haïti. Hij zet de verhalen niet alleen naast elkaar, maar hij brengt ze tevens in verband met opstaan en nieuw leven. De nieuwe boom met vruchten, groeiend uit de doodsboom, verwijst daar naar. Het zijn volgens de schilder, die spreekt vanuit een bijbelse visie, geen verhalen om naar te kijken en je op te verheugen vanuit een passieve houding. Het zijn verhalen, visioenen, die ertoe aanzetten actief te zijn door je handen uit de mouwen te steken.We zien dat de grond wordt bewerkt door de bewoners van het land. Ook wordt er geoogst en de opbrengst wordt verdeeld. Bij het vieren van de maaltijd wordt de gemeente herinnerd aan een toekomst van vrede en recht voor iedereen op aarde. Het scheppingsverhaal leent zich er goed voor om over het thema met de kinderen te communiceren.

Introductie Het uitwisselen van de wensen die bedacht zijn en die in de handen geschreven zijn, kunnen dienen om het thema voor dit kinderleerhuis in te leiden (zie pag. 16/17) Het zijn allemaal wensen voor een aarde, waarop iedereen gelukkig en blij kan zijn. Ook God heeft wensen voor een goed leven op aarde. Het gaat deze keer over het scheppingsverhaal uit de bijbel. In de bovenlaag midden op het doek wordt daar iets over uitgebeeld. Herkennen de kinderen nog meer bijbelverhalen op het doek?


Leskern Het verhaal over de schepping wordt voorgelezen uit In het begin uit de serie Wat de bijbel ons vertelt, met tekeningen van Kees de Kort. De kinderen staan of zitten in een kring en kijken mee naar de platen in het boek. Als er in het verhaal een bepaalde dag is afgesloten, zingen de kinderen een refrein (zie bijlage 3). Het verhaal wordt dus zeven keer onderbroken door het liedrefrein.

Verwerking Schilderen of tekenen over de schepping

Met verf of wasco worden de zeven scheppingsdagen individueel of in een groepje op grote vellen papier uitgebeeld. Als de werkstukken af zijn worden ze op de juiste volgorde aan de muur gehangen. Het verhaal kan dan nog een keer worden gelezen. Suggestie

De werkstukjes worden in de kerk gehangen, zodat de kerkgangers ze kunnen bekijken. Misschien kan de wijkpredikant er tijdens de kerkdienst even aandacht aan besteden. Op die manier wordt de gemeente bijgepraat. Opdracht

Aan de kinderen wordt gevraagd de volgende keer fruit mee te nemen. Het is de bedoeling het fruit samen te delen.

KINDERLEERHUIS

1

19

3

Thema:Wat Jezus vertelt Doel De kinderen gaan inzien dat bij een goed leven voor iedereen geen plaats is voor onrecht. Eerlijk zullen we alles delen, moet het motto zijn.

Inleiding Tijdens zijn leven op aarde heeft Jezus de mensen geholpen. Hij heeft alles met hen gedeeld, zelfs zijn leven. Hij heeft hen de goede weg gewezen.Tot het einde toe heeft hij Gods wil gedaan. Op het doek hangt Jezus aan een boom, de kruisboom. Uit die boom groeit een nieuwe boom, de levensboom. Op deze wijze heeft de schilder de opstanding van Jezus willen uitbeelden. Van de vele verschillende vruchten die aan de levensboom groeien, mag iedereen eten. De vruchten worden uitgedeeld door de kinderen aan een veelkleurig gezelschap dat aan een tafel zit met Jezus in hun midden. Twee voorstellingen op het doek worden achtereenvolgens uitgewerkt. Op de voorstelling midden-rechts roept Jezus de mensen op het tempelplein tot de orde (Johannes 2:13-16). Hij wijst hen op de situatie die uitgebeeld is boven-rechts op het doek. De mensen horen met elkaar te delen, wil hij zeggen (Jesaja 25:6 en Openbaring 19:6-9). 20

Introductie Het fruit dat de kinderen hebben meegenomen wordt verzameld in een mand of een schaal. Op het hongerdoek gaat het ook over manden met fruit dat uitgedeeld wordt. Waar zie je dat op het doek? Zien de kinderen de man met de rode mantel aan de tafel zitten? Over hem gaat het deze keer. Gevraagd wordt of de kleur rood bij Jezus past. De kinderen herinneren zich nog de eerste keer van het kinderleerhuis.Toen hebben ze de man met de rode mantel opgezocht en ze hebben in hem Jezus herkend. We gaan nu naar de voorstelling midden-rechts op het doek.Wat zien we daar? Let eens op de gezichten van de mensen.Wat doet Jezus? Kijk eens naar de dieren.Wat gebeurt er met de tafels? Wat is het voor een gebouw op de achtergrond? Aan de vorm van de ramen te zien is het een kerk. Je zou kunnen zeggen dat het een soort kerk is. Het is de tempel.

Leskern Het verhaal Jezus is boos (zie bijlage 4) wordt verteld, terwijl de kinderen meekijken op het doek.


Verwerking Op de kleurplaat die past bij het verhaal (zie bijlage 5) wordt i.v.m. de tijd alleen de Jezusfiguur gekleurd. De kleurplaat kan thuis verder ingekleurd worden.

Vervolg leskern Jezus’ naar boven wijzende vinger brengt ons naar de volgende voorstelling, boven-rechts op het doek. Laat de kinderen hierop reageren.Wat is er aan de hand? Mochten de reacties in de richting van een verjaarspartijtje gaan, dan zou gevraagd kunnen worden wie ze uitnodigen voor hun eigen feestje.Waarom het ene kind wel en het andere niet? Op de voorstelling op het doek ziet het er gezellig uit. Er wordt gegeten en gedeeld. Verhaal

Het verhaal De droom van een schilder wordt verteld (zie bijlage 6). De kinderen kijken mee op het doek.

Verwerking Het meegebrachte fruit wordt gedeeld. De kinderen maken een kring om de tafel waarop het fruit ligt. Voor ze gaan delen geven ze elkaar een hand en zingen het lied: Kijk eens om je heen (zie bijlage 7). Na het delen en eten van het fruit krijgen de kinderen de kleurplaat over het verhaal (zie bijlage 8). Misschien is er nog tijd voor inkleuren. Is dat niet het geval, dan kan dat thuis worden gedaan. De verhalen, de kleurplaten en het lied worden in de map verzameld.

KINDERLEERHUIS

1

21

4

Thema: De maaltijd van de Heer Doel De kinderen ontdekken dat brood en wijn symbolen zijn die verwijzen naar Jezus. Zoals je brood nodig hebt om te kunnen leven, zo heb je Jezus nodig. Bij wijn denk je eraan dat Jezus een vriend wil zijn voor de mensen.

Inleiding In de achtergrondinformatie (Kinderen en de verbeelding op het hongerdoek) is opgemerkt dat kinderen veel gevoel hebben voor rituelen. Een ritueel is als het ware een spel.Wie kinderen observeert ontdekt dat ze al spelend experimenteren. Daardoor leert kinderen snel met de dingen om te gaan en de dingen die ze tegenkomen in het dagelijks leven te verwerken en eigen te maken. Om de kinderen iets te leren over het avondmaalsritueel is het zinvol om met hen dat ritueel uit te spelen. Zo breng je de betekenis van het ritueel dichterbij. Je maakt het tastbaar. Door zich in de situatie te verplaatsen kunnen ze er iets aan beleven. Hopelijk laat het spel een positieve herinnering achter bij de kinderen waaraan ze later met plezier terugdenken.

22

Voorafgaand aan het uitbeelden van de maaltijd worden brood en wijn ter sprake gebracht. Welke betekenis hebben brood en wijn voor ons in het dagelijks leven? Wat de inhoud van brood en wijn tijdens de maaltijd is, vertelt het verhaal over het laatste avondmaal uit het boekje Op weg naar het paasfeest, uit de serie Wat de bijbel ons vertelt, p. 17-27.

Introductie Je inleven in een situatie: Stel je voor je bent jarig.Tussen de middag kom je thuis om te eten en dan vraagt je moeder of je bij de bakker brood wilt kopen. Je krijgt geld mee en je mag broodjes uitzoeken die je lekker vindt. Je hebt ‘s morgens op school getrakteerd en nu mag je thuis ook nog trakteren. Het kan niet op! Wat voor soort brood of broodjes kies je? De kinderen mogen de antwoorden op een bord of flap-over schrijven. Zo ontstaat er een lange boodschappenlijst voor de bakker. Suggestie

Plak op de flap-over een reclametekeningetje van de echte bakker. Zo wordt de situatie concreter voorgesteld.

Vervolg introductie ‘s Avonds gaat het feest door. Er komt visite. Er wordt taart gegeten en er zijn lekkere


hapjes. Wat wordt er gedronken? Wordt er ook wijn gedronken of druivesap? Kunnen de kinderen zich voorstellen dat wijn en druivesap horen bij een feest en dat ze de feestvreugde verhogen? Weten ze dat wijn en druivesap van druiven worden gemaakt? Op een pak druivesap is het te zien. Maar ... het is niet iedere dag feest. Op gewone dagen eten we ook lekker, maar minder luxe. Gevraagd wordt of de kinderen mensen kennen die tevreden zijn met brood zonder beleg, gewoon droog brood. Verhaal

De katecheet/katechete vertelt het volgende verhaal alsof hij/zij het zelf heeft meegemaakt. Het gaat over een vrouw die geen huis heeft en rondzwerft door de stad. De kinderen kennen zo’n situatie waarschijnlijk uit eigen ervaring. Ik heb een vrouw gezien in de stad. Ze droeg hele oude, kapotte kleren. Eerst zat ze op een bankje wat voor zich uit te staren.Toen liep ze naar een vuilniscontainer die op de stoep stond. Ze rommelde er wat in en graaide wat tussen de vuile troep. Het leek erop dat ze wat zocht.Toen haalde ze er wat uit en nog wat ... Terug op het bankje hoorde ik haar mompelen:‘Lekker, lekker’. Ze at een stuk oud brood. Het is mogelijk dat dit verhaal reacties oproept bij de kinderen. Neem daar even de tijd voor. 23

Leskern Uitspelen van het avondmaalsritueel

Als het mogelijk is, wordt het ritueel uitgespeeld in de kerkzaal. De kinderen krijgen de gelegenheid even de lege kerkzaal te verkennen door er rustig rond te lopen. Dan zoeken ze een plaatsje voorin. Praat met de kinderen over de manier waarop er avondmaal wordt gevierd bij hun in de kerk.Vinden ze het fijn om het mee te vieren? Mag je eten van het brood en drinken van de wijn tot je genoeg hebt? Hebben ze gehoord dat de predikant de mensen uitnodigt aan tafel te komen? We zingen het lied Wij worden genodigd aan tafel te gaan (zie bijlage 9). Na het zingen komen de kinderen naar de tafel waarop brood en druivesap staan en maken een kring. Nu gaan we zien dat brood meer is dan brood en dat wijn (druivesap) meer is dan wijn (druivesap). Dat vertelt ook het verhaal dat voorgelezen wordt uit Op weg naar het paasfeest (serie Wat de bijbel ons vertelt), vanaf p. 17.Tegelijkertijd kijken de kinderen mee naar de platen bij het verhaal. Na het verhaal worden brood en druivesap uitgedeeld. Kent een van de kinderen een gebed over brood? Als ze het Onze Vader kennen mag het opgezegd worden. Daarbij staan de kinderen hand in hand.

KINDERLEERHUIS

1

Suggestie 1

In plaats van het gebed kan het lied Alle mensen samen worden gezongen (zie bijlage 10). Suggestie 2

Het brood kan geserveerd worden in een mand of schaal die bij het delen doorgegeven wordt. Iedereen neemt een stukje brood. Het druivesap zit in een kan van aardewerk of glas. Het wordt in een glas of een beker geschonken. Het glas of de beker wordt doorgegeven en iedereen neemt er een slokje uit. Suggestie 3

Als afsluiting van het project over de maaltijd van de Heer krijgen de kinderen de tekst van Brood en wijn uit het boekje Allemaal feestdagen van Bart Robbers (zie bijlage 11). Thuis kunnen ze dan over het avondmaal lezen in een taal die verstaanbaar is en daardoor verhelderend kan werken (ook voor de ouders).

24


Bijlage 1 Hij houdt de hele wereld in Zijn hand ... (He’s got the whole world in His hands ...)

2.

He’s He’s He’s He’s

got got got got

the the the the

wind and the rain in His hands, sun and the moon in His hands, wind and the rain in His hands, sun and the moon in His hands.

(vertaling: Hij houdt de wind en de regen in Zijn hand, Hij houdt de zon en de maan in Zijn hand ...) 3.

He’s He’s He’s He’s

got got got got

the tiny little baby in His hands, the tiny little baby in His hands, the tiny little baby in His hands, all little children in His hands.

(vertaling: Hij houdt de kleine baby in Zijn hand, ... Hij houdt alle kleine kinderen in Zijn hand.) 4.

eventueel herhaling 1e couplet uit:Vieren en Fluiten © LCGJ, Driebergen

KINDERLEERHUIS

1

25

Bijlage 2 Kijk eens naar de regenboog Kijk eens naar de regenboog wat een mooie kleuren rood, oranje, geel en groen blauw, indigo, paars bij elkaar zijn het er zeven. Kijk eens naar de regenboog en let eens op de vorm het lijkt wel of de hele wereld door de boog wordt omarmd. Kijk eens naar de regenboog die zeven mooie kleuren en ook die ronde vorm ze doen ons denken aan God, de Heer Hij wil voor alle mensen: voor jong en oud, voor zwart en bruin en wit de allerbeste vriend zijn.

26


Bijlage 3

27 uit:Tinie de Vries, Om door te vertellen © NZV, Hilversum

KINDERLEERHUIS

1

Bijlage 4 Jezus is boos Jezus gaat naar de tempel om te bidden. Maar wat is dat voor lawaai? Jezus hoort vanuit de verte geschreeuw en gekrijs. Hoe dichter Jezus bij de tempel komt, hoe beter Hij het hoort en ziet. Het plein voor de tempel lijkt wel op een markt.Wat gebeurt hier? Er worden dieren verkocht die de mensen nodig hebben voor een offer. Dat dier, een bokje of een duif geven ze in de tempel aan God om Hem te bedanken voor alles wat ze van Hem hebben gekregen. Dat is goed. Maar wat niet goed is, is dat de dieren veel te duur worden verkocht. De arme mensen kunnen zo geen offerdier kopen en dat is niet eerlijk. Er wordt geld gewisseld. Dat mag. Maar er wordt teveel geld voor gevraagd en dat is ook niet eerlijk.

28

De mensen worden afgezet en de kooplui worden rijk. De kooplui schreeuwen om het hardst. ‘Hier, kom hier, een mooie duif voor weinig geld!’ Een ander schreeuwt daar bovenuit: ‘Geld wisselen! Hier is het goedkoop.’ Daarom is het zo’n lawaai. Net als op de markt. Kun je bij zo’n lawaai nog wel bidden?. Jezus wordt heel boos. Hij loopt naar het plein en Hij gooit de tafeltjes van de geldwisselaars omver. Hij maakt de kooien en hokken waarin de dieren zitten los. De dieren rennen en vliegen weg. Dan is er nog veel meer lawaai. De dieren krijsen, de kooplui schreeuwen nog harder. Ze zijn heel erg geschrokken. Ze zijn vreselijk boos. Na een poosje is iedereen wat bekomen van de schrik. De kooplui kijken rond of ze de dieren ergens zien. Je ziet kinderen geld oprapen. Mogen ze dat in hun eigen zak steken? Dan zegt Jezus:‘De tempel is het huis van God. Daar mag je niet oneerlijk zijn. Daar kom je om te bidden en te delen.’ En Hij wijst naar boven.


Bijlage 5 Kleurplaat

29

KINDERLEERHUIS

1

Bijlage 6 De droom van een schilder

30

Er was eens een schilder. Hij woonde in een land dichtbij Amerika. Het land heet Haïti. De schilder voelt zich niet gelukkig. Hij is vaak bang. Het gaat niet goed in zijn land. Er is oorlog, de mensen slaan elkaar dood. Er denderen vaak tanks door de straten (onder-midden). De mensen vertrappen elkaar. Ze zeggen:‘Ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken’ (onder-rechts). Veel mensen proberen te vluchten in boten over de zee. Dat is heel gevaarlijk (onder-links). Op een nacht droomde de schilder. Hij ziet een lange tafel (boven-rechts). Aan die tafel zitten heel veel mensen uit zijn land. Ze zitten allemaal door elkaar en naast elkaar; zwarte mensen, bruine en blanke mensen, oude mensen en kinderen. Zo zitten ze anders nooit. Meestal hebben ze ruzie. Maar nu hebben ze plezier. Ze lachen en maken grapjes. Er is veel te eten. Als het op is, wordt er meer gehaald. Allemaal vruchten die groeien aan een hele grote boom. Alles wordt gedeeld, iedereen doet mee. Ook die man die de schilder gisteren nog in de goot zag liggen. Hij kent z’n naam niet eens. Iedereen loopt altijd om hem heen want hij ziet er niet uit. En wie zit er ook bij? Die man die hij altijd uit een heel mooi deftig huis ziet komen. Het is een rijke man. Hij zegt nooit goeiendag. En wie ziet hij daar? Dat

zijn de kinderen die elkaar altijd staan uit te schelden voor ‘nikker’ en ‘witte’. Kijk, wat doen ze nu? Samen vruchten uitdelen. En ze hebben veel plezier! De schilder kijkt nog verder rond. Hé, daar ziet hij een man die hem heel bekend voorkomt. Waar heeft hij die man vaker gezien? Ineens weet hij het. Hij heeft Hem niet gezien, maar hij kent Hem uit de verhalen uit de Bijbel. Het is de man met de rode mantel. Het is Jezus. Zou Jezus al die mensen uitgenodigd hebben? De schilder gaat naar Hem toe en vraagt het. Ja, het is zo. Jezus heeft al die mensen uitgenodigd om met hen te delen. De schilder wordt wakker. Hij denkt na over de droom. Hij denkt: ‘Zo zou het moeten zijn.’ Overal op de wereld. Overal grote tafels en mensen die eerlijk delen. Dat ga ik schilderen denkt de schilder. Ik maak een groot doek, een schilderij. En dan schilder ik niet alleen over die mooie droom maar ook hoe mensen die droom waar moeten maken (bovenlinks).


Bijlage 7 Samen spelen

31

2. Kijk eens om je heen, kijk eens om je heen, wij zijn in de wereld niet alleen. God kent ieder kind bij name, zeg maar ja en zeg maar amen. Ook zal zijn we nog maar klein, God wil onze Vader zijn.

tekst: Hanna Lam muziek:Wim ter Burg uit: Alles wordt nieuw II, 28 © Callenbach, Nijkerk

KINDERLEERHUIS

1

Bijlage 8 Kleurplaat

32


Bijlage 9 Avondmaalslied

2.

Waarom is het feest in de kerk hier vandaag? Waarom toch die wijn en dat brood? Het antwoord is evenals toen op die vraag: Wij werden bevrijd van de dood.

3.

Eens waren wij slaaf, maar God maakte ons vrij en leidde ons door de woestijn naar ‘t land van belofte. Daar mogen ook wij weer leren Gods kind’ren te zijn.

4.

Wie leert ons dat beter dan Jezus, de Heer! Hij zelf heeft het ons voorgedaan. Al is het vaak moeilijk, toch zullen wij weer Hem volgen, waar Hij is gegaan.

5.

Totdat eens de dag komt, dat ieder het weet. Dan zingen de mensen verblijd: Hij is onze Koning, voorbij is het leed, Hij heeft van de dood ons bevrijd!

tekst en muziek: Eveline Stern uit: Zing alle dagen, 4: Liederen voor bijzondere momenten © NZV, Hilversum/Callenbach, Nijkerk

KINDERLEERHUIS

1

33

Bijlage 10

34

tekst en muziek: C.H.J. de Korte uit: Samen op weg © Stichting Katechetisch Projecten Nijmegen


Bijlage 11 Brood en wijn Helemaal feest is het in de kerk als er ook ‘avondmaal’ gevierd wordt, al is het nog niets eens middag. Het heet Avondmaal omdat het komt van die keer dat Jezus het vierde met zijn leerlingen. Dat was de éérste keer, en dat was op een avond, daarom. Hij deelde toen brood uit, en gaf een beker wijn rond. Die staan nu ook bij ons op tafel: de Maaltijd van de Heer, zeggen we. Als we ergens feest vieren, elke dag, of zondags, dan is het het fijnst als je samen eet. Het betekent dat je bij elkaar wilt horen. En we geven elkaar het brood en de beker door, omdat samen delen laat zien dat je wat over hebt voor elkaar. Maar we vallen niet zo maar aan, zonder iets te zeggen. Voor we beginnen bidden we samen. We vertellen een verhaal: dat gaat over God en over Jezus, over brood en wijn, over doodgaan en leven, over opnieuw beginnen in de geest van God. Laten we God prijzen zeggen we tegen elkaar. Ja, zo hoort het. Dat is goed. En dat doen we dan: niet altijd met dezelfde woorden, maar het komt altijd uit bij hetzelfde Erelied:

KINDERLEERHUIS

1

Heilig, heilig, heilig is de Heer. Gezegend die komt in zijn Naam. Nu begint het verhaal dat over Jezus gaat, die immers kwám in de Naam van God. Het gaat er over dat Hij alles voor zijn vrienden over had, zelfs zijn eigen leven. Luister maar: ‘In de laatste nacht, voor Hij gekruisigd werd, had Hij met hen het maal gevierd van Pasen, net als alle mensen en kinderen in het land.’ Toen had Hij het brood genomen, ervan afgebroken en het rondgegeven: ‘Mijn lichaam’, zei Hij, ‘ook gebroken. Neem het maar.’ Dat is brood, daar leef je van. En een beker nam Hij, aan het eind. Een beker wijn. Laat maar rondgaan, drink ervan. Deze wijn, rood als hij is - zag je hoe het uitgegoten werd? als mijn eigen bloed. Telkens als je weer zo samen zit en die beker gaat weer rond denk dan maar aan Mij. Toen zeiden ze allemaal het gebed dat Jezus hen zelf gegeven had, het ‘Onze Vader’. En als wij dan nu het ‘Onze Vader’ bidden lijkt het alsof we ineens beter begrijpen wat dat zeggen wil: ‘geef ons heden ons dagelijks brood’ en: ‘vergeef ons onze schulden’.

35

Ja, zo ging dat toen, op die ene avond, de eerste keer, dus zo doen we dat nog steeds. Lam van God, dat wegneemt de zonden van de wereld, zingen we erbij. Want we weten dat dat over Jezus gaat. Dan maken we een grote kring, zittend of staand, dat maakt niet uit, zelfs als we een kringetje lopen is het goed. Elk krijgt een stukje brood en een slokje uit de beker. Als iedereen gekregen heeft danken we samen. We zingen nog een heel vrolijk lied met hoge noten. We gaan erbij staan - misschien moeten we er wel een beetje op dansen zulke liederen zijn de mooiste.

36 Overgenomen met toestemming uit: Bart Robbers, Allemaal feestdagen, week- en zondagboek voor kinderen. Dit unieke boekje is in 1983 uitgegeven en helaas al vele jaren uitverkocht. Zomer 1996 wordt Allemaal feestdagen opnieuw uitgegeven bij uitgeverij Kok te Kampen. Het geeft op verhalende wijze in korte hoofdstukken informatie over de feesten, gedenkdagen en gebruiken binnen de protestantse traditie. De heldere en speelse benadering spreekt kinderen erg aan. Dit boekje is dat ook van harte aan te bevelen voor ouders en werkers in de kerk die kinderen willen inleiden in de kennis en betekenis van kerkelijke hoogtijdagen.


De maaltijd van de Heer Kinderleerhuis, deel 1 voor kinderen van 7 en 8 jaar

Het katechesemateriaal voor dit kinderleerhuis is samengesteld en uitgewerkt door Jikke Spoelstra, pastoraal medewerkster voor het jeugdwerk in Samen-op-Weg verband in de kerken van Leeuwarden-West. Zij studeerde HBO-Theologie aan de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden: leraren- en pastorale opleiding, is lange tijd werkzaam geweest in het basisonderwijs en heeft ervaring in het geven van huiskatechese aan 13-17 jarigen.

GCO Katechetisch Centrum Sixmastraat 2 8932 PA Leeuwarden telefoon: (058) 289 02 22 Tekst en samenstelling Jikke Spoelstra Illustraties Overgenomen met toestemming uit: Leven onder de regenboog werkboek bij het hongerdoek van Haïti, © Hongerdoeken/Derde Wereld, ‘s-Hertogenbosch Vormgeving Visser & de Graef bv Leeuwarden

In de serie Kinderleerhuis zijn verschenen: Deel 1: De maaltijd van de Heer Deel 2: De doop Deel 3: De bijbel Deel 4: Het avondmaal Deel 5: De kerk

Leeuwarden, 1996 ISBN 90-74022-57-X

deel 1 Kinderleerhuis De maaltijd van de Heer voor kinderen van 7 en 8 jaar Jikke Spoelstra

Recommend Documents