De Witte Roos en het stedelijk beleid Notitie 23 oktober 2013 Opgesteld door Ir Tjeerd Deelstra Bestuursvoorzitter Stichting de Witte Roos Oude Delft 73 2611 BC Delft 015 2566333 www.witteroos.nl
[email protected] Missie de Witte Roos De Delftse stichting de Witte Roos heeft als missie het bevorderen van duurzaamheid. Innovatieve technologie biedt hierbij unieke kansen. De stad kan zich daarmee in de regio en internationaal verder profileren. Er is veel kennis beschikbaar over duurzaamheid. Delftse instellingen ontwikkelen velerlei innovaties, maar toepassing in de praktijk blijft achter. Stichting de Witte Roos wil de kloof tussen de theorie en praktijk overbruggen. Locatie De stichting is gevestigd in Huis de Witte Roos. Dit rijksmonument ligt aan de Oude Delft, de belangrijkste gracht van de stad. Hier liggen de wortels van de Technische Universiteit: aan de Oude Delft vestigden zich de organisaties waaruit de Technische Universiteit is voortgekomen. In buurpanden werden afdelingen van de TU ondergebracht. Het buurpand Huis Poortugael fungeert als onderkomen voor gasten van de TU; dit long stay house is in beheer bij DUWO. Huis de Witte Roos is centraal gelegen, op minder dan vijf minuten loopafstand van het station; alle denkbare stedelijke voorzieningen bevinden zich in de directe nabijheid. Binnen de TU Delft leeft de wens Huis de Witte Roos te gebruiken als uitvalsbasis voor innovatieve projecten in de stad. Hierbij wordt een relatie gelegd met het samenwerkingsprogramma van de Rijksuniversiteit Leiden, de TU Delft en de Erasmusuniversiteit.
1
Huis de Witte Roos, Oude Delft 73 (straatzijde)
Speerpunt: duurzaam renoveren Een belangrijk speerpunten van de stichting is duurzaam bouwen. Hierbij richten wij ons vooral op de bestaande bebouwing. Met name woonhuizen van voor ca. 1955, ambachtelijk gebouwd en zeer geliefd, maar grootgebruikers van energie, vragen om meer aandacht. Duurzaam renoveren is heel belangrijk, niet alleen in de regio, maar in heel Europa: slechts een zeer klein deel van de bouwvoorraad voldoet aan hedendaagse eisen op het gebied van comfort en gezondheid, energie, materiaal en waterbeheer. Delft, met zijn betekenisvolle historische karakter kan een voorbeeld zijn hoe deze achterstand kan worden ingelopen. Wij restaureren het rijksmonument Huis de Witte Roos op zeer duurzame wijze. Hier wordt ruim 90% energie bespaard, een vergelijkbare hoeveelheid water, en materiaal wordt gebruikt volgens het “cradle to cradle”-principe. Op 19 september 2013 kreeg Huis de Witte Roos de nationale Award voor Duurzame Architectuur van de Dutch Green Building Council. De jury was van oordeel “dat dit rijksmonument illustreert hoe tal van innovaties kunnen worden ingebracht in bestaande oude gebouwen… en dat wij met deze ervaring de concurrentiekracht van Nederland kunnen versterken.”
2
Schematische weergave energie- en watersysteem Huis de Witte Roos
Tuinzijde Huis de Witte Roos (serre met zonnecellen)
3
Binnenplaats Huis de Witte Roos met tentoonstellingselementen
Experience center Huis de Witte Roos Huis de Witte Roos is een leer- en demonstratieomgeving. Nieuwe technieken worden hier beproefd en toegepast. En dat kun je hier waarnemen en ervaren. Huis de Witte Roos is een 'experience centre'. Van hieruit worden kennisoverdrachtprogramma’s uitgevoerd. Daarbij wordt intensief samengewerkt met locale partners als de TU Delft en de Haagse Hogeschool (vestiging Delft). De duurzame renovatie is niet onopgemerkt gebleven in de stad: in het voorjaar van 2013 kreeg Huis de Witte Roos de Le Comteprijs van Delfia Batavorum en de publieksprijs van de lokale krant “Delft op Zondag”. Voorbeeldproject De duurzame renovatie is een van de zes voorbeeldprojecten in het nationale programma "De Energiesprong, vernieuwen naar energieneutraal". Het project is door de Europese Commissie geselecteerd vanwege zijn innovatieve karakter, het gebouw is internationaal bekend als “icoon van duurzaam renoveren”. Markt voor duurzaam renoveren In 2014 realiseren wij een programma waarmee wij de markt voor duurzaam renoveren een impuls gaan geven. Wij brengen vraag en aanbod bij elkaar middels een doelgroepgericht communicatieprogramma.
4
Wij ontwikkelen drie actielijnen: eentje gericht op het MKB, een overkoepelende actie ”communicatie” en een actieprogramma richting gebouweigenaren.
Acties marktontwikkeling de Witte Roos
De aanbodzijde ontwikkelen wij door het MKB innovaties te leren toepassen. Hierbij werken wij nauw samen met de TU Delft en de Stichting Bouw Research, SBRCurnet (nu nog in Rotterdam, straks op de bouwcampus in Delft). Wij organiseren workshops met geselecteerde leveranciers van producten en systemen, geselecteerde adviseurs en geselecteerde uitvoerende bedrijven. Daarnaast bieden wij hen trainingsprogramma’s en zetten een aantal CoP's op: Communities of Practice waarin bedrijven samenwerken aan oplossingen voor duurzaam renoveren. Leveranciers van producten voor duurzaam renoveren krijgen een permanente expositiemogelijkheid in Huis de Witte Roos. Hun producten worden beoordeeld
5
door een expert comité o.l.v. professor van Timmeren (TU Delft). In dit comité zitten vertegenwoordigers van o.m. SBRCurnet, ISSO en brancheorganisaties. Wij gaan de vraag naar duurzaam renoveren aanwakkeren bij eigenaren van gebouwen, bewoners, maatschappelijke organisaties. Wij gaan hen ondersteunen met goede, gerichte informatie. Hierbij werken wij samen met de gemeente, erfgoedinstellingen, lokale organisaties, bewonersverenigingen en corporaties, en de kennisinstellingen. In 2014 bieden wij cursussen aan voor opdrachtgevers over duurzaam renoveren, workshops en excursies naar voorbeeldprojecten. Verder organiseren wij open dagen en breiden wij onze permanente tentoonstelling uit. Wij werken samen met de creatieve industrie, met name de ICT-sector, aan het vormgeven van interactieve tools. Op onze website, waarvan een nieuwe versie binnenkort de lucht in gaat (u kunt die al bekijken op witteroos.vak18.com, gebruik hiervoor Safari op de Mac of Chrome), worden deze tools aangeboden ten behoeve van verschillende doelgroepen. Een tweede experience center in de maak Naast Huis de Witte Roos ontwikkelen wij een tweede experience center. Dit is geprojecteerd in “Nieuw Delft, de spoorzone. Wij willen hier een Stadskas realiseren. De Stadskas wordt een regionale praktijkruimte voor stadstuinbouwonderwijs. De opleiding wordt ontwikkeld samen met de TU Delft en de in Delft gevestigde hogescholen. Ook het voorbereidend en middelbaar beroepsonderwijs wordt hierbij betrokken. De Stadskas is door zijn ligging nabij het station goed te bereiken. Het tuinbouwachterland hebben we betrokken door samenwerking met de Westlandse Stichting Stad+Kas, waarin diverse deskundigen ten aanzien van ontwerp, kassenbouw, tuinbouwinstallaties, teeltmethoden en exploitatie zijn vertegenwoordigd. Stadstuinbouw is een niche in het techniek- en tuinbouwonderwijs. Hergebruik van onroerend goed, van open plekken in de stad, optimalisatie van energie, water, transport en het sluiten van kringlopen van voedingsstoffen, biedt mogelijkheden om stadstuinbouw verder te ontwikkelen. We hebben een kas voor ogen die verplaatsbaar is, met ‘state-of-the-art’ teelttechnieken en duurzame energieopwekking. Het moet een icoon worden voor Delft als innovatieve kennisstad, en fungeert als visitekaartje voor Green Port Holland. Het nationale innovatienetwerk “grensverleggend in Agro en Groen” ziet dit project als uitgelezen kans om nieuw mogelijkheden voor agroproductie te tonen.
6
Stadskas: multifunctioneel en maatschappelijk centrum Behalve een opleidingscentrum is de stadskas is een knooppunt van maatschappelijke activiteiten. De kas (met omliggende tuinen) beoogt voor Delft een icoon van duurzaamheid te zijn, met de volgende functies: • Voedselketens zichtbaar maken in de stad • Kennis onder stadsbewoners vergroten van verbouwen van groenten, kruiden, noten, fruit e.d. • Het imago van de tuinders in het Westland en Oostland verbeteren • Versterken van de voedselrelatie tussen Delft en ommelanden • Vergroten van de stedelijke dynamiek en aantrekkelijkheid • Hergebruik aanmoedigen van organisch stadsafval als grondstof voor lokale voedselproductie (kringlopen sluiten) • Een sociaal bindmiddel creëren tussen burgers, bedrijven en organisaties • Energie produceren • Bijdragen in de verlaging van CO2 uitstoot • Profileren van Delft als duurzame stad Uitgangspunt is dat commerciële activiteiten en non-profit activiteiten naast elkaar worden ontplooid. Bij de profit-activiteiten kan, behalve aan het exploiteren van de praktijkruimte voor de opleiding stadstuinbouw, gedacht worden aan cursussen voor stadsbewoners, organisatie van bedrijfsuitjes, exploitatie van een lunchroom en catering en de productie en verkoop van voedsel, bloemen, zaden, planten en bomen. Tot de non-profit activiteiten behoren: een permanente interactieve tentoonstelling over het sluiten van kringlopen in de stad, demonstratie van innovatieve technieken in de kas- en tuinbouw, agro-onderzoek. Het kas- en tuinencomplex kan een rol kan spelen voor herintreders, sociale werkplaatskrachten en zorgcliënten. De organisatie van het complex moet flexibel zijn zodat op veranderende behoeften kan worden ingespeeld, en het beheer en de exploitatie moeten gegarandeerd zijn voor de duur van het bestaan.
7
De Delftse Stadskas: mulitfunctioneel centrum in Nieuw Delft
Netwerk Stichting de Witte Roos beschikt over een sterk locaal en regionaal draagvlak. In 2014 en volgende jaren voeren wij vanuit de eerdergenoemde experience centers verschillende programma's en projecten uit in samenwerking met DSM, het Hoogheemraadschap Delfland, de TU Delft, TNO, de Haagse Hogeschool, Inholland, de gemeente Delft, de Metropoolregio, de Provincie Zuid-Holland, woningcorporaties en andere sleutelactoren. Wij verwachten veel van de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) voor de Zuidvleugel. Op nationaal niveau werken wij onder meer samen met SBRCurnet, de Dutch Green Building Council en Platform 31. Op Europees niveau werken wij samen in het kader van de interreg-projecten Envireo (www.envireo.eu) en Livinggreen (www.livinggreen.eu). In Congreen Together werken wij met buurlanden aan de problematiek van ‘energiearmoede’ en aan het leefbaarder maken van achterstandswijken.
8
Aansluiting op Delfts beleid De voorgenomen activiteiten van Stichting de Witte Roos sluiten naadloos aan bij de programmabegroting van de gemeente Delft voor 2014-2017. Als opgave wordt hierin o.m. geformuleerd “... Delft daadwerkelijk de magneetfunctie voor bedrijven te laten hebben die nodig is om werk aan te trekken via de kenniseconomie en daarbij de voorwaarden te scheppen voor een aantrekkelijk woon- en leefklimaat in onze stad.” (blz. 44). Vanaf 2014 wordt door de gemeente ingezet op vier programmalijnen (blz. 50): - “Verbinding Economie, Onderwijs & Arbeidsmarkt”: hieraan draagt de Stichting bij via het activiteitenprogramma van Huis de Witte Roos en de Stadskas. - “Innovaties voor Delftenaren”: met name vanuit Huis de Witte Roos worden gemakkelijk bruikbare technieken voor toepassing in huis aangereikt (energie- en waterbesparende installaties, nieuwe renovatiematerialen, domotica); in de Stadskas kun je leren hoe je nieuwe tuinbouwtechnieken zelf kunt toepassen. - “De stad als campus – bind de kenniswerker”: Huis de Witte Roos en de Stadskas zijn ontmoetingspunten voor kenniswerkers. Deze iconen versterken de identiteit van de stad; mensen verbinden zich graag met deze plekken. - “Agenda TIC 3.0”: hieraan draagt de Stichting bij door samenwerking met het “Green Village” (blz. 52), het betrekken van het Delftse MKB bij onderwijs en innovatie (met name ook het technologievolgend MKB), en de Bouwcampus (blz. 53). Op blz. 124 wordt als beoogde prestatie o.m. genoemd ”Versnellen duurzaamheid woningbouw” en ”Stimuleren van organisaties en bewoners om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor duurzaam gedrag”. Hieraan werkt Stichting de Witte Roos expliciet. Stichting de Witte Roos vervult haar schakelfunctie tussen onderwijs, bedrijfsleven en inwoners al sinds jaren op onafhankelijke wijze, ook zonder interventie van de gemeente. Slechts in enkele gevallen werd een zeer beperkte projectsubsidie verleend. Het initiatief daarvoor lag geheel bij stichting de Witte Roos. De gemeente zou meer, en efficiënter, resultaat kunnen boeken op de ingezette programmalijnen door de opgebouwde expertise van de stichting te betrekken bij de uitvoering van het duurzaamheid- en innovatiebeleid.
9
